MINISTERSTWO

SPRAW

WOJSKOWYCH

O. 2
1921

RE GUL AMI N
SUBY POLOWEJ
P R Z E D R U K
poprawiony wedug D z. Rozk. Nr. 17/27 p o z. 163.

W A R S Z A W A

1929

G W NA KSIGARNIA W O J SK O W A

CENTRALNA

biblioteka
w o j s k o w a

30010

M IN IS T E R S T W O

SPRA W

W O JS K O W Y C H

O. 2 19 2 1

P R Z E D R U K p o p raw io n y w edug D z. R ozk. Nr. 17/27 poz. 163.

W A R S Z A W A 1929 GWNA KSIGARNIA W OJSKOW A

" CZ VIII. WA L K A .

3 0.01 0

R O Z D Z IA A.

Wiadomoci oglne o walce.

a) Oglne zasady walki.
Bitwa jest zmaganiem si woli przeciwnikw. Do zwycistwa potrzebna jest silna wola zwycienia wroga. Wola zwy G dy sabnie w o l a z w y c i s t w a , gdy wkrada si cistwa. w serce dowdcy zwtpienie we wasne siy, decyzja staje si niepewn i klska jest nieunikniona. Ostatecznym zwycizc nie jest ten, ktry mia mniejsze straty lub wiksze zdobycze, lecz len, ktrego wola bya silniejsza, sia moralna wiksza. Celem walki czyto zaczepnej, czy obronnej, jest . zewsze zniszczenie nieprzyjaciela, lub przynajmniej cz Cel walki. ci jego ywych si. Naley zatem dy do zadania nie przyjacielowi jak najwikszych strat. 3. Kada jednostka, majca bra udzia w walce, musi Zadanie bo otrzyma zadanie, ktre okrela jej rol w dziaaniu jowe, jako oglnem. podstawa Dziaanie ma tem wicej widokw powodzenia, wojsk. im lepiej jest przygotowane. Im wicej rodki natarcia i obrony s udoskonalone tem trudniej bdzie improwi 4. zowa podczas samego dziaania bojowego. Przygotowa Nieodzowna nie do dziaania polega przedewszystkiem na stworzeniu potrzeba planu dziaania. planu dzia Kade dziaanie powinno by wykonane wedug ania. myli przewodniej i planu tego d-cy, ktry otrzyma roz kaz zadanie to przeprowadzi. Obowizkiem d-cy jest natychmiast po otzymaniu zadania ustali myl przewod ni, aby go nie zaskoczyy nieprzewidziane wydarzenia i nie narzuciy mu obcej inicjatywy. ,
dziaania

1.

Zatwierdzone przez Ministerstwo Spraw Wojskowych pismem L. 146 O ddz. III Szt. Gen. z dn. 3 II 1921 r.

Druk. L. W olnickiego, Warszaw.a, Poznaska Nr. 29.

Regulamin s uby polowej. Cz V III.

W alk a.

M y l p r z e w o d n i a d-cy, ktry dy do wyko nania powierzonego zadania, stanowi podstaw p i a n u d z i a a n i a , wedug ktrego ma by dziaanie podjte i przeprowadzone. Zasadniczo, powinno posiada kade d-two przed wykonaniem wikszych dziaa pisemnie opracowany p l a n dziaania. R o z k a z e m o p e r a c y j n y m poleca d-two pod wadnym wojskom i subom wykonanie swego p l a n u
dziaania.

egym mu wojskom i subom ustnie lub pisemnie te czci planu dziaania, ktre ich w szczeglnoci dotycz. Mimo to, trzeba jednak zachowa tajemnic przygotowa, wyznaczajc czasem odpraw, na ktrej^podaje si oglne objanienie planu. Niekiedy warunki zmuszaj dowdc do zachowa n ia w tajemnicy swoich zamiarw. Plan walki dywizji musi jednak dowdca zawsze poda do wiadomoci swe mu szefowi sztabu, lub swemu ewentualnemu zastpcy. Udoskonalone uzbrojenie, jako te ruchliwo w manewrowanju powoduj, e zwykle, mimo silnego denia zwycizcy, nie uda si wywalczy przewagi za pierwszem uderzeniem. W alka przedstawia si raczej jako szereg leonsenkwentnie i logicznie przeprowadzonych wysikw, dcych do ostatecznego zniszczenia nieprzyjaciela. T ak te zwycistwo daje si odczu jedynie przez z u y c i e nieprzyjaciela, spowodowane pobiciem jego y w y c h si . 5.
Stopniowa nie w ysi kw do zniszczenia nieprzyja ciela.

P l a n d z i a a n i a wyania si z zadania i myli przewodniej d-cy, a ponadto opiera si na: a) pooeniu taktycznem i materjalnem wojsk wasnych; b) pooeniu, zamiarach oraz zasobach nieprzyja ciela; c) charakterze terenu dziaa. |Znajomo pooenia taktycznego i materjalnego wojsk wasnych jest obowizkiem subowym kadego dowdcy. W iadomoci o nieprzyjacielu zawsze bd nie pewne, wic konieczne stanie si cige, metodyczne i wytrwae rozpoznawanie nieprzyjaciela. Zarzdzenia ty czce si rozpoznawania nieprzyjaciela i .zebrania w ia domoci, stanowi bd wan cz planu walkiTj P l a n d z i a a n i a zawiera nastpujce czci: a) okrelenie powierzonego zadania; b) myl przewodni dowdcy; c) zarzdzenia prowadzce do wykonania teje; d) przewidywania uatwiajce wykonanie powie rzonego zadania flm wicej pozostaje czasu midzy otrzymaniem rozkazu, a jego wykonaniem, tem lepiej obmylony i do skonalszy bdzie plan dziaania, Jeeli wykonanie zadania nastpuje bezzwocznie po jego poleceniu, p l a n d z i a a n i a stanie si r o z k a z e m o p e r a c y j n y m . Ale i w tym wypadku musi d-ca wykonawcom rozkazu wy jani sw myl p r z e w o d n i dziaania. Im trudniejsze s warunki wykonania i im atwiej mog wykonawcy roz kazu znale si w pooeniu nieprzewidzianem lub krytycznem, tem lepiej musz zna myl przewodni dziaa nia. Tylko wwczas bd oni mogli dziaa samodzielnie, w ramach oglnego planu dowdcy. Plan bdzie tem lepiej wykonany, im wicej wy konawcw' go zna. Dowodca podaje oo wiadomoci pod-

Aby mc zuy nieprzyjaciela, aby mc stopniowa 6. jw e wysiki, tak w przestrzeni, jak te w czasie, trzeba Ugrupowanie wszystkie walczce oddziay ugrupowa w gb. To u g r u w gb. p o w a n i e w gb ma na celu zachowanie czci si wie ych a do koca walki, tem bardziej, e zwykle ostatni -wysiek jest najciszy i decydujcy. Nie moe to by jednak powodem do nieuycia wszystkich wieych si w decydujcej chwili, bo przedewszystkiem chodzi o wyonanie powierzonego zadania. adnemu dowdcy nie wolno odstpi do wykonania swego zadania zanim ostatni karabin z odwodu stan do walki. Aby zwyciy, nie trzeba by zawsze i cigle 7. Wybr silniejszym od nieprzyjaciela, wystarczy by silniejszym punktw w obr3nem miejscu i w obranej chwili. Ta zasada dotyczy tak caego dziaania danej jed walki; sku pienie wy nostki, jak te jej poszczeglnych czci. sikw na Kady wysiek bojowy, kade dziaanie zbrojne decydujcem przygotowuje si ruchami czyli manewrami wojsk. miejscu. Tak w natarciu jak i w obronie, dziaania wojsk ' m aj na celu: a) przedewszystkiem, zniszczenie tych ywych sj nieprzyjaciela, ktrych pobicie powoduje nie powodzenie ssiednich;

Regulamin suby polowej. Cz V III.

W alka.

b) zawadnicie decydujcemi czciami terenu, ktrych utrata zmusza nieprzyjaciela do wal czenia w taktycznie niepomylnych warunkach. W miejscu, z ktrego rozwinie si natarcie, lub ktrego ma si broni, naley zgromadzi jak najwicej si i uy wszelkich sposobw, aby osign nad nieprzy jacielem przewag fizyczn i moraln. 8.
Ekonomja

si.

Kade wydzielenie czci wojsk osabia siy po trzebne do gwnego zadania. Siy naley oszczdza, aby do decydujcej walki i na decydujcem miejscu mie ich jak najwicej. Wydzielanie czci wojsk i odtrywanie ich od gwnego dziaania jest usprawiedliwione ylko w razie koniecznoci, jeeli w walce wi one siy przynajmniej rwne swoim. W innym wypadku oddzia wydzielony jest niedostatecznie wyzyskany. D c do moliwej ekonomji swych si, kady dowdca dba o to, aby cign oder wane oddziay, jak tylko znikn przyczyny, ktre spowo doway ich wysanie. aden rodzaj broni nie moe samodzielnie przepro

W spdzia wadza dziaa bojowych od pocztku do koca, z wy anie jtkiem szczeglnych wypadkw. Tylko cile harmonijne wszystkich wspdziaanie rozmaitych rodzajw broni prowadzi do rodzajw skutecznych wynikw, przy jednoczesnem ^zmiejszeniu strat. broni.

Wszyscy oficerowie, bez wzgldu na ich stopnie i funkcje, musz zna sposoby wspdziaania wszystkich broni.
Zaskoczenie. im

Powyej wymienione oglne zasady walki musz by stosowane do pooenia. Cz z nich konieczno Wzgldno posiadania planu dziaania nie zaley od warunkw; zasad tak inne za podlegaj wpywom, jakie wywieraj stan liczeb tycznych. ny i materjalny wojsk wasnych, waciwoci terenu (pusz cze, lasy, bagna, gry), oraz warto bojowa nieprzyja ciela. Ten ostatni czynnik nabiera zasadniczego znaczenia w Polsce, ktra moe by zmuszona do walki z rozmaity mi przeciwnikami, a mianowicie? a) nieprzyjacielem bitnym, bardzo wyszkolonym* dobrze zorganizowanym, dobrze zaopatrzonym materjalnie i opartym na silnym przemyle krajowym; b) nieprzyjacielem, ktrego ambicje polityczne przewyszaj organizacj wewntrzn i si prze mysow kraju, lecz ktry nie pozbawiony jest wytrzymaoci i ruchliwoci. W jednym i drugim wypadku onierz polski musi si liczy naog z przewag liczebn nieprzyjaciela; musi jednak rwnie pamita, e ta przewaga istniaa w wy szym stopniu we wszystkich polskich rozprawach zbroj nych, minionych dni, lat i epok, i nigdy narodu aie zastra szya i nie pokonaa. W ojsko obowizane jest zna formy walki z prze ciwnikiem nowoczesnym, zorganizowanym i uzbrojonym. Regulamin suby polowej dotyczy zasadniczo dziaa tego rodzaju, zwracajc jednak uwag na warunki walk na rozlegych frontach, z nieprzyjacielem niedostatecznie wyposaonym.

11

10.

Zaskoczenie taktyczne ma tem wiksze znaczenie, doskonalsze jest uzbrojenie wasne, ktre umoliwia szybkie rozstrzygnicie walki przez wyrzdzenie znacz nych strat w krtkim czasie. Naley wszelkiemi sposo bami dy do zaskoczenia nieprzyjacielu przez niespo dziewane natarcie. Powodzenie moe by tak znaczne, e dla zaskoczenia przeciwnika mona nieraz zmieni wysiek. Zaskoczenie strategiczne zaley od tajemnicy przygotowa. Zachowanie tajemnicy planw i przygotowa do dziaa jest podstawowym obowizkiem. N i e z a c h o w a n i e t a j e m n i c y , bez wzgldu na motywy, j e s t zbrodni.

b) Dywizja w walce.

Dywizja jest organicznym zwizkiem .wszystkich rodzajw broni. Moe ona samodzielnie pod kierunkiem Charaktery swego dowdcy, przeprowadzi wasnemi rodkami kade styka dywi zji piechoty. dziaanie bojowe od pocztku a do koca. Dywizja jest podstawow jednostk dziaania tak tycznego. S k a d b o j o w y dywizji ustalony jest regulami nowo, z zastosowaniem do przecitnych warunkw walki. W pewnych szczeglnych warunkach, odpowiednio do jej zadania, przydziela si do dywizji, jako wzmocnienie, siy dalsze, a mianowicie: ja z d jeeli dywizja dziaa samodzielnie, lub na bardzo rozlegym froncie;

12.

Regulam in s u b y polow ej. C z VIII.

W alka

a r t y l e r j jeeli dywizja ma naciera na sil nie umocnionione pozycje lub przedmioty, ktrych posia danie decydowa moe o losie bitwy i o ktre walka bdzie przypuszczalnie szczeglnie zawzita. Przydzia samochodw pancernych powikszy w duej mierze zdolno bojow dywizji, tak w walce ruchowej, jak te pozycyjnej. Organizacyjnie dywizja nie posiada wasnego lot nictwa. W walce z silnie umocnionym nieprzyjacielem tak dowdztwo dywizji jak te artylerja nie mog obej si bez obserwacji powietrznej. Eskadry lotnicze oddane do dyspozycji dywizji, sposb obserwacji lotniczej, lub te wspdziaanie bojowe lotnictwa wyszych do wdztw, mnsz by okrelone w kadym poszczeglnym wypadku. 13. D y w i z j a walczy zwykle w skadzie armji.

Pas (odci Otrzymuje ona od swego przeoonego dowdztwa rw nek) dziaa. noczenie z zadaniem taktycznem, swj p a s d z i a a ,

czyli granice oddzielajce j od jednostek ssiednich. W walce obronnej pas dziaa nazywa si odcinkiem. Rozc go pasa dziaa zaley od warunkw, taktycznych, od terenu, a gwnie od pooenia nieprzy jaciela. Jednostka, ktrej powierza si przerwanie frontu, bdzie miaa wski pas dziaa, a dywizja majca dzia a ruchem oskrzydlajcym, otrzyma pas dziaa tak roz legy, by mc wykona to zadanie. W walce z przeciw^' om ilociowo sabszym, pa sy dziaa mona bez ..bezpieczestwa rozszerzy ich rozlego uatwia tylko dziaanie; w walce z prze ciwnikiem dziaajcym zwarcie pasy dziaa naley zm niej szy, celem uniknicia moliwego niebezpieczestwa przerwania wasnego frontu. W wypadkach gdy teren jest niedogodny dla dzia a piechoty i arty erji, pas dziaa moe by odpowied nio zwikszony. Naley odrnia pas dziaa od frontu bojowego. 14. Front bojowy. Dla dywizji, jednostki taktycznej, zoonej z r nych rodzajw broni, frontem bojowym jest ta cz pasa dziaa, na ktrej artylerja moe z korzystnym wynikiem wspiera piechot. Teren i znajomo ugrupowania nieprzyjaciela w gb, wpywaj na oznaczenie szerokoci frontu bojo

wego. Gdzie teren nadaje si szczeglnie do samodziel nego dziaania piechoty, tam front bojowy bdzie szer szy; gdzie za piechota bez mocnego wsparcia arty lerji obej si nie moe, front bojowy bdzie zwony. W walce z nieprzyjacielem rozcignitym w jed nej cznej linji, front bojowy moe by szerszy. Jednak ie w punktach, w ktrych chce si osign wynik de cydujcy, sia liczebna wojsk musi by wiksza od nie przyjacielskiej. W ten sposb przygotowuje si przerwa nie frontu przeciwnika i uzyskanie powodzenia. W walce z nieprzyjacielem ugrupowanym w gb, front bojowy musi by zwony, aby w natarciu by zdolnym do kolejnych wysikw, zmierzajcych do rozbi cia przeciwnika, w obronie za znale siy do odparcia kolejnych natar nieprzyjacielskich. Front bojowy dywizji lub mniejszych jednostek, waha si w ramach ograniczonych, gdy zaley on od danych staych, jak skuteczna donono karabinw i dzia. W walce z silnie umocnionym nieprzyjacielem, na terenie, nadajcym si do wspdziaania wszystkich ro dzajw broni, front bojowy dywizji nie powinien prze kracza: i f 4-ch km dla dziaa zaczepnych, ( 5 6 obronnych. Jeli front bojowy przekracza te granice, to ogl ne kierownictwo staje si trudne, w dziaaniu zaczepnem natarcie traci na sile i dywizja moe straci roz pd, w obronie dywizja zaangaowana na caym fron cie przez liczebnie wiksze siy moe si zachwia w oporze. W walce pozycyjnej, udoskonalenie umocnie obronnych moe spowodowa cienienie frontu bojowe go nacierajcej dywizji do 2 km, a w obronie rozsze rzy do 10 12 km. Pasy dziaania zmieniaj si w s t o s u n k u o w i e15.

1 e wikszym anieli fronty bojowe.

Stosunek W walce z nieprzyjacielem silnie umocnionym, pasa dzia w punktach decydujcych o bitwie pasy dziaa s pra an ia do frontu bo wie rwne frontom bojowym. jowego. Jeeli chodzi o to, aby dywizjom dziaajcym da

mono oskrzydlenia lub obejcia nieprzyjaciela, wra liwego na takie dziaanie, pasy dziaa i fronty bojowe rozszerza si. Ma to miejsce i w tych wypadkach, kiedy

10

Regulamin suby polowej. Cz V III.

W alka

11

oglny front w stosunku do si bdcych w rozporzdze niu jest bardzo dugi. W wczas dywizja moe w natarciu dziaa na 15 km w obronie na 30 km, a nawet w wy padkach szczeglnie korzystnych na 40 50 km. W tych wypadkach fronty bojowe bd tylko ma czstk pasa dziaa. Na caej szerokoci swego odcinka dywizja stacza jedn lub wicej bitew, oddziay, ktrych zadaniem jest walczy, przyjmuj front bojowy odpowiedni do swvch stanw liczebnych. W olne przestrzenie, ktre si wytwa rzaj, bd jedynie przesaniane, lub nawet wiadomi* nie strzeone. Mimo to dowdca odpowiedzialny jest za cao pasa dziaa. Zaniedbanie obszarw lecych poza wa ciwym frontem bojowym moe sta si przyczyn nie powodze jednostki ssiedniej, 16. Rozlego pasa dziaa wpywa zasadniczo na
Bospodarka ugrupowanie i prowadzenie dywizji. Jednolito dziaania siami w roz dywizji jest jeszcze zapewniona, jeeli czno bojowa cigym pa midzy poszczeglnemi czonami dywizji da si utrzyma. sie dziaa. Jeeli czno bojowa nie da si utrzyma, dziaanie

Zadaniem dowdztwa jest czy je materjalnie i m oral nie. Zespolenie si do wsplnego celu jest najwaniejszem zadaniem wyszego dowdztwa.

a) Piechota.
18. Piechota zdobywa teren i utrzymuje zajte obszary. Przypadaj jej najcisze, ale te najszczytniejsze zada Charaktery styka i za nia w walce. dania Piechota walczy dwoma rodkami: ogniem i ru chem naprzd. Tylko ruch naprzd prowadzi do zwy piechoty. cistwa; jest on jednak nieraz tylko wtedy moliwy, je eli sia ognia artylerji i piechoty nieprzyjacielskiej nie przekroczy ustalonej dowiadczeniem miary natenia, oraz Ofilnoci. ^Bro palna, szczeglnie samoczynna o duej wy dajnoci strzaw, zyskaa tak dalece rozstrzygajcy wpyw na przebieg walki, e na przestrzeni bdcej cakowicie pod silnym ogniem wszystkich broni piecho ty (karabiny, kar. masz., bro samoczynna, dziaka i d. t.), ktra odpowiednio niemi wada i zachowuje zimn krew, posuwanie si naprzd jest niemoliwe, bo pociga za sob, bez wzgldu na rodzaj przyjtych szykw, nad mierne straty. Z drugiej za strony, dobrze posuwajca si piechota posiada, dziki swej sile ogniowej, tak znacz n si zaczepn, e potrafi samodzielnie przezwyciynieprzyjaciela, gorzej zorganizowanego i bronicego si nieumiejtnie stosowanym ogniem. Dowiadczenia ostatniej wojny dowodz, e gdzie kolwiek chodzio o powane walki z dobrze zorganizowa nym przeciwnikiem, piechota bez poparcia przez inn bro obej si nie moe. W szczeglnoci podczas na tarcia, ogie piechoty jest tylko jakby uzupenieniem ognia artylerji, ktrej zadaniem jest zniszczy, lub przynajmniej obezwadni nieprzyjaciela. Wobec przeciwnika nie umiejcego u r z d z a obrony w caej peni, oraz przy spotkaniu, piechota prca niepowstzymanie naprzd stwarza tem samem podstawo we warunki zwycistwa. W e wszystkich wypadkach piechota musi by. chtna i zdolna do walki wrcz, ktra czsto jest o s ta j tecznym rodkiem zgniecenia nieprzyjaciel^^ Czogi zwalczaj ogie nieprzyjacielskiej piechoty na krtk met i s przez to cenn pomoc dla naciera jcej piechoty. Znaczenie czogw wzrasta stale. cise wspdziaanie piechoty bdto z sam arty-

rozpada si na samodzielne dziaania poszczeglnych czonw (brygad, pukw), ktre musz by zespolone rozkazami dowdcy dywizji. W tym wypadku naley czo nom tym wyznaczy dalej idce cele i zadania samodzielne. Rozlego pasa dziaa nie moe by powodem rozproszenia dywizji na drobne oddziay. Dowdca ma tylko wtedy wpyw na przebieg dziaania, jeeli rozpo rzdza odwodami i jeeli elementy natarcia, czy obrony (brygady, puki), s tak skupione, e mog wykonywa jego rozkazy. W jakichkolwiek warunkach i z jakimkolwiek nieprzyjacielem dywizje walcz, wysze dowdztwa musz wszelkiemi sposobami dy do tego, aby tym jednostkom ktre wykonywaj waniejsze zadania, lub ktrych powo dzenie^ moe by najszerzej wyzyskane, zmniejszy pasy dziaa na niekorzy tych jednostek, ktre maj zadania drugorzdne. R O Z D Z IA B. ,7.
W splno dziaania.

Poszczeglne rodzaje broni w walce.

Wszystkie rodzaje broni przyczyniaj si do roz boju czynnoci bojowych i wpywaj na ich przebieg.

12

Regulamin suby polowej. Cz VIII. Walka

13

lerj, bd z samemi czogami, bd te artylerj i czo gami, jest zsadniczym warunkiem zwycistwa. 19.
Dowdztwa. coraz trudniejsze.

Kierowanie piechot w walce nowoczesnej staje si

W walce 7 nieprzyjacielem, obsadzajcym pozycj . silnie umocnion, trzeba powstrzyma niecierpliwo o nierza i dziaa metodycznie. W wypadkach za, gdy nie przyjaciel nie znajduje si na pozycji umocnionej, gdy artylerja jego nie rozwina si jeszcze do boju, w razie niespodziewanego spotkania nieprzyjaciela lub podczas pocigu byskawiczna ocena pooenia i miao dzia ania decyduj zawsze o zwycistwie. fPiechota, ktra potrafi ryzykowa w podobnych wy padkach, zyskuje przewag, ktrej materjalne i moralne znaczenie daje si uczu w caej walce. Wielka ilo nowych, udoskonalonych broni spec alnych w piechocie i rozmaite charakterystyczne ich waciwoci umoliwiaj w walce nowoczesnej piechoty przeprowadzenie rozmaitych kombinacyj, przez co walka ta staje si sztuk, nie znan w dawnych czasach. Jednake nigdy nie naley zapomina, e jak dawniej, tak i dzisiaj ostatnim okresem walki jest dla piechoty uderzenie na bagnety! Wszelkie ulepszenia w uzbrojeniu s bez war toci, o ile onierz nie bdzie tak w natarciu, jak i w prze ciwnatarciu dy silnie do uderzenia na bagnety, a w obro nie nie bdzie oczekiwa nieprzyjaciela z zimn krwi i stanowczoci na\ v;et wtedy, gdy nieprzyjaciel dotrze do samej linji obronnej-? W cikim boju, piechota zuywa si, tak fizycznie jak te moralnie, bardzo szybko, Naley wic chroni j wicej ni inne bronie od przemczenia i niepotrzebnych strat. Trzeba zatem liczy si z naturalnem zuyciem pie choty w dugich bojach i cikich warunkach, i dy wszelkiemi sposobami do terminowej zmiany jednostek zuytych przez wypoczte. Ugrupowanie wojska w gb uatwia tak wymian.
Czynniki wartoci bojowej piechoty.

Od wyszkolenia caych jednostek i ich sprawnego wspdziaania z innemi rodzajami broni. Przedewszystkiem jednak od siy moralnej, wy szkolenia i uzbrojeni* pojedyczego piechura. Im doskonalsza jest bro, tem lepsze musi by wy wiczone onierza^ Piechota skada si z przedstawicieli rnych warstw spoeczestwa. W jej wytrzymaoci, bitnoci i zdolnoci do powicenia odbija si wic duch wojskowy narodu i jego zdolno do zwycistwa, b) Artylerja. Artylerja dziaa przez daleki i potny ogie, jest ona w cnem tego sowa znaczeniu narzdziem niszczy21. cielskiem. Charakte W natarciu rola artylerji polega na torowaniu rystyka. drogi dla nacierajcej piechoty (lub jazdy) ^ przez ni i rola szczenie ywych si nieprzyjaciela, pizeszkd i urz artylerji.dze powstrzymujcych natarcie. ywe siy nieprzyja cielskie stanowi nietylko piechota i jazda, lecz take i w rwnej mierze artylerja. Im nieprzyjaciel jest obfi ciej wyposaony w sprzt wojenny, tem trzeba szybciej zapanowa nad jego artylerj, bo straty od ognia arty lerji s znacznie wiksze od wyrzdzonych ogniem pie choty. W obronie, rola artylerji polega na uniemoliwie niu, a w niektrych wypadkach na zniszczeniu w zarodku przygotowa zaczepnych nieprzyjaciela i na szybkiem wy rwnaniu si na korzy obrony. Jeeli rodki i czas nie wystarcz na przeprowa dzenie zniszczenia, to zadaniem artylerji bdzie obez-wadni ogniem te zaogi, ktre przeciwdziaaj naszym dziaaniom, n?namionami dziaania artylerji s: a) potga ognia. b) Donono ognia. c) Gitko ognia, dziki ktrej artylerja, czstobez zmiany stanowiska, dziaa moe nietylko na korzy jednostek ssiednich, lecz take ma* s swego ognia, skupiajc go na odpowiedniej, przestrzeni. Wyzysicanie tych przedmiotw za ley jednak od sprawnej organizacji dowodzd) Mono otoczenia si sztuczn mg i chro

20.

Warto wasnej i nieprzyjacielskiej piechoty wpy wa decydujco na przebieg dziaania wszystkich rodzajw broni. Warto piechoty zaley: od jej wyposaenia w sprzt wojenny, a szczeglnie w bro samoczynn.

14

Regulamin suby polowej. Cz VIII. nienia si tym sposobem od obserwacji, a cza sami nawet od strzaw nieprzyjacieia, * e) Znaczna ruchliwo sprztu, zalena od kalibru i drog.

Walka.

15

Podczas marszu, postoju i zbirki jest artyleria dla nieprzyjaciela atwym i podanym celem; naley wiec dba o jej ubezpieczenie przez inne bronie, Podczas ostatniej wojny artylerja rozwina si w sposob nieoczekiwanej Od stosunku ilociowego i ja kociowego artylerji i piechoty obu stron walczcych za lee bd sposoby prowadzenia walki. czynnoci: Czynniki s iy bojowej artylerji. 22

mona zaskoczy artylerj w marszu, lub natrze na baterje od skrzyda, lub ztyu. Jazda niszczy si prdko, tworzy si za dugo i trudno. Nie naley wic uywa jej w warunkach, w kt rych nie potrafi ona zuytkowa swych waciwoci, a moe ponie porak. Gwnemi zadaniami jazdy, tak przed jak i w cza sie bitwy i po jej ukoczeniu, jest rozpoznanie nieprzy jaciela i utrzymanie cznoci. -D* ozpoznanie i stae tropienie nieprzyjaciela jest tem waniejsze, im wicej wojsk wprowadzono w bj oraz im trudniejsze jest ich ubezpieczenie. W tych wypadkach bowiem napady i zaskoczenia s moliwe i mog osig n nieprzewidziane skutki dziki sile nowoczesnej broni palnej. Jazda musi by stale w gotowoci do walki. Bdzie ona moga najkorzysniej dziaa albo na pocztku bitwy, zanim nieprzyjaciel zdoa rozwin swe siy, lub te po zachwianiu si przeciwnika, spowodowanem natarciem innych broni/J W walce zaczepnej zadaniem jazdy jest wyzyska nie powodzenia innych broni. Dziaa ona wsplnie z nie mi jak dugo to jest moliwe i przystpuje do samodziel nego dziaania, do pocigu, gdy wspdziaanie ze wzgl du na odlego jest ju wykluczone zawsze jednak rozpoznajc i ubezpieczajc t jednostk, do ktrej przynaley. W walce obronnej, jazda moe by uyta odpo wiednio do swego stanu ogniowego do zapenienia przerw we froncie, spowodowanych nagemi i gwatownemi natarciami. 0J7spudzia w bitwie bdzie tem atwiejszy i sku teczniejszy, im nieprzyjaciel jest mniej bitny, sabiej zor ganizowany i wyszkolony ora* gorzej uzbrojony. Skuteczne uycie jazdy polega na szybkiem rozpo znaniu pooenia i szybkiej decyzji. Warto jazdy zaley od jej bitnoci i miaoci, opartej na tradycji dostosowa nej do wymaga nowoczesnej walkiTj d) Lotnictwo. 25. Zadaniem lotnictwa jest obserwowa czno i wal Istota i za czy. O ruchach i przesuniciach nieprzyjaciela, o jego dania przygotowaniach, jako te o pooeniu wojsk wasnych lotnictwa. 24.
Zadania jazdy.

Sia

bojowa

artylerji

zaley

od

nastpujcych

dzia, ktre mog by stale uzupeniane. b) biy^ pojedynczego strzau (donono, skutecz no, szybko strzau). c) Ruchliwoci jednostek artylerji, tak pod wzgl dem taktycznym, jak te strategicznym. d) Zaopatrzenie w amunicj i moliwoci dostawy sprztu technicznego, strzelniczego i kartogra ficznego, przy uyciu ktrych mona osign szybko i dokadno strzaw we wzgldnie bezpiecznych warunkach. Mona posiada dobr piechot, a napotyka na trudnoci w tworzeniu dobrej artylerji, bo warto jej jest cile uza leniona od warunkw gospodarczych, stanu przemysu kraju, jak te od przecitnego pozio mu owiecenia narodu. a) Ja zd a .

23.

C haraktery szania si,^ jej przypadaj w walce te [zadania, ktrych sty k a jazdy . inne rodzaje broni z powodu braku tych zalet wykona

Jazda dziaa przez sw czno i szybko poru

nie potrafi.

Jazda liczy si musi z si ognia nowoczesnego przeciwnika i umie walczy pieszo w cznoci z wasn artylerj. Konno walczy jazda, jeeli pooenie tego wymaga i i warunki temu rodzajowi walki odpowiadaj, jeeli jaz da^ nieprzyjacielska t walk przyjmuje lub jej szuka> jeeli mona zaskoczy piechot, ktra ulega rozlunie niu, zdemoralizowaniu, lub cierpi na brak amunicji, jeeli

16

Regulamin suby polowej. Cz VIII.

Walka.

17

dowiaduje si dowdztwo od swego lotnictwa, ktre objania swe raporty fotografjami. Lotnictwo wspdziaa w kierowaniu ogniem artylerji wszelkiego kalibru i utrzy muje podczas bitwy czno midzy dowdztwami jed nostek, midzy poszczeglnemi rodzajami broni, gwnie midzy piechot i artylerj, oraz midzy dowdztwem i jego jednostkami. Lotnictwo wspdziaa w walce na ziemi z innemi broniami przez ostrzeliwanie wanych i czutych punktw, wzgldnie lecych poza skutecznym ogniem artylerji ci kiej, oraz przez zwalczanie piechoty i artylerji; aby jed nak otrzyma w walce na ziemi odpowiednie wyniki, trzeba rozporzdza silnem lotnictwem. Jeeli obaj przeciwnicy posiadaj bogato wyposa one lotnictwo, zadaniem lotnictwa bdzie zniszczenie lotnictwa nieprzyjacielskiego, aby zapewni sobie mo no obserwacji powietrznej i uniemoliwi j nieprzyja cielowi. W tem pooeniu eskadry myliwskie i bombar dujce napadaj na samoloty, balony oraz podstawy lot nicze nieprzyjaciela. Z wyjtkiem znacznej ilociowej przewagi si po wietrznych, przewaga uzyskana w boju jest zawsze tyl ko przejciowa. W poszczeglnych chwilach i przez pe wien ograniczony czas, nawet ilociowo najsabsze lot nictwo potrafi opanowa powietrze, jeeli jest karne i umie manewrowa. Eskadry musz jednak korzysta z kadej^ chwili, kiedy powietrze jest odpowiednie, aby wywiza si chociaby tylko z najwaniejszych czci swego zadania. Jeeli obaj przeciwnicy s w rwnej mierze sabo wyposaeni, gwnem zadaniem lotnictwa bdzie obser wacja i utrzymanie cznoci, ktre to czynnoci moe zawsze z korzyci spenia. e) Saperzy. 26.
Zadania saperw.

technicznaj piechoty nie wystarczy, naley przydzieli grupom uderzeniowym jednostki saperskie. W walce obronnej wspdziaaj saperzy z innemi broniami przy przysposobieniu terenu do obrony, wykonywajc szczeglnie trudne roboty, jak urzdzenie schro nisk dla wyszych dowdcw i obserwatorw, budow schronisk przeciw najciszym kalibrom, budow punk tw flankujcych przedpole, niszczenie mostw, i t. d. Przy podziale prac naley unika rozdrobnienia sa perw i rozrywania ich organizacyjnych zwizkw. f) Czogi. Zadaniem czogw jest niszczenie technicznych 27. urzdze nieprzyjaciela i zamanie ywych si obrocw Zadanie przez nage, nieoczekiwane natarcie z niewielkiej odle i charakte goci. n _ rystyka. Czogi s opancerzone broni pomocnicz, ktra dziaa na ma odlego i zaw'sze w cisej cznoci: z nacierajc piechot. j Uycie czogw wskazane jest w nastpujcych wypadkach: jeeli chodzi o zaskoczenie nieprzyjaciela, ktrego ostrzegoby przygotowanie artyleryjskie, lub te o natych miastowe natarcie na nastpne linje obronne, wreszcie o wsparcie piechoty w natarciu na te pozycje nieprzyja cielskie, ktrych poprzednio nie mona byo zniszczy ogniem artyleryjskim. Artylerja nieprzyjacielska jest najniebezpieczniej szym przeciwnikiem czogw, tak e ich skuteczne uycie jest tylko wwczas moliwe, jeeli wasna artylerja po trafi uniemoliwi dziaalno nieprzyjacielskiej, chronic przez to czogi przed ostrzeliwaniem. Dla wykonania tego zadania, winna wasna artylerja mie do dyspozyc/i dobie i przedewszystkiem czujne lotnictwo. Tam gdzie nieprzyjaciel posiada w terenie duo dobrych punktw obserwacyjnych, ktrych nie mona byo zniszczy, uycie czogw nie jest wskazane. Dziaanie czogw jest tylko wttdy skuteczne, jewspdziaajca piechota bezzwocznie je wyzyskuje, p ia zapewnienia tej cznoci i wsppracy, podlegaj Jednostki nacierajcych czogw bezporednio odnonym dowdcom nacierajcej piechoty, ktrzy s w caej peni 2

Zasady uycia czogw.

28

Czynno saperw w walce polega na wykonaniu tych robt technicznych, ktre wymagaj fachowego wy ksztacenia i nie mog by przez inne bronie wykonane. W walce zaczepnej wiksza cz saperw buduje lub polepsza komunikacje, ktremi przesuwaj si wojska, a szczeglni e artylerja. (Por. Cz. XII). Jeeli natarcie piechoty spotka si moe z prze szkodami, do ktrych usunicia wyszkolenie kompanji

18

Regulamin suby polowej. Cz V III.

W alka

19

odpowiedzialni za sprawne wspdziaanie tych dwch rodzajw broni. Czogi mog dziaa tylko masowo. W walce z bitnym i wyszkolonym przeciwnikiem, uycie pojedynczych czogw koczy si zwykle nietylko zniszczeniem lub utrat materjau i zaogi czogw, lecz te krwaw porak wspdziaajcej piechoty, na ktr nieprzyjaciel skoncentruje cay swj ogie artyleryjski. Z tej przyczyny uycie czogw w wr.lce obronnej ogra nicza si do prowadzenia przeciwnatar lub te oglnego zwrotu zaczepnego. 29.
Zwalczanie

czogw.

Jeeli nieprzyjaciel posiada du ilo czogw, konieczne jest zorganizowanie specjalnej obrony. Najsku teczniejszemu rodkami tej walki w otwartem polu okatay si jak dotd: k. m. oraz inne bronie strzelajce nabojami o twardych, przewiercajcych pancerz pociskach, pojedyncze dziaa odpowiednio zastosowane, a wreszcie ogie artyleryjski wielkiej iloci dzia. W szystkie bronie przeciwczogowe musz by w terenie tak rozmieszczone, aby nie mogy by dostrzeone przez nieprzyjacielskich lotnikw lub obserwatorw. Masa artylerji dziaa przeciw czogom ogniem za porowym lub zerodkowanym. Dobre wyniki mog te osign pojedyncze dziaa, rac czogi celnemi strza ami. Niespodziewane natarcie czogw sprawia nawet na dobrej piechocie bardzo niepokojce wraenie, a woj sko nieprzyzwyczajone do tego rodka walki moe ulec p ar iice. Naley wic przy kadej nadarzajcej si spo sobnoci wiczy piechot tak we wspdziaaniu z czo gami, iak te w walce przeciw nim. Kady piechur musi przyj do przekonania, e zaogi czogw maj, wskutek budowy czogw, bardzo ograniczone pole widzenia i e wobec tego, zachowujc zimn krew, mona ukry si podczas przejcia czogw, aby nastpnie rzuci si z ca ym impetem na piechot za niemi postpujc. Ucieczka przed czogami to zguba. R O Z D Z IA C.

wasn inicjatyw mona w walce osign decydujce wyniki. Natarcie jest form dziaania zaczepnego. Posuniciami czyli manewrami wstpnemi wprowadza si wojska wszystkich rodzajw broni w ta kie pooenie, aby ich natarcie mogo mie najwiksze powodzenie i najlepsze skutki. Bez natarcia dostatecznie starannie obmylonego, odpowiednio wyposaonego w siy i rodki, zorganizo wanego i a do koca przeprowadzonego miao i sta nowczo, nie mona osign wynikw rozstrzygajcych. Skomplikowane dziaania, posunicia, zagroenia, nie po parte powanem natarciem, zmusz czasami nieprzyja ciela do odwrotu, lecz wwczas nie naley si udzi, e nieprzyjaciel jest rozbity, albo znacznie osabiony. W ten sposb nie osiga si rozstrzygnicia, lecz od wleka si je tylko wraz z ca poczon z niem niepew noci. Aeby zwyciy, wystarczy by silniejszym w obra31. nem miejscu i w obranym czasie. Nacierajc na nieprzy Natarcie jaciela na okrelonym froncie, wybiera si t jego cz, gwne i po gdzie cios bdzie mia najwikszy wynik. Tu zgromadza mocnicze. si jak najwiksze siy. Cios ten bdzie mia w pojciu dowdcy znaczenie g w n e g o n a t a r c i a . Inne natarcia maj na celu przygotowanie, uat wienie lub uzgodnienie natarcia gwnego, przez w iza nie nieprzyjaciela i zmuszenie go do uycia rezerw. N a tarcia te wykonywa si mniejszemi siami. O ile ostateczne rozbicie nieprzyjaciela wymaga kilku natar kolejnych, stanowicych jedn^ cao, o tyle znowu kade poszczeglne natarcie moe si skada z natarcia gwnego i natar pomocniczych. W innych wypadkach dywizja wykonywa tylko jedno natarcie, uywajc do wszystkich si, jakiemi roz porzdza. j^ozrn ie nie znaczenia i wanoci poszczeglnych natar moe istnie tylko w wyobrani dowdcy, ktry odpowiednio do uznania rozdziela siy. Dla oddziaw nacierajcych niema rnicy w w a noci natar kady oddzia winien i w bj z tem przekonaniem, e wanie on przyczyni si najbardziej do^ zwycistwa. W szystkie oddziay nacierajce musz dy do przeprowadzenia natarcia a do ostatecznego Cyniku, z cigem dreniem do starcia si nieprzyja cielem na bia b r o j

a) Uwagi oglne. Cel i rodki Celem walki zaczepnej jest rozbicie nieprzyjaciela. walki z a czepnej. Tylko przeamujc wol przeciwnika i narzucajc Emu

30.

W alka zaczepna.

20

Regulamin suby polowej. Cz V III.

W alka. 3) Ewentualne dziaw ubezpieczajcych. odrzucenie

21
nieprzyjacielskich od

Jeeli na teren midzy natarciem gwnem i pomoniczem zostay skierowane oddziay, to musz one otrzyma cile okrelone zadanie. Mog one bowiem podsuwa si do nieprzyjaciela z zamiarem uderzenia na niego w odpowiedniej chwili, lub te zachowywa si obronnie. To przejciowe dziaanie obronne w niektrych czciach pasa dziaania ma na celu zaoszczdzenie wojsk, szczeglnie artylerji, na korzy natarcia gw nego. 32.
Cigo natarcia.

Powodzenie natarcia, gwnie doprowadzenie go a do ostatecznego, stanowczego rozstrzygnicia zaley w bardzo znacznej mierze od nieprzerwanego zachowa nia inicjatywy w rkach nacierajcego. W alk raz roz poczt naley zawsze doprowadzi do koca. I"W tym celu musi dowdca i jego sztab wszystko przewidzie i dooy energicznych stara, aeby jak najbardziej skrci czas potrzebny do wprowadzenia wojsk (artylerji i piechoty) majcych przeduy lub wznowi natarcie. Jeeli w natarciu * jaki poszczeglny oddzia zo stanie wstrzymany przez siy przewaajce, stara si on wszelkiemi siami utrzyma raz zdobyty teren i jak naj rychlej wznowi natarcie. W skazw ki podane niej odnosz si do natarcia na dobrze zorganizowanego i bojowo wyrobionego nieprzyjaciela. Z nieprzyjacielem mniej bitnym walka bdzie lejsza, jej przebieg szybszy, lecz nigdy nie mona za niedba cznoci midzy wojskami, albo te zostawia piechot bez wsparcia artylerji, gdy warunki wykazuj, e tylko wsplny wysiek wszystkich rodzajw broni do prowadzi do pewnego zwycistwa?)

W dziaaniach wstpnych bior udzia: a) siy gwne, ktre przechodz z szykw marszo wych, albo nawet z postoju, w szyk bojowy. b) Jazda i oddziay ubezpieczajce, strae przed nie i boczne, ktre nawizuj styczno z nieprzyjac elem. c) rtylerja (cao, lub wiksza cz), d) W ojska techniczne. e) W ojska lotnicze. Mog mie tu miejsce dwa zasadnicze wypadki: dziaania wstpne przeciw nieprzyjacielowi p r z y g o t o w a n e m u do obrony i dziaania wstpne w walce ruchowej. Dowdca dywizji wie, gdzie si rozpocznie walka, posiadajc od lotnictwa i od jazdy wiadomoci o nie przyjacielu i majc mono zbadania terenu, moe do kadnie ustali zasadnicze czci swego planu walki, a przynajmniej przedmioty natarcia. Dywizja posuwa si ku n eprzyjacielowi w szyku zastosowanym do myli przewodniej natarcia, tak by pod koniec marszu oddziay nacierajce znalazy si naprze* ciw swych przedmiotw natarcia, odwody za w przewi dzianych dla nich rejonach. Posunicia wykonywa dywizja maszerujc drogami lub naprzeaj, zachowujc rodki ostronoci,raby ani po szczeglne kolumny, ani te ich czci nie aostay si w szykach zwartych w ogie dalekononej artylerji. Jeeli nieprzyjaciel posiada silne lotnictwo, trzeba wyda szczegowe zarzdzenia w celu ochrony wojsk przed zdenerwowaniem i stratami wskutek napadw lotniczych. W wykonaniu tych zasad, zwykle bdzie musiao dowdztwo zarzdzi marsze nocne, aby ukry przed nieprzyjacielem obszar ugrupowania si gwnych. Jest to najlepszy sposb zachowania tajemnicy i bezpiecze stwa. Jeeli marsze musz by wykonane za dnia, naley "Wybiera drogi moliwie skryte i jak najbardziej unika 2hytkiego nagromadzenia wojska| ! Marsze te ubezpiecza si wysunitemi czciami jednostek czoowych, dajc im zadania stray przednich. W walce w otwartem polu musz te strae przed-

34Przepro wadzenie.

35.
Dziaania wstpne przeciwko nieprzyja cielowi przy gotowanemu do obrony.

J ('

33.
la d a n ie .

b) D ziaania wstpne.
W alk poprzedzaj pewne dziaania wstpne, ma jce na celu: 1) doprowadzenie dywizji do cisej stycznoci z nieprzyjacielem i w takie pooenie wyjciowe, aby wszystkich rodzajw broni mona byo . nastpnie uy wedug myli przewodniej dowdcy. 2) W razie potrzeby, dostarczenie dowdcy dy wizji uzupeniajcych danych o nieprzyjacielu, w celu ostatecznego i cisego okrelenia przedmiotw natarcia, w ten sposb, aby aden cios nie trafi w prni

22

Regulamin suby polowej. Cz VIII.

Walka

23

nie odrzuci ubezpieczenia nieprzyjacielskie i nawiza styczno bojow z gwnym frontem przeciwnika. * W walce pozycyjnej, gdy nieprzyjacielskie oddziay ubezpieczajce zajm stanowiska technicznie umocnione, odrzucanie tych oddziaw moe by przedmiotem osobnei, w*tpnej walki, w ktrej oprcz stray przednich wemie te udzia gwna masa dywizji. Przeciw nieprzyjacielowi, zajmujcemu teren zna ny mu i umocniony, trzeba walk wstpn stray przed nich prowadzi metodycznie, aby unikn niepotrzebnych strat, obowizkiem artylerji bdzie wspiera posuwanie piechoty. Tak regularnie i metodycznie prowadzone dziaa nia mog trwa pewien czas. Trzeba zatem wyzyska go, by najdokadniej urzdzi sie cznoci i obserwacji, oraz szczegowo rozpozna przez nacierajce jednostki przed mioty .jiatar, punkty wyjcia i kierunki natarcia. f Rozpoznania te przeprowadzaj oficerowie wszyst kich rodzajw broni, zaopatrzeni w dobre lunety. Wy wiady uzupenia si raportami lotniczemi, zdjciami fotograficznemi, szkicami i t. d71 . 36,.
D ziaania wstpne w walce ruchowej.

Gdy dywizja w pochodzie z zamiarem zaczepnym - t - f ia na nieprzyjaciela cigncego rwnie w zamia rach zaczepnych, deniem dowdcy dywizji musi by uprzedzenie inicjatywy nieprzyjaciela w przyjciu szyku bojowego, zdajc sobie spraw, e konieczno szybkie go i stanowczego dziaania gruje tu nad wszelkiemi innemi wzgldami. Moe ona nawet zmusi dowdc do uoenia planu walki bez dokadniejszego rozpoznania pooenia. Z wiadomoci, ktre dowdca posiada, w .yciga on wnioski co do obszaru caego starcia z nieprzy* jacielem. . leP,ei mus dowdca dywizji zna w kadej chwili pooenie wszystkich czci nadcigajcej dywizji wasnej. Biorc to pooenie za podstaw, nawizujc do niego dalsze ruchy wojsk, oraz wyzyskujc waciwoci te renu przyszego starcia, decyduje dowdca w jaki sposb moe osign rozstrzygajce wyniki walkiT^ Dowdca dywizji ustala tedy myl przewodni pierwszego, wstpnego natarcia, ewentualnie za cza sowej obrony tych czci terenu, w ktrych w czasie tego natarcia wypadnie mu si broni. Nastpnie zarz^ za mimo przypuszczalnego przeciwdziaania nieprzy

jacielaprzejcie dywizji z szyku marszowego w ugrupo wanie bojowe. Najwaniejsze z tych zarzdze dotycz szybkiego opanowania tych czci terenu, ktre w przyszych wal kach odgrywa mog rol decydujc. Bd to wane punkty, majce znaczenie obronne, wyloty cianin, mostw, lasw, punkty obserwacyjne potrzebne dla rozwoju natar cia i wprowadzenia w bj artylerji, lub wreszcie takie czci terenu, ktre bdc w naszem rku przeszkodz ko rzystnemu rozwiniciu nieprzyjaciela. [Jeeli dywizja maszeruje w kilku kolumnach lub wydzielia partje, dowdca dywizji znajduje si w zasa dzie przy kolumnie gwnej i rozporzdza przedewszystkiem stra przedni i artylerj tej kolumny. Nastpnie uzupenia on w miar koniecznoci bezporedniemi osobistemi rozkazami ubezpieczenie dywizji, rozporzdza jc w tym celu czciami innych kolumn, lub oddziaami oderwanemi. Jeeli dowdca dywizji chce, aby podwadni do wdcy kolumn nie zuyli wszystkich swych si, lecz za chowali cz ich do rozporzdzenia dowdcy dywizji, musi to wyranie rozkaza. Dowdcy poszczeglnych kolumn prowadz swe wojska w sposb okrelony rozkazem dywizji7| W natarciu podczas spotkania musz strae przed nie dziaa ze szczegln energj, inicjatyw i z wiel kim rozmachem; musz one, wprowadzajc bez wahania wszystkie oddziay w bj, stara si moliwie najszyb ciej zaj punkty przedpola potrzebne dla rozwinicia si gwnych, wzgldnie wyznaczone im przedmioty na tarcia. Rwnie i artylerja przypiesza zajcie swych stanowisk. Pod oson tego wstpnego boju, zdaj siy gw ne dywizji do osignicia obszaru, z ktrego maj na stpnie ruszy do gwnego natarcia, lub te w ktrym maj pozosta i oczekiwa dalszych rozkazw. Walki wstpne mog w spotkaniu czsto rozwin sie do wikszych dziaa i zmusi nawet do rzucenia do boju czoowych czci gwnych si dywizji. 37. Zadania Piechota zajmuje lub zdobywa teren potrzebny do ugrupowania wasnej artylerji i do rozwinicia jednostek artylerji przeinaczonych do natarcia. Wychodzi ona z pod rozka w d ziaa niach zw dowdcy dywizji i przestaje by rozporzdzalna 2 chwil, gdy wejdzie w bj; trzeba wic pocztkowo wstpnych.

Regulamin suby polowej. Cz VIII. wprowadzi tylko cz jej koniecznie niezbdn, nato miast silnie wspiera j artylerj, by oszczdzi jej siy. Artylerja ma dwa wane zadania: a) wspiera piechot, b) wszcz walk z artylerj nieprzyjacielsk. Jest rzecz pierwszorzdnej wagi, by ju w dziaa niu wstpnem uzyska tak przewag ogniow nad arty lerj nieprzyjacielsk, by zmusi j do walczenia cay czas w gorszych warunkach materjalnych i moralnych. Zyska na tem zarwno artylerja, jak piechota. lTPowodzenie walki artyleryjskiej zaley wogle od nastpujcych warunkw: a) od przewagi liczebnej. b) Od jakoci ognia, co wymaga dobrej obserwacji. c) Od atwoci kierownictwa, dajcej mono zerodkowania ognia, jest to kwestja cz noci. d) Od wartoci stanowisk ogniowych; wobec ar tylerji nowoytnej, kada baterja, zmuszona do odsonicia si, naraona jest na szybkie zniszczenie. By mc sprosta tym zadaniom nie wystarcza, by artylerja dywizyjna wesza w bj pod oson wysu nitych oddziaw piechoty, lecz trzeba jeszcze przed przybyciem baterji na stanowiska rozpozna je urzdza jc obterwacj i czno. Walka z artylerj nieprzyjacielsk zmusza czasem baterje do poprzestania na bezporedniem wsparciu pie choty stray przednich. Jeeli wic stra przednia ma opanowa kilka przedmiotw, to trzeba t czynno w czasie tak rozoy, aby kady kolejny wysiek piechoty moga popiera caa artylerja bdca w rozporzdzeniu^ W walce w otwartem polu pozostaje caa artylerja dywizyjna pod rozkazami dowdcy dywizji, o ile ugru powanie dywizji to umoliwia. Bezwarunkowo rozpo rzdza dowdca dywizji artylerj tej kolumny, przy kt rej si znajduje. Baterje przydzielone na czas marszu do stray przednich pozostaj zasadniczo pod rozkazami dowodcy artylerji dywizyjnej. Jeeli dywizja wchodzi w bj podzielona na kilka kolumn, dowdca dywizji ustala warunki wsplnej czyn noci caej artylerji, szczeglnie dla zwalczania artylerji nieprzyjacielskiej. Tylko te oddziay, ktre z powodu zbyt wielkiej odlegoci nie mog wspdziaa w walce sil gwnych, kieruj swemi baterjami samodzielnie.

Walka.

25

38. Lotnictwo informuje d-two nietylko o pooeniu nieprzyjaciela, lecz take o pooeniu wasnych oddzia Zadania w czoowych. Utrzymuje ono czno midzy temi lotnictwa oddziaami i artylerj. Zadania te nabieraj szczeglnego w dziaa znaczenia w spotkaniu ze wzgldu na szybko nastpu niach wstp nych. jce zmiany frontu. Dziaania wstpne stanowi najbardziej czynny okres lotnictwa. Pomoc przy wstrzeliwaniu artylerji i kontrola jej ognia su nietylko dziaaniom wstpnym lecz sj|_take podstaw do pniejszej pracy bojowej. |Od lotnictwa zaley te w wikszoci wypadkw skuteczno walki artylerji wasnej z nieprzyjacielsk, poniewa zwykle tyl^o lotnicy mog odkry pewien cel i obserwowa jego ostrzeliwanie. Zadania te s wykonalne, o ile lotnictwo wasne zdobdzie przewag nad nieprzyjacielskiemu W rwnej mierze jak lotnictwo obserwacyjne, winno dziaa lot nictwo bojowe. Organizacyjnie dywizja nie posiada jednostek lot niczych do swej dyspozycji. Dowdca dywizji bdzie wic musia zwrci si we waciwym czasie do Gw nej Kw atery Armji, wyszczeglniajc z jak najwiksz dokadnoci swoje dania. Prcz tego, jest ogromnie wane, eby dowdca dywiji utrzyma ca czno z pomoc wszelkich moliwych iodkw z obserwacyjnemi oddziaami lot nictwa armji. P^anym warunkiem sprawnego dziaania lotnic twa jest doskonaa czno midzy Gwn Kwater Dywizji a lotniskiem, aby nietylko obserwatorzy natych miast po wyldowaniu mogli bezporednio meldowa, lecz aby Gwna Kwatera Dywizji moga nawet podczas walki bezzwocznie zada wykonania pilnych zwia dw lotniczych]) 39. Jazda stara si okreli oglny zarys ugrupowa Zadania nia nieprzyjaciela. , jazdy. Bierze ona czynny udzia we wszystkich dziaa niach wstpnych, uzupeniajc wynik walk stray przed nich i przyczyniajc si do ubezpieczenia artylerji. Wanem jej zadaniem jest stae utrzymywanie czno ci midzy poszczeglnemi jednostkami natarcia i od 40. dziaami w^isk ssiednich. Zadania Wojska techniczne wykonywaj wszelkie roboty, ktre uatwiaj posuwanie si wojsk, szczeglnie arty wojsk te c h lerji. Cz oddziau saperw otrzyma zadanie urzdze- nicznych.

26

Regulamin suby polowej. Cz VIII-

W alka

27

nia stanowiska bojowego sztabu dywizji i wanych orodkw cznoci. W ykonanie tych robt wymaga czasu; przydzielajc straom przednim oddziay sape rw czyni si to nietylko dla wsparcia ich, lecz gw nie dla zyskania czasu potrzebnego do robt technicz nych, zwizanych z wprowadzeniem w bj gwnych si dywizji. W ojska cznoci i oddziay cznoci poszczegl nych pukw i t. d. buduj nietylko poczenia natych miast potrzebne piechocie i artylerji pierwszej linji, lecz i te, ktre bd potrzebne oddziaom wchodzcym we dug planu walki dopiero pniej w bj. Naley te po czy poszczeglne dowdztwa, jednostki natarcia, oraz jednostki ssiednie. 41.
Czynno dowdcy.

ba zda zawsze, zwykle w ten sposb, e wojska, ktre przerway pozycje, rzucaj si w prawo i w lewo, w celu zajcia z boku rozdzielonym czciom Hieprzyjaciela; inne za czci wojsk wasnych uderzaj wprost na tyy nieprzyjacielskiego ugrupowania z zadaniem wstrzymania nadchodzcych odwodw Jeeli nie uda si rozszerzy wyomu frontu, to wojska, ktre wtargny klinem w pozycje nieprzyja cielskie, mog si wkocu znale w pooenin tak tycznie bardzo niekorzystnem. 43. Przy natarciu oskrzydlajcem i bocznem mona Natarcie si oprze na jednem z poniszych zaoe: 1) P o c z e n i e natarcia c z o o w e g o o s k rz y d la j ce boczne. z bocznem lub oskrzydlajcem. W tym i szyku naciera zwykle dywizja, walczca na skrzydle armji, lub wtedy, gdy front nieprzyjacielski nie jest jed nolity, lecz poszczeglne czony jego ugrupowania s znacznie oddalone od siebie. Jedno z tych dwch na tar musi by gwne; zwykle jest niem to, ktrego wyniki dadz si lepiej wyzyska. 2) P o c z e n i e natarcia czoowego dwoma natarciami bocznemi, lub o s k r z y d l a j c e m i. Dziaania takie mona zasto sowa przeciw wystajcym ktom frontu lub te przeciw odosobnionym czonom ngrupowania nieprzyjacielskiego. Wyiconywa si je wedug poprzednich wskazwek. 3) P o c z e n i e dwch natar bocz nych lub o s k r z y d l a j c y c h p r z y o b r o n h e m z a c h o w a n i u s i r o d k a . W arunkiem po dobnego planu jesi zupene zwizanie nieprzyjaciela n froncie przez rodek wasny: w wykonaniu tego zada nia moe si te wica cz frontu posuwa w stro n nieprzyjaciela. Powodzenie dziaa oskrzydlajcych daje zawsze znakomite wyniki, tak materjalne jak i^ moralne. Lecz w wykonaniu tych natar trzeba zwrocic wielk uwag na waciwoci i charakter przeciwnika. Niektre oddzia y s nadzwyczaj wraliwe na najmniejsze zagroenie bokw lub tyw i niezwocznie si wycofuj: aby w nie uderzy, trzeba je zatrzyma w miejscu. D a si to usku teczni przez zaskoczenie. W ojska bitne i mne broni si do ostatecznoci, nawet gdy s zupenie otoczone: aby je znie, trzeba czasem zuy tyle si jak do na tarcia czoowego. W y n ik dziaa oskrzydlajcych moe si bardzo

Dziaania wstpne s dla wszystkich rodzajw broni i sub okresem najbardziej intensywnej dziaal noci; jest to ostatni moment, w ktrym dowdca dy wizji jest wadc wszystkich swych si. Aeby dziaal no ta daa dodatnie wyniki, trzeba eby ona bya jedj . ..* zdyscyplinowan, trzeba wic, eby dowdca dywizji sam kierowa dziaaniami wstpnemi. O d jasnosci, z jak on oceni pooenie i od dokadnoci, z ja k wyoy i poda do wiadomoci wszystkim swj plan walki, zaley czsto jej przyszy wynik. Jeeli dowd ca dobrze oceni pooenie, walka rozwinie si bez trud noci i ^wpynie dodatnio na stan moralny wojska; je eli za dowdca si omyli, podwadni, znajc jego iam ary i zadanie dywizji, bd mogli okaza wasn inicjatyw. Dowdca dywizji maszeruje pr/y stray przedniej razem ze cisym sztabem, z dowdc artylerji dywizyj nej i z szefami tych sub, ktre podczas przygotowa wstpnych musz powzi dalsze decyzje.

c) Plan walki i ugrupowanie dywizji do boju.

42.
Natarcie czoowe.

Ugrupowanie dywizji do boju wynika z myli prze wodniej planu przyszej waki. Przewidziane w planie tym formy natarcia dadz si sprowadzi do kilku za sadniczych kombinacyj. Natarcie czoowe jest to sposb najprostszy, wymaga jednak w walce przeciw nieprzy jacielowi zaopatrzonemu w bro nowoczesn znacznej przewagi rodkw. Celem natarcia czoowego jest przer wanie frontu przeciwnika; moe ono da decydujce wyniki, jeeli si uda wyom rozszerzy. Do tego trze

28

Regulamin suby polowej. Cz V III.

W alka.

__________________________________^9

mniejszyc, albo nawet pj zupenie na marne, jeeli nieprzyjaciel, nacierajcy gwatownie na obronn cz frontu, zagraza jego przerwaniem. Aeby zmniejszy o niebezpieczestwo, nacierajcy bywa zmuszony do 44.

r m~

ow oslcrzydle,,ia' * prl" l i
*V

Ugrupowanie bojowe w walce zaczepnej obejmujeUgrupowa oddziay nacierajce, nie si. odwody, ewentualnie wojska bronice pewnej czci frontu. Aalenie od otrzymanego zadania, oddziay wszyst kich rodzajw brom, ktre dotd maszeroway w ska dzie stray przedniej, wchodz obecnie w szyk bojowy dywizn, lub pozostaj w subie ubezpiecze. Oddziay przeznaczone do odwodu rozpoczynaj swe przegrupom in j r Wtedy * dy oddzia*y nacierajce je wy. Odwody mog si skada z oddziaw wszyst kich rodzajow broni Pierwotny skad odwodw zaley sz^^wallc1 W ' dowdca z m ie r z a prowadzi przy.

W iadomoci uzyskane przez dziaania wstpne s czsto niedostateczne i niezupene, jednak czekajc na zupene ich wywietlenie, straciby dowdca zyskan w boju wstpnym inicjatyw. W obec tego powinien on rozpocz natarcie, gdy ugrupowanie do boju jest ukonczone.

45, W szystkie natarcia wykonywa si wedug tych sa W ane mych zasad; rnica midzy natarciem gwnem a pomocu niczem ley w rozmiarach oraz skutkach, jakie przewiduje natarcia,, a ugrupo x si dla wyniku walki. wanie Dowdca dywizji ma mono podkrelenia wa wojsk. noci natar przez odpowiedni rozkad iloci si bior cych w nich udzia, a szczeglnie iloci artylerji. Naj wiksze siy trzeba zerodkowa w pasie natarcia gw nego i uszykotoa je ten sposb, eby wywrze naj wikszy nacisk, zapewniajc rwnoczenie wprowadzenie wieych oddziaw w bj, cigo dziaania, a wkocu szybkie wyzyskanie osignitego pooenia. 46. Gwnego celu rozbicia nieprzyjaciela nie osiga si Wybr zwykle jednym wysikiem, lecz przez systematyczne i ko lejne osiganie przedmiotw porednich. Przedmiotami przedmiotw poredniemi nazywamy te linje wzgl. punkty, ktre woj- na ta rc ia . lk a maj osign w poszczeglnych fazach natarcia. Q e e li nieprzyjaciel posiada swobod ruchu, czyli' nie jest unieruchomiony si naszego ognia, ani te tere nem, celem natarcia moe by cile okrelona cz nie przyjacielskiego szyku bojowego, jak naprzykad skrzy da nieprzyjacielskie, lub jaka kolumna w marszu. Dowdca musi dokadnie wskaza, jak si mj zachowywa wojska nacierajce po osigniciu poszcze glnych przedmiotw, czy si maj zatrzyma dla umoc nienia, czy te dalej prowadzi natarcie, wyzyskujc swe powodzenie. W takim razie naley wojskom okreli na stpny przedmiot, lub przynajmniej oglny kierunek dal szego natarci aTJ Przedmioty natarcia zale od taktycznego zadania' danej jednostki; jako te od pooenia wywoanego dzia aniem wstpnem. Zale one te od terenu, ktry wpy wa na sposb uycia poszczeglnych rodzajw broni,, a wkocu od wasnych, si, oraz od rodkw, ktremi rozporzdzamy. Przedmioty natarcia gwnych si mog si rni od przedmiotw dziaa wstpnych, lecz maj by take dalszym cigiem tych dziaa, dajc im wikszy' rozmach i si.

Jeeli pooenie pozwala na rozwinicie gwnego natarcia natychmiast po ukoczeniu dziaa wstpnych, wyznacza si do odwodu wojska przeznaczone do wy zyskania powodzenia natarcia i do przeciwdziaania w jakimS' wypadku nieprzewidzianym. Jeeli za dowdca dywizji chce rozpocz natar cie gwne dopiero, gdy da si odczu natarcie pomoc nicze, siy przeznaczone do gwnego natarcia pozostaj w odwodzie dywizji. Odwody rozmieszcza si tam, skd mog najdo godniej podj wykonanie swych przewidzianych zada. Jeeli przewiduje si uycie odwodu w kilku miejscach i do kilku zada, to trzeba czci ich tak rozoy, by g wna masa odwodu miaa w kadym przewidzianym kierunku stra przedni. 3 Kady dowdca odwodu powinien by zgry zo rientowany i stale powiadamiany w jaki sposb dowd ca zamierza uyc jego oddziaw^) ., . Ugrupowanie bojowe tworzy si rozwijajc jed nostki obok siebie; zapobiega to pomieszaniu zwizkw taktycznych i zapewnia cigo dziaania w gb. Rozwinicie jednostek za sob nadaje si do m a newrowania podczas walki i wskazane jest dla dywizyj skrzydowych lub odosobnionych.

-------------- Re?ulamin suby poIowej.C^z V III. o iU i em natarc,a tfownego powinna by T ikT j i* ~ P0 2 * 0 ! 3 artylerji polowej przeciw nika, bez wzldu bowiem na to, czy nacierajcy zdoa te artylerj zdobvc, czy te zmusi j tylko do cofnicia sie wywoa dezorganizacj w jej dziaaniu, co o d b i j e ^ u j e m nie na rozwoju walki nieprzyjaciela. 47.
15iy i rodki od wielu zmiennych czynnikw. Dowdca, planujc ude^ potrzebne do natarcia. w "" nico":5' Zd6 SObiC ;na okrelo p rf n.u \ewentualnych jego umocnie. ny przed I) rofozenia nieprzyjacielskiego, przyczem trzehn miot.

W alka.

31

Siy i rodki potrzebne do natarcia

bd zaleay

zwrci uwag na oddziay na pozycjach,7 jak rwnie i odwody, ktre mog byc niezwocznie uyte. W artci bojowej nieprzyjaciela w chwili wa-

z w o is k a lT h !; 8 m,aUOWici :. CZy si< ^ 0 czynienia 5 lizowanemi. srednleJ wartoci lub te zdemoraZaoeniem nastpnych kombinacyj jest, e naciera r l mePrzyJaclela> jrego pierwsze linje zostay przed rnSnm-<{CiemM aSf 1g 2own2 natarcia zatrzymane i unieS w s t e n r T - M ? ,t0 SU siQ wskutek wasych dziaa cie cUatC e!vent.ua,nie. Poprzedniego natarcia, lub wreszobronn ^ meprZyiaClel Prz dobrowolnie postaw

d) Poszczeglne bronie w natarciu.

48. Natarcie
'piechoty.

Natarcie bataljonu piechoty na zorganizowanego nieprzyjaciela dobrze umocnionego w terenie rozwija si w otwartem polu w pasie szerokoci 500 do 1000 m. W wzszym pasie (500 m) naciera si na szczeglnie sil nego przeciwnika. W tych warunkach tworzy baon cigy nieprzerwany front, lub obsiewa cakowicie przedpole ogniem rozmaitych broni (r. k. m , dziaka i d. t.) la k ugrupowany bataljon posiada dosy siy rozoe. dpwe,. by wtargn pr2e c i,tie na 2000 m w u r pl) V nie nieprzyjaciela. N > -1 F 1 , ile baon jest silnie wspierany przez artylerie zwiksza si jego sia rozpdowa, na co mona jednak iczyc dopiero po opanowaniu pierwszej pozycji nieprzylacielskiej. Natomiast, gdy wchodzi w obrb skutecznego S abnieP1C ty niePrzyiacicIskiei Jego sia rozpdowa

49.
HJgruoowanie w gb.

Natarcie, ktre przewiduje wtargnicie w ugruDovame nieprzyjaciela ponad 2000 m, musi obejmowa k il

ka rzutw bataljonowych tak, by wyczerpujca si na odlegoci okoo 2 0 0 0 m sia baonw nacierajcych w pier wszej linji, moga bezzwocznie by wzmoona. Przecit nie biorc, dwa rzuty bataljonw bd w stanie dotrze do pierwszych stanowisk artylerji przeciwnika. Jeeli natarcie przewidziane jest w gbszych roz miarach, a wic ponad 4 km, wskazane jest stworzenie trzeciego rzutu. Kzut ten tworz odwody dywizji,^ Jctre wspieraj natarcie gwne i daj przez to mono wy zyskania powodzenia. . . .r Si poszczeglnych rzutw trzeba te uzaleznic od szeroci p a s a , w ktrym bd one wedug przewidywa dowdcy w przyszoci dziaa. Natarcie, ktre si rozpo czyna na wskim froncie, aeby si pniej rozszerzy, bdzie wymagao w pierwszym rzucie mniej bataljonw, ni w drugim; natomiast natarcie, ktrego front ma si w miar rozwoju dziaa zwa, bdzie potrzebowa w pierwszym rzucie wicej baonw ni w drugim. Bataljony, ktrych zadaniem jest wyzyskanie ju osignitej przewagi i ktre maj si przyczy do oglnego dzia ania bojowego dopiero po zdezorganizowaniu artylerji przeciwnika, bd od pocztku walczyy w dogodniej szych warunkach, mog wic otrzyma szerszy front, lub te zadanie posunicia si dalej w gb ukadu nieprzy jacielskiego Bataljony drugiego i trzeciego rzutu wchodz w boj bdto zasilajc jednostki pierwszego rzutu, bd te obejmujc po nim dalsze dziaanie w ten sposb, e^rzut pierwszy, wyczerpany, zatrzymuje si, a nastpny, wieyf wyprzedza go i obejmuje dalsza dziaania. 50. Na powyszych podstawach naley oblicza siy potrzebne do natarcia. Dane te nie stanowi jednak ci Obliczanie sych norm w uyciu odwodw, poniewa w praktyce si nacie* wejd bataljony drugich i trzecich rzutw cakowicie lub rajcych. czciowo dopiero wtedy w bj, gdy poprzedzajcy rzut Wyczerpie swe siy i straci sw zdolno zaczepn. Celem tego ugrupowania w gb jest takie podtrzymanie oddziaw nacierajcych, aby rozpd caego natarcia by dostatecz nie wielki dla osignicia przedmiotw wyznaczonych przez dowdztwo. _ . . . . Jeeli nieprzyjaciel nie jest dostatecznie silnie ugrupowany, moe si zdarzy, e bataljony p-erwszego rzutu bd mogy posun si ponad 2000 m. W ten spo sb zaoszczdzone siy naley odda do odwodu dywi zji, lub te uy ich do tem pilniejszego wyzyskania po-

32

Regulamin suby polowej. Cz V III.

W alk a

33

oenia. Gdy ma si do czynienia z szczeglnie silnym nieprzyjacielem, moe z powodu przedwczesnego zuycia pierwszego rzutu zaj potrzeba do wprowadzenia dru giego i trzeciego rzutu w bj, przed terminem zamierzo nym. Przewidujc to, wskazanem bdzie dla tych natar, ktre mgby, oglnie biorc, przeprowadzi jeden rzut wyznaczyc jeszcze i drugi, przeznaczajc, zalenie od po oenia, na dwa lub trzy baony pierwszego rzutu, jeden baon rzutu drugiego. W natarciu na pozycje umocnione, front bojowy baonu cienia si do 300-400 m. a jego sia rozpadowa spada do 1500 m. Jeeli rozmieszczenie nieprzyjaciela jest szczegoowo . rozpoznane, mona ju zgry uregulowa zadania kadego z poszczeglnych rzutw, i w prze ciwstawieniu do wojny ruchowej szczegowym rozka zem okreli te linje, w ktrych rzuty tyowe przekraczaj zuyte oddziay rzutw przednich. 51. Artylerja wspdziaajca w natarciu ma nastpu Artyferja jce zadanie gwne: w natarciu. 1) bezporednie wspaj cie piechoty. 2) Zwalczanie artylerji meorzyjacielskiej. ,w entua^n*e g>e przygotowawczy. 4) Ewentualnie ostrzeliwanie pocze nieprzycielskich. 52.
Wyposaenie natarciu w otwartem polu wedug norm nastpujcychw artylerj. wyposaenie silne t. j. jeden dyon na kadv U . u

baterji nieprzyjacielskiej, jednak o tyle tylko, o ile w a sna artylerja wykazaa naog w poprzednich dziaaniach np. w walkach wstpnych sw wyszo nad artylerj nieprzyjacielsk. W ymieniony stosunek iloci bateryj nie wystarcza, jeeli chodzi o walk w celu zyska nia przewagi ogniowej. Przygotowanie artyleryjskie jest potrzebne, jeeli 54. piechota musi bez pomocy czogw uderzy na nieprzy Przygoto jaciela, ktry obsadza silne z natury punkty oporu, jak wanie a rty skraje wsi i lasw, albo jeeli nieprzyjaciel umocni si leryjskie. technicznie. Przygotowanie artylerji jest niezbdne, je eli nieprzyjaciel mia dosy czasu do umocnienia swoich pozycyj. Celem ognia przygotowawczego jest zburzenie przeszkd technicznych i zniszczenie, lub przynajmniej unieszkodliwienie* piechoty nieprzyjacielskiej. D o lego zadania mona z korzyci uywa pociskw gazowych. W skazw ki co do iloci amunicji i kalibrw^ zawiera re gulamin artylerji. Kade przygotowanie artyleryjskie budzi czujno nieprzyjaciela i wskazuje mu szeroko i gboko przy szego natarcia. Trzeba wic to przygotowanie o ile monoci skrci. W tym celu bierze w niem udzia cala artylerja nie uyta do zwalczania artylerji przeciw nika lub do ostrzeliwania pocze nieprzyjacielskich. O ile dywizja posiada dostateczn lub znaczti ilo a r tylerji, by mc strzela ogniem przygotowawczym na o d dalone cele, to wykonywa przygotowanie dopiero w czasie natarcia, lub, rozpoczwszy je ju przedtem, koczy podczas natarcia. tCele ognia przygotowawczego, jak te czas jego trwania oznacza dowdca dywizji, lub specjalnie wyzna czony dowdca natarcia; rozkaz taki redaguje si w cisem porozumieniu z dowdc artylerji. W a in zasad jest, e piechota nacierajca sama sprawdza zniszczenie dokonane przez artylerj, dla u a twienia jej ruchw. Czynno ta jest atwa, jeeli obser wacja jest moliwa. W innych wypadkach wskazane s przerwy w przygotowaniu artyleryjskiem, aeby patrole Piechoty mogy ustali szkody wyrzdzone przez wasn a r t y l e r j w pierwszych pozycjach nieprzyjacielskich. , t Obserwacja ta ma z jednej strony wykry te cz ci umocnie, ktre nie s jeszcze dostatecznie ogniem 3

Artylerj

przydziela si dla wsparcia piechoty w

53.
Zwalczanie artylerji

nacierajcy w pie 'vy.-.zej !;nji. I Wyposaenie rednie, t. j. jeden dyon na dw a baony. I Wyposaenie sabe, t. j. jeden dyon na trzy lub wicej baonw nacierajcych w pierwszej linji. W ramach jednego natarcia mona poszczeglne baony wyposay silnie, inne baony rednio lub sabo. , . Wyposaenie silne jest obliczone na podstawie do wiadcze. Bataljon wspierany przez dyon artylerji posia da wszelkie szanse przeprowadzenia szturmu bez znacz nych strat i ma mono wtargnicia w gb pozycyj prze ciwnika na przewidziane 2000 m, bez wzgldu na opr piechoty nieprzyjacielskiej. . ^ a okrelenia minimum wasnej artylerji, koniecz nej do zwalczenia artylerji nieprzyjacielskiej, przyjmuje si, ze po baterji wystarcza dla unieszkodliwienia jednej

nieprzyja
cielskiej.

34

Regulamin suby polowej. Cz V III.

W alka

35

zniszczone, jak rwnie zawiadomi artylerj, gdy zni szczenie jest ju wystarczajce jeszcze przed zuyciem caej przeznaczonej amunicji, z drugiej za strony, daje mono oszczdzania dzia przez ograniczenie niepotrzeb nego strzelania. Jedno i drugie ley w interesie tak artylerji jak i piechoty. 55. Ostrzeliwanie pocze nieprzyjacielskich daje po
Ogie na wane wyniki, jeeli ogie przeszkadzajcy lub utrudnia poczenia. jcy ruchy nieprzyjaciela moe by cigy. Cigo t

zmniejszeniu bezporednio wspierajcej artylerji. Przy tej samej iloci artylerji bdzie dywizja moga dziaa w pasie szerszym i gbszym. Organizacyjnie posiada armja w swym skadzie 58. pewn ilo eskadr obserwacyjnych. Gdyby midzy dy Lotnictwo. wizj a armj byo jeszcze jakie porednie dowdztwo, to i ono miaoby jednostki lotnicze dla obserwacji po wietrznej. Ilo ekadr obserwacyjnych w armjj odpowiada liczbie dywizyj. To samo dotyczy balonw. D-ca wojsk lotniczych armji powinien zapewni stao i cigo wykonywania zwiadw, kierownictwa ognia oraz w spdziaania z piechot. Musi on przestrze ga, by nie dawano samolotom zada, ktre mog wyko nywa balony. Jeeli rodki lotnicze nie wystarczaj do rwno czesnego spenienia wszystkich zada, naley prac po dzieli w ten sposb, aby podczas walki artyleryjskiej lotnictwo obsugiwao artylerj, podczas uderzenia pie choty piechot, a cay pozostay czas byo w rozpo rzdzeniu dowdztwa. Jeeli siy nieprzyjaciela s znane i zwiady lotni 59. cze dostarcz odpowiednich wiadomoci, dowdztwo stara Natarcie si przygotowa natarcie z przewag liczebn i mater ktrego ce ialn. Bywaj jednak wypadki, kiedy nietylko mona, lem s wojska ale nawet trzeba naciera bez wzgldu na sw niszo ilociow, a mianowicie wtedy, gdy osigno si nad nie nieprzyja cielskie przyjacielem wyran przewag moraln lub te gdy nie ma innego sposobu powstrzymania niebezpiecznego prze w ruchu. ciwnika. Nie majc adnych wiadomoci o siach przeciwni ka, opiera dowdca dywizji swe postanowienie natarcia na znaczeniu danego dziaania, w stosunku do caoci dziaa zamierzonych. Ilo piechoty potrzebnej do natarcia oblicza si wedug terenu i rozlegoci pasa dziaa, stosujc si przytem w miar monoci do wylicze podanych wyej. D la obliczenia iloci artylerji przyjmuje si, e w prze citnych warunkach wojny ruchowej, jeden dywizjon wy starczy do bezporedniego wsparcia puku piechoty. Ilo bateryj przeznaczonych do zwalczania artylerji nieprzy jaciela mona zestawi tylko oglnikowo, opierajc si na przypuszczeniach.

mona w dzie uregulowa specjaln obserwacj. uycie amunicji do tego rodzaju ognia prowadzonego w nocy okrela regulamin artylerji/^ 56. nowoczesn, sia Manewr artyleryjski. zalena od iloci Wobec przeciwnika, bogato wyposaonego w bro rozpdowa dywizji nacierajcej bywa artylerji i amunicji. Jeeli dywizja po siada tylko artylerj wasn, organizacyjnie przynalen, musi dowdca dywizji w ten sposb uoy plan natar, aeby kade z nich, zalenie od warunkw, byo dosta tecznie poparte ogniem dziaowym. Trzeba wic rozpo rzdza ogniem artylerji przenoszc pasy dziaa baterji, czyli przeprowadza tak zwany manewr artyleryjski.

57.
Czogi.

Przy podziale czogw naley liczy, e do kade go bataljonu nacierajcego przydziela si jeden pluton lekkich czogw. i W walce z przeciwnikiem posiadajcym praktyk w walce przeciw czogom, naley przyj, e jednostki czogw zuywaj si rwnie szybko jak jednostki pie choty^ Kady rzut nacierajcy otrzymuje tyle plutonw c z o g w , ile posiada baonw. Przy takiem zaoeniu przypada na dywizj piechoty jeden bataljon czogw. Jeeli si nie rozporzdza potrzebn iloci czogw, dowdca dywizji rozstrzyga, do ktrych rzutw czogi, przydzieli. Jeeli nieprzyjaciel niema praktyki w walce z czo gami, wystarcza jeden pluton czogw na dwa baony; zawsze jednak naley zachowa cz plutonw czogw w odwodzie, aeby zapewni cigo ich dziania i mie mono wyzyskania pooenia. Przydzielajc czogi do piechoty podczas dziaa w otwartem polu, moe dowdztwo liczy na gbsze posunicie si piechoty, przy jednoczesnem liczebnem

36

Regulamin suby polowej. Cz V III.

W alka.

37

Podane powyej zasady obliczenia czogw pozo staj niezmienione. Nad zadaniami przypadajcemi lotnictwu gruje konieczno obserwacji dla celw dowdztwa.

e) Rola dowdztwa w natarciu.

Kade natarcie musi mie swego dowdc. Organizacja I Dowdca natarcia rozporzdza oddziaami piechodowdztwai ty, ewentualnie oddziaami saperw, jazdy i artylerjj, w natar wreszcie czogw i lotnictwa. Podporzdkowanie broni ciach. pomocniczych dowdcy natarcia musi by tem cilejsze, im bardziej jest okrelone wspdziaanie ich w walce w bezporedniej cznoci z piechot, szczeglnie pod czas natarcia w cisem tego sowa znaczeniu i podczas szturmu. Zarzdzajc przedmioty natarcia i przeznaczajc wojsko do poszczeglnych rzutw, naley stale dba o ci se zachowanie zwizkw organizacyjnych piechoty. . R ana iednostk^piechoty bdzie dziaa najkorzyst niej, jeeli naciera na przedmiot jednolity i przejrzysty, |co uatwia kierownictwo wszystkich jednostek nacieraj cych do szturmu, oraz gdy rzut, przeznaczony do wzmoc nienia lub wyprzedzenia, naley do tego samego puku. P o q koniec \yalki trudno jest zwykle zachowa t zasad, gdy warunki zmuszaj do wprowadzenia do po cigu nowych jednostek, bez wzgldu na ich przynale no. M imo to, naley jeduak zawsze pamita, e po wysze ugrupowanie naley przyj, gdy tylko okoliczno*cl, Pozw l^ ] K ad grup naley uwaa za twr przejciowy i wymuszony warunkami i w adnym razie nie mona przypisywa jej tej wartoci bojowej, jak si przypisuje analogicznie silnej organizacyjnej jednostce taktycznej.

60.

r potrzeby wzmocni si ognia wasnej, popierajcej artylerji w tych miejscach, w ktrych, jak si podczas walki okae, ogie by niewystarczajcy, lub te zasili ogie przeciw artylerji nieprzyjacielskiej, gdyby ona two rzya gwn przeszkod posuwania si piechoty; moe wreszcie odpowiednio dostosowa ogie do warunkw, szczeglnie jeeli grozi niebezpieczestwo wojskom nacie rajcym, lub caej dywizji. Tym sposobem artylerja bezporednio wspierajca zwizana jest z jednej strony z piechot, ktr wspiera, t drugiej strony, z dowdc artylerji dywizyjnej, ktremu podlega. pTa centralizacja artylerji bezporednio wspiera jcej w Fkach dowdcy artylerji dywizyjnej nie moe zmniejsza powicenia, z jakiem powinny speni swoje zadanie jednostki artylerji wspierajcej piechot. Honor artylerji wspierajcej wymaga, aby wytrwaa w wykona niu swych onierskich obowizkw narwni z piechot, bez wzgldu na ponoszone straty. Jeeli chodzi o danie piechocie nacierajcej w ik szej siy ogniowej, w celu przeamania niespodziewanego oporu ogniem na krtk odlego, mona przydzieli pie chocie mae czci artylerji, ktre podlegaj bezpored nio dowdcom pukw lub baonw. Dla wszystkich innych bateryj zmian stanowisk zarzdza dowdca artylerji dywizyjnej, ktry jedynie mo e te ruchy tak regulowa, jak zwalczanie nieprzyjaciel skiej artylerji tego wymagaj] Ta oglna zasada centralizacji dla artylerji do puszcza kilka wyjtkw, a mianowicie: kade natarcie rozwijajce si poza pasem dziaania wikszoci artylerji dywizyjnej, a wic kade natarcie, ktre nie moe liczy na wspdziaanie oddalonej artylerji dywizyjnej, otrzy muje sw wasn artylerj, ktrej dowdca podlega bez porednio dowdcy natarcia. Pod koniec walki, gdy artylerja nieprzyjacielska jest ju zwalczona i zdezorganizowana, bywa wskazane odda artylerj wspierajc do zupenego rozporzdzenia dowdcw natar, gdy zadanie ostatecznego rozbicia piechoty nieprzyjacielskiej wie si cile z inicjatyw dowdcy, jak te z szybkoci dziaania piechoty, ktra yym aga cigego i starannego poparcia artylerji bezpo rednio jej podlegej. W e wszystkich wypadkach dowdca artylerji dywi zyjnej kieruje bezporednio ogniem zwalczajcym artylerj eprzyjacielsk.

61.

[Zasadniczo^ dyony artylerji, przeznaczone do bez zwalczajcemi artylerj nieprzyjacielsk i przeszkadzajcemi na dalek odlego, ma dowdca artylerji dywi zyjnej mono najlepszego wyzyskania ognia do szyb kich i gwatownych zerodkowa przeciw wszystkim po trzebnym celom. Moe on najlepiej wyzyska charakte rystyczne cechy poszczeglnych kalibrw, oraz donono dzia. Tak wic dowdca artylerji dywizyjnej moe w mia

Dowdztwo poredniego wspierania natarcia, pozostaj pod rozka artylerji. zami dowdcy artylerji dywizyjnej. Dysponujc baterjami

38

Regulamin suby polowej. Cz V III. wie ci musz by tak dobrani, by mogli peni funkcje referentw w sprawach lotniczych. W chodz oni w skad O ddziau III Sztabu G. Kw. Dywizyj. Podporzdkowanie dowdcy natarcia eskadr bo jowych biorcych udzia w natarciu zaley od okolicz noci.

Gdy artylerja nieprzyjacielska jest miernej warto ci i gdy piechota przeciwnika nie wytrzymuje ognia artylerji, moe decentralizacja wasnej artylerji da bar dzo powane korzyci. W tym wypadku, mona dowdcy natarcia poporzdkowa artylerj wspierajc, a do roz porzdzenia d-cy dywizji zachowa tylko t artylerj;, ktra bdzie konieczna do zwalczenia artylerji nieprzyjajacielskiej, lub, w razie potrzeby, do wzmocnienia artylerji bezporednio wspierajcej. 62. Podporzdkowanie jednostek czogw dowdztwu,
Podporzd natar, lub dowdztwu dywizji, zaley od warunkw tak kowanie tycznych i wymaga technicznych. Dowdca plutonu czogw walczy na czele swej czogw.

f) Wykonanie natarcia.
64. Zasadniczym warunkiem natarcia jest posuwanie si naprzd piechoty. Caa dziaalno innych broni po W spdzia lega na niesieniu pomocy piechocie i um oliwieniu jej anie po szczeglnych ruchu naprzd. O d chwili, gdy piechota wkracza w obrb ognia rodzajw broni. aityleryjskiego, a do chwili rozpoczcia pocigu, prze chodzi ona szereg okresw, w ktrych wspdziaanie poszczeglnych broni odbywa si w rozmaity sposb. 65. W tym okresie zblia si piechota do czoowych linij nieprzyjaciela, a do osignicia tych punktw tere Okres zblinu, w ktrych moe dziaa sw broni. jWasna piechota. ania si. jest pocztkowo w ogniu artylerji, pniej w dalekononym ogniu karabinw maszynowych, lecz nie moe jesz cze odpowiada ogniem. Trzeba jednak zmniejszy jej straty, usiujc, o ile monoci przybliy si do nieprzy jaciela n o c jje e li marsz musi si odby za dnia, piechota wyzyskuje ukrycia terenowe, a miejsca odkryte przecho dzi w szyku lunym. Jeeli nieprzyjaciel posiada siln artylerj czynnie wspieran przez lotnictwo, bdzie okres zbliania si trwa mimo tych ostronoci dugo i powodowa straty, jeeli wasna piechota nie jest silnie wspierana przez artylerj.

jednostki, jego czog prowadzi cay pluton. Dowdca plu tonu czogw podlega bezporednio dowdcy bataljonu piechoty, do ktrego jest przydzielony. Dowdca bataljonu czogw podporzdkowany jest dowdcy tej jednostki (puku, brygady), do ktrej zosta taktycznie przydzielony i jest rwaoczenie jego refe rentem technicznym dla spraw czogw. fPodzia czogw na poszczeglne baony natarcia zarzdza dowdca natarcia, ktry ma obowizek wysu chania zdania dowdcy kompanji czogw. Taktyczny za kres dziaania dowdcy kompanji czogw koczy si z chwil przyczenia si czogw do odpowiednich ba onw. Pod wgldem technicznym pozostaje on nadal do wdc, ktrego obowizkiem jest zaopatrywa czogi w benzyn i w amunicj , zarzdzajc naprawy lub zmiany zepsutych czogw. W tym celu rozporzdza on odwodem czogwT] Dowdca bataljonu czogw podporzdkowany jest dowdcy dywizji i jest referentem technicznym dla spraw czogw, wchodzc w tym charakterze w skad O ddziaa III Sztabu. Poza tem, dowodzi on bezporednio temi jed nostkami swego baonu, ktre nie bior udziau w natarciu, a wzgldem czogw nacierajcych pozostaje jednoczenie dowdc technicznym. (Je go rola techniczna podczas walki rni si od roli dowdcy kompanji czogw tylko rozmiarami dziaa: kieruje on zaopatrzeniem, napraw i zmian czogw.| 63.
Zaleno lotnictw a.

Lotnictwo zaley wycznie od dowdcy armji. Wskazane jest, aby te jeunostki obserwacyjne, ktre obserwuj dla poszczeglnych dywizyj piechoty, przydzieliy im swych oficerw cznikowych. Oficero

66 . W spdziaanie artyleryjskie dzieli si na dwie kategorje, ktre utrzymuj si przez cay przecig walki: Wspodziaa) zwalczanie artylerji nieprzyjacielskiej celem nie artylerji zmuszenia jej do milczenia, lub przynajmniej i piechoty w tym osabienia jej czynnoci. okresie. b) Bezporednie wspieranie natarcia, polegajce na ostrzeliwaniu nieprzyjacielskich jednostek, ktre uniem oliw iaj posuwanie si piechoty naprzd. |W walce pozycyjnej, gdy mona dostarczy dosta tecznej iloci amunicji, wspdziaanie artylerji moe by cige, a w walce ruchowej, si rzeczy, staje si niestae. Zblianie si do nieprzyjaciela odbywa si si sko-

Regulamin suby polowej. Cz VIII. kami od zasony do zasony. Obowizkiem artylerji jest tak regulowa swj ogie, eby on by najsilniejszy wte dy. gdy piechota przechodzi przestrzenie, ktre mog by przez nieprzyjaciela najbardziej ostrzeliwane. Obowiz kiem zas piechoty jest wyzyska do szybszego posuwa nia si chwile, kiedy pod dziaaniem ognia wasnej artyJerji, ogie dzia i k. m. przeciwnika sabnie/J 67.
Zadanie lotnictwa w czasie zbliania si.

Walka.

41

i gadaniem lotnictwa jest przeszkadza nieprzyja cielskiej obserwacji lotniczej w. badaniu pasa, w ktrym przyblizaj si nasze wojska. [W tym celu naley zwal cza samoloty przeciwnika i napada na jego balony.: Prcz tego przeprowadzaj lotnicy obserwacj ognia ar tyleryjskiego przez wyszukiwanie celw, kierowanie i sprawdzanie ognia. L ^ ac\ we natarcie rozpoczyna si w chwili, gdy

68.

Natarcie P y c h o t a moe zuytkowa wasn bro; z a le y to od w znaczeniu odlegoci, od zason i warunkw a tm o s fe ry c z n y c h . cisem. . , . Pocztkowo posuguje si piechota swemi k. m.

i dziaami towarzyszcemi. Pod t oson ogniow posu waj si jednostki czoowe bez strzau tak daleko jak tylko jest moliwe. Gdy za ogie nieprzyjacielski unie moliwi dalszy ruch, otwieraj druyny bojowe ogie. Dalsze posuwanie odbywa si przy celowej zmianie ogni i ruchu, przyczem te druyny bojowe, ktre s najenergiczniej prowadzone lub te maj najdogodniejsze wa runki terenowfe, posuwaj si na czele. 69.
Poparcie mniejszemi stratami, im s lniejsze bdzie poparcie artyleprzez a rty ryjs e:|;W tym okresie walk dziaalno artylerji stale lerj. wzrasta: baterje bezporednio wspierajce ostrzeliwuj

Natarcie bdzie tem szybsze i poczone z tem

punkty oparcia, na ktre piechota naciera, dalej wojska lub jednostki ogniowe przeciwnika, ktrych ogie za trzymuje wasn piechot lub przeszkadza jej w ruchu, naprzd. Aby wynik tego dziaania by jak najszybszv, czno midzy artylerj a piechot musi by najcilejsza. Artylerja musi w kadej chwili zna potrzeby nacie rajcej piechotki 70.
czno artylerji z piechot.

cznp t zapewnia si w sposb nastpujcy. a) artylerja przydziela do tych jednostek piechoty ktre ma bezporednio popiera (puki lub ba ony), oddziay cznoci artylerji. Dowdcy tych oddziaw s wobec dowdcy piechoty przed stawicielami dowdcw wspierajcej ich arty-

lerji. Musz oni by odpowiednio wyposaeni w rodki cznoci. Towarzysz im obserwato rzy artyleryjscy, ktrzy id z piechot dla obser wowania ognia wasnej artylerji, b) Przez wspdziaanie samolotu piechoty, ktry w tym okresie walk wystpuje po raz pierwszy i nabiera w miar rozwoju walki coraz wik szego znaczenia. Zadaniem jego jest poredni czy midzy dowdc dywizji i artylerj z jed nej strony, a nacierajc piechot z drugiej strony. jTflelduje on dowdztwu dywizji i arty lerji o postpie ruchw i o zatrzymaniu si na cierajcej piechoty, starajc si okreli powo dy tego zatrzymania i przekaza przeoonym dowdztwom yczenia nacierajcej piechoty. Wasnej piechocie dostarcza patowiec wiado moci o zaobserwowanem pooeniu nieprzy jaciela, przekazuje jej rozkazy dowdztwa i przyjmuje jej dania, ktre nastpnie tele graficznie lub optycznie przekazuje zaintere sowanym. Najczstrzym rozkazem przekazy wanym piechocje przez lotnika bywa rozkaz oznaczenia swej linji bojowej. Rozkaz ten mu si by uwaany za wynik woli dowdcy dy wizji. Za wykonanie jego s odpowiedzialni wszyscy oficerowie tego oddziau piechoty, do ktreg * on zosta skierowany. Artylerja moe przypuszcza, e kady oddzia piechoty ktry nie wytkn wej pozycji, jest jednost k nieprzyjacielsk. W razie pomyki, czyli w razie ognia wasnej artylerji na wasne od dziay, ponosi win za nieporozumienie w pierw szym rzdzie dowdca tej jednostki piechoty, ktra nie wyznaczya swej linji. Z drugiej strony powinno dowdztwo unika m czenia i denerwowania piechoty zbyt czstem powtarza niem dania wyznaczenia pozycyj. Nusi ono liczy si z atwo zrozumia niechci piechoty do zdradzenia ich wobec obserwatorw nieprzyjacielskich. Samolot za da rakietami wytknicia pozycyj piechoty tylko wtedy, gdy nie moe am ich stwierdzi. Wyznaczenie linji mona zarzdzi zawczasu, je eli chodzi o osignicie zgry okrelonych i wanych przedmiotw natarcia. W tym wypadku piechota wytyka [sw linj nie czekajc na rozkaz samolotu. Zadania ob-

42

Regulamin suby polowej. Cz VIII.

Walka.

43

serwatora na samolocie piechoty s tak mnogie, e na ley dziaania samolotu piechoty ograniczy do odcinka 23 km. Gdy tylko wyposaenie lotnicze na to zezwoli, naley obserwacj gbszego rozmieszczenia nieprzyja ciela powierzy osobnym jednostkom. Obserwacja po wietrza na korzy artylerji zachowuje podczas natarcia cae swe dotychczasowe znaczenieT^ 71.
Czynno odwodu.

Podczas natarcia zbliaj si odwody oddziaw nacierajcych, t. j. bataljony 2-go rzutu, stopniowo d linji bojowej, wyzyskujc zasony terenowe i zakryte drogi. Przestrzenie ostrzeliwane przez nieprzyjaciela przebywaj odwody podczas intensywnej dziaalnoci artylerji. Odwody mog bra udzia w natarciu, jeeli zacho dzi potrzeba zwikszenia gstoci ognia, lub te zasile nia pewnych dziaa, Tylko szturm, to jest ostateczne starcie z nieprzy jacielem na bia bro, moe rozwiza kryzys natarcia i zwyciy nieprzyjaciela. Sposb, w jaki bdzie szturm wykonany, zaley od okolicznoci, a szczeglnie Jod trudnoci, ktre napotka natarcie w ostatniej swej formie. Odlego z jakiej druyny bojowe 1-go rzutu mo g przej do szturmu, zaley od terenu; mona j red nio ustali na 300 m. Jest to odlego, na ktr artyle rja, nie chcc razi wojsk wasnych, mnsi przenie ogie z pierwszej linji nieprzyjacielskiej w gb jego ugrupo wania. IJeeli udao si doprowadzi piechot w nocy na dogodn odlego szturmow, do czego zawsze naley dy, ^ szturm rozpoczyna si na rozkaz wyszy o danej godzinie i na caym froncie natarcia. Jeeli uderzenie jest silnie poparte przez artylerj, moe piechota podczas posuwania si naprzd za dnia zachowa wzgldne skupienie i odpowiedni spoisto swych jednostek. Gdy piechota dojdzie na odlego szturmow, przedua artylerja, uprzedzona umwionym sygnaem, swj dotychczasowy ogie, szturm niezwocznie si rozpoczyna. Jeeli piechota nie zdoaa zachowa skupienia i spoistoci swych jednostek, powinni dowdcy oddzia w czoowych przed rzuceniem si na bagnety, upo rzdkowa zwizki taktyczne. Naley dy do tego, aby szturm przeprowadzi bataljonami. Ztrzymanie oglne*

72.
Szturm.

go ruchu naprzd wyzyskuje si do dalszego przygoto wania szturmu przez wzmoenie ognia piechoty i arty lerji; na dany sygna, lub te jeeli czno dziaa sprawnie w oznaczonej chwili, baterje przeduaj ogie i piechota rusza do szturmu. Czsto zreszt znak rozpoczcia szturmu daj te druyny bojowe, ktre s najenergiczniej prowadzone i ktre w wykonaniu natarcia znalazy sposobno rzu cenia si z broni bia na nieprzyjaciela. Ich miay ruch powinien pocign za sob oddziay ssiednie i moe w ten sposb zdecydowa o powodzeniu szturmu caoci. Dowdca jednostki piechoty musi wtedy uy wszystkich sposobw cznoci, aby jak najszybciej zawiadomi arty lerj o koniecznoci przeduenia ognia, co nie zwalnia artylerji od obowizku wasnej, jak najcilejszej obser wacji w tej fazie natarciD

I 1

73. Artylerja bezporednio wspierajca piechot zwal cza podczas szturmu te jednostki ogniowe nieprzyjaciela, Wpdziaktre mog zdaleka dziaa na teren przebywany przez anie bronP piechot. Dziaa ona ogniem w gb szyku nieprzyjaciel w czasie, skiego, aeby nie dopuci do podejcia odwodw nie szturmu. przyjacielskich; ewentualnie, moe rwnie rozwin ru chomy ogie zaporowy. Bezporedni wspudzia lotnictwa w walce ziem nej rozpoczyna si w chwili szturmu: samoloty bojowe obrzucaj bombami lub ostrzeliwuj z k. m. widoczne cele ruchome, jak podchodzce posiki piechoty, cofajce si oddziay piechoty, baterje zajmujce stanowiska lub podprowadzajce przodki z zamiarem wycofania si, jed nostki jazdy starajce si doczy do dziaa i t. d. Po wtargniciu w pierwsz linj nieprzyjaciela pie chota jest bardzo czua na przeciwuderzenia nawet sab szych odwodw nieprzyjacielskich. Kierownictwo natarcia powinno si zgry z przeciwuderzeniem liczy i poczyni odpowiednie zarzdzenia. jSamoloty obserwacyjne peni nadal swe zadania w mysi wytycznych uprzednio podanych. Czogi wyst puj wogle po raz pierwszy przy szturmie. Podczas na tarcia w cisem sowa znaczeniu zbliaj si one do linji bojowej i w okrelonej chwili wyprzedzaj czoowe druyny bojowe: jest to sygna do szturmu. Wlad za niemi rzucai si druyny bojowe na nieprzyjaciela (w tym wypadku szturm moe si rozpocz z wikszej odle goci). Jakkolwiek bya pomoc okazana piechocie przez

44

W alka. Regulamin suby polowej. Cz V III

45

w ^ lr U r0nie ! )ltUrm pozostaie P ^ e d e WS2yStk iem aktem wielkiego wysiku energji i wymaga od wojsk zupenego powicenia. Nie wystarzza, eby szturm by odpow ied nio przygotowany, trzeba, eby onierz pragn zwy cistwa i powodzenia szturmu, Jest to chwila, w ktrej owodca zbiera plon swej pracy, wychowujc onierza 74. wroga.] 0 , yZny ! M g r .i.j,..,,,

d C2,yn.ieni z niePrzyiacielem wytrwaym W alka wei i wyszkolonym, naley si zawsze spodziewa, e na wntrz, tarcie natrafi na ugrupowanie w gb na dosy duei jpozycji nie K Zek ' l eni; pierwszy szturm jest tylko pocztkiem wal. przyjaciela. k z,b,Iska wymagajcej cigoci i enerji wasnych wy sikw. Po dojciu do pozycji nieprzyjacielskiej trzeba R zdoby i utrzyma. J irzeDa [W tym okresie artylerja zwykle nie moe wspie ra ogniem posuw ani, si piechoty z tak dokadnoci i pewnoci, jak w okresie poprzedzajcym. Jeeli tylko ilo amunicji na to powoli, artylerja wspieia pieahot ruchomym ogniem zaporowym, ostrzeiiwajc systematycznie i kolejno wszystkie czci terenu Piechur powinien wtedy zdawa sobie jasno spraW\ |Z* W ,e* . wasnym interesie ley postpowa jak e najbliej za ogniem zaporowym, naraajc si nawet na niebezpieczestwo wejcia w rozsiew zbyt krtkich strza w i rzucic si na nieprzyjaciela nim dym si rozwieje i nim nieprzyjaciel si opamita. Jeeli brak amunicji uniem oliw ia zastosowanie te go sposobu, artylerja koncentruje swj ogie kolejno na punktach oparcia, do ktrych zda piechota. kadym razie, odgradza ona teren walki, nie dopuszczajc don posikw nieprzyjaciela. Bez wzgldu na si wsparcia artylerji, piechota zawsze natrafi na pewien opr, ktry bdzie musiaa zwalczy wasnemi rodkami. Najskuteczniej jest wtedy natrze na nieprzyjaciela ze wszystkich stron oskrzydla jc wszystko, co stawia opr. Naciska si wszdzie, gdzie nieprzyjaciel ustpuje, a gdzie niema ju oporu przenika si a ej, otaczajc te punkty, gdzie nieprzyjaciel si jeszcze trzyma. Karabiny maszynowe i dziaka piechoty lor pod ogie pozostae gniazda oporu przeciwnika, o ile monoci, tak by nie mogy one pi^eszkadza pie chocie, ktrej jednostki posuwaj si d le j Dziaa przydzielone do jednostek piechoty oddaj

wwczas znaczne usugi; niszcz one gniazda k. m. wal mury, burz przeszkody, etc. W miar sabnicia ognia artylerji pomoc udzielana piechocie przez czogi nabiera znaczenia; nacieraj one na wszystkie napotykane punkty oporu, pozostawiajc czsto postpujcym za niemi, druynom bojowym tylko zadanie ostatecznego oczyszczenia terenu. (Czogi jednak nie mog przeprowadza zwiadw nieprzyjaciela; pomidzy dwiema kolejnemi pozycjamiprzeciwnika daj si one wyprzedzi piechocie i rozpo czynaj znowu dziaalno z chwil, gdy piechocie udaosi wywoa i umiejscowi opr nieprzyjaciela^ Samoloty speniaj swe zadanie bojowe i obser wacyjne. Posiki jednostek nacierajcych i bataljony drugiegorzutu postpuj za linj bojow tak blisko, eby mc W potrzebnej chwili przyczy si natychmiast do dzia a: posuwaj si przez zdobyte czci terenu. W poszczglnych wypadkach mog one rwnie wykaza wasn^ inicjatyw. W miar rozwoju powodzenia dowdca dywizji przyblia swe odwody i zawczasu przygotowan jazdr aeby mc niezwocznie rozpocz pocig. Jeeli natarcie ma si odby na duej przestrzeni, dowdca moe wyznaczy porednie przedmioty jako punkty, w ktrych poszczeglne jednostki piechoty cz si przed rozpoczciem dalszego ruchu. Tym sposobem mona ponownie uzgodni dziaania piechoty z artylerj i specjalnie przeprowadzi w da nym czasie potrzebne zmiany stanowisk artylerji, przez co zapewnia si energiczne dalsze parcie naprzd[T~unika si naraenia jednostek piechoty, odczonych i pozba wionych wsparcia swej artylerji, na niebezpieczestwa przeciwnatar nieprzyjacielskich. W tych dyspozycjach dowdztwo opiera si na znajomoci zwyczajw przeciw nika, szczeglnie wtedy, gdy nieprzyjaciel zwyk grupo wa si w g b j O ddzia piechoty, ktry w natarciu osign wyzna 75. czony przedmiot, poredni czy ostateczny, musi przede Obsadzanie wyznaczo wszystkiem zapewni sobie utrzymanie go. W tym celu porzdkuje si i umacnia prowizorycz* nych przed miotw nie w terenie. [^Uwzgldniajc stan moralny wojsk, ktre si tylko co zdobyy na ogromny wysiek energji, naley i pocig. uy tutaj przedewszystkiem broni samoczynnej.

46

Regulamin suby polowej. Cz VIII.

W alka.

47

O ile tylko jest to moliwe, piechota powinna w tym m n e g o porozumienia podaje si w formie rozkazu do je okresie miec oson w obronnym ogniu zaporowym arwiadomoci piechoty i artylerji. iylerji i czogach. [Te ostatnie pozostaj przed zajtym W niektrych szczeglnych wypadkach, jak na przedmiotem do chwili wejcia na pozycj brom samo tarcie na pozycje umocnione, szczegy wspdziaania czynnych piechoty, poczem przegrupowuj si. piechoty i artylerji maj tak ogromne znaczenie, e usta Trzeba nadto wspiera swych ssiadw: kady pie la je dowdca dywizji. chur, od szeregowca do dowdcy najwyszej jednostki, Dla uatwienia uprzedniego porozumienia pomi powinien dobrze rozumie, e zwycistwo bdzie rzeczy, dzy dowdcami piechoty i artylerji trzeba, eby ich sta wistem tylko wtedy, kiedy ssiedzi jego z prawei i lewej nowiska dowdzw znajdoway si przed natarciem strony osign swe przedm ioty] w ssiedztwie. Z rozpoczciem natarcia, wspprac obu broni za Wreszcie, konieczne jest dokoczy rozbicia prze ciwnika przez pocig (patrz rozdzia D). pewnie cisa czno, za ktr odpowiedzialna jest] Jeeli jednostka piechoty otrzymaa rozkaz zatrzy artylerja. mania si na zajtym przedmiocie, powinna ona przynaj 77. Jeeli wskutek nieprzewidzianych wypadkw na mniej ciga nieprzyjaciela ogniem i da odpowiednie tarcie nie daje wyniku, konieczny jest wsplny wysiek Postpowa wskazwki artylerji, eby ogie dzia uzupeni dziaanie energji wszystkich, eby wznowi walk. [Druyny bo nie w razSe roni rcznej i samoczynnej; chodzi o jak najszybsze wy jowe staraj si utrzyma w terenie i okopuj si szyb niepowodze zyskanie tej krtkiej chwili, kiedy nieprzyjaciel, odw r ko, czekajc podejcia posikw lub dalszego posunicia nia natarcia cony tyem, nie jest w stanie przeciwdziaa. si jednostek ssiednich i d do powstrzymania nie przyjaciela, w celu jak najszybszego wznowienia n a ta rc i^ 76. jNatarcie wymaga od piechoty oporu i ruchliwoci; Dowdca natarcia, ktre si nie udao, nie ma pra ^Donioso ale wobec przeciwnika, zaopatrzonego w bro nowoyt wa odstpi od wykonania powierzonego mu zadania, w spdzia n, najodwaniejsza piechota okae si bezsilna, o ile nie dopki ma w swem rozrorzdzeniu jednostk zdoln do a n ia broni bdzie wspierana z rwn energj i ofiarnoci przez wznowienia natarcia. Musi on jednak, przed ponownem w natarciu, inne broniej j rozpoczciem natarcia, zbada przyczyny niepowodzenia Kade natarcie wymaga najcilejszego wspdzia i wprowadzi w zwizku z tem odpowiednie zmiany, ania piechoty z artylerj. bdto swego planu dziaania, bdto szyku bojowego* jZasady tego wspdziaania okrela dowdca dy lub te wreszcie zmieni dotychczasowy, moe nieod w izji przy pomocy dowdcy artylerji dywizyjnej. Podzia powiedni, podzia zada artylerji. i zadania poszczeglnych ugrupowa artylerji, czas trwa 78. Natarcie jest tylko jednym z okresw walki. P o nia i rodzaj przygotowania artyleryjskiego, przypuszczalne posunicie si naprzd baterji musz by zarzdzone winny one szybko nastpowa po sobie, nie bdc ko Dalszy cig rozkazem natarci*^ dziaa z a niecznie organicznie ze sob zczone. Piechota mczy si szybko w natarciu; najczciej czepnych. W walce ruchowej jednak, szczegy wspdziaania wic konecznym warunkiem energicznego i cigego roz tych obu broni mog by ustalone wogle tylko na pod wijania dziaa zaczepnych jest stae wprowadzanie si stawie uprzedniego bezporedniego porozumienia pomidzy wieych. dowdc piechoty i dowdc wspierajcej j jednostki Siy te powinny by w kadej chwili gotowe do artylerji. rozpoczcia dziaa bez wzgldu na to, czy chodzi o po . . f^ow dca piechoty podaje swe dania i wskazuje sunicie si poza zdobyte pozycje, czy te o nowe dzia lakie cele ma ostrzeliwa artylerja, kiedy, jak dugo ania. Czas potrzebny do zmiany stanowisk artylerji nale a s jak si; dowdca artylerji, opierajc si na iloci y skrci przez uprzednie badanie zamierzonych m ar bdcej w jego rozporzdzeniu artylerji i amunicji, decyszw i wyzyska do moliwie najszczegowszego przygo .e, ,czy moe tylu daniom zado uczyni, lub te towania ognia. w jakich granicach musi je zmodyfikowa. Rezultaty wza Zalenie od stopnia wyczerpania i od warunkw

48

Regulamin suby polowej. Cz VIII.

49 Najlepsze rozpoznanie moe przeprowadzi lot nictwo. Szerzy ono te popoch na tyach nieprzyjaciela, rzucajc bomby i strzelajc z k. m. Burzy ono mesty na linjach odwrotowych i dopenia dezorganizacji prze ciwnika. Ale nawet podczas zwyciskiego pocigu trzeba si liczy z monoci zacitych walk dla rozbicia nie przyjaciela stawiajcego opr. Poniewa wojska, ktre przeprowadzay rozstrzygajce natarcie, a szczeglnie piechota, mog by wyczerpane, trzeba bdzie w wik szoci wypadkw powierzy wykonanie pocigu wieym, zawczasu przygotowanym jednostkom. Wojska zmczone zajmuj zdobyte pozycje lub te postpuj za jednostka mi pocigowemu^ Najczciej nieprzyjaciel korzysta z nocy i rozpo czyna odwrt pod oson ciemnoci. Dlatego trzeba, zwaszcza w nocy, dba o cig i sta styczno bo jow z nieprzyjacielem, aby uniemoliwi niepostrzeone wycofanie si przeciwnika. Jest to zadanie piechoty i jazdy. | Naley te jak najdalej wysun lotne oddziay i przeduzy ich pas dziaania ogniem artylerji i lotnictwa. Czsto bdzie korzystne przeprowadza natarcia nocne i nage napady^ Dnoci wojsk pocigowych musi by wtargni 81. cie jak najgbiej w uszykowania nieprzyjacielskie, do Manewro wanie tarcie do drg odwrotowych przeciwnika i zawadnicie bronicemi si "jeszcze pozycjami przez obejcie lub w pocigu. oskrzydlenie. Jednostkom pocigowym nie wyznacza si poszczeglnych przedmiotw natarcia, lecz daje im si oglny, moliwie daleko wytknity, kierunek marszu. [Wzdu tej osi przaprowadzaj oddziay miay pocig, nie zwaajc na to czy oddziay ssiednie posuwaj si na rwnej wysokoci, czy te pozostay wtyle. Nieprzy jaciela, ktrego si wyprzedzio, zwalcza si manewrem oskrzydlajcym lub obchodzcym^ Wynik pocigu zaley gwnie od odwagi, inicjaty wy i zdolnoci do manewrowania dowdcw oddziaw pocigowych. Przewag moraln, zdobyt w walce, trzeba w caej peni wyzyska w pocigu. Nieprzyjacielskie punkty oporu, ktreby mogy si jeszcze broni na tyach oddziaw pocigowych, musz by zljjkwidowane przez oddziay idce w drugiej linji. /dy nieprzyjaciel jest sabo wyposaony w sprzt wojenny i ma wielkie trudnoci w jego uzupenieniu, ce 4

jednostki piechoty, uyte w pierwszem natarciu, bior udzia w nowem, umacniaj zdobyty teren, albo przechodz do odwodu. Dowdztwo w jak najszybszem tempie uzupenia je i zaopatruje w amunicj} Dowdca dywizji, dc do zwycistwa, przedua dziaania zaczepne swej dywizji, a rozbije przeciwnika, lub te zmusi do ostatecznego odwrotu. R O ZD ZIA D. .

Pocig.
79.
Charakte rystyka.

Natarcie doprowadza do zajcia terenu, bronionego przez nieprzyjaciela, ale plon zwycistwa zbiera si do piero w pocigu, ktry rozbija ostatecznie i robi nieprzy jaciela niezdolnym do nowej walki. Aby pobity nieprzyjaciel nie mg ponownie si zebra i zreorganizowa, trzeba go trzyma pod cigym naciskiem, nie da mu chwili odpoczynku i wytchnienia. W takich warunkach atwo si zaamuje sia moralna przeciwnika. Pocig powinien wic by bezustanny, za* energiczny. Wymaga to od dowdcy i od wojsk duej enorgji i wytrzymaoci. Jeeli walka doprowadzia do zupenego wyczer pania nieprzyjaciela, jeeli on ju straci punkt do oporu, pocig jest atwy i zbiera tylko plony zwycistwa. Naj-* odwaniejszy bdzie mia najpikniejsze wyniki; troska o utrzymanie zwizkw taktycznych odpada na plan drugi. miaej j e z d z i e o t w i e r a s i w i e l k i e p o l e d o d z i a a n i a . Pocigi i samochody pan cerne popierajc cigajce oddziay, lub te najedajc nieprzyjaciela i szerzc popoch, przyczyniaj si do zwycistwa. [W nowoczesnej walce trudno jest jednak dokadnie okreli chwil, w ktrej nieprzyjaciel jest zupenie wy czerpany; poza tem posiada nowoytna bro tak si ogniow, e daje nawet osabionym wojskom mono stawienia silnego oporu. Trzeba wic ciga oddziaami wszystkich rodzajow broni, bdcemi w cigej gotowoci do bezzwocznej walki i wyposaonemi we wszystkie no woczesne techniczne. Czogi mog spowodowa szybkie zamanie ostatniego oporu.

80.
Przepro wadzenie pocigu.

50

Regulamin suby polowej. Cz VIII.

Walka.

51

lem pocigu moe by zdobycie jak najliczniejszego sprztu wojennego^ R O Z D Z IA E.

Obrona.
a) Oglne zasady. nie przewaajcym siom nieprzyjaciela opanowania obsza Zadania charakte rw lub punktw. Celem obrony jest zyskanie sil do uderzenia w inrystyka nem miejscu lub w pozniejszym czasie. Obrona bierna obrony. jest zgubna. Kada obrona musi dy do zniszczenia czci si nieprzyjaciela bd przez pobicie go korzystnem natarciem odwodw, bd przez zuycie, wyczerpa nie go w mozolnych bojach o uzyskanie bronionego ob szaru. W pierwszym wypadku dziaa obrona czci odpornie bronic wyznaczonego obszaru, czci za czepnie uderzajc gwnym odwodem moliwie na boki nacierajcego nieprzyjaciela. Jest to zwyka forma obrony w otwartem polu, na rozlegym froncie. W drugim wypadku, obrona, nie mogc uchwyci boku nacierajcego nieprzyjaciela, nie mogc wic pobi nieprzyjaciela, dziaa przez niszczenie, zuycie go, zada jc mu moliwie jak najwiksze straty, Tiietylko w odpar ciu jego natar lecz take przy kadej sposobnosci. Jest to szczeglny wypadek mudnej walki pozycyjnej. Obrona zmusza do czciowego zrzeczenia si ini cjatywy na korzy dziaajcego zaczepnie. Lecz, mimo to, musi kady obroca w caym sposobie walki nietylko by stale gotowy do odparcia natar, lecz rwnie zde cydowany do wywarcia w kadej chwili nacisku na nie* przyjaciela. Musi on wykaza, e nie dopuci do utraty jakiejkolwiek czci bronionej ziemi/ i nie omieszka ad nej sposobnoci, by pozosta panem bronionego obszaru. Tak wic w kadej obronie przejawia si musi zacito i wytrzymao, poczona z cig dnoci do zniszcze nia lub zuycia nieprzyjaciela. Dowdztwo armji, dajc dywizji okrelone zadanie 82. Zadaniem bezporedniem obrony jest uniemoliwie

odpornej danego odcinka. [Dywizja za, otrzymawszy badanie obronne, musi si stara wszystkiemi siami otrzyma wyznaczony obszar, nie wahajc si nawet przed powiceniem. Aby na czas duszy zachowa si odporn i zdolno do obrony naley unika wszel kich dziaa, mogcych spowodowa oderwanie dywizji od waciwego zadania i unika niestosunkowych straty Jeeli jednatc nieprzyjaciel zdobdzie cz bronionego obszaru, jest bezwarunkowym obowizkiem obrony od rzuci go z ca energj z moliwie najwiksz szybko ci, a gdy pooenie lub rozkaz wyszy tego wymagaj, zdoby si na walk do ostatecznoci, nie oszczdzajc ostatniego karabina i ostatniego dziaa. Qest to walka oa mier i ycie. Jeeli wysze dowdztwo nie ma zamiaru prowa 84. dzi walki a do zupenego zniszczenia lub zuycia nie Walka od przyjaciela, lecz chce jedynie zyska na czasiefnie przy wrotowa. wizujc adnej wagi do trwaego utrzymania okrelonego obszaru}} wwczas nie nakazuje ono obrony zdecydowanej, lecz walk odwrotow, czy walk o czas, lub o uzyska nie korzystniejszych warunkw taktycznych. Ta forma walki jest zupenie odmienna od obrony: [obrona umoliwia, przy pomocy najsilniejszego i najlepiej Wyzyskanego ognia broni palnej, uycie ilociowo mniej szych si do trwaego powstrzymania wikszycfj\ w wal ce odwrotowej nie wiemy si trwale, lecz zmuszamy nieprzyjaciela do cigego rozwijania si, a wic do stra ty czasu. Zasad obrony jest takie wyzyskanie terenu, kt85. reby zapewniao najlepsze uycie ognia piechoty i arty Teren lerji przy moliwie najmniejszych stratach wasnych. w obronie. [ t ym celu udoskonala si naturaln warto obronn terenu przez budow przeszkd, roww i schro nw, tworzc system obrony^ Poza tem uywa kada obrona ruchw - przeciwnatar, do odrzucenia lub po wstrzymania nieprzyjaciela, ktry zdoa wedrze si w system obrony. Te przeciwnatarcia musz by prze prowadzone przez jednostki (odwody), zgry do tego przeznaczone, przy wspudziale tych czci obrony, ktre zdoay utrzyma si na miejscu. Cige tworzenie odwo dw jest warunkiem skutecznej obrony; ^obowizkiem kadego dowdcy jest zarzdzi w kadem pooeniu ta kie ugrupowanie, by przed rozpoczciem rozstrzygajcej akcji rozporzdza swym odwodem.

i wyznaczajc jej pewien odcinek do obrony, decyduje Dywizja w obronie. tem samem o zdolnoci obronnej dywizji, a wic o sile

83.

52

Regulamin suby polowej. Cz V III. Nastpujce zasady okrelaj obron przeciw do

^ a l k a _____________________________ ___________________________ 53

86.

Zaleno brze zorganizowanemu i bojowo wyrobionemu nieprzyform obro lacielowi. Z nieprzyjacielem mniej bitnym walka bdzie ny od bit- lejsza, straty mniejsze. Tem bardziej musi by obrona noci prze niezwykle zacita, pena inicjatywy, aby stale wykazy ciwnika. wa nieprzyjacielowi sw wyszo bojow. Bdem,

Pozycji gwnego oporu do walki o pozycj ubezpiecza j . Przejciowy charakter wak na pozycji ubezpiecza jcej zezwala na pytsze ugrupowanie si tej pozycji, k t ra bdzie wytyczona przez linj czuwania i linj oporu. Mimo dnoci do zacitej obrony, moe pozycja g wnego oporu zosta czciowo zamana. By da odwodom mono wyjcia do przeciwnatarcia w najdogodniejszych warunkach, tworzy si pozycj zaporow, za ktr sta bd wiksze odwody, ktrym przypadnie lw nie za danie ubezpieczenia gwnych si artylerji. ^Trzeba si bowiem liczy z tem, e nieprzyjaciel stara si bdzie dotrze przynajmniej a do artylerji, co w razie nieubezpieczenia teje moe wywoa zamieszanie w caym sy stemie obronnym wanie wtedy, gdy sprawne jego d zia anie jest naibardziej potrzebne. Tem samemu caoksztat urzdzenia obrony dotyczy nie jednej lub killu linij, lecz caej przestrzeni midzy pozycj gwnego oporu, a pozycj odwodw. Odwody dywizji umieszcza si, zalenie od ich przewidzianego uycia, w jednej masie lub te rozczon kowane. Odwody trzeba rozczonkowa za frontem, jeie li przypadnie im zadanie bezporedniego wsparcia Wojsk walczcych przez natychmiastowe lokalne przeciwuderzenia. Jest to forma obrony na odcinku tak w skim, e zaogi czoowych pozycjj mog broni si i wza jemnie wspiera cigym ogniem wszystkich rodzajw broni. W jednej naog masie mona stawia odwody w obronie na rozlegym froncie i pry znacznych od stpach midzy grupami obronnemi z przeznaczeniem do ednolitego, zwartego przeciwnatarcia. Zwykle jed nak trzeba przygotowa przewidziane jednolite, zwar te przeciwnatarcie w ten sposb, by mc przed na tarciem skupi odwody, rozoone w zamiarach obron nych. Cz strefy obronej, przydzielona danej jednostce do obrony nazywa si o d c i n k i e m danej jednostki. Odcinek dzieli si na p o d o d c i n k i . K ada p o z y c j a o b r o n n a skada si z szeiegu r o d k w o p o r u , rozoonych w gb i wybranych w terenie tak, by z natury byy atwo obronne lub te nadaway si do technicznego umocnienia. Przestrzenie Midzy orodkami oporu powinny lee cakowicie w ostrzale tych orodkw. 89.
Rozmie szczenie odwodw.

jednak byoby lekceway w ro gaj

b) Ukad sit w obronie.

87.
Ugrupo wanie si.

Zasadniczo broni si pewnego obszaru wszelkiemi siami na jednej pozycji, t. j, pozycji gwnego oporu. By zapewni trwa obron tej pozycji, naley siy ugrupowa w gb, aby przesoni linj gwnego oporu i odpowied nio umieci odwody. Ugrupowanie si w gb jest te dlatego koniecz ne, aby nie naraa rwnoczenie wszystkich si czyto na niespodziewane natarcie, czyto na niszczenie przez ogie nieprzyjaciela. Przesanianie i ubezpieczenie pozycji gwnego oporu

88

P rzesania przez oddziay wysunite jest niezbdne, aby nieprzyjaciel, nie i ubez posiadajcy odpowiednio siln artylerj i dobr obserwa pieczenie. cj, nie zniszy w krtkim czasie poszczeglnych czci

tej pozycji. Pozycja ubezpieczajca uniemoliwia nie przyjacielowi obserwacj pozycji gwnego oporu i zm u sza go do ponownego rozwinicia swej artylerji przed natarciem na pozycj gwnego oporu. Jeeli nieprzyja ciel nie rozporzdza odpowiednio siln artylerj, pozycja ubezpieczajca odgrywa rol czat, z zadaniem ubezpie czenia si gwnych i ostrzeenia ich o czasie, kierunku i sile nieprzyjacielskiego natarcia. jliby nie rozdrabnia si, nie naley w adnym wy padku przyjmowa rozstrzygajcej walki na obszarze po zycji ubezpieczajcej wzgldnie czat. Trzeba zatem zgry przewidzie, e oddziay wysunite nie bd w walce za silane przez siy pozycji gwnego oporu, raczej bd planowo wycofane za pozycj gwnego oporu. Czy siy przesaniajce bd wzite z gwnych odwodw, czy te bd wydzielone z si przeznaczonych do obrony pozycji gwnego oporu, zalee bdzie od warunkw^ Dowdztwo dywizji okrela ilo i zadanie wojsk przeznaczonych do przesaniania i reguluje ich sto sunek taktyczny do si pozycji g"wnego oporu w ten sposb, by uniemoliwi nieprzewidziane wcignicie si

90.
Odcinki i orodki oporu.

54

Regulamin suby polowej. Cz VIII.

Walka.

55.

Orodki oporu s kocem obrony. iSi odporn orodka stanowi jego zaoga pod rozkazami jednego do wdcy, ktry nietylko taktycznie kieruje walk, lecz wywiera take osobisty wpyw na obroricwT} Zaog orodka oporu bdzie zwykle baon piechoty. Dziaa on w bezporedniej cisej cznoci z naznaczon przez dowdc dywizji czci artylerji. 91.
Punkty oporu.

Orodek o p o r u skada si z p u n k t w o p o r u , z ktrych kady broniony jest przez osobn zwart jednostk, zwykle kompanj piechoty. {Urzdzenie punktu oporu polega na celowem roz oeniu w terenie druyn bojowych w ten sposb, aby bro samoczynna moga ostrzeliwa ogniem bocznym przedpole i wspiera si wzajemnie w gb i wszerz. Kady punkt oporu musi posiada wasny odwd. Si obronn punktu oporu zwiksza si przez umocnienia techniczne, ktre maj na celu udogodnienie wasnego ognia, oraz wystawienie nieprzyjaciela na wiksze straty (rowy strzeleckie, przeszkody), oraz ochron wasnych si przed ogniem nieprzyjacielskim (schrony). Punkt oporu tem mniej jest naraony na ogie artylerji im lepiej bdzie ukryty przed obserwacj nie przyjaciela. Sia ogniowa punktu oporu zaley gwnie od bro ni samoczynnej, ktr zasadniczo trzeba wyzyska dla ognia bocznego. Pole ostrzau nie musi by zbyt rozle ge, ale powinno zmusza nieprzyjaciela do dugiego po zostawania pod ogniem bocznym karabinw maszyno wych. Trzeba zatem na przedpolu zbudowa przeszko dy, zmuszajc przez nie nieprzyjaciela do zatrzymania si w obrbie ognia^ O r o d e k o p o r u skada si zwykle z dwch do trzech punktw oporu. JjPunkty te naley rozmie szcza w cisym zwizku z warunkami terenowemi tsk, aby mogy si nawzajem wspiera ogniem bocznym i aby cay obszar midzy niemi lea w polu ostrzau) Kady orodek oporu musi posiada choby niewielki tylko odwd do wykonania miejscowych, bezzwocz nych przeciwnatar (przcciwuderze). Lpsrodek oporu powinien mie swoj r e d u t , kt ra bdc najlepiej ukryt i najbardziej umocnion, musi si trzyma nawet wtedy, gdy inne czci orodka padn. Przedpole orodka musi pozostawa pod zupe nym ostrzaem artylerji i k. m. strzelajcych z wielkiej

odlegoci. Koniecznoci jest, aby dowdca orodka opo ru mia dobr obserwacj.\ Orodek oporu dla zaogi jednego baonu piechoty moe obejmowa 1C00 do 1500 m frontu i tyle g bokoci. Odstpy midzy orodkami oporu zale od tere nu oraz si, przeznaczonych do obrony danego odcinka. iTak wic mog si czasem orodki oporu bezporednio styka, lub te mie midzy sob znaczne odstpy, ktre jednak w kadym razie musz by pod dobrym ostrzaem, chociaby tylko jednego orodka oporu; w przecitnym terenie da si to osign, jeeli] orodki oporu nie Je dalej od siebie jak o 1500 m. [Jeeli odstpy midzy orodkami oporu nie s do statecznie objte ostrzaem, wzrasta mono przerwania frontu. Wwczas trzeba przewidzie silniejsze odwody, gdy przypadnie im rola obrony zapomoc ruchu. Zasi lenie odwodw powoduje jednak osabienie ognia frontu, czyli zmniejsza si odporn odcinka?^ 93. Podobnie jak piechota, artylerja w obronie rwnie grupuje si w gb. Przypadaj jej nastpujce gwne Ugrupowa nie artyzadania: lerji. a) obrona orodkw pozycji gwnego oporu prze ciw piechocie nieprzyjacielskiej; b) dziaanie na rejony jej wyjcia i przygotowanie natarcia; ' c) przygotowanie i poparcie wasnych przeciwuderze, a w razie koniecznoci, odbicie utraconych pozycyj. ^ ' t rtylerj umieszcza si bezporednio za pozycj za' porow, szczeglnie w pierwszej fazie obrony, gdy nier przyjaciel rozwija natarcie na pozycj ubezpieczajcNiektre czci artylerji musz dziaa na wielkie odle goci i dlatego musz by odpowiednio do dononoci dzia umieszczone na pozycji gwnego oporu lub te w jej pobliu. Tym czciom artylerji przypadn nast pujce zadania: a) podtrzymanie wysunitych oddziaw (czat); b) ochrona orodkw pozycji gwnego oporu; c) unieszkodliwienie artylerji nieprzyjacielskiej; d) ostrzeliwanie podsuwajcego si nieprzyjaciela jako te tych jednostek, ktre nie weszy jesz cze w styczno bojow;

92.
Ukad si orodka oporu.

56

Regulamin suby polowej. Cz VIII. e) ostrzeliwanie drg dowozu amunicji i marszu odwodw w celu zmczenia i wyczerpania nie* przyjaciela. bt, aby nieprzyjaciel nie mg ich dojrzt ani 7 ziemi, . ani z powietrza^ Dla przypieszenia prac fortyfikacyjnych moe d-two dyw. przydzieli zaogom pozycyj obronnych od dziay saperw, dla wykonania robt technicznych, k t re wymagaj fachowego wyszkolenia. Reszta saperw bdzie pracowaa wedug bezporednich zarzdze d-twa dyw., budujc schrony i obserwatorja dla cisego szta bu, pomagajac w urzdzeniu stacyj telefonicznych, punk tw opatrunkowych i skadw materjaw. Dla przypie szenia tych robt mona oddziaom saperw przydzieli do pomocy z odwodu dywizji poszczeglne jednostki piechoty. 97. jW ybr stanowisk obserwatorw i stanowisk bateryj zaley od zadania danej czci artylerji. Zawsze Stanowiska jednak naley wszystkie stanowiska artyleryjskie, ukry artyle rji bdto zapomoc maskowania, bdto naturalnych zason przed nieprzyjacielsk obserwacj ziemn i powietrzn, przyczem wszystkie dziaa musz mie odpowiedni ostrza. Schrony dla obsugi i sprztu zwikszaj wydajno pra cy artylerji. Pt zygotowanie stanowisk zapasowych jest niezbdne. Szczegln uwag zwrci naley na wybr punk tw obserwacyjnych. Urzdzenie stanowisk baterji, jak te przynale nego skadu amunicji, naley do obsugi baterji, ktrej mona przydzieli robotnikw z piechoty] Ochrona przeciwczogowa wymaga nieraz szczegl nych urzdze. rodkami tej ochrony s: 1) naturalne i sztuczne przeszkody (^rozlege lasy, stawy, gbokie wody, bagna, strome stoki, szerokie rowy). Zwykle trzeba bdzie pocztkowo poprzesta na przeszkodach naturalnych, uzupeniajc je w miar cza su przeszkodami sztucznemi, szczeglnie w tych miej scach, w ktrych naley si spodziewa szturmu czo g w ^ . . . 2) karabiny maszynowe, strzelajce pociskami przeciwczogowemi; 3) wyznaczone pojedyncze Hziaa, strzelajce na bliskie odlegoci (moliwie do 1500 m) o ile monoci ogniem bocznym. Front mona uwaa za dostatecznie broniony przeciw czogom, jeeli na 2000 m przypada edno dziao; 98.
Ochrona przeciwczoJgowa,

c) Przygotowanie obrony.
94. Oglny bieg pozycyj obronnych dywizji walczcej dniemj dywizjami. IJPozycje obronne musz by w terenie tak rozoo ne, by zabezpiecza wybrane punkty obserwacyjne i um o liwia wasn obserwacj, niezbdn zarwno dla kiero wnictwa taktycznego, jak te artyleryjskiego^ Pozycje obronne wybiera si na podstawie mapy i po rozpoznaniu terenu. '[Przedewszystkiem wybiera si orodki oporu, czc je nastpnie w odcinki, ktrych granice musz by logicznie dostosowane do warunkw taktyczmych i terenowych. 95.
Wybr orodkw oporu i ich urzdzenie.

Narys linij w zwizku wyszego dowdztwa zarzdza Gwna Kwa obronnych. tera armji, regulujc przez to czno bojow z ssie-

Przy wyborze i urzdreniu orodkw oporu, na ley si kierowa nietylko wzgldem na teren, ktry ma by broaiony, lecz przedewszystkiem przedpolem, przez ktre nieprzyjaciel bdzie postpowa i temi naturalnemi przeszkodami, ktre zdoaj go powstrzyma. Urzdzenie orodkw oporu jest zazwyczaj rzecz tych oddziaw, ktre maj ich broni. Roboty techniczne zale od rozporzdzalnego czasu. W najkrtszym czasie powstan tylko zwyke okopy dla lecych strzelcw i k. m., ktre w miar czasu przeksztaca si na cako wity system gbokich okopw (jednak nie obsadzonych jednolicie), chronionionych szcrokiemi pasami przeszkd z drutu kolczastego i wyposaonych w schrony przeciw cikiej artylerju] Roboty techniczne nad umocnieniem pozycji naley obmylon cao, ktr uzupenia si cigle i wedug planu zgry uoonego. Jezeli nie wszystkie koniecznie potrsebne umocnie nia mog by podjte rwnoczenie, naley przedewszyst kiem wykona umocnienia dla broni samoczynnej oraz dla obserwacji, stale dbajc o takie zasonienie tych ro

96.

rozpocz moliwie wczenie, najpniej po zajciu po Roboty techniczne. zycji obronnej; umocnienia te musz tworzy jednolit,

58

Regulamin suby polowej. Cz V III.

W a lk a

4) gwna sia artylerji, dziaajca ogniem zapo rowym i zerodkowanym.C[Wszystkie te rodki ochron ne musz by planowo obmylone i poczone z dobr obserwacj^ 99. Ochron przeciwlotnicz trzeba rwnie organizo
Ochrona wa zgry i planowo. W asne odwody trzeba bdzie chroprzeciwlot ni czciami artylerji dywizynej (Cz. V R. s. p.). nicza. Sama dziaalno wasnego lotnictwa nie chron

d) Przeprowadzanie dziaa obronnych.

Dowdztwo zarzdza rozpoznanie przez lotnikw i jazd dla zdobycia wiadomoci o gromadzeniu si si nieprzyjaciela i jego przygotowaniach do natarcia. O d dziay wysunite (czaty) wycofuj si za pozycj gwne go oporu pod naciskiem nieprzyjaciela w chwili nakazanej przez dowdztwo wedug zgry uoonego planu. Nieprzy jaciel, z b li a j c si da pozycji gwnego oporu, wkracza najpierw w skuteczny ogie artylerji, a pniej w ogie artylerji i broni samoczynnej. Celem tego ognia jest po wstrzymanie nieprzyjaciela na odpowiedniej odlegoci od wasnej linji oporu i uniemoliwienie natarcia bez strat i bez dezorganizacji.
Dziaania^ wstpne.

101.

dostatecznie przeciw napadom lotniczym, nie moe ona nawet przeciw sabemu lotnictwu nieprzyjacielskiemu dziaa bez przerwy, tem bardziej, za, jeeli nieprzyja ciel ma przewag lotnicz. Obrona ziemna (k. m. i dzia a specjalnie wyznaczone do walki przeciwlotniczej) musi wspomaga lotnictwo wasne. Wszystkie rodki przeciwlotnicze, dziaaj wedug cisego planu oglnego i przy pomocy oddzielnych obser watorw, alarmujcych do walki. Plan ten reguluje szcze gowo i cile sposb uywania w nocy wiate, oraz ruchw wojsk w dzie.

100.

czno. jTstot

cznoc odgrywa w obronie rol pierwszorzdn. obrony jest zarzdzenie na czas przeciwdziaania ogniem i ruchami dla powstrzymania natarcia nieprzyjacielskiege. Niezbdna jest do tego dobra cznojp Naley posugiwa si wszelkiemi moliwemi spo sobami cznoci, by zyska najwysz wydajno i pew no pocze. f"Specjalnie jednak trzeba sie telefoniczn prze prowadzi wedug racjonalnego plauu, ktry umoliwia szybkie czenie si z jak najwiksz iloci staryj od biorczych. W razie potrzeby, trzeba ochrania centrale i Iinje telefoniczne. Na wypadek zerwania linji telefonicznej, wszelkie inne sposoby komunikowania si trzeba zgry przewidzie i urzdzi (telegraf bez drutu, telegraf optyczny sy gnalizacja, rakiety, acuchy gocze, czno szta fetowa). Te sposoby komunikowania si cz obserwatorja z rnemi organami dowdztwa dowdztwo z woj skami obserwatorja artyleryjskie z baterjami arty lerj z piechot dowdztwo z organami zaopatrywa nia. czno powinna te istnie wszerz midzy ssiedniemi jednostkami, co wymaga szczeglnie starannego wykonania.^

102. Jeeli [obrona nie posiada wiadomoci o oznakach natarcia i jeelijnieprzyjacielow i udao si [bez poprzed Zaw izanie walki. nich meldunkw wasnychnpatroli i obserwatorw ziem nych i powietrznych}dotrze na tak odlego, z ktrej mona atwo przej do natarcia, wwczas mamy do czy nienia z zaskocteniem. W tym wypadku obrona ca si ognia swego zwraca si przeciw tym przygotowaniom, zwalczajc przedewszystkiem oddziay nieprzyjacielskie, ktre si zbieraj do natarcia. Jeeli nieprzyjaciel przystpuje po przygotowaniach do waciwego natarcia, obrona chroni si ogniem zapo rowym dzia i broni samoczynnei, tworzc zapor ogniow moliwie blisko swych pierwszych linij. Jeeli brak amu nicji nie pozwala na wykonanie ognia zaporowego, sku pia si ogie na najbardziej zagraajce cele. O rozpoczciu ognia przygotowawczego decyduje dowdztwo, ogie zaporowy lub te zastpujcy go ogie zerodkowany otwiera si na danie wojsk.
W dalszym rozwoju walki walczy obrona ogniem piechoty, szczeglnie bocznym ogniem broni samoczyn nej, a wkocu bagnetem i granatem rcznym, przeciw stawiajc si piechocie nieprzyjacielskiej, dcej do za wadnicia orodkami oporu. Rwnoczenie wchodz w gr odwody pododcinkow, przeprowadzajc lokalne i natychmiastowe przeciwuderzenia na nieprzyjaciela, ktry w chwili zajcia pt> cikiej walce jakiegokolwiek punktu oporu jest nietylko fizycznie wyczerpany, ale w pierwszych chwilach z powodu braku cznoci i braku organizacji obronnej zawsze osabiony i niepewny. Nie 103.
Przebieg walki.

^ __________________Regulamin suby polowej. C z V III. sia, lecz b y s k a w i c z n a s z y b k o przeciwuderzema rozstrzyga o losach obrony. Kompanja, dziaajc natychmiast, moe w cigu jednej godziny odzyska stracony teren, ktry po kilku dniach zdoa ledwo odbi cafy puk. 104.
W sp d zia ciko walczc piechot. [W tej formie walki niema czaanie Su .n a , f ^ia n stanowisk, cnodzi bowiem o najwysz wy , artylerji. dajno i dokadno ognia oraz o moralne podtrzymanie

W alka.

61

Artylerja stale w spdziaa i wspiera na pozy cii

piechoty>>Jeel.i, m o ognia przeciwprzygotowawczego i zaporowego, nieprzyjaciel wtargnie w nasze pozycje, arty lerja odgradza go ogniem od tyw, uniemoliwiajc od wodom nieprzyjacielskim zasilenie wyczerpanych przed nich oddziaw, bd w celu utrzymania zajetego terenu bdz dla przeduenia natarcia. [Trzeba pamita, <?3nieprzyjaciel, 'nacierajc na stret obronn^ dy bdzie do zagroenia, a nawet za wadnicia artylerj obrony, z czego wynika, e artylerja, przeznaczona do wytrwania na stanowisku musi by za wsze odpowiednio ubezpieczona. 105.
SPrzeciwna- obronne, zarzdza dowdztwo dywizji natychmiastowe tarcie. przeciwnatarcie swych odwodw z poparciem ^artylerji w

Jeeli

nieprzyjacielowi

uda

si

zdoby

pozycje

celu odrzucenia nieprzyjaciela i utrzymania swych sta- . nowisk. U^rzeciwnatarcie wykonywa si w myl zasad natarcia, wyzyskujc t dodatni stron obrony, e tei en dziaa jest obrocom ju dobrze znany, a plan na tarcia zgry obmylony i opracowany. Dziaanie odwo dw trzeba tak uregulowa, aby byo sprawne i na tychmiastowe, a nawet zupenie samodzielne, jeeli cz no z przeoonem dowdztwem jest zerwana. Odw o dy utrzymuj czno wprzd, czyli z rejonem przy szego swego dziaania i ze swem przeoonem dowdztwemjJ Przeciwnatarcie odwodw dywizji bdzie tem sku teczniejsze, im szybciej i energiczniej jest wykonane i im wytrwaej trzymaj si niezajte przez nieprzyjaciela orodki oporu. Przy pomocy tych bronicych si czci pozyciLmona tem mielej natrze na boki nieprzyjaciela. L^ytrw ao obrony zaley od zrozumienia przez wszystkich obrocw, e nie pozostan bez pomocy i e po kadem wtargniciu nieprzyjaciela nastpi chociaby tylko lokalne przeciwuderzenie, ktre przy pomocy trzy majcych si jeszcze stanowisk, rdoa nieprzyjaciela do

rzuci. Rzecz dowdztwa bdzie przyjcie takiego ugru powania i przewidzenie takich manewrw przeciwuderze, eby obrocy mogli z caem zaufaniem wytrwa nawet w najciszych warunkach^ Aby przeciwuderzenie nie byo opnione i mogo zaskoczy jeszcze nieprzygotowanego do obrony nieprzy jaciela musi dowdztwo, kierujc natarciem, przewi dzie i opracowa w formie planu wszelkie moliwoci uycia odwodw, biorc za podstaw najbardziej nie bezpieczne zagroenia. Tak przygotowane przeciwude rzenie uwiadamia podwadnych i daje im mono roz winicia swej inicjatywy w myl zamiarw przeoone go dowdztwa nawet w razie zupenego zerwania cz noci. 106. Dowiadczenia wykazuj, e zwykle zaniedbuje si punkty stycznoci dwch odcinkw, tworzc przez to ko Ubezpiecze rzystne warunki dla nr.tarcia nieprzyjacielskiego. {Utrzy nie terenu. manie cznoci przez cznikw ssiadujcych ze sob jednostek nie wystarczaj Ubezpieczenie bokw zapewniaj odwody stycznoci", wystawione chciaby w maej sile przez obie ssiadujc* wysze jednostki. 107. Zadaniem czogw w obronie jest zasilenne oddzia Czogi, lotw przeciwuderzajcych. Lotnictw o obrony wywietla pooenia na przep- nictwo, jazda. polu, meldujc o gromadzeniu si i ruchach nieprzyja ciela, wspomaga wstrzelanie si artylerji i broni w miar swych rodkw przed napadem lotniczym. Jazda dywizyjna peni, przed oglnem zetkniciem si z nieprzyjacielem, sub rozpoznania przed frontem dywizji, meldujc o kierunkach marszu i siach nieprzyja ciela; po nawizaniu czucia bojowego z nieprzyjacielem odchodzi jazda wty. utrzymujc na obszarze walki cz no i porzdek. W poszczeglnych wypadkach ^ bdzis mona jazd pieszy i uy jej jako jednostki piechoty.

e) Plan obrony i zmiany wojsk walczcych.

108. Aby obrona moga byc we wszystkich szczegach wykonana w myl zamiarw dowdztwa, jaby zmniejszy Plan; obrony. wypadki postawienia wojsk w pooenie^iieprzewidziane w celu zapewnienia c i g o c i sposobu obrony; nawet podczas zmiany wojsk walczcych, przed ni i bez porednio po nie{7}musi kada bronica si jednostka posiadc szczegoowo opracowany pisemny plan
o b r n y.

62

Regulamin suby polowej. Cz V III.

W alk

63

P l a n o b r o n y okrela sposb urzdzenia pozycyj obronnych, podzia si oraz sposoby i dziaania we wszystkich moliwych do przewidzenia wypadkach. Plan obrony musi by opracowany przez wszystkie jed nostki do baonu (baterji) wcznie. Zmiana jednostek walczcych moe nastpi bd 109. .Zmiana jed- dla uporzdkowania po cikich walkach, bd dla odpoczynku po dugotrwaem, mudncm obsadzeniu pozycji. Tnostek Dowdca zmienianego odcinka przekazuje swemu w alczcych. nastpcy szczegowy plan obrony. Ten za obejmuje dowdztwo, a wic odpowiedzialno za odcinek, w dniu i godzinie, wyznaczonej przez dowdztwo przeoone. ^Czciowe zmiany obsady przeprowadza si po cztkowo wewntrz dywizji, uywajc wypocztych jed nostek odwodowych. W podobny sposb nastpuje zmiana caych dywizyj na froncie armji. Dowdca zmie niajcej jednostki, otrzymawszy plan obrony jednostki zmienianej i wszystkie potrzebne wskazwki, powinien rozpocz obron w myl przejtego, na podstawie do kadnych studjw opracowanego planu obrony, a nie sta ra si, zaraz po objciu odcinka, zmieni dotychczaso wy system obrony. Zmiany w przekazanym planie s dopuszczalne dopiero po szczegowem zapoznaniu si z warunkami obrony przekazanego odcinka i za zgod przeoonego dowdztwaTJ

wadzajc nowe dywizje (jednostki) w linj, lub te pomnaajc artylerj dywizji (jednostki), bdcej ju w linji, W razie wprowadzenia nowej dywizji (jednostki) ' w linj, zgszcza si obsad odcinka. Wszelkie zarzdze nia, zwizane z tem zgszczeniem, wydaje dywizja (jed nostka), zajmujca odcinek, ktrej wic lokalne warunki taktyczne s dostatecznie znane. W podobny sposb trzeba obmyle i zgory opracowa wzmozenie wasnej artylerji. Wszystkie czynnoci wojsk i sub w razie za silenia odcinka, reguluje si w osobnym pisemnym p l a nie z a s i l e n i a odci nka. Podczas nacisku nieprzyjaciela kade zasilanie czyli zwanie odcinkow przez zmian jednostek iet dziaaniem trudnem, a nawet niebezpiecznem. Cz wojsk wymienionych moe pozosta po zmianie celem objanienia nowej zaogi. W poszczeglnych wypadkach podporzdkowuje si now jednostk jednostce zmienio nej, dajc jj rwnoczenie rodki, potrzebne do dow o dzenia (oddziay cznoci, sam ochody)^ 113. W asne natarcie, wyaniajce si z obrony, musi by niespodziewane, a wic opracowane zgry, by mo- Przygoto wanie n a go nastpi po pewnych o^olnych przygotowaniach ta rc ia . w dowolnej chwili i w dowolnym punkcie frontu, w ten sposb, aby nieprzyjaciel nie zwrci uwagi na nacieraj c cz frontu. Rozpoczcie ewentualnego natarcia musi by zawsze przygotowane na caym froncie, lErzygotowanie to polega przedewszystkiem na uwiadomieniu od dziaw, ktre maj natarcie wykona, o przewidzianym sposobie natarcia i z nim zwizanych pracach, a ian* wicie o sposobie zgszczania zaogi nacierajcych od cinkw przez ich cienienie, o przewidzianych punktach wyjcia natarcia, rozoeniu artylerji, ustaleniu cznoci, o obserwacji oraz o pracach technicznych, zwizanych % wyposaeniem frontu przed rozpoczciem natarciaTj W szystkie te przewidywania okrela dywizja pi* semnie osobnym tajnym planem przygotowania naPrzewidujc mono wycofania si nieprzyjaciela i wynikajc std konieczno natychmiastowego wszcz cia pocigu tak, by nie straci czasu, ani czucia z nie przyjacielem, trzeba zawczasu obmyle i opracowac potrzebne rodki . W asne natarcie moe by wstrzymane rozkazem przeoonego dowdztwa, w celu przeniesienia natarcia 114.
Obrona.

f ) Wypadki szczeglne.
Dywizja na skrzydle frontu obronnego musi si (Dywizja na liczy z dnoci nieprzyjaciela do otoczenia lub ze pchnicia jej skrzyda. Aby temu przeciwdziaa, naley skrzydle za skrzydem zagroonem grupowa silne odwody z za frontu obronnego. daniem natarcia na nieprzyjaciela, dcego do oskrzy dlenia. Tak rozoone odwody chroni si osobnemi orod kami oporu lub te przez zaginanie pozycji gwnego h - -oporu wty i wbok.

110.

Czciowa (Dywizja przeznaczona do natarcia, moe by cza obrona dy w izji bior sowo zmuszona do czciowej obrony swego frontu, cej udzia w celu uzyskania si do natarcia. W tym wypadku, ta w natarciu^ obronna cz dziaa wedug wyej podanych zasad obrony.

\i/Fi.

i I

Zasilanie

112.

aedcinka.

Przewidujc silne natarcie nieprzyjacielskie na ograniczonej czc" frontu, moe przeoone dowdztwo w miar swych rodkw zarzdzi wzmocnienie zagro onego odcinka. To wzmocnienie przeprowadza si, wpro-

54

Regulamin suby polowej. Cz V III. ponownego przeduenia natarcia, I

W aka.

65

spowodo dopiero po przeprowadzeniu nowych przygotowa wyma wana za _ . trzymaniem g a j c y c h pewnego czasu. [Nie s to jednak te wypadki, w ktrych oddziay natarcia.

na inny front lub te

prowadzce natarcie tylko chwilowo si zatrzymuj, by nastpnie ruszy znw do natarcia. W wczas bowiem chodzi o utrzymanie terenu w celu dalszego natarcia) W chwili zatrzyma8 si wasnego natarcia na czas duszy, pierwsze linje nie z a w s z e znajduj si tam, gdzie maj najlepsze warunki obrony. (Naley wic za t przypadkow linj, lub jeeli moliwe przed ni, wy bra nadajc si do obrony linj gwnego oporu, a bro nic i umaniajc linj, na ktrej zatrzymano natarcie, przygotowa technicznie i organizacyjnie obrony nowej, korzystnej linji. Gdy ta linja jest ju dostatecznie przy gotowana do oporu, staje si pozycj gwnego oporu, a przednia linja spada przez stopniowe zmniejszanie jej si do roli pozycji ubezpieczajcej pozycj gownego opo ru. Rwnoczenie, w miar rozwoju technicznej siy po zycji gwnego oporu, zmniejsza si ogln obsad od cinka, na ktrym natarcie zostao przerwane.) R O Z D Z IA F.

Odwrt.
115.
Chrakterystyka.

Odwrt 'moe by dobrowolny czyli zarzdzony przez dowdztwo przeoone wskutek oglnego pooe nia, lub te wymuszony pod naporem nieprzyjaciela. Celem odwrotu moe by zajcie nowych stano wisk za utraconemi pozycjami lub te przegrupowanie wojsk w myl zamiarw przeoonego dowdztwa. Taki planowy odwrt moe trwa kilka dni. ! Cofanie si w ogniu nieprzyjacielskim w dzie na-

uderzeniami, artylerja za rozwija najwiksz si ognio w na dc naprzd piechot nieprzyjacielsk. Podczas nocy, w ktrej ma si wykona odwrt, zdwaja si si ognia, aby wprowadzi nieprzyjaciela w t>d i pohamowa jego rozpd. Zarzdzenia do odwrotu naley przygotowa zawczasuT] Odwrt dywizji odbywa si przy pomocy od dziaw osaniajcych, tworzonych z tych oddziaw piechoty i czci artylerji, ktre posiadaj najwiksz warto bojow. Oddziay osaniajce zajmuj wybrane szczegowo stanowiska odwrotowe. Hezeli odwrt wykonywa si na tak krtk odle go, ze nieprzyjaciel, po zajciu opuszczonych pozycyj przez wasne wojska moe ogniem dzia ostrzeliwa na sz linj frontu, wwczas oddziay ubezpieczajce dy wizji obsadz najwaniejsze punkty tej nowej linji i two rz orodki, dookoa ktrych grupuj si cofajce wojska. Jte li odwrt odbywa si na dalsz odlego, za daniem oddziaw osaniajcych jest umoliwi upo rzdkowanie dywizji i skierowanie jej na przewidzian o marszu. Obszar, w ktrym to uporzdkowanie ma si od by, musi by cile okrelony przez dowdztwo dywizji i zabezpieczony pewnemi punktam i oporu, lub te prze szkodami naturalnemi. W arunkiem spokojnego przegrupowania jest, by nieprzyjaciel nie mg w czasie jego wykonywania prze szkadza; obszar przegrupowania powinien lee odpo wiednio daleko od opuszczonego frontu, tak, aby czucie bojowe z nieprzyjacielem mogo by zerwane. O ddziay osaniajce zajmuj podczas dalszego odwrotu kolejno i zgry obrane stanowiska poredniej 117. Odw rt dywizji piechoty odbywa si w ten spo sb, e wycofuje si ona pocztkowo prostopadle do zaj Dywizja w mowanego frontu i o ile jest to tylko moliwe, w nocy; odwrocie. nastpnie zbiera si dywizja w wybranym rejonie upo rzdkowania i formuje si w taki szyk marszowy, ktry umoliwia szybki odpyw. Oddziay ubezpieczajce przesaniaj ten odpyw dywizji przeciwstawiajc si nieprzyjacielowi. Jeeli warunki tego wymagaj, musz si te oddziay w zu penoci powici. Przy sprzyjajcych warunkach, ro bi one wypady, [a wycofuj si dopiero wtedy, gdy 5

^Przeprow a r*raa wojska wasne na wielkie straty, a nawet na zu pen dezorganizacj. Trzeba zatem za wszelk cen, dzenie w obrbie ognia nieprzyjacielskiego, dy do przepro odwrotu.

116.

wadzenia odwrotu o zmroku, lub w nocy. [""Oddziay walczce w pierwszej linji musz w ra zie postanowienia odwrotu wyty wszystkie^ siy, ce lem powstrzymania nieprzyjaciela a do zapadnicia no cy. Oddziay te okopuj si w terenie, broni si przeciw-

66

Regulamin suby polowej. Cz V III.

W alka. R O Z D Z IA G.

ffl

gwne siy dywizji nie s ju zagroone przez nieprzy jaciela, [Gdy odwrt trwa czas duszy kryje si go stra ami tylnemi pod dowdztwem energicznych oficerw. O ddziay te wyzyskuj waciwoci terenu by krtkiemi, energicznemi przeeiwuderzeniami, przy udziale arty lerji zatrzyma lub opni marsz nieprzyjaciela. O dw rt wojsk dywizji na nowe pozycje moe nast pi jedynie na rozkaz dowdcy dywizji. Dopki ten roz kaz nie wyszed musz wojska nawet pod silnym naporem nieprzyjaciela wytrwale walczy i mog ustpowa tylko krok za krokiem, przyczem piechota czepia sit; te renu, a artylerja i inne bronie podtrzymuj j a do ko ca. Jest to kwestja honoru wojska i dowdcw. Podczas odwrotu musi panowa karno i porzdek. ii 18. H ab jest opuszczenie pozycji bez stawienia opo Karno w odwrocie. ru do ostatecznoci lub odstpowanie poza linj naka zan przez dowdztwo. Objaw y niekarnoci naley surowo tpi. Podczas duszych odwrotw duch modego wojska znacznie upada. Dowdctwo musi wpywa na uwiadomienie podwadnych i dokada wszelkich, nawet najsurowszych stara, by oddziay utrzyma w takim szyku i porzd ku, by mc niemi dysponowa. W dziaaniach odwrotowych ciy na nich szcze glny obowizek nie traci zimnej krwi, wystpowa przeciw pogoskom i tworzy silne punkty adu i oporu w strefie tyowej. Troska dowdztwa o utrzymanie cznoci pod czas odwrotu musi by omal, e wiksza, ni podczas dziaa korzystnych. M im o to musi dowdztwo liczy si z nieprzewidzianemi i naturalnemi trudnociami w dorczaniu rozkazw i wydawa zarzdzenia na od powiednio obszerny okres czasu.
119. Obrona ylw.

Waciwoci walk w poszczeglnych terenach.

Teren falisty lub zaronity utrudnia obserwacj 120. ^ziemn, przez co uatwia zblienie. Nadaje si on szcze Wpyw nie glnie do manewrowania i do zaskoczenia. Teren falisty rwnoci i ie ukrywa jednak ruchw przed obserwacj lotnicz pokrycia te przeciwnika. renu na Jeeli nierwnoci powierzchni s bardzo znaczne, dziaania. kierowanie caoci walki jest trudne; sprawne kierow nictwo musi opiera si na starannie przeprowadzonej cznoci oraz czynnem i ruchliwem lotnictwie. Jeeli teren (bota, gry) jest poza drogami nie do przebycia, moe dywizja dziaa w bardzo szerokim pasie. W wczas walka zerodkowuje si na gwnych przejciach i rozgrywa si w ten sposb, e niektre jednostki wi nieprzyjaciela od czoa, inne za staraj si uzyska rozstrzygnicie przez gbokie obejcie, za graajce poczeniom przeciwnika. Bitwa rozpada si sna szereg walk mniej lub wicej oddzielnych. 121. Niezbdne jest, aby dowdca dywizji zgry po dzieli swe siy, do wykonania zamierzonych zada, za Ugrupowa chowujc jednak cz ich do swego rozporzdzenia nie wojsk. bdto dla wyzyskania powodzenia, osignitego przez czci jego si, bdto aby zaradzi nieprzewidzianym okolicznociom. rtylpfja rozdziela si na poszczeglne gwne jednostki dziaajce tak, aby kady dowdca tyche rozporzdza bezporednio czci przydzielonej mu ar tylerji. W terenie nieprzejrzystym trzeba szczeglnie dokadnie okrela wszelkie kierunki, dba o zabezpie czenie cznoci i zgry przewidzie i zawadn temi punktami, przez ktre wojska musz przechodzi (cianiny, mosty, wzniesienia i t. p.), Zblienie si przez lasy uskutecznia si zalenie od ognia nieprzyjacielskiego w zwartych szykach z takiemi odstpami, aby mc w kadej chwili szybko rozwin si i rozpocz ogie. Odwody posuwaj si w bliskich odlegociach w schodach, by chroni skrzyda i tyy. Wszystkie czci ubezpieczaj si we wasnym zakresie. Karabiny powin ny by naadowane, bagnet na broni. Wszystko posuwa

W walkach na rozlegych frontach, przy stosunko wo maych siach, mog oddziay nieprzyjaciela szcze glnie jazdy przedosta si na tyy wojsk wasnych j Obrona polega na tem, e kady napadnity oddzia I ud tabor broni si zacicie lub nawet naciera, a wszyscy staraj si przeciwdziaa monoci paniki. Wszystkie oddziay tyowe m usi si starannie ubezpiecza. Gdy nieprzyjaciel, ktry przedosta si na tyy, jest zmuszony do walki ogniowej, czyli musi stara si o dowz am u nicji, pocztkowy rozmach jego prdko sabnie.

122.
Dziaania lene.

68

______________ Regulamin suby polowej. C z V III.

W alka. /siami dziaajcym i lub odcinajcym. ]

69 energicznie ruchem oskrzydlajcym

[si w jak najwikszej ciszy, komend zastpuje si o ile monoci znakami. czno midzy posuwajcemi si oddziaami musi by utrzymywania bez przerwy. Bez wypenienia tego warunku i bez cisego utrzymana kierunku przy pomocy kompasu albo bardzo pewnych przewodnikw, nie naley przedsibra porusze w Iesie, zwaszcza roz legym i gsto podszytym. Niedokadne mapy zawodz. Kierowanie ruchami i walk w lesie utrudnia nieprzejrzysto i trudno orjentowania si, zwaszcza gdy brak drg i przesiekw (duchtw). Przesieki rwnolege do frontu naley wyzyski wa do regulowania jednolitoci ruchu. Przebieg spotkania w lesie oznacza si krtkim , lecz gwatownym ogniem i energicznem uderzeniem na bagnety. Zawsze naley dy do ruchu oskrzydlajcego, choby nawet na wielkie odlegoci. Na wynik walki w lesie czsto wpyn moe przebieg jej zewntrz lasu. Cz si zatem naley wy znaczy do oskrzydlenia lasu lub do obejcia ztyu, o ile las nie jest zbyt rozlegy. W obronie nie naley wybiera linji gwnego opo ru na skraju lasu. W rzadkim lesie wybiera si j jak najdalej od skraju, ewentualnie przed lasem. Utrzymanie porzdku i zachowanie zwizkw taktycznych maj w dziaaniach w lasach pierwszorzdne znaczenie.
~*** kt

R O Z D Z IA H.

Walki nocne.
W walce nocnej zmniejsza si skuteczno ognia, co powoduje oglne zmniejszenie strat. Mono zasko czenia nieprzyjaciela jast wiksza, ni za dnia; daje to nacierajcemu przewag moraln i umoliwia osignicie wymaganych rezultatw mniejszemi siami, ni w na tarciu w biay dzie. Ujemn stron walk nocnych jest trudno utrzymania zwizkw taktycznych. By zara dzi nieporzdkowi naley kade przedsiwzicie nocne starannie przygotowa i planowa tylko proste, nie skomplikowane wykonanie. W nowoczesnej bitwie maj walki nocne czsto zastosowanie, gdy zmniejszenie strat od ognia nieprzy jacielskiego i mono zaskoczenia czyni je bardzo podanemi. Podobnie jak walka w dzie, rwnie i walka nocna rozgryw si przy zasadniczym udziale wszyst kich rodzajw broni, a wic artylerji, lotnictwa i pie choty. Dziaanie ogniem musi by jednak 'starannie przy gotowane. 124.
Charakteryrtyka oglna.

Natarcie na miejscowoci zdatne do obrony trze Walki o miej ba bardzo starannie przygotowa. Natarcie moe si roz scowoci. pa na szereg walk o poszczeglne przedm ioty i do my, czsto nawet urzdzone do obrony. W walkach ulicznych mog niespodzianie nadje dajce samochody pancerne wyrzdzi znaczne krwa we straty. Dobra obserwacja, oparta o sprawn czno, umoliwi odparcie takich napadw. Trudno pocztkowej orjentacji i kierownictwa lokalnych w alk robi wasny front bezporednio po za jciu miejscowoci bardzo czuym na pTzeciwuderenie wroga. D o skutecznego, moliwie czynnego odparcia tych natar musi by dowdztwo przygotowane, dba jc o stae i liczne odwody i przeciwdziaajc niepo rzdkowi i dezorganizacji zwizkw taktycznych, co jest czsto nastpstwem zdobycia miejscowoci. o W alki o miejscowoci rozstrzyga si najatwiej! 123.

r .

a) Walka zaczepna
125. Raz rozpoczt walk trzeba doprowadzi do roz Zadanie strzygnicia. Gdy nie zdoano wywalczy ostatecznego wyniku za dnia, trzeba go wywalczy w nocy. W takim dziaa z a razie jest wic walka nocna tylko dalszym cigiem w al czepnych w nocy. ki, rozpocztej w dzie. Dziaania nocne mog mie rwnie na celu za skoczenie nieprzyjaciela, ktry si niedbale ubezpiecza, tub te jest zachwiany moralnie, odrzucenie stray przed nich albo zdobycie poszczeglnych punktw, potrzeb nych do przyszych dziaa. 126. [Dowdca, zarzdzajc natarcie nocne, okrela czas iego rozpoczcia stosownie do pooenia, stanu swego Czas prze Wojska i przedmiotw natarcia, ktre zamierza osign. prowadzenia. jeeli chodzi o to, aby nieprzyjacielowi, zmuszo nemu za dnia do odwrotu, nie pozwoli zgrupowa si

70

Regulam in su by p o lo w e j. C z V III.

W alka. zg ry u regu low a n e rozk a zem . N a ta rcie n ocn e w ym aga) n ietylk o w ielk iej od w a g i i siy ducha, le cz rw n ie w ie l k ie g o p orz d k u . M o e b y on o n araon e na n ie p o w o d z e nie, jeli w yk on aw cy nie p rze s trz e g a j cile za rz d ze d o w d ztw a . P r zy g o to w a n ie natarcia musi by b a rd z o staran n e. P ow in n o on o p o d a od d zia ow i n aciera j cem u m o li w ie d ok a d n e w ia d om oci o teren ie i o przeciw n ik u . W w a lce o k o p o w e j w ia d om oci te m ona osign przez d a lek ie o b s e rw a cje , n ocn e rozp ozn a n ie w przyszym p a sie dziaa, p rzez studjum z d j lotn icz y ch ora z s z c z e g o w y c h planw terenu. K o rzy stn e jest w y w icz y w o js k a p rzed natarciem na specja ln ie za fron tem zb u dow an ych re p ro d u k cja ch od cin k a , na ktry ma si o d b y natarcie. W w a lce ru ch ow ej p rzy g otow a n ia do natarcia n o cn e g o p o le g a b d na s zcz e g o w e m badaniu map, o b s e rw a cji linji n iep rzy ja cielsk iej i g b o k ich n ocn ych zw ia d ach patroli w ce lu m oliw ie d ok a d n e g o ro z p o z n a nia p o o e n ia . K ady n aciera j cy od d zia ma otrzym a proste i w yrane, n ied w u zn a czn e zadanie, k t r e musi by w szystk im b ior cym u dzia d ok a d n ie znane. N atarcie skada si z p o s z cz e g ln y ch c z c i o rozm a ity ch za d a niach w ca o ci cz cy ch si, jak np. u derzen ie i m o liw ie g b o k ie w ta rg n icie w p o z y c j n iep rzy ja ciela , n i szcz en ie (w ysa d zen ie) pew nych o b je k t w . o sk rzy d le n ie lub za g rod zen ie pew n ych c z c i terenu, ob sa d a i u m ocnienie z d o b y te g o terenu , od tra n sp ortow a n ie je c w , d o s ta r cz e n ie y w n o ci i t. p. K ierunki i linje do osi g n icia w natarciu musz b y zg ry u stalone, m oliw ie p o p rze d n io w teren ie z b a dane i ok relon e znaczn em i punktam i terenu. P rzed m ioty natarcia m usz by w yran ie w teren ie zarysow an e, b d to szczegln em i od zn a cza j cem i si punktam i, b d te n ierw n ociam i terenu . Szyk b o jo w y n aciera j cej je d n o stki zaley od terenu. O d d zia y n aley o b ficie za op a trzy w rod k i c z n oci (telefon , te le g ra f bez drutu). W y zn a czen ie godzin p o s z cz e g ln y ch faz (rozk a d god zin ) natarcia oraz k o dek s sygnaow ry musz b y w szystkim znane. N aley cile w y zn a czy tych d -c w , k trzy otrzym uj praw o posu giw a n ia si w yzn aczon em i sygn a a m i. Sygnay^ m usz b y atwe do zrozum ienia. 129. P rzygoto wanie.

i u trw ali sw ej ob ro n y p o d cz a s n ocy, korzy stn e b dzie w yk on a natarcie w p ierw sz y ch god zin a ch n o cn y c h ; N a ta rcie, w ykon an e w rod k u n o c y , utrudnia n a tych m iastow e w yzyskan ie p ow od zen ia . S tosu je si je zw y k le w w a lce o ci le og ra n iczo n y p rzed m iot, jak np. z d o b y cie terenu i u m ocn ienie g o p rzed n ad ejciem d n ia , w yw oanie zam ieszania u p rzeciw n ik a, d ok on a n ie o k r e lo n e g o zn iszcz en i*, w z i c ie je c w i t. p. N a ta rcie w ykon yw a si b e z p o r e d n io p rzed w i tem , g d y ma si zam iar n atych m iast w y zy sk a p o w o d z e n ie . W tym w ypadku n a ta icie n ocn e je s t ja k b y p o cztk iem dziaania, k t re ma si w peni ro zw in e 0 w icie . W ciem n ocia ch si w o js k a stanow i nie ilo,, 127. Ukrycie za le cz je g o b itn o i w a rto m oralna. C zy ch o d z i o k r t mierzonego ki w ypad, czy te o natarcia na s ze ro k im fro n cie , k o przedsi rzy stn y w yn ik w alki n ocn ej za le y g w n ie o d z a s k o w zicia. czen ia . P od sta w za sk oczen ia jest ta jn o p r zy g otow a 1 s z y b k o w yk on an ia . P lan n ata rcia musi tu n a le y cie u w zgldn i. A b y za p ew n i ta jn o p r zy g o to w a n a le y uni k a w szy stk ich dziaa w stp n y ch , k t r e m og y b y w zb u d z i cz u jn o n ie p rzy ja cie la . R u chy p r z y g o to w a w c z e w ykon yw a s i w n o c y . N aley unika w szelk ich zmian w teren ie i w strzeliw a nia si, k tre m o g y b y z w r c i u w a g przeciw n ik a. G d y jed n a k je s z c z e p r z y g o to w a n ia s b ezw a ru n k ow o p o trze b n e i nie da d z si u k ry, naley w yk on a d y w e r s j , p rze z co zm usza si n iep rzy ja ciela d o ro zp roszen ia sit i o b s e rw a cji. W cza sie tej dy w ersji p orz d ek strzela n ia p ow in ien p o z o s ta n iezm ien ion y.

130. Pfan.

128.
Sposb dziaania.

S z y b k o dziaania m ona osign; je e li plan u stali je d y n ie p r o ste , n iesk om p lik ow a n e ru chy i ja sn o o k re lo n e p rze d m io ty n ata rcia . N a ley te d b a o to , a b y o d d zia y n a ciera j ce p osia d a y m oliw ie d ok a d n e w ia d o m o ci o teren ie, na ktrym m aj dzia a , o n ie p rzy ja cie lu i je g o s p o s o b ie w a lczen ia . Z asa d je s t u d erza szyb k o, silnie i skupionem i siam i. O si g n ie si te w arunki, da j c w szystkim je d n ostk om d ok a d n e zlecen ia ora z regu lu j c za p om oc w yzn a czon ych g o d z in cile i d ok a d n ie cz n o i w s p dziaanie arty lerji z p iech ot . Z a j c ie o s ta te cz n e g o p rzed m iotu natarcia lub te term in za k o czen ia p rze d s i w zi cia n o cn e g o musz b y j

72 _________________ Regulamin suby polowej. Cz V III.

W alka.

73

Sposob zachowania si wojsk po wykonanem naarem trzeba przewidzie i zarzdzi zgry. Jeeli zdobyty teren ma byc nadal utrzymany, ustala si sposb obrony i obsady; jeeli zdobyty teren ma si,; opuci, wyznacza si rozmaite drogi odwrotowe oraz punkty ponownej zbiorki. p 3 131,
Podejcie do rejonow wyjciowych; to podejcie wykonywa sie i uderzenie. rwnie noc i w zupenej ciszy. Naley cile prze

D ziaania nocne

zaczynaj si podejciem

wojsk

strzega, aby me zdradzi zblienia paleniem wiate, lub tez wrzaw. Przygotowania do natarcia powinny si odby w tak wybranem miejscu, aby nieprzyjaciel me mogi przeszkadza. Konie pozostaj wtyle. Na wy znaczony sygna lub w okrelonej godzinie oddziay na cierajce ruszaj do natarcia, rzucajc si z bagnetem i moliwie bez wystrzau na nieprzyjaciela. Jeeli ze tknicie z nieprzyjacielem nie naatpuje niezwocznie wysyaj nacierajce oddziay patrole na krtk odleg osc przed siebie. Gdy wojska dostan si w snop wia ta reflektorow lub widz, e snop si zblia, padaj na ziemi, a gdy snop si oddala, wznawia si pochd. . . v Y statec?ne sta*"cie z nieprzyjacielem musi by miae i energiczne; walczy si bagnetem, lub te gra natem rcznym przyczem kady nacierajcy oddzia dy do szybkiego i skrupulatnego wykonania wyzna czonego mu zadania. 132. Odwrt.
Utrzymanie nu, naley przystpi bezzwocznie do urzdzenia obro terenu. ny i umocnienia terenu wedug okrelonego planu. Ko-

Gdy celem natarcia byo zdobycie pewnego

reio-

umny uderzeniowe zbieraj si, a zdobyty teren ubeznecza si tymczasowo, przyczem rodki obrony tworz Jronie samoczynne. Szczegln uwag trzeba ka na .zybkie wydzielenie odpowiednich odwodw. Jeeli oddzia nacierajcy ma by po dokonanem lat^rciu wycofany do pierwotnego rejonu, planowy ten dwrot odbywa si na sygna dany przez specjalnie na.naczonego d-c, lub te o godzinie igry okrelonej. Linie odwrotowe musz by rozkazem oznaczone sam odwrot kryty patrolami i wspomagany ogniem nieprzyjaciela wymaga ruchw jak te podczas przygotowania ognia artyleryjskiego, poprzedza- | u konieczno zaskoczenia

jcego natarcie. Zmiany w zwykym sposobi* strzelania Wskazuj nieprzyjacielowi na ewentualne przedsiw zi cie. Zmieniajc stanowiska podczas nocy i zastosowujc nowoczesny sposb strzelania, mona zachowa tajem nic natarcia. Dziaanie artylerji podczas nocnego natarcia regu luje si w ten sposb, e poszczeglnym jej czciom daje si jedno lub kilka zada szczegowo okrelonych, a przejcie z jednego zadania na drugie wykonywa si automatycznie w oznaczonej godzinie, lub te na um wiony sygna. Niektrym bateriom trzeba da zadanie burzenia, innym zwalczania artylerji lub te poleci dalek oson natarcia. Cz baterji wspdziaa w natarciu rucho mym ogniem zaporowym, cz za osania boki natarcia. Gdy po dokonanem natarciu piechota wrci do re jonw wyjciowych, musi artylerja uatwia odbicie ewentualnych natar nieprzyjaciela, strzelajc przez linje wasnej piechoty ogniem zaporowym i ostrzeliwajc pierwsz linj nieprzyjaciela. O gie przeciw artylerji nieprzyjaciela naley wzmocni, aby zmniejszy prze ciwdziaanie nieprzyjaciela i uatwi wasnej piechocie wytrwanie. Jeeli piechota pozostaje na terenie zdobytym, za daniem artylerji bdzie uatwienie obrony. Gdy wyko nanie tego zadania wymaga zmiany stanowisk, lub prze grupowania artylerji, to zmiany te naley przewidzie za dnia, wyznaczy linj marszu, wybra stanowisko i wy znaczy dane strzelania. O g ie artyleryjski podczas natarcia nocnego pow i nien mie taki sam charakter siy i szybko', jak ude rzenie piechoty. Dziaania piechoty i artylerji powinny si rozwija rwnoczenie i z jak najwiksz si. Inne rodzaje broni wspdziaaj w miar mono ci. Saperzy wykonywaj zburzenia, uatwiaj marsz piechoty i po m ajaj w technicznem urzdzeniu zdoby tego terenu. Lotnictwo wspiera natarcie bombardujc i ostrzeliwujc postoje i miejsca zbirek odwodw nieprzyja cielskich.

133.

b) Obrona.
134. K ada jednostka, bdca w czuciu bojowem z nie.przyjacielem musi by stale przygotowana na moliwo Przygoto [natarcia nocnego. Naley sposb czuwania i alarmowania wanie do

A rtylerja wielkiej ostroznosci tak w wykonaniu inne bronie.

W alka.
walki ognio |tak zorganizowa, aby unikn zaskoczenia przez nie wej w nocy. przyjaciela. Jeeli zaskoczenie si nie uda, to obrona ma

75

wszelkie widoki odbicia natarcia nocisego, poniewa dziaa na terenie znanym i przygotowanym. Obrona polega przedewszystkiem na sile ogniowej pozycji gwnego oporu. Naley-wic wedug terenu i wa runkw przewidzie moliwe kierunki nieprzyjacielskiego natarcia i zorganizowa cise wspdziaanie ognia arty lerji i piechoty. Gwnym rodkiem walki piechoty jest jej bro samoczynna; artylerja uywa wszystkich swych dzia. Jeeli nieprzyjacielskie natarcie zagraa wasnym pozyc jom, koncentruje si m a xi m u m ognia wszelkiego rodzaju do natychmiastowej i bezporedniej obrony pozycji. Mona. zastosowa ogie zwalczajcy baterje nieprzyjaciel skie i nkajcy tak artylerji, jak te karabinw maszy nowych, strzelajcych porednio. O ile tylko czas zezwala, trzeba wszystkie punkty naraone na nocne natarcia umocni technicznie. Aby mc w danej chwili otworzy natychmiastowy i skuteczny ogie trzeba przed pozycj obronn ustali ubezpieczenie i obserwacj oraz przygotowa bro paln piechoty, jak^ te i artylerj do strzau nocnego. W walce ruchowej sub ubezpiecze peni bd czaty (placw ki); w walce pozycyjnej linj ubezpiecze naley tech nicznie umocni. Oddziay ubezpieczajce s wyposaone w rakiety do owietlania terenu i sygnalizacji. 135.
Przeciwtfderzenie

leryjskie i punkty obserwacyjne musz by odpowiednio przygotowane do owych nocnych zada, dane strzau musz by obliczone, linje marszu od kwater do stano wisk szczegowo zbadane. Szybkie zaalarmowanie arty lerji trzeba stale zapewni. 137. W arto moralna wojsk rozstrzyga o zwycistwie Czynniki w walce nocnej. Pod wpywem korzystnych walk za dnia bitno wojsk si zwiksza. lecz mimo to musz d-cy zwycistwwszystkich stopni stale dba o utrzymanie i podniesienie wartoci moralnej wojska. W icej jeszcze jak za dnia b dzie piechur wierzy w swoje zwycistwo, gdy bdzie^ pewny czynnej pdmocy artylerji. R O Z D Z IA J .

Walka z jazd.
Sia jazdy polega na jej ruchliwoci i na wraemu, jakie wywiera jej natarcie na zaskoczonym lub niedosta tecznie wyrobionym onierzu. Z tego wzgldu podsta wowym w a r u n k i e m powodzenia w walce z jazd jest z jedne: strony dobre rozpoznanie i stae wszechstronne ubezpieczenie, ktre uniemoliwia zaskoczenie, z drugiej za utrzymanie wojska w takiej karnoci bojowej, by mogo ono spokojnie, planowo i skutecznie dziaa broni paln. 138.
Zasady oglne.

Gdy nieprzyjacielowi uda si wtargn w pozycje trzeba go natychmiast przeciwuderzeniem zniszczy, a przynajmniej wyrzuci. Przeciwuderzenia musr by zgry obmylone, a ich wykonanie zawczasu opraco wane, przyczem trzeba uwzgldni wszystkie moliwoci natareia nieprzyjaciela. Przygotowanie przeciwnatar polega na odpowiedniem rozmieszczeniu oddziaw, przeinaczonych do natarcia, ustaleniu ich linij marszu punktw wyjcia, badaniem artylerii jest ogniem przy gotowa przeciwnatarcie i wspdzielc z niem.

i
136.

A rtylerja w zbdn we wszystkich fazach walki nocnej, ^/ym aga nocnej wal ona doskonaego systemu cznoci. ce obronnej. Nie zawsze bdzie mona trzyma artylerj na sta

Cigo wsppracy piachoty z artylerj iest nie

139. Wasne oddziay mog mie do czynienia z dwo Walki z ma rodzajami jazdy przeciwnika: z jazd wystpujc mniejszemi jednostkami, przydzielonemi do wikszych mniejszemu zwizkw piechoty, lub te z jazd wystpujc samo oddziaami jazdy. dzielnie w wielkich masach (armje konne). W pierwszym wypadku, oprcz s z c z e g ln y c h za rzdze w zakresie ochrony i ubezpieczenia, oglne nor my walk z piechot nie ulegaj zasadniczej zmianie. Ko rzystne jest p r z y d z i e l i piechocie jazd do c^ow wywia dowczych i suby bezpieczestwa. 140. W w> padku, gdv wiksze jednostki piechoty maj

nowisku i w gotowoci do walki nocnej. Tern wicej trzeba bdzie zapewni jej zajcie stanowisk przynaj mniej dla obrony pozycji gwnego oporu. Stanowiska arty

do czynienia z duemi masami jazdy, piechota musi d Dziaanie przeciw y do zwycienia jazdy przez jej wyniszczenie, wyko wielkim rzystujc sabe strony duych liczebnie jednostek jazdy. Sia bojowa duych mas jazdy polega na szybkosci jednostkom! konnym. ich manewru i uderzenia. Zdolno bojowa tych jedno stek zaley od wielu czynnikw, przedewszystkiem jednak od stanu koni.

76

Regulam in suby p olow ej. C z V III.

W a lk a .

77

! Z n u zyc i w y cz e rp a m aterja ko ski ja zdy, t. zn p o z b a w i s w e g o p rzeciw n ik a ru ch liw o ci, k tra est iei p rzew a g , je s t w ic pierw szym w arunkiem zw ycistw a . M aterja koski w ym aga b a rd z o starannej o p ie k i i zm usza ja zd d o zn aczn ych w z g l d w . K o n ie cz n o o d p o cz y n k u dla kon ia zm usza ja z d d o zatrzym yw ania si na n ocne p o s to je , k o n ie cz n o p ojen ia w ym aca zarzym yw ania si w rejon a ch z zap ew n ion iloci w o d v * ra u6 w - n ~ nf w et Posuw ania si w zd u szla k w w odn ych . W ielk ie je d n o s tk i ja z d y yw i si zw y k le z a pasam i kraju, m usz jed n a k za w sze m ie zap ew n ion y d o w o am unicji , tych r o d k w w alki, k t ry ch nie m og zn a lezc, lub z d o b y na m iejscu. . . N o cn e n ata rcia lub alarmy, czy to za p om oc o d d z ia lo w p iech oty , cz y lotn ictw a , czy t w re szcie p rzez n aja zd y s a m o ch o d w pa n cern ych lub te naw et i sa b szy ch , zw in nych od d zia w w asnej ja zdy, uniemoliwia j n ie p rzy ja cie ls k ie j je d zie regularny o d p o cz y n e k i k a r m ienie k on i. S ta e n iep o k o je n ie ja z d y g w n ie za p om oc otn ictw a w cza sie p ojen ia kon i, k ie d y ob s e rw a cja dla otnika je st uatw iona, a d e z o rg a n iza cja dla ja z d y tru d niej sza d o opan ow an ia, zn a czn ie m oe zm niejszy z d o l n o b o jo w jazdy. Z r cz n e o d c i c ie d ow ozu rod k w w a lk i przy je d n ocz esn em zm uszeniu ja z d y d o d u e g o zu y c ia amunicji m oe zu pen ie p o z b a w i p rzeciw n ik a z d o l n o ci d o walki o g n io w e j i zm usi go d o poham ow ania p o cz tk ow ej n a ta rczy w oci. W i k sz y ch n ocn ych natar ja z d y nie naley si ob a w ia , c o m e p ow in n o jed n a k n igdy p r o w a d z i d o zaniedban w za b e zp ie cze n iu p o d c z a s n oclegu , p ostoju i o d poczyn k u . J T e g o rod za ju w alka, d ca p rzed ew szystk iem do w yczerp a n ia m aterjau k o sk ie g o , m oe p r d k o zn iszczy ja zd . J ezeh jednak w asne w o js k a nie z d o b d si na w ie lk i w ysiek, ja k ie g o w ym aga w s p o s b w a lk i, je eli nie potrafi w razie k o n ie cz n o c i dzie w dzie i n oc w n o c m a szerow a, czu w a i w a lcz y , to ja zda zyska s w o b o d ru ch w i m oe si rozzu ch w a li. W s z y stk ie je d n ostk i, b io r ce p rze z du szy czas u d z ia w w a lce p r z e c iw arm jom konnym , n araone s na zn a czn y w ysiek fizyozn y i n erw ow y. M im o to nie m ie s i g o t o w o b o jo w a zm n iejsza ani w dzie, ani w n ocy tak w m arszu, ja k i p o d cz a s p ostoju . A b y nie szerzy zam ieszania w razie n ie sp o d z ie w a n e g o natarcia, w ojsk a pow inny p o s a d a orzy sob ie ty lk o n iezb d n ie k on ieczn e/

ta b o ry , od d a n e p o d d o w d z tw o en erg iczn y ch d o w d c w . J eeli b a terje nie s d o s ta te cz n ie ch ron io n e p r z e z o g ln e u grupow anie w ojsk , n aley im p r z y d iie li o s o b n o s o n \ z k. m. P od sta w ow ym w arunkiem dziaa p ie ch o ty p rze-^ 141. ciw duym m asom ja zd y je s t, aby on a w ystp ow a a Ekonomjs si. w jed n ostk a ch za p ew n ia j cy ch je j stale ilo cio w p r z e w a g og n iow nad t przypu szczaln je d n o stk jazdy, z ktr si m oe s p otk a . W p rzeci tn y ch w arunkach stosu nki r o z k a z o d a w cz e i m aterjalne zm uszaj ja zd do w ystp ow a n ia w b ry g a d a ch . Jako jed n o stk , k tra przez sw si ogn iow je s t w stanie sk u teczn ie w a lc z y z b ry gad ja zd y, naley u w aa puk p ie ch o ty . D o w d z tw o dy w izji, ro z p o z n a j c org a n iza cj i s p o s b dziaania jazdy n iep rzy ja cielsk iej, m usi u sta li, na ja k ie n ajnisze je d n ostk i w oln o d z ie li w asne w o jsk o , n araone na n atarcie ja z d y ^ rB d n e b y ob y , d c do u b ezp ieczen ia zn aczn ych p rzestrzen i stosu n k ow o ma iloci p ie ch o ty , r o z d ro b n i j w ten s p o s b , by naw et jed n ostk i m niejsze ni bryga d y ja zdy, m ogy, dzia a j c zw a rcie, osi g n p r ze w a g o g n io w nad lunem i odd ziaam i. O d d z ia y w sile m n iejszej ni puk p ie ch o ty m ona w y d z ie li ty lk o w ted y, je e li ob ron n o terenu (bagna, lasy) na to p ozw oli. W m arszu czy p o d cz a s p o s to ju d y w izja musi tak si u gru p ow a , b y n ieprzyjacielska ja z d a nie m oga si w e d r z e p o m id z y p o s z cz e g ln e jej k olum ny. T rze b a w tym celu , a b y kolum ny w m arszu, zw a szcza m ajce a rty lerj, nie b yy da lej o d d a lo n e od sie b ie , jak d o 6 km , na p o stoju lub b ez artylerji 4 km . K olum ny ta b o ro w e trzeb a u zb ra ja w bro zd ob y czn ; d u gie kolum ny za k a d w i ta b orw n aley u b e z p ie cz a m aem i oddziaam i p ie c h o ty z k. m., rozd zielon em i w zd u k olu m n y. A r t y le rj r o z d z ie la si p om id zy jed n ostk i p ie ch o ty tak, aby nie p o z o s ta w ia g b o k ich kolum n b e z o s o n y p rze z inne b ron ie. W la sa ch i bagnach s w ik sze dziaania ja z d y n ie m oliw e. M a szeru j c p rzez lasy ma si w nich n ajlepsz os o n p rzed n iesp odziew an ym napadem k on n icy. T a k s a mo o d d z ia y k w a teru j ce w lesie m og b a rd z o atw o u b e z p ie cz y si p rze d n ata rciem ja z d y n ie p rzy ja cie lsk ie j. f D o s t p n o terenu pow inna jed n a k b y zaw sze {stw ierd z on a . 142. Wpyw t e renu na dziaania przeciw je d z ie /

Regulamin suby polowej. Cz V III. 143. Dobra jazda dziaa miao i szybko. Zwalczanie

79 145. ^O ile natarcie jazdy jest zawczasu przewidziane, naley stworzy moliwie korzystne dla piechoty wa Przygotowa nie walki. runki walki. _ Korzystne jest nie przyjmowa walki z jazd w otwartem polu, lecz szuka oparcia o brzegi lasw lub inne naturalne pozycje oporu, starajc si aby teren przy puszczalnego natarcia posiada jak najwiksze przeszko dy dla jazdy. _ . . Jazda nacierajca w szyku pieszym jest zalezna od luzakw. Nacierajc chociaby maemi siami na te k o nie, mona korzystnie wpyn na tok caej walki. P ie chota w walce ze spieszon jazd posiada przewag bo jow z powodu duej iloci broni samoczynnej oraz wy szego wyrobienia ogniowego. Jeeli bokw rozwinitej piechoty nie ubezpieczaj odwody lub osobno wydzielone oddziay naley je ube z pieczy zapemoc cikich karabinw maszynowych. 146. W iksze oddziay piechoty spodziewajc si walki z jazd, powinny czyto w marszu, czy w postoju tak si Ugrupowa ugrupowa, by mie mono wyzyskania najwikszej nie w ocze siy ognia we wszystkich kierunkach. Szachownica celo kiwaniu nawo rozoonych oddziaw z ugrupowaniem w gb za arcia jazdy. pewnia najwiksz przewag. Szara jazdy atwiej moe przerwa zwart mas piechoty ni szereg grup oddziel nych, wspierajcych si wzajemnie ogniem, gdy wedug wszelkiego prawdopodobiestwa szara spynie w luki midzy temi grupami i zaamie si w kocu w krzyo wym ogniu piechoty a szczeglnie k. m. 147. Jazda nieprzyjacielska stanowj naog duy cel i posiada zwykle znaczne kolumny taborowe; std mo Dziaanie no otwierania ognia artyleryjskiego na wielkie odle artylerji. goci. . . Gdy okae si odpowiednio duy i korzystny cel artylerja, nie czekajc rozkazw, wyjeda w szybkiem tempie na najblisz nawet otwart pozycj i otwiera ogie. Musi si ona liczy z tem, e jazda ukazuje si szybko i rwnie szybko znika. Ostrzeliwanie w ten spo sb pojedyczych patroli, lub te niewyranych celw jest niedozwolone. W chwili natarcia jazdy decydujce znaczenie mo e mie otwarcie ognia zaporowego. Zwalczanie bateryi nieprzyjacielskich nie ma znaczenia. W miar zbliania si szary nieprzyjacielskie i pewnoci dojcia do rcznego spotkania powinny bater ie, wzgldnie nawet pojedycze dziaa, tworzy nierucho

Kierownic jej musi odbywa si w tych samych warunkach. W alk a two walk. nabiera wic wybitnych cech walki spotkaniowej, ma

zwykle przebieg szybki i wymaga od dowdcy natych miastowej i energicznej decyzji. W dziaaniach przeciw duej iloci jazdy, oficero wie musz stale by przy swoich oddziaach, a dowdcy pukw, brygad i dywizji musz by tak podczas mar szu, jak te i podczas odpoczynku midzy podwadnemi baonami, przez co zapewnia si szybkie i bezzwoczne jnozkazodawstwo. 144. Nawet najbardziej bitna jazda nie potrafi przemc

(Charaktery piechoty, jeeli ta zachowa spokj i panowanie nad sw styka walki broni, dziaajc celnym ogniem, szczeglnie karabinw z jazd. maszynowych. W tych warunkach sia piechoty, popartej
iprzez rwnie spokojn artylerj, niestosunkowo si zwi ksza i staje si dla jazdy przeszkod niezwalczon. Jeeli jazda nagle zaskoczya piechot, niema ju czasu na skomplikowane ruchy i rozwinicia, ktre z mu su przeprowadzone popiesznie, atwo mogyby si zamie ni w panik, lecz przyjmuje si walk w tej formacji, w jakiej si oddzia znajduje. O ile starczy czasu powin no si naoy bagnety. Mur luf i bagnetw moe wy wrze demoralizujce wraenie na jazd. Salwa granatw karabinowych, rzuconych tu przed front nacierajcej jaz dy, wywrze rwnie dobry skutek. D c nietylko do odparcia nacierajcej jazdy, ale do jej zniszczenia, nie naley otwiera ognia ze zbyt da lekiej odlegoci. Jedynie ogie broni samoczynnej, jako bardziej karny i celny, mona wszczyna na odlegoci do 1500 metrw. Ogie broni rcznej powinien by otwaty j , druynach na odlego nie wiksz jak 400 metrw. Niecelny, bez rezultatu prowadzony ogie rozzuchwala tylko szarujc jazd, wyczerpuje amunicj i demorali zuje wasne oddziay. Gdy jazda nieprzyjacielska tak blisko dotara e naley spodziewa si walki wrcz, druyny skupiaj si okoo swego dowdcy, obsuga dzia ze swojemi dziaami i z naoonemi bagnetami i z przygotowanemi granatami strzela, a w kocu wszyscy breni si wsplnie bagnetami i granatami rcznemi. Kady onierz musi by wiadom tego, e jedynym ratunkiem w chwili ostatecznego zblienia si jazdy jest walka bagnetem i granatem, a e kada ucieczka przy niesie mu zagad.

80

Regulamin suby polowej. Cz V III.

W alk a.

81

jme punkty oporu, ktre zapomc ognia kartaczowego, ognia broni samoczynnej i karabinw rcznych, obsugi przy zachowaniu zimnej krwi onierzy z atwoci mog odeprze uderzenie konne. 148. Mono szybkiego ruchu wikszych jednostek ja
Wsptdzia- zdy zmusza wysze dowdztwa walczcych z niemi jed nie lotnic nostek do szczeglnie systematycznego rozpoznania i le twa. dzenia. Bdzie to szczeglnie zadaniem lotnictwa. P o

za tem lotnictwo jest w stanie z duym skutkiem zdemo ralizowa jazd nieprzyjacielsk, ktra mimo swej naj wikszej bitnoci, nie jest w stanie opanowa wraenia, jakie wywieraj na koniach samoloty lecce nisko i z hu kiem. Zadaniem lotnictwa bdzie rwnie walka o prze mczenie wroga dokonywana w ten sposb, e alarmuje si i ostrzeliwuje wiksze masy koni, ktre letni por pas si lub te nocuj na kach. 149.
Odzia jazdy.']jczy cznie

t d-two dyw. ukada plan dziaa w celu przepro wadzenia poleconego mu zadania. Wykonanie tego planu zarzdza d-two dyw, rozkazem operacyjnym. Rozkaz ten poleca poszczeglnym jednostkom dyw. wdanie si w wal k, wyznaczajc im cise zadanie bojowe. D-ca dyw. kie ruje bezporednio walk, wprowadzajc w czyn swoje za miary, wyoone w planie walki i decyduje we wszystkich wypadkach, gdy zachodzi tego potrzeba. Aby d-two mogo stale walk kierowa, musi po siada cigle wiadomoci o sytuacji nieprzyjaciela, wa snej i ssiedniej otaz mc szybko i pewnie przekazywa swoje rozkazy wykonawcom. > Dowdca dyw. wybiera sobie miejsce postoju w ta 152. kim punkcie, aby mg sprosta wszystkim swym zada Miejsce po niom. Sztab dyw. wsppraciije, zbierajc i przedkadajc stoju do mu dane do decyzji. Dalszem zadaniem sztabu jest prze wdztwa. kazywa wykonawcom wol dowdcy w formie rozka zw i dozorowa ich wykonania. Miejsce postoju d-twa dyw. musi by wszystkim wojskom znane i musi by w pewnej mierze stae. ^ Czste i niepotrzebne zmiany miejsca postoju utru dniaj rozkazodawstwo. Zmiana miejsca postoju zaley od okolicznoci; w obronie np. jest ono stae. W walce zaczepnej d-two dyw. zatrzymuje si na wybranem stanowisku w chwili zetknicia si wojsk z nieprzyjacielem i przesuwa si na przd w miar dalszego pochodu wojsk. W miar monoci wyznacza przeoone dowdz two miejsce postoju dowdztwa podwadnego, czsto na wasny jego wniosek. Gdy d-two przeoone nie wyznacza d-twu podwadnemu miejsca postoju musi ono bez zwoki, a w razie monoci nawet zgry, zawiadomi o swem miejscu postoju d-c wyszego, d-cw podwadnych i ssiadw. Stanowisko bojowe d-twa musi by na polu walki 153. tak wybrane, aby dowdca mg stale i bezporednio wy Stanowisko wiera na dziaania cay swj wpyw. bojowe. Zwykle obiera d-ca dyw. swoje stanowisko wpobliu swych odwodw i w takiem pooeniu, kd ma dobry wgld (lub korzystne poczenie z dobrem obserwatorjum) przynajmniej w t cz terenu, na ktrej ro zegra si wedug przewidywa d-cy gwne dziaanie. Poczenia komunikacyjne od stanowiska wprzd,t 6

Jeeli ilociowo lub jakociowo sabsza jazda walz wasn piechot przeciw przewadze kon nej, dziaania jej powinny polewa na manewrowaniu ce lem w cignicia nieprzyjaciela w ogie wasnej piecho ty, a szczeglnie karabinw maszynowych. W alka dywizji piechoty nawet z wiksz iloci

150.

Czynniki konnicy ma wszelkie dane powodzenia, o ile dowdztwo powodzenia. przez energiczn i wytrwa czynno wyczerpuje wro

ga, wojskami; za swemi rozporzdza w ten sposb, by nie naraa ich na czciowe poraki, lecz przeciwnie, skupiajc je w dostatecznie silne jednostki, daje im m o no okazania jedzie swej przewagi. Pojedycy o nierz musi walczy z przekonaniem, e or jedcw nie jest dla niebezpieczny, pki on sam celnie strzela. Nawet wysirzelawszy ju amunicj, nie ucieka z pola walki, lecz tworzy wraz ze swymi towarzyszami punkty oporu, majc za bagnety naoone, nie daje si zwyci y. Piechota, ktra do jazdy przestaje strzela i bie giem opuszcza pole bitwy staje si bezbronn i ulega krwawej zagadzie. R O Z D Z iA K. 151.
Oglne za dania do Czynnoci d-tw w poszczeglnych fazach przybli wdztw w |ania i walki s opisane w poprzednich rozdziaach. walce, i Streszczaj si one w nastpujcych zasadach.

Czynnoci dowdztwa.

82

Regulamin suby polowej. Cz V III.

W alka.

S3

! wty i w gb dyw. powinny by korzystne, samo stanonowisko, o ile monoci od nieprzyjaciela zasonite. Z a wsze trzeba wybiera miejsca ukryte przed bombardo waniem artyleryjskiem i lotniczem. Zasadniczym warunkiem dobrze wybranego stano wiska jest, aby rodki przekazywania mogy dobrze dzia a. Sprawna czno podczas walki jest podstaw do wodzenia. Biez dobrej cznoci d-ca nie jest w stanie ani przekazywa wojskom swej woli, ani te odbiera na czas wiadomoci o ich pooeniu. Sz*f sztabu odpowiedzialny jest przed d c dyw. za sprawne dziaanie cznoci. M i mo to rwnie sam d-ca ma dokada usilnych stara, by czno utrzyma. Stanowisko bojowe d-twa dyw. nie powinno by, ani zbyt wysuite, ani te zbyt oddalone. Dowdztwo, ktre si zbyt wysuwa, widzi tylko ograniczon cz swego frontu, oddziela si przestrzeni od innych czci dyw., szczeglnie od artylerji i swych odwodw oraz od d-twa przeoonego. Podlega ono wwczas psychologiczn e przedewszystkiem wpywom walki na lecej przed niem czci frontu, tracc przez to pogld na caoksztat pooenia. Gdy za d-two oddala si zbytnio od frontu, robi si zalene w celach przekazywania rozkazw w zupe noci od przewodw elektrycznych, ktre zwykle nie s zupenie pewne. W tym wypadku wywarcie bezporednie go wpywu na wojska moe by znacznie opnione, a roz kazy mog si sta niewykonalne. Gdy dziaanie dyw. si rozwija, musi by jej do wdca na ta k ie m , stanowisku bojowem, by mg szybko otrzymywa meldunki od swych wojsk i by blisko pun ktw obserwacyjnych. 154.
Zmiana miejsca postoju.

rozwoju akcji do tego wysunitego punktu, miao, ju ustalon czno wprzd wty. W ten sposb przesunie d-two dyw. swoje miejsce postoju skokami od jednej skadnicy meldunkowej, do nastpnej. D-ca dyw. otrzymuje wiadomoci o postpie wal 155. ki od oficerw swego sztabu, przydzielonych do po Zbieranie szczeglnych jednostek podwadnych i ssieduich oraz wiadomoci. z raportw o pooeniu, skadanych przez podkomendne wojska- Obserwacja ziemna i powietrzna uzupenia te wiadomoci. D-ca artylerji dyw. znajduje si w czasie dziaa nia dyw. stale przy d-twie dyw. Jemu podlega caa art. dyw. z wyjtkiem bateryj oddzielnych. D-ca art. stale informuje si o pooeniu i wasnych zamiarach, prze widuje sposb uycia artylerji i stawia wnioski, w celu zapewnienia cigego wspdziaania artylerji z piechot. D-ca dyw. rozporzdza ca art. porednio przez d-c art. Ilekro d-ca dyw. wpywa na tok walki, bdzie m u sia d-ca art. uzgodni dziaalno swej artylerji. W szta bie d-cy dyw. znajduje si rwnie d-ca baonu sap., oraz oficer cznikowy lotnictwa, majcy poczenie ze sw eskadr. Gdy do dyw. s przydzielone czogi, d-ca tyche przechodzi do sztabu dyw. z zadaniem referowa nia o taktycznych warunkach ich uycia i wydawania czogom, w myl zamiarw d-twa dyw. dalszych rozka zw. Odwody dyw. utrzymuj w cisym sztabie dyw. swego oficera cznikowego. 156.
Czynnoci d-cw ar- . tylerji, sa perw, czo gw i c z no z lot nictwem i odwodami.

W razie znacznego posunicia si wojsk naprzd, trzeba bdzie miejsce postoju zmieni. Kada zmiana miejsca postoju powoduje jednak czasowe zerwanie cz noci. Dlatego zmiany te musz by ograniczone, zgry przewidziane i zorganizowane. D-two pozostaje na starem miejscu postoju tak dugo, a czno z nowem zostanie nawizana. D la przypieszeni* tej cznoci jest czasem wskazane stworzy w przyszem miejscu postoju dyw. wy sunite skadnice meldunkowe pod kierownictwem ofice rw ze sztabu dyw. Te skadnice meldunkowe naley poczyc z miejjscem postoju, aby d-two dyw., przenoszc si w miar

W takich warunkach d-ca dyw. moe atwo otrzy 157. mywa wiadomoci o pooeniu i szybko wydawa wy Wpyw konawcom rozkazy, czyli moe najpewniej kierowa d-cy na tok walk. walki. Jeeli walk rozwija si planowo, w myl wyda nych zarzdze, d-ca dyw. nie moe wpywa nowemi decyzjami na jej tok, lecz obserwuje stale szczegowy jej przebieg i dba o cige wsparcife piechoty przez artylerj. Gdy warunki zmuszaj do uycia odwodw, w pro wadza si je w bj, w myl oglnego celu walki w k ie runku rozstrzygajcym. W pyw d-cy na tok w alki powinien by stay. Gdy podwadne jednostki nie s w stanie wyko na w caoci powierzonego im zadania, lub gdy wyko-

84

Regulamin suby polowej. Cz V III.

W alka.

85

ITanie zadania jest ju ukoczone, musi zapa dalsze rozstrzygnicie d-cy. W tych wypadkach, d-ca dyw., alb zarzdza utrzymanie zdobytego terenu, albo daje wojskom dalsze zadanie wykorzystania powodzenia, w myl swego podstawowego planu dziaa. W pooeniu, ktre wy maga decyzji d-cy dyw., wojska nie mog pozosta bez rozkazw. 158.
Po walce

Po ukoczonej walce d-ca dyw. skada raport przeoonemu dowdztwu i proponuje sposb dalszeg dziaania. D-ca dyw. powinien miao bra na siebie odpowie dzialno i dziaa z inicjatyw, lecz zawsze w myl za miaru przeoonego dowdztwa, bdto w celu szybkiego wykorzystania powodzenia wasnych wojsk, bd na ko rzy jednostek ssiednich. Nawet w razie niepowodzenia musi dowdca dy wizji dy do wykonania powierzonego mu zadania, zdo bywajc si na odporno a do powicenia, gdy d I tych zalet zalee moe powodzenie caej armji, a nawet [los Ojczyzny. R O Z D Z IA L.

(o~Ue oglne warunki i pooenie nieprzyjaciela pozw alaj, znajdowa si bezporednio przy oddziaach, by mc n a ocznie stwierdzi pooenie, rozpozna ich potrzeby i aa miejscu powzi decyzj. D-ca wysya podczas marszu zwiady artyleryjskie, aby mc pod oson stray przedniej zgry przewidzie i przygotowa wejcie artylerji w moliwy boj. W razie niespodziewanego spotkania si z nie przyjacielem, wszystkie dowdztwa dokadaj stara, by osign wyznaczony cel. Zwykle trzeba bdzie na ciera na nieprzyjaciela, aby mc nastpnie przystpi <lo wykonania zamierzonego dziaania. Poza tem natarcie wywietli dostatecznie pooenie, da mono wzicia jecw i przez to przysporzy wiadomoci o oglnem pooeniu.| 160. Stosunek d-cw midzy sob powinien by oparty na wzajemnym szacunku i koleeskiej chci pomocy W spdzia w kadym wypadku. Jeeli tylko zadanie pozwala, ma anie d-cw. szeruje si za hukiem dzia ssiada na pole toczcej si bitwy. P o s z c z e g l n e r o d z a j e b r o n i m u sz s t a n o w i b r a t e r s k cao, wal czc c h t n i e i o f i a r n i e r ami przy r a m i e n i u . W s p i e r a n i e w a l c z c e j pie cho ty przez w s z y s t k i e inne br onie z ctera p o w i c e n i e m musi jej by z aw sze zapewnione. Obowizkiem d-cw jednostek piechoty i jazdy jest dba o ubezpieczenie ich w sferach dziaa walczcej artylerji. Jeeli artylerja nie jest osonita szykiem ho lowym dywizji, otrzymuje specjaln oson. D-ca oso ny artylerji podlega podczas speniania tego zadania d-cy artylerji. Otrzym uje on od niego wyjanienia, potrzebne o spenienia swego zadania, ale wykonywa to zadanie d samodzielnie. Zadanie osony artylerji koczy si na roz k az d-twa, ktre je wyznaczyo, lub jeli baterja zmienia stanowiska. 161. iW szystkie jednostki, przeznaczone do walki, ru szaj miao i z rozmachem na nieprzyjaciela, starajc Obawizki wojska. go pobi i odrzuci, lub te broni si wytrwaoci, si a do ostatniego. Ten rozmach w natarciu i wytrzyma o w obronie s jedynym probierzem bitnoci wojsk, Retora decyduje o zwycistwie*! Aby mc zwyciy, musi wojsko posiada sze-

* Obowizki dowdcy i wojsk.

159.
Oglne obowizki d-cw.

Najcilejszy zwizek pomidzy 'dowdc a pod wadnemi wojskami podczas walki jest podstaw powo dzenia. D-cy wielkich jednostek, tak te maych ich czci musz zna jak najdokadniej pooenie wojsk wasnych i nieprzyjacielskich, nietylko we wasnym pa sie dziaa, lecz take na odcinkach ssiednich. O bow iz kiem ich jest stara si o otrzymanie rozkazw, jeeli s one potrzebne, a przeoone dowdztwo ich nie na desao, dziaa bez przerwy czynnie, nietylko w myl otrzymanego zadania, lecz rwnie w myl oglnych dzia a. D-cy wojsk, przeznaczonych do pewnych dziaa, lub stojcych w odwodzie, powinni przewidzie wszystkie moliwe zadania, ktre im przypa mog, obznajmi si z pooeniem i osobicie, lub przez podwadnych rozpozna teren w ten sposb, by mogli w kadej chwili wda si w bj bez straty czasu i w moliwie najkorzy stniejszych warunkach. D-cy wszystkich wojsk, idcych w bj powirni,

86

Regulam in suby p olo w e j. C z V III.

reg niezbdnych przym iotw: karno w ywiczenie oglne i strzeleckie, w ytrzym ao w marszu, zdolno do ru chw i manewrw, a przedewszystkiem wysoki poziom moralny. jW ojsk o, nie przyzw yczajone do walki, m o e w p ie rwszem starciu upa na duchu, trzeba w ic ju w czasie pokoju wpaja w onierza przekonanie, e od jegO' w y trzym aoci fizycznej, chci ponoszenia trudw i siy mo ralnej, zaley chwaa i istnienie O jczyzn y. Przed bitw powinno si onierzom przypom nie obowizki i wytworzy u nich stan ducha, ktry przygo tow uje zwycistwo. Lepiej jest przygotow a onierz* na gro ce mu niebezpieczestw o, ni pozwoli, aby zosta niem zaskoczony. Trzeba mu w ic wskaza, e najlepszem zabezpieczeniem przeciw wszelkim niebezpieczestwom grocym w czasie natarcia, jest szybkie i dziarskie opa nowanie wyznaczonych przedm iotw. O ficerow ie i podoficerow ie dokadaj energicznych stara dla utrzymania karnoci w szeregach, a gw nie nie dopuszczaj do sam owolnego opuszczenia pola bitw y. W ynoszenie rannych onierzy z pola bitwy przez ich k o legw nie jest dopuszczalne. Jest to zadanie oddziaw sanitarnych, ktre je wykonywaj w chwilach wyznaczo nych przez d-tw o.^ Najlepszym rozkazem jest dobry przykad, a o nierz jest w walce swemu przeoonemu najbardziej p o suszny i oddany, gdy widzi w nim naladowania godny przykad. Odwaga, zimna krew i pow icenie si zawsze przemawiay do duszy polskiego onierza i zawsze g o poryway.

CZ IX.

PARTJE 1 WOJNA PARTYZANCKA.

R O Z D Z IA A .

Zadania i organizacja partyj.

Partj nazywamy: a) oddzia zorganizowany lub wydzielony dla wykonania osobnego zadania i dziaa p a r t ja (dejcy, celem jego wypenienia, poza obrbem dziaania si tachem ent)^ gwnych, ktre go wydzieliy: b) oddzia zorganizowany doranie p o /a obrbem dziaania armji wasnej i dziaajcej, do chwili uzyska nia cznoci z siami gwnemi, samodzielnie wedug postanowie wasnych. Zadania samodzielne, wypeniane przez partje, s przewanie zaczepne, rzadziej zaczepno - obronne. Zada nia zaczepne, polegaj aajczciej na szarpaniu przeciw nika, zw aszcza za na dziaaniach przeciw obszarom jego m obilizacji i koncentracji, jego tyom i po cze niom (zagony). Zadania zaczepno - obronne polega m o g na opanowaniu m iejscow oci, znacznie oddalonej, dla dem onstracji lub wizania przeciwnika, na powstrzyma niu przeciwnika przez czas okrelony i opnianiu jego pochodu, na osonie dalekich i niebezpiecznych rekwizycyj i t. p. D o zaczepnych partyzanckich zada nale w szczeglnoci: a) znoszenie odosobnionych oddziaw przeciw nika; b) napady na punkty etapowe, zaogi, zakady, stanowiska dow dztw , skadnice meldunkowe, magazyny; c ) napady na transporty, tabory, pocigi kolejow e, przejmowanie gocw i sztafet; d) niszczenie lub uszkodzenie linij kolejowych, te legraficznych i telefonicznych, budowli kole jowych i drogow ych, mostw, wiaduktw, tu neli i t. p.

Zadania partyj.

88

Regulamin suby p o lo w ej.

Cz

IX.

Part je i wojna partyzancka.

89

Partje rzucone w obszar m obilizacji i koncentra cji na boki lub tyy przeciwnika, mog mie cel cile okrelony, np. w ysadzenie mostu kolejow ego pod X, zniszczenie sicadw amunicji w m. Z; miewaj jednak e zadania oglniejsze, wymagajce dziaa duszych i szeregu przedsiw zi, zmierzajcych do osabienia przeciwnika, przerwania jego pocze, zmuszenia go do rozdrobnienia si. Niekiedy zadaniem ich bdzie w y woanie powstania na tyach nieprzyjacielskich. Dziaania partyzanckie nigdy nie d same do zwycistwa nad przeciwnikiem, ktre osign mona jedynie bitw. Std te w ydzielajc partje, naley pa mita, e si tych zabrakn moe w dniu bitwy. D c do osabienia przeciwnika, unika naley osabienia armji wasnej. 3.
Sia, skad organizacja partyj.

Sia i skad partyj zale: a) od ich zadania: b) o d t pooenia oglnego; c) od terenu. Skadaj si gwnie z jazdy albo piechoty, albo z obu tyeh broni poczonych. Partje jazdy odpow iadaj w icej wymaganiom ruchliwoci i szybkoci. One to gwnie dokonywaj za gonw na tyy i poczenia nieprzyjacielskie. Natomiast dla zwikszenia ich siy ogniow ej nieraz wzm ocni je trzeba oddziaam i piechoty na podw odach, z licznem i k. m. Cenne usugi odda m og przy dobrej sieci drogow ej i w terenie paskim oddziay cyklistw. I Partje piesze s bardziej niezalene od terenu, pory roIcuT wa runkw atm osferycznych i atwiej mog ukry swe dzia ania. Nieraz podnie naley ich ruchliwo przez przy dzia jedcw , cyklistw , wsadzenie piechurw, umie jcych jedzi, na koniki krajowe, przez uywanie sa m ochodw ciarow ych i podw d dla przebywania wikszych przestrzeni, o ile pooenie i teren na to po zwalaj. W naszych stosunkach geograficznych czsto b d zie} korzystne uycie piech oty na nartach, a take jedcw cigncych piechot na nartach. Si ogniow partji naley spotgow a przez zwikszenie liczby k. m., najlepiej na bryczkach. W ielkie usugi oddaj dzia ki piechoty. Przy dobrych drogach i terenie paskim w skad partji wej mog sam ochody pancerne. Przy dzia artylerji zaley od w anoci zadania i od ich siy liczebnej. Artylerja wzmaga niepomiernie si bojow

partji, ale obcia j zarazem i wymaga osobnej osony. Szczeglnie uyteczna bdzie artylerja konna. Z partjami wspdziaaj nieraz bardzo skutecznie pocigi pan cerne. r Zaw sze naley painita o przydziale oddziaiow technicznych lub saperw Cdiobrze w yposaonych w m^ terja i sprzt minerski. O d zadania a ley przydzij oddziaw cznoci, kolejow ych i t. p. Tabory zmniej sza si do ilo ci niezbdnej, biorc zwaszcza amunicj, materja techniczny i sanitarny. y wypadnie najczciej z zasobw kraju. j , W skad partji powinni wchodzie ludzie doborow i, wytrwali, sprawni, sprytni, wyprbowani co do siy mo ralnej. Nadaj si do tego szczeglnie ochotnicy. W any jest rw nie w partjach konnych dobor koni lekkich i wytrzymaych, zaprawionych do forsow nych pochodw . 4. I w ' dziaaniu partji pow odzenie zaley w stopniu w ikszym jeszcze anieli w innych wypadkach od o so Dowdztwo. bistoci dow dcy, jego stanow czoci, rzutkoci, przedsi biorczoci, dow iadczenia i znajomoci terenu dziaa. Sia moralna i wytrzymao fizyczna bd mu p otrzeb ne tak samo, jak jego onierzom. Musi cn by odw a ny osobicie; peny pow icenia dla sprawy i mie zaufanie swoich ludzi. . . . Partj zoon z czci rnych jednostek tak tycznych, powinien dow odzi o ile m onoci oficer w y szy stopniem od ich dow dcw . D ow dztw o organizujce partj, musi dba o wy posaenie jej dow odcy we wszystkie niezbdne organa dowdztwa: personel, rodki cznoci i t. p. D ow dca partji uzupenia je sobie w miar potrzeby w toku dzia a, z oddziaw p od leg y ch ./ R O Z D Z IA B.

Dziaania partyzanckie.
5. Partje maj najczciej do czynienia z przewag liczebn i techniczn przeciwnika. Warunkiem p ow od ze Zasady dzia nia ich dziaa jest cige utrzymanie inicjatywy w sw o- a p a rty jem rku, szybko i ukrycie porusze, wystpowanie zanckich. nieoczekiwane i nage w czasie i miejscu wybranem.

90

Regulamin suby Doowej. Cz IX .

Partje i wojna partyzancka.

91

Zadanie powierzone partji, naley jak najstaranniej Przygoto opracowa, cel jego cile okreli, uj je w form pi wanie dzia semn wskazania lub wytycznej. (jDow dca partji organizuje swj oddzia, opraco an party zanckich. wuje plan dziaania i powiadamia swego zastpc o roz kazach, szczeglnych zarzdzeniach i wyjanieniach ustnych jakie otrzyma. Dzie i godzin wyruszenia utrzymuje si w ta jemnicy i podaje si je podwadnym ak najpniej; o celu przediwzicia dowiaduj si dopiero w chwili wyru szenia^ Szczeglnie wane jest ukrycie przedsiwzicia przed ludnoci cywiln, przyjazn czy nieprzyjazn; dlatego dobrze jest wyruszy niepostrzeenie (noc). Niekiedy partje podzieli si na niedue oddziay, z kt rych kady wyruszy osobno, a ktre koncentruj si na stpnie w oznaczonym punkcie wyjciowym. Rozpoznanie nieprzyjaciela przeprowadza si tak, aby nie zdradzi zamiarw wasnych. Najwikszej wagi nabiera przeto wywiad tajny i wiadomoci zebrane od j mieszkacw.

6.

Ubezpieczenie postoju ograniczy si zazwyczaj do posterunkw obserwacyjnych, alarmowych, wart ze wntrznych i silnego pogotowia. I tutaj yczliwe^ uspo sobienie ludnoci miejscowej moe by wydatnie po mocne. Ubezpieczenie wraz z pogotowiem nie powinno zajmowa wicej jak i/3 si partji.

8. Cech walk partyzanckich jest ich charakter nawskro zaczepny, przy rwnoczesnem unikaniu walki Walki par r o z s t r z y g a j c e j z powaniejsz si przeciwnika.^ W alk a tyzanckieobronna jest najczciej niecelowa i nie naley si w ni wdawa, chyba, e zaczepno - odporny charakter przed siwzicia t e g o wymaga. CGdy partja zbliy si do punktu, gdzie zamierza stoczy walk, dowdca wydaje rozkazy, podaje cel i czas rozpoczcia walki, punkt zborny po stoczonej walce, znaki rozpoznawcze. - v i Plan dziaania musi by oparty na scisych wia domociach, starannie przemylany i jak najbardziej
^ ^Ubezpieczenia nieprzyjacielskie trzeba omin lub sprztn, o ile monoci bez wystrzau. Dowdca zachowa powinien w rku odwd, dajcy mu mono oddziaywania na bieg walki, zamania nie oczekiwanego oporu lub osony odwrotu. Pocig jest krtki. Odw rt przeprowadza si szybko; wyjtkowo w razie koniecznej potrzeby rozsypuje si partja, by zebra si znowu w miejscu zgry wyznaczonem i znanem kademu onierzowi.] Najbardziej charakterystycznemi dziaaniam i bojowemi partji s napady i zasadzki. Napad polega na natarciu niespodziewanem, nagem, przeprowadzonem z bezwzgldn energj, ktrem zaskoczy si przeciwnika, nie dajc mu si opamita: a zatem natarcie na bia bro; o ile w dzie, to poprzedzoue czsto gwatownym napadem ogniowym, manewr prosty, a byskawicznie szybki. \ Czas napadu: najczciej wczesne godziny nocne lub go diny przed witem; wtenczas noc osania^ juzto odwrt, juto podejcie. Mona rwnie wyzyska mg dla skrytego podejcia i odmarszu. Jako miejsce napadu na przeciwnika, bdcego w ruchu, wybiera si, o ile monoci, teren, utrudniajcy 9.

Partje id o ile monoci drogami ukrytemi zdaa Marsze, po od gwnych traktw, unikajc wikszych miejscowoci. stoje i ubez Stosuj czsto marsze nocne, ktre czsto s jedyn pieczenia. ochron przed przemagajcym nieprzyjacielem i pozwa laj uj przed jego obaw, albo zbliy si niepostrze ] enie dp punktu, na ktry si zamierza znienacka uderzy. C Partje maszeruj zwarcie, ubezpieczajc si patro lam i jak najmniej licznemi i wysunitemi na ma odle go. Ubezpieczenie osiga si przez ukrycie i nago pochodu. W kraju wasnym osiga si nieraz ubezpie czenie przez wywiad wrd mieszkacw. Przy postoju stosuje si zazwyczaj biwakowanie w lesie, tylko po uciliwych marszach i w razie duszej niepogody lub dokuczliwego zimna koniecznie bywa kwaterowane. Na kwatery wybiera si miejscowoci odosobnione, osady i folwarki, dajce si atwo pilnowa, o ile mono ci nalece do mieszkacw zaufanycjul Miejscowo, zajt na kwatery, zamyka si zewszd, nie wypuszcza jc nikogo nazewntrz. Miejsce noclegu zajmuje si za zwyczaj z zapadniciem nocy. Przy wyruszaniu, naley zatrze wszelkie lady pobytu oddziau, jjeli partja du szy czas przebywa w jakiej okolicy, naley zmienia czsto miejsce postoju, zacierajc lady za sob j 7.

Napady-

92

Regulamin suby polowej. Cz IX.

Partje i wojna partyzancka. Potrzebne jest rwnoczesne przerwanie toru za pocigiem, celem uniemoliwienia odwrotu. Materja zdobyty naley zniszczy, o ile uprowadzenie nie jest m oliw ej
. Zasadzka polega na ukryciu partji, zamierzajcej napa na posuwajcego si przeciwnika, kolumn wojsk, ZasadzkiL park, tabor, transport i t. p. w pobliu drogi marszu i na wyczekaniu chwili odpowiedniej, by zaskoczy nieprzy jaciela gwatownym napadem ogniowym lub niespodzia nie na uderzy. Zasadzka przeprowadzona zrcznie i miao nawet przez najdrobniejsze oddziay, zada moe nieprzyjacielowi straty nieobliczalne, zwaszcza, jeli uda si zaskoczy jazd, artylerj a w szczeglnoci tabory i transporty nieprzyjaciela. [W arunkiem powodzenia zasadzki jest przedewszystkiem odpowiedni teren i dokadna znajomo waciwoci nieprzyjaciela, a poza tem kierunku, drogi i czasu marszu. Zasadzki w dzie naley urzdza zasadniczo w te renie pokrytym, poprzecinanym lub falistym. Zasadzka w nocy moe by w skutkach doniolejsza, wymaga jednak wiadomoci o nieprzyjacielu, dotyczcych si naj drobniejszych szczegw. O d dzia, wykonywajcy zasadzk, umieszcza si w ukryciu z jednej lub po obu stronach drogi. W drugim wypadku naley oddziay tak ustawi, aby wzajemnie nie ostrzeliway si. Rozkaz lub znak do rozpoczcia ognia wydaje sam dowdca, ktry zajmujc odpowiedni punkt, obserwuje bez przerwy ruchy nieprzyjaciela. W arunkiem powodzenia jest zachowanie bezwzgldnie zimnej krwi przez wszystkich a do ostatniej chwili. Skoro nieprzyjaciel wejdzie w obrb najskutecz niejszego ognia naley rozpocz dziaania. Czstokro mona, majc dobre ukrycie, prze puci nieprzyjaciela, a nastpnie rozpocz gwatownj ogie na jego tyy Jazd a dziaa z zasadzki juto spieszcna, ogniem juto szaruje starajc si uderzy na przeciwnika odrazu zboku i przodu albo ztyu, juto wreszcie czj szar z napadem ogniowym.

mu obserwacj i rozwinicie si, wic cianiny, tereny bagniste, pokryte i t. p. Uderza si nieraz, dla zwikszenia zamieszania u .Prz*ciwnika, z dwu lub trzech stron. Naley jednak unika zbyt skomplikowanego planu dziaania, zachowa gwn si partji w jednej masie, wydziela dla uderze,n z .innych stron siy pomniejsze, liczc si z tem z2 ry> e przez opnienie lub wskutek napotkanego oporu nie zdoaj one czsto wzi na czas udziau w walce. |

13

N apady na transporty, parki ii tabory.

10 .

Przy napadach na poruszajce si transporty, parki i tabory, partja dzieli si na dwie czci. Silniejsza ude rza na oson, by zniszczy j lub odrzuci. Cz druga zwraca s| przeciw samemu transportowi (parkowi, tabo rowi). / D o tej drugiej czci nale oddziay techniczne, o ile niemi partja rozporzdza. Wszyscy ludzie musz mie tutaj okrelone zadanie: tak wyznaczy si np. zgry ludzi do przecicia postronkw w zaprzgach, rozbrojenia>; wonicw, wywrcenia wozw pierwszych i tylnych dla zatamowania ruchu. Przy wikszych transportach, kolumnach parkw, taborw etc. napada si rwnoczenie na pocztek i ko niec kolumny. Przy pomylnym wyniku naley, zalenie od oko licznoci, zdobycz uprowadzi, zniszczy lub rozda lu d noci m iejscowej^ Na obozujce parki, tabory i na skady, pooone zazwyczaj poza obrbem osad, napada si rwnie dwie ma czciami, z ktrych jedna natarciem na sam osad wie jej zaog i odwraca jej uwag od waciwego celu napadu, druga zas rzuca si na warty, bezporednio strze gce przedmiotu napadanego i stara si nim owadn. rPrzy napadach na pocigi przewozowe lub pancer

Napady na obozujce parki, ta bory i na skady.

11.

Napady na ne wybiera si .zazwyczaj teren pokryty, dajcy atwy pocigi przystp do toru i umoliwiajcy bezpieczny odwrt. przewozowe Pocig zatrzymuje si przez uszkodzenie lub zata ,pancerne. rasowanie toru albo faszywy alarm semaforowy. Nieraz

12.

dla powodzenia napadu trzeba doprowadzi do czcio wego wysadzenia pocigu przez wybuch miny samoczyn nej lub detonowanej z zasadzki, albo wywoa wykole jenie przez niespostrzeone rozkrcenie szyn wzgldnie przeszycie toru.

94 14.
Niszczenie llinij kom u nikacyjnych telegrafw ii telefonw.

Regulamin suby polowej. Cz IX. W wojnie partyzanckiej idzie o zadanie nieprzyja cielowi Jstrat materjalnych, sprawianie nieporzdku i za mieszania na tyach jego armji, sparaliowanie dowo zw, odcignicie jak najwicej si od terenu dziaa gw nych, sowem o szarpanie przeciwnika, osabienie go, a przez to przyczynienie si do zwycistwa gwnej siy wasnej. Ten rodzaj wojny stosuje si zwaszcza jako po dan pomoc w wojnie narodowej przeciwko najazdowi w kraju wasnym. J e d n a k e wojna partyzancka sama przez si nie moe ( [ d o p r o w a d z i do zniszczenia nieprzyjaciela i moe by tylko pomocnic wielkiej wojny, szukajcej zwyci stwa przez bitw i jedynie mogcej zapewni zwy cistwo. 19. W arunkiem sprzyjajcym wojnie partyzanckiej mo W arunki e by: a) rozlego obszaru dziaa wojennych, zwaszcza sprzyjajce wojnie p a r przy sabem zaludnieniu i uprawie; tyzanckiej. b) teren pokryty i poprzecinany; c) przychylny nastrj ludnoci na tyach prze ciwnika.

Partje, majce wypeni to zadanie, dzieli si na dwie czci, z ktrych wiksza stanowi oson, a w razie potrzeby uderza i znosi warty i ubezpieczenia nieprzyja cielskie; cz mniejsza, w skad ktrej wchodz oddziay techniczne, przeprowadza potrzebne roboty, ubezpiecza jc si rwnoczenie. fTToc jest najodpowiedniejsz por dla tych przedsiwzi. W razie nieudania si zamachu w jednym rpunkcie, naley wycofa si i powtrzy go w innym. Rekwizycj przeprowadza partja wedug tych sa

15.

Przepro- r mych zasad; cz gwna osania przedsiwzicie, cz wadzenie c druga, zorganizowana odpowiednio, przeprowadza sam czynno, przyczem grupy, zawczasu wyznaczone, obsa rekwizycji. <

c dzaj wyjcia z mie scowoci, inne gromadz zasoby na kazane, inne przecinaj poczenia telegraficzne i telefo niczne i t. p jJ 16.
czno.

17.
Powrt i raport.

W istocie dziaa partyzanckich ley brak stale dziaajcej cznoci z wasn si gwn. Tylko w wa i runkach wyjtkowo korzystnych mog one by niekiedy wyposaone w stacje telegrafu iskrowego. Wysyanie sztafet i gocw pojedynczych bdzie przewanie zawo dzi; wysya si raczej cae podjazdy lub patrole; nie kiedy moe odda usugi samochd lub pocig pancerny. W anym rodkiem nawizania cznoci z partj moe by w rku dowdztwa wyszego lotnictwo. Wielkiego znaczenia nabieraj gobie pocztowe. Nieraz przecie jedynym rodkiem cznoci bd wywiadowcy, przekra dajcy si wrd wojsk nieprzyjacielskich. Po wypenieniu zadania, partje powracaj do siy gwnej. Wskazanem jest obra przytem drog odmienn d5d drogi dotychczasowego pochodu. f P o powrocie, dowdca skada ranort wadzy prze oonej, z ktrej rozkazu dziaa; jeli pt.rtj a powstaa i dziaaa samorzutnie, skada raport przez Gwn K w a ter pierwszej spotkanej dywizji Naczelnemu DowdztwiiJ R O Z D Z I C.

20 Na tyach armji nieprzyjacielskiej mona zorgani Organizacja zowa wojn partyzanck: a) przez wysanie wikszych partyj wojsk regu wojny p a r larnych, (IcEore przesunwszy si jak najgbiej na tyy tyzanckiej. arm ji nieprzyjacielskiej dziel si na szereg drobnych oddziaw i prowadz tam samodzielnie, lecz planowo wojn partyzanck. Po wypenieniu zadania, partje te s t a r a j s i wycofa i powrci do swej armji macieZyS Ij ) przez wysyanie oddziaw mniejszych, odpo wiednio zorganizowanych, pieszych lub konnych, ktre przedostawszy si na tyy nieprzyjaciela, samodzielnie, lub przy pomocy ochotnikw miejscowych, prowadz dziaania partyzanckie, niepokojc nieprzyjaciela i szerzc w jego szeregach zamieszanie. J^Partje te staraj si przedrze do wojsk w a snych, jeeji pobyt ich na tyach nieprzyjaciela staje si n ie m o liw y j < , c) przez organizowanie partyj z ochotmkow po chodzcych z miejscowej ludnoci pod dowdztwem dowiadczonych wojskowych, wysyanych w dane okolice lub poprzednio tam osadzonych. pPartje te powinny dzia-

18.

Wojna partyzancka (maa wojna).

harakteryJak dziaania partyzanckie dojd do znacznego styka woj natenia pod wzgldem liczby partyj dziaajcych oraz ny party liczby dokonanych przedsiwzi, og tych dziaa na zanckiej. zywa si zazwyczaj wojn partyzanck.

96

Regulam in su b y p o lo w e j. C z IX .

a w ukryciu, przenosi si jak najczciej z miejsca na miejsce i zaciera wszelkiemi sposobam i swe lady.\ Powstanie ludnoci na [tyach wroga pozw oli nie kiedy partjom, dziaajcym na terenie powstania, w zm c si liczebnie tak, e zdoaj one przej do dziaa wiel kiej wpjny, wyw alczajc sobie czno z armj wasn. [W skazania o taktyce wojny partyzanckiej, zawiera Rozdzia B niniejszej czci (p. 5 i nast.)J

CZ X.

OCHRONA ETAPW. ZWALCZANIE PARTYZANTKI.

R O Z D Z IA A .

Prawa stro ny wojuj cej i wojna partyzancka.

21.

Partje zoone z pospolitego ruszenia i z ochotni* kw maj prawa strony wojujcej i uwaane by musz przez przeciwnika narwni z wojskiem, jeli s prowa dzone przez dow dcw odpow iedzialnych za swe dziaa nie, wic m:anowanych przez wadze w ojskow e, jeli n o sz mundur w ojskow y lub wyrane odznaki w ojskow e (czapka, u> zepaska naramienna) w idoczne zdaleka, jeli otw areie losz bro i stosuj si w dziaaniach do praw* i obyczr ow wojny. f. ^dopuszczalne jest natomiast wystpowanie par tyzantw bez odznak widocznych, z broni ukryt, bez odpow iedzialnego dow dcy, oraz naruszanie przez partje postanowie prawa midzynarodowego (dobijanie rannych, obdzieranie i mordowanie jecw i t. p.). Uprawnia to przeciwnika do traktowania ich jako przestpcw z ca surowoci prawa wojennego.

Zasady oglne.
Nieprzyjacielskie dziaania partyzanckie przeciw linjom pocze i etapom, prowadzone w zwizku z wielkiemi dziaami, stanowi powane niebezpieczestw o i mog odbi si dotkliwie na zaopatrzeniu i uzupenia niu w ojsk, na sprawnoci i szybkoci przesuni i prze grupowa, oraz na sw obodzie dziaania dow dcw ; nad to zmuszaj one do mczcej suby ochronnej i wiel kich wysikw w marszach pocigow ych i obawach; w reszcie wywouj one nastrj niepewnoci wrd w oj ska, na tyach za czsto trw og i zamt. Ochrona przed temi dziaaniami i zwalczanie ich jest zadaniem wielkiej wagi, tem trudniejszem, im dzia ania partyzanckie s bardziej wytone, im bardziej warunki dla nich s sprzyjajce, im bardziej przybieraj one rozmiary wojny partyzanckiej.

Uwagi wstpne.

1.

Cel partyzantki byby osignity, gdyby dla 2. ochrony przed ni przyszo uy si zbyt duych, k osz Zasady ogl tem w ojsk, majcych wywalczy rozstrzygnicie na p o ne zwalczania partyzantki. lu bitwy. ["Dlatego pokd trwaj wielkie zadania wojenne' 9 gw be siy przeciwnika nie s jeszcze zniszczonej mona uy tylko szczupych sil do ochrony przed par tyzantk i do jej zwalczenia. Jest to okres obronnej D opiero po zniszczeniu gwnej siy przeciwnika, albo gdy wielkie dziaania wojenne ulegn przerwie, mona przystpi do system atycznego tpienia partyj nieprzyjacielskich, uspokojenia obszaru, objtego par tyzantk i rozbrojenia ludnoci.

98

R egulam in suby p olow ej. C z X.

P artje i w o jna pa rtyzan cka.

99

Zwalczajc powstanie, kierowa si naley temi Zwalczanie zasadami, co w walce z partyzantk, o ile terenem po wstania jest obszar etapowy, lub wntrze kraju w czasie powstania. toczcej si wojny. Jeli natomiast powstanie nie wie si z wojn zewntrzn, zastosow a naley odrazu dzia ania zaczepne dla ubezwadnienia przeciwnika i uspo kojenia kraju. 3. R O ZD ZIA B.

Ochrona etapw.
4. I^O chrona etapw wymaga starannej organizacji,
Organizacja zawczasu przygotowanej. Kada armja ma swj oglna.

obszar etapowy, podlegy dow dcy O krgu Etapow ego. D ow dca O. E. rozporz dza wojskami etapowemi i garnizonowemi, pospolitem ruszeniem, andarmerj, 'policj pastwow, ewentual nie formacjami ochotniczem i, oddziaami zapaowemi oraz w razie potrzeby i monoci czciam i rezerw. O krg etapow y dzieli si na rejony, podlege d o w dcom rejonowym i wyposaone w niezbdn si zbrojn. D -com tym podlegaj dow dcy etapw i gar nizonw. Ochrona zakadw i pocze na obszarze dziaa armji i w rejonach operacyjnych dywizyjnych moe Dy poruczona w razie potrzeb y osobnym dow dcon , ro z porzdzajcym wasnemi oddziaam i. Zadania waciwe d-com okrgw i rejonw eta pow ych przypadn rwnie d-com O krgw Korpusu i pow iatw uzupeniajcych, ogarnitych przez par ty za n tk. Do rodkw obrony nale przedewszystkiem

6. j~Siy, przeznaczono do ochrony obszaru^ etapow e g o i tyw armji, grupuj si w garnizonach i obozach P rzeprow a dzenie u wzw kolejow ych i dronych, tw orzc obw ody okr ochrony. gow e i rejonow e. . Wanem jest stae przeciwdziaanie pogoskom , szerzcym niepewno i panik szczeglnie podczas chwilowych niepowodze armji n froncie. Stalem i' zaogami obsadza si punkty etapowe, zakady wojskowe, wane objekty kolejow e i drone w zy komunikacyjne i orodki administracyjne. Punkty te naley do uporczyw ej obrony przygotow a, um ocm c, zwaszcza zasiekami i zabarykadowa dla powstrzymaoia jazdy, sam ochodw pancernych i t. p. Partje lotne i silne patrole czuwaj nad przestrze ni m idzy punktami stale obsadzonem i. W szczeglnoci linje komunikacyjne naley pa trolow a nieustannie (patrole, parowozy, drezyny, sa mochody; wyjtkowo pocigi pancerne i samochody pancerne). . . . . D o dozoru nad liniami komumkacyjnemi mona uy ludnoci cyw ilnej.
czno w obrbie okrgw i rejonw i wymaga starannych zarzdze.. . . . . O prcz c z n o c i elektrycznej, naley miec w re zerwie rodki inne, na wypadek jej przerwania (czno wzrokow, dwikow, wszystkie rodki^ cznoci y w ej); wielk rol mog odegra m aki umwione. 7.
czn o.

wojska eta iowe i garnizonowe, andarmerja, policja, rodki ochrony. [zmilitaryzowana stra lena, form acje ochotnicze, ewen tualnie formacje zapasowe; w miar potrzeby i mono ci oddziay wojsk linjowych. Kady rejon rozporzdza w zasadzie pocigami pancernemi, samochodami pancernemi, oddziaami cykli stw i o ile m onoci oddziaami jazdy. Dla zw iksze nia ruchliwoci piechoty, naley przew idzie i zorgani z o w a zawczasu przyw.z samochodami, kolumnami taIborowemi, podwodami i t. p.

. 5-

8. Kady oddzia napadnity broni si powinien do upadego na swojem stanowisku, meldujc o napadzie Obrona prze dowdztwu rejonu lub alarmujc oddziay ssiednie, kt ciw napadom. re ze swej strony melduj o napadzie. D ow dcy tych oddziaw dziaaj w duchu planu obrony, wydanego przez dow dc rejonut pieszc z odsiecz, o ile na to pooenie pozwala. O dw ody rejonowe, a w miar p o trzeby i m onoci odw ody okrgow e ruszaj na odsiecz i o ile monoci koncentrycznie, by partj nieprzyjaciel sk osaczy i rozbi. Pocigi pancerne i samochody pan cerne mog byskawicznem dziaaniem odegra ro!q stanowcz.
Zalenie od pooenia obroca po odparciu nap*9.
Pocig, obawa.

i du moe: a) poprzesta na krtkim pocigu, oczysiczen n

(n a jb liszej okolicy, przywrceniu komunikacji i czno

100

Regulamin suby polowej. Cz X

Ochrona etapw. Zwalczanie partyzantki.

101

flci, poczem oddziay uyte w walce, wracaj jak naj rychlej na swe stanowiska; b) przechodzc do dziaa zaczepnych przeprowadzi pocig bezwzgldny, by zni szczy odrzuconego nieprzyjaciela. Pocig ten skutecz ny bdzie najczciej tylko przy zastosowaniu oba wy, t. j. dorodkowem dziaaniu kolumn cigajcych, przy jednoczesnem odciciu przeciwnikowi drg odwro tu. Akcj t przeprowadza si zwykle pr7ez wspdzia anie kilku odwodw rejonowych; niekiedy uy do niej | wypadnie odwodu okrgowego. ROZDZIA C. Z a c z e p n e z w a lc z a n ie p a r ty z a n tk i.

zwaszcza w razie powstania, oczyszcza si obszar dzia aniem objty, systematycznie i stopniowo, dzielc go na wieloboki, ktrych wierzchokami s punkty wane pod wzgldem wojskowym, a podstaw kadego iinja wyj ciowa wojsk, prowadzcych na jego obszarze akcj. Wy chodzc z tej linji wyjciowej, z dwch lub wicej pun ktw, kolumny ruchome osigaj najblizszy wierzchoek wieloboku oczyszczajc jednoczenie cay odcinek pomi dzy linjami ich dziaa; nastpnie, opierajc si na od cinku opanowanym, zwracaj si znowu koncentrycznie ku wierzchokowi nastpnemu, oczyszczajc odcinek tere nu, objty ich dziaaniami, i t. d. a do zupenego oczy szczenia wieloboku.

12. Jeli partyzantka czy si z powstaniem, albo ma poparcie ludnoci, naley w kadym oczyszczonym od Postpowa 10. Do zaczepnego zwalczania partyzantki przystnie wzgl cinku Organizacja puje si zazwyczaj po wywalczeniu rozstrzygajcego ludno rozbroi i wzi zakadnikw. Zawsze na dem lud ley oglna, rod- zwycistwa nad gwn si przeciwnika w czasie przer- przeci wszelk komunikacj midzy obszarem noci. oczyszczonym, a okolic, bdc jeszcze terenem dziaa ki i plan wy w wielkich dziaaniach, albo wreszcie, gdy wasna nieprzyjaciela. i u dziaania, przewaga nad przeciwnikiem pozwala bez szkody dla Bez wzgldu na stosunek ludnocci do naszych dziaa gwnych zwrci si znacznemi siami przeciw wojsk, naley za wszelk cen utrzyma cis karno partjom nieprzyjacielskim. i zapobiec grabieom i gwatom, stosujc bezwzgldne Do dziaa tych uywa si zazwyczaj wojik linrodki represyjne. jowycb, nalecych do. odwodw dywizji, armji, wzgl. Naczelnego Dowdztwa. Z wojskami temi wspdziaaj siy, ochraniajce etapy i poczenia. Dowdztwo spoczywa juto w rku dowdcy Okrgu Etapowego danej armji (wzgl. d-cy Okrgu Korpusu), juto poruczone by moe dowdcy wyszej jednostki, dziaajcej w danym obszarze. Ewentualnie obejmuje je sam dowdca armji. Plan dziaania opracowuje d-two armji i ustala charakter dziaa, skad wojsk i ich ugrupowania, oraz wyznacza dowdcw. Zwalcza si partje nieprzyjacielskie zapomoc 11. Zasady silnych kolumn ruchomych, o jak najwikszej ruchliwo dziaania. ci i sile ogniowej, dziaajcych koncentrycznie prze ciw stwierdzonym partjom nieprzyjacielskim. Za pobi tym przeciwnikiem zarzdza si pocig bezwzgldny, starajc si wegna go na przeszkod trudn do prze bycia, jak bagno, rzeka i t. p. o przejciach, obsadzo nych zawczasu. Za rozbitkami partyj nieprzyjacielskich zarzdza si obaw. Jeli partyzantka przybraa wiksze rozmiary

SPIS

RZECZY.
TOM II.
S tr

CZ VIII.
R o z d z i a

W a l k a ............................................
A. B. W ia d o m o ci og ln e o P o sz cz e g ln e ro d za je w a lce broni

3
3

w w a l c e ............................................. C. W alka z a c z e p n a ............................ 18 D . P o c ig ................................................... 4 E. O b r o n a ............................................. 50 F. O d w r t ..............................................64 G. W a ciw oci walk w p o s z c z e gln ych t e r e n a c h ........................67 H. I. K. L. W alki n o c n e .................................. 69 . . . . 75 80 84

n n

W a lk i z jazd C zy n n oci d ow d ztw a

O b o w i zk i d o w d cy i w o jsk

CZ IX . P artje i w ojn a p a rty za n c k a

Rozdzia A. B. C. Zadania i orga n iza cja partyj . D ziaania partyzan ckie . . . W ojn a partyzan cka (M aa w o j na) ......................................................94

87
87 89

CZ X. O ch ro n a e ta p w . Z w alczanie p a r ty z a n tk i 97 R o z d z i a A. Zasady o g ln e ......................97 B. Zaczepne zwalczanie party zantki ................................... 100 ZACZNIKI. Z. Z. Z. Z. Z. 2. 3. 5. 6. 7. Wzory bloku i szkicownika oraz skrty. Kodeks znakw sygnalizacji. Schematy i dane liczbowe o marszach. oraz dane liczbowe postojw. Znaki przyjte na mapach wojskowych. (1^7/(k Q/r I w W i d 1 )

f S C H E M A T Y I D A N E L i t A Formowanie : < BEZ U W Z GL;

(S C H E M A T

ZACZNIK

S.

(CZ VI. R. a. p.).

SCHEMATY I DANE LICZBOWE O MARSZACH.

A . Formowanie kolumn m arszowych.
( S C H E M A T B E Z U W Z G L D N I E N I A U B E Z P I E C Z E ) .

1.
BATALJON.

PUK PIECHOTY.
Szt. puku

3. PUK JA ZD Y .
100* | Sztab puku

4. DYW IZJON ART. POL.

100x | |
25*

| Szt. dywizjonu

U W A G A DO Nr. 2.
W marszu podrnym mona poczy ta bo ry bojow e i um ieci je na kocu puku w od legoci 25*. W marszu bojowym tabor bojow y musi p o stpow a bezporednio za swoim baoneB, w odlegoci 2 5 r.

U W A G A DO Nr. 3 i 4.
P ojed y cze szwadrony, lub baterje w ydzielone, bior z sob twe oikie tabory, ktre w czasie [marszu podrnego w ciela ai do taboru puku, do ktrego szwadron (baterja) zostay przydzielone.

B.

Dugo kolumn m arszowych.

F.

Obliczanie dugoci kolumn.

D u goi kolumny piech oty maszerujcej czwrkami wynosi ilo D ugo k ol. marsz, k o m p ............................................................120x M . b a o n u ................................................................. z taborem btfj.......................................... 640* 940* 4300x . 240* Dugo kolumny jazdy D ugo kolumny krokw rwn poow ie iloci ludzi w kolumnie. D u go kolumny maszerujcej dwjkami wynosi tyle krokw ilu liczy ludzi. jazdy w czwrkach wynosi tyle krokw

puku piechoty z tab. boj............................... szwadronu jazdy (czw rk am i). .

ilu jedcw . dwjkami wynosi tyle krokw ile

puku jazdy z t a b o r e m ................................. 3120* baterji artylerji p o lo w e j................................. dyonu .................................. . 400* 2440* 700* 8920x

dwukrotna ilo jedcw . Dugo w ozu dwukonnego wraz z odlegoci 3x . czterokonnego szeciokonnego dziaa z zaprzgiem . . . 15* 20x 25* 25x

a m u n i c y j n e j............................................ ..... puku artylerji poi. z 3 dyonw .

. . . . . . . . . . . .

C.

O dstpy w zwartej kulumnie m arszow ej.

W terenie 100 m wzniesienia

G.
grskim

Marsz w grach.
przy wstpowaniu pod gr na kadych

dolicza

si

20'

za

przy

schodzeniu

na

Kompanja piechoty i k. m. od siebie na.

15x 25x 50x

kade 100 m obnienia 6', oprcz

normalnego

zuycia czasu

Baony, baterje, szwadrony, oddziay tab. i tabory bojow e. Puki i bryg. piech. dyony art................................................... O ddziay jazdy za piech. i n a o d w r t .....................................100x Tabory ciki* za w o j s k a m i ...................................................

(12 minut na km).

300x

H.

Przebywanie brodw.

Najwysza dopuszczalna gboko: dla piechoty 1.00 m 1.30 m przy szybkoci prdu 1.20 na sekund. 0,60 m Dno rzeki twarde Piechota k r o k i e m ................................................ 115x b i e g i e m ................................................ 160x k u s e m .........................................................300x g a l o p e m ..................................................... ...500x konna artylerja tak samo jak jazda. Artylerja poow a krokiem kusem galopem (100 m) (225 m) (370 m) . . . . . . . . . 133* 290x 490x na 1 minut na 1 minut

D.

Szybko marszu.

jazdy art. i tab.

Jazda k r o k i e m ......................................................140x

I> Przeprawa przez ld.

Najmniejsza grubo lodu dla piechoty w kol. , . . . . . 10 cm 25 cm

n jazdy i artylerji

15 18 cm

ci. w ozw i sam. ci .

J.

Przeprawa promem.
................................ Vs m* 3,2 m2

1 onierz zajmuje na promie .

1 jedziec z koniem (10 r. w i c e j).....................................

1 dziao lub wz bez koni (40 r. w i c e ..................... 12,8 m

E.

Czas przem arszu jed n o stek . K. Czas przebycia 1 km.

Bataljon piechoty w p r z e c i g u ................................................5'5" Puk z taborem b ojow y m ..................................... 8 ' ......................................2 3 '-

Piechota Jazda stpem kusem galopem

przebyw a 1 km w p rzeci g u ..................... 12'

> *

......................10' . . . . ......................^ 2 / , '

................................^

z taborem c i k i m ..................................... 38'

............................................................................... l^O " . . . . . . 26'

Szwadron jady

Tabory

Puk jazdy z taborem bojowym i cikim

Art. poi. naprzemian krokiem i k u s e m ................................ 8 Jazda , .........................................^

Baterja artylerji p o lo w e j................................................................4'20*

Z A C Z N IK 6. (CZ VII. R .s .p .).

S c h e m Podane

a t y

o r a z

d a n e

l ic z b o w

p o s t o j w

s c h e m a ty s ty lk o p o g l d o w e ; w p r a k ty c e n a le y s i s to s o w a

d o w a ru n k w t e r e n u o r a z w y z y s k iw a o s o n y p r z e d o b s e r w a c j lo tn ic z .

B iw ak b a ta ljo n u p iec h o ty w m asie. 180* B iw ak szw ad ro n u ja z d y . 130x

B iw ak b a te r ji a rty le r ji polow ej. 100x

P rz y k a d p o s to ju o d d z ia u zoonego z je d n e g o p u k u p ie c h o ty , je d n e j b a te rji a rty le r ji i jed n e g o szw ad ro n u k a w a le rji.

P o d z i a k a . J 5 0 0 0

Z a p o trz e b o w a n ie w ody, som y i d rze w a. a) W o d y na czowieka dziennie 3,5 litra konia 30 1 1 . , . ,, . bydo 50 1 j przy 2,eloneJ Paszy /3 mniej] czyli 1 kompanja potrzebuje 10 hetolitrw 1 baon, szw., baterja 50 Jeeli potrzeba wody do picia, mycia i gotowania wtedy wypadnie na czowieka 16 1 konia 50 1 b) d r z e w a na ogie dziennie 2 kg na czowieka c) so m y okoo 20 snopkw po 10 kg na 5 ludzi. M iejsce zajm o w an e n a k w a te ra c h . Na 1 czowieka potrzeba 1 m szer. 2 m dugoci nn 1 konia potrzeba 1,5 m szer. 4 m dugoci czyli ko zajmuje przestrzeni tyle co 4 ludzi.

ZACZNIK 2. (CZ II. R. S. P.)

KODEKS ZNAKW SYGNALIZACJI

telegraficznej, telefonicznej i optycznej. ZNAKI MORSE*A.
1. a) LIT E R Y .

uyw ane w k o re s p o n d e n cji m i d z y n a r o d o w e j.

...

b) uywane w k o re s p o n d e n cji w e w n trzn e j. ej.

lO%

2.

L IC Z BY .

4 5

. . _________ . . . . . 3; ZNAKI

9 0

_______ _______

P IS A R S K IE . M ylnik ( ) - . . . . . - ____ . . .

K ro pka (

................ ) . ---. --. --.

P rzecinek (,) rednik (;)

C zud zy*w ( ) N aw ias () ---

. ----

. ---

---------- . ----- . . . .

D w ukro pe k (:) P y ta jn ik (?)

- - ---- . . . . .

Z nak rw nania ( = )

-- - . . -

Z na k d o d aw an ia (-4-) . ____ . - - . . ---. . --

W y krzy knik ( ! ) -------- , ---------- K reska uam k ow a (/) Podkrelenie 4. . . -------- . -----

ZNAKI SU BO W E a) O glne. Kor.iec te le gram u . --Z nak ro zd ziau . , .

W o a n ie

---

W e zw a n ie do nadaw ania -Zrozum iano . . . --.

- -

. . .

Koniec korespond. O k ln ik .

. . . ~ .

B d , przerw a C ze k a

.............................

.. ... , ... . ....i

. ____ - . . . b) Tylko dla sygnalizacji w ie tln e j. Z ro zum iano, koniec sowa ----- --w iato regulow a w iato dobre D aw a w olniej
5 r

. . . . . , ... . . . . . - i

s d d w

U W

a c

i.

W znakach Morse** d lgo kreski rw na jest czterokrotnej dugoci k rop ki. O d s t p czci skadow ych znaku M o rse 'a (kropek i kresek) rw* ny jest d u g o c i jednej k ro p k i. O d s t p od siebie znakw M orsea w sowie, rw ny jest cztero* krotnej dugoci kropki. O d s t p sw (cyfr i t. d.) od siebie, rw ny jest o m iokrotnej d u g o c i k ro p k i.

sidpo^

S o dbmosAj ouozouojjn jjsjoM aiuazojoj !

C M JN

aDBfBjAsAM OM}ZpOAVOQ (krok), kus, kus i galop! ^ C d u "O 'O o TJ O 4 -> N na -o o Q c d C O stpa co ! i .

O a co

\ j . czyli 1 c n szk = m a icu m k , w k k w w terenie. , m rst, ro

\ l / / ! Podziaka = 1 :

s - ....... 61

WZORY BLOKU MELDUNKOWEGO I SZKICOWNIKA POLOWEGO o raz s k r ty czasu , d a t, k ie ru n k w , m ia r d ugoci. (O b jan ie n ia z a w ie ra b lo k i sz k ic o w n ik poow y).

2 s > u (p o

Miejsce postoju (stanow:sko):

B Bp

Drog

wzi Szkic przedstawia: ........... Oddzia (placwka, patrol):

przez

ZACZNIK 2. (CZSC II R. s. p.)

O Q

co

(Dowdztwo dowdca)

w,

,J N

Wysya

-6 i -

B a

njo^sod 3 0s| 3t^

OJ

i
V-s??s
O zn aczanie cza su .
g. .......... ..................................................................................... g o d zin a

min. ( ) .....................................................-....................... .................................................... ...m in uta sek . ( ) ................................................................................................................................... ...sek u n d a d. ..................................................................................................................................................... d z ie r ..................................................................................................................................................... .... ro k

Nazwisko posaca:

2 cd rN -t

Drog

a
C O

> >

O zn a cz a n ie d a t.
12.3.1919. d n ia 12-ego m arca 1919 ro k u noc 15/16.5 noc z d n ia 15*go na 1 6 -ty m aja

O zn aczanie k ie rn n k w .
pd. ( S ) ..........................................................................-.................................. p ou dnie, ow y pnc. (N ) - ............... ................... ................. -................................................ pnoc ny

w sc h .................................... ...........*.............................. ................................ w sch d , ni zach. .............................. ......................................... ...................... ............ zach d , ni

M iary dugoci.
X ..................... ........................... km k ro k (po 75 cm)

.......................... ............... .......................................................................... k ilo m e tr

m ............................................................................................................................ m etr w rs t. .......... . .............. i................................ ......... ........................... w io rs ta

stpa (krok), kus, kus i galop.

wzi

przez

D ow dztw o

.................... ....................

otrzymano Podpis

P o tw ie r d z e n ie

(nazw isko , stopie

dnia

Podpis o d b io r cy .
19-. i funkcja Miejsce o g . .................................. o d b io r u w ysy a j c e g o ) postoju min

Z A C Z N IK R e g . S u b y

7.

P o lo w e j

ZNAKI
przyjte na mapach wojskowych.

'

; - ' .

..

\ tv-\ -

*>J

AU S T R Y J A C K IE 175.000. 1Z00000 K O

N IE M IE C K IE R O S Y JS K IE T czascnic l:8$G0Q imrejite yfrale nzgl ym V 1DOOOO w JO O . OO 1-JO0.000 1-300.000. ruyd1 anna O potika edycja Zach.Rosii. l'IO .O O 1126.000. O O. f /ftym L E J E

A U S T R Y JA C K IE / 7 5 .0 0 0 . Z N A K I !:ZOO.OOO.

N IE M IE C K IE R O S Y JS K IE T TS.OOOfJ :/2 6 1 300.000. -Je wzg. polska .0 0 0 / rnn/e/sz&sJ<& 1 :1 0 0 .0 0 0 . cdycja /' lOO.OOO. I S K R T Y

T O P O G R A F IC Z N E

D R O G I

SZ T U C Z N E

B IT E

M O STY .

DROGI

NATURALNE.

M IE JS C O W O C I

Z A M IE S Z K A E

ZACZNIK 7. Reg. Suby Polowej

Z N p rz y j te n a

I w o js k o w y c h .

m a p a c h

2 0 0 1 0

A U ST RYJ ACK IE
1: 73.0 00.
1:200.000.

N IEMI ECKI E
1 :1 0 0 0 0 0
1:300.000

ROSYJSKIE
/'8 i.O O O t- ! /26.GOO i m nte/sze s k a le
ro z g l d n ie p o l s k a a d y c ja l - 1 0 0 -0 0 0

AUSTRYJACKIE
B
B ie .

NI E MI E CKI E

ROSYJSKIE
AAaa a
C ni.2k jl. 1Stacja kol Z klasy
B u k . Gorzelnia MykoM^Myh. Myn

S K R T Y I N A P I S Y (Pr^jupoda/ii/c/iprzi/znokach)
cZ .e B. JB
rta i e c y d c s t r u m i e . 6 fo to . g r o

W O D Y

gra.strumie
L a te rja

B Z%(6
B !S B
b

b
w

Cm. Hojiycm. B..Pc j. l

M.

t
Przystanek Budnik.Blok kolejomy M a ty
S ia r y

D 3 .B lL .B k .

o rs z n ta , Lctf&ya. m o s

DnJi Br. B rn .

pasieko
tlu d rtfa

0 6

C j vc o a ..

Smolarnia Garbarnia

D..SL

S?<sya tc fjfu ji pararof

Kootc.
E p .rt. B p .k .

UL df
FI

Jony

(jcsetnla
Icapalnia

T\Trz

*i
d

napoM.v,flapJ> rorn
Brd dlapiechurinj

r t&/zmzZ z C? \ rolce)
rzcJo3
sfrasintca celny
fofn>ark, f o rt

rkrr>
BLst
C hJi Dom . G r.

g
E Ge e

Ct.
H ob.

ctacja blohrca

Fnzro. H.

Ludni/t przy ciosie

domtnjum, roLtksjy majttk

F *. Fi. om
Gm Se6.. S
Kan.. 5r. KI H ol tio r d .p

grny
g r y io<JonyiQT.

n ie(k > i
fiu ta , r a itlk i p ic o dom h a s ia r y

)K JtC3<CiKDc - te > z 3 3 33

1je

tiow y

..

jtid cro

~o. (H ),f H )J fl) HoLonja(niemJ/e~skaJ. ( (p o ls ia )

P o d K -J f c m . r d o

JCym.,3C. r.Aa.

Chutor

K. Studnia Jlaz.5nnx.dLce. Obz 5d^y

iu L a
H s. Kas. K h f.B g r .P L .
K p

* i

Dror.
FoLroark

So.como/Eo.*. Boto, bagno

kanattrro. npyffM
Tiafy fto lo n jo s/rat g ra n fe s n m

' J
13 i i

V
Ojepo, 0j

Uroczysk* Jezioro Cra

1
k

A o .,K p . de., d., yc. Zagroda

en ta ytn rm
kaplica

KTlk
JI Aj ul a
M JA, M M .

Jloceji.
JLncn.

Osada.

S . P.

GRUNTA

KULTURY

Kar

tras* ary

L.St
M..JPA
M ..S M . N d r. Obr.

miajscefadl/flju
magazyn, fn procAomtf

1
= n

I la c t o k a .J la cJ h siek a
Gajoroy Leniczroka Szopa Magazyn, zbooroy fla c h o ro riia

Rzeka.

Bap.
K opd. J lo z n rL c m .

Barak
Dom etaporoygranicz
Stacja pocztoroa.

<Kfy

;<csy/, kep*

* TU Jlsbcttui.

M.JdiLM*. rr\atyf rx><ysUor?>y, r0tfiarvy

m yn, mi iartakorotf
dolny
g rn y k u ta 3*/clantt' pryr o i /ort

H3CH h k

Cap.

Nn^//. 0 P..f.
fe r..p .

n o m y , c /o /n y n iin y ydm y

potok. p *t rM cm
ca.aJO>y#
m a y o jiy n

G lJ ia .

00 - 0 rnimsTnii * P
p p

0 ju% . j*wz C 6
Jlpjc.ru&p.

3 k u .n a jc .^ a e .F b r.p o rc o z ra

Jta3a .pJK blJCa 3. Koszary

Pyotc. <Papcp. XlAt.

broni
p o rce la n y royrokrv ch cm icz. O d le ro n ia Gcizoronin fabryka, roogonn}
m yda, i f r o t t e

Par.
p*0<Jm
PrhM .

A p m jJ J lJ L J u ii. K oszary aryt.

R a p cu fJik a . StrroUa

PMgm

proc/toronfa prmepranoo prom em

Cc

= s
- t

*/y*
Taj.
B clz.jo.0 .

GoL
A

polski

PnF SchL S ck L
Schp.

'seA o
r s ri o tjrfd

mmk am
tzyi
szopa
sfodoa

fluil

TTTimTTml ynyi,
*

Ckomo6otlHA.CkomoS.Jherua
JlpoaiaM JTt. JMLZ. M agazynproroian K o p i. K arczm a

u
* f

M b L M t.lL C O fb T .

5
S iL . S t^
S ., S r d

ytooro
S*><jb.

Bojunp ae.yBojLifnp^Ijn. Vnp.

{ Urzd gminny.

f l a p . k p a . X M . KrctJirn p a r oraa.

S c A.

X X x

ch
= c Pasa. JTtLA t. Mon.
K
ju

sA^oc/o. redni
s to r y t Ifa r t </o/ny,

J.H?
T
W h s.

tarlak Staro gospoda

Ruiny P o m n ik K la sztor

Jlap. J*ejlb, M y n Toe.cm. Stacja loroaron>a

A 0p 0 0 K H .k 0 3 JCotz.ary d ro in lk n Ca.
flp e d M .

Sir., S m

R YSU NEK

PIO N O W Y

TERENU.

T. (JnL lu k U VJ rmtr W h .W i. mu . V

H H

h i
u l

czc

Osada

pod

W .T ZgL

roiaa rooalno
c e g ie ln ia do

I D 111 m

= sz

C m entarz K a tolick i
BntestancJri

/^zednrtieclt
Mleczarnia

prmacdn\t p r e e d

miii m ui*
Hun,
t t ll f lA

; SZCx Ram.

<Pep.vta A a ra Jlpucrru Acmp n.

T p .n .

przysto*k /JroAcaroiaJ
ra ic/ A l# r^ y te n y <^o

tu

Atom. Jlpae.
M az.

mila
B z y s ta

Praronstarony
MahomelaAski Zydoroski

33 33
p c n e j/

L O

1 0 0 D 0 0 m iesx/fc c*a

BERLIN
P O T S L A M
ilA M K L N

ponad 1 0 0 .0 0 0 miesak.

K )1 0 10 H SI ii %

MIASTA oj 50JD6Gj>ioaooo
MIASTA W S IE T A R G O W C E sa m Miasta
Miasta
P rz y s w ik i

3 0 -10 0 0 0 0 1
5 -3 0 .0 0 0 . m n ,V n u S 0 0 a

* Je e 1 ju ->
f , i

Punkt astronomiczny
. trygonometryczny dc

E ep.
JaA

Fahryk% Cegielnia Fahryka cem entu

K%
OcU Iju
(a n .

Kupn.
U e jy ie n .

fifyspa. SluztK K ana

0e
V v v

A r iC O r L .Jlll-* - Tartak Jiroroar Kopalnia Cukraronia Hala szklana.

LU BBKNAU

fste T a rg o w ice i% g L W sie Targow ice m m^n*2.000.

A ftaxttC xitti targoroiC * ptsm m rn n y m U n j l B i a > y x ^ y/Ao p o c h y l o n y m

GRANICE.
O^onica pansnw ....... - .........r t nnr i ......... ......... .............. --------------tjfU-9 v ifar^nrMuem * ***VU tmrwtnt99 < ottrfgufawiatu) * poUfyr^ntyo $m*>y t Znak NM> KepifC lltLI, I , .powaga f kra/u ________ okrtu rts**c . . . . . . . . . ^o*ato Jak Mapie Nim tty y i Anpce 9 n

Pr*edbrxioty O ^ s 6 r u o r

p o n a d JOOO

Zcchlin Owcn 1 r

Briesb r

Wsi*paraf

JlllB. t i l l Znak troordy i Pifd. , / mikina Cojc. hbh nacu stoma. CmchA*
W

VO0~tOOO mmmj ni 100

!
|

y>jro oym^i\rofon</o/M i

k y ** tirs rm

yrj</onMcia f m y s t d n d j a k m y z ty r p is m e m rotoridtkomrn. c u p o c A y lo n * m

U Z E M l RZEKI Strumienie s*mn**

ptSrriO

uElnHbl
63ed)0Bka
> UmuM/iMmkm f. t1 0 X 0 ^

m ia s t *

o c T P o n o y ib

m iasteczka

tJlo*B\
S c c

]Afsi*m folrrxirJu1 tfaeyfl^-ibjrjywi

YoJy z c lo m n *
m c a ey/ oron e

ha/.MaaepHH

Wstm t p rzy sik i

------ -

tmooa

O B S Z AR Y
Scrn

O BSZA RY

Kultury

S C O , f lu & ^ a d \ tOlMM

F o lm a j-U i u m zcse y d ty ctosohnienm

1 I

^ J # w /i*

S a ^ . p ism a rendomt

T A U N U S , Katzon-Gobirg*
rys juonormy nnut- xf^cmpm%mm L/aJtont u b k i t n f *

? .C m a r k

R z e k i i -Tzsczk

CBW Warszawa

nr inw.: SZ - 20010

MG Arch. 30010 + 6 za. 1929 r