You are on page 1of 12

ARKADIUSZ BOROWIEC

Wydzia Inynierii Zarzdzania Politechnika Poznaska Arkadiusz.Borowiec@put.poznan.pl

Perspektywy rozwoju przedsibiorstwa poprzez zamwienia publiczne na przykadzie rmy brany transportowej. Studium przypadku
sowa kluczowe: zamwienia publiczne, rozwj przedsibiorstwa streszczenie: Celem artykuu jest wskazanie kluczowych czynnikw wpywajcych na rozwj przedsibiorstwa brany transportowej korzystajcego zrynku zamwie publicznych. Wcelu ich okrelenia wykorzystano metodyk mylenia sieciowego, atake studia literatury przedmiotu, analiz swot oraz metod scenariuszow. Wartykule dowiedziono, e wykorzystujc rynek zamwie publicznych wperspektywie 2020 r. rma ma szans uzyska czoow pozycj wregionie.

Prospects for the enterprise development through public procurement on the example of the entity from atransport industry case study
keywords: public procurement, enterprise development abstract: e aim of the article is to identify the key factors aecting the development of the transport industry company beneting from public procurement market. In order to determine the factors, the author applied anetwork thinking methodology, literature studies, swot analysis and scenario method. e paper demonstrates that using the public procurement market in the horizon of 2020, the company has achance to obtain aleading position in the region.

Foresight w praktyce zarzdzania przedsibiorstwem. Analizy i studia przypadkw Krzysztof Borodako, Micha Nowosielski (red.) Instytut Zachodni, Pozna 2012 by Instytut Zachodni, Pozna 2012

276

Arkadiusz Borowiec WPROWADZENIE

Rynek zamwie publicznych jest jednym znajwikszych inajbardziej dynamicznie rozwijajcych si rynkw wpolskiej gospodarce. Jak wykazuj wyniki bada (Borowiec 2010) przedsibiorstwa, ktre zniego korzystaj wduym stopniu poprawiaj swoje wyniki nansowe oraz zwikszaj przewag konkurencyjn wobec innych podmiotw. Wzwizku ztym wartykule podjto prb okrelenia perspektyw rozwoju przedsibiorstwa brany transportowej uczestniczcego wprzetargach publicznych do 2020 r. Aby osign ten cel posuono si metodami wykorzystywanymi wbadaniach foresightowych do ktrych nale analiza swot imetoda scenariuszowa. Wykorzystano take metodyk mylenia sieciowego pozwalajc na wyodrbnienie kluczowych czynnikw warunkujcych kreowanie przez rm skutecznej polityki na rynku zamwie publicznych.
STUDIA LITERATUROWE ZZAKRESU ANALIZ

Problematyka dotyczca perspektyw rozwoju przedsibiorstw brany transportowej wzwizku zkorzystaniem przez nie zrynku zamwie publicznych nie jest podejmowana wliteraturze polskiej. Poza autorskimi badaniami dotyczcymi wpywu zamwie publicznych na wyniki nansowe irozwj przedsibiorstwa mona wniej znale bardzo nieliczne wzmianki na ten temat. Szeroko jednak opisywany jest problem rozwoju organizacji, ktry ma charakter relatywny itrudno mierzalny (Biaasiewicz 2002, s.111). Najczciej jest on deniowany jako zachodzcy wczasie proces zmian (Machaczka 1998, s. 14). Wtoku tego procesu poszczeglne caoci cz si wbardziej skomplikowane ukady, ktre odznaczaj si nowymi waciwociami iprawidowociami dotychczas niespotykanymi (Pszczoowski 1978, s. 212). Wliteraturze przedmiotu nie ma jednoznacznej denicji rozwoju przedsibiorstwa. Wielu autorw traktuje to pojcie jako zjawisko wycznie jakociowe, inni natomiast podkrelaj komplementarny charakter zmian jakociowych iilociowych. Przykadowo Z. Piercionek rozwj traktuje jako zjawisko jakociowe, ktre polega na wprowadzaniu rnego rodzaju innowacji (Piercionek 1996, s. 11), natomiast

Zamwienia publiczne na przykadzie rmy transportowej

277

J. Penc twierdzi, e jest to proces zmian ilociowych ijakociowych, ktre sprzyjaj przetrwaniu istabilnoci przedsibiorstwa (Penc 1997, s. 381). Wydaje si wic, e przez rozwj przedsibiorstwa mona rozumie zwikszenie sprawnoci jego dziaania zarwno waspekcie jakociowym, jak iilociowym. Na gruncie bada literaturowych rozwj przedsibiorstwa jawi si jako konieczny warunek przetrwania przedsibiorstwa. Dotyczy to take sektora maych irednich przedsibiorstw, do ktrych naley badany wniniejszym artykule podmiot. Moe on tak jak inne rmy tej wielkoci wykorzystywa rne czynniki, ktre wspomagaj jego rozwj. Czynniki te pochodz zwntrza lub zzewntrz organizacji (Nogalski, Rutka, Wjczik-Karpacz 2007). Ich specykacj przedstawiono w analizie swot zawartej w dalszej czci artykuu. Jednym zciekawszych czynnikw, ktre mog wpyn wznacznym stopniu na przyspieszenie rozwoju przedsibiorstwa, s zamwienia publiczne. Mona zaliczy je do istotnych instrumentw makroekonomicznych, ktre odzwierciedlaj popyt rynkowy ipozwalaj na stabilne nansowanie dziaalnoci podmiotu gospodarczego. Problematyk t od strony zagadnie ekonomicznych zajmuje si jednak wPolsce niewielu badaczy. Nale do nich przede wszystkim O. Lissowski, J. Pierg iM. Kolenikow. Rzadko wykorzystywana jest take metodyka mylenia sieciowego, suca do rozwizywania przede wszystkim problemw systemowych izpowodzeniem dajca si zastosowa wprojektach foresightowych. Za jej twrcw uznaje si trzech szwajcarskich profesorw: P. Gomeza, G. Probsta oraz H. Ulricha. Skada si ona zszeciu faz przedstawionych na rysunku 1. Zrysunku 1 wynika pewna sekwencyjno poszczeglnych etapw dziaania, niemniej jednak autorzy metodyki postuluj, aby wprocesie jej wykorzystywania nawizywa do faz, ktre wczeniej zostay ju zakoczone lub wyprzedzajco siga do kolejnych (Zimniewicz 1999). Mylenie sieciowe mona zastosowa wwielu sytuacjach. Umoliwia ono przykadowo spojrzenie na problem zpunktw widzenia rnych interesariuszy zwizanych zfunkcjonowaniem systemu, odpowiednie zdeniowanie problemu czy te zbadanie siy icharakteru wzajemnych

278

Arkadiusz Borowiec Rysunek 1. Fazy metodyki mylenia sieciowego


1 Ustalanie celw
i modelowanie sytaucji problemowej

6 Wprowadzenie
rozwizania problemw w ycie

Analiza oddziaywa

Planowanie strategii i dziaa

3 Ujcie i interpretacja moliwoci zmian sytuacji

Objanienie moliwoci kierowania

rdo: Probst, Gomez (1989, s. 6) oraz Ulrich, Probst (1990, s. 114).

oddziaywa czci stanowicych jego cao. Metodyk mona take stosowa wcelu lepszego poznania izrozumienia caoci systemu oraz jego czci, sformuowania regu dla jego funkcjonowania oraz zwrcenia uwagi na proces niezbdnych zmian.
METODYKA BADA

Wartykule wykorzystano metodyk mylenia sieciowego wspart analiz swot oraz metod scenariuszow wcelu wskazania perspektyw rozwoju przedsibiorstwa brany transportowej biorcego udzia wprzetargach publicznych. Analiza swot pozwolia na wyodrbnienie kluczowych czynnikw niezbdnych wprocesie tworzenia sieci powiza wpywajcych na rozwj przedsibiorstwa poprzez instrument zamwie publicznych. Natomiast na podstawie przeprowadzonej analizy sieciowej stworzono scenariusze rozwoju przedsibiorstwa wtrzech

Zamwienia publiczne na przykadzie rmy transportowej

279

ujciach: optymistycznym, pesymistycznym iprawdopodobnym. Dane do przeprowadzenia bada zebrano wtrakcie trzymiesicznego stau naukowego.
CHARAKTERYSTYKA PRZEDMIOTU BADA

Badania zaprezentowane wniniejszym artykule zostay przeprowadzone wprzedsibiorstwie brany transportowej. Firma ta dziaa na rynku od 2000 r. iwiadczy usugi zzakresu transportu iratownictwa medycznego wykonywane przez 24 godziny na dob przez 7 dni wtygodniu. Wswojej dziaalnoci kadzie duy nacisk na wysoki poziom wiadczonych usug oraz na wyspecjalizowany idowiadczony personel medyczny. Badany przedmiot bada dysponuje ot 13 pojazdw speniajcych wszystkie wymogi Narodowego Funduszu Zdrowia, posiadajc homologacj sanitarn oraz speniajc norm pn en 17 89. Wofercie badanego podmiotu znajduj si rne rodzaje usug transportowych. Nale do nich m.in.: transport specjalistyczny typu S, wskad ktrego wchodz: lekarz specjalista, dwch ratownikw ikierowca; transport podstawowy typu P, wskad ktrego wchodz: dwch ratownikw ikierowca; transport sanitarny; transport midzynarodowy; zabezpieczenie imprez masowych.
WYNIKI BADA

Jak ju wspomniano, pierwszym krokiem zwizanym zokreleniem perspektyw rozwoju przedsibiorstwa brany transportowej korzystajcego zzamwie publicznych byo przeprowadzenie analizy swot. Aby prawidowo j przeprowadzi, naleao zapozna si zca dokumentacj prowadzon przez rm, atake pozna jej pozycj na tle konkurencji dziaajcej na rynku. Wefekcie stworzono tabel zawierajc mocne isabe strony przedsibiorstwa, atake szanse izagroenia, ktre przed nim stoj (tabela 1).

280

Arkadiusz Borowiec Tabela 1. Analiza SWOT badanego przedsibiorstwa


Silne strony Wysokie kwalikacje iumiejtnoci personelu Poprawiajca si cyklicznie rentowno Utrzymywanie kosztowej przewagi konkurencyjnej nad wikszoci przewonikw na rynku Bardzo nowoczesny tabor samochodowy speniajcy normy Wysoka zdolno przewozowa Szanse Due moliwoci korzystania zpomocy nansowej UE Wzrost zapotrzebowania na transport Wykorzystanie wwikszym stopniu rynku zamwie publicznych Wejcie na nowe rynki wcaej Polsce Sabe strony Brak penej znajomoci przepisw ustawy Prawo zamwie publicznych iwykwalikowanego personelu wtym zakresie

Zagroenia Wysoki poziom wypadkw drogowych Niskie standardy jakociowe infrastruktury Wzrost konkurencji na rynku przewozw samochodowych Konkurencja ze strony transportu lotniczego ikolejowego

rdo: Opracowanie wasne.

Na bazie przeprowadzonej analizy swot sformuowano sytuacj problemow zgodnie zmetodyk mylenia sieciowego. Od wielu lat analizowane przedsibiorstwo uczestniczy wrynku zamwie publicznych wcharakterze wykonawcy. Wzwizku ztymi dziaaniami pozyskuje nowe zlecenia oraz rozwija swoj dziaalno. Wostatnim czasie dziki wygranym przetargom nastpi dynamiczny jego wzrost, wyraajcy si przede wszystkim takimi ilociowymi wskanikami jak liczba zatrudnionych osb czy konieczno zakupu dodatkowych samochodw. Nowe pojazdy, aco za tym idzie poprawa komfortu jazdy, poprawiy take wznaczcy sposb parametry jakociowe dziaalnoci przedsibiorstwa. Szeroki udzia wprzetargach publicznych nie jest jednak pozbawiony problemw. Na rynku znajduje si bowiem kilku konkurentw, ktrzy take dynamicznie staraj si rozwija. Badane przedsibiorstwo

Zamwienia publiczne na przykadzie rmy transportowej Rysunek 2. Sie zalenoci wpywajcych na rozwj rmy woparciu ozamwienia publiczne
Przychd rmy Terminowo K Dotacje Zaufanie

281

cena usug K

Korzystne dla MSP przepisy prawne

Rozwj woparciu ozamwienia publiczne K

Dobra organizacja pracy wrmie K

Przedsibiorczo Biurokracja Kompetencje zaogi K Liczba konkurentw Szara strefa

rdo: Opracowanie wasne.

nie ma rwnie specjalisty znajcego system zamwie publicznych ipotracego prawidowo interpretowa przepisy prawne. Czynniki te decyduj przede wszystkim operspektywach rozwoju badanego przedsibiorstwa poprzez efektywniejsze wykorzystanie rynku zamwie publicznych whoryzoncie 2020 r. Na podstawie obserwacji funkcjonowania badanego przedsibiorstwa zbudowano sie zalenoci pomidzy najwaniejszymi elementami wystpujcymi wjego wntrzu iotoczeniu. Elementy te to kluczowe czynniki, ktre maj wpyw na rozwj rmy woparciu ozamwienia publiczne. Sie przedstawiono na rysunku 2. Kady zczynnikw zosta nastpnie zaklasykowany jako kierowalny lub niekierowalny zpunktu widzenia waciciela przedsibiorstwa. Czynniki kierowalne oznaczono na rysunku du liter K. Intensywno wpyww oszacowano za pomoc macierzy wpyww (tabela 1) wskali 4-stopniowej (0 brak oddziaywania, 3 bardzo dua intensywno oddziaywania). Wedug metodyki mylenia sieciowego

282

Arkadiusz Borowiec

czynniki zawarte wmacierzy mona sklasykowa jako aktywne (bardzo silnie wpywaj na inne elementy, same niepodlegaj wpywom), pasywne (wmaym stopniu dziaaj na inne, podlegajc silnym wpywom), krytyczne (silnie wpywaj na inne, podlegajc rwnie silnym wpywom) oraz leniwe (sabo oddziauj na inne, podlegajc sabym wpywom). Wszystkie czynniki przedstawiono nastpnie na mapie intensywnoci (rysunek 3), ktra wbardzo prosty sposb pozwala na szybk identykacj charakteru czynnikw.
Tabela 2. Macierz wpyww
1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 P Rozwj woparciu ozamwienia publiczne (K) Cena usug (K) Przychd rmy Terminowo (K) Dotacje Zaufanie Korzystne dla MP przepisy prawne Dobra organizacja pracy wrmie (K) Biurokracja Kompetencje zaogi (K) Liczba konkurentw Szara strefa Przedsibiorczo Suma P X 3 0 1 1 3 2 1 2 3 1 1 2 20 2 3 X 2 0 0 0 0 0 0 0 2 0 0 7 3 3 3 X 0 3 0 1 2 0 3 2 0 2 19 4 0 0 0 X 0 0 0 3 1 1 0 0 1 6 5 0 0 0 0 X 0 2 1 0 0 0 0 1 4 6 2 0 0 0 0 X 0 0 2 2 0 3 0 9 7 0 0 0 0 0 0 X 0 0 0 0 0 0 0 8 0 0 0 2 0 1 0 X 0 2 0 0 0 5 9 0 0 0 0 0 2 0 0 X 0 0 0 1 3 10 1 0 0 0 0 0 0 0 0 X 0 0 0 1 11 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 X 0 0 0 12 0 0 0 0 0 2 3 1 3 0 0 X 0 9 13 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 X 2 A 11 6 2 3 4 8 8 8 8 11 5 4 7 X

rdo: Opracowanie wasne.

Zamwienia publiczne na przykadzie rmy transportowej Rysunek 3. Mapa intensywnoci


25 20 15 10 4 5 0 0 2 4 12 5 11 6 6 13 8 8 9 7 10 12 10 1 3

283

rdo: Opracowanie wasne.

Bardzo wane jest obiektywne poprowadzenie granicy podziau pomidzy kategoriami czynnikw uzyskanych wmacierzy wpyww tak, aby uzyska czynniki aktywne, krytyczne, pasywne ileniwe. Przyjto, e linie podziau bd przebiega wmiejscach, ktre powstaj wwyniku podzielenia maksymalnej wartoci Aoraz P przez 2. Uzyskane wten sposb wartoci to A= 5,5 oraz P = 10. Zmapy intensywnoci wynika, e do czynnikw, ktrymi mona aktywnie dziaa wcelu rozwoju przedsibiorstwa poprzez system zamwie publicznych nale: cena usug (2), zaufanie (6), dobra organizacja pracy wrmie (8), biurokracja (9), korzystne dla mp przepisy prawne (7), kompetencje zaogi (10) oraz przedsibiorczo (13). Czynniki te s otyle interesujce dla waciciela rmy, gdy - jak ju zostao podkrelone - istotnie wpywaj na inne, jednoczenie same nie podlegajc silnym wpywom. Co wane wrd wymienionych czynnikw wspierajcych rozwj przedsibiorstwa znalazy si trzy kierowalne (cena usug, dobra organizacja pracy wrmie, kompetencje zaogi). To wanie za pomoc tych czynnikw przedsibiorstwo powinno zdobywa rynek, biorc udzia wprzetargach publicznych. Warto te podkreli, e czynniki te wsparte waciw polityk pastwa wstosunku do rm sektora mp, wzrostem zaufania, atake ograniczeniem

284

Arkadiusz Borowiec

biurokracji mog pozwoli badanemu przedsibiorstwu na uzyskanie miana lidera wswojej brany whoryzoncie 2020 r. Zperspektywy przedsibiorstwa moliwe s trzy scenariusze: optymistyczny, pesymistyczny oraz realistyczny. Scenariusze rozwoju kluczowych czynnikw kierowalnych przedstawiono wtabeli 3.
Tabela 3. Scenariusze rozwoju aktywnych czynnikw sterowalnych
Czynniki Scenariusze optymistyczny Dziki regularnemu uczestnictwu wpostpowaniach przetargowych ceny bd mogy by utrzymywane na relatywnie niskim poziomie, co doprowadzi do zwikszenia czstotliwoci wygrywanych przetargw Poprawiajca si organizacja pracy wrmie pozwoli na lepsze zagospodarowanie czasu izwikszy uczestnictwo wprzetargach publicznych. Pozwoli take na stopniowe obnienie kosztw icen usug pesymistyczny Dziki wysokim kosztom udziau wpostpowaniach przetargowych iniezbyt skutecznym praktykom przedsibiorstwa na rynku zamwie publicznych ceny utrzymywane bd na wysokim poziomie realistyczny Po kilku wygranych postpowaniach przetargowych ceny usug bd utrzymyway wzgldnie stabilny poziom co pozwoli na skuteczn konkurencj cenow wzgldem innych rm transportowych na rynku Wzwizku zbrakiem przekonania ze strony waciciela organizacja rmy bdzie nadal zdeterminowana jego indywidualnymi decyzjami hamujcymi dostp do rynku zamwie publicznych

Cena usug

Dobra organizacja pracy w rmie

Brak dobrej organizacji pracy wzakresie przygotowywania ofert przetargowych doprowadzi do wzrostu liczby przegrywanych postpowa idocelowo zwikszy koszty dziaalnoci przedsibiorstwa

Waciciel zatrudni osob zawodowo zajmujc si przygotowywaniem ofert przetargowych oraz waciwie interpretujc przepisy ustawy Prawo zamwie publicznych

rdo: Opracowanie wasne.

Kompetencje zaogi

Nic si nie zmieni. Waciciel nadal nie bdzie zatrudnia adnego specjalisty zzakresu znajomoci ustawy Prawo zamwie publicznych

Przy zwikszajcej liczbie postpowa przetargowych, wktrych bdzie brao udzia przedsibiorstwo, waciciel bdzie konsultowa wybrane decyzje ze specjalistami oduych kompetencjach

Zamwienia publiczne na przykadzie rmy transportowej

285

Zanalizy aktywnych czynnikw kierowalnych wynikaj caociowe scenariusze zwizane zperspektywami rozwoju badanego przedsibiorstwa transportowego whoryzoncie 2020 r. Zachowujc umiarkowany optymizm mona przypuszcza, e przy dostosowaniu cen usug do potrzeb rynku, ktre bd konkurencyjne wobec cen innych podmiotw, dobrej organizacji pracy zwizanej zzatrudnieniem osb znajcych przepisy ustawy Prawo zamwie publicznych oraz cigym podnoszeniu kompetencji zatrudnionych wrmie osb (zarwno zawodowych, jak iorganizacyjnych) przedsibiorstwo whoryzoncie 2020 r. ma szanse sta si liderem na rynku usug transportowych. Wprzypadku jednak zaniedba zwizanych zpodnoszeniem kwalikacji pracownikw, nieprzemylan polityk cenow dotyczc wiadczonych usug, atake brakiem troski oaspekty proceduralne wywoane uczestnictwem wprzetargach publicznych operspektywach rozwoju przedsibiorstwa na bazie udziau wrynku zamwie publicznych mona wypowiedzie si pesymistycznie. Najbardziej realistycznym jednak scenariuszem dotyczcym rozwoju rmy wydaje si by taki, ktry zakada powolny wzrost udziau wrynku zamwie publicznych, spowodowany stopniow popraw kompetencji pracownikw (przy stabilnym zatrudnieniu mona zaoy, e ucz si oni na wasnych bdach) oraz polityk cenow uwzgldniajc dziaania konkurencji. Nie wydaje si take, by analizowana rma wcelu zwikszenia liczby wygrywanych postpowa przetargowych miaa zamiar zatrudnia specjalistw ztego zakresu.
ZAKOCZENIE

Korzystajc zmetodyki mylenia sieciowego, wartykule wskazano perspektywy rozwoju przedsibiorstwa brany transportowej wykorzystujcego wswojej dziaalnoci instrument zamwie publicznych. Na tym tle wykorzystano metody foresightowe, ktrymi s analiza literatury, analiza swot, jak rwnie scenariusze rozwoju. Zebrane fakty iargumenty wskazuj na moliwo wykorzystania wspomnianego instrumentu wcodziennej dziaalnoci podmiotu wcelu rozwoju organizacji oraz poprawienia pozycji konkurencyjnej

286

Arkadiusz Borowiec

na rynku whoryzoncie 2020 r. Na dziaalnoci takiej zyska moe wielu interesariuszy, do ktrych nie tylko naley waciciel rmy, ale rwnie zamawiajcy, aco za tym idzie cae spoeczestwo. Udzia wpostpowaniach przetargowych wymusza bowiem dziaania woparciu owytyczne instytucji publicznej, aco za tym idzie prowadzi do poprawy ilociowych ijakociowych parametrw funkcjonowania organizacji. Autor ma wiadomo, e ramy niniejszego opracowania nie wyczerpuj wpeni podjtej problematyki. Prowadzc badania wanalizowanym przedsibiorstwie, niejednokrotnie spotka si zkoniecznoci selekcji uzyskiwanych rezultatw, ktre bez wtpienia wykorzysta mona winnych publikacjach naukowych. Ma on jednak nadziej, e wyniki przedstawionych analiz przyczyni si do poprawy efektywnoci dziaania podmiotu na rynku zamwie publicznych, atym samym do jego harmonijnego, aprzy tym dynamicznego rozwoju wprzyszoci.
LITERATURA
Biaasiewicz M. (red.) (2002), Rozwj przedsibiorstw. Modele, czynniki, strategie, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczeciskiego, Szczecin. Borowiec A. (2010), Zamwienia publiczne jako instrument wspierania maych irednich przedsibiorstw wPolsce, Wydawnictwo Politechniki Poznaskiej, Pozna. Machaczka J. (1998), Zarzdzanie rozwojem organizacji, Wydawnictwo Naukowe pwn, Warszawa Krakw. Nogalski B., Rutka R., Wjcik-Karpacz A. (2007), Czynniki dynamizujce rozwj maych przedsibiorstw, [w:] B. Nogalski, J. Rybicki (red.), Ksztatowanie konkurencyjnoci maych irednich przedsibiorstw na rynkach Unii Europejskiej, Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdaskiego, Gdask. Piercionek Z. (1996), Strategie rozwoju rmy, Wydawnictwo Naukowe pwn, Warszawa. Penc J. (1997), Leksykon biznesu, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa. Probst G., Gomez P. (1989), Vernetztes Denken. Unternehmen ganzheitlich fhren, Wiesbaden. Pszczoowski T. (1978), Maa encyklopedia prakseologii iteorii organizacji, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocaw. Ulrich H., Probst G (1990), Anleitung zum ganzheitlichen Denken und Handeln. Ein Brevier fr Fhrungskrfte, BernStu gart. Zimniewicz K. (1999), Wspczesne koncepcje imetody zarzdzania, pwe.

You might also like