UKASZ FOJUTOWSKI

Wydzia Humanistyczny Wysza Szkoa Nauk Humanistycznych iDziennikarstwa wPoznaniu lukasz.fojutowski@wsnhid.pl

Badanie perspektyw rozwoju brany hotelarskiej wPolsce przy wykorzystaniu metodyki foresightu
sowa kluczowe: brana hotelarska, foresight, metoda delcka streszczenie: Brana hotelarska peni znaczc rol wrozwoju miast iregionw, gdy zjednej strony bezporednio wpywa na potencja rozwoju turystyki oraz tzw. otoczenia biznesu, zdrugiej natomiast generuje liczne powizania handlowe zpodmiotami gospodarczymi zinnych bran. Zainteresowanie perspektywami rozwoju hotelarstwa wykazuj zatem nie tylko badacze, ale przede wszystkim liczni interesariusze. Jedn zmetod badania oduym walorze aplikacyjnym moe by foresight, ktry czy metod naukow zintuicj, analiz antycypacyjn irozwoju trendw. Wpublikacji autor prezentuje wyniki pierwszego etapu badania przeprowadzonego wrd menederw obiektw hotelowych, klientw, analitykw branowych, przedstawicieli wadz samorzdowych oraz kooperantw obiektw noclegowych wPolsce.

The study of development prospects of Polish hotel industry using the foresight methodology
keywords: hotel industry, foresight, Delphi method abstract: Hotel industry performs asignicant role in the development of cities and regions it directly inuences the development potential of tourism and business environment, as well as generates numerous trade connections with business entities from other industries. Not only researchers, but also many stakeholders show therefore interest in the development prospects of hotel industry. Foresight may be one of the research methods with asignicant application value, which combines scientic method with intuition, anticipation analysis and trends analysis. In the paper author presents the results of the rst stage of the survey conducted among hotels managers, customers, industry analysts, representatives of local authorities and cooperators of accommodation facilities in Poland.
Foresight w praktyce zarzdzania przedsibiorstwem. Analizy i studia przypadkw Krzysztof Borodako, Micha Nowosielski (red.) Instytut Zachodni, Pozna 2012 by Instytut Zachodni, Pozna 2012

190

ukasz Fojutowski WPROWADZENIE

Brana hotelarska jest uznawana przez wielu badaczy za istotny element strategii restrukturyzacji gospodarek miast iregionw oraz budowania ich konkurencyjnoci. Przypisuje jej si znaczc rol wkatalizowaniu rozwoju turystyki itzw. otoczenia biznesu wregionie. Co wicej, generuje ona ogromn liczb powiza handlowych, czc j zinnymi sektorami gospodarki, co powoduje, e kondycja hotelarstwa ma istotny wpyw na funkcjonowanie duej liczby podmiotw bdcych kooperantami podmiotw ztej brany. Ztych powodw perspektywy rozwoju hotelarstwa budz zainteresowanie nie tylko badaczy, ale rwnie wielu przedstawicieli sfery biznesu oraz administracji samorzdowej. Prba okrelenia przyszoci tej brany nie jest jednak zadaniem atwym gwnie ze wzgldu na wielo segmentw rynku, ktre wzrnicowany sposb reaguj na koniunktur gospodarcz, trendy wkonsumpcji, przemiany spoeczno-ekonomiczne, czy te postpujce umidzynarodowienie sektora usug. Autor podejmuje prb zarysowania perspektyw polskiej brany hotelarskiej wnajbliszych dziesiciu latach. Uwzgldniajc zoono izmienno zjawisk wtej brany, badanie przeprowadzono przy pomocy metodyki foresightu wykorzystujc wiedz ekspertw zrnych segmentw brany hotelarskiej, atake przedstawicieli organizacji turystycznych iwadz samorzdowych, klientw oraz kooperantw. Pozwolio to, zdaniem autora, na uchwycenie pewnych trendw, ktre pozostaj niezauwaone wbadaniach ilociowych oraz analizach ekonometrycznych.
FORESIGHT WBADANIU PRZYSZOCI SEKTORA

Wprzypadku wikszoci bran, ktre nie osigny jeszcze stadium dojrzaoci, antycypowanie przyszych zmian ikierunkw potencjalnego rozwoju jest utrudnione. Wynika to wduej mierze zbraku ustabilizowanych warunkw funkcjonowania, zmieniajcej si struktury konkurencji, atake ewoluujcej technologii produkcji lub sposobu wiadczenia usug. Wprzypadku analiz wieloletnich przewidywanie przyszoci sektora staje si jeszcze trudniejsze, atradycyjne metody prognostyczne, jak choby ekstrapolacja trendw, s obarczone du-

Rozwj brany hotelarskiej w Polsce

191

ym ryzykiem bdu. Skuteczn metod badania przyszoci wtak zmiennych warunkach moe okaza si foresight. Moemy go zdeniowa jako proces polegajcy na systematycznym przewidywaniu wdalekiej perspektywie przyszoci nauki, technologii, gospodarki ispoeczestwa wcelu identykacji strategicznych obszarw bada oraz okrelenia wyaniajcych si przeomowych technologii, ktre mog przyczyni si do powstania istotnych korzyci ekonomicznych ispoecznych (Martin 2010). Badanie typu foresight naley do grupy studiw nad przyszoci. Chocia koncepcja ta doczekaa si ugruntowanej metodologii, nie jest to metoda ostricte naukowym charakterze. Dopuszcza bowiem do szerokie spektrum instrumentw badawczych, ktre wykorzystuj wiele zrnicowanych elementw, takich jak intuicja, analiza antycypacyjna iidentykacja trendw (Jasiski 2007, s. 10). Pozwala to jednak na szersze spojrzenie na przedmiot analizy iuchwycenie elementw wynikajcych zwiedzy oraz dowiadczenia ekspertw biorcych udzia wbadaniu, ktre czsto wymykaj si tradycyjnym metodom. S to szczeglnie uyteczne narzdzia wprzewidywaniu dugoterminowych procesw oraz zjawisk, oktrych wiedza jest niepena, anie istniej adne wiarygodne dane na ich temat lub gdy zjawiska owe podlegaj dynamicznym zmianom imaj na nie duy wpyw czynniki zewntrzne (por. Kowalewska, Guszyski 2009). Foresight pozwala interesariuszom na podejmowanie trafniejszych decyzji, umoliwia dostrzeenie przyszych trendw oraz przygotowanie si do zmian. Cech wyrniajc jest to, e oprcz gromadzenia informacji dotyczcych przyszoci pozwala na budowanie relacji pomidzy interesariuszami ipodejmowanie wsplnych dziaa (Eerola, Joergensen 2002). Wtym kontekcie rni si od prognozowania, ktre zakada raczej pasywne podejcie do przyszoci. Wramach foresightu wykorzystywanych jest wiele rnych metod, koncepcji itechnik badania, wrd ktrych szczeglne znaczenie wliteraturze zagranicznej przypisuje si badaniom Delphi, listom krytycznych czynnikw oraz panelom iwarsztatom (Toivonen 2004). Poszczeglni autorzy wymieniaj take inne instrumenty badawcze, ktre mog by wykorzystywane wramach badania typu foresight (por. Mietzner, Reger 2009; Reger 2001; Borodako 2011; Jasiski 2007;

192

ukasz Fojutowski

Magruk 2011); ich szczegowa charakterystyka wykracza poza ramy niniejszego opracowania. Szeroki zakres zastosowania opisywanej metody powoduje, e przeprowadzono wEuropie wiele bada foresightu narodowego, regionalnego, branowego ikorporacyjnego. Rosnca niepewno izoono rodowiska gospodarczego sprawia, e coraz chtniej siga si po ten zestaw instrumentw. Wkontekcie niniejszej publikacji istotne s zwaszcza polskie dowiadczenia branowe. Wtym zakresie powstao wiele projektw, wrd ktrych istotniejsz rol odgrywaj: foresight technologiczny odlewnictwa polskiego, foresight technologiczny wzakresie materiaw polimerowych, ocena perspektyw ikorzyci zwykorzystania technik satelitarnych irozwoju technologii kosmicznych wPolsce, kierunki rozwoju technologii materiaowych na potrzeby klastra lotniczego Dolina Lotnicza, system monitorowania iscenariusze rozwoju technologii medycznych wPolsce, badanie wybranych atrybutw foresightu regionalnego wmaopolskich rmach turystycznych. Zwaszcza to ostatnie badanie jest interesujce wkontekcie tematyki niniejszego artykuu, gdy badania foresightowe wszeroko rozumianej brany turystycznej s stosunkowo nieliczne. Pewne istotne dowiadczenia wtym zakresie ma Kanada, Austria, Hiszpania iFinlandia, ale wci s to pojedyncze przypadki. Wzakresie bada brany hotelarskiej dowiadczenia s jeszcze ubosze, cho wspomniane badania turystyki odnosiy si wograniczonym zakresie rwnie do hotelarstwa. Jedynie wHolandii zosta przeprowadzony projekt typu foresight Dutch Hospitality Horizon 2020 dotyczcy rynku hotelarskiego imajcy na celu okrelenie perspektyw jego rozwoju. WPolsce jak dotd nie przeprowadzono takiej analizy, co stanowi pewne wyzwanie badawcze zuwagi na rosncy potencja tej brany wnaszym kraju.
METODOLOGIA BADANIA

Celem badania byo wskazanie prawdopodobnych kierunkw zmian wbrany hotelarskiej wPolsce wperspektywie najbliszych dziesiciu lat, czyli do roku 2022. Przedmiotem zrealizowanego foresightu byy

Rozwj brany hotelarskiej w Polsce

193

przysze zjawiska itrendy pojawiajce si na polskim rynku hotelarskim skoncentrowane wok czterech kluczowych obszarw: wraliwo na globalne trendy midzynarodowe, struktura konkurencji inowe inwestycje, potencja rynku irozwj poszczeglnych jego segmentw, modele biznesowe whotelarstwie. Badanie dotyczyo obiektw hotelowych wPolsce sklasykowanych wramach Polskiej Klasykacji Dziaalnoci wgrupie Hotele ipodobne obiekty zakwaterowania (pkd 55.1). Do wyznaczenia przyszych trendw ikierunkw zmian wykorzystano metod delck, polegajc na ankietowaniu ekspertw reprezentujcych rne grupy interesariuszy, co pozwolio zebra opinie respondentw zrnych rodowisk. Wklasycznej formie badania Delphi obejmuj na og co najmniej dwukrotne zadawanie tych samych pyta na temat przyszych procesw lub zjawisk tej samej grupie ekspertw. Wprezentowanym badaniu zaplanowano trzy rundy ankietowania przeprowadzanego wzwikszajcych si odstpach czasowych. Badanie byo anonimowe ieksperci na etapie odpowiadania na pytania nie wiedzieli, jak wypowiaday si poszczeglne osoby, ale po kadej rundzie otrzymuj zbiorcze wyniki. Suy to zblieniu ich stanowisk przy powtrnym ankietowaniu iosigniciu konsensusu co do przyszoci przedmiotu badania. Ostatecznie pierwsz rund ankietowania przeprowadzono wrd 22 ekspertw, wrd ktrych znaleli si menederowie obiektw hotelowych, przedstawiciele organizacji hotelarskich, analitycy branowi, kooperanci obiektw hotelowych, klienci korporacyjni oraz przedstawiciele organizacji samorzdowych. Badanie realizowane byo wramach projektu B+R dla Wielkopolski, prowadzonego przez Instytut Zachodni iWielkopolski Zwizek Pracodawcw Prywatnych, ktry mia na celu nawizanie sieci wsppracy pomidzy przedstawicielami wiata nauki ibiznesu. Harmonogram prezentowanego badania musia zosta zatem wpisany wramy czasowe wspomnianego projektu, dlatego wniniejszej publikacji przedstawione zostay jedynie wyniki pierwszej rundy ankietowania. Badanie rozpoczto wsierpniu 2012 r.; kolejne etapy bd realizowane od listopada 2012 r. do maja 2013 r.

194

ukasz Fojutowski CHARAKTERYSTYKA BRANY HOTELARSKIEJ WPOLSCE

Brana hotelowa jest wPolsce jednym zdynamiczniej rozwijajcych si iprzeobraajcych si obszarw dziaalnoci wramach sektora usug. Pomimo istotnego postpu, jaki dokona si wcigu ostatnich lat, nadal obserwujemy znaczne zapnienia wstosunku do naszych zachodnich ssiadw. Na pocztku lat 90. wnaszym kraju funkcjonowao zaledwie okoo 500 hoteli. Jednake ju pod koniec 2011 r. baza hotelowa wPolsce obejmowaa 2106 skategoryzowanych hoteli, ktre dysponoway 201360 miejscami noclegowymi wponad stu tysicach pokoi (gus 2012). Biorc pod uwag liczb mieszkacw oraz potencja gospodarczy naszego kraju znajdujemy si wci na kocu europejskiej klasykacji dotyczcej liczby hoteli pod wzgldem liczby miejsc noclegowych przypadajcych na 10 tysicy mieszkacw uzyskujemy wskanik 50, podczas gdy rednia europejska wynosi ponad 250 (Eurostat 2011). To jednak sprawia, e brana ta jest wci atrakcyjna dla inwestorw iwiele nowych podmiotw moe znale dla siebie miejsce na rynku. Nie wykazuje on bowiem cech rynkw dojrzaych, jakie obserwujemy wStanach Zjednoczonych czy wEuropie Zachodniej, ktre charakteryzuje silna konkurencja istabilizacja segmentw klientw. Co prawda rynek polski jest wznacznej mierze ju uksztatowany, wic inwestorzy nie mog liczy na takie okazje rynkowe jak wBrazylii, Chile czy Chinach, niemniej jednak potencja rozwoju jest nadal bardzo duy. Oznak tego jest utrzymujca si relatywnie wysoka rentowno inwestycji hotelowych, cho naley pamita, e hotelarstwo charakteryzuje si bardzo dugim okresem zwrotu zinwestycji, gdy rednio obiekt hotelowy zaczyna przynosi zyski ne o dopiero po okoo 12-15 latach. Rynek hotelarski wPolce wci jest bardzo rozdrobniony - niemal 90% obiektw wPolsce jest wasnoci inwestorw indywidualnych lub niewielkich grup kapitaowych (Lachowska 2012). WPolsce obowizuje piciostopniowa skala oceny hoteli obiektom przyznawane jest od jednej do piciu gwiazdek, przy czym im
Wanalizie brany hotelarskiej wPolsce wykorzystano opublikowane dane gus oraz Eurostat uzupenione ozamawiane dane zurzdw marszakowskich oraz wojewdzkich urzdw statystycznych.

Rozwj brany hotelarskiej w Polsce

195

wysza liczba gwiazdek, tym wysza kategoria. System kategoryzacji wPolsce jest zbliony do wiatowego, cho wniektrych obszarach nieznacznie odbiega od midzynarodowych standardw. Ponad 40% obiektw wnaszym kraju to hotele 3-gwiazdkowe oferujce dobry komfort zakwaterowania ipodstawowe usugi typowe dla redniej klasy hotelu. Okoo 30% rynku to obiekty 2-gwiazdkowe, natomiast 10% rynku to hotele 1-gwiazdkowe; wprzypadku tych dwch kategorii standard usug jest do mocno zrnicowany, gdy wikszo znich to obiekty mae, prowadzone przez indywidualne osoby, czsto jako rma rodzinna. Hotele onajwyszej kategorii piciu gwiazdek stanowi unas zaledwie 2% rynku, gdy popyt na tak wysoki standard jest wci znikomy. Niemal 10% obiektw stanowi hotele 4-gwiazdkowe, jednak ich liczba dynamicznie ronie wostatnich latach. Wynika to zfaktu, i inwestorzy postrzegaj ten segment jako obarczony wPolsce relatywnie niewielkim ryzykiem niepowodzenia inwestycji. Relacja jakoci usug do ceny jest bowiem akceptowana zarwno przez rednio ibardziej zamonych rodzimych klientw, jak iprzez bardziej wymagajcych oraz zamoniejszych klientw zzagranicy.
WYNIKI BADANIA PRZY WYKORZYSTANIU METODYKI FORESIGHTU

Badanie prowadzone wrd menederw brany hotelarskiej oraz jej interesariuszy zewntrznych miao na celu prb wskazania kierunkw zmian, jakie bd zachodziy wperspektywie najbliszych dziesiciu lat. Zgodnie zkoncepcj badania wyniki przedstawiono wczterech obszarach: globalne trendy, inwestycje, rynek oraz modele biznesowe. Globalne trendy Zdaniem ekspertw istotny wpyw na obraz polskiej brany hotelarskiej bd miay oglnowiatowe trendy ksztatujce hotelarstwo na wiecie. Wrd nich znaczce miejsce zajmuj przemiany spoeczno-gospodarcze zwizane zprocesem globalizacji. Presja na redukcj kosztw iprzenoszenie czci obszarw dziaalnoci do krajw oniszych kosztach wytwarzania spowoduj, e do roku 2022 mona spodziewa si systematycznie wzrastajcej aktywnoci wsegmencie

196

ukasz Fojutowski

korporacyjnym oraz mice (ang. meetings, incentives, conferences and exhibitions), gdy koszty organizacji konferencji iinnych wydarze s wnaszym kraju wci relatywnie niskie. Na sposb wiadczenia usugi hotelowej bdzie miaa zdaniem ekspertw rwnie wpyw rosnca presja na personalizacj oferty. Cena ijako bd miay kluczowe znaczenie, ale wobliczu narastajcej konkurencji hotele bd wychodziy naprzeciw indywidualnym yczeniom klientw, ktrzy rezerwujc pokj bd wybierali jego wielko, rodzaj ka, wyposaenie wsprzt audiowizualny lub sprzt biurowy wprzypadku klientw korporacyjnych itd. Gocie hotelowi bd traktowani wzrnicowany sposb wzalenoci od ich preferencji oraz wartoci dla hotelu. Hotele rozdarte pomidzy standaryzacj umoliwiajc redukcj kosztw akosztown indywidualizacj bd wprowadzay ofert moduow, wktrej klient dobiera elementy zgodnie zoczekiwaniami ipotrzebami. Oglnowiatowe trendy zwizane zzarzdzaniem wiedz coraz istotniej bd wpyway na modele biznesowe hoteli, cho do tej pory nie stanowiy istotniejszego instrumentu konkurowania na rynku polskim. Informatyczne systemy wspomagajce zarzdzaniem obiektami hotelowymi bd coraz bardziej zoone ibd przejmowa coraz wicej prostych, powtarzalnych operacji wykonywanych do tej pory przez personel. Zdaniem ekspertw biorcych udzia wbadaniu wzrasta bdzie rola internetowych narzdzi pozyskiwania klientw, zwaszcza tych niestandardowych, umoliwiajcych dotarcie do nowych grup klientw, takich jak choby media spoecznociowe. Inwestycje Oile eksperci byli zgodni co do tego, e rynek hotelarski wPolsce ma duy potencja rozwoju, otyle zaledwie poowa znich przewiduje, e wzrost obserwowany wostatnich latach utrzyma si do roku 2022. Wielu ekspertw uwaa, e cho polski rynek przez wiele lat rozwija si stabilnie, to nage zahamowanie tego trendu wroku 2008 i2009, apotem przyspieszenie w2011 jest zwiastunem kolejnych turbulencji wprzyszoci. Ich zdaniem wzrost brany hotelarskiej moe zosta nagle zastopowany tak samo niespodziewanie jak nastpio dynamiczne przyspieszenie.

Rozwj brany hotelarskiej w Polsce

197

Eksperci zgodnie stwierdzili, e zmienia si bdzie struktura hoteli pod wzgldem liczby gwiazdek. Zahamowaniu nastpi dynamiczny rozwj hoteli 4-gwiazdkowych na rzecz kategorii hoteli ekonomicznych posiadajcych dwie lub trzy gwiazdki, gdy na te hotele wperspektywie dziesiciu lat bdzie najszybciej wzrasta popyt. Segment ten dotychczas wPolsce by zdominowany przez mae hotele nalece do indywidualnych wacicieli. Tymczasem do 2022 roku bdzie zdaniem ekspertw systematycznie wzrasta zainteresowanie tym segmentem midzynarodowych sieci hotelarskich, co znaczco wpynie na zmian ukadu konkurencji. Wperspektywie roku 2022 naley si spodziewa nie tylko oywienia wobszarze nowych inwestycji, ale rwnie na rynku transakcji hotelowych. Wiele hoteli zmieni wacicieli icoraz wiksz rol bdzie odgrywa kapita zagraniczny. Zmieni si rwnie charakterystyczna dla polskiego rynku hotelowego struktura wasnoci, wktrej zdecydowana wikszo hoteli to obiekty niezalene. Relatywnie szybko zdaniem ekspertw bdzie wzrastaa rola sieci wPolsce, zarwno krajowych, jak imidzynarodowych. Naley si spodziewa coraz wikszej liczby dobrze przygotowanych projektw sieciowych, ktre dziki silnej marce, wysokiej jakoci iefektywnemu zarzdzaniu bd wstanie zaoferowa dobry standard watrakcyjnej cenie, wypierajc hotele niezalene. Rynek Eksperci s wduej mierze zgodni, i rynek systematycznie bdzie si rozwija, chocia tempo wzrostu jest ju kwesti sporn. Wduej mierze bdzie ono pochodn rozwoju ekonomicznego Polski oraz dziaa promujcych nasz kraj jako cel wyjazdw turystycznych. Istnieje obawa, i kryzys wstree euro moe niekorzystnie wpyn na dynamik wzrostu pkb wnaszym kraju iwefekcie na zmniejszenie popytu na usugi hotelowe ze strony klientw krajowych. Tymczasem wocenie ekspertw to wanie ta grupa ma by motorem zwikszania si popytu na rynku hotelarskim wnajbliszych latach. Intensywnie rozwija si bdzie zdaniem ekspertw segment hoteli ekonomicznych, wduej mierze za spraw sieci zagranicznych, ale nie zabraknie rwnie niezalenych projektw krajowych. Gwn tego przyczyn jest wiksza odporno tego segmentu na niekorzystne

198

ukasz Fojutowski

zjawiska zwizane zkryzysem ekonomicznym, relatywnie niskie nakady inwestycyjne, aco za tym idzie mniejsze ryzyko inwestycyjne, krtszy okres zwrotu iatwiejszy dostp do rde nansowania. Obiekty hotelowe nalece do tego segmentu szybciej osigaj rwnie pen sprawno operacyjn icharakteryzuj si czsto wyszym wskanikiem oboenia pokoi. Segment biznes wocenie wikszoci respondentw bdzie si rozwija, ale wrelatywnie powolnym tempie. rednie tempo wzrostu, jakie prognozuj eksperci, bdzie ksztatowao si na poziomie 1% rocznie. Barier dla szybszego wzrostu jest stosunkowo saba infrastruktura konferencyjna oraz spowolnienie wzrostu wydatkw wielu rm na konferencje iszkolenia, zwaszcza przedsibiorstw midzynarodowych, ktre maj istotny wpyw na segment mice wPolsce. Wsegmencie turystycznym spodziewany jest do 2022 r. stabilny rozwj popytu, zarwno wprzypadku klientw krajowych, jak izagranicznych. Wdobie kryzysu coraz istotniejszym kryterium wyboru jest cena, co moe wnajbliszych latach stanowi ozwikszonym zainteresowaniu zagranicznych turystw polsk ofert hotelow. Zwaszcza wsytuacji, gdy nie wprowadzimy waluty europejskiej, awduszym okresie bdzie utrzymywa si niski kurs zotego mona liczy, i coraz wicej turystw zEuropy Zachodniej bdzie wybierao nasz kraj jako miejsce urlopu. Wperspektywie najbliszych 10 lat spodziewany jest rwnie rozwj segmentu turystyki medycznej ze wzgldu na atrakcyjn lokalizacj obiektw oraz konkurencyjne ceny wstosunku do innych krajw. Na razie segment ten jest jeszcze niewielki idotyczy gwnie hoteli nadmorskich, ale prawdopodobnie szybko bdzie si rozwija. Modele biznesowe Wyniki badania wskazuj, e wperspektywie roku 2022 zmianie ulegnie rwnie sposb dziaania hoteli, co bdzie wynikiem zjednej strony intensykacji konkurencji, azdrugiej wzrostu wymaga klientw. Zdaniem ekspertw biorcych udzia wbadaniu go hotelowy bdzie oczekiwa spersonalizowanej oferty, dostosowanej do jego indywidualnych potrzeb, ktra bdzie obejmowaa nie tylko tradycyjne usugi hotelowe, ale kompleksowe propozycje spdzania wolnego czasu. Hotele bd nie tylko obiektami noclegowymi, ale stan si miejscem,

Rozwj brany hotelarskiej w Polsce

199

wktrym klient bdzie spdza cz swojego czasu. Stan si zoonymi kompleksami obejmujcymi usugi tness, spa imedyczne, usugi fryzjerskie, kosmetyczne, ale rwnie szkoleniowe irozrywkowe skierowane do dzieci oraz caych rodzin. Zarzdzanie takim zoonym organizmem bdzie wymagao nowych rozwiza organizacyjnych oraz informatycznych istanowi bdzie due wyzwanie dla menederw. Eksperci przewiduj, e gwatownie wzronie rola Internetu inowych narzdzi informatycznych wpozyskiwaniu nowych klientw, prowadzeniu dziaa marketingowych, ale rwnie wiadczeniu czci usug. Wnajbliszych latach hotele, wzorem wielu innych bran, poda bd za trendem zwizanym zzakupami grupowymi. Oferty dedykowane dla tego typu portali bd coraz bogatsze iczstsze, mimo i cena jest skalkulowana na minimalnym poziomie. Bdzie to jednak forma pozyskiwania klienta, anie zasadniczy model sprzeday klient po odwiedzeniu raz hotelu ma do niego wraca zachcony wysok jakoci usugi. Rosn rwnie bdzie znaczenie mediw spoecznociowych, gdy hotele bardziej ni obecnie bd podejmoway starania nie tylko pozyskania nowych klientw, ale rwnie utrzymywania dugofalowych relacji zobecnymi klientami wsuchujc si wich opinie, oczekiwania isugestie.
ZAKOCZENIE

Wyniki pierwszego etapu badania wskazuj, e brana hotelarska wPolsce bdzie prawdopodobnie konsekwentnie rozwijaa si do roku 2022. Zdaniem ekspertw istotnym zmianom ulegnie jednak sposb obsugi klienta ibd miay na to wpyw zarwno trendy wiatowe, jak izjawiska zwizane zosiganiem dojrzaoci przez rynek polski, intensykacj konkurencji, presj na obnienie kosztw ikoniecznoci redeniowania segmentw klientw. Wnioski te s szczeglnie istotne dla rodzimych niezalenych hoteli, ktre nie posiadaj midzynarodowego know-how iczsto dziaaj intuicyjnie. Ich model biznesowy musi zmierza do wikszej indywidualizacji oferty usug hotelowych, ajednoczenie poszerzenia moliwoci spdzania przez goci czasu wolnego. Wprzypadku mniejszych podmiotw, ktre nie s wstanie stworzy samodzielnie infrastruktury odpowiadajcej na te

200

ukasz Fojutowski

potrzeby, naleaoby rozway nawizanie cisej wsppracy zobiektami turystycznymi, sportowymi oraz oferujcymi usugi kosmetyczne ipielgnacyjne dziaajcymi wokolicy oraz stworzenie znimi spjnej, kompleksowej oferty. Silna pozycja konkurencyjna idowiadczenie duych graczy zagranicznych sprawia, e niezalene hotele musz dostosowa si do trendw izacz wykorzystywa zawansowane narzdzia marketingowe wInternecie, inne ni standardowe strony internetowe czy te ogoszenia na portalach turystycznych. Rosnce koszty promocji oraz konieczno zdobywania nowego know-how powinny skania do rozwaenia doczenia obiektu do duej sieci hotelarskiej, ajeeli waciciele nie s skonni rezygnowa zpenej niezalenoci, organizowanie si wmikro sieci majce na celu wsplne dziaania promocyjne, wsplne dokonywanie zakupw oraz wzajemn wymian dowiadcze. Przeprowadzone badanie foresight pozwolio na okrelenie pewnych trendw ikierunkw zmian, ktre zduym prawdopodobiestwem dokonaj si wpolskiej brany hotelarskiej. Wiele znich niesie zagroenia dla krajowych podmiotw, ale jednoczenie stanowi szans rozwoju, jeeli dostosuj do nich swoj strategi dziaania. Przyszo polskich obiektw hotelowych zaley gwnie od ich elastycznoci iumiejtnoci dostrzegania zmian, gdy wzrost zainteresowania bran, jakie wykazuj due sieci midzynarodowe, moe wperspektywie najbliszych dziesiciu lat spowodowa znaczne nasilenie konkurencji.
LITERATURA
Borodako K. (2011), Foresight wturystyce. Bariery wykorzystania irozwoju, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa. Eerola A., Joergensen, B. (2002), Technology Foresight in the Nordic Countries, Areport to Nordic Industrial Fund, Center for Innovation and Commercial Development, Roskilde. Eurostat regional yearbook 2011 (2011), eurostat, Luksemburg. May rocznik statystyczny Polski 2012 (2012), Gwny Urzd Statystyczny, Warszawa. Jasiski L.J. (2007), Mylenie perspektywiczne. Uwarunkowania badania przyszoci typu foresight, Instytut Nauk Ekonomicznych pan, Warszawa.

Rozwj brany hotelarskiej w Polsce

Kowalewska A., Guszyski J. (red.) (2009), Zastosowanie metody Delphi wNarodowym Programie Foresight Polska 2020. Gwne wyniki, dowiadczenia iwnioski, Pentor, Warszawa. Lachowska D. (2012), Rynek hotelowy coraz bardziej atrakcyjny dla inwestorw, wiat Hoteli numer specjalny 1/2012, lipiec, s. 4-5. Magruk A. (2011), Innovative Classication of Technology Foresight Methods, Technological and Economic Development of Economy vol. 17(4), s. 700-715. Martin B. R. (2010), The origins of the concept of foresight in science and technology: an insiders perspective, Technological Forecasting and Social Change vol. 77, s. 1438-1447. Mietzner D., Reger G. (2009), Practices of Strategic Foresight in Biotech Companies, International Journal of Innovation Management vol. 13(2), s. 273-294. Reger G. (2001), Technology foresight in companies: from an indicator to aNetwork and process perspective, Technology Analysis and Strategic Management vol. 13(4), s. 533-555.

201