MAGDALENA KOZERA

Wydzia Ekonomiczno-Spoeczny Uniwersytet Przyrodniczy wPoznaniu mkozera@up.poznan.pl

Perspektywy rozwoju usug szkoleniowych wujciu wybranych metod foresightowych

sowa kluczowe: usugi szkoleniowe, perspektywy rozwoju sektora, przydatno metod foresightowych na poziomie przedsibiorstwa streszczenie: Wartykule podjto dyskusj nad wykorzystaniem metod bada foresightowych wprocesach prognostyczno-decyzyjnych na poziomie przedsibiorstwa. Przyjto, e skuteczno zastosowania wybranych metod zaley midzy innymi od indywidualnych uwarunkowa przedsibiorstwa, wtym od wielkoci podmiotu, posiadanej wizji rozwoju, przyjtego modelu biznesowego oraz indywidualnych predyspozycji przedsibiorcy. Na potrzeby bada dokonano projekcji uwarunkowa rozwojowych brany szkole wPolsce, wykorzystujc wtym celu: analiz megatrendw oraz klasyczne metody zarzdzania strategicznego. Wykorzystano ponadto wyniki ekspertyz Narodowego Centrum Bada iRozwoju oraz elementy badania Narodowego Programu Foresight Polska 2020.

Development prospects of training services in terms of selected foresight methods

keywords: training services, development prospects of the sector, usefulness of foresight methods at the enterprise level abstract: e article discusses the use of foresight research methods in the prognostic and decision-making processes at the enterprise level. It has been assumed that the eectiveness of application of selected methods depends, among others, on the individual condition factors of the enterprise, including the size of the entity, vision of development, applied model of business development and individual entrepreneur predispositions. e author analysed the development determinants of training services in Poland using the megatrends analysis and classic methods

Foresight w praktyce zarzdzania przedsibiorstwem. Analizy i studia przypadkw Krzysztof Borodako, Micha Nowosielski (red.) Instytut Zachodni, Pozna 2012 by Instytut Zachodni, Pozna 2012

88

Magdalena Kozera
of strategic management, as well as the results of e National Centre for Research and Developments expertise and the elements of National Foresight Programme Poland 2020 research.

WPROWADZENIE

Znane istosowane na wiecie, azyskujce na popularnoci wPolsce, badania typu foresight maj zarwno swoich zwolennikw, jak iprzeciwnikw. Dla zwolennikw metoda foresightu stanowi kompleksowe podejcie do prognozowania, jako przewidywania przyszych zdarze iich skutkw zwykorzystaniem narzdzi naukowych. Dla oponentw za ikrytykw jest badaniem pozbawionym realizmu, zwaszcza wkwestii przewidywania przyszoci na zmiennej podstawie teraniejszoci. Bez wzgldu na opinie foresight stanowi domen zarzdzania strategicznego wduej skali, co sprawia, e pobudzajc do mylenia oprzyszoci, zyskuje popularno wrd decydentw zposzczeglnych regionw, krajw, ugrupowa gospodarczych, anawet konsorcjw ikorporacji midzynarodowych (Foresight jako narzdzie zarzdzania..., 2010, s. 5). Badania tego typu mog by przydatne rwnie dla pojedynczych przedsibiorstw. Zmikro perspektywy foresight staje si kompleksowym narzdziem pobudzajcym aktywno planistyczn decydentw, rozszerzajcym dotychczasowe horyzonty analityczne oraz zwikszajcym wiedz omoliwym ksztacie zjawisk wprzyszoci. Niezalenie od skali dziaalnoci podmiotw badania foresightowe, jakie prowadz, podporzdkowane s takim samym celom. To przede wszystkim okrelanie priorytetowych kierunkw bada zzakresu B+R, ktre przyczyni si wperspektywie dugoterminowej do przyspieszenia tempa rozwoju spoeczno-gospodarczego, tak wskali makro jak imikro. To rwnie racjonalizacja wykorzystania wynikw bada przy jednoczesnym podniesieniu ich rangi dla praktyki gospodarczej oraz przeorientowanie spojrzenia na gospodark znowej perspektywy. Celem foresightu zszerszej perspektywy jest przede wszystkim budowanie kultury wsplnej dyskusji oprzyszoci (h p://kil.pb.bialystok.pl/). Przekonujc praktykw do korzystania zmetodologii foresightu, porwnuje si go czsto do planowania strategicznego. Wskazuje si przy tym na kilka cech odrniajcych te dwie grupy metod. Okres objty

Usugi szkoleniowe w ujciu metod foresightowych

89

przewidywaniem wbadaniach typu foresight jest znaczenie duszy ni wzarzdzaniu strategicznym imoe wynosi 10, 20, anawet 30 lat. Ponadto badanie koczy si wytyczeniem moliwych scenariuszy rozwoju sytuacji zamiast wskazania jednej strategii dziaania ijednego celu, ktry ma zosta osignity. Podkrela si take element cigoci tego typu bada. Perspektywa partycypacji wbadaniu typu foresight pojedynczego przedsibiorstwa (awzasadzie przedsibiorstw sektora mp) odczytywana moe by zwaszcza jako droga do usystematyzowania mylenia opojawiajcych si moliwociach iwyzwaniach, trendach oraz innego typu fenomenach (h p://www.pi.gov.pl/parp/chapter_86365...).Ten rodzaj mylenia wydaje si szczeglnie przydatny dla ksztatowania konkurencyjnoci podmiotw wrednio odlegej perspektywie czasowej, wwarunkach dynamicznie zmieniajcych si czynnikw spoecznych, technologicznych, ekonomicznych, ekologicznych ipolitycznych otoczenia. Celem artykuu jest prba analizy sektora usug szkoleniowych jako przestrzeni dziaania pojedynczego przedsibiorstwa. Cel ten realizowany by zwykorzystaniem wybranych metod foresightowych, auzyskane wyniki poddane zostay analizie zarwno zperspektywy przedsibiorstwa jak iwkontekcie scenariuszy rozwoju gospodarki polskiej przedstawionych wopracowaniu Narodowy Program Foresight Polska 2020.
METODA

Najwiksz popularno projekty typu foresight zyskay wprognozowaniu na poziomie gospodarek, bran, regionw czy korporacji. Ztej perspektywy istotne s dziaania szeregujce kwestie oznacznym poziomie oglnoci, takie jak: 1) wizja rozwoju gospodarki (zrwnowaony rozwj, wzrost konkurencyjnoci, zwikszenie zatrudnienia, poprawa jakoci ycia, oddziaywania socjokulturowe itp.); 2) okrelenie tzw. warunkw brzegowych bada (tj. zdeniowanie uczestnikw grup roboczych, ekspertw oraz przedstawicieli interesariuszy); 3) dokonanie przegldu ianalizy innych projektw foresight realizowanych winnych krajach oraz przygotowanie studium lokalnego (przegld ianaliza aktualnych technologii, rynku, uwarunkowa politycznych

90

Magdalena Kozera

iekonomicznych, powiza zinnymi sektorami) (Foresight jako narzdzie zarzdzania , 2010, s. 9). Zpunktu widzenia pojedynczego podmiotu, oniewielkim wporwnaniu zkorporacjami wpywie na otoczenie, moliwe jest przede wszystkim odniesienie do ju istniejcych ekspertyz wskali makro oraz przeprowadzenie bada zwykorzystaniem metod zarzdzania strategicznego imarketingu. Podmiot taki moe rwnie sta si benecjentem projektw foresightowych, uczestniczc wpracach grup eksperckich, wskazujc bd opiniujc wyodrbnione iistotne zpunktu widzenia zmian wprzyszoci elementy. Korzyci takiej partycypacji jest zmiana optyki patrzenia wprzyszo oraz rozbudowanie sieci kontaktw biznesowych ispoecznych. Wprzeprowadzonych na potrzeby artykuu badaniach wykorzystano zatem takie metody, jak: analiza megatrendw, analiza pest, analiza 5si Portera, analiza 5P (marketing-mix), analiza swot oraz benchmarking. Ze wzgldu na ograniczenia objtociowe opracowania przedstawiono wnim tylko wybrane wtki oraz rezultaty bada, analizujc je zperspektywy przedsibiorstwa.
PRZEDSIBIORSTWO

Podmiotem, azarazem adresatem (odbiorc) analiz przedstawionych wopracowaniu jest przedsibiorstwo szkoleniowo-doradcze oduym dowiadczeniu rynkowym, dziaajce pod rm Sharky&Sharky Marcin Rudziakowicz. Celem powadzonej przez ten podmiot dziaalnoci jest wspieranie wsposb innowacyjny przedsibiorstw woptymalnym wykorzystaniu kapitau ludzkiego. Adresatami szkole s zarwno przedsibiorstwa, jak iosoby prywatne. Wokresie 1998-2012 trenerzy dziaajcy zramienia S&S przeszkolili ponad 150 tys. osb oraz doradzali licznym polskim izagranicznym rmom wkwestiach samodoskonalenia irozwoju wdrodze do realizacji celw biznesowych. S&S prowadzi take projekty badawcze oraz doradcze zrnicowanej wielkoci. Dotychczasowe dowiadczenia oraz portfolio podmiotu wskazuj na umiejtne iskuteczne wykorzystywanie dowiadcze zwizanych zrealizowanymi projektami, oczym wiadczy m.in. fakt wykorzystywania ekspertw zronych dziedzin gospodarki inauki oraz opierania si na rozwizaniach sprawdzonych wpraktyce koncernw

Usugi szkoleniowe w ujciu metod foresightowych

91

midzynarodowych iprnie dziaajcych przedsibiorstw wPolsce. Ponadto S&S posiada jasno zdeniowan wizj imisj rozwoju, czego niestety nie mona powiedzie ozdecydowanej wikszoci podmiotw dziaajcych na rynku. Sam sposb sformuowania wizji przez S&S, tj.: Polska krajem ludzi kompetentnych, wyksztaconych, zmotywowanych, wiadomych podejmowanych wyborw, decyzji iich konsekwencji, wolnych od narodowych kompleksw, od narzekania, e samo nie przyszo .... ito dziki nam, wskazuje na due, oznacznym adunku emocjonalnym zaangaowanie podmiotu wprowadzon dziaalno, ajednoczenie podkrela otwarto na otoczenie. Wobec dynamicznych zmian cywilizacyjnych uczestnictwo wbadaniach foresight stanowi przejaw aktywnej postawy na rzecz budowania przyszoci podmiotu.
MEGATRENDY RYNKU SZKOLE

Megatrendy to globalne, trwae, makroekonomiczne siy rozwoju wpywajce na biznes, gospodark, kultur, karier iycie osobiste, okrelajce wkonsekwencji przyszy ksztat wiata oraz tempo jego zmian. Koncepcja ta obejmuje take zmiany ocharakterze spoecznym, tj. zwizane zprocesami demogracznymi oraz kulturowymi, ktre mog wsposb poredni przyczynia si do reorganizacji operacji biznesowych (Juchnowicz, Rostowski, Danielewicz 2011). Analiza megatrendw ma za zadanie nie tylko zarysowa obraz zmian wprzyszoci, ale rwnie pokaza organizacjom aktualne moliwoci izagroenia pojawiajce si tu iteraz (Frost&Sullivan www.portfel.pl, 2011). Wpierwszej dekadzie xxi w. dominujcymi megatrendami, jak podaj konsultanci Frost&Sullivan, s przede wszystkim zrwnowaony rozwj idbao oczowieka wrnych wymiarach jego funkcjonowania (praca, zdrowie zyczne ipsychiczne, wypoczynek itd.). Zpunktu widzenia wpywu na przyszy ksztat sektora szkoleniowego szczeglnie istotne wydaj si jednak megatrendy zwizane zprzemianami spoecznymi. Do takich nale zmiany demograczne, wtym starzenie si spoeczestwa oraz zmiana poziomu zaangaowania kobiet wbiznes (przewiduje si, e do 2020 r. kobiety bd stanowiy 1/3 osb pracujcych ogem). Zmiany te bd wizay si midzy innymi ze zmian stylw ycia, co wpynie na ksztatowanie si oczekiwa irde moty-

92

Magdalena Kozera

wacji zarwno pracownikw, jak iklientw rm. To zkolei spowoduje przeorientowania whierarchii wartoci. Klienci oczekiwa bd nie tylko doskonaego produktu, ale take przekonania otym, e kupili go od rmy etycznej, uczciwej, okrelanej jako przyjazna. Podobne bd oczekiwania pracownikw. Ich ranga wzronie zpowodu uelastycznienia form zatrudnienia. Nastpowa bd eksternalizacja iposzukiwanie nowych partnerw, zacienianie wsppracy zdostawcami iklientami, ale take poszukiwanie partnerw pord dotychczasowych konkurentw. Zmieni si take charakter zatrudnienia. Wprzedsibiorstwach wyoni si trzy grupy pracownikw: pracownicy na stae zwizani zrm (realizujcy kluczowe procesy biznesowe), pracownicy tymczasowi (sezonowi) oraz grupa zewntrznych konsultantw, wykonawcw usug itd. (Zarzdzanie zasobami ludzkimi..., 2007, s. 19-21) Te kierunki zmian wywoaj okrelone konsekwencje dla rynku pracy, zwizane zwaszcza zrozwojem okrelonych kompetencji spoecznych wrd osb ztzw. nowej generacji pracownikw, co wsposb znaczcy wpynie na przysze warunki funkcjonowania sektora usug szkoleniowych. Spord innych istotnych megatrendw zwizanych zrozwojem technik teleinformatycznych przewidywane jest zdominowanie kwestii mobilnoci zawodowej przez e-mobilno (rozumian nie tylko jako elektronika itechniki it, ale take jako ekologia ibezpieczne rodowisko). Nastpi ponadto rozwj spoecznociowego networkingu (rozumianego jako skupienie si na usugach geogracznych imoliwociach zwizanych zgeokodowaniem igeooznaczaniem, co wpraktyce znacznie rozwinie ipoprawi moliwoci porozumiewania si) (Frost&Sullivan www.portfel.pl). Cao tych procesw spowoduje zjednej strony gwatowny rozwj metod komunikowania, co otworzy cakowicie nowe moliwoci szkolenia irozwoju, zdrugiej jednak strony spowoduje wiele problemw zwizanych zrozwojem kompetencji spoecznych wtym zakresie (utrudnienia komunikacji midzyludzkiej, zwaszcza wwymiarze F2F). Te kwestie waspekcie merytorycznym stanowi istotny zakres dotychczasowej dziaalnoci przedsibiorstwa S&S, jednak waspekcie technicznym, tj. wykorzystania mediw elektronicznych, s jak dotd wyzwaniem. Wedug raportu Przywdztwo 2030 zmieniajce si oblicze wiata biznesu nastpi dalszy wzrost znaczenia potencjau ludzkie-

Usugi szkoleniowe w ujciu metod foresightowych

93

go organizacji (szczeglnie nowych generacji modych pracownikw przedsibiorstw), ktry wsposb szczeglny pooy nacisk na kompetencje przywdcze. Przypisuje si im nawet kluczowe znaczenie dla sukcesu lub poraki organizacji wzmieniajcym si otoczeniu. Wrd megatrendw identykowanych ianalizowanych zpunktu widzenia niezbdnych wprzyszoci kompetencji przywdczych (zarwno na poziomie organizacyjnym, jak izperspektywy poszczeglnych zespow oraz pojedynczych pracownikw) wskazano na przyspieszenie tempa globalizacji, zmiany klimatyczne, cyfryzacj ycia oraz nowe oblicze wiata iprzywdztwa (Kuczkiewicz 2012). Pierwszy zczynnikw, tj. globalizacja oznacza bdzie przede wszystkim rosnce zrnicowanie zespow, co czy si bdzie zosabianiem wizw lojalnociowych, ktre dotd stanowiy silny czynnik wicy organizacje ipracownikw (kultura organizacyjna). Wobliczu zaostrzajcej si konkurencji oraz przesunicia si rodka cikoci wiata ekonomicznego wkierunku Azji konieczny okae si wzrost elastycznoci iumiejtnoci wsppracy zarwno na poziomie organizacyjnym, jak iprzywdczym ipracowniczym. Niezbdne bdzie rwnie zwikszenie mobilnoci kapitau ludzkiego, atake poprawa wraliwoci na odmienno kulturow. Wwarunkach globalizacji, tj. wobliczu ryzyka, zarzdzania nim, atake zagroe iniepewnoci, konieczne stanie si te posiadanie przez liderw wysokich umiejtnoci mylenia koncepcyjnego istrategicznego. Umiejtnoci te wykorzystane powinny zosta wcelu rozwizania problemw zwizanych zkolejnym megatrendem, tj. wzrostem emisji gazw cieplarnianych iredniej temperatury na wiecie. Problemy, wobec rozwizania ktrych stan przywdcy, to rosnca produkcja odpadw (komunalnych iprzemysowych) oraz kurczenie si zasobw surowcw strategicznych, wtym zwaszcza wody, mineraw ipaliw kopalnych. Procesy te mog doprowadzi do wzrostu cen iglobalnych koniktw. Ronie zatem rola kompetencji negocjacyjnych iumiejtnoci radzenia sobie zkoniktami. Nasilajcym si megatrendem jest Spoeczna Odpowiedzialno Przedsibiorstw wwymiarze nansowym, rodowiskowym iludzkim. Dla ksztatu przywdztwa istotne s take kwestie rozwoju technologicznego, ktre wcoraz wikszym stopniu zacieraj granic midzy yciem zawodowym iprywatnym. Technologia sprawi, e niezbdni

94

Magdalena Kozera

oka si pracownicy posiadajcy biego wcyfrowym wiecie, mogcy pracowa wdowolnym miejscu na wiecie. Dla przywdcw organizacji przyszoci niezbdne stanie si docenienie wpywu cyfrowych tubylcw na sukces organizacji. Wyzwaniem dla przywdztwa bdzie waciwe rozpoznanie tego typu pracownikw, umiejtne wykorzystanie ich kompetencji, doprowadzenie do zacienienia wsppracy pomidzy nimi atradycyjnymi pracownikami oraz zachcenie ich do wikszej otwartoci iintegracji, aby zbudowa zrby wzgldnej stabilnoci organizacji wwarunkach transparentnego wiata. Przywdca przyszoci to wwietle przewidywa omawianych raportw osoba wyjtkowa, elastyczna, prowadzca swoj organizacj tak, aby zrewolucjonizowa jej kultur, struktur, systemy iprocesy. Istotna prognozowana zmiana to dalsza decentralizacja wadzy, awzasadzie jej wyrzeczenie si na rzecz decyzji podejmowanych kolegialnie wewntrz ina zewntrz organizacji (Kuczkiewicz 2012). Dotychczasowa dziaalno przedsibiorstwa S&S wydaje si wpeni kompatybilna ztak zarysowanymi kwestiami zmian przywdztwa.
UWARUNKOWANIA POLSKIEGO RYNKU SZKOLE

Poniewa foresight rozumiany jest jako dugoterminowe tworzenie wizji rozwoju gospodarczego przy wspudziale ludzi zwielu dziedzin ycia spoecznego (Budowa scenariuszy transformacji wiedzy..., 2011, s. 5), przygotowujc rekomendacje dla rmy S&S wykorzystano rwnie ekspertyz badawcz powicon przyszemu zapotrzebowaniu rynku na absolwentw uczelni wyszych. Kompetencje absolwentw szk wkraczajcych na rynek pracy oceniane s jako wysoce niezadowalajce. Oznacza to dla polskich przedsibiorcw, nawet wsytuacji znaczcej poprawy warunkw gospodarczych, trudnoci wznalezieniu iwykorzystaniu potencjau przyszych pracownikw (Analiza zapotrzebowania gospodarki na absolwentw 2012). Podobne konkluzje wynikaj zanaliz wynikw badania Foresight Sieci Gospodarcze Wielkopolski przeprowadzonych przez zesp pracownikw Politechniki Poznaskiej pod kierownictwem M. Wyrwickiej. Wskazay one na transakcyjny charakter przepywu wiedzy, zwaszcza wkoncernach high-tech, uwypukliy przy tym fakt, e drog skutecznego zarzdzania wgo-

Usugi szkoleniowe w ujciu metod foresightowych

95

spodarce opartej na wiedzy s indywidualne kompetencje pracownikw. Zpunktu widzenia rekomendacji dla analizowanej rmy oznacza to, e rynek pozostanie pod presj inwestowania wposiadane zasoby ludzkie midzy innymi za porednictwem szkole. Przywoane wczeniej badania wskazuj na ogromne zapotrzebowanie rwnie gospodarki wskali lokalnej, tj. wielkopolskiej. Podkrela si przy tym, e szczeglnie podane s szkolenia poprawiajce skuteczno komunikacji midzyludzkiej iwewntrzorganizacyjnej (Paluch 2010, s. 257-270). Kolejn kwesti ujawnion we wspomnianych badaniach jest malejca iwymagajca poprawy umiejtno tworzenia wizi spoecznych na bazie wspdziaania, chci poszukiwania ipozyskiwania nowej wiedzy oraz woli samodoskonalenia. Rwnie tak zdeniowany problem wydaje si otwiera interesujce luki rynkowe dla przyszych dziaa szkoleniowych (metody imedia komunikujce si). Podjcie przez przedsibiorstwa decyzji oinwestowaniu wjako kapitau ludzkiego do czsto wizao si zwykorzystaniem rodkw nansowych zEuropejskiego Funduszu Spoecznego. Zjednej strony przyczynio si to do zwikszonego zainteresowania przedsibiorstw szkoleniami, zdrugiej spowodowao dynamiczny przyrost podmiotw dziaajcych wbrany szkoleniowej. Warto polskiego rynku szkole szacuje si wzalenoci od rda na okoo 4 mld z (h p://www.obserwatornansowy.pl/2012/...), ado 8mld z wzalenoci od zdeniowania wchodzcych wjego skad elementw (End of Financial Support..., 2011). Na kwesti rozwoju tego rynku, awzasadzie utrudnionej identykacji rnych aspektw jego rozwoju, wpywa zdecydowanie brak jednoznacznoci wjego deniowaniu. Wedug gus za instytucj szkoleniow uwaa si podmiot, ktry oferuje szkolenia dla bezrobotnych iposzukujcych pracy. Wedug Rejestru Instytucji Szkoleniowych (ris) instytucja szkoleniowa to podmiot ubiegajcy si ozlecenia na szkolenie osb bezrobotnych iposzukujcych pracy, nansowane ze rodkw publicznych, takich jak np. Fundusz Pracy, Pastwowy Fundusz Rehabilitacji Osb Niepenosprawnych, fundusze pomocowe Unii Europejskiej. Natomiast wedug Polskiej Izby Firm Szkoleniowych (pifs) instytucj szkoleniow/podmiotem brany jest kady przedsibiorca, ktrego przedmiotem dziaania jest dziaalno szkoleniowa. Rwnie Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczoci

96

Magdalena Kozera

(parp) wprowadza swoj denicj instytucji szkoleniowej, stwierdzajc, e podmiotem takim jest rma, ktra prowadzi dziaalno mieszczc si zgodnie zpkd wobszarze ksztacenia ustawicznego dorosych, do sektora nale zatem: szkoy nauki jazdy, jzykw obcych, rmy wiadczce usugi doradcze wzakresie zarzdzania itp. Szacuje si zatem, e liczba podmiotw na nim funkcjonujcych waha si wprzedziale od 2,5 do 9 tys. podmiotw, przy czym 85% znich to rmy mae imikro, rednie stanowi 13%, adue zaledwie 2%. Warto zauway, e rma S&S naley do grupy najstarszych podmiotw dziaajcych wbrany. Takie podmioty, tj. powstae wokresie 1995-2000, stanowi okoo 17% podmiotw funkcjonujcych na rynku. Rozkwit brany wie si niewtpliwie znapywem do Polski funduszy ze rodkw europejskich zwizanych pocztkowo ze wsparciem okresu przedakcesyjnego, anastpnie wejcia ifunkcjonowania wramach ue. Szczeglny boom przypada jednak na lata od 2006 r., od tego czasu do chwili obecnej (iii kwarta 2012 r.) powstao ponad 40% nowych podmiotw. Wefekcie znacznie wzrosa konkurencja na rynku, co wie si zfaktem przeznaczenia na cele szkoleniowe ponad 11 mld euro zfunduszy unijnych.
S&S APERSPEKTYWY ROZWOJU RYNKU SZKOLE WPOLSCE

Brana szkole wPolsce okrelana jest jako moda, co wynika zrelatywnie krtkiego okresu funkcjonowania tego typu usug na krajowym rynku. Cho praktycy dziaalnoci gospodarczej deklarowali due zaangaowanie wrozwj zasobw ludzkich, nie zgaszali zapotrzebowania na usugi wtym zakresie. Zmienio si to wraz zwejciem Polski wstruktury rynku unijnego oraz na rynek midzynarodowy. Konieczna okazaa si zmiana nie tylko wzorcw zarzdzania, wtym wdroenie zasad zarzdzania strategicznego, ale rwnie zmiana podejcia do zatrudnianych ludzi. Wefekcie nastpi dynamiczny rozwj usug szkoleniowych wiadczonych przez podmioty zewntrzne. Rynek szkole okrelany jest jako rynek oznacznej dynamice, azarazem jako rynek nie wpeni uksztatowany. Wobec zasadniczego braku formalnoprawnych barier wejcia, dziaa na nim bardzo dua liczba podmiotw, przyczyniajc si do zaostrzania konkurencji wewntrz sektora. Wzwizku zfaktem nasilonej walki konkurencyjnej prze-

Usugi szkoleniowe w ujciu metod foresightowych

97

prowadzono analiz walorw rynkowych rmy S&S, wykorzystujc wtym celu metod marketing-mix (tabela 1).
Tabela. 1. Wybrane charakterystyki marketingowe S&S
Marketing-mix przedsibiorstwa Indywidualizacja usugi . Innowacyjno produktu/usugi . Marka, reputacja, renoma, dobra opinia, referencje. Zarzdzanie potencjaem. Ogromne znaczenie marki ireputacji rmy jako wyznacznika oceny wartoci ijakoci usugi przed jej wykonaniem. Umiejtnoci ikwalikacje osb pracujcych wrmie gwarantuj wysok jako nabywanej przez klienta usugi. Znaczny wpyw na poziom cen maj kompetencje ikwalikacje wykonawcy, marka irenoma, stopie indywidualizacji usugi, zaangaowanie czynnikw materialnych oraz sytuacja konkurencyjna na rynku. Ceny oddziauj wznacznym stopniu na percepcj klientw is wykorzystywane do zarzdzania potencjaem szkoleniowym rmy. Wprzypadku usug szkoleniowych wan rol odgrywa ich postrzeganie przez nabywc, wczym pomaga skuteczna promocja utrwalajca pozytywny wizerunek rmy. Pozytywny wpyw na wizerunek rmy oraz pozyskiwanie nowych klientw maj atrakcyjna strona internetowa iskuteczny PR oraz ePR. Istotnym elementem promocji wprzypadku usug wyszego rzdu, do jakich nale szkolenia, jest sprzeda osobista, awic bezporedni kontakt zklientem iinteresujce zaprezentowanie oferty. Wprzypadku szkole idoradztwa lokalizacja rmy nie odgrywa tak duej roli jak winnych rodzajach dziaalnoci. Szkolenia wi si zmoliwoci dojazdu do klienta, wykorzystaniem telekonferencji, komunikacji internetowej, wtym przeprowadzenia szkole on-line. Niezaleno od lokalizacji umoliwia dystrybucj oferty szkoleniowej na terenie caej Polski.

Product (produkt)

Price (cena)

Promotion (promocja)

Place (miejsce)

98

Magdalena Kozera
Marketing-mix przedsibiorstwa
Kluczowymi czynnikami sukcesu prowadzonej dziaalnoci usugowej s pracownicy. Jako wiadczonej usugi zaley od ich umiejtnoci ikwalikacji. Dla dziaalnoci szkoleniowej niezmiernie istotne s rwnie umiejtno budowania relacji zklientem, indywidualne podejcie do niego, atake tworzenie atmosfera wsppracy.

People (ludzie)

rdo: Opracowanie na podstawie informacji przedstawionych przez przedsibiorstwo S&S.

Dotychczasowa oferta produktowa przedsibiorstwa przygotowywana wodpowiedzi na konkretne zapotrzebowanie klientw pozytywnie wyrnia podmiot na tle konkurencji. Niewtpliwym atutem jest oferta szkole specjalistycznych (zwaszcza wzakresie obsugi klienta oraz kompetencji kierowniczych), ktre, jak si przewiduje, bd gwn grup wrd poszukiwanych przez przedsibiorstwa szkole. Wzwizku zfaktem, i rma S&S naley do grupy najstarszych podmiotw brany, posiada ogromne dowiadczenie wkwestii moliwoci budowy oferty na podstawie strategii cenowej. Sprawia to, e aktualne spekulacje dotyczce gwatownego wzrostu/spadku cen na rynku zwizane zkocem perspektywy nansowej ue 2006-2013 oraz brakiem jednoznacznego potwierdzenia kontynuowania polityki wsparcia kapitau ludzkiego wkolejnej perspektywie nansowej nie s odczytywane przez rm jako zagroenie funkcjonowania wprzyszoci. Zpunktu widzenia oceny zewntrznej, tj. przez konkurentw icz potencjalnych odbiorcw, pewne zastrzeenia budzi moe dotychczasowy model promocji usug rmy S&S bazujcy na kontakcie bezporednim zklientem ibudowanej renomie. Jednak wpraktyce okazuje si, e rekomendacje uzyskane poprzez sie nieformalnych kontaktw interpersonalnych zarwno uczestnikw, jak izleceniodawcw szkole s nie tylko skutecznym narzdziem promocji, ale rwnie budowy wizerunku rmy. Nie oznacza to jednak, e rma zaniedbaa dziaania zwizane zpopraw medialnej/wirtualnej promocji. Przygotowano nowoczesn stron internetow, ktra ma sta si nie tylko wizytwk rmy, ale rwnie rdem informacji oraz materiaw szkoleniowych dla klientw.

Usugi szkoleniowe w ujciu metod foresightowych

99

Dla rmy S&S nie jest istotny czynnik lokalizacyjny, czyli faktyczna siedziba. Wie si to zfaktem ogromnej elastycznoci dziaa powadzonych przez waciciela izatrudnianych trenerw, ktrzy docieraj albo bezporednio do siedziby klienta, albo organizuj szkolenia wmiejscach oglnodostpnych. Istotn rol odgrywa tu take moliwo wykorzystania elektronicznych nonikw informacji oraz technik informatycznych. Najwikszym atutem podmiotu jest bez wtpienia jego kapita ludzki. Posiadane kwalikacje ikompetencje trenerskie waciciela oraz kadry trenerskiej przesdzaj ojakoci wiadczonych usug doradczo-szkoleniowych. Skutkuje to rosncym zainteresowaniem klientw oraz sta iwysok aktywnoci samego podmiotu wdoskonaleniu ju posiadanych kompetencji.
REKOMENDACJE DLA FIRMY S&S

Przewidywanie moliwego rozwoju sytuacji wtak wraliwej na zmiany dziedzinie jak usugi szkoleniowe wymaga szczeglnego namysu. Wiele istotnych informacji moe dostarczy wtym zakresie analiza przeprowadzona zwykorzystaniem metod bada foresightowych. Badania tego typu mog bowiem nie tylko wskaza na kierunki zachodzcych zmian, ale powinny umoliwi aktywne zaangaowanie si podmiotu wich ksztatowanie, rozumiane jako elastyczne reagowanie, awzasadzie wyprzedzanie zachodzcych zmian. Zpunktu widzenia przedsibiorstwa S&S szczeglnie przydatna iznaczca dla wyboru przyszej strategii dziaania jest analiza megatrendw. Wynika zniej bowiem, e wobjtej badaniem perspektywie, tj. wokresie najbliszych 10-20 lat niezbdne stanie si stae aktualizowanie wiedzy ikwalikacji pracownikw nie tylko na terenie kraju, ale rwnie na obszarze ue. Istotnym elementem zmian bd dwa fakty opodou demogracznym, tj. rosnca rola kobiet na rynku pracy oraz starzenia si spoeczestw. Ponadto coraz wiksze znaczenie odgrywa zacznie nowa, etyczna kultura pracy, szczeglnie istotna wdobie rosncej wiadomoci spoecznej odpowiedzialnoci przedsibiorstwa. Dalszy rozwj technologii informatycznych spowoduje zjednej strony pojawienie si nowych nonikw irodkw przesyania informacji,

100

Magdalena Kozera

zdrugiej jednak doprowadzi do rozlunienia wizi midzyludzkich ipogorszenia si kompetencji spoecznych wzakresie komunikacji. Zmiany te stanowi powane wyzwanie dla funkcjonowania przedsibiorstwa S&S, dlatego rekomendowanymi dla niego dziaaniami powinny by: rozszerzenie dotychczasowej oferty szkolenia zwizane zkwestiami rosncej roli kobiet na rynku pracy oraz moliwociami wykorzystania potencjau osb starszych; nawizanie wsppracy zpartnerami instytucjonalnymi, takimi jak uczelnie wysze, aby uczestniczy wprocesach budowania idoskonalenia systemw jakoci ksztacenia; wdobie postpujcej informatyzacji ycia sukcesywne modykowanie wykorzystywanych kanaw komunikacji zklientem przez wprowadzenie do oferty np. e-learningu, webinariw, elektronicznej biblioteki publikacji szkoleniowych itp.; alternatywnym do wczeniej wymienionych kierunkw dziaa moe okaza si dla rmy rezygnacja ze szkole na rzecz pracy doradczej realizowanej na rzecz okrelonego klienta izgodnie zjego potrzebami. Wobec wieloci moliwych rozwiza istotnym elementem warunkujcym efektywno dziaania iutrwalajcym pozycj rynkow S&S bdzie umiejtno obserwacji realnego otoczenia ipodejmowanie koniecznych decyzji korygujcych, uwzgldniajcych faktycznie zachodzce zmiany na rynku usug szkoleniowych.
LITERATURA
Analiza zapotrzebowania gospodarki na absolwentw kierunkw kluczowych wkontekcie realizacji strategii Europa 2020. Raport kocowy (2012), Badanie zamwione przez ncbir, realizowane przez Agrotec Polska sp. zo.o., Warszawa. Budowa scenariuszy transformacji wiedzy wspierajcych innowacyjn Wielkopolsk (2011), M. Wyrwicka (red.), Wydawnictwo Politechniki Poznaskiej. End of Financial Support. Przyszo rynku szkole wPolsce (2011), M. Czernecka, P. Woszczyk (red.), Wyd. hrp Group, d. Foresight jako narzdzie zarzdzania wiedz iinnowacjami (2010), Wyd. Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczoci, Warszawa.

Usugi szkoleniowe w ujciu metod foresightowych

Frost&Sullivan identykuje globalne megatrendy iuruchamia wizjonerski program bada nad innowacjami (2011), h p://www.frost.com/prod/servlet/press-release.pag?docid=230031765 (stan na dzie 27 padziernika 2012). h p://kil.pb.bialystok.pl/ h p://www.obserwatornansowy.pl/2012/03/06/rmy-szkoleniowe-potrzebujadzis-wiekszej-kreatywnosci/ http://www.pi.gov.pl/parp/chapter_86365.asp?soid=ccbca5E409C744ad9da1C8939508C413/ Juchnowicz M., Rostowski T., Danielewicz D. (2011), Ekspertyza: Kierunki wspierania przedsibiorstw wzakresie szkole zawodowych, Wyd. Fundacja Rozwoju Kapitau Ludzkiego Wierni Prawdzie, d. Kuczkiewicz M., Przywdztwo 2030 zmieniajce si oblicze wiata biznesu, h p://biznesblog.lazarski.pl/?p=300 (stan na dzie 1 czerwca 2012). Narodowy Program Foresight Polska 2020, h p://foresight.polska2020.pl/cms (stan na dzie 27 padziernika 2012). Paluch H. (2010), Wielkopolski rynek usug szkoleniowych na tle rynku krajowego, [w:] M.K. Wyrwicka (red.), Analiza sytuacji Wielkopolski wkontekcie transformacji wiedzy wsieciach gospodarczych, Wydawnictwo Politechniki Poznaskiej, Pozna. Zarzdzanie zasobami ludzkimi. Tworzenie kapitau ludzkiego organizacji (2007), H. Krl, A. Ludwiczyski (red.), Wydawnictwo Naukowe pwn, Warszawa 2007.

101