MONIKA SIEWCZYSKA

Wydzia Budownictwa iInynierii rodowiska Politechnika Poznaska monika.siewczynska@put.poznan.pl

Kierunki przyszego rozwoju biura projektw budowlanych

sowa kluczowe: biuro projektw budowlanych, wyksztacenie pracownikw, doskonalenie zawodowe, innowacyjno, foresight streszczenie: Celem bada byo poszukiwanie czynnikw wpywajcych na rozwj budowlanego biura projektowego. Wartykule skoncentrowano si na omwieniu jednego znich, czyli zagadnienia potencjau pracownikw. Wykorzystujc dane literaturowe, wiedz pozyskan zprzeprowadzonych ankiet, wywiadw oraz paneli ekspertw dowodzono, e rozwj biura wduym stopniu zaley od wyksztacenia pracownikw oraz ich chci zdobywania nowych umiejtnoci. Sprawdzano rwnie wpyw wspierania innowacyjnoci na poziomie kraju. Wbadaniach wykorzystano analizy steepvl, swot oraz strukturaln. Wefekcie analiz opracowano cztery scenariusze rozwoju biura: pozytywny, negatywny oraz dwa porednie.

Directions of future development of aconstruction design office

keywords: construction design oce, employees education, professional development, innovation, foresight abstract: e aim of the research was to nd factors which aect the development of construction design oce. e focus of the paper was to describe only one of them the employees potential. e analysis using literature data, as well as information from surveys, interviews and expert panels demonstrated that the development of adesign oce depends on employees education and their willingness to acquire new skills. It was also veried whether the impact of innovation support at the national level is relevant. e research was carried using steepvl analysis, swot analysis and structural analysis. As aresult, the author developed four scenarios of construction design oce development: positive, negative and two intermediate.
Foresight w praktyce zarzdzania przedsibiorstwem. Analizy i studia przypadkw Krzysztof Borodako, Micha Nowosielski (red.) Instytut Zachodni, Pozna 2012 by Instytut Zachodni, Pozna 2012

130

Monika Siewczyska WPROWADZENIE

Celem przeprowadzonych bada byo poszukiwanie gwnych czynnikw wpywajcych na moliwoci rozwoju budowlanego biura projektowego. Stosowano metody foresight suce prognozowaniu przyszoci. Wgronie przedstawicieli rodowisk naukowych ispecjalistw pracujcych wbrany poszukiwano perspektyw na kolejne lata. Wrozwaaniach analizowano wpyw potencjau pracownikw na rozwj biura, ich wyksztacenie ichci zdobywania nowych umiejtnoci. Sprawdzano rwnie wpyw wspierania innowacyjnoci na poziomie kraju. Przeprowadzono studia literaturowe, adane potrzebne do analiz zebrano zankiet ipaneli ekspertw. Wykonano analizy foresight. Efektem bada byo opracowanie scenariuszy rozwoju biura projektw budowlanych wperspektywie roku 2030.
STUDIA LITERATUROWE

Dane statystyczne Prace projektowe s zwizane zprodukcj budowlano-montaow, ktra wroku 2005 wwojewdztwie wielkopolskim bya na wysokim poziomie wporwnaniu do reszty kraju (3-4 miejsce wrankingu wojewdztw wlatach 2005-2011) (por. gus 2011). Obserwuje si tendencj wzrostow wartoci produkcji budowlano-montaowej na przestrzeni analizowanych lat. Zanotowano nastpujc zmienno wpywu barier rozwojowych wbudownictwie (wlatach 2007-2011 wraz zprognoz na 2012 r.): konkurencja wostatnich dwch latach ustabilizowaa si, popyt zwikszy si wlatach 2009 i2010, obecnie obserwuje si nieznaczne jego zmniejszenie, niepewno oglnej sytuacji gospodarczej obserwuje si od 2010 r. ima tendencj wzrostow, warunki atmosferyczne iniedobr sprztu, materiaw isurowcw nie dotycz rm projektowych, koszty zatrudnienia wlatach 2009 i2010 nieznacznie obniyy si wstosunku do lat wczeniejszych, obecnie obserwuje si tendencj wzrostow ipowrt do poziomu zroku 2008,

Rozwj biura projektw budowlanych

131

koszty nansowej obsugi dziaalnoci po nieznacznym obnieniu wlatach 2009 i2010 wzrastaj, osigajc poziom z2007 r., trudnoci zuzyskaniem kredytu utrzymuj si na niskim poziomie, w2009 r. nastpi nieznaczny wzrost, wysokie obcienia na rzecz budetu czynnik obserwowany od roku 2010 ma tendencj wzrostow. Ceny robt budowlano-montaowych byy najwysze wroku 2007, a do roku 2009 obserwowano znaczce ich zmniejszenie. Do roku 2011 ceny powoli wzrastay. Prognozy na rok 2012 wykazuj lekk tendencj spadkow. Sytuacja kryzysowa Kryzys powoduje wstrzymanie wielu inwestycji inawet najwiksze rmy s zmuszone poszukiwa nowych zlece na polach, ktre dotychczas byy poza obszarem ich zainteresowa. Biura, chcc si utrzyma, poszukuj dla siebie nowych rynkw wsensie zarwno geogracznym, jak ibranowym. Pozwala to lepiej przygotowa si do kolejnych waha koniunktury. Wiksza konkurencja wprzetargach przekada si na obnienie oferowanej ceny. Wzwizku ze spadkiem cen materiaw budowlanych inwestorowi zaley na jak najszybszym uzyskaniu pozwole irozpoczciu budowy. Sytuacja wymusza stosowanie bardziej ekonomicznych rozwiza. Rol biura projektowego jest pogodzenie tych czynnikw idoradzenie inwestorowi rozwiza, ktre s moliwe do zrealizowania wobecnej sytuacji na rynku (por. Malanek 2009). Sytuacja kryzysowa wbiurze projektowym moe by spowodowana czynnikami zewntrznymi, jak iwewntrznymi, m.in. przez: nieterminowe patnoci za wystawione faktury, niewygranie przetargu, przy ktrym wkad pracy by znaczcy, bdy wdokumentacji, ktre naley usun na wasny koszt, przeduajce si procedury uzyskiwania koniecznych uzgodnie, pozwole, brak dobrze wyksztaconych pracownikw ibdy organizacyjne. Brak pynnoci nansowej moe zagraa egzystencji irozwojowi przedsibiorstwa oraz utrudnia zarzdzanie. Moe spowodowa odejcie najlepszych pracownikw (por. Lachniewicz, Walecka 2009).

132

Monika Siewczyska

Obecnie liczba wykwalikowanych pracownikw jest wielokrotnie wiksza ni liczba oferowanych miejsc pracy. Rol kierownictwa przedsibiorstwa wsytuacji kryzysu jest m.in. analiza idostosowanie struktury zatrudnienia do potrzeb przedsibiorstwa. Wokresie kryzysu wiksze szanse maj te rmy, ktre wczeniej odpowiednio inwestoway wkompetencje pracownikw. Maj wwczas przygotowanych pracownikw, ktrzy mog bezzwocznie przej inicjatyw wprowadzeniu kontraktu. Ich umiejtnoci pozwol rmie dostosowa si do nowych potrzeb rynku, poszukiwa nowych moliwoci rozwoju oraz zwikszenia efektywnoci (por. Szepelska 2009). Motywacje pracownikw Do czynnikw najbardziej motywujcych pracownikw zalicza si (por. Tomaszuk 2009): czynniki pacowe, dobr atmosfer wpracy, sprawiedliw zapat za prac, stabilno zatrudnienia, pochwa iwyrnienie, zapewnienie rwnowagi midzy prac ayciem rodzinnym. Od poziomu satysfakcji pracownikw jest uzaleniony ich poziom zaangaowania wrealizowane zadania oraz identykacja zprzedsibiorstwem (por. Stasiak-Betlejewska 2009). Dostosowanie wyksztacenia do potrzeb rynku pracy Zgodnie zraportem Krajowej Komisji Kwalikacyjnej (por. krk 2011) wiele programw studiw na kierunku budownictwo jest niedostosowanych do potrzeb pracodawcw. Obecni absolwenci nie potra przygotowa budowy zgodnie ze wspczesnymi standardami, nie potra samodzielnie rozwizywa problemw technicznych. Niewystarczajca praktyka powoduje, e wiedza jest teoretyczna inieugruntowana. Ankietowani zwracali rwnie uwag na ma wag przykadan do poznawania nowych technologii imateriaw budowlanych. Szybki postp wiedzy irozwj techniki zmuszaj do cigego doskonalenia zawodowego. Do dyspozycji s rnego rodzaju publikacje wczasopismach naukowych ibranowych (poradniki, wytyczne, in-

Rozwj biura projektw budowlanych

133

strukcje) ikonferencje prezentujce dowiadczenia projektowe iwykonawcze, czsto publikowane rwnie winternecie oraz szkolenia, studia podyplomowe ikursy doksztacajce. Wiele rm handlowych prowadzi szkolenia prezentujce nowe technologie iwyroby. Jak mao aktywnych inynierw korzysta zmoliwoci doksztacania oferowanego przez Izb, pokazuj dane Wielkopolskiej Izby Inynierw Budownictwa. Zaledwie 10% wszystkich czonkw Izby uczestniczyo wszkoleniach. Udzia wkonferencjach iwycieczkach na budow wzio zaledwie niecae 7% czonkw Izby. Pomimo tak niskich danych Wielkopolska jest na trzecim miejscu wskali caego kraju (por. kkk 2011). Regionalna strategia innowacyjnoci Regionalna Strategia Innowacyjnoci dla Wielkopolski na lata 20102020 przewiduje, e wroku 2020 znaczca cz wielkopolskich rm bdzie bazowa na innowacji jako gwnej determinancie ich rozwoju. Powszechne bdzie stosowanie rozwiza elektronicznego biznesu, standaryzacja procesw, orientacja na wspprac oraz dynamiczny dostp do zasobw. Wprowadzane bdzie coraz wicej zaawansowanych produktw iusug, przekadajcych si na konkurencyjno przedsibiorstw iWielkopolski, co przycignie coraz wicej inwestycji zagranicznych zwikszajcych bogactwo regionu oraz jako ycia mieszkacw (por. usww 2011). Celami strategii jest m.in. wsparcie rozwoju przedsibiorstw dostosowane do ich potrzeb oraz dopasowanie ksztacenia zawodowego iustawicznego do potrzeb rynku pracy.
METODYKA BADA

Badania realizowano wykorzystujc nastpujce metody badawcze stosowane wprojektach foresight: przegld literatury, desk research, analizy steepvl, swot oraz strukturalna, panele ekspertw, badania ankietowe oraz metod scenariuszow. rdem wiedzy wbadaniach byy analizy indywidualne, panele ekspertw oraz ankiety. Przeprowadzono trzy panele ekspertw oraz cztery badania ankietowe. Dobr ekspertw przeprowadzony zosta zgodnie zzasad triangulacji, by analizowa temat bada zrnych punktw widzenia, zgodnie zzaoeniem projektu B+R dla

134

Monika Siewczyska

Wielkopolski, jakim byo tworzenie powiza pomidzy rodowiskiem akademickim aprzedstawicielami biznesu. Struktura grupy ekspertw przedstawiaa si nastpujco: przedstawiciele nauki 3 osoby, przedstawiciele biznesu, wtym: prowadzcy jednoosobow dziaalno projektow 1 osoba, pracujcy wkilkuosobowym biurze projektowym 3 osoby, pracujcy wwielooddziaowym biurze projektowym 7 osb. Badania ankietowe przeprowadzano wgrupie ekspertw oraz wrd pracownikw badanej rmy. Analiz steepvl wykorzystano do identykacji, opisu oraz analizy czynnikw wpywajcych na poziom badanego zjawiska wdanym obszarze tematycznym. Wybrane wpanelu ekspertw po trzy czynniki zkadej zgrup poddane zostay dwuwymiarowej ocenie: siy wpywu oraz przewidywalnoci. Wtym panelu brali udzia pracownicy analizowanej rmy oraz eksperci znajcy badan tematyk. Wefekcie otrzymano informacj na temat czynnikw, ktre mog by rozwaane jako siy napdowe wscenariuszach rozwoju biura projektw budowlanych. Analiza steepvl stanowia punkt wyjcia do wykonania analizy swot. Wanalizie swot okrelono cztery grupy czynnikw ornym oddziaywaniu na badany obszar: mocne strony, sabe strony, szanse izagroenia. Zuwagi na szczegowy charakter badania wtym panelu ekspertw brali udzia pracownicy analizowanej rmy. Analizowano wpyw poszczeglnych czynnikw wodniesieniu do czasu obecnego oraz wperspektywie roku 2030. Wanalizie strukturalnej okrelano zalenoci pomidzy poszczeglnymi czynnikami zdeniowanymi wanalizie steepvl. Tak prowadzony proces badawczy zapewni osignicie zakadanych celw, czyli dane do budowy czterech alternatywnych scenariuszy rozwoju budowlanego biura projektowego wperspektywie 2030 roku.
CHARAKTERYSTYKA PRZEDMIOTU BADA

Przedsibiorstwo RPilch Pracownia Projektowa rozpoczo dziaalno wroku 1995 wKoninie. Obecnie rma posiada trzy biura wKoninie (gwna siedziba), Turku (oddzia) iZamociu (oddzia).

Rozwj biura projektw budowlanych

135

Zakres dziaalnoci rmy obejmuje kompleksow obsug wzakresie projektowania architektoniczno-konstrukcyjnego obiektw budowlanych dla instytucji oraz klientw indywidualnych. Firma zajmuje si rwnie prowadzeniem nadzorw budowlanych, inwestorskich iautorskich wprocesie inwestycyjnym. Wykonuje wiadectwa charakterystyki energetycznej. Prowadzi doradztwo techniczne. Wrd wykonanych projektw s budynki produkcyjno-usugowe, domy irezydencje, budynki mieszkalne wielorodzinne, hotele, obiekty uytecznoci publicznej. Wykonywane byy rwnie termomodernizacje budynkw. Zesp projektowy skada si z9 osb: architektw ikonstruktorw oraz wsppracuje zkolejnymi 9 projektantami; administracj zajmuje si 1osoba. Firma wsppracuje rwnie zbranystami oraz innymi rmami projektowymi iwykonawczymi brany budowlanej oraz producentami materiaw budowlanych. Pracownicy czynnie uczestnicz wszkoleniach, konferencjach, targach branowych otematyce nowoczesnych technologii, nowych materiaw budowlanych oraz oprogramowania wspierajcego projektowanie. Gwny projektant jest rwnie wykadowc na uczelniach technicznych wWielkopolsce.
WYNIKI BADA

Szczegowy opis metodyki bada iwyniki analizy STEEPVL Wpierwszym etapie analizy steepvl, podczas pierwszego panelu ekspertw, wyodrbniono czynniki wpywajce na badany obszar ipogrupowano je nastpujco: spoeczne (S), technologiczne (T), ekonomiczne (Ekon), ekologiczne (Ekol), polityczne (P), wartoci (V) oraz prawne (L). Spord wymienionych czynnikw wyodrbniono po trzy najistotniejsze dla danego obszaru badawczego stosujc metod wskaza. Wkolejnym etapie, wbadaniach ankietowych, oceniono si wpywu oraz niepewno czynnikw wdanym obszarze badawczym wperspektywie roku 2030. Przyjto 7-stopniow skal ocen. Za najsilniej oddziaujc eksperci uznali grup czynnikw wartoci. Najmniejsz warto redni uzyskay grupy czynnikw ekologicznych oraz politycznych. Biorc pod uwag wszystkie czynniki, za najistotniejszy uznano czynnik V2 ch rozwoju osobistego iudziau wnowych przedsiwziciach oraz V1 wyksztacenie pracownikw.

136

Monika Siewczyska

Najniej zosta oceniony czynnik Ekol2 stan rodowiska woj. wielkopolskiego. Za najmniej niepewne eksperci uznali grupy czynnikw spoecznych oraz technologicznych. Najwiksz warto redni uzyskay grupy czynnikw politycznych oraz ekologicznych. Efektem wykonanych bada ankietowych byo wyonienie czynnikw, ktre wdalszej analizie byy rozwaane jako siy napdowe wscenariuszach rozwoju budowlanych biur projektowych. Czynniki takie charakteryzuj si jednoczenie du si wpywu iwysok niepewnoci (nisk przewidywalnoci), s to: Ekon1 chonno rynku wregionie (wojewdztwo wielkopolskie), L2 jako prawa, V3 zdrowie. Za najmniej istotne inajbardziej przewidywalne uznano: Ekol1 bariery rozwojowe zwizane zochron rodowiska, S1 zasoby wyksztaconej kadry wregionie, T3 poziom rozwoju infrastruktury informatycznej przedsibiorstwa. Szczegowy opis metodyki bada iwyniki analizy SWOT Wcelu identykacji czynnikw do analizy swot przeprowadzono drugi panel ekspertw. Wyonione czynniki (wewntrzne izewntrzne) podzielono na cztery grupy: mocne isabe strony, szanse izagroenia. Przygotowano formularz ankiety nr 3, wktrej oceniano wano czynnikw wfunkcjonowaniu biura projektowego wbiecym roku oraz perspektywie roku 2030. Przyjto 7-stopniow skal wkadym zsiedmiu obszarw analizy. Za czynniki najistotniejsze zarwno obecnie, jak iwprzyszoci uznano nastpujce: mocne strony: M1 wysokie kwalikacje pracownikw, M4 elastyczno wdziaaniu iprzy obsudze klienta oraz M5 szkolenia ustawiczne pracownikw, sabe strony: S1 cige zapotrzebowanie na zlecenia zuwagi na du liczb pracownikw, S2 wysokie koszty utrzymania biur isprztu oraz S3 wysokie koszty oprogramowania, szanse: sz1 zwikszenie krgu odbiorcw dziki kilku lokalizacjom isz2 dua liczba kontaktw dziki dugotrwaej wsppracy zinnymi rmami zbrany, zagroenia: Z3 wyduony czas oczekiwania na zapat faktur, Z4 konkurencja oraz Z6 niepewno zlece.

Rozwj biura projektw budowlanych

137

Zarwno obecnie, jak iw2030 r. najwyej zostay ocenione czynniki zgrupy mocne strony zaliczane do stymulantw wewntrznych. Szczegowy opis metodyki bada iwyniki analizy strukturalnej Ostatni etap bada ankietowych ukierunkowany by na zebranie informacji na temat wzajemnych wpyww pomidzy czynnikami wpywajcymi na rozwj biur projektowych. Ankietowani wypeniali macierz wpyww bezporednich, wktrych badano powizania midzy czynnikami analizy steepvl. Analizie poddano macierz wynikow, wktrej przyjto dominanty poszczeglnych ocen. Wbadaniu przyjto skal od 0 (brak wpywu) do 3 (duy wpyw). Analiz macierzy wpyww wykonano przy pomocy programu Micmac (freeware). Wykonano analiz wpyww bezporednich oraz pogbion analiz wpyww porednich. Program Micmac wykorzystuje algorytmy analizujce oddziaywania pomidzy czynnikami (por. Nazarko, Ejdys, Dbkowska 2012). Ujawniaj si wten sposb oddziaywania porednie, trudne do bezporedniego zdeniowania przez ekspertw (rys. 1).
Rysunek 1. Sie najsilniejszych 10% oddziaywa porednich wanalizie strukturalnej (im ciesza linia tym zalenoci s sabsze).

rdo: opracowanie wasne wprogramie Micmac.

138

Monika Siewczyska

Wyrniaj si niektre zczynnikw spoecznych, technologicznych, wartoci iprawnych. Najsilniejsze oddziaywanie wykazuje czynnik P3 strategia wspierania innowacyjnoci na poziomie kraju, ktry wpywa na: T1 wykorzystanie programw komputerowych wspomagajcych projektowanie, T2 efektywno systemu transferu innowacyjnych technologii oraz V1 wyksztacenie pracownikw. czn analiz siy wpywu istopnia zalenoci poszczeglnych czynnikw przedstawiono na wykresie wpyw-zaleno (rys. 2). Na podstawie przeprowadzonych analiz okrelono czynniki, ktre maj istotne znaczenie wrozwoju budowlanego biura projektowego. Po
Rysunek 2. Grupowanie czynnikw analizy strukturalnej wpyww porednich na wykresie wpywzaleno

determinanta

wpyw
kluczowe

zewntrzne

cele

zaleno

rezultaty regul ujcy i pomo cniczy

autonomiczny

rdo: opracowanie wasne iwprogramie Micmac.

Rozwj biura projektw budowlanych

139

porwnaniu wynikw wszystkich analiz oraz dyskusji wrd ekspertw wybrano czynniki V1 iV2 na osie scenariuszy. Poniej przedstawiono krtkie charakterystyki czterech scenariuszy rozwoju budowlanych biur projektowych wperspektywie 2030 roku (rys. 3). Scenariusz 1: wiem, ale moe by tak jeszcze Scenariusz zakada dobre wyksztacenie pracownikw oraz du ch rozwoju osobistego iudziau wnowych przedsiwziciach. Dobra organizacja pracy wbiurze iwyposaenie wprogramy wspomagajce projektowanie wraz zdobrze wyksztaconymi pracownikami daj szans na wiksz efektywno pracy. Obecno konkurencji jest nie do uniknicia, ale dobra marka rmy wyrobiona dziki elastycznoci wdziaaniu iprzy obsudze klienta wraz ztraon reklam oraz sieci powiza midzy rmami wsppracujcymi daje wiksze moliwoci pynnoci pracy. Przy zapewnieniu stabilnoci zatrudnienia icigoci zlece moliwy jest rozwj biura iwygospodarowanie czasu na
Rysunek 3. Ukad osi scenariuszy
dua ch rozwoju pracownikw

nie umiem, ale chc si dowiedzie sabe wyksztacenie pracownikw

wiem, ale moe by tak jeszcze... dobre wyksztacenie pracownikw

a po co to komu

ju wszystko wiem

maa ch rozwoju pracownikw rdo: opracowanie wasne.

140

Monika Siewczyska

wprowadzanie innowacji oraz doskonalenie pracownikw. Wsppraca projektantw zuczelniami technicznymi zapewni stay dostp do nowych technologii oraz rozszerzy moliwoci doskonalenia zawodowego pracownikw. Strategia wspierania innowacyjnoci na poziomie kraju uatwia dodatkowo transfer nowych technologii. Scenariusz 2: nie umiem, ale chc si dowiedzie Scenariusz zakada sabe wyksztacenie pracownikw, ale du ch rozwoju osobistego iudziau wnowych przedsiwziciach. Gotowo pracownikw do zdobywania nowych umiejtnoci nawet przy braku wystarczajcej wiedzy daje szans, poprzez system szkole, na wyspecjalizowanie pracownikw, ktrzy bd fachowcami wzadaniach zwizanych bezporednio zprolem dziaania rmy. Przydatny wtym przypadku jest dostp do wsparcia prawnego. Wcelu zapewnienia cigych zlece ipilnowania terminowoci wykonywanej pracy konieczny jest system kontroli pracownikw opierajcy si na przeoonych zwikszym dowiadczeniem. Korzystna moe by dua liczba oddziaw rmy. Pojawia si przy tym konieczno zapewnienia wikszej liczby zlece, ale krg odbiorcw usug rmy rwnie si poszerza. Moliwa jest jednak wsppraca pomidzy oddziaami iwskie wyspecjalizowanie pracownikw. Scenariusz 3: ju wszystko wiem Scenariusz zakada dobre wyksztacenie pracownikw, ale ma ch rozwoju osobistego iudziau wnowych przedsiwziciach. Praca dobrze wyksztaconego pracownika, ktry nie ma motywacji do poszerzania swojej wiedzy izdobywania nowych umiejtnoci, nie jest zbyt efektywna. Wysokie koszty wyposaenia stanowiska pracy oraz utrzymania lokalu isprztu nie s rwnowaone przez adekwatne wpywy. Naley wdroy system motywacyjny, ktry spowoduje zwikszenie zaangaowania pracownikw iuwiadomi im, e efektywno ich pracy wpywa na sytuacj rmy. Dua liczba kontaktw midzy branystami oraz rmami opodobnym prolu dziaalnoci daje szans na wykorzystanie ich potencjau, wie si to jednak ze wzrostem kosztw.

Rozwj biura projektw budowlanych

141

Scenariusz 4: apo co to komu Scenariusz zakada sabe wyksztacenie pracownikw oraz ma ch rozwoju osobistego iudziau wnowych przedsiwziciach. Wsytuacji duej konkurencji na rynku pracy, niepewnoci zlece oraz wyduonego czasu oczekiwania na zapat faktur niesprawnie dziaajce biuro projektowe nie ma duych szans utrzyma si na rynku. Koszty zakupu iwdroenia nowych programw wspomagajcych projektowanie s zbyt wysokie przy nieefektywnym ich wykorzystaniu przez niewykwalikowanych pracownikw. Przy konkurencji, ktra stosuje nowe technologie iwprowadza innowacje, rma, ktrej pracownicy nie maj motywacji do zdobywania nowych umiejtnoci, nie ma szans rozwoju. Nie pomoe nawet strategia wspierania innowacyjnoci na poziomie kraju.
PODSUMOWANIE

Sytuacja analizowanego sektora rynku wubiegych latach bya stabilna. Obecnie iwprzyszoci istnieje realne zagroenie kryzysem. Jednym zczynnikw wpywajcych na moliwo utrzymania si przez rm na rynku izapewnienie pynnoci pracy jest dobrze wyszkolona kadra, chtna do zdobywania nowych umiejtnoci. To zapotrzebowanie jest zgodne zRegionaln Strategi Innowacyjnoci opracowan dla wojewdztwa wielkopolskiego. Przedstawione scenariusze rozwoju, opracowane metod foresight, nie s dokadn prognoz, lecz maj na celu uwiadomienie perspektyw iprzygotowanie do zmian. Woparciu opowysze prognozy przedsibiorcy mog przeanalizowa sytuacj swojej rmy irozway, ktre czynniki wich przypadku mog, wperspektywie kilku lat, poprawi sytuacj rmy.
LITERATURA
gus, Produkcja budowlano-montaowa zrealizowana systemem zleceniowym igospodarczym wlatach 1990-2008, Produkcja budowlano-montaowa zrealizowana na terenie kraju systemem zleceniowym igospodarczym wlatach 2005-2011, Wskaniki oglnego klimatu koniunktury, h p://www.gus.pl (stan na dzie 11 wrzenia)

142

Monika Siewczyska
Krajowa Komisja Kwalikacyjna (2011), Analiza programw nauczania wyszych uczelni ksztaccych kadry dla budownictwa, Raport, Warszawa. Lachniewicz S., Walecka A. (2009), Rola naczelnego kierownictwa wsytuacji kryzysu wprzedsibiorstwie, [w:] A. Wasiluk (red.), Nowoczesne podejcie do zarzdzania organizacjami, Din, Warszawa. Malanek J. (2009), Biura projektowe: nasta czas ostrej konkurencji, h p://www. bankier.pl (stan na dzie 17 wrzenia). Nazarko J., Ejdys J., Dbkowska K. (2012), Model oraz wyniki pilotaowego badania typu foresight wobszarach: wzrost gospodarczy, innowacyjno mazowieckich przedsibiorstw, rozwj lokalny, Raport kocowy, Warszawa. Stasiak-Betlejewska R., Borkowski S. (2009), Zaleno poziomu jakoci wyrobw od poziomu satysfakcji pracownikw, [w:] A. Wasiluk (red.), Nowoczesne podejcie do zarzdzania organizacjami, Din, Warszawa. Szepelska A. (2009), Wpyw spowolnienia gospodarczego na motywacj pracownikw, [w:] A. Wasiluk (red.), Nowoczesne podejcie do zarzdzania organizacjami, Din, Warszawa. Tomaszuk A. (2009), Rola motywowania pozapacowego wpodnoszeniu efektywnoci pracy menederw wnioski zbada, [w:] A. Wasiluk (red.), Nowoczesne podejcie do zarzdzania organizacjami, Din, Warszawa. Uchwaa Sejmiku Wojewdztwa Wielkopolskiego nr iii/39/11 (2011).