L I D I A L U D W I C Z A K-N I E W I A D O M S K A

Wydzia Technologii Drewna Uniwersytet Przyrodniczy wPoznaniu l.niewiadomska@up.poznan.pl

Moliwoci aplikacji metody cyfrowej analizy obrazu do bada wytrzymaociowych wwybranym sektorze brany meblarskiej
Identykacja kluczowych czynnikw i tendencji rozwojowych analizowanego przedsibiorstwa w aspekcie bada foresightowych
sowa kluczowe: cyfrowa analiza obrazu, brana meblarska, akcesoria meblowe, badania ankietowe, foresigth streszczenie: Celem projektu byo spojrzenie na przyszo wybranego sektora przemysu przez pryzmat indywidualnego podmiotu gospodarczego zpunktu widzenia zarwno nauki jak itechnologii oraz rynku ikonsumenta zuwzgldnieniem uwarunkowa spoeczno-ekonomicznych. Przedmiotem przeprowadzonych bada bya analiza strategii funkcjonowania wybranego przedsibiorstwa brany meblarskiej zregionu Wielkopolski oraz perspektyw jego dalszego rozwoju na podstawie dostpnych danych statystycznych oraz raportw foresight. Ponadto, dokonano przegldu aktualnie stosowanych materiaw oraz metod badania jakoci akcesoriw meblowych waspekcie okrelenia moliwoci zastosowania wprzyszoci do tego celu metody cyfrowej analizy obrazu. Wbadaniach podjto prb identykacji kluczowych czynnikw itendencji rozwoju przedsibiorstwa na podstawie elementw foresightu brany meblarskiej. Przeprowadzono badania ankietowe uwzgldniajce oczekiwania ipreferencje klienta indywidualnego oraz grupowego. Opracowano zarys wizji rozwoju przedsibiorstwa na podstawie zidentykowanych szans izagroe oraz mocnych isabych stron.

Foresight w przedsibiorstwach. Nauka technologia wdroenie Krzysztof Borodako, Micha Nowosielski (red.) Instytut Zachodni, Pozna 2012 by Instytut Zachodni, Pozna 2012

216

Lidia Ludwiczak-Niewiadomska

The possibility of application of the digital image analysis method in strength tests in the selected sector of furniture industry
Identication of the key factors and development trends in the analysed enterprise in the context of foresight research
keywords: digital image analysis, furniture industry, furniture accessories, survey, foresight abstract: e aim of the project was to look at the future of the chosen industry concerning individual enterprise and from the perspective both science and technology, as well as market and consumer, taking into account the socio-economic conditions. e object of the research was to analyse the business strategy of the selected company from the furniture industry in Wielkopolska and its development prospects on the basis of available statistics and foresight reports. In addition, the author reviewed currently used materials and methods of testing the quality of furniture accessories in terms of determining the possibility of future use of the digital image analysis for this purpose. e study a empts to identify the key factors and trends of the enterprises development, based on the elements of the furniture industry foresight. Surveys were carried out taking into account the needs and preferences of the individual and group clients. e author outlined the enterprises development vision, based on identied opportunities, threats, strengths and weaknesses.

WPROWADZENIE

Producenci, wychodzc naprzeciw coraz wyszym icigle zmieniajcym si oczekiwaniom konsumentw oraz stale rosncej konkurencji, zmuszeni s do podejmowania kompleksowych dziaa zwizanych zszeroko rozumianym marketingiem, cig kontrol jakoci oferowanych usug iwyrobw oraz bada wzakresie innowacyjnoci produktw iprocesw technologicznych. Wsektorze drzewno-meblarskim dua konkurencja markowych rm, gwnie zkapitaem zagranicznym, wymusza na krajowych producentach cige zwikszanie efektywnoci produkcyjnej oraz dostosowywanie si do zmieniajcych si wymaga rynku wzakresie wzornictwa, ergonomii ibezpieczestwa, przy jednoczesnym obnieniu kosztw wytwarzania. Wprowadzanie nowych technologii umoliwia

Metoda cyfrowej analizy obrazu w badaniach wytrzymaociowych

217

wzrost wydajnoci oraz zmniejszenie zuycia materiaw ienergii (spadek kosztw produkcji). Usprawnienie procesw produkcyjnych przynosi rwnie popraw jakoci ibezpieczestwa pracy, ale przede wszystkim ma na celu wytwarzanie konkurencyjnych wyrobw onowych ilepszych waciwociach. Obecnie najwiksze przedsibiorstwa inwestuj coraz czciej wwewntrzne komrki badawczo-rozwojowe. Niestety wielu producentw ze wzgldw nansowych nie posiada wasnych laboratoriw wytrzymaociowych, czy nawet sekcji konstrukcyjno-projektowych prowadzcych badania nad przygotowaniem iwdraaniem nowych produktw. Wzwizku zpowyszym rmy te coraz czciej zauwaaj potrzeb podejmowania dziaa badawczych wkooperacji zjednostkami naukowymi. Branowe przedsibiorstwa zgaszaj zapotrzebowanie na nowe technologie imateriay unowoczeniajce iusprawniajce dotychczasowe procesy produkcyjne. WPolsce dotychczasowa wsppraca pomidzy orodkami nauki aszeroko rozumianym biznesem wprzemyle drzewnym ma najczciej krtkotrway charakter usug badawczych (np. wdroenia nowych produktw itechnologii) oraz usug standaryzowanych (atesty, certykaty, itp.). Zdecydowanie rzadziej ma miejsce prowadzenie wsplnych bada oraz staa wymiana wzajemnych dowiadcze. Powodem ograniczonej wsppracy wewntrz brany jest najczciej: sprzeczno interesw, brak zaufania do partnerw oraz brak odpowiednich partnerw. Obszary, wjakich badane podmioty widz moliwo wsppracy, to przede wszystkim: podejmowanie wikszych inwestycji, projektowanie, zaopatrzenie oraz zdobywanie rynku (Kpka 2010). Zraportu dotyczcego sieci gospodarczych wWielkopolsce wynika, e przedsibiorstwa ztego regionu charakteryzuj si niskim wskanikiem skonnoci do wspdziaania zpodmiotami naukowo-badawczymi, atake odpornoci na inspiracj ze strony innych przedsibiorstw (Wyrwicka 2011). Regionalni producenci wramach wsppracy zsektorem B+R wgwnej mierze zlecaj badania iekspertyzy laboratoryjne oraz uczestnicz we wsplnych szkoleniach ikonferencjach. Ponadto naley stwierdzi, e dziaalno innowacyjna przedsibiorstw sektora meblarskiego wzakresie generowania iwdraania nowej wiedzy jest cigle niezwykle niska. Uczestnicy bada wrd przyczyn takiego stanu wymieniali najczciej: wysokie koszty

218

Lidia Ludwiczak-Niewiadomska

prowadzenia bada, brak rodkw na dziaania wtym obszarze oraz dugotrwae procedury. Niewielka cz badanych podmiotw jako powd braku wsppracy zjednostkami B+R podawaa rwnie niedopasowanie ich oferty iprolu do potrzeb brany. Wzwizku zpowyszym gwnym celem niniejszego projektu byo nawizanie irozwj trwaej oraz efektywnej wsppracy pomidzy przedstawicielami nauki ibiznesu. Wramach zrealizowanego projektu dokonano analizy dotychczasowych metod badania jakoci oku, przeznaczonych do brany meblarskiej, wybranego producenta waspekcie okrelenia moliwoci zastosowania wprzyszoci do tego celu metody cyfrowej analizy obrazu. Wprzeprowadzonych badaniach podjto rwnie prb identykacji kluczowych czynnikw itendencji rozwoju przedsibiorstwa woparciu oraporty foresightu brany meblarskiej.
STUDIA LITERATUROWE ZZAKRESU ANALIZ

Pod wzgldem powierzchni lasw Polska zajmuje wUnii Europejskiej sidme miejsce, awiloci pozyskania drewna pite. Zasoby lene polskich lasw s dwukrotnie wiksze ni przecitnie wEuropie. Na surowcu naturalnym, jakim jest drewno, bazuje brana drzewno-meblarska, ktra ma kluczowe znaczenie dla polskiej gospodarki iwytwarza okoo 3% produkcji globalnej kraju (dane z2007 r.), ponad 8% produkcji sprzedanej przemysu ikoncentruje prawie 12% ogu zatrudnionych wprzemyle (Ministerstwo rodowiska 2008). Brana ta jest silnie powizana zinnymi sektorami gospodarki, takimi jak np. budownictwo. Zbada wynika, e wsektorze budowlanym zuywane jest bezporednio okoo 58% materiaw drzewnych (cznie zmeblami) produkowanych wPolsce. cise powizanie koniunktury przemysu drzewnego zsektorem budownictwa byo silnie zauwaalne zwaszcza wlatach 2008-2009, kiedy to kryzys gospodarczy spowodowa spadek wbudownictwie, ktry szybko przeoy si na kryzys przemysu drzewnego. Sektor drzewny ma istotne znaczenie wwymianie handlowej Polski zzagranic. Materiay iwyroby zdrewna stanowi ponad 10% wartoci caego eksportu, zczego okoo 50% przypada na meble. Przemys meblarski jest bran wiodc wrd bran drzewnych, za-

Metoda cyfrowej analizy obrazu w badaniach wytrzymaociowych

219

rwno pod wzgldem iloci podmiotw gospodarczych, zatrudnienia, jak iwartoci produkcji. Problemem polskiej brany drzewno-meblarskiej jest jej zbyt due rozdrobnienie, co ma istotne znaczenie dla rozwoju innowacyjnoci wtym sektorze. Wprzemyle meblarskim przewaaj mae zakady stolarskie itapicerskie, zczego ponad 90% rm zatrudnia mniej ni 10 osb (dane z2008 r.), atylko okoo 1% podmiotw mona okreli jako rmy due. Podobna struktura wystpuje rwnie wpozostaych branach drzewnych (Kpka 2010). Sektor oku meblowych jest zaleny inierozerwalnie zwizany zbran meblarsk, ktrej rozwj zdeterminowany jest zjednej strony przez stan ekonomiczny pozostaych bran drzewnych, dostarczajcych materiay drewnopochodne do produkcji mebli, azdrugiej strony przez poziom rozwoju caej gospodarki, wpywajcy na rozwj budownictwa iwzrost zamonoci caego spoeczestwa. Ze wzgldu na wyej wykazane powizanie, sytuacja ekonomiczna producentw akcesoriw meblowych wduym stopniu zaley od kondycji przemysu meblarskiego. Oba sektory powinny wzajemnie wsppracowa iwspiera swoje dziaania wzakresie utrzymania ipozyskania nowych klientw. Organizacje s zalene od swoich klientw idlatego zaleca si, aby rozumiay obecne iprzysze potrzeby klienta, aby speniay wymagania klienta oraz podejmoway starania, aby wykracza ponad jego oczekiwania (Norma iso 9001). Wlatach 2009-2011 zrealizowano projekt pt.: Foresight wdrzewnictwie scenariusze rozwoju bada naukowych wPolsce do 2020 roku, wramach ktrego opracowane zostay moliwe cieki rozwoju bada wbrany drzewnej. Na rysunku 1 przedstawiono podzia sfery badawczej iprodukcyjnej wdrzewnictwie. Zredagowane scenariusze wykazay, e zczynnikw wpywajcych na prowadzenie bada naukowych wdziedzinie drzewnictwa oraz determinujcych ich wdroenie do praktyki gospodarczej, najwaniejsze wprzyszoci bd: potencja ikompetencje kadr, moliwoci techniczne oraz koszty realizacji iwdraania bada. Szczegowe scenariusze iwnioski wynikajce ze zrealizowanego projektu dostpne s wlicznych publikacjach wydanych przez Instytut Technologii Drewna wPoznaniu (np. Ratajczak 2009, 2010, 2011). Ocenia si, e wprzyszoci szczegln rol wpracach badawczych zzakresu drzewnictwa odgrywa bd: automatyka, informatyka ieko-

220

Lidia Ludwiczak-Niewiadomska

logia. Wzwizku zpowyszym wnajbliszych latach wprzemyle drzewno-meblarskim istotne bd inwestycje wspierajce dalszy rozwj technologiczny oraz komputeryzacja wszystkich etapw wytwarzania (poczwszy od projektu do kontroli jakoci gotowych wyrobw). Aby sprosta coraz wikszym wymaganiom klientw, przedsibiorstwa rozwijaj odziay techniczne, laboratoria kontroli jakoci, wdraaj nowoczesne technologie. Liczne placwki badawcze opracowuj iwprowadzaj na rynek nowe wyroby, modernizuj parki maszynowe iwdraaj nowe technologie produkcji. Producenci zmuszeni s do poszukiwania istosowania najnowszych, precyzyjnych metod kontroli ipomiaru jakoci. Metoda cyfrowej analizy obrazu jest nowoczesn metod fotogrametryczn, ktra na tle dzisiejszych wymogw istandardw funkcjonowania przedsibiorstw produkcyjnych wydaje si elementem niezbdnym iniezwykle przydatnym wprzyszoci. Metody fotogrametryczne znajduj coraz szersze zastosowanie wrnych dziedzinach nauki, tj.: budownictwie, geodezji, grnictwie czy medycynie. WPolsce przewaaj zastosowania inynieryjno-budowlane dla tego typu pomiarw, natomiast wkrajach wysoko rozwinitych dominuj zastosowania przemysowe. Obecnie wwielu gaziach przemysu fotogrametria stanowi wane narzdzie kontroli jakoci iwymiarw elementw przygotowanych do montau oraz pomiaru ksztatu iodksztace gotowych wyrobw. Cyfrowe metody stosowane wfotogrametrii przemysowej uatwiaj kontrol obiektw znajdujcych si wruchu ipomiary ich deformacji (Mikrut iBernasik 2007). Metody te uatwiaj nadzorowanie procesw produkcyjnych isterowanie nimi (robotyka), astosowane urzdzenia umoliwiaj bezkontaktowe inieniszczce pomiary nawet bardzo delikatnych materiaw.
METODYKA BADA

Wtworzeniu dugoterminowych wizji przyszoci analizowanego przedsibiorstwa zwybranego sektora brany meblarskiej posuono si takimi narzdziami, jak: panele problemowe, wywiady eksperckie, burze mzgw oraz metody analizy strategicznej (tj.: swot, pest). Wramach przeprowadzonych analiz zidentykowano szanse izagroenia oraz mocne isabe strony badanej rmy, anastpnie na ich

Metoda cyfrowej analizy obrazu w badaniach wytrzymaociowych Rysunek 1. Schemat podziau sfery badawczej iprzemysowej wdrzewnictwie
DRZEWNICTWO

221

NAUKA

GOSPODARKA

Obszary badawcze: mechaniczny przerb drewna, kompozyty drzewne, celulozownictwo ipapiernictwo ochrona rodowiska ibezpieczestwo, ochrona drewna, bioenergia, ekonomika drzewnictwa

Przemysy: tartaczny, pyt drewnopochodnych, stolarki budowlanej, opakowa, celulozowo-papierniczy iprzetwrstwa papierniczego, meblarski, pozostay

rdo: Ratajczak (2011, s. 19).

podstawie stworzono zarys wizji rozwoju przedsibiorstwa. Wyniki przeprowadzonych bada ianaliz posu badanemu podmiotowi do ustalenia trendw dalszego rozwoju istrategii. Ponadto dokonane zostay analizy preferencji potencjalnych konsumentw producenta oku na bazie wczeniej zrealizowanych bada testowych iankietowych. Testom poddano szuady piciu czoowych producentw oku dobranych pod wzgldem podobnego poziomu cenowego iopodobnych rozwizaniach funkcjonalnych. Na pocztku do zada czonkw zespou naleao dokonanie tylko oceny wizualnej kadej zbadanych szuad, anastpnie zebrano od wszystkich testujcych opinie dotyczce oceny jakoci badanych wyrobw sformuowane tylko na podstawie pierwszego wraenia. Wdalszej kolejnoci bada

222

Lidia Ludwiczak-Niewiadomska

testowych ocenie podlegay wybrane cechy charakterystyczne szuad takie, jak stabilno, jako domyku, funkcjonalno. Przeprowadzone zostay rwnie badania ankietowe majce na celu ustalenie czynnikw determinujcych wybr okrelonych mebli kuchennych przez klienta. Szczegowe dane dotyczce ankiety przekazano rmie bdcej przedmiotem projektu.
CHARAKTERYSTYKA PRZEDMIOTU BADA

Projekt, wramach ktrego przeprowadzano analiz moliwoci aplikacji metody cyfrowej analizy obrazu do bada wytrzymaociowych, realizowano wprzedsibiorstwie bdcym midzynarodowym dostawc oku meblowych dla brany meblarskiej. Firma posiada liczne lie izakady produkcyjne zlokalizowane na caym wiecie. Produkcja wzakadzie odbywa si zgodnie zeuropejskimi normami ochrony rodowiska, atroska onaturalne rodowisko stanowi podstaw dziaalnoci rmy. Producent od wielu lat inwestuje wnowoczesny park maszynowy, apodejmowane dziaania maj na celu cige udoskonalanie procesw produkcyjnych oraz utrzymanie wysokiej jakoci produktw. Ponadto rma angauje si wbiece opracowywanie nowych wzorw irozwiza technicznych dopasowanych do stale zmieniajcym si potrzeb igustw konsumentw. Polityka jakoci prowadzona przez rm ma zapewni nabywcom satysfakcj zuytkowania jej produktw. Producent uczestniczcy wzrealizowanym projekcie od lat jest liderem wbrany oku meblowych poprzez stawianie duego nacisku na funkcjonalno, wzornictwo, bezpieczestwo itrwao swoich wyrobw. Jako wyprodukowanych akcesoriw meblowych znaczco wpywa na ostateczn warto wyposaonych wnie mebli. Producent rozumie konieczno cigego monitorowania potrzeb rynku iwsppracy zsektorem badawczo-rozwojowym wcelu cigego usprawniania ikontrolowania procesu wytwrczego.
WYNIKI BADA

Analiza wynikw przeprowadzonych bada testowych iankietowych opisanych wrozdziale metodyka wykazaa, jak wanym czynnikiem

Metoda cyfrowej analizy obrazu w badaniach wytrzymaociowych

223

dla konsumenta przy wyborze mebli jest pierwsza ocena wizualna. Zpiciu badanych producentw oku najwicej pozytywnych opinii we wszystkich badanych kategoriach uzyska produkt, ktry wywar najlepsze pierwsze wraenie na osobach testujcych. Ocena estetyczna wyrobu jest na tyle wana dla uytkownika kocowego, e produkt osabej ocenie wizualnej uzyskiwa rwnie niskie noty za pozostae funkcje techniczne, mimo e paradoksalnie byy one na wysokim poziomie. Zpsychologicznego punktu widzenia nasza pierwotna ocena staje si zazwyczaj bardzo trwaa, poniewa ludzki umys szuka argumentw potwierdzajcych pierwsze wraenie (Goleman iBoyatzis 2009). By moe wprzypadku badanych osb zadziaa wanie ten mechanizm. Trzy gwne czynniki, ktre zdaniem ankietowanych decyduj owyborze ostatecznej oferty, to przede wszystkim estetyka wykonania, jako itrwao produktu, anastpnie cena. Na podstawie przeprowadzonych bada mona stwierdzi, i polski konsument przede wszystkim oczekuje od oku meblowych trwaoci iwysokiej jakoci tak, by zakupiony zestaw mebli suy mu dziesi iwicej lat. Ankiety dowodz, e cena zakupu nie jest ju argumentem najwaniejszym przy wyborze mebli. Polacy s w stanie zapaci wicej za dodatkow funkcj czy podwyszon jako, trwao, jak iciekawe wzornictwo. Rozwojowi wzornictwa mebli nierozerwalnie wsptowarzyszy ewolucja techniczna oku meblowych. Wcigu ostatnich lat standardem wyposaenia mebli kuchennych stay si szuady zpenym wysuwem, prowadnice ze zintegrowanym systemem cichego domknicia, szuady zpodwjn stalow ciank boczn kryjc prowadnic wewntrz oraz stalowe zawiasy meblowe ze zintegrowan funkcj cichego domyku. Przyszo to elektromechaniczne oraz mechaniczne systemy wspomagajce otwieranie szuad idrzwi. Nowoczesne okucia wymagaj nowoczesnych metod pomiaru ich waciwoci. Brana oku meblowych wcelu osignicia niezawodnoci funkcjonowania oku przez cay okres uytkowania mebli musi przeprowadza rnego rodzaju testy laboratoryjne. Wszystkie okucia meblowe poddawane s przede wszystkim badaniom zmczeniowym oraz wytrzymaociowym symulujcymi ich codzienn prac. Oprcz waciwoci mechanicznych sprawdzana jest take trwao iodporno

224

Lidia Ludwiczak-Niewiadomska Rysunek 2. Panele kontrolne zarejestrowane wtrakcie pomiaru odksztace pyt drewnopochodnych ialuminium metod cyfrowej analizy obrazu

rdo: materiay wasne.

koloru wyrobw na wiato, cieralno materiaw powierzchniowych, odporno na wilgotno, zasolenie, chemikalia czy korozj. Ocena oku meblowych pod wzgldem wizualnym, jak iwytrzymaociowym moe by wprzyszoci realizowana przy uyciu narzdzi, jakich dostarcza metoda cyfrowej analizy obrazu, co powinno przyczyni si do znacznego zautomatyzowania iskrcenia czasu kontroli ipomiaru jakoci. Optyczna, cyfrowa analiza odksztace stanowi obecnie dynamicznie rozwijajcy si dzia bada materiaowych istanowi alternatyw dla stosowanych od lat metod opartych na takich urzdzeniach, jak np. ekstensometry. Intensywny postp techniczny iinformatyczny znaczco powinien wpyn na dostpno iobnik cen urzdze umoliwiajcych cyfrowe pomiary optyczne. Obecnie koszty zwizane zzakupem niezbdnego sprztu ioprogramowania stanowi czsto gwn barier stosowania tego typu metod przez producentw brany meblarskiej. Zurzdze do optycznej analizy korzystaj uniwersytety, laboratoria, przemys motoryzacyjny ilotniczy, inynieria ldowa imorska, rmy biomedyczne iwiele innych. WKatedrze Mechaniki iTechniki Cieplnej na Wydziale Technologii Drewna Uniwersytetu Przyrodniczego wPoznaniu pierwsze badania dotyczce pomiaru odksztace sprystych przy uyciu metody cyfrowej analizy obrazu przeprowadzono w2003 r. Nastpnie, wramach stau naukowego, dziki nawizaniu wsppracy zlaboratorium instytutu

Metoda cyfrowej analizy obrazu w badaniach wytrzymaociowych

225

ivalsa/cnr (Trees and Timber Institute/National Research Council) wSan Michele AllAdige we Woszech), wykonano seri dowiadcze dotyczcych pomiaru odksztace rozciganych prbek dla tworzyw drewnopochodnych (osb) ialuminium (Ludwiczak-Niewiadomska 2007). Na rysunku 2 przedstawiono zdjcia przykadowych bada pomiaru odksztace przy uyciu narzdzi cyfrowej analizy obrazu. Szczegowy opis zastosowanej metody zamieszczono wpracy Ludwiczak- Niewiadomskiej (2008).
ZAKOCZENIE

Zprzeprowadzonych analiz wynika, i kluczowymi czynnikami determinujcymi rozwj przedsibiorstw brany drzewno-meblarskiej s gwnie dziaania zmierzajce do uzyskania wysokiej jakoci innowacyjnych produktw iusug. Jako, obok ceny oferowanych dbr, staje si coraz waniejszym elementem konkurowania na rynku. Konieczne jest zwikszanie innowacyjnoci caej brany poprzez wprowadzanie do produkcji nowoczesnych materiaw imetod produkcji oraz pomiaru ikontroli szeroko rozumianej jakoci. Bodcem kreowania nowych, innowacyjnych produktw irozwiza jest zawsze rynek, acelem wprowadzania innowacji jest potencjalny zysk ekonomiczny. Niezbdna jest zatem bieca komercjalizacja wynikw bada, czego niedostatek cigle obserwujemy wpolskim drzewnictwie, aco moemy uzyska poprzez intensywne nawizywanie izacienianie wsppracy pomidzy przedstawicielami sfery nauki isfery przemysu. Przeprowadzone wostatnich latach analizy rynku drzewnego (Kpka 2010) ipreferencji polskich konsumentw dowodz, e warunkiem odniesienia sukcesu jest coraz czciej nie cena produktw, ale wypracowanie rozpoznawalnej marki utosamianej ztrwaoci iniezawodnoci produktw, fachowym doradztwem oraz unikalnym wzornictwem.
LITERATURA
Goleman D., Boyatzis R., (2009), Inteligencja spoeczna ibiologia przywdztwa, Harvard Biznes Review Polska, 01/9.

226

Lidia Ludwiczak-Niewiadomska
Kpka B., (2010), Strategia rozwoju brany drzewno-meblarskiej plan dziaania. Eko Marketing. Ludwiczak-Niewiadomska L., (2007), Investigation of the strains and fracture of Oriented Stand Boards using optical measurement methods. Report of the Short Term Scientic Mission cost-stsm-E35-02790. Ludwiczak-Niewiadomska L., (2008), Wyznaczanie elementw macierzy podatnoci pyt OSB wpaskim stanie naprenia metod cyfrowej analizy obrazu, Uniwersytet Przyrodniczy wPoznaniu. Mikrut S., Bernasik J., (2007), Fotogrametria inynieryjna, Akademia Grniczo-Hutnicza im. Stanisawa Staszica, Krakw. Ministerstwo rodowiska, (2008), Raport ostanie gospodarki irynku drzewnego, www.mos.gov.pl/g2/big/2009_04/0593016576430b66de15512d2bdef1.pdf (stan na dzie 15 lipca). Ratajczak E.,(2009), Innowacyjno sektora drzewnego wPolsce, Wydawnictwo Instytutu Technologii Drewna, Pozna. Ratajczak E., (2010), Sfera nauki ibada wdrzewnictwie wPolsce, Wydawnictwo Instytutu Technologii Drewna, Pozna. Ratajczak E., (2011), Foresight wdrzewnictwie Polska 2020, Wydawnictwo Instytutu Technologii Drewna, Pozna. Wyrwicka M., (2011), Raport kocowy. Do projektu Foresight Sieci gospodarcze Wielkopolski - scenariusze transformacji wiedzy wspierajce innowacyjn gospodark, Wydawnictwo Politechniki Poznaskiej, Pozna.