Margaret Mead Kultura i tosamo

Wstp
Centralnym problemem w dzisiejszych czasach staje si identyfikacja czyli pytanie o to z jak przeszoci, teraniejszoci i przyszoci moe si utosamia mody czowiek szukajcy ideaw. Czowiek pierwotny by jednym ze swojego ludu (tych z ktrymi y i wspbiesiadowa), identyfikowa si z grup. Mimo e czasem zdarzao si, e grupa takiego osobnika odrzucaa, to nie moga ona zmieni swojej identyfikacji: bya tym, kim bya. Moliwo identyfikacji pojawia si kiedy wspzawodniczce style ycia uzyskay nowy rodzaj sankcji pyncych z religii i ideologii politycznych. Identyfikacja staa si wyborem pomidzy caymi systemami mylenia a nie tylko drobn rnic midzy plemionami.

Wprowadzenie
Mimo e dymy do uniwersalizacji naszej kultury to nadal spotykamy ludzi, yjcych tak jak ich przodkowie (pierwotni rybacy, myliwi). Na wiecie s ogromne zrnicowania kulturowe (w Nowej Gwinei ludzie z niektrych plemion nie potrafi liczy, a naukowcy z cywilizowanych czci wiata licz rzeczy w dziesitnych sekundy). Nastpuj roszady w strukturach wadzy, relacjach midzy silnymi i sabymi (Np.: strajki uczniw ), jednak nadal na forum midzynarodowym nie dopuszczamy do gosu, tych z najdalszych zaktkw, tych z ludw pierwotnych. Ludzie w dzisiejszych czasach s niepoprawnymi optymistami, wydaje im si e cay wiat moe ulec zagadzie a oni i tak ocalej. Nie wykorzystuj wiedzy, ktr posiadaj. Wci bardzo mao wiemy o historii, o ludziach z przeszoci. Ksika oparta jest na badaniach nad ludami yjcymi wspczenie, nie odwouje si do przeszoci jako takiej.

Przeszo. Kultury postfiguratywne, czyli nieocenieni przodkowie

Autorka wprowadza podzia na kultury: postfiguratywne (dzieci ucz si gwnie od rodzicw) kofiguratywne (dzieci i doroli ucz si od rwienikw)

 prefiguratywne (doroli ucz si od swoich dzieci)

Spoeczestwa pierwotne, wskie grupy religijne, ideologiczne enklawy s gwnie postfiguratywne, opieraj si na autorytecie pochodzcym z przeszoci. W tej kulturze zmiany zachodz wolno i s trudne do zauwaenia. Dzieci mog si w odpowiednim czasie spodziewa tego samego co w tym samym momencie ycia przeyli ich rodzice czy dziadkowie. Charakterystyka: Wiedza przekazywana dzieciom wczenie, wymaga si od nich posuchu std przewiadczenie dziecka e czeka je jedno okrelone przeznaczenie Sposb ycia nie ulega zmianom, jest zawsze ten sam Kady przedmiot co przez siebie wyraa, kady gest wzmacnia, przypomina, kada wypowied skada si z form znanych ju wczeniej, kade zachowanie kulturowe jest na bazie znanego i odwiecznego wzoru Kultura zwizana z miejscem zamieszkania, mimo e ono moe si w trakcie ycia zmienia Decyzja o przyczeniu si do takiej kultury zawsze wymaga absolutnego przyjcia nowej tosamoci, wraz z zobowizaniem do przekazywania jej potomkom, czonkowstwo wymaga totalnej i bezwarunkowej identyfikacji Wymagana obecno trzech generacji: cigo opiera si na pokoleniach Bezczasowo Kultury te jednoczenie przewiduj nieuchronno porzucenia wasnej kultury i przyjcia obcej jak i mog zawiera norm wykluczajc tak zmian Zawsze istnieje obawa, e nowa generacja podniesie bunt i przeciwstawi si oczekiwaniom starszych (ale poczucie tosamoci kulturowej umacniane przez grob czy kar odrzucenia jest bardzo trwae) Modelem kultury postfiguratywne jest wyizolowana kultura pierwotna, zacierajca pami o przeszoci i zachowujca jedynie wybrane jej czci (jest to zwizane z tym, e nie zachowuj si adne dokumenty pisane odnonie historii ludw) Cigo jest zachowana poprzez wyparcie z pamici wszystkiego, co zakca poczucie tosamoci i trwaoci Niepodwaalno zachowania i ich nieuwiadomiony charakter, rdem trwaoci kultury

Przykady: Arapeshowie z Nowej Gwinei Mieszkacy Bali (mimo rnych wpyww, dyfuzji kulturowych potrafili w sobie zachowa t jedn tosamo) Amisze Emigranci, w nowym miejscu zamieszkania

Teraniejszo. Kultury kofiguratywne, czyli odnalezieni rwienicy.

Charakterystyka: Dominujcy wzr to zachowanie rwienikw Starsi nadal okrelaj granice i formy w jakich kofiguracja moe wystpi w zachowaniu modszych Kofiguracja bierze pocztek z rozpadu sytemu postfiguratywnego:

spowodowanego kataklizmem, nowymi technologiami, osiedleniem w nowym kraju, podbojem, przewrotem religijnym, przemianami rewolucyjnymi Modzi ludzie sami musz wynale nowe style zachowania- potrzeba pionierw, ludzi ktrzy przystosowali si do nowego rodowiska Konflikt midzy pokoleniami pojawia si w momencie kiedy metody wychowania do tej pory stosowane okazuj si niewystarczajce lub nieodpowiednie do uformowania takiej postawy jakiej oczekuj pionierzy atwiej si utosamia z rwienikami ni z rodzin, od ktrej oddziela nas przepa nowych dowiadcze Zachowania konformistyczne Zauwaalny brak pokolenia dziadkw (przyjcie nowego stylu ycia, nowych zachowa jest wtedy atwiejsze), to te sprawia e sabsze s kontakty midzy kuzynami, gdy starsze pokolenie takie kontakty podtrzymywao Przeszo staje si czym chwiejnym, atwym do wyparcia lub zafaszowania bo nie ma ludzi, ktrzy by podtrzymywali wersj wydarze Brak cigoci form tego wszystkiego co dziadkowie przekazuj ojcom a ojcowie synom

Wychowanie dzieci si zmienia: pojawiaj si opiekunki, szkoa, wysze wymagania rodzicw, przekazuj dzieciom bardziej zoony wzr kulturowy Zaczyna dzia si tak, e to dzieci staj si autorytetami w sprawach nowego stylu ycia i rodzice trac moliwo osdzania ich i kontrolowania. Gdy kofiguracja wrd grup rwieniczych ulegnie instytucjonalizacji przez kultur, pojawia si zjawisko kultury modzieowej lub kultury nastolatkw Trwae elementy tej kultury to: podzia na grupy wieku, bunt okresu dojrzewania, konflikt midzypokoleniowy i systematyczne oddalanie si dzieci od wzorcw przyjtych przez ich rodzicw

Przykady: Spoeczestwo klasowe (zmiana zawodw, statusw) Dalsze pokolenia emigrantw (przystosowanie do nowych warunkw, wychowywanie dzieci) Przybysze (mog wprowadza nowy jzyk, sposb zachowania) Manusowie z Wysp Admiralicji

Przyszo. Kultury prefiguratywne, czyli zagadkowe dzieci.

Przyszo jest w zasadzie pewnym przedueniem przeszoci. Obecnie rozam midzypokoleniowy ogarn cay wiat. Tempo zmian jest najbardziej widoczne w krajach najmniej i najbardziej uprzemysowionych. Pojawia si pytanie Jakie nowe okolicznoci wyzwoliy bunt modziey na caym wiecie? : pojawienie si spoecznoci ogarniajcej cay wiat (dowiedzielimy si o innych ludziach, w rnych zaktkach wiata), jestemy spoeczestwem poczonym wspln wiedz i zagroeniami. Zmiany nastpiy w cigu zaledwie jednego pokolenia.

Charakterystyka: Modzi widz, e starsze pokolenie chodzi po omacku, bezskutecznie prbuje rozwiza pojawiajce si problemy, e uywaj przedmiotw, ktre dzi na nie wiele si mog zda

Modzie szuka nowych rozwiza, uwaa e zawsze mona znale lepsze wyjcie z sytuacji zaczyna si wycig szczurw, kto zrobi lepiej, kto speni

wicej wymaga, standardw Brak ju przewodnikw (ktrymi wczeniej byli rodzice albo dziadkowie) Mode pokolenie stanowi wyizolowan generacj Kada generacja jest na swj sposb samotna i pozbawiona oparcia w przeszoci, nie ma cznoci midzy pokoleniami Kryzys wiary: ludzie stracili wiar ale te przestali ufa ideologiom politycznym i nauce, nie maj adnej formy bezpieczestwa Jednoczenie nadal gdzie obok istniej rodowiska postfiguratywne Modzie dyskredytuje dziaanie starszych, chce wszystko zacz od nowa bez odwoywania si do przeszoci, bo ona jest rdem zawodu, natomiast przyszo to tylko widmo masowej zagady caej ludzkoci Niezadowolenie wyraane jest poprzez bierno, bezosobowe i powierzchowne wypenianie zasad uznanych za bezsensowne Symbolem kultury prefiguratywnej staje si nienarodzone dziecko (nie wiadomo jak bdzie wyglda, jakiej bdzie pci, czy bdzie geniuszem czy upoledzonymto zwiastuje niepewno tego co bdzie w przyszoci) Jestemy jedynie w stanie zapewni takiemu dziecku opiek i bezpieczestwodziecko jest uzalenione od rodzicw, tak samo i cech kultury jest zaleno Przyszo yjcych dzi dzieci, jest czym tak nieprzewidywalnym, e nie mona si z ni upora w kulturach stanowicych mieszank elementw

postfiguratywnych i kofiguratywnych.

Naley szuka prefiguratywnych sposobw uczenia si i przekazywania wiedzy, ktre uchroni nas przed zamkniciem si wielu moliwoci na przyszo, naley stwarza nowe wzorce dla dorosych, ktrzy powinni nauczy swoje dzieci jak powinny si uczy i jak warto ma identyfikacja. Powinno si umoliwi modemu pokoleniu ksztatowanie przyszoci wtedy by moe nastpi uwolnienie si wyobrani od tego co byo w przeszoci. To dzieci i modzie powinni pyta po to aby caa wiedza z przeszoci moga by wykorzystana jako rdo odpowiedzi. Jeli mamy zbudowa kultur prefiguratywn, w ktrej przeszo bdzie odgrywa rol narzdzia a nie rodka przymusu, musimy zmieni lokalizacj przyszoci. Musimy

umiejscowi przyszo w istniejcej ju spoecznoci kobiet, mczyzn i dzieci, otoczy je opiek, trosk i staraniem. Przyszo jest ju teraz.