Bezrobotnej ycie o czekoladzie, str.

Zielone morze moliwoci, str. 5

Lipiec, nr 6/2012

Zgrzyt
Zgierska Gazeta Niezalena
(CC BY-NC-SA 2.0) Fot. Carlton Reid

Przepisy na lato, str. 11

Egzemplarz bezpatny

Transport: wymagajcie wicej!

Ilekro odwiedzam Zgierz, mam wraenie, e miasto skapitulowao w obliczu problemw transportowych. Symbolizuje je droga krajowa nr 1, przebiegajca przez centrum miasta. Z jednej strony niszczy ona potencja na oywienie przestrzeni publicznych. Z drugiej jej znane wszystkim wskie gardo znakomicie wydua czas dojazdu do odzi.
Jak przesun DK nr 1? Najbardziej rozsdna byaby moliwie szybka budowa autostrady Tuszyn-Strykw, aby uwolni zarwno d, jak i Zgierz od tranzytu midzy portami Trjmiasta a lskiem. Zgierz powinien domaga si tej drogi szczeglnie mocno, bo najbardziej cierpi z powodu jej braku. Niestety, jak na razie dzki ZDiT planuje przenie zgierskie problemy do odzi i krajow jedynk przeprowadzi w sposb rozcinajcy osiedle Radogoszcz, co gwarantuje dugotrwae protesty i przekroczenie wszelkich moliwych terminw. Tak wic uwolnienie Zgierza od tranzytu z pewnoci zajmie jeszcze lata. To nie usprawiedliwia nicnierobienia. Po pierwsze, trzeba wymusi na Wojewdzkiej Inspekcji Transportu Drogowego, aby przyoya si do kontroli masy ciarwek. dzka WITD jest jedn z najbardziej leniwych inspekcji w Polsce. Potwierdzi to marcowy raport

Przestrze na drodze zajmowana przez 60 osb: siedzcych w samochodach; autobusie; i na rowerach

Kir na Dugiej, czyli spr o Modzieowy Dom Kultury

Po 60 latach funkcjonowania MDK moe si pochwali licznymi sukcesami zarwno swoich wychowankw jak i kadry pedagogicznej. W 2011 roku placwka uzyskaa tytu Miejsca odkrywania talentw przyznawany przez Ministra Edukacji Narodowej. Historia instytucji nie jest jednak sielankow opowieci o wspieraniu i ksztatowaniu modych talentw. To rwnie odwieczne problemy lokalowe, z ktrymi od czasu powstania powiatw w Polsce (1999 r.) MDK musi si zmierzy. Placwka mieci si w budynku przy ul. Dugiej 42. Jednak od 2001 r. planuje si zmian jej lokalizacji. O sporach wok Modzieowego Domu Kultury i jego przyszoci pisze Micha witosawski i komentuje Ilona Majewska. Strony 6-7

NIK, podkrelajcy ma ilo kontroli i naoonych kar. Kontrole powinny si odbywa symultanicznie zarwno na nowej wadze na al. Wkniarzy w odzi jak i na uywanej do omijania tej wagi ulicy niechowskiego w Zgierzu. Musz by prowadzone take w weekendy i w nocy ulubionych porach kierowcw przecionych tirw. Skdind, mieszkacy niechowskiego, dowiadczeni ruchem tirw wyjtkowo brutalnie, powinni jak najszybciej zada kontroli poziomu haasu i spalin, a nastpnie wprowadzenia zakazu ruchu cikiego na tej ulicy, cakowicie do niego nieprzystosowanej. Poprawioby to take czas przejazdw autobusw. Poza kontrolami, naley rwnie zawalczy, aby droga krajowa przez Zgierz bya dla ciarwek patna. Tylko w ten sposb mona zapanowa nad unikaniem opat przez ciarwki (a najchtniej unikaj te, ktre najbardziej smrodz,

bo na drogach objtych e-mytem pac najwicej). A przede wszystkim, poprawi szanse kolei, ktra powinna przej wikszo adunkw towarw na dalekich trasach. Ale nawet jeeli ciarwki pojad pewnego dnia inn tras, problem korkw w szczycie rano i popoudniu pozostanie bo wikszo ruchu to jednak codzienne dojazdy zgierzan. W krtkiej perspektywie mieszkacy powinni pomyle nad carpoolingiem czyli wzajemnym podwoeniu si, zamiast podry jednoosobowym samochodem. W internecie s serwisy uatwiajce wzajemne odszukanie si osobom, ktre jed na tych samych trasach np. carpooling.pl. Nade wszystko jednak trzeba postawi na transport publiczny. Tymczasem... Dalszy cig tekstu Wojtka Makowskiego, Rzecznika Niezmotoryzowanych, na stronach 3-4

Miasto pod jeem?

Powstajce jak grzyby po deszczu strategie promocji miast s wynikiem wzbierajcego na si trendu traktowania orodkw miejskich jak... produktw do sprzedania. Gono w cigu ostatniego roku byo o stategiach promocji odzi. O zgierskiej wizji promocji pisze Adrian Skoczylas. Strony 8-9

Doradca ley, a kultura...

Mija ju p roku od powoania doradcy do spraw kultury, Piotra Kowalczyka. Solista dzkiego Teatru Muzycznego penic t funkcj nie otrzymuje jednak gromkich braw od rodowisk artystycznych, ktre mia wspiera i integrowa. Procze podsumowuje Hanna uczak. Strona 10

Dzieci i Ryby

Kto to jest artysta/artystka? Maja: Artysta to co, co komu dobrze wychodzi Marika: To kto kto maluje. Karolina: Sdz, e artysta to czowiek, co rne rzeczy robi. Np. maluje, rzebi czy co innego Co moe robi artysta? Gabrysia: Moe malowa obrazy Iga: Artysta robi pikne obrazy. Marika: Maja: Ola: Karolina: Mnie nie przychodzi do gowy nic innego. Maja: Jeszcze artysta moe sobie wyjecha na pla i malowa fale. Marika: Albo do Wrocawia malowa takie krasnoludki. Czy to, co robi artysta lub artystka musi si podoba? Wszystkie dzieci: NIEEEEE!!! Karolina: Przecie kady ma inny gust. Maja: Kady lubi co innego i ja lubi co innego. Tosia: Artysta maluje czasem

obrazy, ktre s okropnie brzydkie, ale jemu si podobaj. Jak wyglda artysta/artystka? Marika: Ma kapelusz i wosy. Tosia: Ma tak dziwn czapk, co ma taki jakby listek. Karolina: Nie Beret Maja: Ma takie farby rnokolorowe i pdzelek. Gabrysia: I piro. Ola: Ma jeszcze fartuch. Tosia: Baletnica ma baletki. Artystka to zazwyczaj wyglda adnie, np. baletnica. Ale nie musi. Artysta moe nie mie nosa i uszy, ale i tak maluje pikne obrazki. Czy artysta/artysta lubi to co robi? Maja: Oczywicie. Bo ma robi wszystko co si komu spodoba. Karolina: Jak kto lubi to co robi, to podoba mu si taka praca. Tosia: Czasami nie lubi. To przez rodzicw. Bo s na wiecie tacy li rodzice, ktrzy zmuszaj dziecko, eby malowao

pikne obrazy a ono chce np. taczy. I wtedy artysta nie lubi tego, co robi. Czy artysta swoj prac zarabia jakie pienidze? Gabrysia: Chyba tak Ola: Przecie sprzedaje swoje obrazy i zarabia pienidze. Karolina: Moe by sawny i za ile tam zoty moe podpisywa autografy. Gabrysia: Moe nagrywa pyty z opowiastkami i je te sprzedawa. Czy ktra z Was chciaaby by artystk? Tosia: Ja przecie jestem Iga: Ja chciaabym by malowan artystk. Gabrysia: Ja bd fryzjerk. Chyba te mog by artystk Na pewno. Przecie mog uczestniczy w konkursach. Karolina: Ja chc piewa i taczy i wymyla rne kroki. Zreszt ju fajnie wymyliam na wystp. Poka Pani (tu nastpuje okoo piciosekundowa prezentacja machania rkami).

Rys. Blanka Pustelnik Podobno artysta tym rni si od rzemielnikaodtwrcy, e tworzy swoje dziea w oparciu o wasn koncepcj. I tak z pewnoci mog powiedzie o moich maych rozmwcach, posiadajcych absolutnie wasn koncepcj na temat osoby artysty. Cho dziedzin, w ktrych artystycznie mona si realizowa wymieni da si zapewne kilkadziesit - jak artysta, to tylko malarz w berecie i fartuchu. A rodzicom przyszym i obecnym polecam wzi pod rozwag krtk wypowied kilkuletniej Tosi.

Cena poparcia zgierskich radnych

Za wszystko w yciu trzeba zapaci - take, a moe zwaszcza, w polityce. W zalenoci od profitw, rne s ceny - od mniej lub bardziej zgniych kompromisw po czyny na granicy dobrego smaku, etyki czy prawa.
W dniu 28 czerwca radni i radne przegosowali absolutorium tym samym zaakceptowali dziaania Prezydent Iwony Wieczorek w zakresie zarzdzania finansami Zgierza w 2011 roku. Uzyskanie absolutorium to dla kadego prezydenta coroczne by albo nie by, stresujcy moment, w ktrym brana jest pod uwag kondycja finansowa miasta poziom zaduenia, wzrost/spadek dochodw i wydatkw. Wedug Przewodniczcego Komisji Rewizyjnej, Zbigniewa Zaparta Zgierz idzie w dobrym kierunku, czego wyrazem jest spadek zaduenia miasta do nieco ponad 44%. O nienajgorszej kondycji Gosami PiSu, Klubu Radnych Jerzego Sokoa i niektrych niezrzeszonych absolutorium zostao uchwalone. O cenie gosu za absolutorium mwi si w kadym samorzdzie czsto radni i radne stawiaj prezydentowi swoje roszczebudetu wypowiadaa si Be- nia, ktrych wypenienie jest ata witczak (PO), bardziej warunkiem uzyskania poparcia, krytyczny wobec zarzdzania czasem sam prezydent w czasie finansami by radny Andrzej zbliajcego si absolutorium Misok (niezrzeszony) wedug oferuje profity, mogce by doktrego pozytywne opinie o datkowym argumentem jeli sprawozdaniach budetowych same sprawozdania budetowe wynikaj z dobrej pracy mery- nie s przekonywujce. Na og torycznych wydziaw i Skarb- moemy si tylko domyla, e nik Miasta, a nie Prezydent jakie decyzje czy dziaania s Wieczorek, ktra nie podejmuje spat takiego zobowizania. dyskusji na wane tematy np. zaduenia miejskich spek. Decyzje z rkawa Koalicyjny PiS dzikowa za W naszym przypadku, rawsplny rok pracy, natomiast chunek, ktry koalicyjny PiS Jerzy Sok w imieniu swojego wystawi Iwonie Wieczorek za klubu, wyrazi wol udzielenia swoje gosy, jest do oczywiabsolutorium, ktra pynie ze sty cen za absolutorium jest zrozumienia dla zarzdzania zdjcie ze stanowiska wicepremiastem w trudnych czasach. zydenta Miasta Zgierza Bogu-

miy Kapusty, ktra swoj funkcj sprawowaa od pocztku kadencji i co do przewrotne - na stanowisku znalaza si z ramienia PiSu. Chocia zdaniem Marka Sencerka decyzja klubu nie bierze si z rkawa ciko powiedzie skd w takim razie si wzia raczej nie z rozsdku. Kapusta daa si pozna jako rzetelna, odpowiedzialna i kompetentna osoba w dniu odwoania tak ocenia j zarwno Prezydent Wieczorek, poszczeglni radni i radne. Paradoksem jest zwalnianie Kapusty na kilka dni po tym, kiedy cae miasto oblepiono plakatami, chwalc si pozyskaniem rodkw na rewitalizacj( koordynowanym przez Kapust). Zmiana sprawnie dziaajcej wiceprezydent na osob now, ktra bdzie si musiaa we wszystko wdroy, sparaliuje na pewien czas prac takich wydziaw jak: Pozyskiwania i Zarzdzania rodkami Pomocowymi, Infrastruktury Miejskiej, Zamwie Publicznych czy Urbanistyki, Gospodarki Przestrzennej i Geodezji. Miejmy wiadomo, e powoanie nowego wiceprezydenta

moe si rwna kolejnym roszadom w kadrach wydziaw mu podlegajcych wymianie naczelnikw i szeregowych pracownikw. Takie decyzje nigdy nie su urzdnikom, Prezydentowi, a co najwaniejsze interesom mieszkacw i mieszkanek. Radni PiS nie podali przyczyny, dla ktrej Bogumi Kapust naley odsun od stanowiska wiceprezydenta, ani kto zajmie jej miejsce. Za swoje gosy wystawili rachunek, ktry uregulowaa Prezydent Zgierza zwalniajc Bogumi Kapust. W cen wliczono sparaliowanie pracy kilku wydziaw UMZ i objawienie mieszkankom i mieszkacom Zgierza, e Prezydent Miasta, w ktrej kompetencjach ley zatrudnianie/odwoywanie zastpcw, podejmuje decyzje pod dyktando koalicjanta. Pen list imiennych wynikw gosowania znajdziecie na gazetazgrzyt.pl oraz oficjalnym Biuletynie Informacji Publicznej: http://www.umz.zgierz.pl/ bip/ Mateusz Mirys

Adres redakcji: ul. Rembowskiego 36/40, 95-100 Zgierz, tel. 511 202 214, www.gazetazgrzyt.pl, e-mail: kontakt@gazetazgrzyt.pl Redaguje zesp: Micha Bykowski (DTP), Karolina Gierszewska (korekta), Weronika Jwiak (koordynatorka projektu), Bartosz Tyrcha (grafika), Ilona Majewska (administracja www), Mateusz Mirys (redaktor naczelny), Jan wieczkowski (grafika) Wsppraca: Hanna uczak, Alina cka-Andrzejewska (Zgierski Uniwersytet Trzeciego Wieku), Karolina Miyska, Patrycja Malik Wydawca: Stowarzyszenie Wielokulturowy Zgierz, ul. Rembowskiego 36/40, 95-100 Zgierz Partnerzy: WOZ - Die Wochenzeitung, Stowarzyszenie Homo Faber, Modzi Socjalici Nakad: 7 000 egzemplarzy

Villeurbanne (Francja, aglomeracja Lyonu): Tramwaj upiksza miasto. Czy kiedy upikszy Zgierz? Fot. Jacek Wesoowski
Tramwaj w Zgierzu zjada ludzi! Przebieg trasy tramwajowej w rejonie staromiejskim (Urzd Miasta, Gminy, Koci) tworzy potencjalne zagroenie bezpieczestwa dla ruchu samochodowego i pieszych. - czytamy w Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania Zgierza. Ciekawe dlaczego? Prowadz je niewidomi? Nie ma hamulcw? Autorzy studium czyli wadze miasta - nie tumacz tego fenomenu. Tymczasem przenoszenie podry z prywatnych samochodw na transport publiczny zwykle wymienia si jako rodek poprawy bezpieczestwa ruchu. A Europa zakochuje si w tramwajach i coraz odwaniej wprowadza je wanie w historyczne centra miast co do zasady rezygnujc z jakiegokolwiek wygrodzenia tramwaju, jake czsto utrudniajcego wejcie na przystanek i psujcego widok w

Polsce. Autobusy miejskie zostay w tyme studium zbyte kilkoma zdaniami Komunikacja autobusowa odgrywa istotn rol w przewozach wewntrzmiejskich i w relacjach Zgierz d. Ocenia si pozytywnie standard obsugi, dostpno linii dla mieszkacw. Trudno podzieli t pozytywn opini o dostpnoci. Przecie w rejonie przemysowym Boruty odlego zakadw pracy od przystanku wynosi czasem znacznie ponad kilometr! Nie ma co si dziwi, e pracownicy tamtejszych zakadw oceniaj je zgoa inaczej i przyjedaj samochodami. Dobry bilet to wsplny bilet Ubiegy rok naznaczya zapocztkowana przez d awantura o finansowanie pocze tramwajowych. Ostatecznie MPK d przejo obsug tramwajw jedcych do i przez Zgierz. Teraz obo-

wizuj w nich dzkie bilety. dzkie bilety obowizuj te na dzkich odcinkach autobusw pomidzy dwoma miastami 6 i 51. Oczywicie udajc si do odzi szstk nie moemy kupi ich u kierowcy... Wszystkim, ktrzy zastanawiaj si, czy to normalne, piesz donie nie, to absolutnie chore. Europejsk norm jest powoywanie zwizkw taryfowych. Dziaaj, aby na wszystkie rodki transportu publicznego w obrbie aglomeracji czy regionu mona byo kupi wsplny bilet. Pasaer, ktry cigle musi pamita, jak bilet kupi, prdzej czy pniej przesidzie si do samochodu, jeeli tylko ma wybr. Na przykad w Szwajcarii mona kupi roczny bilet na wszystkie rodki transportu tramwaje, autobusy, koleje, a nawet promy na jeziorach. Ale s te przykady nam blisze. Na Grnym lsku, cho autobusy nie rozpieszczaj pasaerw wygod, oddzielnego biletu na granicy miast kasowa nie trzeba. Powoli w dobr stron idzie Warszawa - ju teraz, jeeli kupimy bilet Przewozw Regionalnych ze Zgierza do Warszawy moemy wybra taki, ktry pozwoli nam te jedzi warszawskim transportem miejskim godzin po wyjciu z pocigu. Dobry rozkad to rozkad skoordynowany Za wsplnym biletem powinna pj rwnie koordynacja rozkadw bo to, jak dugo trwa podr, zaley nie tylko od tego, jak szybko si poruszamy, ale te od tego, ile stoimy czekajc na przesiadk. Wymaga to wsppracy MUK z dzkim ZDITem. Jeeli obu instytucjom zaley na pasaerach i idcych za nimi wpywach, powinna ona przebiega wzorowo. Wielkim nieobecnym

zgierskich rozkadw s te pocigi, cho dojazd na dzkie dworce abieniec i Kaliski mogaby pozwoli nam oszczdzi cenne minuty - jeeli pocigi i autobusy byyby ze sob doskonale zgrane. Tak nie jest Dla zgierzan kolej praktycznie nie istnieje jako sposb dojazdu z i do odzi. Poza tym rozkad jazdy pocigw nijak nie przystaje do godzin rozpoczynania i koczenia pracy, uwzgldniajc czas potrzebny na dojazd do i z

lejni pasaerowie...a wreszcie linia tramwajowa zostanie zamknita i wszyscy utkniemy w jednym wielkim korku. Tymczasem, to wanie tramwaj jest tym rodkiem transportu, ktry najbardziej efektywnie wykorzystuje teren. Jeeli ma priorytet w ruchu, a przesiadki nie zajmuj zbyt wiele albo nie ma ich wcale, moe by znacznie szybszy od samochodu. Tramwajowi do odzi jak na razie sporo brakuje. Gdy zsu-

Brak wsplnego biletu na wszystkie tramwaje oraz autobusy w Zgierzu i odzi, saba koordynacja midzy poszczeglnymi rodkami transportu wszystko to moe sprawi, e zgierski transport zbiorowy wpadnie w spiral mierci.
dworca - mwi Piotr Szakowski z dzkiej Inicjatywy na rzecz Przyjaznego Transportu. Poza tym, marketing kolei jest tak potny, e wieloletni mieszkacy osiedla 650-lecia nie wiedz, e z przystanku Zgierz Pnoc mog dojecha w miar szybko do odzi pocigiem -dodaje. Odrbnym problemem s te zgierskie rozkady wygldajce jak zapis losowa totolotka, niemoliwe do zapamitania. Na szczcie, tutaj szykuj si zmiany: Jesieni chcemy wprowadzi rozkady rwnoodstpowe - mwi Mariusz Mikiewicz, kierownik MUK. Brak wsplnego biletu na wszystkie tramwaje i autobusy w Zgierzu i odzi, saba koordynacja midzy poszczeglnymi rodkami transportu wszystko to moe sprawi, e zgierski transport zbiorowy wpadnie w spiral mierci. Pasaerw bdzie ubywao, to bdzie usprawiedliwia cicie rozkadw, przez to odejd komujemy czas oczekiwania na wiatach w odzi i przy przystanku Kurak, wyjdzie okoo 10 minut. Kolejne minuty moemy zyska, gdy na zgierskich odcinkach tramwaj bdzie jecha 60 km/h jak w odzi, zamiast obecnych niecaych 40. A przede wszystkim naprawd warto wyduy lini tramwajow na osiedle 650-lecia. To przeduenie powinno by kluczow inwestycj dla Zgierza w najbliszych latach. Rowerzyci do lasu Jest w Zgierzu jedno fantastyczne rozwizanie rowerowe na ulicach Parku Kulturowego Miasto Tkaczy, jego brukowane ulice zostay wyposaone w wskie pasy bardziej rwnej nawierzchni z pyt kamiennych. Umoliwia ono wygodn jazd rowerem przy zachowaniu historycznego charakteru miejsca. Niestety, na tym kocz si zachty do uywania roweru w miecie. Biorc pod uwag wielko

Kassel (Niemcy): Przebieg trasy tramwajowej w rejonie staromiejskim najwyraniej nie tworzy zagroenia dla pieszych. Fot. Jacek Wesoowski

4
Zgierza, wikszo codziennych podry mieszkacw mieci si w zasigu roweru, zwykle ocenianym na okoo 7 km (czyli okoo 40 minut bo taka jest granica czasu codziennego dojazdu zwykle przyjmowana na akceptowaln). Niestety, poza kilkoma szlakami turystycznymi przebiegajcymi przez miasto, wydaje si, e rowerzyci dla planujcych miejski transport nie istniej. Tymczasem rower to nie tylko najzdrowszy, ale te najtaszy rodek transportu zarwno dla miasta, jak i uytkownikw. W miastach europejskich na rowerach odbywa si czasem nawet poowa ruchu (np. w holenderskim 180-tysicznym Groningen rowery su mieszkacom do 57% miejskich podry). Nie jest to zalene od pogody na przykad rowerowa stolica Finlandii, 140-tysiczne Oulu ley 200 kilometrw od koa podbiegunowego. Rowerem odbywa si tam co pita podr. Ostatnio rower staje si modny rwnie w polskich miastach. Tymczasem w Zgierzu ruch rowerowy jest minimalny. Aby ruch ody, potrzeba infrastruktury: wydzielonych drg rowerowych tam, gdzie ruch samochodw jest najwikszy i najszybszy, pasw rowerowych w jezdni na nieco spokojniejszych ulicach. Tam, gdzie nie ma wielu pojazdw, a poza rowerami chcemy rwnie uczyni przestrze bezpieczn dla pieszych i przyjemn dla mieszkacw, warto wprowadzi stref ruchu uspokojonego tempo 30. Przy takiej prdkoci rowerzyci mog porusza si po wsplnej przestrzeni z samochodami. Przede wszystkim jednak sie tras rowerowych musi by spjna obejmowa cae miasto, aby rzeczywicie mona byo zrezygnowa z samochodu. Przydaaby si rwnie trasa rowerowa midzy Zgierzem a odzi. Hanna Zdanowska w zestawie swoich rowerowych obietnic umiecia rwnie budow rowerostrad do okolicznych miejscowoci. Taka trasa, biegnca moliwie daleko od haaliwej krajowej jedynki mogaby by dla niektrych atrakcyjn alternatyw, jednak czy Zgierz jest zainteresowany? Warto rwnie przemyle, jak powiza transport publiczny i rowerowy. Przy przebudowie placu Kiliskiego powinny tam si pojawi stojaki rowerowe, najlepiej zadaszone. To byby pierwszy sygna, e miasto stara si by przyjazne rowerom. Wrd wartych wykorzystania potencjaw Zgierza warto wymieni take dolin rzeki Bzury - doskonae miejsce do zrobienia pieszo-rowerowego 2300? Budet Zgierza jest may, a na inwestycje zostaje jeszcze mniej. Potrzeby transportowe trzeba wic realizowa jak najtaniej. A najtaszy zawsze bPlany na dwiecie lat dzie rower, potem tramwaj, poKiedy patrzy si na plany tem autobus. Tak si skada, e rozbudowy zgierskich drg, taka jest te kolejno, jeeli zawarte w studium kierunkw wemiemy pod uwag zaniezagospodarowania miasta, nie- czyszczenia emitowane przez te uchronnie przychodzi refleksja rodki transportu. A niektrzy, i na ktry rok to s plany? Na jest ich cakiem sporo, twierdz, cigu czcego przeciwlegle obszary miasta, ktry posuyby jednoczenie komunikacji i rekreacji. e take jeli chodzi o przyjemno z podry. Wojciech Makowski Autor dziaa w kampanii Tiry na tory (www.tirynatory.pl), oraz dzkiej Fundacji Fenomen (www.rowerowalodz.pl, www.rzecznik.dlalodzi.info).

Bezrobotnej ycie o czekoladzie

Lynette Allen w swym poradniku dla zabieganych kobiet zachca czytelniczki (i czytelnikw), by wyrzucili ze swojego sownictwa wyraz problem. Teraz kopoty powinnimy nazywa sytuacjami. Dziki temu udaje si nie panikowa. Ja te wyeliminowaam to brzydkie sowo ze swojego jzyka, co nie znaczy wcale, e mj problem (a jest nim trwajcy ju p roku stan bezrobocia) znikn.
Jedn z przyczyn wysokiej stopy bezrobocia w Polsce jest brak zgodnoci ofert instytucji edukacyjnych z potrzebami pracodawcw. Rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej zachcaj pracownikw do podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych, okrelajc midzy innymi takie prawa i ulgi jak: bezpatny urlop szkoleniowy, patny okres zwolnienia z czci dnia pracy, zwrot kosztw zwizanych z nauk. Jak grzyby po deszczu rosn dokumenty prawne regulujce ksztacenie ustawiczne w Polsce. Na przykad Prawo o szkolnictwie wyszym z 2005 roku okrela zasady, na jakich moe odbywa si ksztacenie w ramach studiw podyplomowych, kursw doksztacajcych. Ustawa o systemie owiaty z 2004 roku okrela natomiast dziaajce w ramach istniejcego systemu owiaty instytucje edukacyjne zajmujce si prowadzeniem ksztacenia ustawicznego szkoy dla dorosych, placwki ksztacenia ustawicznego i ksztacenia praktycznego oraz orodki doskonalenia zawodowego. Smutne i przeraajce zarazem jest to, e wielu modych Polakw absolwentw dwch kierunkw studiw, znajcych kilka jzykw obcych, posiadajcych mnstwo innych kompetencji zasila szeregi bezrobotnych. Sama jestem przykadem osoby, ktra codziennie spdza okoo 2 godzin swojego ycia na poszukiwaniu pracy. Jaki mdry czowiek powiedzia kiedy, e szukanie pracy to te cika praca... Portale internetowe stale aktualizuj swoje strony z ogo-

szeniami. Mnie udaje si kadego dnia wyszuka 1-2 oferty pracy, ktre s dla mnie interesujce (i speniam wszystkie obligatoryjne wymagania). rednio raz na 3 tygodnie dostaj automatyczn wiadomo na skrzynk mailow: Dzikujemy za wysanie aplikacji! Skontaktujemy si z wybranymi kandydatami. I tak trzykrotnie znalazam si wrd wybranych. Raz trafiam do korporacji, gdzie zaproponowano mi nie prac (jak byo napisane w treci ogoszenia), tylko praktyki (bezpatne oczywicie). Odmwiam - nawet wobec mojego partnera nie potrafi by tak asertywna jak w stosunku do potencjalnych pracodawcw. Drugi raz poszam na rozmow do (powanej tak mi si wwczas jeszcze wydawao) firmy telemarketingowej, gdzie ju poknabym haczyk, gdyby nie forma umowy... Zlecenie. Jako ekspert od prawa pracy mam mdoci na sam dwik tego sowa. Podczas trzeciego wywiadu rekruterka pochwalia mj yciorys jednym sowem: Imponujce, a nastpnie stwierdzia, e ...moje dowiadczenie zawodowe nie jest atutem, poniewa oni po-

trzebuj kogo wieego, bez starych nawykw, kogo mona na nowo uksztatowa. Nie byam w stanie wydusi z siebie sensownego komentarza. Nie jestem odosobniona w takiej sytuacji na rynku pracy. Moja znajoma M. otwarcie przyznaje si do zaniania swoich kwalifikacji w CV po to tylko, by pracodawcy chcieli zaprosi j na rozmow kwalifikacyjn. Ukrywa, e biegle wada jzykiem hiszpaskim, nie wspomina sowem o studiach podyplomowych. Okazuje si bowiem, e osoby ze rednim wyksztaceniem maj wiksze szanse na znalezienie pracy. By moe wynika to z obawy pracodawcw, e pracownik z wyszym wyksztaceniem jest bardziej roszczeniowy, e ma wiksze oczekiwania finansowe. Nawizujc do sownictwa pani Lynette, ju chyba wolaabym mie problem, bo w ich rozwizywaniu (wasnych i cudzych) jestem mistrzyni. Natomiast nie mam zielonego pojcia, co zrobi w sytuacji, ktra okazuje si bez wyjcia? Karolina Malinowska

Zielone morze moliwoci w centrum miasta

Zgierz posiada rozlege tereny zielone w centrum, ktre w niewielkim stopniu wykorzystywane s przez mieszkacw Przybyowa i osiedla przy ulicy Dubois. Mamy prawo wsplnie decydowa o tym jak wyglda miasto - skorzystajmy z niego i razem zaplanujmy, jak urzdzi te 5 hektarw zapomnianej zieleni w rodku miasta.
psw, awek, stow, miejsc do grillowania, boisk, cieek przyrodniczych, altan, punktu widokowego postarajmy si o to. Zrbmy co, zanim powstanie na tym nieuytku kolejny supermarket, parking lub zagrodzone osiedle domkw. Zgierz bierze udzia w oglnopolskim projekcie Wsplna przestrze. Okoo 30 osb z caego kraju zebrao si razem, bo kady z nas widzi w swojej miejscowoci budynek, plac, park czy dzielnic, ktra ma ogromny potencja a stoi pusta. Wsplnie dzielimy si narzdziami, wzmacniamy swj gos, doradzamy i uczymy si od siebie. Wykorzystajmy t szans i niech to bdzie pierwsze z wielu miejsc w Zgierzu, ktre zaprojektuj mieszkacy! tody, jakimi chcemy bada potrzeby mieszkacw (np. obserwacja uytkowania terenu, analiza pozostawianych ladw, wywiady, kwestionariusze) - w sierpniu i wrzeniu przeprowadzimy badania. Ogromna proba do wszystkich mieszkacw o wspprac im wicej zbierzemy informacji, tym lepiej zaplanujemy przyszo tego miejsca! - 30 wrzenia zaprosimy mieszkacw, radnych oraz wszystkich zainteresowanych i zaprezentujemy wyniki naszych bada - wraz z mieszkacami zorganizujemy warsztaty, na ktrych w oparciu o nasze badania zaplanujemy wygld tej przestrzeni! - nasze plany przedstawimy wadzom miasta, do ktrych bPlan pracy jest taki: dzie naleaa ich realizacja. - wszystkich chtnych do Startujemy!!! przyczenia si do zespou baWicej informacji, zdj i dawczego zapraszamy 15 lipca dobrych praktyk na www.gazew niedziel o 16.00 przy przy- tazgrzyt.pl. stanku autobusowym linii 51: 1 Maja - Pisudskiego przespaWeronika Jwiak cerujemy si po terenie i wsplnie zastanowimy nad dalsz prac - nastpnie wybierzemy me-

Jaka powinna by wsplna przestrze? Odpowied na to pytanie jest prosta taka jak chc jej uytkownicy. Wsplnej przestrzeni nie mog planowa wadze, architekci, specjalici tylko ci, ktrzy bd z niej korzysta. Wadze maj obowizek te plany realizowa. My za mamy obowizek wadzom mwi czego chcemy. Wic do dziea! Park Miejski w Zgierzu jest od pewnego czasu modernizowany, dotychczas z tzw. funduszu kapslowego za 140 tysicy zotych, w perspektywie za 1,5 miliona, z pozyskanej dotacji: postawiono scen (za ma na koncerty, wic nieco chybion), plac zabaw dla dzieci, pnie drzew w roli awek (nieliczne) i drewniane rzeby. Do parku prowadzi brukowany

deptak oferujcy odpustowe atrakcje zapiekanki, kebaby i lody. Szau nie ma, odwiedzajcych take niewielu. Sam park skada si de facto jedynie z duego stawu i okalajcej go cieki, wic bardziej jest to Staw Miejski ni Miejski Park. Co, gdzie i jak tam si buduje - za due i publiczne pienidze jest decyzj urzdnikw, ktrzy zapewne maj dobr wol ale nie do nich nale te decyzje, bo to nie jest miejsce dla nich, to miejsce dla nas. Wystarczy przej wzdu kanau na wschd od stawu, by po chwili doj do terenw zupenie niezwykych rozlegych k, urokliwych mostkw, romantycznego wzgrka i dzikich mokrade rozcigajcych si a do nasypu kolejowego. A wszystko to w bezpored-

nim ssiedztwie dwch duych osiedli blokowiska przy Dubois i Przybyowa. Spacerujc tamtdy atwo zauway w jaki sposb mieszkacy wykorzystuj te tereny lady ognisk i porozrzucane wgielki wskazuj na miejsca do grillowania, psie kupy na miejsca spacerw z psami, puszki po piwie miejsca spotka towarzyskich, a wydeptane w 2 metrowych trzcinach cieki na spacery zakochanych. Sceneria wymarzona, teren rozlegy - co dalej? Zadbajmy wsplnie by byo to miejsce przyjazne jego uytkownikom. I nie chodzi nam koniecznie o monitoring i gazony kwiatw. Jeli chc Pastwo by to miejsce pozostao p-dzikie wsplnie upewnijmy si, e tak pozostanie. Jeli ycz sobie Pastwo wybiegu dla

Kir na Dugiej, czyli... sporu o Modzieowy

Ostatnio o Modzieowym Domu Kultury mwi si z reguy tylko w kontekcie jego likwidacji. Tak naprawd kopoty MDK ze swoj siedzib i swoistym by albo nie by trwaj od ponad dziesiciu lat, czyli od chwili kiedy placwka ta zostaa przejta przez powiat. Dla tych, ktrzy sprawy nie ledz, albo pogubili si w kolejnych zwrotach akcji, pisze Micha witosawski.
skiej, w ktrym obecnie mieci si Szkoa Muzyczna (rwnie brak rodkw finansowych spowodowa utrudnienia w zaadoptowaniu budynku; ponadto pomidzy dwoma pitrami nalecymi do MDK miaa znajdowa si poradnia lekarska, co byoby nie do pogodzenia). Byy budynek sdu przy ul. Dbrowskiego 18 (pocztkowo przekazano 371 tys. z na wstpna adaptacj; powoano komisj, ktra miaa koordynowa i sprawowa nadzr nad pracami dot. MDK, niestety prace dotyczce tego budynku nie zostay rozpoczte, gdy podpisany zosta pomidzy wadzami Miasta i Powiatu List Intencyjny). Za kadym razem kiedy wizja przenosin stawaa si realna, pracownicy Modzieowego Domu Kultury przygotowywali si, tworzyli plany zagospodarowania budynku i dostosowania go do swoich potrzeb. Za kadym razem rozbijao si o pienidze na remont i adaptacj budynku, ktrych wadze powiatu odmawiay. Trzeba rwnie zauway, e przekazywane placwce budynki byy w bardzo zym stanie technicznym. Dlatego te w 2009 r. zaprzyjaniony z MDK architekt stworzy plan rozbudowy obecnej siedziby placwki przy ul. Dugiej 42. Wadze Starostwa poinformoway i istniejce uwarunkowania nie pozwalaj na rozbudow, nie przedstawiajc adnej opinii konserwatora zabytkw. MDK zostaje, budet topnieje W 2011 roku znaleziono rodki na remont budynku przy ul. Dbrowskiego 18, zacza pracowa komisja ds. nadzoru nad modernizacj MDK, i kiedy sympatycy domu kultury myleli, e sprawa wysza na prost, 26 kwietnia br. zosta podpisany List Intencyjny pomidzy wadzami miasta i powiatu. Miasto miao przej placwk wraz z budynkiem przy ul. Dbrowskiego 18, lecz nie byo pewne czy zdecyduje si tam umieci dom kultury. Informacja, i rozwaane jest

Miejsce odkrywania talentw Po 60 latach funkcjonowania MDK moe si pochwali licznymi sukcesami zarwno swoich wychowankw jak i kadry pedagogicznej. W 2011 roku placwka uzyskaa tytu Miejsca odkrywania talentw przyznawany przez Ministra Edukacji Narodowej. Bogat ofert zaj oraz imprez dla dzieci tworzy profesjonalna kadra pod przewodnictwem charyzmatycznej dyrektorki MDK, Jadwigi Wlaliskiej. Klimat tego miejsca to zasuga otwartoci na modych ludzi i ich pomysy. W efekcie powstay w MDK takie oglnopolskie wydarzenia jak Festiwal Mu-

zyki Rockowej Zderzak czy Festiwal Wokalno-Plastyczny Modych Bajanie przez piew i Malowanie. Przy Domu Kultury dziaa Regionalny Punkt Informacyjny Eurodesk Polska i Lokalne Centrum Wolontariatu. Znaczna liczba zgierskich aktywistw rozpoczynaa swoj aktywno w MDK, a wielu byych uczestnikw zaj posya dzisiaj na nie swoje dzieci. Jeli nie wiadomo o co chodzi, to chodzi o pienidze Historia instytucji nie jest jednak sielankow opowieci o wspieraniu i ksztatowaniu modych talentw. To rwnie odwieczne problemy lokalowe,

z ktrymi od czasu powstania powiatw w Polsce (1999 r.) MDK musi si zmierzy. Placwka mieci si w budynku przy ul. Dugiej 42. Jednak od 2001 r. planuje si zmian jej lokalizacji. Wrd propozycji najpowaniej zapowiaday si: Bya przychodnia lekarska przy ul. Dbrowskiego 12 (ze wzgldu na stan budynku i brak pienidzy, udao si tam utworzy jedynie studio nagra, ktre przez kilka lat skutecznie prosperowao; warto zaznaczy, e rwnie sd zrezygnowa z tego budynku z powodu koniecznoci poniesienia wysokich wydatkw na jego remont). Budynek przy ul. Sokoow-

kolejna odsona Dom Kultury

przeniesienie MDK do siedziby Miejskiego Orodka Kultury w Zgierzu wywoaa fal protestw. I tak zamiast polepszenia warunkw, znw rozpocza si walka o istnienie MDK. W wyniku duego odzewu mieszkacw miasto wycofao si z planowanego przejcia placwki. Pomimo nie najlepszego stanu budynku przy ul. Dugiej, dyrekcja otrzymaa zgod na uytkowanie go przez najblisze dwa lata, aczkolwiek wadze powiatu zmniejszyy budet placwki na nastpny rok o 40%. W wyniku tego w roku szkolnym 2012/1013 nie bdzie: nauki j. angielskiego, teatru Wielokropek i miniprzedszkola. Czsto mona usysze opinie, i pracownicy Modzieowego Domu Kultury s niechtni do jakichkolwiek przenosin i uparli si aby zosta na ul. Dugiej. Warto mie wiadomo, e sam MDK poszukiwa nowego, lepszego lokalu. W czasie, gdy likwidowany by internat Zespou Szk Budowlanych, dyrekcja domu kultury zainteresowaa si przejciem po nim budynku, ze wzgldu na dobr lokalizacj, lecz przede wszystkim na infrastruktur, ktra bya przygotowana z myl o modziey i nie wymuszaaby dodatkowych kosztw na przystosowywanie budynku. Kolejnym pomysem wysunitym ze strony domu kultury byo umieszczenie go w Parku Kulturowym, jednak na obietnicach wadz miasta si skoczyo. Powtarzana informacja o braku rodkw finansowych na remont budynku MDK mogaby by zrozumiaa. Jednak fakt, i trwa to tyle czasu, budzi wtpliwoci i pytanie: czy przez tyle lat nie mona byo takich wydatkw zaplanowa w budecie powiatu? Natomiast przekazywanie budynkw, ktrych nie da si zagospodarowa, wydaje si by czyst ignorancj i przerzucaniem odpowiedzialnoci. Walka o modzieow kultur trwa. Micha witosawski

Wiele perspektyw, pytania te same - komentarz

Historie jak ta o Modzieowego Domu Kultury w Zgierzu nie nale w Polsce do rzadkoci. Nawet bez dobrej znajomoci tematu zawsze bliej nam do ustawiania si w obronie likwidowanych instytucji za ni stoi spoeczno kadra, dzieci, rodzice, przeciwko nim - wadza, ktra najczciej nie wzbudza naszej sympatii.

Likwidacja MDKu to temat, ktry pojawia si regularnie od duszego czasu, za kadym razem sprawa w finale przycicha, placwka zostaje w swojej siedzibie decyduje o tym albo tchrzostwo kolejnych wadz, ktrym decyzja o ostatecznej likwidacji MDKu nie przyniosaby popularnoci, albo pojawiajce si mniej lub bardziej nierealne pomysy na zmian siedziby dla instytucji. Po prbie podpisania listu intencyjnego z Miastem i przekazania mu MDKu, rozptaa si chyba najgoniejsza fala protestw z widowiskowym wieszaniem kiru na budynku i planowanym zablokowaniem drogi krajowej Nr 1. Dziaania przyniosy ten sam poowiczny sukces co zawsze Modzieowy Dom Kultury zostanie w starej siedzibie

bd musiay zlikwidowa ktr szko. Wedug Starosty, Krzysztofa Kozaneckiego, takie dziaanie jest po prostu mniejszym zem. Warto mie wiadomo, e Modzieowy Dom Kultury dziaa jako placwka

jc z boku i nie uczestniczc w rozmowach zainteresowanych stron, ciko oceni czy byy szanse wypracowania kompromisu. Moe istniej jakie rozwizania, ktre pozwoliyby zarwno ocali MDK, jak i od-

Po tylu latach walki Starostwu i Domu Kultury jest pewnie ciko zobaczy w sobie partnerw do dyskusji i sprbowa znale rozwizanie
owiatowa, a jego pracownicy i pracownice zatrudnieni s z Karty Nauczyciela, tym samym same koszty personalne s ju o wiele wysze ni w orodkach kultury, gdzie nie obowizuje Karta. Drugim argumentem, ktry moe podnosi wadza jest dziaanie gwnie na terenie Zgierza, gdzie ofert kulturaln zapewniaj ju instytucje miejskie (Centrum Kultury Dziecka ciy budet powiatu? Po tylu latach walki Starostwu i Domu Kultury jest pewnie ciko zobaczy w sobie partnerw do dyskusji i sprbowa znale rozwizanie, by moe cakowicie przebudowujc formu funkcjonowania MDKu? Obserwujc tego typu konflikty jak ten najatwiej zobaczy tylko oprawcw i ofiary. O wiele trudniej jest spojrze na obie strony analitycznie zobaczy bdy, interesy, zapyta o zdanie bezstronne podmioty, poszuka wsplnie jakiego rozwizania. Za rok rozegra si kolejny akt dobrze znanego dramatu o likwidacji MDKu. Wierz, e mona si tak do niego przygotowa, aby wszyscy i Starostwo i spoeczno Domu Kultury witowali happy end. Ilona Majewska

Kiedy obserwuje si konflikty jak ten, duo atwiej jest uzna, e s oprawcy i ofiary ni spojrze na obie strony analitycznie.
przy ulicy Dugiej, ale ze zmniejszonym o 40% budetem. Wadze Starostwa jako przesank do likwidacji placwki podaj sytuacj finansow, a take alternatyw jeli nie MDK, i Miejski Orodek Kultury). Moe gdyby zdecydowano si na obwony charakter domu kultury, ktry ze swoimi dziaaniami jedziby po powiecie, trudniej wadzy byoby z niego zrezygnowa? Obserwu-

Zgierz - miasto pod jeem

W szalonym wiecie konsumpcjonizmu, gdzie na coraz wicej rzeczy patrzymy pod ktem sprzeday (zarwno w wymiarze materialnym jak i emocjonalno-wraeniowym), przychodzi czas na sprzeda miast. Zachodzi tu ewidentna transakcja handlowa: miasta zachcaj do przybycia i zostawienia pienidzy przez turystw w odpowiedzi konsumenci, zachceni ofert, przyjedaj skorzysta z usugi i/lub zakupi produkt.
Zgierz miasto pod jeem W szalonym wiecie konsumpcjonizmu, gdzie na coraz wicej rzeczy patrzymy pod ktem sprzeday (zarwno w wymiarze materialnym jak i emocjonalno-wraeniowym), przychodzi czas na sprzeda miast. Zachodzi tu ewidentna transakcja handlowa: miasta zachcaj do przybycia i zostawienia pienidzy przez turystw w odpowiedzi konsumenci, zachceni ofert, przyjedaj skorzysta z usugi i/lub zakupi produkt. Strategia marki miasta oraz strategia promocji gminy to dokumenty, ktre jak grzyby po deszczu, na wzr zachodnioeuropejski, pojawiaj si w miejskich urzdach w caej Polsce. Niewiele osb zdaje sobie spraw, e na tych kilkudziesiciu stronach kolorowego papieru wypracowuje si nie tylko wzr miejskich ulotek czy gadetw, ale take a moe przede wszystkim ca koncepcyjn myl wizerunku miasta, od obszaru, ktry dan gmin wyrnia spord innych w regionie (a czsto na tle caego kraju), poprzez kampanijne hasa oraz logotypy, a skoczywszy na nazwach miejskich imprez, ktre przecie nie musz ogranicza si do wita / dni miasta. Ten dokument powinien by tak wany, jak plan zagospodarowania przestrzennego miasta, zwaszcza, jeli powanie mylimy o uytkowaniu terenw turystycznie atrakcyjnych lub z potencjaem inwestycyjnym. Z t myl spjrzmy na Zgierz, ktrego wizerunek to szare i niezadbane miasto, w ktrym nic si nie dzieje, a najwiksz aktywno przejawia emigrujca modzie. To problemy, ktre dotykaj wikszo polskich miejscowoci redniej wielkoci. Zgierz to historycznie centrum polskiego przemysu wkienniczego, wspczenie: zakorkowane miasto-przedmiecia odzi. Marketing ma to do siebie, e wszystkie sabe cechy mona albo zminimalizowa, albo przeku na zalety. Trzeba mie tylko pomys i zabra si do jego realizacji. Pomys wyartykuowa mona wanie w strategii promocji miasta. W Zgierzu taki dokument nie istnieje. I niewielkie s szanse, by si pojawi. Gdy Tomasz Zgierski w sierpniu 2011 przejmowa obowizki Naczelnika Wydziau Promocji mwi, e naley t sytuacj zmieni, e miasto potrzebuje sprecyzowanej strategii promocji. Niemal rok pniej odpowiada, e chci to jedno, a rzeczywisto drugie. Dokumentu strategii w takiej formule jak maj rne miasta w Polsce nie naley si spodziewa. Zamiast tego mowa jest o mniejszych projektach powstaych np. w Akademii Dobrego Rzdzenia, w ktrej uczestnicz i zdobywaj nowe umiejtnoci zgierscy urzdnicy, bd kampanii zachcajcej do mieszkania i inwestowania w Zgierzu. Brzmi adnie, cho mao konkretnie, a przede wszystkim mao promocyjnie. Oczywistym celem takich dziaa ma by ciganie turystw i inwestorw do miasta, nie ma to jednak za wiele wsplnego z promocyjn strategi, ktra nie ogranicza si przecie do wskazania terenw na zbudowanie fabryki (lub, jak w zgierskim przypadku to bywa najczciej, banku). Dokument to nie wszystko ripostuje Tomasz Zgierski. Jako przykad przywouje istniejc strategi rozwoju miasta, do ktrej zaglda si okazjonalnie, a kieruje si ni jeszcze rzadziej. Jednak strategia promocji (czy jakakolwiek strategia) nie powstaje po to, by by, tylko po to, eby z niej skorzysta. Naley wic zmieni nastawienie i nauczy si rozumie i wciela w ycie zapisy takiej strategii, a nie rezygnowa z niej zanim powstanie. Stworzenie strategii to ogromny koszt. Po raz kolejny pienidze jako argument przeciw wszystkiemu. Niestety, w tym wypadku ma to istotnie due znaczenie. Jestem w stanie wyobrazi sobie gosy krytyki podnoszone przez mieszkacw oraz radnych, ktrzy w takich sytuacjach oywiaj si w sposb wyjtkowy, twierdzc, e kada zotwka wydawana na promocyjny zamys to zotwka wyrzucana w boto. Za kilkadziesit czy kilkaset tysicy zotych mona by przecie wyremontowa drogi na poowie osiedla, postawi latarnie na caej ulicy, nie mwic ju o pomocy spoecznej, na ktr funduszy brakuje zawsze i wszdzie. Haso promocja jest najwaniejsza na pewno nie trafi do ludzi zamknitych na nowoczesne koncepcje, tak jak nie trafio do radnych dwie kadencje temu, gdy sowa z marketingowego argonu brzmiay jak czarna magia. S jednak tacy, ktrzy wiedz, e to si opaca, e nie ma sensu promowa si bez wczeniejszych profesjonalnych bada na zapotrzebowanie i bez wypracowania metod, w jaki sposb to robi. Nawet jeli p. o. naczelnika zgierskiej promocji naley do takich osb, to w dalszym cigu dokument strategii promocji miasta uzna naley w naszych lokalnych warunkach za mrzonk. Nie mona jednak nie pokusi si o prb znalezienia naszego zgierskiego wyrnika, tej wielkiej idei, na ktrej moglibymy budowa mark Zgierz. W rozmowie z Tomaszem Zgierskim pojawiaj si trzy elementy, ktre kojarz si ludziom ze Zgierzem: korek w drodze do pobliskiej odzi, je

Oficjalny gadet promocyjny, wykonany z gbki. Symbol miasta moe Wam od teraz towarzyszy take podczas kpieli.

9 Ile kosztuje promocja?

Wycenia si badanie i analiz cech miasta, odnalezienie jego potencjau oraz wypracowanie strategii na koszt rzdu kilkuset tysicy zotych. d za swoj strategi zapacia 600 tys. zotych, Pozna 400 tys. z, Katowice 300 tys. z. Strategie te przygotowyway due firmy zewntrzne (obsugujce wiele miast), w dodatku wykorzystujce badania midzynarodowej opinii publicznej w kocu tworzono strategie dla miast o ambicjach europejskich. Te najtasze prace nad strategi kosztuj kilkadziesit tysicy zotych. Przygotowywana strategia promocji marki Kutna kosztowaa 64 tys. z. Pamita jeszcze naley o funduszach na realizacj strategicznych zaoe na dobrym poziomie to czsto miliony zotych rocznie! Cz z tych pienidzy wydaje si jednak tak czy inaczej, rozdysponowywanie ich z namysem wydaje si by koncepcj duo rozsdniejsz.

d kreuje si tradycj awangardy, Zgierz jeem

oraz Park Kulturowy Miasto Tkaczy. Na to pierwsze by kiedy pomys haso Zatrzymaj si na duej w sposb dwuznaczny miao zachca ludzi do skorzystania z oferty rekreacyjnej w Zgierzu, nie ujrzao jednak tak naprawd wiata dziennego. Je po odbyciu drogi z wiersza Wandy Chotomskiej do zgierskiego statutu sta si miejsk maskotk, ktra powoli zaczyna posiada wasn mark: jee zapachowe, jee gbkowe, a wreszcie je-maskotka rozpoznawalny na festiwalu w Ustce. Naturalnie, prcz zasiedzenia, jea spod miasta Zgierza za wiele z naszym miastem nie czy, cho zawsze ten zwizek (w celach strategicznych) mona by znale. Najwikszy jednak potencja wydaje si mie Miasto Tkaczy. Park Kulturowy, ktry co rusz zdobywa nagrody, zarwno jako wietnie zagospodarowana przestrze, jak i marka regionu. Problem w tym, e zgierzanom rejony ulic Dbrowskiego, Narutowicza czy Rembowskiego kojarzy si mog w najlepszym wypadku z nowo powsta restauracj. Patrzc wic z optymizmem: w temacie promocji wszystko przed nami! Pod tym wzgldem Zgierz jest podobny do odzi wkiennicza przeszo poczona z kulturalnym potencjaem. Taneczne Drgania Przestrzeni, filmowy Ogie w Gowie, rockowy Zderzak to wszystko imprezy oglnopolskie, ktre na stae zapisuj si w wiadomoci osb z caej Polski, zainteresowanych dan dziedzin sztuki. Twrczo Wadysawa Rzba (nieznanego dla zgierzan, za to obiektu nauki dla studentw etnologii) to obok parku linowego przykad na to, jak nie

naley chwali si rzeczami wyjtkowymi, ktre moe nie bd stanowi esencji marki, ale mog sprawi, e kto spoza Zgierza zatrzyma si tu na duej. Wrzesie 2010 roku mona uzna za antypromocyjny szczyt w Zgierzu. Na Jarmarku Wojewdzkim w odzi, na ktrym prezentuj si miasta z regionu dzkiego, Zgierz promowa si na swym stoisku plakatem informujcym o imprezach w danym miesicu, cukierkami i osawionym jeem. Naturalnie, byo to zaniedbanie wynikajce z jednej strony z powodu presji na to, by stoisko mie, a z drugiej z braku pomysu i odpowiednio wczeniejszego przygotowania jak je wykorzysta. W lutym 2012 roku Zgierz nie wystawi si na podobnych targach turystycznych w odzi wanie dlatego, by podobna sytuacja si nie powtrzya cho trudno niepodjcie wyzwania traktowa jako rzecz pozytywn. Na szczcie Jarmark Wojewdzki (jako promocyjny papierek lakmusowy) ma szanse na powane potraktowanie: w tym roku wizytwk miasta ma by Park Kulturowy Miasto Tkaczy oraz Zesp Pieni i Taca Boruta. Podobnie zreszt jak w roku ubiegym Praca Wydziau Promocji nie sprowadza si na co dzie do organizacji promocyjnych stoisk, pilnowania miejskich gadetw (z ktrych dystrybucj na wniosek, jak zapewni Tomasz Zgierski, nie ma problemu). Wydzia organizuje te imprezy tak oczywiste, jak wito miasta (z racji pojawiajcych si tam gwiazd, zbierajce pochlebne opinie zgierzan), jak i te bardziej autorskie jak spotkania wigilijne czy wielkanocne. To te jest

wypenianie zada wydziau w zakresie promocji i budowania wizerunku miasta mwi Zgierski. Niewtpliwie tworzy to obraz rodzinnego Zgierza, gdzie wadza jest blisko ludzi, cho pojawia si pytanie czy to wanie ma by tym sprzedaowym wyrnikiem czy dziaaniem z zakresu public relations urzdu/prezydenta. A propos tego ostatniego przez ostatni rok Wydzia Promocji peni funkcje rzecznika prasowego w poczeniu z biurem informacyjnym miasta. Mona oczywicie uzna, e przecie to dziaa, zwaszcza, e trjka prezydentw bardzo chtnie bezporednio kontaktuje si z mediami. Pytanie, czy w takich warunkach mona zbudowa spjn strategi komunikacyjn, ktra przecie rwnie jest elementem promocji miasta. Tej wewntrznej. Ju niedugo bdziemy mogli odby Wirtualny Spacer po Zgierzu. Wystarczy wtedy wejcie na stron miasta, a zobaczymy panoram Starego Rynku czy wntrze Muzeum w domowym zaciszu. Jest to wietne narzdzie do przycignicia turystw z Polski, ktrzy (nawizujc do handlowej terminologii) nie chc kupowa kota w worku. To oczywicie w warunkach polskich nic nowego ale w warunkach zgierskich krok milowy. W poczeniu z planowan na najblisze lata Rewitalizacj Historycznego Centrum Miasta sprawi, e Zgierz bdzie mia co pokaza w sensie wizualno-architektonicznym. Ale nie staniemy si przez to miastem turystycznym. Bo jakim miastem jestemy wizerunkowo? Sami chyba tego do koca nie wiemy. Strategia promocji marki to nie tylko

Jak promuj si inni?

Od niedawna wiemy, e d kreuje. To slogan, ktry widnie ma nie tylko na dzkim logo, wykorzystujcym litery z alfabetu Wadysawa Strzemiskiego. Przede wszystkim mia on zakorzeni si w umysach odzian, mieszkacw regionu dzkiego oraz potencjalnych turystw i inwestorw z kraju i zagranicy. Urzd Miasta odzi po wielomiesicznych badaniach dowiedzia si, e d to miasto sprzecznoci. Z jednej strony siedziba (czsto upadego) przemysu, z drugiej za gniazdo kultury alternatywnej. Powstaa strategia promocji stolicy przemysw kreatywnych, ktra ma zmieni oblicze odzi z nijakiej na jak. Przeniemy si 60 km na wschd od odzi. Rawa Mazowiecka to niespena 20-tysiczne miasto, wiekowo jest nieurzdowy dokument. To wyraenie pewnej myli i kierunku, w jakim naley poda, aby nie chwyta si wszystkiego, co adnie wyglda, nawet jeli moe si wzajemnie wyklucza. W Zgierzu tej koncepcji nie ma, podobnie jak pienidzy (czy tylko?) na to, by j stworzy. Targi, imprezy, gadety i broszury wszystko to dobrze si prezentuje, ale eby byo efektywne (a jako takie rozumie trzeba znalezienie miejmale bliniakiem Zgierza. Prawd mwic niewiele mona powiedzie o tej miejscowoci. Ale to ma si skoczy i nie chodzi tu o zwikszenie promocji owego festiwalu, wrcz przeciwnie. W 2010 roku powstaa strategia promocji Rawy Mazowieckiej. Najpierw zdiagnozowano problem. Oceniono Raw jako miejsce spokojne i fajne, ale dla emerytw. Czego potrzeba? Wicej miejsc spotka, galerii handlowej, skate parku Brzmi znajomo? Tym bardziej zaskakujca moe by big idea, czyli to, wok czego buduje si pomys na strategi, komunikacj i promocj. GRA. Miasto potraktowano dosownie jako produkt, o ktry toczy si rozgrywka: inwestycyjna, rekreacyjna, kulturalna. W to mi graj! tak promowa chce si Rawa.

sca w wiadomoci klienta), musi by spjne i strategicznie zaplanowane. W przeciwnym razie naszym symbolem pozostanie najeona maskotka, ktrej pierwowzr wola spdzi ycie pod jeyn w lesie. Poza miastem. Adrian Skoczylas

10

Doradca ley, kultura ma si dobrze

Po szeciu miesicach pracy Kowalczyk (zawodowo piewak, solista Teatru Muzycznego w odzi), nie otrzymuje gromkich braw od rodowiska, ktre mia wspiera. Wrcz przeciwnie sycha tupanie nogami, buczenie i gwizdy niezadowolonych. O procznej dziaalnoci Piotra Kowalczyka integracji w teorii i praktyce pisze Hanna uczak.
Po pierwsze: zintegrowa rodowiska artystyczne Piotr Kowalczyk zasili szeregi zgierskich urzdnikw w styczniu 2012 roku, obejmujc stanowisko o do kuriozalnie brzmicej nazwie: doradcy prezydenta do spraw integracji rodowisk artystycznych oraz wspierania i rozwoju instytucji kultury i sztuki w Urzdzie Miasta Zgierza. O misji, jak widzi przed s o b K o w a l c z y k o p o w i ada w wywiadzie udzielonym Zgrzytowi (Nr 1/2012). Zapowiada diagnoz problemw i potrzeb zgierskiej kultury, a take zmiany i nowe imprezy. Zachwala zorganizowany przez siebie koncert z okazji Dnia Babci i Dziadka, na ktrym wystpi. Niestety, wizytujc poszczeglne instytucje: Muzeum, Bibliotek, Miejski Orodek Kultury, Centrum Kultury Dziecka, zignorowa cae rodowisko, ktre mia wspiera lokalnych twrcw. Jak mwi Czarek Patak (zgierski hip-hopowiec) wydaje si, e pan Piotr nie ma bladego pojbymy okazj przedstawi nasze potrzeby zauwaaj plastycy. Pan Kowalczyk nigdy nie uczestniczy w wernisaach wystaw, ktre realizowane s rednio co miesic w Zgierskiej Galerii Sztuki. Wtedy byaby okazja integrowa si ze rodowiskiem plastykw, literatw, aktorw, muzykw, ktrzy tam si pojawiaj. Pewn klamr wszystkich opinii by artyku Justyny Zieliskiej (aktorki teatru Art.51, animatorki lokalnej i radnej RMZ), ktra w swoim tekcie opublikowanym na ezg. info napisaa: ...Moe jednak warto byoby si pokusi o prb rozeznania w naszych potrzebach, poznania nas i tego, co robimy i jakie wartoci niesie nasza sztuka. Moe wtedy okazaoby si, e pienidzy brakuje na nagranie nowej pyty, przygotowanie wystawy zdj, czy przygotowanie nowej produkcji teatralnej. Borykamy si z wieloma problemami, chcemy si rozwija, tworzy, promowa nasze mae dziea. Umiemy te to wyartykuowa i wcale nie chodzi o to, e brak a, czego dowodem s wpy- take poza granicami miasta. wajce do Prezydenta Miasta Znany dzki blogger tak skopodzikowania. mentowa sytuacj: ...w ten oto wysublimowany i akuratny Po drugie: wspieranie rosposb prezydencki doradca zwoju instytucji kultury wspiera obraz zgierskiej kulJu po pierwszych wizy- tury na wiecie i jednoczenie tacjach w instytucjach kultury podejmuje dziaania na rzecz stao si jasne, e Piotr Ko- jej integracji, co wida w lawiwalczyk nie paa uznaniem nie oburzonych komentarzy, nie dla dziaalnoci Miejskiego wiem tylko czy to jest ten typ oryginalna). Orodka Kultury. W wikszo- integracji o ktry akurat chodzi I tak rozpocza si najbar- ci wypowiedzi przeciwstawia pani prezydent Zgierza, co jeddziej charakterystyczna cz le, w jego mniemaniu, dzia- nak pozostawiam jej rozwadze. dziaalnoci Piotra Kowalczyka ajcy MOK, prnemu CKD Wedug Iwony Wieczorek wpis - szermierki sowne na facebo- powodujc do niezrczn Kowalczyka ma charakter pryoku, kwieciste wpisy na blogu o sytuacj. To byo trudne i dla watny, a odnoszenie si do tremisji, wizji, kodach rzucanych nas i dla MOKu mwi Kie- ci na jego blogu czy profilu na mu pod nogi przez zazdroni- rowniczka Centrum Kultury facebooku jest bezcelowe. Sam kw, a take opisy wspaniaych Dziecka, Karolina Miyska. autor komentarza dodaje, e czynw Prezydent Wieczorek. Pracownicy MOKu musieli kierowaa nim jedynie szczeZaintrygowana jego osob, uda- tumaczy, e nie s gorsi, my ro. Ca sytuacj tak podam si na organizowany przez - e nie jestemy lepsi, e jeste- sumowaa Ania Paszkowska niego koncert z okazji Dnia my przecie jedn placwk. (aktorka): Na chwil obecn Kobiet, na ktrym wystpowa Dziaania integracyjne w wszystko przycicho. Doradca jak meteor przemkn przez miasto i mam nadziej, e odW ten sposb rozpocza si najbardziej leci w swj kosmos. charakterystyczna cz dziaalnoci By moe takie dziaania to strategia pracy doradcy, ktPiotra Kowalczyka - szermierki sowne remu udao si cakiem niele na facebooku, kwieciste wpisy na blogu zintegrowa artystyczne rodoo misji, wizji, kodach rzucanych mu pod wisko - przeciwko sobie, a jak zapewnia na pocztku swojej nogi przez zazdronikw... kariery rozptany i rozdmuchany medialny szum wok obok Wojciecha Strzeleckiego. placwkach kultury przerwao powoania mnie na urzd tylko Kowalczykowi nie mona od- zwolnienie lekarskie Kowal- dodaje mi skrzyde i siy do mwi talentu, piknego gosu czyka, ktry mimo unierucho- dziaania. Na dzie dzisiejszy oraz umiejtnoci aktorskich. mienia w domu przez zaman Piotr Kowalczyk ley (z nog Na scenie czu si jak ryba w nog, kultur zajmowa si w gipsie), a zgierska kultura wodzie, podobnie jak w re- dalej w wiecie wirtualnym. ma si cakiem dobrze. Czego lacjach ze zgierskimi koami Kiedy na facebooku jeden z moemy spodziewa si, kiedy seniora i Domem Dziennego zgierskich muzykw zamieci doradca wrci (jeli wrci) ze Pobytu, ktrych przedstawi- zdjcie lecej na scenie Olivii zwolnienia? Czy dalej bdzie ciele wypowiadaj si o nim z Anny Livki (artystki nie zwi- doradza jak rozwija sztuk du sympati. Mirka Kalisiak zanej ze Zgierzem), komentarz i wspiera kultur w miecie? z Babica tak ocenia wsp- Kowalczyka ley jak zgierska A moe, jak twierdz niektrzy, prac: Jest miym, uczynnym kultura wywoa prawdziw zajmie si teraz wspieraniem czowiekiem. Bra udzia w im- burz. Oburzenie zgierskich zgierskich seniorw? prezach organizowanych przez twrcw i pracownikw instyBabiniec, nie tylko moje ko- tucji kultury odbio si echem Hanna uczak bitki wyraaj si o nim pozytywnie, ale take z innych k seniora. W podobnym tonie wypowiada si Katarzyna Kapusta, administratorka Domu Dziennego Pobytu:Uwietnia swoj obecnoci koncerty, za kadym razem nie pobierajc adnych opat. By moe taki by cel jego zatrudnienia, gdy w odpowiedzi na interpelacj Justyny Zieliskiej o zasadno powoania doradcy Prezydent Wieczorek odpoZgierski Rejtan. Rys. Hanna uczak wiada: Piotr Kowalczyk daje gwarancj skutecznoci dzia-

Niestety, wizytujc poszczeglne instytucje: Muzeum, Bibliotek, Miejski Orodek Kultury, Centrum Kultury Dziecka, zignorowa cae rodowisko, ktre mia wspiera lokalnych twrcw.
cia na temat tego, co si w tym miecie dzieje, jeli chodzi o sprawy na rzecz ktrych dosta posad w Urzdzie Podobne wraenie odnosz inni zgierscy muzycy: Julka Szwajcer z zespou Boso czy Dariusz Jdrzejczak z Citizen. Niezauwaeni przez doradc poczuli si take artyci ze Stowarzyszenia Myn: Nie odbyo si adne zebranie, w ktrym moglibymy pozna plany i cele pana Kowalczyka i mielinam jednoci i integracji. Kowalczyk nie by jej duny, odpowiadajc na swoim blogu: Tym bardziej z wikszym impetem ruszam kadego dnia do urzdu by u boku prawdziwej mecenas sztuki, jak jest Pani Prezydent Wieczorek dokonywa wielkich rzeczy od podstaw, nawet jeli to nieatwe ani proste... Swoj drog to niezwyke, e wielu ludziom zaley na nijakoci, beznadziejnoci i degrengoladzie (pisownia

1 1

Blender w do! Czyli przepisy na lato

Lato zaczo nam wanie dopieka. Przewanie o tej porze roku trudno wyobrazi sobie ycie bez blendera koktajle owocowe, mleczne, chodniki, sorbety s wietn alternatyw dla da lub przeksek, ktrych przygotowanie wymaga czasu i wysiku, na ktry w ciepe dni niekoniecznie mamy ochot. Szybko reagujc na najnowsz fal upaw pieszymy z pomoc. Poniej trzy proste przepisy na dobry pocztek dnia, lekki obiad, a take na popraw nastroju (stosowa niezalenie od pory dnia czy nocy).

Na dobry pocztek dnia

Najszybciej i najprociej, zamiast pierwszego/drugiego niadania: 0,25 kg truskawek, szklanka malanki naturalnej/keru, yka miodu (opcjonalnie). Rozdrobnij w blenderze owoce, dodaj malank i mid, dokadnie wymieszaj. Zamiast truskawek wietnie sprawdzaj si jagody, maliny, jeyny, a poza sezonem banany.

Na lekki obiad...
... chodnik botwinkowy. W maej iloci wody ugotuj pczek drobno pokrojonej botwinki, po ostudzeniu zmiksuj blenderem na gst papk. Dodaj 2 szkl. malanki, szkl. keru lub jogurtu naturalnego oraz starte na tartce o duych oczkach: 3 ogrki maosolne, pczek rzodkiewek, ogrka zielonego, drobno pokrojony szczypiorek, koperek. Dopraw sol i pieprzem. Przed podaniem naley mocno schodzi w lodwce (najsmaczniejszy dzie po przygotowaniu). Chodnik mona podawa z ugotowanym na twardo jajkiem/groszkiem ptysiowym/grzankami lub bez dodatkw.

Na popraw nastroju 6 sztuk ciasteczek oreo (czarne markizy z biaym kremem), 4-5 kulek lodw waniliowych, yeczki kawy rozpuszczalnej i yeczki kawy naturalnej szklanki mleka uprzednio lekko zmroonego. Wszystkie skadniki naley zmiksowa i stosowa w przypadku zego nastroju. Uwaga: silnie uzalenia!

Ilona Majewska

12

Skorzystaj z inicjatywy lokalnej, napraw problemy swojej okolicy

Od niedawna mieszkacy maj prawo korzystania z inicjatywy lokalnej. Opisujemy krtko czym jest i jak j przeprowadzi
Zaniedbany trawnik, brak awek na pobliskim skwerku mieszkacy i mieszkanki miasta najlepiej znaj jego problemy, potrzeby i maj dobre pomysy na ich rozwizanie. Mimo to, tylko niewielki odsetek mieszkacw przechodzi od sw do czynw i podejmuje aktywno na rzecz miejsca w ktrym yje. Moe zamiast godzinami powtarza mantr kto powinien si tym zaj sami i same sprbujemy rozprawi si z tym, co drani w najbliszym otoczeniu? Od kwietnia w Zgierzu moemy wnioskowa o rodki na realizacj inicjatywy lokalnej. Wystarczy wypeni formularz wniosku o wsparcie inicjatywy lokalnej (zamieszczony na stronie Urzdu Miasta Zgierza), a w nim opisa nasz pomys, oszacowa koszty jego realizacji, opisa form wkadu wasnego (moe by to wkad finansowy, rzeczowy lub zaangaowanie w projekt wolontariuszy). Urzd ma 37 dni na rozpatrzenie naszej propozycji ocenienie jej celowoci i wartoci dla spoecznoci lokalnej. Jeli nasz pomys zostanie zaakceptowany, przystpujemy do dziaania. W przypadku inicjatywy lokalnej grupa wnioskodawcw nie musi by organizacj sformalizowan. O otrzymanie rodkw wystpowa mog osoby, ktre chc co zrobi wsplnie np. ssiedzi z danej ulicy, ktrzy chc rozwiza jaki wsplny problem. Inicjatywa lokalna to szansa na wprowadzanie zmian i moliwo odpowiadania na problemy, ktre odczuwamy jako mieszkacy i mieszkanki Zgierza. Kto jako pierwszy zdecyduje si przedstawi wadzom Zgierza swj pomys, jak otrzyma odpowied, czy inicjatywa lokalna stanie si w miecie wykorzystywanym narzdziem wsppracy pomidzy samorzdem a mieszkacami? Poinformujcie nas, jeli sprbujecie podj si przeprowadzenia inicjatywy! Jeli samorzdowcy potraktuj inicjatyw jako form wczania mieszkacw do wspdecydowania o miecie, a mieszkacy bd chcieli w jej ramach zaangaowa si w prac na rzecz Zgierza, istniej due szanse, e Uchwaa Rady Miasta Nr XXIV/224/12 sprawi e za pomoc drobnych zmian wszystkim w Zgierzu bdzie yo si odrobin lepiej. Ilona Majewska

Ogoszenia drobne
Zajcia adaptacyjne w CKD Centrum Kultury Dziecka zaprasza do udziau w zajciach adaptacyjnych dzieci 3-4 letnich rozpoczynajcych edukacj przedszkoln Do startu gotowi?!, ktre odbd si w terminie 20-31.08.2012, w godz. 9.00-11.00 Cel: - eliminacja stresu zwizanego z pjciem dziecka do przedszkola - przygotowanie do rozki z rodzicami - dostarczenie dzieciom mnstwa radoci i dobrych wrae podczas zaj plastycznych, muzycznych, zabaw ruchowych oraz ciekawych spotka z ciekawymi gomi - zapoznanie dzieci i rodzicw z systemem pracy oraz zwyczajami przedszkola, podstaw programow - podniesienie kompetencji wychowawczych rodzicw w ramach Akademii Rodzica W programie m.in.: - zajcia rytmiczne, taneczne, muzyczne, plastyczne - spotkanie z policjantk, psami-terapeutami - wizyta w Muzeum Lalek - przedstawienie teatralne i zabawa taneczna - zajcia edukacyjne dla rodzicw - diagnoza podologiczna dzieci W programie Akademii Rodzica m.in.: - O yciu przedszkolnym i nie tylko - Co pocz z przedszkolakiem, czyli nieco o ofercie kulturalnej Zgierza i okolic - Pierwsze kroki w przedszkolu - jak zminimalizowa stres dziecka - spotkanie z psychologiem lub logoped KOSZT: 200 z, informacje: CKD, ul. Rembowskiego 17, 95-100 Zgierz, tel. 509-719-665 Jak radzi sobie z autyzmem? Fundacja Zrozumie Autyzm zaprasza do udziau w spotkaniu informacyjnym na temat autyzmu oraz zapoznania si z metodami pracy opartymi na rozwoju i relacjach z dzieckiem autystycznym. Spotkanie odbdzie si 17 lipca w Centrum Kultury Dziecka, ul. Rembowskiego 17 w godz. 17.0020.00. Udzia w spotkaniu jest nieodpatny. Zainteresowani udziaem proszeni s o potwierdzenie swojej obecnoci tel.509 795 499 lub pod adresem fundacji: info@zrozumiecautyzm.pl

Pomniki stawia mona nie tylko wybitnym postaciom czy wydarzeniom historycznym, ale take... blokom mieszkalnym.

Czujesz niedosyt? Zajrzyj na stron gazetazgrzyt.pl

Projekt finansowany przez Szwajcari w ramach szwajcarskiego programu wsppracy z nowymi krajami czonkowskimi Unii Europejskiej