Kongres CDU w Hanowerze: Angela Merkel nadal na czele partii

Zorganizowany w dniach 3-5 grudnia 2012 r. w Hanowerze 25. Kongres Unii Chrzecijasko Demokratycznej przebiega zgodnie z wyreyserowanym scenariuszem. Kanclerz Angela Merkel po raz kolejny zostaa wybrana przez delegatw na stanowisko przewodniczcego partii, a rekordowe poparcie jakie otrzymaa (blisko 98,0%) byo szeroko komentowane w mediach, rwnie polskich. W przededniu kampanii wyborczej przed wrzeniowymi wyborami do Bundestagu Kongres speni swj podstawowy cel: pokaza, e partia bdzie kontynuowaa dotychczasowy kurs, jest spjna i bezwzgldnie stoi za A. Merkel. Kongres Federalny CDU (der Bundesparteitag) zbiera si co najmniej raz w cigu dwch lat i od strony formalnej jest najwaniejszym organem partyjnym. Do jego kompetencji naley m.in. ustalenie gwnej linii politycznej partii, uchwalenie Nr 111 / 2012 131212 INSTYTUT ZACHODNI im. Zygmunta Wojciechowskiego Instytut Naukowo-Badawczy, Pozna programu oraz statutu partii, a take wybr kierownictwa partii: przewodniczcego, jego zastpcw, skarbnika i sekretarza generalnego, dalszych 7 czonkw Prezydium oraz k olejnych 25 czonkw Zarzdu Federalnego. Kongres jest najwaniejsz platform wymiany opinii pomidzy delegatami z rnych czci Niemiec, organem, w ktrym cieraj si rne opcje wewntrz Autor: partii. Jednak kluczowe decyzje polityczne podejmowane s przez najcilejsze kierownictwo partii i jej frakcj w Bundestagu.

Piotr Kubiak
Redakcja: Marta Gtz Radosaw Grodzki Krzysztof Malinowski

Wybr Hanoweru na miejsce obrad Kongresu by nieprzypadkowy. Wanie w Dolnej Saksonii 20 stycznia 2013 r. odbd si wybory krajowe, ktre stanowi ostatni tak powan prb si przed wrzeniowymi wyborami do Bundestagu. W dniach 16-18 listopada swj Kongres miaa tutaj partia Zielonych, a 9 grudnia mia si zebra Zjazd SPD. Gospodarzem Kongresu CDU by premier rzdu Dolnej Saksonii David McAlister. Sytuacja w Dolnej Saksonii bardzo przypomina t na szczeblu federalnym. U wadzy jest koalicja CDU-FDP kierowana przez D. McAlistera, take tutaj CDU zdecydowanie prowadzi w sondaach, a sam premier jest najpopularniejszym politykiem w Dolnej Saksonii. Jednake miejscowi chadecy z niepokojem przygldaj si liberalnej FDP, ktra w sondaach balansuje na granicy progu wyborczego. Wybory w Dolnej Saksonii bd zatem niezwykle istotne dla wszystkich partii, gdy wynik wyborw krajowych moe mie pniej przeoenie na szczeblu federalnym. Motywem przewodnim Kongresu CDU byo haso Silniejsze Niemcy. Szanse dla wszystkich! (Starkes Deutschland. Chancen fr Alle!). Do hasa tego odniosa si w swoim przemwieniu przewodniczca partii kanclerz Angela Merkel, ktra podkrelia, e koalicja chadecko-liberalna jest najskuteczniejszym rzdem od czasu ponownego zjednoczenia, poniewa mamy najnisz stop bezrobocia od 1990 r. i najwysz liczb utrzymujcych si z pracy. Wymienia zasugi rzdu takie, jak: najwysze nakady na nauk i szkolnictwo, walka z bezrobociem i sukcesy w walce z kryzysem. Podkrelia, e jej rzd wyprowadzi Niemcy z kryzysu silniejsze, anieli byy wczeniej. A. Merkel zapowiedziaa, e jej rzd zamierza kontynuowa dotychczasow polityk i poprowadzi Niemcy bezpiecznie wytyczonym kursem. Kanclerz odniosa si take do wyzwa, z jakimi musz si zmierzy Niemcy i Europa w najbliszych latach. Najwaniejszym zadaniem stojcym przed Europ jest zakoczenie kryzysu w strefie euro: Dlatego uyj wszystkich moich si, eby Europa przetrwaa najwaniejsz prb od czasu podpisania Traktatw Rzymskich 55 lat temu. () Chciaabym, eby euro wyszo z kryzysu silniejsze ni byo wczeniej, innym narastajca konkurencja ze strony gospodarek Chin i Indii. Do gwnych wyzwa w polityce wewntrznej zaliczya: odduenie pastwa, zwrot w polityce energetycznej (CDU widzi w tym miejscu ogromne szanse uczynienia przez Niemcy eksportowego szlagieru z technologii zwizanych z nowoczesnymi metodami pozyskiwania energii), zmiany demograficzne czy te sfera zwizana z Internetem. Ponadto opowiedziaa si po raz kolejny za wiksz kontrol rynkw finansowych oraz zapowiedziaa interwencj rzdu w kwestii reformy emerytur dla starszych kobiet, ktre urodziy dziecko przed 1992 r., tak aby zrekompensowa im okres kiedy wychowyway

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 2

dzieci. W artobliwym tonie odniosa si take do trudnej wsppracy z liberaami w ramach koalicji. W swym przemwieniu A. Merkel wymienia przede wszystkim gwne zasady, ktrymi bdzie si kierowaa, nie przedstawiajc konkretnego planu dziaa. Wystpienie przez media zostao ocenione jako umiarkowane w tonie, a zebrani na sali delegaci przyjli je z entuzjazmem. Drugim wanym zadaniem Kongresu byo przeprowadzenie wyborw do kierowniczych organw partii. Zgodnie z oczekiwaniami A. Merkel po raz kolejny (stoi na czele partii nieprzerwanie od 2000 r.) zostaa wybrana na stanowisko przewodniczcego partii, jednak prawdziw sensacj wywoa wynik, jaki uzyskaa: jej kandydatur poparo 903 spord 922 gosujcych delegatw (19 byo przeciw, 3 wstrzymao si), czyli 97,94%. Jest to najlepszy wynik, jaki udao si uzyska przewodniczcemu CDU od czasu zjednoczenia Niemiec w 1990 r. (w 2010 r. na A. Merkel gosowao 90,5% delegatw). Horst Seehofer, przewodniczcy siostrzanej CSU, artobliwie okreli ten rezultat jako kubaski wynik ( kubanisches Wahlergebnis). U rde tak dobrego wyniku uzyskanego przez A. Merkel tkwi kilka przyczyn: 1) pozycja A. Merkel w partii nie podlega dyskusji, 2) w chwili obecnej nie ma w CDU drugiego tak popularnego polityka mogcego z ni konkurowa, 3) potencjalna opozycja partyjna skupiona w prawym skrzydle zostaa udobruchana wczeniejszymi ustaleniami (Betreuungsgeld oraz uzgodnione w kuluarach negatywne stanowisko partii wobec zrwnania podatkowego homoseksualnych zwizkw partnerskich i maestw); 4) w przededniu kampanii wyborczej przed wyborami do Bundestagu delegatom zaleao na pokazaniu jednoci partii i mocnego poparcia dla swej liderki. Kanclerz nie krya zadowolenia z tak dobrego wyniku, jednak nie powinien on przysoni istotnych niepowodze, jakie poniosa w tym roku: upadek wspieranego przez ni prezydenta Christiana Wulffa, wybr Joachima Gaucka, klski CDU w wyborach krajowych w Nadrenii Pnocnej-Westfalii i w konsekwencji ustpienie z zajmowanych stanowisk jej bliskiego wsppracownika Norberta Rttgena czy te nieustanna krytyka konserwatywnego skrzyda CDU (i CSU) wobec polityki rodzinnej rzdu. Kongres zaakceptowa rwnie wszystkie pi kandydatur (wczeniej wybierano czterech zastpcw, ale na zjedzie przyjto odpowiedni poprawk do statutu partii) na stanowisko zastpcy przewodniczcego partii. Zostali nimi: Volker Bouffier (83,4%), Julia Klckner (92,9%), Armin Laschet (67,3%), Ursula von der Leyen (69%) oraz Thomas Strobl (68,3%). Najwicej emocji wrd delegatw budzi wynik uzyskany przez obie wiceprzewodniczce. Minister pracy w rzdzie federalnym U. von der Leyen uzyskaa zaskakujco niski wynik, spowodowany zapewne jej zaangaowaniem na rzecz parytetw dla kobiet w przedsibiorstwach, za co bya obiektem nieustannej

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 3

krytyki ze strony prawego skrzyda partii. Za to wielu zaskoczy wietny wynik najmodszej w tym gronie czterdziestoletniej J. Klckner, ktra przez wielu uwaana jest za potencjaln nastpczyni kanclerz A. Merkel. Ju teraz nazywana jest dziewczyn Merkel dla przypomnienia modej Angeli Merkel nazwanej w pierwszej poowie lat 90. dziewczynk Kohla. Objcie przez kobiety trzech wrd szeciu najwaniejszych stanowisk w partii oraz dwie kobiety wrd szeciu premierw rzdw krajowych delegowanych przez CDU s wiadectwem modernizacji, jak przesza niemiecka chadecja w ostatnich kilkunastu latach. Jeszcze w latach 90. CDU bya artobliwie nazywana Uni starszych panw, gdzie waciwie jedyn liczc si kobiet w Prezydium partii bya Rita Sssmuth. O potrzebie odmodzenia CDU i wprowadzenia parytetu dla kobiet dyskutowano ju na kongresie partii w Karlsruhe (1995 r.), jednak bez wikszych rezultatw. Delegaci zebrani na Kongresie zajli si rwnie najwaniejszymi problemami politycznymi. Po bardzo wywaonej w tonie dyskusji Kongres gosami blisko 2/3 delegatw podj uchwa sprzeciwiajc si zrwnaniu podatkowemu maestw i homoseksualnych zwizkw partnerskich. By to wielki sukces konserwatywnego skrzyda partii. Tym samym CDU opowiedziaa si za tradycyjnym modelem rodziny. Z drugiej strony tak otwarta dyskusja na tematy gejowskie wskazuje na zmian nastrojw w konserwatywnej CDU. Zaakceptowano rwnie kompromisow formu dotyczc parytetu kobiet w zarzdach przedsibiorstw, ponadto zapowiedziano, e jeszcze w czasie obecnej kadencji Bundestagu rzd podejmie odpowiednie kroki w kierunku przyjcia korzystniejszego sposobu wyliczenia emerytur dla kobiet, ktre urodziy dzieci przed 1992 r. W dyskusji zwrcono uwag na potrzeb otwarcia si partii take na rodowiska imigrantw. Naley podkreli, e atmosfera debaty bya przyjazna. Kongres zaj si rwnie przygotowaniem do zbliajcej si kampanii wyborczej. Przewodniczcy siostrzanej CSU Horst Seehofer, ktry z entuzjazmem popar wybr Angeli Merkel, zapowiedzia cis wspprac obu chadeckich partii w czasie kampanii wyborczej: Jeli bdziemy sta obok siebie i wsplnie ciko pracowa moemy uczyni rok 2013 zotym rokiem w dziejach chadecji. Przewodniczcy frakcji parlamentarnej CDU w Bundestagu Volker Kauder chwali si sukcesami partii i rzdu, nie waha si przy tym zaatakowa opozycyjnych partii SPD i Zielonych. Sekretarz generalny partii Hermann Grhe omwi gwne zaoenia kocowej uchway kongresu pt. Silniejsze Niemcy. Szanse dla wszystkich!, w ktrej przedstawiono chadeck wizj rozwoju gospodarczego Niemiec opart na zaoeniach socjalnej gospodarki rynkowej (tekst uchway:

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 4

http://www.hannover2012.cdu.de/sites/default/files/media/121205-beschluss-starkesdeutschland-chancen-fuer-alle.pdf ). Uchwaa zostaa przyjta jednogonie. 25. Kongres Federalny CDU naley oceni jako bardzo udany dla partii i samej kanclerz A. Merkel w szczeglnoci. CDU zaprezentowaa si jako partia nowoczesna, jednolita, zwyciska, zdecydowanie popierajca polityk rzdu. Do wyborcw wysany zosta istotny sygna: jestemy przygotowani do wyborw, mamy cile okrelone cele, ktre bdziemy realizowa pod kierunkiem A. Merkel. Partia, ktra w wyniku wewntrznej modernizacji zdoaa odmodzi swoje kadry kierownicze i coraz wicej uwagi przykada do parytetu kobiet, tym razem dostrzega potrzeb otwarcia si na rodowiska imigrantw. Rwnoczenie delegaci potwierdzili wag tradycyjnych pryncypiw chadeckiej polityki: rodziny oraz spoecznej gospodarki rynkowej. Krytycy zarzucaj chadekom propagandowe dziaania majce na celu uwypukli jedno partii i poparcie dla polityki rzdu. wietny wynik Angeli Merkel odzwierciedla ich zdaniem brak powanej alternatywy dla niej wewntrz partii. Podkrela si samozadowolenie i wrcz stagnacj w obliczu wyzwa wspczesnoci. Niektrzy obserwatorzy zwracaj uwag na zatracenie przez CDU specyficznego profilu i przeksztacenie si w typow parti wadzy dbajc o zachowanie status quo i stronic przed podejmowaniem trudnych wyzwa. Z drugiej strony w trakcie debaty o podatkowym zrwnaniu zwizkw partnerskich i maestw krytycy dostrzegli istotne rysy pomidzy partyjnymi konserwatystami i modernistami. Do wyborw pozostao nieco ponad 10 miesicy. CDU zdecydowanie prowadzi w sondaach, lecz najwikszym zmartwieniem chadekw s sabe notowania liberalnej FDP. Czy po wyborach uda si ponownie utworzy czarno-t koalicj? Jak odpowiedz socjaldemokraci? 9 grudnia w Hanowerze odby si zjazd SPD, na ktrym Peer Steinbrck zosta oficjalnie nominowany na kandydata SPD do objcia fotela kanclerskiego. W obliczu niechci lewego skrzyda SPD wobec jego osoby P. Steinbrck uzyska bardzo dobry wynik 93,5% poparcia. Jednak A. Merkel cieszy si wikszym poparciem we wasnej partii.

Piotr Kubiak historyk, adiunkt w Instytucie Zachodnim, zainteresowania badawcze: dzieje Niemiec w XIX i XX wieku, ewolucja niemieckiego systemu partyjnego.

Publikacja dofinansowana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyszego oraz Stowarzyszenie Instytut Zachodni.

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 5