You are on page 1of 6

Rok przed wyborami do Bundestagu liderzy, partie, moliwe koalicje

27 padziernika 2012 r. upyny trzy lata od inauguracji Bundestagu XVII kadencji. Zgodnie z artykuem 39 ust. 1 Ustawy Zasadniczej kolejne wybory do Bundestagu powinny zosta przeprowadzone nie wczeniej ni 46 miesicy i nie pniej ni 48 miesicy od inauguracji obrad Bundestagu poprzedniej kadencji, a wic pomidzy 28 sierpnia a 27 padziernika 2013 r. Termin wyborw do Bundestagu XVIII kadencji nie zosta jeszcze ustalony, ale przewiduje si, e najprawdopodobniej odbd si one 15 lub 22 wrzenia 2013 r. (poprzednie przeprowadzono 27 wrzenia 2009 r.), o ile wczeniej nie dojdzie do przedterminowych wyborw (jak w 2005 r.). Zatem do wyborw pozosta niespena rok i partie polityczne podjy ju pierwsze dziaania przygotowujce do kampanii wyborczych. Mona zaoy, e zdominowana ona zostanie przez tematy gospodarcze, a wan jej czci bdzie Nr 103 / 2012 211112 INSTYTUT ZACHODNI im. Zygmunta Wojciechowskiego Instytut Naukowo-Badawczy, Pozna debata wok kryzysu w strefie euro. Liderzy Pozycja partyjnego kandydata na urzd kanclerza moe mie istotny wpyw na wynik wyborw. Odpowiedni kandydat potrafi zmobilizowa szeregi partyjne, poprawi notowania swojej partii w oczach wyborcw, a w ostatniej chwili przycign niezdecydowany elektorat na stron swojego ugrupowania. Autor:

Piotr Kubiak
Redakcja: Marta Gtz Radosaw Grodzki Krzysztof Malinowski

Jak wana jest to funkcja najlepiej wiadczy przykad byego kanclerza RFN Gerharda Schrdera, ktrego popularnoci i charyzmie zawdzicza SPD zwycistwo w wyborach z 2002 r., a w 2005 r. wczesny kanclerz omal nie doprowadzi socjaldemokratw do kolejnego zwycistwa, chocia dwa miesice przed wyborami SPD tracia w sondaach niemal 20% do partii chadeckich (Politbarometer z 22.07.2005 r. CDU/CSU 43%, SPD 26%). Wybr partyjnego kandydata powinien uwzgldnia nie tylko nastroje i ukad si wewntrz partii, ale rwnie przekada si na popularno danego polityka wrd szerokich rzesz wyborcw. Odpowiedni lider moe narzuci waciwy bieg kampanii wyborczej, ale jednoczenie musi by do zaakceptowania przez ewentualnych partnerw koalicyjnych. W wypadku obu najwikszych ugrupowa CDU/CSU i SPD sytuacja wyglda odmiennie. Partie chadeckie maj lidera w osobie kanclerz Angeli Merkel, ktra ju latem 2011 r. zadeklarowaa, e po raz trzeci z rzdu poprowadzi niemieck chadecj do wyborw. Pani kanclerz, wbrew nie najlepszym notowaniom sondaowym rzdu koalicyjnego CDU/CSU-FDP, cieszy si niesabncym zaufaniem spoecznym i w najnowszym sondau (Politbarometer z 26.10.2012 r.) zostaa najwyej oceniona przez ankietowanych spord 10 najwaniejszych politykw w Niemczech (ocena +1,8 w skali od -5 do +5). A. Merkel cay czas utrzymuje siln pozycj wewntrz obozu chadeckiego pomimo kilku prestiowych poraek (wybory prezydenckie, klska CDU w Nadrenii Pnocnej Westfalii i dymisja Norberta Rttgena bliskiego wsppracownika kanclerz) oraz krytyki ze strony konserwatywnego skrzyda CDU i CSU. W obozie socjaldemokratw takiego lidera brakowao, co mogo zwiastowa zacit walk o partyjn nominacj kanclersk. Rozwaane byy trzy kandydatury: przewodniczcego partii Sigmara Gabriela, byego wicekanclerza i ministra spraw zagranicznych (2005-2009), a obecnie przewodniczcego frakcji SPD w Bundestagu Franka-Waltera Steinmeiera oraz byego ministra finansw (2005-2009) Peera Steinbrcka. S. Gabriel, cho cieszy si spor popularnoci w samej partii, mia najmniejsze szanse w starciu z kanclerz A. Merkel, dlatego zrezygnowa z ubiegania si o partyjn nominacj kanclersk, koncentrujc siy na kierowaniu parti. F.-W. Steinmeier, ktry w wyborach 2009 r. jako kandydat SPD do fotela kanclerskiego ponis druzgocc klsk w rywalizacji z A. Merkel, rwnie zrezygnowa i popar kandydatur P. Steinbrcka. 28 wrzenia 2012 r. przewodniczcy partii S. Gabriel potwierdzi, e P. Steinbrck jest partyjnym kandydatem SPD na kanclerza w wyborach do Bundestagu w 2013 r. Trzy dni pniej wybr ten popar zarzd SPD, a oficjalna nominacja partyjna zostanie mu nadana 9 grudnia 2012 r. w czasie zjazdu SPD w Hanowerze. Wybr P. Steinbrcka to jasny sygna, e podczas kampanii wyborczej priorytetem dla socjaldemokratw bdzie gospodarka. Nominat uwaany jest za eksperta w dziedzinie finansw, jest obyty w

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 2

polityce europejskiej i przez obserwatorw uwaany za jedynego liczcego si polityka SPD, ktry jest w stanie merytorycznie sprosta podczas debaty kanclerz A. Merke l. Zyska popularno w okresie sprawowania funkcji ministra finansw w dobie kryzysu finansowego lat 2008/2009. P. Steinbrck znany jest z kontrowersyjnych wypowiedzi, a jego ywioem jest atak. Jeszcze we wrzeniu wystpi z propozycj regulacji sektora bankowego (m.in. utworzenie finansowanego przez banki, a nie podatnikw oglnoeuropejskiego funduszu restrukturyzacji), a take zarzuci kanclerz kunktatorstwo w obliczu kryzysu w strefie euro. W samej SPD P. Steinbrck nie cieszy si zaufaniem lewego skrzyda partii, ale niewykluczone, e dziki umiejtnie przeprowadzonej kampanii wyborczej uda mu si przycign niezdecydowanych wyborcw z centrum sceny politycznej. P. Steinbrck jest politykiem kontrowersyjnym pojawiy si zarzuty, e jako minister finansw i zapalony szachista zabiega u znanych koncernw o sponsorowanie turnieju szachowego oraz w kontekcie debaty o dodatkowych dochodach posw, kiedy mu zarzucano, e czerpie olbrzymie profity z wykadw i felietonw dla prasy ale moe wanie taki kontrowersyjny, ale i zarazem charyzmatyczny polityk bdzie w stanie pokona lubian, lecz mimo wszystko bezbarwn kanclerz A. Merkel i podobnie jak G. Schrder w 2002 r., poprowadzi SPD do zwycistwa wbrew niekorzystnym sondaom. Wedug ostatniego sondau (Politbarometer z 26.10.2012 r.) 53% ankietowanych najchtniej widziaoby A. Merkel na czele rzdu, a 37% P. Steinbrcka.

rednie partie Oprcz obu wielkich partii realne szanse na przekroczenie

picioprocentowego progu wyborczego maj jeszcze cztery partie: Zieloni, FDP, Die Linke i Partia Piratw. Zieloni, ktrzy stali si trzeci si w Niemczech najchtniej reaktywowaliby koalicj z socjaldemokratami, u boku ktrych wsprzdzili w latach 1998-2005. Rwnie SPD jako przyszego partnera koalicyjnego widzi wanie parti Zielonych, co potwierdzi w wypowiedzi z 28 wrzenia przewodniczcy SPD S. Gabriel. Partia Zielonych przeprowadzia w peni demokratyczne prawybory liderw partii w nadchodzcych wyborach. W gosowaniu mg wzi udzia kady z blisko 60 000 czonkw partii, a wybierano dwch kandydatw: jednego mczyzn i jedn kobiet. 10 listopada o godz. 10.00 ogoszono wyniki. Zwyciy przewodniczcy frakcji parlamentarnej Zielonych w Bundestagu Jrgen Trittin (71,9% gosw) oraz Katrin Gring-Eckard (47,3%). Pewn niespodziank jest odpadnicie w gosowaniu przewodniczcej partii Claudii Roth oraz wiceprzewodniczcej frakcji parlamentarnej w Bundestagu Renate Knast. Wybr J. Trittina i K. Gring-Eckard spotka si z

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 3

yczliwymi komentarzami wrd Zielonych. Oboje reprezentuj rne skrzyda partii i powinni si uzupenia podczas kampanii wyborczej. Znacznie bardziej skomplikowana jest sytuacja wewntrz FDP.

Wsprzdzca od 2009 r. w koalicji z partiami chadeckimi FDP od kilkunastu miesicy pogrona jest w gbokim kryzysie. Nie pomoga rezygnacja z kierowania parti niepopularnego ministra spraw zagranicznych Guido Westerwellego po katastrofalnych wynikach liberaw w wyborach do trzech parlamentw krajowych w marcu 2011 r. Nowemu kierownictwu partii, na czele ktrej stan Philipp Rsler, nie udao si poprawi kondycji partii. W badaniach sondaowych FDP znajduje si poniej progu wyborczego, a pozycja jej przewodniczcego jest saba. Padaj zarzuty, e w koalicji FDP staa si dla partii chadeckich jedynie uzupenieniem, a P. Rsler nie potrafi przekona parterw koalicyjnych do wasnych pomysw. Ronie w si wewntrzpartyjna opozycja, a w ostatnich tygodniach gwnym krytykiem P. Rslera obwoany zosta Wolfgang Kubicki, ktry lansuje pomys wejcia do koalicji z SPD i Zielonymi. W padzierniku szeroko komentowano potajemne spotkanie G. Westerwellego i W. Kubickiego na Majorce, sugerujc moliwo kolejnego przewrotu w partii. Liberaowie jeszcze nie wyonili swojego lidera przed wyborami, a perspektywa wyboru P. Rslera nie jest wcale pewna. Dlatego przewodniczcemu FDP zaleao na sukcesie np. podczas negocjacji rzdowych. Die Linke w badaniach sondaowych tylko nieznacznie plasuje si powyej progu wyborczego. S to znacznie gorsze wyniki ni rezultat osignity przez parti w wyborach z 2009 r. (11,9% poparcia). Nie ulega wtpliwoci, e odradzajca si po wewntrznym kryzysie lat 2007-09 SPD odzyskaa cz elektoratu przejtego przez Die Linke. Niemniej i tym razem kierownictwo Die Linke liczy na pozyskanie przynajmniej czci gosw zwolennikw lewego skrzyda SPD, niechtnego osobie P. Steinbrcka. Popularno Partii Piratw, ktra rok temu niespodziewanie wdara si na salony niemieckiej polityki, we wrzeniu i padzierniku zacza wyranie topnie i obecnie balansuje ona na granicy progu wyborczego. Czyby jej sukces okaza si krtkotrway i podobnie jak NPD w 1969 r. i Republikanie w 1990 r. nie potrafia przeoy sukcesw w wyborach krajowych na forum oglnoniemieckie?

Moliwe koalicje perspektywy Wedug ostatniego sondau Forschungsgruppe Wahlen (Politbarometer z 26.10.2012 r.) przeprowadzonego na zlecenie telewizji ZDF, gdyby wybory odbyy si

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 4

28 padziernika 2012 r. do Bundestagu dostayby si cztery partie: CDU/CSU 39%, SPD 29%, Zieloni 13%, Die Linke 6%, a poza parlamentem znalazyby si FDP i Partia Piratw po 4% poparcia. Wyniki innych bada sondaowych nie odbiegay od niego znaczco. Sonda przeprowadzony zosta u progu kampanii wyborczej, a jego rezultaty pokazuj, e w najbliszym roku moemy oczekiwa niezwykle burzliwej kampanii wyborczej, w ktrej kady gos moe si liczy i zmieni diametralnie ukad si. Gdyby wyniki przyszorocznych wyborw do Bundestagu pokryy si z obecnymi sondaami, to zbudowanie koalicji majcej wikszo w parlamencie byoby niezwykle trudne. Najprawdopodobniej ani koalicja SPD-Zieloni, ani partie chadeckie nie uzyskayby wikszoci. Jzyczkiem u wagi pozostaaby Die Linke, z ktr pozostae partie nie zamierzaj wchodzi w koalicj, a powoanie rzdu mniejszociowego SPDZieloni tolerowanego przez Die Linke nie byoby dobrym rozwizaniem. Taki rzd miaby sab pozycj i byby uzaleniony od poparcia Die Linke, z ktr musiaby negocjowa kad inicjatyw. W tej sytuacji najrozsdniejszym rozwizaniem bdzie powoanie rzdu wielkiej koalicji CDU/CSU-SPD. Nie ulega wtpliwoci, e w obliczu kryzysu strefy euro Niemcom niezbdny jest silny rzd, jednak takie rozwizanie nie budzi optymizmu zarwno w CDU/CSU, jak i w SPD. Socjaldemokraci dobrze pamitaj koszty, jakie ponieli bdc sabszym partnerem w rzdzie wielkiej koalicji A. Merkel w latach 2005-2009. Jednak przekroczenie progu wyborczego np. przez FDP moe diametralnie zmieni sytuacj i umoliwi utrzymanie si u wadzy obecnej koalicji bd te powoanie nowej koalicji wiate ulicznych (Ampelkoalition) SPDZieloni-FDP. Wejcie do parlamentu Partii Piratw moe zburzy dotychczasowy ukad i otworzy nowe moliwoci. Przy przekroczenia progu wyborczego przez sze partii jedynym rozsdnym rozwizaniem na utworzenie stabilnego rzdu byoby powoanie rzdu wielkiej koalicji.

Kampania wyborcza ju si zacza Wskazuj na to ostatnie dziaania koalicji rzdzcej. W niedziel 4 listopa da odbyy si wewntrzkoalicyjne konsultacje budetowe pomidzy przedstawicielami partii rzdzcych: CDU, CSU i FDP. Po blisko omiu godzinach negocjacji partie koalicyjne zawary porozumienie w sprawie budetu na rok 2014, jednoczenie czynic prezenty swoim wyborcom. W obliczu krytyki rzdowej polityki prorodzinnej ze strony CSU i prawego skrzyda CDU podjto uchwa o wprowadzeniu premii (Betreuungsgeld) dla rodzicw wychowujcych dzieci (do 3 lat) w domu i nie korzystajcych z pomocy pastwowych placwek wychowawczych. Premia ta ma wynosi 100 euro miesicznie (od 2014 r. 150 euro) dla rodzicw dziecka w drugim i

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 5

trzecim roku ycia. Z inicjatywy liberaw zniesiono wynoszc 10 euro kwartaln opat za pierwsz wizyt u lekarza. Dla walczcych o przetrwanie liberaw i F. Rslera jest to spory sukces pokazujcy, e partia jest w stanie przeforsowa w onie koalicji kluczowe dla niej kwestie. Podarki rzdowe zostay ostro skrytykowane przez opozycj. Przewodniczcy SPD Sigmar Gabriel okreli je mianem ubitego targu (Kuhhandel). Jednoczenie obieca, e po wygranych wyborach koalicja SPD-Zieloni zrobi wszystko, aby znie Betreuungsgeld, a pierwszym krokiem bdzie zaskarenie przez SPD do Federalnego Trybunau Konstytucyjnego trybu wprowadzenia premii. Kampania wyborcza nabiera rumiecw.

Piotr Kubiak historyk, adiunkt w Instytucie Zachodnim, zainteresowania badawcze: dzieje Niemiec w XIX i XX wieku, ewolucja niemieckiego systemu partyjnego.

Publikacja dofinansowana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyszego oraz Stowarzyszenie Instytut Zachodni.

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 6

You might also like