CementEmulsion Mixture

POLITECHNIKA
ZAKAD
ul. G. Narutowicza 11 8 0- 9 52 GDA SK
GDASKA
DRG
Tel: (0-58) 347 13 47 Fax: (0-58) 347 10 97
Katedra Inynierii Drogowej

BUDOWY
WERYFIKACJA ZASAD PROJEKTOWANIA MIESZANEK MINERALNO-CEMENTOWO-EMULSYJNYCH RAPORT KOCOWY
Opracowano dla potrzeb: Generalna Dyrekcja Drg Krajowych i Autostrad ul. elazna 59 00 848 WARSZAWA
Opracowali: Prof. dr hab. in. Jzef Judycki Dr in. Bohdan Doycki Mgr in. Krzysztof Hunik Mgr in. Marcin Stienss
Gdask, 2006
Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy
Strona 2 z 102
WERYFIKACJA ZASAD PROJEKTOWANIA MIESZANEK MINERALNO-CEMENTOWO-EMULSYJNYCH RAPORT KOCOWY
1. 2. 3.
Podstawa opracowania 5 Opis problemu 7 Cel i zakres prac. 7
4. Studia literatury.. 9 4.1. Dowiadczenia polskie 10 4.2. Wymagania niemieckie 13 4.3. Dowiadczenia japoskie 16 4.4. Dowiadczenia norweskie.. 18 4.5. Dowiadczenia amerykaskie 19 4.6. Dowiadczenia brytyjskie... 22 4.7. Zalecenie PIARC. 24 4.8. Zalecenia PARAMIX 25 4.9. Podstawowe cechy MCE w wietle studiw literatury 26 4.10 Wnioski... 33 5. Dowiadczenia ze stosowaniem podbudw z mieszanki MCE w Polsce. 35 Ankiety dotyczce stosowania podbudowy z mieszanki MCE w Polsce 35 Wizualna ocena nawierzchni z podbudowami z mieszanek MCE... 41 Wnioski z analizy ankiet i oceny wizualnej wybranych odcinkw. 48
5.1. 5.2. 5.3.

6. 6.1. 6.1.1. 6.1.2. 6.1.3 6.1.4 6.1.5 6.2.
Badania laboratoryjne.. 49 Metodyka bada... 49 Przygotowanie prbek do bada 49 Badanie wytrzymaoci w porednim rozciganiu.. 50 Modu sztywnoci sprystej w porednim rozciganiu. 51 Badanie stabilnoci i odksztacenia wg Marshalla.. 52 Zawarto wolnych przestrzeni.. 52 Porwnanie niemieckich zasad projektowania mieszanek MCE z wymaganiami polskimi... 52 6.2.1. Wstp.. 52
Strona 3 z 102
6.2.2. Waciwoci mieszanki mineralnej..53 6.2.3. Optymalna zawarto pynw. 55 6.2.4. Przygotowanie prbek. 57 6.2.5. Badania cech mieszanek MCE.. 59 6.2.6. Analiza wynikw bada 70 6.2.7. Podsumowanie. 71 6.3. Wpyw metody zagszczenia na wyniki bada 72 6.3.1 Badany materia 73 6.3.2. Wyniki bada. 74 6.3.3. Wnioski z bada wpywu zagszczenia mieszanki MCE na wyniki bada. 77 6.4. Zmienno cech mieszanki MCE.. 77 6.4.1. Badania laboratoryjne.. 77 6.4.2. Wyniki bada. 78 6.4.3. Analiza wynikw bada81
7. Zakoczenie. 83
LITERATURA. 85 ZACZNIK NR 1: ZASADY PROJEKTOWANIA I WYKONANIA MIESZANEK MINERALNO-ASFALTWO-EMULSYJNYCH (MCE) PROPOZYCJA WYTYCZNYCH 87
Strona 4 z 102
WERYFIKACJA ZASAD PROJEKTOWANIA MIESZANEK MINERALNO-CEMENTOWO-EMULSYJNYCH
1.
Podstawa opracowania
Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych (MCE) zostaa przeprowadzona w oparciu o umow nr WIL/F/109/002/2005 zawart pomidzy Wydziaem Inynierii Ldowej i rodowiska Politechniki Gdaskiej a Generaln Dyrekcj Drg Krajowych i Autostrad w Warszawie.
2.
Opis problemu
W cigu ostatnich kilku lat wzroso zainteresowanie powtrnym wykorzystaniem odzyskanego materiau pochodzcego z nawierzchni do wykonania nowych warstw konstrukcyjnych. Przyczyni si do tego zarwno rozwj techniki drogowej pozwalajcy na przetworzenie istniejcych warstw konstrukcyjnych jak i rosnce koszty utylizacji materiaw pochodzcych z rozbirki istniejcych nawierzchni drogowych oraz rosnce koszty pozyskania nowych materiaw do budowy drg. Problem ponownego zastosowania destruktu asfaltowego jest do zoony, poniewa materia pochodzcy z rozdrobnienia istniejcych nawierzchni charakteryzuje si do du zmiennoci wynikajca zarwno ze stosowania rnych materiaw do budowy drg jak i du zmiennoci gruboci poszczeglnych warstw. Dua zmienno konstrukcji wynika gwnie z wykonywania kolejnych remontw i poszerze polskich drg w rnych technologiach na stosunkowo krtkich odcinkach. W Polsce pierwsze wytyczne do wykonywania warstw konstrukcyjnych z mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych pojawiy si w 1997 roku. Byy to Warunki techniczne wykonania warstw podbudowy z mieszanki mineralno-cementowo emulsyjnej metod recyklingu na miejscu autorstwa Zawadzkiego i Matras wydane przez IBDiM, (zeszyt 53/1997) [1]. W 1999 roku pojawia si aktualizacja tego opracowania w postaci Warunkw technicznych wykonania warstw podbudowy z mieszanki mineralno-cementowo emulsyjnej (MCE) autorstwa Zawadzkiego, Matras, Mechowskiego i Sybilskiego wydane przez IBDiM (zeszyt 61/1999) [2]. Warunki techniczne wykonania warstw podbudowy z mieszanki mineralnocementowo emulsyjnej [2] oraz opracowane na ich podstawie Oglne Specyfikacje Techniczne D-04.10.01 Podbudowa z mieszanki mineralno-cementowo-emulsyjnej, ktre ukazay si w 2001 roku, stanowiy podstaw do projektowania mieszanek MCE, ich wbudowywania oraz kontroli jakoci. W wytycznych szczegowo opisano wymagania materiaw wyjciowych, proces projektowania oraz wymagania dla zaprojektowanej mieszanki MCE.
Strona 5 z 102
W trakcie kilku lat korzystania z wytycznych [2] okazay si one niewystarczajce i budziy szereg zastrzee Wykonawcw, Projektantw oraz Administracji Drogowej. Zastrzeenie dotyczyy gwnie nastpujcych zagadnie: 1. Zbyt wygrowanych parametrw gotowej mieszanki MCE, co powodowao konieczno dodawania sporej iloci cementu oraz kruszywa doziarniajcego, aby uzyska wymagane parametry. Zbyt dua ilo drogich dodatkw powoduje, e wykonywana mieszanka MCE przestaje by atrakcyjnym rozwizaniem pod wzgldem ekonomicznym. 2. Zastosowanie do oceny mieszanek MCE badania Marshalla w temperaturze +60C, wydaje si by nie najlepszym rozwizaniem, poniewa badania w temperaturze +60C nie odzwierciedla warunkw pracy mieszanki MCE ponadto badanie Marshalla nie oddaje dobrze pracy materiau zawierajcego cement. 3. Ograniczenie tylko do jednego typu mieszanki MCE, pod wzgldem parametrw, dla poszczeglnych kategorii ruchu, co w wielu przypadkach wymagao stosowania do duej iloci materiau doziarniajcego w celu uzyskania wymaganego uziarnienia oraz wymaganych parametrw mechanicznych. 4. Dopuszczenie dwch metod zagszczania prbek, co czsto prowadzio do nieporozumie oraz problemw podczas kontroli i odbiorw wykonanych warstw. Wymienione uwagi oraz konieczno dostosowania wymaga dla mieszanek MCE do nowych metod badawczych coraz powszechniej stosowanych w laboratoriach drogowych spowodowao konieczno przeprowadzenia bada, ktrych celem bdzie weryfikacja obowizujcych warunkw technicznych oraz opracowanie zlece dla nowych warunkw technicznych. Problem z projektowaniem mieszanki MCE nie dotyczy tylko Polski. Takie problemy wystpuj w wielu krajach. Do dnia dzisiejszego nie opracowano jednej metody, ktra by bya stosowana w wikszoci krajw [7, 8]. wiadcz o tym rwnie prace prowadzone w Unii Europejskiej w ramach programu badawczego PARAMIX [21].
Strona 6 z 102
3.
Cel i zakres prac
Celem prac bya weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowoemulsyjnych, polegajca na szczegowym przeanalizowaniu istniejcych warunkw technicznych [2] oraz zmienienie ich w taki sposb, aby z jednej strony uzyska mieszank MCE dobrej jakoci a z drugiej strony, aby uczyni to w sposb jak najbardziej prosty i ekonomiczny. Zakres pracy skada si z nastpujcych czci: 1. Studia literatury, 2. Zebranie danych o dowiadczeniach krajowych, 3. Weryfikacja laboratoryjna metod projektowania mieszanek mineralnocementowo-emulsyjnych, 4. Opracowanie procedur badawczych do oceny mieszanek mineralnoasfaltowych.
Studia literatury pozwoliy na zebranie i porwnanie dowiadcze z innych krajw w przetwarzaniu istniejcych nawierzchni w technologii gbokiego recyklingu na zimno ze szczeglnym uwzgldnieniem mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych. Pozwolio to na wybranie takiej procedury projektowania mieszanki MCE, ktra jest w miar prosta a jednoczenie w miar wiernie oddaje charakter pracy warstwy podbudowy wykonanej z mieszanki MCE. Zebranie danych o dowiadczeniach krajowych pozwolio na okrelenie zakresu wykonywania remontw w technologii recyklingu gbokiego oraz pozwolio na zebranie informacji o problemach, jakie wystpuj podczas wykonywania recyklingu oraz odbioru warstw wykonywanych z mieszanki MCE. Dane o odcinkach wykonanych w technologii recyklingu gbokiego na zimno pozwoliy rwnie na wybranie fragmentw drg, gdzie przeprowadzono szczegow ocen stanu nawierzchni. Weryfikacja laboratoryjna metod projektowania mieszanek mineralnocementowo-emulsyjnych polegaa na sprawdzeniu procedur i metod projektowania mieszanek MCE opracowanych na podstawie studiw literatury. W laboratorium zostay przeprowadzone badania nad weryfikacj metod projektowania mieszanek MCE oraz metod bada i oceny wybranych cech mieszanek MCE. Analiza wynikw bada laboratoryjnych pozwolia na wybranie takiej metody projektowania mieszanki mineralno-asfaltowej, ktra w sposb prosty a jednoczenie do precyzyjny pozwoli na projektowanie mieszanki MCE w polskich warunkach. Opracowanie procedur badawczych do oceny mieszanek mineralno-asfaltowych byo ostatnim etapem prac. W Zasadach projektowania mieszanek mineralno asfaltowo-emulsyjnych (MCE) przedstawione procedury postpowania od wyboru odcinka drogi do remontu poprzez zaprojektowanie mieszanki MCE do zasad, jakie powinny obowizywa podczas odbioru wykonanej warstwy.
Strona 7 z 102
Strona 8 z 102
4.
Studia literatury
Recykling nawierzchni asfaltowych na zimno wykonywany jest w celu przetworzenia istniejcych warstw nawierzchni w penowartociowy materia. Proces ten odbywa si poprzez rozdrobnienie istniejcych nawierzchni oraz dodanie w razie potrzeby kruszywa doziarniajcego. W procesie recyklingu dodawane s rwnie rodki wice. W zalenoci od potrzeb oraz moliwoci technicznych mog to by: Emulsja asfaltowa [4, 8, 9, 11, 18, 19], Emulsja asfaltowa + cement [2, 4, 5, 18, 19], Emulsja asfaltowa + wapno [10,18, 19], Cement [4, 5 18, 19], Asfalt spieniony [4, 9, 11, 12]. Lepiszcza i spoiwa wpywaj w rny sposb na uzyskany materia, ich wpyw na zachowanie si materiaw ilustruje rysunek 4.1.
Rysunek 4.1. Wpyw cementu i asfaltu na w aciwoci materiaw [7]
Strona 9 z 102
Pokazany na rysunku 4.1 schemat przedstawia rodzaje materiaw drogowych oraz ich waciwoci w zalenoci od zawartoci asfaltu i cementu. Mieszanki mineralnoemulsyjne mog by wykonane bez cementu, wwczas zwikszanie iloci asfaltu powoduje ich wiksz podatno. Najczciej jednak w mieszankach mineralnoemulsyjnych wystpuje pewna, niewielka ilo cementu. Rola cementu nie polega tylko na zwikszeniu sztywnoci. Cement w tego typu mieszankach ma przypieszy rozpad emulsji (dziaa jak katalizator), zwaszcza w pocztkowej fazie otaczania oraz zwikszy ilo drobnych frakcji, ktrych czsto w recyklowanym materiale brakuje. W zalenoci od iloci asfaltu i cementu tego typu mieszanki dziel si na te z wiksz iloci asfaltu, s to mieszanki bardziej podatne oraz mieszanki z wiksz iloci cementu s to mieszanki sztywne. Podobny podzia, ze wzgldu na dominujce wizanie w zalenoci od zawartoci poszczeglnych skadnikw wystpuje w wymaganiach niemieckich [4]. W poszczeglnych krajach, w zalenoci od dostpnoci materiaw, dowiadcze i dostpnoci sprztu do wykonywania gbokiego recyklingu jako rodka wicego uywa si jednego lub dwch z wymienionych dodatkw. Zostanie to omwione w dalszej czci tego punktu.
4.1. Dowiadczenia polskie
Polskie wymagania dotyczce stosowania mieszanek MCE s opisane w warunkach technicznych [2] wydanych w 1999 roku. W wytycznych [2] mowa jest tylko o wymaganiach dotyczcych mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych. Nie wspomina si o mieszankach mineralno-cementowych czy te mineralnoemulsyjnych. Badania i dowiadczenie ze stosowania mieszanki MCE w warunkach polskich opisano rwnie w [15, 16, 17]. Mieszanka mineralno cementowo emulsyjna jest mieszank o cigym uziarnieniu, skadajc si z destruktu lub destruktu i kruszywa doziarniajcego, wymieszan sposobem na zimno z cementem i emulsj asfaltow w okrelonych proporcjach, w warunkach wilgotnoci optymalnej [2].
Skadniki. Do wykonania mieszanki MCE stosuje si nastpujce materiay: Destrukt, czyli materia mineralno-bitumiczny, mineralno-smoowy lub mineralno-cementowy, rozkruszony do postaci okruchw zwizanych lepiszczem bitumicznym lub spoiwem cementowym, powstay w wyniku frezowania warstw nawierzchni drogowej w temperaturze otoczenia, lub w wyniku kruszenia w kruszarce bry pochodzcych z rozbirki starej nawierzchni. Wymaga si, aby destrukt mia uziarnienie do 31,5 mm, dopuszcza si uziarnienie do 63 mm w przypadku wystpowania pod warstwami bitumicznymi podbudowy z tucznia. W obu przypadkach dopuszcza si do 10 % nadziarna. Kruszywo doziarniajce. Doziarnienie destruktu, w zalenoci od przeznaczenia i kategorii ruchu, moe odbywa si w przypadku drg o kategorii ruchu KR 3-6 z kruszywem amanym zwykym lub granulowanym oraz wirem kruszonym. Na drogach o kategorii ruchu KR 1-2 stosuje si dodatkowo kruszywo naturalne.
Strona 10 z 102
Emulsja. Jako lepiszcze stosuje si emulsj kationow wolnorozpadow K3 o zawonych wymaganiach w stosunku do [3] lub emulsj kationow nadstabiln K4 wg [3]. Cement portlandzki CEM I klasy 32,5 zgodny z PN-B-19701:1997 Cement. Cement powszechnego uytku.
Projektowanie. Projekt recepty mieszanki MCE jest wynikiem czterech nastpujcych po sobie etapw projektowania. W pierwszym etapie ustalany jest skad oraz procentowa zawarto cementu. Zalecana zwarto cementu powinna waha si od 1,5 do 4% w przypadku destruktu asfaltowego oraz od 1,5 do 7% w przypadku destruktu smoowo-asfaltowego lub smoowego. Uziarnienie mieszanki (destruktu, kruszywa i cementu) powinno mieci si w krzywych granicznych pokazanych na rysunkach 4.2 i 4.3
A-B obszar uziarnienia standardowego, A-C obszar uziarnienia w przypadku recyklowania nawierzchni z warstw tuczniow. Rysunek 4.2. Graniczne uziarnienie mieszanki MCE do podbudowy drg o ruchu kategorii od KR3 do KR6
A-B obszar uziarnienia standardowego, A-C obszar uziarnienia w przypadku recyklowania nawierzchni z warstw tuczniow. Rysunek 4.3. Graniczne uziarnienie mieszanki MCE do podbudowy drg o ruchu kategorii od KR1 do KR2
Strona 11 z 102
Drugi etap projektowania to ustalenie procentowej zawartoci wody w oparciu o wilgotno optymaln okrelon w badaniu Proctora. Naley pamita, aby w kocowej recepcie uwzgldni wod pochodzca z emulsji, Etap trzeci sprowadza si do przyjcia rodzaju i iloci emulsji asfaltowej w celu okrelenia cechy poszczeglnych mieszanek MCE. Do wykonania podbudowy przyjmuje si projekt recepty speniajcy wszystkie wymagania techniczne. Naley pamita o nie przekroczeniu maksymalnej zawarto lepiszcza bitumicznego, cznie z asfaltem wytrconym z emulsji w odniesieniu do wszystkich drg wymaga si aby byy spenione nastpujce wymagania: - w mieszance 0/12 do 0/31,5 mm: 6,0 % (m/m) - w mieszance 0/63 mm: 5,5% (m/m) - ilo starego asfaltu, z destruktu nie powinna przekracza 4 %. Etap czwarty to badania przygotowanej mieszanki mineralno-asfaltowej i okrelenie na ich podstawie optymalnego skadu mieszanki MCE.
Badania i wymagania dla mieszanek MCE. Podstawowymi wymaganymi przez polskie wymagania [2] badaniami s: 1. Zagszczenie prbek odbywa si jedn z metod: Metoda 1 ubijak Marshalla, 2 x 75 uderze, formy perforowane, pielgnacja przez 28 dni w temperaturze pokojowej, Metoda 2 prasa hydrauliczna, stay nacisk 100 kN, przez 5 minut, pielgnacja przez 7 dni w temperaturze pokojowej, 2. Oznaczenie stabilnoci metod Marshalla w temp. +60C prbek zagszczonych i pielgnowanych wg metody I lub II - dla drg kategorii KR3 do KR6 8,0 20,0 kN, - dla drg kategorii KR1 do KR2 4,0 20,0 kN. 3. Oznaczenie odksztacenia metod Marshalla w temp. +60C prbek zagszczonych i pielgnowanych wg metody I lub II w odniesieniu do drg wszystkich kategorii ruchu: 1,0 3,5 mm. 4. Wolna przestrze w odniesieniu do drg o wszystkich kategoriach ruchu: - prbek zagszczonych metod I: 9,0 16,0%, - prbek zagszczonych metod II: 5,0 12,0%.
W publikacjach [15, 17] Jaboski i wsp. przedstawiaj dodatkowe wymagania, jakie wykorzystano przy projektowaniu mieszanki MCE. Byy to nastpujce parametry: 1. Modu sztywnoci sprystej po 28 dniach w temp -10C 9000 w temp +23C 2500 3500 2. Wytrzymao na rozciganie porednie po 28 dniach w temp. 10 C min 0,65 MPa w temp. +23C min 0,35 MPa 3. Wytrzymao na ciskania po 28 dniach w temp. +23C max 5 MPa Jak wida z przedstawionego zestawienia wymagania wytrzymaociowe zarwno w wytycznych jak i stosowane pniej w praktyce s stosunkowo wysokie. Wymusza to stosowanie do duej iloci kruszywa doziarniajcego o dobrych parametrach oraz
Strona 12 z 102
duych iloci cementu, mniejszej emulsji. W konsekwencji uzyskuje si materia do drogi, ktrego stosowanie w wielu przypadkach przestaje by opacalne.
4.2. Wymagania niemieckie
Wymagania niemieckie dotyczce recyklingu na zimno zawarte s w publikacji Merkblatt fr Kaltrecycling in situ im Straenoberbau, wydanej w 2005 roku [4]. Zawarto w nich zalecenia zarwno do wykonywania warstw z mieszanki MCE jak i asfaltu spienionego. W dalszej czci skupiono si na wymaganiach dotyczcych tylko mieszanek MCE i opisano je do szczegowo, poniewa pokazuj ca filozofi podejcia do projektowania i oceny mieszanek MCE. Warstwy z mieszanki MCE nie powinny by grubsze ni 20 cm, w wyjtkowych przypadkach dopuszcza si warstwy o gruboci 22 cm.
Wiadomoci oglne. Mieszanki MCE stosuje si tylko dla klas nonoci konstrukcji VI, V, IV i III, czyli obcieniu do 3 milionw osi porwnawczych, odpowiada to polskim kategoriom ruchu od KR1 do dolnej granicy KR4. Nie dopuszcza si stosowania w Niemczech mieszanek MCE do najwikszych klas obcie (kategorie KR5 i KR6 wg polskich wymaga).
Mieszanki MCE mona podzieli w zalenoci od kombinacji spoiwa i osiganych tym samym moduw sztywnoci E, na typ wizania dominujco bitumiczny i dominujco hydrauliczny. Przy mieszankach MCE dominujco bitumicznych modu sztywnoci w porednim rozciganiu E po 28 dniach, mierzony w temperaturze +5C, wynosi od 3000 do 7000 MN/m2. Przy mieszankach dominujco hydraulicznych modu sztywnoci E po 28 dniach, mierzony w temperaturze +5C, zawiera si pomidzy 7000 a 12500 MN/m2. Poprzez celowy dobr spoiwa mona uzyska mieszanki MCE, w ktrych zachowanie materiaw zblione jest zarwno do warstw sztywnych jak i podatnych. Wybr kombinacji spoiwa, a tym samym charakteru warstwy, zaley od skadu mieszanki oraz nonoci podoa. Przy wysokim udziale destruktu jest moliwe, e pomimo znacznego dodatku spoiwa hydraulicznego powstanie mieszanina MCE dominujco bitumiczna. Jest to szczeglnie podane przy wysokim udziale asfaltu w destrukcie oraz przy konstrukcjach, ktre wymagaj podatnego ukadu lub przy wysokiej nonoci podbudowy. Przy czym zawsze naley pamita o tym, e podstawowym celem przy wyborze technologii procesu budowy, czyli doborze sprztu mieszajcego i sprztu do wbudowywania, jest uzyskanie moliwie wysokiej jednorodnoci mieszanki MCE.
Materiay Jako materiay wyjciowe dla wytworzenia mieszanki mineralnej MCE mog to by stosowane: destrukt asfaltowy, destrukt zawierajcy smo, kruszywa doziarniajce. Przy materiaach wyjciowych przewidywanych do zastosowania zakada si, e s one przydatne. W przypadkach wtpliwych naley przewidzie dodatkowa badania, takie jak badania mrozoodpornoci i odporno na rozdrabnianie. Jako rodki wice mog by zastosowane: lepiszcza (emulsje asfaltowe, asfalt spieniony),
Strona 13 z 102
hydrauliczne rodki wice (cement, popioy lotne), kombinacje z obu rodzajw rodkw wicych.
Mieszanka mineralna Mieszanka mineralna powinna posiada cige uziarnienie do maksymalnie 45 mm z maksymalnie 10% iloci nadziarna. W mieszankach z bitumiczn dominacj naley dy do tego, aby udzia ziaren < 0,09 mm mieci si w przedziale od 2 do 10%. Zawarto ziaren przechodzcych przez sito 2 mm powinna wynosi minimum 20%. W wymaganiach niemieckich nie ma podanych krzywych granicznych mieszanki mineralnej. Lepiszcza Jako rodki wice stosowane s z reguy emulsje bitumiczne, dla ktrych zaleca si nastpujce wymagania: Cechy zewntrzne: jednorodna, pynna, kolor brunatny. Rodzaj asfaltu: 50/70 lub 70/100 wedug EN 12591. Zawarto asfaltu: 60 do 65% wag. Rodzaj adunku: kationowy (pH < 3), anionowy (pH > 9). Czas wpywu (DIN 52023 1) 12 s przy 200C. Emulsja bitumiczna musi spenia warunek trwaoci, czyli wzajemnej tolerancji z materiaami mineralnymi a przy stosowaniu cementu rwnie z cementem. Emulsja bitumiczna musi by tak przygotowana, aby proces rozpadu zosta zakoczony najwczeniej po 1 godzinie od wymieszania, po osigniciu trwaego otoczenie ziarn. Pocztek procesu mona pozna po tym, e mieszanka staje si jednorodna. Poza tym kolor mieszanki MCE przechodzi od brunatnego w czarny. Im wczeniej stan ten wystpi, tym wiksze potrzebne s siy do zagszczenia przy wbudowywaniu. Hydrauliczne rodki wice Dopuszczalne s rodki wice zgodne z DIN 18506, ktrych przydatno zostaa sprawdzona w badaniach. Mieszanka MCE Mieszanka MCE skad si z mieszanki mineralnej, rodkw wicych oraz wody. W stanie wieym, w ustalonym oparciu o badania przydatnoci skadzie, musi by jednorodnie przemieszana i rwnomiernie otoczona rodkiem wicym. Badania laboratoryjne mieszanki MCE Wytwarzanie prbek Sprzt i rodki pomocnicze forma o rednicy 150 mm, wysokoci 300m, 2 pyty stemplowe 149,6 mm i h = 30 mm z czterema bocznymi rowkami do odprowadzania wody, 2 stemple o wysokoci h = 60 mm, prasa kontrolna o maksymalnym nacisku 100 kN,
Wykonanie prbek Do lekko naoliwionej formy wkadamy pyt stemplow 30 mm gruboci i przykrywamy bibu filtracyjn. Nastpnie mieszank MCE dzielimy na odwaki niezbdne dla kadej prbki. Nawak naley tak dobra, aby zagszczona prbka
Strona 14 z 102
miaa wysoko 125 mm 5mm. Odwaka w stanie lunym wkadana jest do formy, przykrywana bibu filtracyjn i drug pyt stemplow. Przy napenianiu mieszanki naley uwaa, aby grube ziarna byy jednorodnie rozoone w mieszance. Ziarna lub kawaki o rednicy > 32mm naley usun. Napenion form do zagszczania cznie ze stemplem i pytami stemplowymi naley umieci w urzdzeniu zagszczajcym tak, aby obie pyty stemplowe pozostay ruchome w trakcie zagszczania (zagszczanie wg zasady podwjnego toka). Nastpnie naley cisn statycznie poprzez obcienie osiowe o wielkoci 49 kN (2,8 N/mm2). Schemat zagszczania przedstawiono na rysunku 4.4. Naley zwrci szczegln uwag, aby nie doszo do skrzywienia pyt stemplowych. Po przyoeniu siy na skutek plastycznego zachowania mieszanki materiaw budowlanych wystpi spadek cinienia. Dlatego po spadku naley ponownie osign maksymalne obcienie (49 kN). Czynno t naley powtarza, tak dugo a spadek obcienie bdzie nie wikszy ni do 45 kN (2,6 N/nm2). Na og obcienie kocowe osigane jest po 5 do 7 obcieniowych. Prbki rozformowywane s nastpnego dnia. Prbka po rozformowaniu jest waona z dokadnoci 1g, a jej rednia wysoko okrelona z dokadnoci 1mm.
Rysunek 4.4. Cykliczny sposb przykadania obcienia podczas zagszczania prbek [4]
Kondycjonowanie prbek. Prbki przez pierwsze dwa dni po rozformowaniu powinny by przechowywane w temperaturze +20 2C i przy minimum 95% wilgotnoci powietrza. Od 3 do 7 dnia nastpuje przechowywanie suche przy wilgotnoci powietrza od 40% do 70% przy temperaturze powietrza +20 2C na ruszcie kratkowym. W sidmym dniu dwie prbki z serii prbnej przygotowuje si do badania wytrzymaoci na porednie rozciganie. Od czternastego dnia dwie kolejne prbki umieszcza si w kpieli wodnej o temperaturze +20 2C, przy cakowitym ich przykryciu na dalsze 14 dni. 28 dnia dwie prbki sucho przechowywane jak rwnie dwie prbki sucho/mokro przechowywane przygotowuje si do badania wytrzymaoci na porednie rozciganie. Badania. Po wyjciu z formy prbki okrelana jest jej wilgotno oraz gsto jako iloraz z wilgotnej masy i objtoci, ktr oblicza si rachunkowo przez pomiar wysokoci prbki i rednicy. Uwzgldniajc cakowit zawarto wody w mieszance MCE,
Strona 15 z 102
obliczamy gsto materiau suchego. Dla badanych prbek wyznacza si zawarto wolnych przestrzeni. Sidmego dnia okrela si na dwch prbkach, a po 28 dniach na pozostaych prbkach wytrzymao na porednie rozciganie. Parametry wymagane dla mieszanki MCE zostay podane w tablicy 4.1. Tabela 4.1: Wymagania w odniesieniu do prbek z mieszanki MCE.
Parametr Zawarto wolnych przestrzeni (prni) Wytrzymao na porednie rozciganie T = + 50C po 7 dniach Wytrzymao na porednie rozciganie T = +50C po 28 dniach BS2, 28 Spadek wytrzymaoci na porednie rozciganie po 28 dniach prbek przechowywanych w wodzie w porwnaniu z prbkami suchymi 1) Materiay rozbirkowe zawierajce smo Badanie przydatnoci 8 do 15% obj. Maksymalnie 10% obj. 1) Warto rednia 0,50 N/mm2 0,80 N/mm2 Warto rednia 0,75 N/mm2 1,20 N/mm2 < 30%
Wykorzystanie i ocena wynikw bada Wytrzymao na porednie rozciganie po 28 dniach oraz wytrzymao na porednie rozciganie po 14 dniach skadowania w wodzie stanowi parametry dla okrelenia optymalnego skadu mieszanki MCE. W wyjtkowych przypadkach moe nastpi rwnie ocena wytrzymaoci na rozciganie po 7 dniach. 4.3. Dowiadczenia japoskie
Dowiadczenia japoskie oraz postpowanie zwizane z projektowaniem mieszanek do gbokiego recyklingu na miejscu przedstawiono w publikacji [5]. Publikacja ta omawia zalecenie opracowane przez japosk administracj drogow oraz dowiadczenia, jakie wynikaj ze stosowania tego typu mieszanek. W Japonii wykonuje si okoo 2,5 mln m2 podbudw w technologii recyklingu gbokiego na zimno (40 % z cementem i 60% z cementem i emulsj) w cigu roku. Wymagania dla podbudw z mieszanki MCE s nastpujce: Ruch. Tego typu podbudowy wykonuje si na drogach obcionych ruchem do 1000 pojazdw ciarowych na dob na pas, odpowiada to mniej wicej ruchowi KR4 wedug polskich wymaga. Grubo warstwy, od 10 do 30 cm. Zalecane uziarnienie mieszanki mineralnej podano w tablicy 4.2 oraz na rysunku 4.5.
Strona 16 z 102
Tablica 4.2. Zalecane uziarnienie mieszanki mineralnej

Sito [mm] 50 40 20 2,5 0,074 Krzywe graniczne [%] 100 95 100 50 100 20 60 0 15
100 90 80 70 Przesiew [%] 60 50 40 30 20 10 0 0,01 0,1 1 Sito # [mm ] 10 100 Wymagania japoskie Wymagania polskie
Rysunek 4.5. Porwnanie krzywych granicznym wg wymaga polskich [2] i wymaga japoskich [5]
Wymagania japoskie i polskie dla uziarnienia mieszanek MCE pokrywaj si. Dodatkowo mieszanka mineralna powinna mie CBR > 20 %, oraz wskanik plastycznoci nie wikszy ni 9%.
Procedura projektowania jest nastpujca: 1. Oblicza si, na podstawie przesiewu, orientacyjn zawarto emulsji. 2. Wyznacza si wilgotno optymaln, przy zawartoci cementu 2,5%. Wilgotno optymaln wyznacza si dla prbek Marshalla, h = 63,5 mm, = 100 mm, (2 x 50 uderze na stron), na podstawie najlepszego zagszczenia prbek. 3. Przygotowuje si prbki z zawartoci emulsji od 1 do 5 %. 4. Badania wytrzymaoci na ciskanie proste wykonuje si po 7 dniach, przy czym 6 dni prbki przechowuje si w powietrzu a 1 dzie w wodzie. 5. Optymalny skad okrela si w oparciu o parametry podane w tablicy 4.3.
Tablica 4.3. Wymagania dla optymalnej mieszanki MCE, przy ciskaniu prostym
Cecha: Warto: Wytrzymao na ciskanie S1 [MPa] 1,5 3,0 Odksztacenie przy maksymalnej wytrzymaoci [mm] 0,5 3,0 Stosunek wytrzymaoci S2/S1* Nie mniej ni 65% *stosunek wyznacza si z wytrzymaoci S1, przy odksztaceniu maksymalnym i S2 przy odksztaceniu dwa razy wikszym od maksymalnego.
Strona 17 z 102
Stosunek wytrzymaoci wyznacza si z wytrzymaoci S1, wyznaczonym przy odksztaceniu maksymalnym i S2 przy odksztaceniu dwa razy wikszym od maksymalnego. Zasady wyznaczania S1 oraz S2 przedstawiono na rysunku 4.7. Wedug wymaga japoskich [5] wytrzymao mieszanki MCE wiksza od 3 MPa moe by przyczyn spka skurczowych podbudowy a w ich rezultacie spka odbitych nawierzchni asfaltowych.
S1
S2
d1
d1
Rysunek 4.7. Zaleno pomidzy wytrzymaoci a odksztaceniem
4.4.
Dowiadczenia norweskie
Dowiadczenia norweskie opisano na podstawie publikacji [9]. Praca ta omawia podejcie do projektowania i wykonania podbudw z mieszanki mineralno-emulsyjnej oraz z mieszanki stabilizowanej asfaltem spienionym. W Norwegii nie stosuje si cementu do stabilizacji na miejscu. Mieszanki wykonywana w technologii mieszania na zimno stosowane s zarwno do budowy nowych jak i do rehabilitacji istniejcych nawierzchni. W dalszej czci skupiono si na podbudowach z mieszanki mineralnoemulsyjnej, ktrej w Norwegii wykonuje si rocznie okoo 1,5 mln m2 . Wymagania dla podbudw z mieszanki MCE s nastpujce: Ruch. Mieszanki mineralno-emulsyjne wykonywane w technologii mieszania na miejscu wykorzystywane s jako podbudowa pomocnicza przy ruchu do 3000 osi obliczeniowych AADT (ruch KR5 wg polskich wymaga) oraz jako podbudowa zasadnicza przy ruchu do 1500 osi obliczeniowych AADT (ruch KR4 wg polskich wymaga). Zawarto asfaltu powinna zawiera si w przedziale od 3,5 do 4,0 %. Mieszanka mineralna powinna zawiera od 1 do 7 % frakcji poniej 0,075 mm, mniej ni 20% ziaren mniejszych od 2 mm a maksymalny wymiar ziarna nie powinien przekracza 100 mm. Procedura projektowania jest nastpujca: 1. Wybr lepiszcza (emulsja czy asfalt spieniony). 2. Dobr odpowiedniej emulsji (emulgator, zawarto asfaltu, czas rozpadu)
Strona 18 z 102
3. Wyznacza si wilgotno optymaln stosujc metod zmodyfikowan Proctora. 4. Wybiera si ilo asfaltu. Orientacyjn zawarto asfaltu okrela si na podstawie zalenoci:
Pa = 0,14 x p75+ 2,6
5.
6. 7. 8. 9.
4.5.
Gdzie: Pa minimalna zawarto asfaltu (Pa > 3 %), p75 zawarto frakcji mniejszej ni 0,075 mm. Przygotowuje si prbki o rednicy 100 mm i wysokoci 63,5 0,5 mm jedn z nastpujcych metod: Zagszczanie statyczne: Doprowadzenie do obcienie statycznego od 0 do 8 ton przez 2 minuty, Utrzymanie obcienia 8 ton przez kolejne dwie minuty. Odcienie i rozformowanie prbek. Zagszczanie w prasie gyratorowej (1, 600 kPa, 30 obrotw na minut): Zagszczamy pierwsz seri, minimum 3 prbki, przy 200 obrotach, Drug seri, do bada, zagszczamy stosujc tak ilo obrotw, aby uzyska zagszczenie na poziomie 96% z serii pierwszej. Prbki przechowuje si 7 dni w suszarce w temperaturze +40C lub przez 3 dni w suszarce w temperaturze +60C. Po tym okresie prbki poddaje si 8 cyklom zamraania i odmraania stosujc 4 cykle dziennie. Bezporednio przed badaniem prbka przechowywana jest w kpieli wodnej w +25C przez 30 40 minut. Jako kryterium stosuje si badanie wytrzymaoci na porednie rozciganie.
Dowiadczenia amerykaskie
W Stanach Zjednoczonych Ameryki Pnocnej przetwarzanie recykling istniejcych nawierzchni jest do powszechn praktyk. Liczne realizacje recyklingu w technologii wymusiy opracowanie metod projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych oraz mieszanek mineralno-emulsyjnych. W Stanach Zjednoczonych powszechnie stosuje si mieszanki mineralno-emulsyjne. Cement dodaje si takich przypadkach jedynie w iloci do 2%, gownie aby przyspieszy rozpad emulsji oraz zwikszy pocztkow wytrzymao. Obecnie nie ma jednej metody projektowania tego typu mieszanek. Praktycznie kady stan opracowuje swoj wasn metod dostosowujc j do warunkw lokalnych oraz moliwoci technicznych jakimi dysponuje. Prace nad metodami projektowania tego typu mieszanek cigle trwaj i metody te s cigle unowoczeniane. Przegld metod projektowania mieszanek stosowanych w technologii recyklingu na miejscu zawiera praca [10]. Procedura projektowania mieszanek do recyklingu na miejscu jest nastpujca:
Strona 19 z 102
1. Pobra prbki z nawierzchni i okreli dla nich uziarnienie oraz parametry odzyskanego asfaltu takie jak penetracja w +25C oraz lepko w +60C. 2. Okreli uziarnienie mieszanki do wbudowania. W razie potrzeb doda kruszywo doziarniajce. 3. Wybra rodzaj spoiwa o ile bdzie uywane. Do mieszanki mona doda takie spoiwa jak cement, wapno, popioy lotne, rodki chemiczne. 4. Okreli potrzebn ilo asfaltu. 5. Wybra rodzaj nowego lepiszcza w oparciu o wymagania kocowe dla lepiszczy w nawierzchni. Naley uwzgldni zawarto i cechy starego lepiszcza. Zaleca si stosowanie emulsji wolnorozpadowych. 6. Okreli wilgotno optymaln. 7. Okreli parametry gotowej mieszanki takie jak cechy wytrzymaociowe oraz odporno na dziaanie wody. Do okrelania cech mieszanki do recyklingu na miejscu mona zastosowa jedn z wielu metod projektowania. Najbardziej popularne to: 1. Metoda ARRA (Asphalt Recycling and Reclaiming Association) Metoda A, zmodyfikowanego Marshalla polega na wykonaniu szeregu prbek rnicych zawartoci emulsji, przy wilgotnoci 3%, zagszczonych metod Marshalla stosujc po 50 uderze na stron prbki. Prbki s przechowywane przez 6 godzin w +60C. Nastpnie oznacza si maksymaln gsto pozorna stabilno i odksztacenie wg Marshalla. Dla optymalnej zawartoci emulacji wykonuje si prbki rnice si wilgotnoci przy zagszczeniu. Do realizacji wybiera si mieszank z zawartoci wolnych przestrzeni pomidzy 9 a 14 procent. Zaleca si dodatkowo sprawdzi odporno mieszanek na dziaanie wody. Metoda B, zmodyfikowanego Hveema polega na wykonaniu szeregu prbek rnicych zawartoci emulsji, przy wilgotnoci 3%, poprzez ich zagszczenie w urzdzeniu zwanym kneading compactor. Nastpnie oznacza si maksymaln gsto pozorna stabilno w temperaturze +90C. Dla optymalnej zawartoci emulacji wykonuje si prbki rnice si wilgotnoci przy zagszczeniu. Do realizacji wybiera si mieszank z zawartoci wolnych przestrzeni pomidzy 9 a 14 procent. Zaleca si dodatkowo sprawdzi odporno mieszanek na dziaanie wody. Metoda C, oznaczenie Oregon. Metoda ta powica duo uwagi wyborowi rodzaju emulsji w przypadku stosowania mieszanki skadajcej si w 100% z destruktu. Po analitycznym okreleniu zawartoci emulsji, przygotowuje si szereg prbek rnicych si wilgotnoci. Porcj mieszanki umieszcza si w formie o rednicy 101,6 mm i wysokoci 262,1 mm. Zagszczanie odbywa si w prasie hydraulicznej. Pierwszy etap polega na przyoeniu przez minut cinienia 137,9 MPa, nastpnie przez kolejne 1,5 minuty dodaje si cinienie 34,5 MPa, ostateczne cinienie 172,4 MPa jest utrzymywane przez minut. W badaniu tym okrela si ubytek wody w mieszance, podczas zagszczania. Ubytek wody powinien mieci si w przedziale od 1 do 4 g. 2. Metoda firmy CHEVRON Metoda polega na okreleniu uziarnienia mieszanki mineralnej, zawartoci emulsji i okreleniu wilgotnoci optymalnej. Minimalna zawarto emulsji wynosi 2%. Optymalizacja skadu przeprowadzana jest na podstawi bada moduu sztywnoci, kohezji i stabilnoci.
Strona 20 z 102
3. Metoda stanu OREGON Metoda polega na okreleniu uziarnienia mieszanki mineralnej, zawartoci emulsji i okreleniu wilgotnoci optymalnej. Zawarto emulsji okrelana jest jak w metodzie C ARRA. Optymalizacja ceny przeprowadzana jest na podstawi bada moduu sztywnoci oraz stabilnoci Hveeema..
Dowiadczenia z Minnesoty [8] pozwoliy na opracowanie specyfikacji wykonywania recyklingu na miejscu. Specyfikacja zakada wykonanie mieszanki mineralnoemulsyjnej, ale zwiera tez zapis mwicy o moliwoci zastosowania spoiw o ile wymagane parametry wytrzymaociowe nie s osignite. Wedug tej specyfikacja wymagania dla mieszanki mineralno-emulsyjnej s nastpujce: Uziarnienie materiau ma zawiera si w jednym z przedziaw podanych w tablicy 4. 4. Tablica 4.4. Uziarnienie mieszanki mineralnej MCE wg [8]
Sito #, mm 31,5 25,0 19,0 4,75 0,6 0,075 Drobna 100 100 95 100 55- 75 15 35 1-7 Mieszanka rednia 100 100 85 96 40 55 4 14 0,6 - 3 Gruba 100 85 100 75 92 30 45 17 0,1 - 3
Prbki wykonuje si dla trzech zawartoci emulsji . Zagszczenie prbek o rednicy 100 mm i wysokoci 63,5 mm odbywa si w prasie gyratorowej przy kcie 1,25, cinieniu 600 kPa i przy 30 obrotach. Prbki umieszczane s w suszarce z nawiewem w temperaturze +60C. Prbki s suszone do uzyskania staej wagi ale nie krcej ni 16 h i nie duej ni 48 h. Dla gotowych prbek okrela si: Gsto pozorn, Wolne przestrzenie, Stabilno Marshalla w +40C (suche prbki) nie mniej ni 5, 6 kN Spadek stabilnoci (prbki nasycone, 23 h w wodzie w +20C i 1 h w wodzie w +40C) nie wicej ni 30%, Dodatkowo mona okreli: Odporno na spkania niskotemperaturowe, Odporno na rozlunienie (raveling). Optymalna zawarto emulsji jest dobierana na podstawie wynikw bada.
Mallick i wsp. [18, 19, 20] opisali dowiadczenia zwizane z opracowywaniem metody projektowania mieszanki wykorzystywanej do recyklingu na miejscu. Na podstawie tych bada mona stwierdzi, e: Destrukt powinien by nie grubszy ni 31,5 mm. Nie dodawano kruszywa doziarniajcego. rodki wice. W trakcie bada wykorzystywano jako rodki wice emulsj, cement, emulsj +wapno oraz emulsj + cement.
Strona 21 z 102
Zagszczenie prbek odbywao si w prasie gyratorowej przy 75 obrotach (prasa wg wymaga SUPERPAVE). Po zagszczeniu prbki przechowywane przez 7 dni w suszarce w temperaturze +40C. Wilgotno. Optymaln wilgotno okrelono na podstawie gstoci pozornej oraz moduu sztywnoci wyznaczonego podczas poredniego rozcigania. Emulsja i rodki wice zostay dobrane na podstawie gstoci pozornej oraz moduu sztywnoci wyznaczonego podczas poredniego rozcigania. Dodatkowo mona okreli: Wytrzymao na porednie rozciganie. Wskanik wytrzymaoci na porednie rozciganie (stosunek wytrzymaoci dla prbek suchych do wytrzymaoci prbek wilgotnych). Odporno na dziaanie wody w oparciu o ASHTO T 283.
Dowiadczenia przeprowadzone przez Malicka i wsp. pokazay, e najlepsze rezultaty uzyskano przy poczeniu emulsji z cementem lub wapnem.
4.6. Dowiadczenia brytyjskie
Dowiadczenia angielskie opisano w pracy [22]. Praca ta stanowi wynik trzyletnich bada nad opracowaniem zasad do stosowania materiaw powstaych w wyniku recyklingu naziemno, zarwno z cementem, jak i cementem i asfaltem. W dalszej czci zostan omwienie dowiadczenia dotyczce tylko mieszanek wykonywanych na zimno zawierajcych cement i asfalt (w postaci emulsji asfaltowej). Wymagania angielskie dla mieszanek Ruch. Stosowanie warstw konstrukcyjnych wykonanych z materiaw recyklownaych nie jest praktycznie ograniczone, ale zaleca si aby wraz ze wzrostem obcie ocenia ryzyko wystpienia uszkodze zwizanych ze stasowaniem tych warstw. Zawarto asfaltu powinna wynosi minimum 3,0 %. Zawarto cementu powinna wynosi minimum 1 %. Mieszanka mineralna wedug [22] w 1999 roku Milton i Earland okrelili dwa obszary uziarnienia destruktu wyznaczajce jego przydatno do wykonania recyklingu na zimno. Strefa A ogranicza pole dobrego uziarnienia z maksymalnym wymiarem ziarna rwnym 50 mm. Materiay, ktrych krzywe uziarnienia znajduj si w strefie B s drobniej uziarnione w porwnaniu ze stref A. Ich wykorzystanie w procesie recyklingu na zimno jest dopuszczalne po przeprowadzeniu bada potwierdzajcych moliwo wytworzenia z nich jednorodnej mieszanki MCE. Podczas prac nad wytycznymi [22] zweryfikowano krzywe podane przez Miltona i Earlanda pod ktem wymaga europejskich okrelajc dodatkowy obszar uziarnienia C. Materiay z tej strefy uznane s za podatne na segregacj, jednake moliwe jest ich wykorzystanie w procesie recyklingu na miejscu. Wedug Miltona i Earlanda waciwoci mieszanek recyklingu na zimno zwizanych lepiszczami bitumicznymi w duym stopniu zale od zawartoci frakcji pyowej. W procesie wytwarzania mieszanki zbyt dua ilo drobnych czstek moe doprowadzi do niewystarczajcego otoczenia ziaren o wikszych wymiarach. Z tego powodu autorzy poradnika zalecaj ograniczenie zawartoci czstek mniejszych od 0,075 mm do przedziau 5-20 %. W razie koniecznoci korekcji zbyt grubego uziarnienia uzyskanego destruktu mona uy do tego celu
Strona 22 z 102
piasku lub popiow lotnych. Porwnanie uziarnie poszczeglnych stref z wymaganiami polskimi przedstawiono na rysunku 4.7.
100 90 80 70 Przesiew [%] 60 50 40 30 20 10 0 0,01 0,1 1 Sito # [m m] 10 100 Obszar B Obszar A Obszar C Wymagania brytyjskie Wymagania polskie
Rysunek 4.7. Porwnanie krzywych granicznym wg wymaga polskich [2] i wymaga brytyjskich [22]
Polskie wymagania dla uziarnienia mieszanek mineralnych MCE pokrywaj si w znacznej mirze z obszarem A, uznanym za najlepszy do recyklingu ale w caoci obejmuj tez obszar C, ktry zwiera mieszanki majce tendencje do rozsegregowania si. Wymagania brytyjskie nie podaj szczegowej procedury projektowania skadu mieszanek MCE. Okrelono jedynie wymagania jakie powinna posiada mieszanka MCE po roku od wbudowania, poniewa mniejsze znaczenie ma to jak osignie si zamierzony rezultat. Wane jest aby osign cechy niezbdne do dobrego funkcjonowania warstwy z mieszanki MCE. Wymagania brytyjskie okrelaj wymagania dla moduu sztywnoci sprystej ITSM po roku od wbudowania mieszanki MCE. S to nastpujce wymagania: Mieszanka klasy B1 1900 MPa Mieszanka klasy B2 2500 MPa, Mieszanka klasy B3 3100 MPa. Modu sztywnoci okrela si w warunkach laboratoryjnych a nastpnie stosujc wspczynniki okrela spodziewan wytrzymao po roku od wbudowania. Dla mieszank MCE wspczynnik ten wynosi 1,2. W warunkach laboratoryjnych prbki o rednicy 150 mm, po zagszczeniu, przechowywane s przez 28 dni w temperaturze +40C nastpnie poddaje si badaniom moduu sztywnoci. Dodatkowo bada si spadek parametrw po 7 dniach przechowywania prbek w wodzie, w temperaturze +20C. Badane parametry nie mog by mniejsze od 80% wartoci cech okrelonych przed przechowywaniem w wodzie.
Strona 23 z 102
4.7.
Zalecenie PIARC
W 2003 roku pod auspicjami PIARC wydano we Francji w 2003 roku przewodnik do recyklingu [25]. Publikacja ta obejmuje midzy innymi recykling na miejscu z cementem oraz recykling na miejscu z emulsj. Znamienne jest, e w wymaganiach stwierdzono aby materia z recykling z cementem i emulsj w przypadku zawartoci cementu powyej 2 % traktowa jak stabilizacj cementem, ze wzgldu zblione do stabilizacji cementem waciwoci. Naley w takim przypadku stosowa badania odpowiadajce stabilizacji cementem. Wymagania wg PIARC s nastpujce: 1. Grubo warstwy wykonywanej z mieszanki MCE powinna by ograniczona ze wzgldu na jednorodno wymieszania i pniejsze zagszczenie warstwy. Nie naley stosowa warstw grubszych od 25 cm. 2. Materia do recyklingu, pod wzgldem uziarnienia dzieli si na kilka klas, co przedstawiono na rysunku 4.9. 3. Emulsja stosowana do mieszanek MCE powinna zawiera asfalt z przedziau od 70/100 do 180/220. Rodzaj stosowanego asfaltu w emulsji powinien zalee od klimatu oraz przewidywanych obcie. 4. Procedura projektowa obejmuje sprawdzenie nastpujcych elementw: Materia, jego jednorodno, uziarnienie plastyczno czci drobnych, zawarto starego asfaltu w materiale, Dobr nowego lepiszcza Okrelenie zgodnoci lepiszcza z kruszywem, Okreleni zawartoci pynw (asfalt+woda) w mieszance ze wzgldu na zagszczanie, Okreleni zawartoci pynw (asfalt+woda) w mieszance ze wzgldu na otoczenie kruszywa, Wybr optymalnego skadu ze wzgldu na zawarto pynw. Badanie cech mechanicznych wybranej mieszanki MCE.
Rysunek 4.9. Strefy uziarnienia wedug wymaga PIARC [25] Strefa A idealna, strefa B akceptowalna, strefa C materia za gruby, wymaga korekty, strefa D materia nie nadaje si, jest za drobny
Strona 24 z 102
5. Zawarto pynw (asfalt+woda) ze wzgldu na zagszczenie moe by okrelona metod zmodyfikowan Proctora, poprzez zagszczenie statyczne lub w prasie gyratorowej. 6. Cechy mechaniczne okrela si dla prbek w stanie suchym i dla prbek po kondycjonowaniu w wodzie. Spadek okrelanych cech (wytrzymaoci lub moduw) nie powinien by wikszy jak 25 -30%. 7. Nie podano jednoznacznych wymaga wytrzymaociowych dla mieszanek MCE. Pozostawiono dowolno testw. Mona okrela wytrzymao na porednie rozciganie, ktre dla mieszanek MCE powinno wynosi od 0,4 do 0,8 MPa (Kanada). Mona okrela modu sprystoci, ktry dla mieszanek MCE zawierajcych w graniach 75-90% destruktu asfaltowego powinien wynosi od 2000 do 3000 MPa (Francja). Sposb oceny wytrzymaoci badanej mieszanki MCE powinien zalee od dowiadcze jaki posiada Administracja danego kraju.
4.8. Zalecenia PARAMIX
W latach 2001 2004 pod auspicjami Unii Europejskiej zosta wykonany projekt PARAMIX. By to projekt powicony opracowaniu technik recyklingu nawierzchni asfaltowych. Jedn z metod recyklingu nawierzchni by recykling na zimno. Procedura do projektowania mieszanek recyklingu na zimnego, na miejscu opracowana w ramach projektu PARAMIX przedstawia si nastpujco: 1. Destrukt powinien by poddany nastpujcym badaniom: Uziarnienie naley okreli dla otoczonych ziaren kruszywa., pochodzcych bezporednio z frezowania. Naley zbada penetracje i temperatur miknienia PiK starego asfaltu pochodzcego z destruktu. 2. Emulsja powinna by tak dobrana aby dobrze otoczy kruszywo oraz posiada dobr adhezj do kruszywa. 3. Cement projekt PARAMIX nie przewiduje uycia cementu. 4. Wilgotno optymalna ze wzgldu na zagszczenie powinna by okrelona zmodyfikowan metod Proctora. Warto ta moe zosta zmodyfikowana aby osign lepsze otoczenie oraz lepsz adhezj. 5. Prbki o rednicy 101,6 mm i wysokoci 50 60 mm mona przygotowa dwoma metodami: Poprzez zagszczanie statyczne przez zagszczenie si przykadan z prdkoci 1,27 mm/min a do osignicia 60 kN. Sia ta jest utrzymywana przez 2 minuty. W prasie gyratorowej poprzez zagszczenie 300 obrotami. Prbk zagszcza si stosujc naprenie 600 kPa oraz kt pochylenia 1,25. Po zagszczeniu prbki s przechowywane w temperaturze +60C przez 3 dni. 6. Badanie materiau przeprowadza si na dwa sposoby: Poprzez okrelenie na prbkach suchych wytrzymaoci na porednie rozciganie. Wytrzymao okrela si w temperaturze +5C. Prbki bezporednio przed badaniem kondycjonuje si przez minimum 4 godziny. Poprzez okrelenie na prbkach poddanych dziaaniu wody wytrzymaoci na porednie rozciganie. Wytrzymao okrela si w temperaturze +5C. Prbki, bezporednio przed badaniem, przechowuje si przez 24 godziny
Strona 25 z 102
w wodzie w temperaturze +60C, nastpnie suszy w powietrzu przez 8 -12 godzin. Bezporednio przed badaniem kondycjonuje si je w temperaturze +5C przez minimum 4 godziny. 7. Wytrzymao okrela si poprzez wytrzymao na porednie rozciganie. Minimalna warto powinna by nie mniejsza ni 1,0 MPa. Po kondycjonowaniu w wodzie prbki powinny wykaza wytrzymao wiksz od 75 % wytrzymaoci pocztkowej.
4.9. Podstawowe cechy MCE w wietle studiw literatury
Przeprowadzone studia literatury pozwalaj na wyrznienie kilku wanych etapw okrelania skadu mieszanek mineralno-asfaltowych. Etapy, ktre trzeba rozway podczas projektowania mieszanek MCE to: 1. Dobr rodka wicego. W mieszankach MCE wykorzystuje si zarwno cement jak i emulsj. Stosowanie tych rodkw ma na celu polepszenie parametrw mieszanki MCE ale pociga za sob rwnie pewne konsekwencje, ktre maj wpyw na pniejsz eksploatacj nawierzchni. Parametry materiaw naturalnych mona polepszy stabilizujc je spoiwami hydraulicznymi cementem, wapnem bd popioami lotnymi. Dziki ich krystalicznym wizaniom zwiksza si modu, wytrzymao na ciskanie oraz odporno na dziaanie wody. Z powodu duej sztywnoci warstwy zwizane spoiwami hydraulicznymi dobrze rozkadaj naciski od obcie zewntrznych na podoe. Ma to niestety rwnie skutki ujemne. Zjawisko skurczu towarzyszce procesowi wizania przyczynia si do powstawania tu po wykonaniu spka poprzecznych, ktrych intensywno zwikszaj naprenia temperaturowe. Warstwy wykonane z niewielk iloci spoiwa (np. stabilizacje cementem) w miar postpujcego czasu i iloci obcie ulegaj stopniowej fragmentacji tak, e pod koniec okresu eksploatacji ich cechy materiaowe zblione s do parametrw gruntw lub kruszyw uytych do wytworzenia mieszanki. Drugim typem rodkw wicych stosowanych powszechnie w drogownictwie s lepiszcza bitumiczne. Wprowadzone do materiaw rozdrobnionych zwikszaj ich wewntrzn spjno poprzez sklejenie poszczeglnych ziaren. Dziki temu warstwy bitumiczne s podatne i nie naraone na spkania skurczowe. Asfalty s materiaami o charakterze lepko-sprystym, ktrych parametry (lepko, modu) zmieniaj si wraz z temperatur oraz czasem obcienia. Przenosi si to na zachowanie wykonanych z ich uyciem warstw, mogcych doznawa trwaych deformacji w wysokich temperaturach i wolnym ruchu cikich pojazdw. W skad mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych wchodz oba typy wyej opisanych - o nieco przeciwstawnych waciwociach - rodkw wicych. Charakter pracy warstw wykonanych z mieszanek MCE bdzie zatem zalea od wzajemnych proporcji lepiszcza bitumicznego i cementu. W przypadku wikszego wpywu lepiszcza asfaltowego ni cementu uzyskuje si warstw o charakterze podatnym; w przeciwnym razie podbudowa wykonana z MMCE bdzie posiada cechy zblione do warstwy sztywnej. Przykadem rozgraniczenia rodzaju wiza dominujcych s wytyczne niemieckie [4] wyrniaj dwa rodzaje mieszanek MCE: typ B1 o dominujcym wpywie wizania bitumicznego oraz B2 o dominujcym wpywie wiza hydraulicznych. Za kryterium kwalifikujcym dan mieszank do okrelonej grupy przyjmowany jest modu sztywnoci w 5C, ktry dla typu B1 powinien
Strona 26 z 102
zawiera si w przedziale od 3000 do 7000 MPa (po 28 dniach od wytworzenia). Dla typu B2 wartoci te wynosz odpowiednio 7000 i 12 500 MPa. Obawa przed przesztywnieniem mieszanki MCE uwidoczniona jest w licznych publikacjach. Wedug autorw prac [25, 26] optymaln pod wzgldem ekonomicznym i technicznym iloci cementu jest 2% (w stosunku do masy destruktu i kruszywa). Jeszcze bardziej radykalne podejcie cechuje podrcznik [27]. Zalecana w nim zawarto cementu wynosi jedynie 1,5%, za wielko 2% dopuszcza si jako wyjtkowe maksimum. Cement dodany w takiej iloci ma za zadanie gwnie przyspieszy rozpad emulsji, a nie zwikszy radykalnie wasnoci mechaniczne. 2. Okrelenie wilgotnoci optymalnej. Dobr zawartoci rodkw wicych nie jest jedynym zagadnieniem, ktre naley rozwiza. Bardzo wanym etapem projektowania skadu MMCE jest okrelenie waciwej wilgotnoci optymalnej. Dla tradycyjnych materiaw drogowych gruntw i kruszyw jedynym smarnym rodkiem uatwiajcym wzajemne przemieszczanie ziaren, a tym samym uatwiajcym zagszczenie, jest woda. W mieszankach recyklingu na zimno sytuacja ta jest bardziej skomplikowana, poniewa na faz pynw skada si zarwno woda, jak i emulsja asfaltowa. Z tego powodu, terminem czciej stosowanym dla mieszanek MCE jest optymalna zawarto pynw (Optimum Fluid Content - OFC) ni wilgotno optymalna. W przypadku mieszanek MCE wyrnia si dwie metody okrelania wartoci OFC, ktr okrela si dla mieszanki destruktu i kruszywa doziarniajcego wraz z okrelon iloci cementu. Pierwsza metoda opiera si na normalnym lub zmodyfikowanym badaniu Proctora. Sposb ten posiada jednak liczne wady. Najpowaniejsz z nich jest rozkruszanie w czasie przeprowadzania testu wzgldnie sabych ziaren destruktu asfaltowego na mniejsze fragmenty. W ten sposb, ju w czasie badania nastpuje zmiana parametrw mieszanki, ktrej uziarnienie staje si coraz bardziej drobne. Poza tym, badanie Proctora jest zoptymalizowane pod ktem gruntw i kruszyw, materiaw ktre zawieraj w porwnaniu z mieszank MCE relatywnie duo frakcji drobnych. Z tego powodu, warto OFC uzyskana bezporednio z badania musi zosta skorygowana. Polskie przepisy [2] wymagaj zmniejszenie okrelonej przy pomocy zwykej metody Proctora wartoci wilgotnoci optymalnej o 2%. W przypadku zastosowania metody zmodyfikowanej poprawka ta nie jest konieczna. W niemieckich wytycznych [4] dostrzeono problem rozdrabniania destruktu podczas udarowego zagszczania w cylindrze Proctora, dlatego zawieraj one zalecenie, aby optymalna zawarto pynw bya okrelana stosujc zagszczanie statyczne. Inn moliwoci wyznaczenia OFC jest wykorzystanie do tego prasy gyratorowej. Metod t opisano w pracy [24]. Sposb ten zosta opracowany z myl o mieszankach recyklingu na zimno wytwarzanych jedynie z emulsj asfaltow, jednak moliwe jest te wykorzystanie go do bada mieszanek MCE. Schemat postpowania skada si z dwch faz w pierwszej okrela si optymaln zawarto emulsji asfaltowej, a nastpnie optymaln zawarto wody. Badanie wymaga sprawdzenia kilku skadw mieszanki rnicych si iloci dodanej emulsji lub wody. Dla zagszczonych i poddanych kondycjonowaniu prbek wykonuje si oznaczenie gstoci strukturalnej, objtociowej oraz zawartoci wolnych przestrzeni. Za optymaln zawarto pynw przyjmuje si t, przy ktrej otrzymywana jest maksymalna gsto strukturalna. Sposb zagszczania przy pomocy prasy gyratorowej posiada niewtpliw zalet, jak jest
Strona 27 z 102
rozdrabnianie ziaren destruktu w stopniu znacznie mniejszym, ni dzieje si to w przypadku ubijaka Proctora. Poza tym, urzdzenie Superpave Gyratory Compactor umoliwia cigy zapis wysokoci prbki, tym samym dostarczajc informacji o dynamice procesu zagszczania w zalenoci od zawartoci pynw. 3. Wykonanie prbek w laboratorium. Zadaniem kadego procesu projektowego jest wczeniejsze okrelenie czci skadowych danego produktu tak, aby po wykonaniu posiada wymagane parametry. W przypadku materiaw drogowych osignicie tego celu jest moliwe, poprzez wytwarzanie i badanie mieszanek w laboratorium, w warunkach zblionych do tych z realizacji i eksploatacji. Sposb zagszczania prbek MCE w laboratorium musi zatem pozwala na uzyskiwanie gstoci i wolnych przestrzeni zblionych do wartoci wystpujcych w zagszczonych warstwach nawierzchni. W tym celu stosuje si szereg metod zagszczania prbek, takich jak: Zagszczanie ubijakiem Marshalla. Metoda ta wykorzystuje tradycyjny ubijak Marshalla stosowany do zagszczania mieszanek mineralnobitumicznych. rednica i wysoko prbek wynosz odpowiednio 101,6 mm i 63,5 mm. Ze wzgldu na zwarto pynw w MCE formy uywane do wytwarzania prbek musz by perforowane (wg [2] 24 otwory o rednicy 2 mm oraz po 16 otworw w podstawie i toku) aby wraz z postpujcym zagszczeniem moliwy by odpyw wody. Prbki najczciej zagszcza si stosujc 75 uderze na kad stron prbki [2, 28, 43], jednak nie jest to regu. W amerykaskiej metodzie projektowania mieszanek recyklingu na zimno [24] oraz w Japonii [5] stosuje si po 50 uderze na kad stron prbki. Bez wtpienia, zalet zagszczania ubijakiem Marshalla jest dostpno sprztu, obecnego w kadym laboratorium badajcym mieszanki mineralno-bitumiczne. Z drugiej strony, metoda ta posiada szereg wad. Wymiary form s relatywnie niewielkie w porwnaniu z rozmiarem ziaren jakie mog pojawi si w destrukcie asfaltowym, zaburzajc tym samym jednorodno prbek. Pomimo obecnoci otworw w ciankach form, w momencie zetknicia ubijaka z tokiem energi uderzenia tumi pyny (woda i emulsja) obecne w MCE. W efekcie gsto strukturalna tak zagszczanych prbek jest mniejsza ni warstwy wykonywanej na budowie. Podczas weryfikacji metody opracowanej przez Zesp Roboczy 38 AASHTO w ramach prac URI [24], zawarto wolnych przestrzeni w prbkach zagszczanych ubijakiem sigaa a 17% (przy zalecanym przez t metod zakresie 9-14%). Obniona gsto strukturalna i zwikszone wolne przestrzenie pogarszaj parametry wytrzymaociowe mieszanek MCE badanych w laboratorium. Prasa statyczna. Zagszczenie prbek MCE przy wykorzystaniu prasy statycznej mona prowadzi na dwa sposoby. Pierwszy polega na utrzymywaniu staego obcienia przez okrelony okres czasu. Oczywicie rwnie w tym przypadku formy uywane do wytwarzania prbek musz umoliwia odprowadzenie wody, aby naprenie wywoywane naciskiem toka nie byo absorbowane przez zamknit w mieszance faz pynn. Wielko przykadanej siy osiowej rni si w poszczeglnych krajach. Wedug [2] jej warto powinna wynosi 100 kN (formy Marshallowskie o rednicy 101,6 mm), ktr naley utrzymywa
Strona 28 z 102
przez 5 minut. Natomiast w kocowym raporcie z programu PARAMIX [21] wielkoci te wynosz, przy tych samych wymiarach prbek, jedynie 60 kN i 2 minuty. Drugi sposb cykliczny opisano w wytycznych [4] i przedstawiono w punkcie 4.2. Na prbk przykadana jest sia o wartoci 49 kN wywoujca w prbce naprenie 2,9 MPa (rednica formy wynosi 150 mm). Stopniowe wyciskanie wody z mieszanki powoduje spadek napre. Po ich ustabilizowaniu ponownie przykada si si 49 kN wywoujc cinienie 2,9 MPa. Cykle obcie powtarza si tyle razy, aby kocowa warto naprenia wyniosa 2,6 MPa (odpowiada to sile 45 kN). Poziom ten jest zwykle osigany po 5-7 taktach obcieniowych (rys. 4.5). Prasa statyczna pozwala na osignicie gstoci strukturalnej i zawartoci wolnych przestrzeni na poziomie znacznie bliszym wielkociom wystpujcym w nawierzchni ni ubijak Marshalla, poniewa pyny znajdujce si w mieszance wpywaj w niewielkim stopniu na zagszczanie. Co wicej, wytwarzane prbki mog mie wiksze rozmiary( d=150 mm x h=125 mm; d=150 mm x h=75 mm), bardziej odpowiednie dla mieszanek zawierajce ziarna o duych rednicach. Nie bez znaczenia jest rwnie fakt, i prasy statyczne s stosunkowo dobrze rozpowszechnione w laboratoriach drogowych. Prasa gyratorowa. Niedoskonaoci zagszczania mieszanek recyklingu na zimno ubijakiem Marshalla zmusiy badaczy Uniwersytetu Rhode Island [24] do poszukiwania nowych rozwiza. Uwag zwrcono na Superpave Gyratory Compactor, urzdzenie bdce nieodczn czci metody projektowania mieszanek mineralno-asfaltowych SUPERPAVE. Proces zagszczania w SGC charakteryzuj trzy wartoci: obcienie pionowe, kt odchylenia i liczba obrotw. Dla mieszanek recyklingu na zimno dwa pierwsze parametry s rwne wielkociom obowizujcym przy zagszczaniu mieszanek mineralno-bitumicznych obcienie pionowe 600 kPa, kt nachylenia 1,25 stopnia. Natomiast ilo obrotw nie zostaa dotd cile zdefiniowana. Liczba ta powinna by tak dostosowana, aby gsto strukturalna prbek zagszczanych w laboratorium odpowiadaa gstoci uzyskiwanej w trakcie budowy. Wedug badaczy amerykaskich [24], odpowiednie zagszczenie osigane jest po 50 obrotach prbek o rednicy 150 mm. Podobne wartoci proponuje Mallick 50 lub 75 obrotw [18, 19, 20]. Odmienne pogldy cechuj badaczy europejskich. W kocowym raporcie z programu PARAMIX [21] liczba obrotw wynosi a 300, za w pracy [29] za waciwy poziom uznaje si 200 obrotw. Nieco mniejsz warto, 100 obrotw, stosowali autorzy pracy [30]. Wprowadzenie metody gyratorowej zagszczania do procedury projektowania mieszanek recyklingu na zimno wymaga przeprowadzenia dowiadcze korelacyjnych w celu znalezienia waciwej liczby obrotw. Zagszczanie ubijakiem Proctora. W publikacji firmy WIRTGEN [27] opisano moliwo wykonywania prbek o rednicy 150 mm przy wykorzystaniu standardowego ubijaka Proctora. Metoda ta jest zalecana w przypadku projektowania recepty recyklingu na zimno nawierzchni, ktrej przewidywane obcienie jest wiksze ni 5 mln ESALs. Mieszank MCE zagszcza si w 5 warstwach tak, aby kocowa wysoko prbki wyniosa 125 mm. Kad warstw ubija si 55 uderzeniami ubijaka o masie 4,536 kg spadajcego z wysokoci 457 mm.
Strona 29 z 102
Po zakoczeniu zagszczania naley delikatnie ci nadmiar materiau. Ze wzgldu na niewielk kohezj wieej mieszanki, wycinicie prbek z form moe nastpi nastpnego dnia. Ubijak Proctora naley do podstawowych urzdze laboratoryjnych, jednak uycie go zagszczenia mieszanek zawierajcych destrukt powoduje rozdrabnianie ziaren, tym samym wpywajc na parametry wytrzymaociowe gotowych prbek. Dodatkowo, podczas projektowania receptury mieszanki naley wykona prbki dla kilku rnych zawartoci rodkw wicych, co powoduje konieczno posiadania duej liczby cylindrw Proctora. 4. Kondycjonowanie prbek. Z uwagi na uycie w MCE emulsji asfaltowej oraz cementu, parametry wytrzymaociowe zmieniaj si czasie wzrastaj wraz z wyparowywaniem wody i postpujcym wizaniem spoiwa hydraulicznego. Ocena poszczeglnych cech mieszanki musi nastpowa w momencie, w ktrym procesy te s ju zakoczone lub ich przyrost jest znacznie spowolniony. Warunki przechowywania prbek powinny wic pozwala na ich prawidowy przebieg. Wytyczne niemieckie [4] nakazuj wyciskanie prbek z form na drugi dzie po zagszczeniu i przechowywanie przez 2 kolejne dni w komorze o wilgotnoci wzgldnej powietrza 95% i temperaturze +20C. (+/- 2). Po 3 dniu, wilgotno wzgldna powietrza w jakim przechowywane s prbki moe ju spa do zakresu 40 70%. Badania kwalifikujce przeprowadza si w 7 i 28 dniu przechowywania. Polskie warunki [2] przewiduj z kolei 28 dniowy okres przechowywania (w temperaturze +20C) jedynie dla prbek zagszczanych ubijakami Marshalla; badania prbek wykonywanych przy uyciu prasy statycznej przeprowadza si ju po 7 dniach od zagszczenia. Co wicej, zeszyt [2] w ogle nie przewiduje przechowywania prbek w kpieli wodnej w celu okrelenia wraliwoci projektowanej mieszanki na wpyw wilgoci. W metodzie niemieckiej okres zanurzenia w wodzie wynosi 14 dni i nastpuje po rwnie 14 dniowym przechowywaniu w warunkach analogicznych jak prbki do bada 28 dniowych. Inne podejcie do kwestii kondycjonowania wystpuje w Stanach Zjednoczonych Ameryki Pnocnej. Bardzo wanym czynnikiem branym pod uwag jest czas, jaki naley powici na zaprojektowanie receptury roboczej niemal miesiczny okres (28 dni) oczekiwania na moliwo przeprowadzenia bada zostaby uznany za zbyt dugi. W analizie metody projektowania mieszanek recyklingu na zimno [24] poddano krytyce nawet 8 dniowy czas trwania procedury przygotowania prbek i bada. Poza tym, remonty drg w technologii recyklingu na zimno w USA w wikszoci przypadkw przeprowadza si jedynie z uyciem emulsji asfaltowej, wobec czego nie jest konieczne oczekiwanie na zakoczenie procesu wizania cementu. W celu osignicia finalnych parametrw mieszanki w krtkim czasie prbki najczciej przechowuje si w temperaturze 60C przez okres 48-72 h. Podwyszona temperatura wzmaga parowanie wody (zarobowej i pochodzcej z emulsji) przyspieszajc zjawisko koagulacji drobin asfaltu. 5. Badanie laboratoryjnych cech MCE. Badania laboratoryjne projektowanych mieszanek drogowych pozwalaj na wybr recepty zapewniajcej spenienie w jak najwikszym stopniu wymaga. Najlepsz sytuacj byoby poddawanie analizowanych materiaw oddziaywaniom takim samym, jakie wystpuj w prawdziwej nawierzchni drogowej. Moliwe jest to jedynie w przypadku bada w wielkiej skali, ktre s jednak bardzo czasochonne i kosztowne. Poza tym, praktycznie niemoliwe jest zasymulowanie wszystkich czynnikw (zmienno
Strona 30 z 102
temperatury, obcienia) wpywajcych na prac i trwao nawierzchni. Z tego powodu, aby dysponowa pewnymi kryteriami sucymi od oceny materiaw mona zastosowa jedn ze znanych metod badawczych. W literaturze mona znale opisy nastpujcych metod badawczych stosowanych do oceny mieszanek MCE: Stabilno. Badanie to pochodzi w prostej linii z podstawowego sposobu projektowania mieszanek mineralno-bitumicznych, metody Marshalla. Podstawow temperatur w jakiej przeprowadza si badanie mieszanke mineralno-asfaltowych jest +60C. W niektrych metodach projektowania mieszanek recyklingu na zimno, z emulsj przewidziano temperatur +25C. Zeszyt [2] zawiera dwie minimalne wartoci stabilnoci, jakie musz przekroczy prbki wykonane z MCE. Dla mieszanek przeznaczonych dla drg o nateniu ruchu KR1-2 stabilno (+60C) nie powinna by mniejsza ni 4 kN, natomiast dla drg o nateniu ruchu KR3-6 wielko ta wynosi 8 kN. Dla obu przypadkw grna granica rwna jest 20 kN. Polskie wymagania dotyczce stabilnoci s bardzo wygrowane. W badaniach prowadzonych w Stanach Zjednoczonych [24] dla mieszanek mineralno-emulsyjnych stabilno w +25C. zawieraa si w przedziale 5,1 8,2 kN. Wymagania amerykaskie [8] podaj, e w +40C stabilno powinna by wysza od 5,6 kN. Badania stabilnoci stroje si do mieszanek mineralno-emulsyjnych. W literaturze nie spotkano informacji o wykonywaniu oznaczenie stabilnoci wg Marshalla dla mieszanek MCE. Denie do zapewnienia wysokiej stabilnoci moe prowadzi do niekorzystnego zwikszania zawartoci cementu w mieszance MCE, prowadzc do powstawania spka skurczowych w wykonanej warstwie. Wytrzymao na porednie rozciganie Indirect Tensile Strength. Badanie wytrzymaoci na porednie rozciganie ITS (w jz. niemieckim wytrzymao na rozupywanie), zwane metod brazylijsk, jest najpopularniejsz metod suc do oceny mieszanek recyklingu na zimno. Metoda ta jest prosta i nie wymaga uycia skomplikowanych urzdze. Do jej przeprowadzenia potrzebna jest prasa statyczna oraz ramka z ruchomymi szczkami pozwalajcymi na rwnomierne ciskanie prbki. W zalenoci od wielkoci ramki moliwe jest badanie zarwno prbek typu Marshalla (rednicy 101,6 mm i wysokoci 63,5 mm), jak i prbek o rednicy 150 mm [4, 23]. Jest to dua zaleta tej metody, poniewa wiksze rozmiary prbek pozwalaj na osiganie lepszej powtarzalnoci wynikw przy badaniu stosunkowo niejednorodnego materiau jakim jest MCE zawierajca destrukt asfaltowy. Wytrzymao na porednie rozciganie mieszanek recyklingu na zimno zaley od rodzaju rodkw wicych i temperatury przeprowadzania badania. Praca [28] zawiera zestawienie rednich wartoci ITS dla mieszanki wytworzonej jedynie z emulsj asfaltow (3,5% zawartoci asfaltu ) 0,2 MPa oraz mieszanki MCE (3,5% zawartoci asfaltu, 2% cementu) 0,5 MPa. Wielkoci te ulegaj okoo dwukrotnemu zmniejszeniu w przypadku badania prbek przechowywanych w wodzie 0,08 MPa i 0,25 MPa. Podobne wartoci podaj wytyczne niemieckie [4], wytrzymao na porednie rozciganie prbek 7 dniowych nie moe by mniejsza ni 0,5 MPa (w temperaturze 5 st. C), a prbek 28 dniowych 0,75 MPa. Dodatkowy warunek okrela maksymalny spadek wytrzymaoci ITS po
Strona 31 z 102
zanurzeniu w wodzie nie wicej ni 30% w stosunku do prbek przechowywanych na sucho. W ramach programu PARAMIX [21] okrelono minimalne wymaganie dla wytrzymaoci na porednie rozciganie na 1 MPa, a spadek wytrzymaoci nie wicej ni o 30% Wytrzymao na ciskanie. Kryterium wytrzymaoci na ciskanie jest klasycznym badaniem przeznaczonym dla materiaw zwizanych spoiwami hydraulicznymi. Istnieje jednak moliwo wykorzystania go przy badaniu mieszanek recyklingu na zimno. W pracy [26] porwnano wyniki wytrzymaoci na ciskanie prbek wytworzonych z czystego destruktu i emulsji asfaltowej zarwno bez, jak i z 2% dodatkiem cementu. Badanie przeprowadzano na prbkach zagszczanych ubijakiem Proctora (d=110,6 x h=116,6 mm) metod normaln i zmodyfikowan. Prdko posuwu toka podczas badania wytrzymaoci wynosia 10 mm/min. Po 7 dniach od zagszczenia, wytrzymao na ciskanie mieszanki MCE zawieraa si w przedziale 0,22 0,54 MPa, za po 28 dniowym okresie wizania 0,69 0,83 MPa. Wytrzymao prbek wytworzonych jedynie z emulsj bya znaczco nisza oscylowaa wok wartoci 0,2 MPa i nie wzrosa po 28 dniach przechowywania. Oba rodzaje mieszanek wykazay wyran zaleno otrzymywanych wynikw od energii zagszczenia. Modu sztywnoci. Znajomo moduu sztywnoci materiau drogowego stanowicego dan warstw jest niezbdna w przypadku projektowania konstrukcji nawierzchni nowoczesnymi metodami mechanistycznymi. Dla nowoprojektowanych drg badania moduu prowadzi si na prbkach wytworzonych z mieszanek wyprodukowanych w laboratorium. Istnieje rwnie moliwo okrelenia tej wielkoci na prbkach pobranych z ju istniejcej nawierzchni. Najpopularniejsz metod wyznaczenia moduu dla mieszanek MCE jest badanie w aparacie NAT, w ktrym na pobocznic prbki o ksztacie walcowym rednicy 100 lub 150 mm dziaa pionowa sia wywoujca w rodkowej strefie naprenia rozcigajce. Urzdzenie NAT umieszczone jest najczciej w komorze termostatycznej, pozwalajc na przeprowadzanie bada w rnych temperaturach. Nieco odmienny sposb wyznaczania moduu sztywnoci zawieraj wytyczne [4]. Oblicza si go uwzgldniajc warto odksztacenia poziomego wystpujcego przy 45% sile niszczcej podczas badania wytrzymaoci na porednie rozciganie. Prawidowo zaprojektowana mieszanka MCE powinna pozwoli na wykonanie warstwy podbudowy bez ryzyka wystpienia spka skurczowych bdcych wynikiem zbyt duego wpywu spoiwa hydraulicznego cementu. Z tego powodu modu sztywnoci MCE nie powinien by zbyt duy. Polskie przepisy [2] nie podaj jednak adnych wskazwek dotyczcych tej wanej wielkoci. Wedug wytycznych [4] dla mieszanek o wizaniu dominujco bitumicznym, modu sztywnoci, w temperaturze +5C, powinien zawiera si w przedziale od 3000 do 7000 MPa. Poradnik angielski [22] podaje mniejsze wartoci 1900-3100 MPa wyznaczane w temperaturze +20C. Podobny poziom wielkoci moduu przedstawiono w referacie [28] 3500 MPa (25C.) dla mieszanki MCE zawierajcej 3,5% rezydualnego asfaltu i 2% cementu. Urabialno. Szczeglnym rodzajem badania mieszanek recyklingu na zimno jest opracowany przez firm NYNAS test urabialnoci [29]. Suy
Strona 32 z 102
on do oceny moliwoci uoenia mieszanki tradycyjn rozkadark mas bitumicznych. Po wytworzeniu mieszanki naley j umieci w szczelnie zamknitym pojemniku na czas 60 minut. Nastpnie, porcj o masie 10 kilogramw umieszcza si w specjalnym urzdzeniu, NYNAS Workability Tester, rys. 4.10, symulujcym proces rozkadania na drodze. Po okresie nastpnych 60 minut nastpuje prba rozoenia mieszanki. Miar urabialnoci jest sia oporu powstaa przy przesuwaniu niezagszczonego materiau przez siownik hydrauliczny w przypadku planowanego uycia typowych rozkadarek sia ta nie powinna by wysza ni 150-170 N.
Rysunek 4.10. Test urabialnoci w urzdzeniu NYNAS Workability Tester [29]
4.10
Wnioski
Przeprowadzone studia literatury oraz przedstawione zestawienia pozwalaj na sformuowanie nastpujcych wnioskw: 1. Polskie wymagania pod wzgldem bada wytrzymaociowych s bardzo wygrowane i wykorzystuj mao powszechn metod Marshalla. Powoduje to konieczno stosowania duej iloci kruszywa doziarnicego i cementu. 2. Brak w polskich wymaganiach oceny wraliwoci na dziaanie wody. 3. Brak bada oceniajcych sztywno wytworzonej mieszanki, co moe powodowa uzyskiwane zbyt sztywnych mieszanek. 4. Uziarnienie mieszanki w polskich wymaganiach jest wsze od wikszoci dopuszczalnych uziarnie stosowanych w innych krajach. 5. Naley wprowadzi badania powszechnie stosowane na wiecie do tego typu mieszanek, czyli wytrzymao na porednie rozciganie. Naleaoby tez bada moduy sztywnoci. Wydaje si, e z przedstawionych metod do warunkw polskich najlepiej byoby dostosowa postpowanie przedstawione w przepisach niemieckich [4], poniewa uwzgldniaj wikszo przedstawionych uwag. Ponadto obejmuj badanie zarwno mieszanek z sam emulsja jak i z emulsja i cementem.
Strona 33 z 102
Strona 34 z 102
5.
Dowiadczenia ze stosowaniem podbudw z mieszanki MCE w Polsce
Technologia recyklingu starych nawierzchni pojawia si pierwszy raz w latach pidziesitych ubiegego wieku w USA. Pierwsze remonty tego typu nazywano wwczas Retreated Process. W cigu lat technologia recyklingu rozwijaa si. Pojawiay si coraz bardziej wyspecjalizowane maszyny (recyklery), ktre z coraz wiksz dokadnoci wykonyway procesy technologiczne zwizane z tego typu remontem. W miar rozwoju technologii recyklingu wyodrbniy si jej rne rodzaje.
5.1. Ankiety dotyczce stosowania podbudowy z mieszanki MCE w Polsce
W Polsce recykling nawierzchni zacz si na szersz skale w drugiej poowie lat 90tych ubiegego wieku. Od tego czasu recykling gboki z zastosowaniem emulsji i cementu staje si coraz popularniejsz technologi remontu starych nawierzchni asfaltowych. Aby okreli zakres stosowania mieszanek MCE w Polsce rozesano do jednostek Administracji Drogowej ankiety dotyczce odcinkw z takimi podbudowami. Przykad wypenionej ankiety przedstawiono na rysunku 5.1. W sumie zebrano 65 ankiet. Informacje o odcinkach drg wykonanych z podbudowami z mieszanki MCE pochodziy z nastpujcych rde: Ankiet wypenionych przez oddziay Generalnej Dyrekcji Drg Krajowych i Autostrad 56 ankiet, Ankiet wypenionych przez Zarzdy Drg Wojewdzkich 9 ankiet, Informacji uzyskanych od firmy Schmitt Asphalt Technik Polska Sp z o.o. informacje o 16 odcinkach nie uwzgldnionych w ankietach. Spord nadesanych 64 ankiet 56 zawieray kompletne informacje o odcinkach i skadzie mieszanki MCE. Informacje te posuyy do analizy skadw mieszanek MCE stosowanych w Polsce. Informacje o tym w jakich wojewdztwach wykonuje si podbudowy z mieszanek MCE przedstawiono w tablicy 5.1. Tablica 5.1. Wykonywanie podbudw z mieszanek mineralno-asfaltowych w poszczeglnych wojewdztwach
Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Wojewdztwo
dolnolskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie dzkie maopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie lskie witokrzyskie warmisko-mazurskie wielkopolskie zachodnio-pomorskie
Informacje z GDDKiA
Nie stosuje si Stosuje si 5 ankiet Brak danych Stosuje si 3 ankiety Stosuje si 1 ankieta Stosuje si 4 ankiety Stosuje si 9 ankiet Stosuje si 4 ankiety Stosuje si 5 ankiet Stosuje si 6 ankiet Stosuje si 4 ankiety Nie stosuje si Stosuje si 5 ankiet Stosuje si 7 ankiet Stosuje si 3 ankiety Brak danych
Informacje z ZDW
Nie stosuje si Nie stosuje si Nie stosuje si Stosuje si 1 ankieta Brak danych Stosuje si 1 ankieta Stosuje si 3 ankiety Stosuje si 1 ankieta Nie stosuje si Nie stosuje si Nie stosuje si Stosuje si 1 ankieta Stosuje si 1 ankieta Stosuje si 1 ankieta Nie stosuje si Brak danych
Strona 35 z 102
Rysunek 6.1. Przykadowa, wypeniona ankieta z GDDKiA, oddzia w Bydgoszczy
Strona 36 z 102
Zestawienie odcinkw drg wyremontowanych w technologii recyklingu na miejscu z zastosowaniem mieszanek MCE przedstawiono w tablicy 5.2. Zestawienie opracowano na podstawie ankiet nadesanych przez oddziay GDDKiA, ZDW i na podstawie informacji od SAT Polska. Zestawienie dugoci odcinkw z podbudowami wykonanymi z MCE w poszczeglnych latach przedstawia rysunek 5.2. Tablica 5.2. Zestawienie wybranych odcinkw gwnych drg wyremontowanych z zastosowaniem podbudw z mieszanki MCE.
Nowe warstwy asfaltowe[cm] W P bd 4 4 bd bd bd 12 5 bd bd 16 bd bd bd 12 21 4 4 bd bd 4 4 4 7 7 bd 8 14 14 19 3,5 8,5 13 bd bd 4 6 bd 4 4 4 4 8 8 6 6 7 11 11 12 12 10
Lp
Wojew.
Droga
Kilometra od do ~8km 126+087 133+945 44+250 8+750 67+303 49+951 23+250 74+152 134+668 147+200 266+615 269+500 322+140 324+000 13+150 41+680 53+600 94+600 13+810 46+810 56+600 96+826
Ruch KR bd 5 4 4 4 6 5 4 3 5 4 4 4 6 5 5 6 4 5 5 5 4 3 3 5 5 4 4 4 6 6 4 5 5 5 6
Rok remontu 1993 1994 1998 1998 1999 1999(2000) 2000 2000 2000 2001 2001 2001 2001 2001 2001(2) 2002 2002 2002 2003 2003 2003 2003 2003 2003 2003 2003 2003 2003 2003 2003(4) 2003(4) 2004 2004 2004 2004 2004
Skad MCE % [m/m] E C bd bd bd bd bd bd bd bd bd bd bd bd 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 2,8 5 4 4 4 4 4 4 7 4 60 28 75 53 bd 51 51 bd 57 52 bd 45 60 33 bd bd 2,8 5,5 3 3 3 3 4 4 4 4 4 2,5 60 22,5 bd 51 51 51 45,7 45 45 45 50 36 77,5 45 40 60 36 44 45 45 36 62,5 20 37 D bd 20(30) KD
Rodzaj destruktu bd bd bd bd bd bd A bd bd bd bd bd bd bd bd A bd bd A A bd bd A bd bd AS bd bd bd bd bd bd A A A A
MCE [cm] 20 20 bd bd bd 15 25 bd bd 20 bd bd bd 15 23 15 bd bd 15 15 bd 15 15 13 18 13 38 bd bd 16 bd 15 15 20 22
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Wielk Wielk. Podl. Lubel. Podl. Lubus. Pom. Zach. Zach. Wielk Zach Zach. Zach. Lubus. d Podl. Maz. Warm. Podl. Podl. Maz. Kuj. Warm. Warm. Wielk Maop. Maop. Zach. Zach. Pom. Opol. Zach. Podl. Podl. Podl. Maz.
DW449 DK61 Dk 63 DK61 DK2 DK6 DK10 DK 3 DK3 DK31 DK31 DK2 DK8 DK8 DK7 DK53 DK8 DK8 DK60 DK15 DK51 DK58 DK5 DK7 DW780 DK10 DK10 DK7 DK94 DK10 DK8 DK8 DK8 DK8
DK2(92) 138+600 149+800
DK2(92) 150+500 152+940
225+600 234+150 585+634 599+313 388+460 399+820 23+390 25+776 561+073 571+090 571+090 578+192 123+700 130+000 304+630 310+630 40+770 49+300 110+387 120+505 195+100 197+800 684+384 692+660 52+364 74+152 26+330 58+420 53+152 83+185 44+740 67+303
155+544 164+432 225+000 228+400 628+511 629+511 636+661 638+771 717+892 723+236 552+780 561+716
Strona 37 z 102
Cd. tablicy 5.2.

37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 Maz. Maz. Maz. Kuj. Kuj. Kuj. Warm. Warm. Opol. Opol. Opol. Lubus. wit. wit. wit. wit. Podk. Zach. Maop. Maop. Maop. Maz. Maz. Maz. Maz. Maz. Kuj. Warm. Warm. Warm. Pom. Pom. Opol. wit. wit. lsk. Podk. Podk. Podk. Podk. Maz. Lubus. DK50 DK48 DK7 DK10 DK5(10) DK55 DK58 DW591 DK94 DK94 DK88 DK3 DW728 DK73 DK7 DK7 DK9 DK11 DK7 DK7 DK4 DK60 DK12 DK12 DW581 DW630 DK10 DK15 DK58 DK58 DK22 DK7 DW426 DK9 DK7 DW790 DK9 DK9 DK77 DK77 DW728 DW137 227+300 229+800 54+200 59+475 223+932 235+012 288+097 296+754 50+175 82+443 12+800 26+959 58+827 91+879 22+800 30+509 5 4 6 5 5 4 3 3 6 6 6 6 3 4 6 5 4 4 5 5 6 5 5 6 3 4 5 4 3 3 4 5 5 4 5 3 5 4 4 4 4 bd 2004 2004 2004 2004 2004 2004 2004 2004 2004 2004 2004 2004 2004 2004 2004 2004 2004 2004 2004(5) 2004(5) 2004(5) 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005(6) 2005(6) 3 3 3 3 3,9 3,9 7 7 3 3 3 1,5 4 4 3,9 3 4 5,8 3 3 3 3 1,5 2,5 3 3 3 7 7 5 3,9 4 4 3,9 4 3,9 2,5 2,8 1,5 3 4 3 3 3 4,5 3,5 3 3 4 2,7 3,4 4 5 5 4 4 4 7 72,4 64,9 91,8 63,8 51,6 57 61,8 50 22 30 50 55 46,1 59,2 35 34,2 44,2 bd 60 60 53 64 59,8 55,5 73,7 64 59,2 bd 61,4 bd 70 47,8 73,7 80 37,1 bd 44,2 58,2 59,3 59,3 60,4 24,2 50,1 34,9 31,9 31,9 30,1 67,9 26 39,1 19,4 20,8 55,4 28,8 40 40 36 29,1 29,5 35 19,4 30 34 17,6 25,3 28,8 41,4 35 29 39 78 70 50 45 46,1 33,3 55 58,2 50,1 A AS A bd bd bd AS bd bd bd bd bd bd A A A bd bd AS AS bd AS A A bd bd bd bd S bd A bd bd A A bd bd bd bd bd bd bd bd 20 16 14 23 23 25 25 16 i 21 bd 13 13 17 20 15 18 18 15 11 (16) 18 12 15 20 16 13 18 20 43 18 15 23 23 18 12 16 i 20 5 4 5 3,5 3,5 4 4 4 4 3 4 4 3,5 3 3,5 3,5 3,5 4 4 5 9 13 6 6 8 8 13 bd 8 8 8 bd bd 9 14-20 5 8 14 14 13 6 21 8 7 8 8 12,5 11 13 13 6 10 10 10 10 11 11 9 10 12 12 12 20 20 14 20 15 15 12 16 4 5 4 4 4 4 20 6 6 8 8 8 14 6 17
3,8 5,8
219+200 221+850 223+000 224+276 0+500 2+568 325+068 327+331 152+100 156+200 60+300 75+269 506+701 509+501 565+300 569+800 158+000 161+600 65+850 77+800 674+910 677+250 692+660 695+500 432+510 454+016 131+709 138+003 454+081 460+700 512+150 519+100 4+250 0+000 4+694 16+648
1,5 2,5 1,2 2,5 1,5 3 3 3,9 1,2 2,5
296+754 304+754 318+350 322+350 7+500 12+800 105+500 110+387 338+300 339+775 45+700 23+400 71+958 13+151 55+515 28+401 75+897 13+248
561+280 562+800 189+809 192+915 215+138 223+938 134+500 135+800 137+150 139+500 41+300 82+126 45+400 101+022
1,2 2,5
1,5 3,5 5,9 3,6
80 Podk. Oznaczenia:
DK9 198+908 204+306 4 2006 3 4 60 40 E emulsja, C cement, D destrukt, KD kruszywo doziarniajce, A destrukt asfaltowy, S destrukt smoowy, AS asfaltowo-smoowy warstwa cieralna, W warstwa wica, P warstwa podbudowy bd brak danych
11,5 i 13,5
Strona 38 z 102
Suma dugoci odcinkw z podbudow z MCE [km]
160 140 120 100 80 60 40 20 0 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Lata
Rysunek 5.2. Zestawienie dugoci odcinkw z podbudow z mieszanki MCE
Do analizy odcinkw z podbudowami z MCE zebrano dane o 80 odcinkach drg, z czego pene dane dotyczyy 56 odcinkw drg. Te odcinki zostay poddane bardziej szczegowej analizie. Z analizy ankiet wynika e uyte w podbudowach mieszanki MCE maj zawarto cementu przekraczajc bezpieczn warto 1,5-2%. Wrd 56 odcinkw zawierajcych skady mieszanek MCE stwierdzono: 18 odcinkw dla ktrych zawarto cementu waha si midzy 2,5-3,9%, 24 odcinki z zawartoci cementu wynoszc 4 %. Jest to zawarto maksymalna w wg Warunkw Technicznych [2] w mieszankach MCE z destruktem bitumicznym. 14 odcinkw z zawartoci cementu wynoszc od 5 do 5,8%. 6 odcinkw z zawartoci cementu wynoszc 7%. Jest to zawarto maksymalna wg [2], dla mieszanek MCE z destruktem smoowym. Przedstawione zestawienie pokazuje, e w mieszankach MCE stosuje si stosunkowo duo cementu. Dla porwnania w tablicy 5.3. podano zalecane zawartoci cementu dla innych rodzajw podbudw zwizanych cementem. Z przedstawionego zestawienia wynika, e w mieszankach MCE stosowana czsto zawarto cementu jest porwnywalna ze stabilizacj lub chudym betonem. Powoduje to uzyskiwanie sztywnych podbudw podatnych na spkanie.
Strona 39 z 102
Tablica 5.3. Zawartoci cementu dla podbudw drogowych

Lp. 1 2 3 4 5 Rodzaj materiau Chudy beton Stabilizacja Rm = 5 MPa Stabilizacja Rm = 2,5 MPa Stabilizacja Rm = 1,5 MPa MCE Destrukt asfaltowy Destrukt smoowy Wymagania PN-S-96013:1997 Drogi samochodowe. Podbudowa z chudego betonu. Wymagania i badania PN-S-96012:1997 Drogi samochodowe. Podbudowa i ulepszone podoe z gruntu stabilizowanego cementem. Warunki Techniczni [2] Ilo cementu 5 7% Max. 6 Max. 8 Max. 10 Max. 4 % Max. 7 %
Wrd 56 odcinkw zawierajcych skady mieszanek recyklingu stwierdzono: 7 odcinkw z zawartoci emulsji wiksza od 3 %, 3 odcinki z zawartoci emulsji mniejsz od 3 %, 46 odcinkw z zawartoci emulsji wynoszca 3 %. Jest to minimalna zawarto emulsji w myl polskich wymaga [2]. Zestawienie to pokazuje, e wykonywane w polskich warunkach podbudowy MCE maj zbyt ma zawarto asfaltu, a wymagane wytrzymaoci uzyskiwane s gwnie poprzez dodawanie duej iloci cementu. Stosowanie powszechnie minimalnej iloci emulsji, a rwnoczenie stosunkowo duej iloci cementu, skania do stwierdzenia, e tak naprawd jest ona dodawana tylko po to, aby nazwa podbudow mieszanka MCE a nie stabilizacj cementem. Wrd 56 odcinkw zawierajcych skady mieszanek recyklingu stwierdzono: 14 odcinkw z zawartoci kruszywa doziarniajcego do 30 %, 31 odcinkw z zawartoci kruszywa doziarniajcego od 31 do 50 %, 19 odcinkw z zawartoci kruszywa doziarniajcego od 51do 70 %, 2 odcinki z zawartoci kruszywa odziarniajcego powyej 71 %, Zestawienie to pokazuje, e wykonywane w polskich warunkach podbudowy MCE zawieraj stosunkowo duo kruszywa doziarniajcego, najczciej dobrej jakoci kruszyw amanych. W wikszoci przypadkw jest to okoo 30-50 % w stosunku do caej mieszanki mineralnej MCE. W 21 przypadkach kruszywo doziarniajce stanowio ponad 50 % mieszanki mineralnej. Trudno w takich przypadkach mwi o konwencjonalnej mieszance MCE, gdzie podstawowym skadnikiem jest destrukt. Konieczno stosowania duej iloci kruszywa doziarniajcego moe by podyktowana nastpujcymi czynnikami: Deniem do wpisania si w krzywe graniczne mieszanki MCE, Stosowaniem drobnego destruktu, co powoduje konieczno dodawania znacznej iloci grubego kruszywa, Konieczno spenienia do wysokich wymaga wytrzymaociowych, trudnych do spenienia dla mieszanek z du zawartoci destruktu. Dua ilo kruszywa doziarniajcego w wielu przypadkach dyskwalifikuje pod wzgldem ekonomicznym stosowanie podbudw z mieszanki MCE. Jeeli doda do tego dodatek emulsji, cementu oraz konieczno wymieszania tych skadnikw, to rachunek ekonomiczny dla podbudw MCE jest niekorzystny.
Strona 40 z 102
5.2.
Wizualna ocena nawierzchni z podbudowami z mieszanek MCE
Ocen stanu nawierzchni z podbudowami z mieszanki MCE przeprowadzono w 2006 roku. Na wybranych 20 odcinkach drg z podbudowami z mieszanki MCE wybrano fragmenty o dugoci 2 km i na tych fragmentach oceniono stan nawierzchni. Lokalizacj ocenianych odcinkw podano w tablicy 5.4. Zestawienie podstawowych informacji o odcinkach podano w tablicy 5.5. Wygld nawierzchni, ze szczeglnym uwzgldnieniem spka przedstawiono na fotografiach od 5.1. do 5.12. Tabela 5.4 Zestawienie odcinkw drg, na ktrych dokonano inwentaryzacji
Lp. Wojewdztwo Numer drogi DK60 DK50 DK8 DK61 DK58 105+500 26+330 48+350 266+615 50+175 338+300 304+630 326+590 335+298 82+443 27+959 120+509 44+740 55+515 269+500 58+827 339+800 310+630 331+600 343+350 91+879 30+509 Lokalizacja odcinka wykonanego w technologii MCE Od km Do km 131+709 138+003 227+300 229+800 552+780 561+716 126+087 133+945 7+500 22+800 Lokalizacja odcinka wybranego do obserwacji Od km Do km 132+000 134+000 227+500 229+500 554+000 556+000 142+000 144+000 10+000 12+000 19+000 21+000 106+000 108+000 114+000 116+000 30+000 32+000 34+000 36+000 40+500 42+500 53+000 55+000 260+800 262+800 53+000 55+000 338+300 339+800 306+000 308+000 328+500 330+500 336+000 338+000 84+000 86+000 brak supkw kilometraowych
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Mazowieckie Mazowieckie Mazowieckie Podlaskie Warmisko-mazurskie Warmisko-mazurskie Warmisko-mazurskie Warmisko-mazurskie Pomorskie Pomorskie Pomorskie Pomorskie Pomorskie Kujawsko-pomorskie Pomorskie Kujawsko-pomorskie Warmisko-mazurskie Warmisko-mazurskie Kujawsko-pomorskie Warmisko-mazurskie
DK7 DK6 DK5(10) DK22 DK15 DK55 DW591
Strona 41 z 102
Tabela 5.5 Zestawienie informacji o odcinkach, na ktrych dokonano inwentaryzacji oraz liczba spka poprzecznych
Lokalizacja odcinka wybranego do bada od do 132+000 134+000 227+500 229+500 554+000 556+000 142+000 144+000 10+000 19+000 106+000 114+000 30+000 34+000 40+500 53+000 261+300 53+000 338+300 306+000 12+000 21+000 108+000 116+000 32+000 36+000 42+500 55+000 262+800 55+000 339+800 308+000 Skad MCE % [m/m] [cm] 5 5 6 4 3 3 3 3 6 6 6 5 5 5 4 4 4 4 2005 2004 2004 1998 2005 2004 2005 2003 2003\4 2003\4 2003\4 2005 1999 2004 2005 2003 2003 2002 3 C 3,9 D 64 KD 29,1 Ilo Ilo Grubo Warstwy spka spka MCE asfaltowe na na 1 odcinku [cm] [cm km 2 km Brak 20 8 4 danych 20 20 3 1,5 22 18 4 2 w dalszej czci Brak Brak omwiony danych danych osobno 12 14 0 0 12 14 0 0 15 13 0 0 13 14 0 0 16 21 2 1 16 21 3 1,5 16 21 3 1,5 16 21 0 0 25 12 15 5 20 12 28 14 20 10 3 1,5 15 12 3 1,5 Brak Brak 13 6,5 danych danych Brak Brak 2 1 danych danych 15 12 0 0 0 0
Numer drogi
Ruch Rok KR Rem2ontu
DK60 DK50 DK8 DK61
2,5 2,8 72,4 17,6 3 2,5 45,7 50 Brak danych 4 5,8 61,4 28,8 3,8 5,8 61,8 29,0 Brak danych Brak danych 2,8 4 60 36 2,8 4 60 36 2,8 4 60 36 3 4 47,9 39,1 Brak danych 3 4 51,6 41,4 3 4 70 26 3 4 57 36 Brak danych Brak danych
DK58
DK7 DK6 D5/10 DK22
DK15
328+500 330+500 336+000 338+000
84+000 86+000 4 2004 3 5 57 35 brak supkw z 3 2004 3 5 50 39 16 10 DW591 kilometraem Oznaczenia: E emulsja, C cement, D destrukt, KD kruszywo doziarniajce,
DK55
Strona 42 z 102
Fotografia 5.1. Spkanie poprzeczne, rozgazione(DK 15)
Fotografia 5.2 Spkanie poprzeczne bdce efektem przeduenia szwu roboczego (DK 5/10)
Fotografia 5.3. Spkanie poprzeczne, nieregularne (DK 6)
Fotografia 5.4 Spkanie poprzeczne uszczelnione (DK 8)
Strona 43 z 102
Fotografia 5.5. Spkanie poprzeczne (DK 50)
Fotografia 5.6 Spkanie poprzeczne (DK 60)
Fotografia 5.7. Spkanie poprzeczne, rozgazione (DK 22)
Strona 44 z 102
Fotografia 5.9. Spkanie poprzeczne (DK 5/10)
Fotografia 5.10 Spkanie poprzeczne (DK 5/10)
Fotografia 5.11. Spkanie poprzeczne (DK 7)
Strona 45 z 102
Droga krajowa nr 61, odcinek najstarszy z podbudow MCE. Odcinek wytypowany na drodze krajowej nr 61, wymaga osobnego omwienia, poniewa jest to jeden z najstarszych w Polsce odcinkw wykonanych w technologii MCE. Wykonany zosta w roku 1998 i jest to jedyna informacja dotyczca tego odcinka. Podczas wizji lokalnej stwierdzono, e odcinek jest w zym stanie. Wystpuj liczne spkania poprzeczne, spkania blokowe oraz obamania krawdzi jezdni. Ze wzgldu na dua ilo spka oraz ich nieregularno nie wykonano szczegowej inwentaryzacji uszkodze. Wygld nawierzchni przedstawiono na fotografiach od 5.13 do 5.15.
Stan uszkodze nawierzchni, wskazuje, e na tym odcinku: 1. Prawdopodobnie wykonano bardzo sztywn mieszank MCE. Bya to raczej stabilizacja cementem, ni emulsj i cementem. 2. Sztywna podbudowa popkaa. 3. Spkania odbiy si na powierzchni jezdni. 4. Wygld spka nawierzchni jest typowy dla nawierzchni asfaltowych z podbudowa z chudego betonu lub betonu cementowego po kilku lub kilkunastu latach uytkowania nawierzchni.
Fotografia 5.13. Spkanie poprzeczne, i obamanie krawdzi (DK 61)
Strona 46 z 102
Fotografia 5.15 Spkania blokowe nawierzchni (DK 61)
Podczas wizji lokalnych stwierdzono, e: Nawierzchnie z podbudow z mieszanki MCE s rwne, nie wykazuj zapadni ani kolein. Nawierzchnie z podbudow z mieszanki MCE, wykazuj spkania poprzeczne. Liczba spka jest zrnicowana. spord badanych 20 odcinkw 18 wykonano w latach 2002- 2006, jeden w 1998 i jeden w 1999 roku. Brak spka stwierdzono na 7 odcinkach, przy czym a 4 odcinki byy zlokalizowane na drodze krajowej nr 58 wyremontowanej w latach 2003 -2005. Najwicej spka wystpio na DK5/10, gdzie stwierdzono 14 spka na kilometr. Remont na tej drodze przeprowadzono stosunkowo niedawno, w 2004 roku. Osobnego przedstawienia wymaga odcinek najstarszy z 1998 roku, pooony w wojewdztwie podlaskim, na drodze krajowej nr 61, poniewa uszkodzenia wystpujce na tym odcinku s bardzo intensywne i wskazuj na do intensywne spkania podbudowy. Spkania poprzeczne nie byy uszczelniane, co wskazuje na brak naleytego biecego utrzymania nawierzchni.
Strona 47 z 102
5.3.
Wnioski z analizy ankiet i oceny wizualnej wybranych odcinkw
Przeprowadzona analiza ankiet zebranych o odcinkach z podbudowami MCE oraz ocena stanu nawierzchni wybranych odcinkw pokazuje, e: 1. Wikszo odcinkw z podbudowami z MCE wykazuje spkania poprzeczne w iloci od 1 do 6 spka na kilometr. Nie byy to liczne spkania, ale pokazuj, e wystpuje problem spkania podbudw z mieszanek MCE. 2. Analiza ankiet pokazuje, e przyczyn spka naley prawdopodobnie szuka w zbyt duej iloci cementu w mieszankach MCE. Ilo stosowanego cementu w mieszankach MCE jest zbliona do zawartoci cementu stosowanego w stabilizacjach i w chudym betonie. 3. Zawarto emulsji stosowana w mieszankach MCE najczciej wynosi 3%. Jest to warto najmniejsza dopuszczona, w polskich wytycznych. 4. Mieszanki MCE zawieraj du ilo kruszywa doziarniajcego, co w wielu przypadkach dyskwalifikuje pod wzgldem ekonomicznym stosowanie podbudw z mieszanki MCE. Jeeli doda do tego dodatek emulsji, cementu oraz konieczno wymieszania wszystkich skadnikw, to rachunek ekonomiczny dla podbudw MCE jest niekorzystny. 5. Spkania obserwowane na odcinkach z MCE naley zaliczy raczej do spka odbitych, cho nie mona wykluczy rwnie e s to spkania niskotemperaturowe. 6. Spkania widoczne na odcinkach z podbudow z mieszanki MCE powstay najprawdopodobniej wedug nastpujcego scenariusza: Sztywna warstwa podbudowy ulega spkaniom skurczowym. Warstwy asfaltowe w miejscu spkania, podczas ozibiania nawierzchni byy rozcigane od gry przez naprenia termiczne a z dou przez naprenia wywoane kurczc si podbudow MCE. Nad spkaniem w podbudowie tworzyo si spkanie w warstwach asfaltowych idce od gry, poniewa tam wystpiy najwiksze naprenia rozcigajce. Do szybkiego powstania spka w nawierzchni przyczyni si dualizm spka, polegajcy na rozciganiu warstw asfaltowych zarwno od gry jak i od dou. Taki mechanizm by bardzo prawdopodobny, poniewa powoduje on bardzo szybkie pojawienie si spka nawierzchni a taki przypadek mia miejsce na obserwowanych odcinkach drg wykonanych stosunkowo niedawno.
Strona 48 z 102
6.
Badania laboratoryjne.
Badania laboratoryjne opisane w tym rozdziale maj posuy do weryfikacji zasad projektowania mieszanek MCE. Na tym etapie prac przedstawiono nastpujce badania: Porwnanie wynikw uzyskanych wedug niemieckich zasad projektowania mieszanek MCE [4] z wymaganiami polskimi [2] Wpyw metod zagszczenia na parametry mieszanek MCE, Ocen zmiennoci cech mieszanek MCE.
6.1. Metodyka bada
6.1.1. Przygotowanie prbek do bada
Do bada wykorzystywano prbki walcowe o rednicy 100 i wysokoci 63,5 mm oraz prbki rednicy 150 i wysokoci 125 mm. Przygotowanie prbek odbywao si wg nastpujcych procedur: Zagszczane statycznie prbek o rednicy 100 mm w prasie wg wytycznych polskich [2], Zagszczanie udarowe prbek o rednicy 100 mm w ubijaku Marshalla wg wytycznych polskich [2], Zagszczanie statycznie prbek o rednicy 150 mm w prasie wg wytycznych niemieckich [4].
Zagszczane statycznie prbek o rednicy 100 mm w prasie hydraulicznej wg wytycznych polskich [2], metoda II. Prbki zagszczano w perforowanych formach utrzymujc nacisk 100 kN (12,7 N/mm2) przez 5 minut. Uformowane prbki miay rednic 100 mm oraz wysoko 63,5 3 mm. Zagszczanie udarowe prbek o rednicy 100 mm w ubijaku Marshalla wg wytycznych polskich [2] wykonano w perforowanych formach stosujc po 75 uderze na stron. Uformowane prbki miay rednic 100 mm oraz wysoko 63,5 3 mm. Zagszczanie statycznie prbek o rednicy 150 mm w prasie wg wytycznych niemieckich [4] odbywao si w formach o rednicy wewntrznej 150 mm oraz wysokoci 300 mm. Prbka zagszczana jest poprzez przykadanie obciania o sile 49 kN (2,8 N/mm2), nastpnie czeka si 2 minuty, w tym czasie przyoona sia maleje. Po dwch minutach ponownie doprowadza si obcienie do 49 kN. Takich operacji wykonuje si od 5 do 7, aby osign wymagane zagszczenie prbki. Uformowane prbki miay rednic 150 mm oraz wysoko 125 5 mm. Gotowe prbki (znajdujce si w formach) przez pierwsze 2 dni przechowywano szczelnie zamknite w workach foliowych, zapewniajcych niezbdny 95% poziom wilgotnoci. Wedug wytycznych niemieckich wycinicie prbek z form powinno nastpowa ju drugiego dnia po zagszczeniu, jednak z uwagi na wysokie ryzyko uszkodzenia bezpieczne przeprowadzenie tej czynnoci byo moliwe dopiero po upywie 3 dni.
Strona 49 z 102
Prbki po uformowaniu byy przechowywane wg nastpujcych procedur: 1. Prbki zagszczone wg polskich przepisw [2] przechowywano w temperaturze +20C, przy normalnej wilgotnoci, przez 7 oraz 28 dni. 2. Prbki zagszczone wg niemieckich przepisw [4] przechowywano przez 2 dni w temperaturze +20C przy wilgotnoci 95%, nastpnie przy wilgotnoci normalnej odpowiednio 5 i 26 dni. 3. Prbki z zestawu przeznaczonego do badania wpywu nasycenia wod przez pierwsze 14 dni od zagszczenia przechowywano tak jak pozostae, a nastpnie zanurzano w wodzie na okres pozostaych 14 dni.
6.1.2. Badanie wytrzymaoci w porednim rozciganiu
Badanie to przeprowadzono w prasie do badania Marshalla, o przesuwie toka 50 mm/min. Obcienie byo przekazywane przez przekadki o szerokoci 12 mm i krzywinie o promieniu 50,5 mm (75 mm dla prbek o rednicy 150 mm). Prbk obciano a do zniszczenia. Wytrzymao na porednie rozciganie wyznaczono ze wzoru: R= 2P dh
gdzie: R - wytrzymao na porednie rozciganie, P - sia niszczca, d - rednica prbki, h - wysoko prbki,
Rysunek 6.1. Badanie wytrzymaoci mieszanki MCE na porednie rozciganie
Strona 50 z 102
6.1.3 Modu sztywnoci sprystej w porednim rozciganiu
Badanie to przeprowadzono zgodnie z instrukcj obsugi aparatu NAT [6]. W trakcie badania mierzone s przemieszczenia wzdu poziomej osi prbki, wzdu paszczyzny poziomej przechodzcej przez o prbki prostopad do kierunku przyoonego obcienia. Rejestracja danych podczas badania poredniego rozcigania odbywa si automatycznie. Po wprowadzeniu danych wejciowych dotyczcych warunkw przeprowadzenia testu oraz danych dotyczcych wymiarw badanej prbki NAT przeprowadza si kilka prbnych bada, na podstawie ktrych dobiera odpowiednie obcienie potrzebne do uzyskania wymaganego naprenia poziomego. Po czci pierwszej polegajcej na okreleniu optymalnych warunkw do przeprowadzenia testu nastpuje waciwe badanie, skadajce si z piciu kolejnych obcie, na podstawie ktrych wyliczany jest redni modu sztywnoci sprystej. Dla kadej prbki badanie przeprowadza si dwukrotnie, z obrotem prbki o 90C, wynik kocowy jest redni z tych dwch oznacze. Modu sztywnoci sprystej w badaniu poredniego rozcigania jest okrelany automatycznie przez urzdzenie badawcze, ktre wykorzystuje nastpujca zaleno:
P + 0,2732 H h
S=
gdzie: S modu sztywnoci sprystej w porednim rozciganiu, [MPa], P sia pionowa, [MN], h wysoko prbki, [m], H przemieszczenie boczne, [m], wspczynnik Poissona,
Rysunek 6.2. Badanie moduu sztywnoci mieszanki MCE w aparacie NAT
Strona 51 z 102
6.1.4 Badanie stabilnoci i odksztacenia wg Marshalla
Oznaczenie stabilnoci i odksztacenia wg Marshalla wykonano zgodnie z norm BN-70-8931-09 Drogi samochodowe i lotniskowe. Oznaczenie stabilnoci i odksztacenia mas mineralno-asfaltowych.
6.1.5 Zawarto wolnych przestrzeni
Zawarto wolnych przestrzeni przeprowadzono metod hydrostatyczne zgodnie z procedur opisan w wymaganiach [2].
6.2. Porwnanie niemieckich wymaganiami polskimi zasad projektowania mieszanek MCE z
6.2.1. Wstp
Przeprowadzone studia literatury pokazay, e metodyka projektowania mieszanek MCE zawarta w polskich wytycznych [2] rni si od podejcia stosowanego w innych krajach, zwaszcza w obszarze bada i wymaga wytrzymaociowych. W trakcie prac laboratoryjnych postanowiono zatem porwna metod polsk [2] z procedur niemieck, opart na opublikowanych w 2005 roku wytycznych [4]. Wybrano j z uwagi na: wieloletnie dowiadczenia Niemiec w zakresie recyklingu na zimno, podobne podejcie do stosowania dodatkw do mieszanek MCE (zarwno emulsja jak i cement), bliskie ssiedztwo z Polsk a co si z tym wie podobne warunki klimatyczne. Badania polegay na zaprojektowaniu mieszanek MCE wedug niemieckich i porwnanie uzyskanych wartoci z wymaganiami polskimi. przepisw
Program prac laboratoryjnych, dla przedstawionego podejcia, obejmowa: 1. Okrelenie uziarnienia destruktu oraz materiaw doziarniajcych, 2. Skomponowanie waciwego skadu mieszanki destrukt kruszywo doziarniajce, 3. Okrelenie optymalnej zawartoci pynw (wilgotnoci optymalnej), 4. Wykonanie prbek stosujc metody zagszczenia opisane w punkcie 6.1.1, 5. Przeprowadzenie bada klasyfikujcych: Wytrzymao na porednie rozciganie w temperaturze +5C, Stabilno w temperaturze +60C, Modu sztywnoci w temperaturze +5C, Podstawowych cech mieszanki MCE (gsto strukturalna, gsto objtociowa, zawarto wolnych przestrzeni) Badania cech wytrzymaociowych wykonano dla dwch rodzajw prbek: 1. Suchych, przechowywanych przez 7 lub 28 dni w powietrzu 2. Sucho/mokrych, przechowywanych przez 14 dni w powietrzu i 14 dni w wodzie.
Strona 52 z 102
Jako wynik przyjmowano redni arytmetyczn z 2 oznacze prbek o takim samym skadzie.
6.2.2. Waciwoci mieszanki mineralnej
W badaniach wykorzystano nastpujce materiay: Destrukt nr 1, uzyskany z rozbirki drogi wojewdzkiej, skada si gwnie z ziaren kruszywa naturalnego i zawiera du ilo frakcji piaskowej. By to destrukt smoowo-asfaltowy. Destrukt nr 2 pochodzi z betonu asfaltowego, zawiera ziarna grube wirw i grysw. Piasek amany 0/2 Karlshamn ze Szwecji, Mieszank kruszyw 0/31,5 Karlshamn ze Szwecji. Pewien problem stanowio wykonanie przesiewu destruktu, poniewa charakteryzowa si on dua wilgotnoci, a wysuszenie w temperaturze 100-110C moe spowodowa zbrylenie destruktu. Efektywnym sposobem na usunicie wody z destruktu okazao si przechowywanie destruktu przez 48-72 h w pomieszczeniu o temperaturze +20C. w formie rozoonej warstwy o gruboci 5-10 cm. Umoliwio to rwnomierne sprowadzenie wilgotnoci duej iloci materiau do akceptowalnego poziomu ok. 0,5% bez ryzyka zmiany uziarnienia. Uziarnienie destruktu oraz kruszyw doziarniajcych przedstawiono w tablicy 6.1. Tablica 6.1. Uziarnienie materiaw wyjciowych stosowanych do mieszanki MCE
Sito # [mm 63 31,5 25 20 16 12,8 8 6,3 4 2 0,85 0,42 0,3 0,15 0,075 Destrukt nr 1 100 98,6 93,2 89,4 83,2 76,9 60,5 51,5 38,1 25,8 13,3 4,7 2,2 0,5 0,2 Destrukt nr 2 100 98,9 97,0 95,8 91,0 84,7 69,1 61,0 47,1 32,2 16,5 6,7 3,8 1,2 0,4 Piasek 0/2 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 89,9 70,6 51,8 35,6 25,6 21,3 19,8 Mieszanka 0/31,5 100,0 100,0 97,3 92,2 76,0 65,7 45,0 43,0 35,0 29,1 20,5 17,8 14,7 11,3 3,4
Oba rodzaje destruktu posiaday zbyt ma ilo czstek drobnych z przedziau 0,075 0,42 mm aby zmieci si w obszarze dobrego uziarnienia zawartego [2], konieczne byo skorygowanie uziarnienia dodatkiem nowego kruszywa doziarniajcego. Poza tym, zachodzia obawa, i mieszanka MCE wytworzona z samego destruktu bdzie posiadaa niewystarczajce parametry wytrzymaociowe. Jako kruszywo doziarniajce wybrano mieszank kruszywa amanego 0/31,5 oraz piasek amany 0/2. Finalna mieszanka mineralna zawieraa 60% destruktu, 30% kruszywa amanego oraz 10% piasku. Powodem zastosowania piasku bya ch
Strona 53 z 102
zmniejszenia zawartoci w mieszance MCE relatywnie drogiego materiau, jakim jest kruszywo amane. W projektowaniu wykorzystano krzywe graniczne z polskich wymaga, dla ruchu KR3-KR6. Zaprojektowana mieszanka speniaa rwnie wymagania niemieckie podane w [4]. Uziarnienie mieszanek MCE podano w tablicy 6.2 oraz na rysunku 6.3. Tablica 6.2. Uziarnienie mieszanek MCE
Sito # [mm 63 31,5 25 20 16 12,8 8 6,3 4 2 0,85 0,42 0,3 0,15 0,075 Mieszanka MCE nr 1 (z destruktem nr 1) 100,0 99,2 95,1 91,3 82,7 75,9 59,8 53,8 42,4 31,3 19,3 11,7 8,3 5,8 3,1 Mieszanka MCE nr 2 (z destruktem nr 2) 100,0 99,3 97,4 95,1 87,4 80,5 65,0 59,5 47,8 35,1 21,2 12,9 9,3 6,2 3,2 Krzywa graniczna dolna grna 100,0 100,0 100,0 100,0 88,0 100,0 78,0 100,0 69,0 100,0 55,0 94,0 40,0 84,0 35,0 78,0 25,0 68,0 15,0 50,0 10,0 37,0 8,0 29,0 5,0 18,0 4,0 12,0 3,0 8,0
100 90 80 Przesiew [%] 70 60 50 40 30 20 10 0 0,01 0,1 1 Sito # [mm] 10 100

Mieszanka MCE nr 1 Mieszanka MCE nr 2 Krzyw e graniczne
Rysunek 6.3. Uziarnienie zaprojektowanych mieszanek MCE
Zaprojektowane krzywe uziarnienia charakteryzuj si cigym uziarnieniem, maj zblione uziarnienie i zbliony skad. Na rnice w ich cechach bdzie wpywa gownie rodzaj destruktu. Naley zwrci uwag na jeszcze jeden aspekt projektowania mieszanki MCE. Ze wzgldu na brak drobnych frakcji zachodzi konieczno stosowania kruszywa zawierajcego due iloci frakcji drobnych. Im
Strona 54 z 102
wicej frakcji drobnych w kruszywie doziarniajcym tym mniej takiego kruszywa trzeba by stosowa do doziarniania mieszanki MCE.
6.2.3. Optymalna zawarto pynw
W mieszankach mineralno-cementowo-emulsyjnych jest pewien problem z okreleniem wilgotnoci optymalnej, poniewa nie tylko woda decyduje o zdolnociach mieszanki do zagszczania. W mieszankach MCE decyduje o tym zarwno woda, jak i asfalt pochodzcy z destruktu i emulsji. Aby uwzgldni oba skadniki przyjto nazywa wilgotno, przy jakiej uzyskuje si najlepsze zagszczenie optymaln zawartoci pynw. Optymalna zawarto pynw prbowano wyznaczy na podstawie: Badania Proctora metoda normalna (metoda II), Badania Proctora metod zmodyfikowan (metoda IV), Poprzez ustalenie maksymalnej gstoci strukturalnej osiganej przez zagszczaniu metod statyczn. Na podstawie tych prac zostaa wybrana metoda do okrelania optymalnej zawartoci pynw. Do badania Proctora, zgodnie z zaleceniem wytycznych niemieckich [4], przygotowano mieszank destruktu i kruszywa doziarniajcego z 1,5 % cementu. Jedyn dodawan faz pynn bya woda. Wyniki bada przedstawiono na rysunku 6.4.
Badanie Proctora mieszanki MCE nr 1
2,10 2,05 2,00 1,95 1,90 1,85 1,80 1,75 1,70 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Wilgotno [%] m etoda norm alna m etoda zm odyfikow ana
Rys.6.4. Wyniki badania Proctora metoda normalna i zmodyfikowan mieszanki MCE nr 1
Po przeprowadzaniu badania Proctora stwierdzono, e: 1. W przypadku metody normalnej krzywa zalenoci gsto wilgotno posiadaa charakter stale rosncy, bez widocznego punktu przegicia, pomimo znacznego nasycenia i wystpienia wody z mieszanki na ostatnim etapie badania.
Gsto pozorna [g/cm^3]
Strona 55 z 102
2. Lepszy efekt zagszczenia otrzymano stosujc zmodyfikowan metod Proctora. Wiksza energia spadajcego ubijaka pozwolia na otrzymanie prawidowego ksztatu krzywej gstoci. Uzyskana wilgotno optymalna mieszanki MCE nr 1 wyniosa 8%, przy gstoci pozornej 2,051 g/cm3. 3. Wyznaczona w ten sposb wilgotno optymalna bya do dua i powodowaa znaczne przesycenie mieszanki wod (rys. 6.5). Mieszanka sprawiaa wraenie zbyt mocno nasczonej wod.
Rys. 6.5. Mieszanka mineralna MCE nr 1 po zakoczeniu badania Proctora metod zmodyfikowan
Majc na uwadze wady metody Proctora, midzy innymi rozbijanie ziaren destruktu podjto prb ustalenia optymalnej zawartoci pynw na podstawie gstoci strukturalnej osiganej przez prbki zagszczane metod statyczn, zalecan w wytycznych niemieckich [4]. W tym celu wykonano kilka prb mieszanki mineralnej MCE z cement w iloci 1,5%, o rnej zawartoci wody, bez dodatku emulsji asfaltowej. Wytworzone z nich prbki zostay zwaone zaraz po zagszczeniu oraz dokonano pomiaru objtoci prbek. Uzyskane dane pozwoliy na stworzenie wykresu zalenoci gsto pozorna-wilgotno, co przedstawiono na rysunku 6.6.
2,05 2,04 2,03 Gsto pozorna [g/cm ^3] 2,02 2,01 2,00 1,99 1,98 1,97 1,96 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Wilgotno [%] Mieszanka MCE nr1 Mieszanka MCE nr 2
Strona 56 z 102
Rys. 6.6. Zaleno wilgotnoci i gstoci badanych mieszank MCE okrelona poprzez zagszczanie pras statyczn
Dla obu rodzajw mieszanek najwiksz gsto objtociow udao si uzyska przy zawartoci wody na poziomie 4,5%. Ze wzgldu na urabialno i jednorodno mieszanki w czasie wytwarzana prbek, wielko t zwikszono o 0,5% wody. Ostatecznie jako wilgotno optymaln wyznaczon dla mieszanki MCE nr 1 i MCE nr 2 przyjto 5,0 %. Cakowita objto pynw (wilgotno optymalna) wg przepisw niemieckich powinna uwzgldnia dodatek emulsji oraz wody w celu uzyskania wartoci optymalnej. Poniewa jedynym pynem jaki moe by kontrolowany jest woda, jej ilo wyznacza si z nastpujcej zalenoci:
Wdod = Wopt - Wnat - Wem - 0,5 x B
Gdzie:
Wdod Wopt Wnat Wem B
- ilo dodawanej wody do mieszanki [%] - wilgotno optymalna [%] - wilgotno naturalna mieszanki MCE (destruktu i kruszyw) [%] - udzia wody pochodzcej z emulsji asfaltowej [%] - udzia asfaltu z emulsji asfaltowej [%]
W przypadku badanych mieszanek MCE, dla ktrych wilgotno optymalna wynosia 5 %, przyjta emulsja zawieraa 60% asfaltu, a destrukt by suchy ilo dodawanej wody wynosia: Dla 3% emulsji Wdod = 5,0% - 0% - 0,4 x 3 % - 0,5 x 0,6 x 3% = 2,9 % Dla 4% emulsji Wdod = 5,0% - 0% - 0,4 x 4 % - 0,5 x 0,6 x 4% = 2,2 % Dla 5% emulsji Wdod = 5,0% - 0% - 0,4 x 5 % - 0,5 x 0,6 x 5% = 1,5 % W dalszych badaniach stosowano wanie takie iloci wody w celu uzyskania optymalnej zawartoci pynw.
6.2.4. Przygotowanie prbek
Badania przeprowadzono dla dwch mieszanek MCE. Rniy si one rodzajem zastosowanego destruktu. Aby okreli optymalny skad destruktu prowadzono badania prbek przy zmiennej zawartoci cementu, ktra wynosia 2, 3 i 4 % oraz zmiennej zawartoci emulsji ktra wynosia 3, 4 i 5 %. W sumie dla kadej mieszanki MCE wykonano 9 kombinacji. Ze wzgldu na ograniczenia czasowe w cigu jednego dnia moliwe byo wykonanie prbek dla 2 kombinacji rodkw wicych. Nawaka suchych skadnikw mineralnych (destrukt, kruszywo, cement) na 1 wedug prbk metody niemieckiej wynosia 5000 g, natomiast nawaka potrzebna do zagszczenia 6 prbek Marshalla 7500 g. Prace rozpoczynano od skomponowania mieszanki mineralnej odmierzajc do pojedynczych naczy niezbdne iloci destruktu, kruszywa i piasku. Po ok. 60 sekundowym okresie mieszania na sucho dodawano obliczon ilo wody i cementu w postaci zaczynu cementowego. Jako ostatni, po uzyskaniu jednorodnej
Strona 57 z 102
konsystencji mieszanki mineralno-cementowej, dodawano emulsj asfaltow. czny czas mieszania wszystkich skadnikw nie przekracza 2 minut. Prbki zagszczano zaraz po wytworzeniu mieszanki. Proces wytwarzania prbek wedug przedstawiono na rysunkach od 6.7 do 6.10.
Rys. 6.7 Przygotowane suche zaroby mieszanki mineralnej
Rys. 6.8. Formy o rednicy 150 mm przeznaczone do zagszczania mieszanki MCE
Rys. 6.9 Zagszczanie pras statyczn
Rys. 6.10 Przechowywanie zagszczonych prbek
Bezporednio przed badaniem prbki doprowadzano do temperatury +5C poprzez przechowywanie ich w inkubatorze przez ostatnie 24h przed badaniem. W celu zabezpieczenia prbek przed osuszeniem w inkubatora przechowywano je w szczelnie zawinitych workach foliowych.
Strona 58 z 102
6.2.5. Badania cech mieszanek MCE
Badania cech mieszanek MCE obejmoway: Wytrzymao na porednie rozciganie po 7 i 28 dniach, Stabilno Marshalla po 7 i 28 dniach, Modu sztywnoci sprystej po 7 i 28 dniach, Zawarto wolnych przestrzeni. Wyniki bada wytrzymaoci na porednie rozciganie przedstawiono w tablicy 6.3 i na rysunkach od 6.11 do 6.16. Wyniki bada stabilnoci Marshalla przedstawiono w tabeli 6.4. i na rysunkach od 6.17 do 6.22. Wyniki bada moduu sztywnoci sprystej przedstawiono w tablicy 6.5 i na rysunkach od 6.23 do 6.28. Zawartoci wolnych przestrzeni okrelone dla prbek zagszczonych rnymi metodami przedstawiono w tablicy 6.6 i na rysunkach od 6.29 do 6.30 Tablica 6.3. Wytrzymao na porednie rozciganie i zmiana wytrzymaoci po przechowywaniu w wodzie, prbki o rednicy 150 mm, temperatura +5C
Czas przechowywania Zawarto cementu[%] Wytrzymao na porednie rozciganie [MPa] Mieszanka MCE nr 1 Mieszanka MCE nr 2 (z destruktem nr 1) (z destruktem nr 2) Zawarto emulsji [%] Zawarto emulsji [%] 3 4 5 3 4 5
0,34 0,45 0,60 0,64 0,78 0,94 0,37 0,55 0,74 57,3 70,1 78,8 0,43 0,41 0,63 0,75 0,89 1,08 0,39 0,65 0,77 51,7 72,6 71,3 0,44 0,54 0,68 0,84 0,85 1,01 0,55 0,67 0,77 65,8 79,1 76,9 0,43 0,57 0,72 0,70 0,84 0,95 0,53 0,62 0,86 76,0 73,5 90,4 0,52 0,61 0,76 0,76 0,92 1,03 0,64 0,71 0,80 83,3 76,4 78,2 0,59 0,68 0,75 0,90 0,92 1,00 0,62 0,74 0,85 69,0 80,8 84,4
7 dni w powietrzu 28 dni w powietrzu 14 dni w powietrzu+14 dni w wodzie 14 dni w powietrzu+14 dni w wodzie
2 3 4 2 3 4 2 3 4 2 3 4
Pozostaa wytrzymao po przechowywaniu w wodzie [%]
Strona 59 z 102
Mieszanka MCE nr 1, wytrzyma o po 7 dniach

0,80 0,70 Wytrzymao na porednie rozciganie [MPa] 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 1,5 2,0 2,5 3,0 Zaw arto cem entu [%] 3,5 4,0 4,5 3 % emulsji, prbki suche 4 % emulsji, prbki suche 5 % emulsji, prbki suche
Rys. 6.11 Wytrzymao na porednie rozciganie mieszanki MCE nr 1, po 7 dniach, prbki o rednicy 150 mm, temperatura +5C

1,20 Wytrzymao na porednie rozciganie [MPa] 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 1,5 2,0 2,5 3,0 Zaw arto cementu [%] 3 % emulsji, prbki suche 4 % emulsji, prbki suche 5 % emulsji, prbki suche 3 % emulsji, prbki sucho/mokre 4 % emulsji, prbki sucho/mokre 5 % emulsji, prbki sucho/mokre 3,5 4,0 4,5
Strona 60 z 102

0,80 0,70 Wytrzymao na porednie rozciganie [MPa] 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 1,5 2,0 2,5 3,0 Zaw arto cem entu [%] 3,5 4,0 4,5 3 % emulsji, prbki suche 4 % emulsji,prbki suche 5 % emulsji, prbki suche

1,20 Wytrzymao na porednie rozciganie [MPa] 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 1,5 2,0 2,5 3,0 Zaw arto cem entu [%] 3 % emulsji, prbki suche 4 % emulsji, prbki suche 5 % emulsji, prbki suche 3 % emulsji, prbki sucho/mokre 4 % emulsji, prbki sucho/mokre 5 % emulsji, prbki sucho/mokre 3,5 4,0 4,5
Strona 61 z 102
100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 2
Mieszanka MCE nr 1
Wytrzymaoc pozostaa, po kondycjonowaniu [%]
3% em ulsji 4 % emulsji 5 % emulsji 3 Zaw arto cementu [%] 4
Rys. 6.15. Zmiana wytrzymao na porednie rozciganie mieszanki MCE nr 1 po kondycjonowaniu , prbki o rednicy 150 mm, temperatura +5C
Mieszanka MCE nr 2 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 2 3 Zaw arto cem entu [%] Wytrzymaoc pozostaa, po kondycjonowaniu [%]
3% emulsji 4 % em ulsji 5 % em ulsji 4
Rys. 6.16. Zmiana wytrzymao na porednie rozciganie mieszanki MCE nr 2 po kondycjonowaniu , prbki o rednicy 150 mm, temperatura +5C
Tablica 6.4. Stabilno i zmiana stabilnoci po przechowywaniu w wodzie prbki o rednicy 100 mm, temperatura +60C
Czas przechowywania Zawarto cementu[%] Stabilno [kN] Mieszanka MCE nr 1 Mieszanka MCE nr 2 (z destruktem nr 1) (z destruktem nr 2) Zawarto emulsji [%] Zawarto emulsji [%] 3 4 5 3 4 5 2,9 2,1 1,0 1,1 0,9 0,8 3,0 2,4 2,0 2,1 2,1 1,3 4,9 3,3 3,0 4,7 3,4 2,1 3,4 2,4 1,6 1,3 1,5 1,1 4,5 3,9 2,9 4,2 3,3 2,4 5,9 4,2 3,7 6,1 3,9 2,5 3,7 2,6 1,7 1,8 1,6 1,1 4,3 3,5 2,9 4,0 3,4 2,3 4,8 4,0 3,7 5,2 4,6 2,8 Pozostaa stabilno po przechowywaniu w wodzie [%]
131,6 94,0 84,4 103,3 103,9 115,8 100,0 97,9 112,2 109,5 94,5 81,9 111,9 89,6 95,2 106,5 100,0 98,6
7 dni w powietrzu
28 dni w powietrzu 14 dni w powietrzu+14 dni w wodzie 14 dni w powietrzu+14 dni w wodzie
2 3 4 2 3 4 2 3 4 2 3 4
Strona 62 z 102
Mieszanka MCE nr 1, stabilno po 7 dniach

6,0 5,0 Stabilno [kN] 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 1,5 2,0 2,5 3,0
Zaw arto cementu [%]
3 % emulsji, prbki suche 4 % emulsj, prbki suchei 5 % emulsji, prbki suche
3,5
4,0
4,5
Rys. 6.17. Stabilno mieszanki MCE nr 1, po 7 dniach, prbki o rednicy 100 mm, temperatura +60C

7 6 5 4 3 2 1 0 1,5 2,0 2,5 3,0
Zaw arto cem entu [%]
Stabilno[kN]
3 % emulsji, prbki suche 4 % emulsji, prbki suche 5 % emulsji, prbki suche 3 % emulsji, prbki sucho/mokre 4 % emulsji, prbki sucho/mokre 5 % emulsji, prbki sucho/mokre
3,5
4,0
4,5
Strona 63 z 102

6,0 5,0 Stabilno [kN] 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 1,5 2,0 2,5 3,0 Zaw arto cementu [%] 3,5 4,0 4,5 3 % emulsji, prbki suche 4 % emulsji, prbki suche 5 % emulsji, prbki suche

7 6 5 Stabilno[kN] 4 3 2 1 0 1,5 2,0 2,5 3,0 Zaw arto cementu [%]
3 % emulsji, prbki suche 4 % emulsji, prbki suche 5 % emulsji, prbki suche 3 % emulsji, prbki sucho/mokre 4 % emulsji, prbki sucho/mokre 5 % emulsji, prbki sucho/mokre 3,5 4,0 4,5
Strona 64 z 102
140,0 Stabilno pozostaa, po kondycjonowaniu [%] 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 2
Mieszanka MCE nr 1
3% em ulsji 4 % emulsji 5 % emulsji 3 Zaw arto cem entu [%] 4
Rys. 6.21. Zmiana stabilnoci mieszanki MCE nr 1 po kondycjonowaniu, prbki o rednicy 100 mm, temperatura +60C
Mieszanka MCE nr 2 Stabilno pozostaa, po kondycjonowaniu [%] 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 2 3 Zaw arto cem entu [%] 4 3% emulsji 4 % em ulsji 5 % em ulsji
Tablica 6.5. Modu sztywnoci sprystej i zmian moduu po przechowywaniu w wodzie, prbki o rednicy 100 mm, temperatura +5C
Czas przechowywania Zawarto cementu[%] Modu sztywnoci sprystej [MPa] Mieszanka MCE nr 1 Mieszanka MCE nr 2 (z destruktem nr 1) (z destruktem nr 2) Zawarto emulsji [%] Zawarto emulsji [%] 3 4 5 3 4 5
1488 2419 8589 7408 9936 8329 2822 9368 7093 1240 1903 6960 4833 9765 11380 2446 9469 8725 2259 3337 4914 4881 6612 9239 3386 6245 6470 4596 6747 9725 8253 8226 10166 7670 8057 9427 3392 6146 6613 7778 8433 9539 5666 6692 9925 2776 5237 8342 4166 7219 8666 3928 7171 7134
7 dni w powietrzu 28 dni w powietrzu 14 dni w powietrzu+14 dni w wodzie
2 3 4 2 3 4 2 3 4
Pozostay modu sztywnoci sprystej, po przechowywaniu w wodzie [%] 14 dni w powietrzu+14 dni w wodzie 2 3 4
38,1 94,3 85,2 50,6 97,0 76,7 69,4 94,4 70,0 92,9 97,9 92,7 72,8 79,4 104,0 94,3 99,3 82,3
Strona 65 z 102
Mieszanka MCE nr 1, modu sztywnoci po 7 dniach

10000 9000 Modu sztywnoci [MPa] 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 1,5 2,0 2,5 3,0 Zaw arto cementu [%] 3,5 4,0 4,5 3 % emulsji, prbki suche 4 % emulsji, prbki suche 5 % emulsji, prbki suche
Rys. 6.23. Modu sztywnoci sprystej mieszanki MCE nr 1, po 7 dniach, prbki o rednicy 100 mm, temperatura +5C
Mieszanka MCE nr 1, modu sztywnosci po 28 dniach

12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 1,5 2,0 2,5 3,0 Zaw arto cem entu [%] 3,5 4,0 4,5 3 % emulsji, prbki suche 4 % emulsji, prbki suche 5 % emulsji, prbki suche 3 % emulsji, prbki sucho/mokre 4 % emulsji, prbki sucho/mokre 5 % emulsji, prbki sucho/mokre
Modu sztywnoci [MPa]
Strona 66 z 102

12000 3 % emulsji, prbki suche Modu sztywnoci [MPa]] 10000 8000 6000 4000 2000 0 1,5 2,0 2,5 3,0 Zaw arto cementu [%] 3,5 4,0 4,5 4 % emulsji, prbki suche 5 % emulsji, prbki suche

12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 1,5 2,0 2,5 3,0 Zaw arto cementu [%] 3,5 4,0 4,5 3 % emulsji, prbki suche 4 % emulsji, prbki suche 5 % emulsji, prbki suche 3 % emulsji, prbki sucho/mokre 4 % emulsji, prbki sucho/mokre 5 % emulsji, prbki sucho/mokre
Modu sztywnoci [MPa]]
Strona 67 z 102
120,0 Ppozostay modu sztywnoci, po kondycjonowaniu [%] 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 2
Mieszanka MCE nr 1
3% em ulsji 4 % emulsji 5 % emulsji 3 Zaw arto cem entu [%] 4
Mieszanka MCE nr 2 Pozostay modu sztywnoci, po kondycjonowaniu [%] 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 2 3 Zaw arto cem entu [%] 4 3% emulsji 4 % em ulsji 5 % em ulsji
Tablica 6.6. Zawarto wolnych przestrzeni, prbki o rednicy 100 mm,

Sposb zagszczania Zawarto cementu[%] Zawarto wolnych przestrzeni [%] Mieszanka MCE nr 1 Mieszanka MCE nr 2 (z destruktem nr 1) (z destruktem nr 2) Zawarto emulsji [%] Zawarto emulsji [%] 3 4 5 3 4 5
14,3 12,9 12,6 16,1 14,6 13,8 12,8 12,2 10,8 16,6 14,8 13,4 12,1 10,6 9,7 16,3 15,5 14,4 13,6 12,5 12,8 15,6 15,5 15,1 13,0 11,8 11,5 15,3 14,6 16,1 10,5 10,1 10,3 15,7 14,9 15,6
Zagszczanie statyczne (prasa) Zagszczania udarowe (Marshall)
2 3 4 2 3 4
Strona 68 z 102
Mieszanka MCE nr1

18 Zawarto wolnych przestrzeni [%] 16 14 12 10 8 6 1,5
3 % emulsji, statycznie 4 % emulsji, staycznie 5 % emulsji, statycznie 3 % emulsji, udarow o 4 % emulsji, udarow o 5 % emulsji udarow o
2,5
3 Zawarto cementu [%]
3,5
4,5
Rys. 6.29. Zawarto wolnych przestrzeni w mieszance MCE nr 1, w prbkach zagszczonych statycznie (prasa) i udarowo (Marshall)
Mieszanka MCE nr 2
18 Zawarto wolnych przestrzeni [%] 16 14 12 10 8 6 1,5
3 % emulsji, statycznie 4 % emulsji, staycznie 5 % emulsji, statycznie 3 % emulsji, udarow o 4 % emulsji, udarow o 5 % emulsji udarow o
2,5
3 Zawarto cementu [%]
3,5
4,5
Rys. 6.30. Zawarto wolnych przestrzeni w mieszance MCE nr 2, w prbkach zagszczonych statycznie (prasa) i udarowo (Marshall)
Strona 69 z 102
6.2.6. Analiza wynikw bada Wytrzymao na porednie rozciganie. Wartoci wytrzymaoci na porednie rozciganie w +5C po 7 dniach dla mieszanki MCE nr 1 zawieray si w granicach 0,34 - 0,68 MPa (w zalenoci od zawartoci rodkw wicych), a po 28 dniach 0,64 - 1,08 MPa. Dla mieszanki MCE nr 2 wielkoci te wyniosy odpowiednio 0,43 0,75 MPa oraz 0,70 - 1,03 MPa. Mona zaobserwowa, e przedziay wytrzymaoci 7 dniowej dla obu rodzajw destruktu rni si, natomiast przedziay wytrzymaoci 28 dniowej s do siebie zblione. Wynika z tego, e wpyw jakoci materiau mineralnego destruktu (destrukt nr 1- kruszywo naturalne, destrukt nr 2 - kruszywo amane) na wytrzymao 7 dniow jest istotny, natomiast o wytrzymaoci 28 dniowej - po cakowitym rozpadzie emulsji i zakoczeniu procesu wizania cementu decyduje gwnie ilo rodkw wicych. Wikszy dodatek cementu wpywa bez wtpienia dodatnio na zwikszenie wytrzymaoci na porednie rozciganie. Dla obu rodzajw mieszanki krzywe wytrzymaoci 7 dniowej (wszystkie kombinacje rodkw wicych) maj charakter stale rosncy. Nieregularno krzywej dla mieszanki z destruktem nr 1 i 3% zawartoci cementu moe by wywoana czynnikami zewntrznymi, trudnymi w tej chwili do odtworzenia. Oceniajc uzyskane wyniki w oparciu o kryteria niemieckie [4] mona stwierdzi, e w przypadku mieszanki MCE nr 1 spenione s one dla zawartoci emulsji 3, 4 i 5% oraz zawartoci cementu 3 i 4 %. Z zawartoci cementu wynoszc 2 % mieszanka MCE nr 1 (z destruktem z kruszywa naturalnego) charakteryzowa si zbyt duym spadkiem wytrzymaoci po przechowywaniu w wodzie. W przypadku mieszanki MCE nr 2 tylko wariant z 2% cementu i 3 % emulsji nie spenia wymaga. Wskazuje to wyranie, e mona by w mieszance MCE nr 2 pokusi si jeszcze o ograniczenie iloci kruszywa doziarniajcego, co zwikszyoby korzyci ekonomiczne przy jednoczesnym spenieniu wymaga. Stabilno. Stabilnoci prbek Marshalla w temperaturze +60C wytworzonych z mieszanki nr 1 i nr 2 byy do niskie. Po 7 dniach wynosiy, dla mieszanki nr 1 - 0,8 4,7 kN a po 28 dniach 1,1 - 5,2 kN. Dla mieszanki nr 2 wartoci te byy na poziomie 1,0 - 4,9 kN po 7 dniach oraz 1,55 - 5,9 kN po 28 dniach. Dla obu rodzajw mieszanek zwikszenie zawartoci emulsji asfaltowej powodowao obnienie stabilnoci. Badanie mieszanki nie speniay wymaga polskich [2]. We wszystkich przypadkach stabilno bya mniejsza od 8 kN. Jeeli wsi pod uwag wymagania firmy WIRTGEN [23], dla mieszanek mineralno-emulsyjnych, w ktrych minimalna stabilno w +60C wynosi 2 kN, w przypadku mieszanki MCE nr 1 z zawartoci cementu 3 lub 4 %, przy iloci emulsji 3, 4 i 5 % wymagani te s spenione. W przypadku mieszanki MCE nr 2 tylko z zawartoci cementu 2% i emulsji 4 % nie s spenione wymagania firmy WIRTGEN. W przypadku pozostaych kombinacji rodkw wicych wymagania firmy WIRTGEN s spenione. Modu sztywnoci. Analiza wynikw bada moduw sztywnoci mieszanek MCE jest utrudniona ze wzgldu na brak kryteriw zarwno w Polsce jak i w Niemczech. Mona jedynie stwierdzi, e w przypadku prbek po 7 dniach przechowywania widoczna jest wyranie wzrostu moduw wraz ze wzrostem zawartoci cementu. Dla prbek po 28 dniach, po zakoczeniu twardnienia, tendencje te nie s tak widoczne. Wielkoci uzyskiwane w badaniu s due i wiadcz o znacznej sztywnoci
Strona 70 z 102
mieszanek MCE. Naley zwrci jeszcze uwag, e wzrost zawartoci cementu z 2 do 4 % powoduje prawie dwukrotny wzrost sztywnoci mieszanki MCE.
Zawarto wolnych przestrzeni. Zawarto wolnych przestrzeni w prbkach o rednicy 150 mm zagszczanych pras statyczn, dla obu mieszanek, cechowaa jednoznaczna tendencja spadkowa wraz ze zwikszaniem zawartoci lepiszcza bitumicznego. Zawarto wolnych przestrzeni w prbkach mieszanki nr 1 ksztatowaa si na poziomie 14,3% - 9,7%. W przypadku mieszanki nr 2 przedzia ten by mniejszy - 13,6% - 10,1%. Wszystkie powysze wartoci mieszcz si w granicach 8% - 15%. podanych w niemieckich wytycznych [4]. Metoda zagszczania ubijakiem Marshalla daa odmienne rezultaty. Generalnie, otrzymane zalenoci zawartoci wolnych przestrzeni od iloci emulsji asfaltowej posiaday charakter rosncy. W prbkach wykonanych z mieszanki nr 1 wolne przestrzenie wynosiy od 14,6 do 16,1%. W prbkach z mieszanki nr 2, od 13,4 do 16,6%. Wartoci te znajduj si przy grnej granicy polskich wymaga [2], ktry wynosi od 9% do 16% a w kilku przypadkach nieznacznie przekraczajc nawet grn granic. Wzrost zawartoci wolnych przestrzeni, podczas zagszczania udarowego, wraz ze zwikszaniem si iloci emulsji asfaltowej prawdopodobnie wynika z faktu, i podczas zagszczania prbek w formach Marshalla pyny obecne w mieszance MCE absorbuj cz energii spadajcego ubijaka. Zjawisko to staje si bardziej intensywne wraz ze wzrostem zawartoci fazy pynnej w mieszance MCE. 6.2.7. Podsumowanie
Podsumowujce przeprowadzone badania mona stwierdzi, e: 1. Okrelenie wilgotnoci optymalnej dla mieszanki destruktu z kruszywem przy uyciu normalnej metody Proctora okazao si niemoliwe, natomiast jej warto uzyskana metod zmodyfikowan bya zbyt wysoka. Ubijak Proctora powoduje zmian uziarnienia mieszanki podczas przeprowadzania badania. Moliwe jest wyznaczenie wilgotnoci optymalnej na podstawie pomiaru gstoci strukturalnej prbek mieszanki wyprodukowanej jedynie z wod, metoda ta wymaga jednak dopracowania. 2. Zagszczanie mieszanki MCE ubijakiem w formach Marshalla byo utrudnione ze wzgldu na uziarnienie destruktu zawierajcego ziarna o duych wymiarach. Wystpienie w prbce ziarna zajmujcego jej znaczn objto wpywa na wyniki bada wytrzymaociowych, ale byo moliwe zagszczanie statyczne. 3. Zalenoci wytrzymaoci na porednie rozciganie i stabilnoci od zawartoci lepiszcza s przeciwstawne. W przypadku zwikszania iloci asfaltu wytrzymao na porednie rozciganie wzrasta natomiast stabilno maleje. 4. Przeprowadzone badania pokazay, e parametry wytrzymaociowe mieszanek MCE zmniejszaj si pod wpywem dziaania wody. Obserwacja tego zjawiska jest moliwa jedynie przy badaniu wytrzymaoci na porednie rozciganie i moduu sztywnoci. Niezalenie od sposobu przechowywania (w powietrzu i wodzie) stabilno prbek Marshalla nie ulegaa znaczcym zmianom. 5. Odporno mieszanek MCE na dziaanie wod zaley od zawartoci rodkw wicych (emulsji i cementu) i zwiksza si wraz ze zwikszeniem ich zawartoci.
Strona 71 z 102
6. Zawartoci wolnych przestrzeni dla prbek zagszczanych pras statyczn posiadaj jednoznaczn tendencj spadkow wraz ze zwikszaniem zawartoci lepiszcza. Osignite wartoci znajduj si w rodkowym obszarze zalecanego przez niemieckie wytyczne [4]. 7. W przypadku prbek zagszczanych ubijakiem Marshalla zawartoci wolnych s zblione do grnej dopuszczalnej w polskich wytycznych granicy [2]. 8. Posugujc si kryterium stabilnoci po 28 dniach dojrzewania wedug polskich wymaga [2], adna z badanych mieszanek nie spenia wymaga jak dla ruchu KR3-6, natomiast kilka, mieszanek z najmniejsz zawartoci emulsji i najwiksz cementu (w sumie 5 na 18 badanych) miao stabilno wiksz od 4 kN, wartoci wymaganej dla KR1-2. 9. Oceniajc uzyskane wyniki w oparciu o kryteria niemieckie [4] mona stwierdzi, e w przypadku mieszanki MCE nr 1 spenione s one dla zawartoci emulsji 3, 4 i 5% oraz zawartoci cementu 3 i 4 %. Z zawartoci cementu wynoszc 2 % mieszanka MCE nr 1 (z destruktem z kruszywa naturalnego) charakteryzowaa si zbyt duym spadkiem wytrzymaoci po przechowywaniu w wodzie. W przypadku mieszanki MCE nr 2 tylko wariant z 2% cementu i 3 % emulsji nie spenia wymaga, pozostae warianty speniay wymagania niemieckie. 10. Porwnanie oceny wedug polskich i niemieckich kryteriw pokazuje, e wymagania polskie s zbyt wygrowane, i to co w Niemczech jest uwaane za penowartociowy materia dla drg obcionych ruchem do KR4, w Polsce nie jest nawet akceptowane dla ruchu KR1-2.
6.3. Wpyw metody zagszczenia na wyniki bada
Badania wpywu zagszczenia na parametry mieszanek MCE przeprowadzono aby pokaza, e nie mona w wymaganiach podawa dwch metod zagszczania, dla ktrych uzyskuje si rne zagszczenie. Ponadto w badaniach wprowadzono dodatkowo metod niemieck zagszczania prbek, ktra jest w miar prosta a ponadto umoliwia zagszczanie prbek o wikszych rednicach, co jest szczeglnie wane w przypadku gruboziarnistych materiaw. Ostatecznie zagszczanie odbywao si wedug nastpujcych metod: Metoda A wedug polskich wytycznych (ubijak Marshalla). Metoda B wedug polskich wytycznych (prasa statyczna). Metoda wg wytycznych niemieckich (parsa statyczna). Szczegowo metody te opisano w punkcie 6.1.1.
Strona 72 z 102
6.3.1 Badany materia
Badania mieszanka MCE skadaa si z nastpujcych skadnikw: Destrukt z istniejcej nawierzchni 47,8 % Mieszanka kruszywa amanego 0/31,5 39,1 % Cement CEM II/BV 32,5 R 4,0 % Woda 6,2 % Emulsja asfaltowa, kationowa wolnorozpadowa K3-60 3,0 % RAZEM: 100 %. Uziarnienie mieszanki MCE przedstawiono w tablicy 6.7. Parametry uzyskane dla zaprojektowanej mieszanki MCE przedstawiono w tablicy 6.8. Tablica 6.7. Uziarnienie mieszanki MCE
Sito # [mm] 31,5 25,0 16,0 12,8 8 6,3 4,0 2,0 0,85 0,42 0,3 0,15 0,075 Krzywe graniczne mieszanki MCE 0/31,5 wg [2] 100 90 100 70 - 100 60 - 100 58 93 40 85 35 78 25 70 15 50 10 37 8 28 5 18 4 11 38 Uziarnienie MCE 93,4 83,8 93,4 78,4 73,3 65,2 59,0 46,7 33,8 22,0 15,2 12,4 8,9 6,6
Tablica 6.8. Parametry mieszanki MCE

Parametr Gsto strukturalna mieszanki MCE [g/cm3] Gsto objtociowa mieszanki MCE [g/cm3] Stabilno wg Marshalla [kN] Odksztacenie wg Marshalla [mm] Wolna przestrze [%] Wilgotno optymalna [%] Maksymalny ciar objtociowy wg Proctora [g/cm3] Warto 2,142 2,405 11,6 1,8 10,9 7,4 2,057 Wymagania wg [2] (metoda zagszczania 2) 8,0 20,0 1,0 3,5 5,0 12,0 -
Strona 73 z 102
6.3.2. Wyniki bada
Wyniki bada mieszanki MCE przedstawiono w tablicy 6.9 oraz na rysunkach od 6.31 do 6.35. Tablica 6.9. Wyniki bada mieszanki MCE zagszczanych rnymi sposobami.
Warto Odchylenie Uwagi: rednia standardowe Prbki o rednicy 100 mm, zagszczane udarowo w ubijaku Marshalla, po 7 dniach od zagszczenia (metoda A wg polskich wytycznych) Stabilno wg Marshalla [kN] 6,3 0,4 Odksztacenie wg Marshalla [mm] 2,5 0,6 Modu sztywnoci sprystej [MPa] 9137 1831 Wytrzymao na porednie rozciganie [MPa] 0,84 0,04 Zawarto wolnych przestrzeni [%] 12,6 0,9 Prbki o rednicy 100 mm, zagszczane udarowo w ubijaku Marshalla, po 28 dniach od zagszczenia (metoda A wg polskich wytycznych) Stabilno wg Marshalla [kN] 7,5 0,7 Odksztacenie wg Marshalla [mm] 2,3 0,5 Modu sztywnoci sprystej [MPa] 12035 2057 Wytrzymao na porednie rozciganie [MPa] 0,95 0,17 Prbki o rednicy 100 mm, zagszczane statycznie w prasie hydraulicznej, po 7 dniach od zagszczenia (metoda B wg polskich wytycznych) Stabilno wg Marshalla [kN] 8,6 0,9 Odksztacenie wg Marshalla [mm] 2,0 0,1 Modu sztywnoci sprystej [MPa] 11437 803 Wytrzymao na porednie rozciganie [MPa] 1,6 0,16 Zawarto wolnych przestrzeni [%] 6,7 0,4 Prbki o rednicy 100 mm, zagszczane statycznie w prasie hydraulicznej, po 28 dniach od zagszczenia (metoda B wg polskich wytycznych) Stabilno wg Marshalla [kN] 9,3 1,1 Odksztacenie wg Marshalla [mm] 1,9 0,3 Modu sztywnoci sprystej [MPa] 11717 520 Wytrzymao na porednie rozciganie [MPa] 1,74 0,03 Prbki o rednicy 150 mm, zagszczane statycznie w prasie hydraulicznej, po 7 dniach od zagszczenia (metoda wg wymaga niemieckich) Wytrzymao na porednie rozciganie [MPa] 0,78 0,08 Zawarto wolnych przestrzeni [%] 11,4 1,3 Prbki o rednicy 150 mm, zagszczane statycznie w prasie hydraulicznej, po 28 dniach od zagszczenia (metoda wg wymaga niemieckich) Wytrzymao na porednie rozciganie [MPa] 1,01 0,12 Cecha:
Strona 74 z 102
Stabilno wg Marshalla [kN] 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 8,6 7,5 6,3 9,3
100 Marshall, po 7 dniach
100 prasa, po 100 prasa, po 7 dniach 28 dniach
Rysunek 6.31 Wpyw metody zagszczania na stabilno wg Marshalla mieszanki MCE

Odkszta cenie wg Marshalla [mm] 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 100 Marshall, po 7 dniach 100 Marshall, 100 prasa, po 100 prasa, po po 28 dniach 7 dniach 28 dniach 2,5
2,3 2,0 1,9
Rysunek 6.32 Wpyw metody zagszczania na odksztacenie wg Marshalla mieszanki MCE

Modu sztywnoci spr ystej [MPa] 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 100 Marshall, 100 Marshall, 100 prasa, po 100 prasa, po po 7 dniach po 28 dniach 7 dniach 28 dniach 9137 12035 11437 11717
Rysunek 6.33 Wpyw metody zagszczania na modu sztywnoci sprystej mieszanki MCE
Strona 75 z 102
Wytrzyma o na porednie rozci ganie [MPa] 2 1,8 1,6 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0
1,60
1,74
0,84
0,95 0,78
1,01
100 prasa, po 28 dniach
Rysunek 6.34 Wpyw metody zagszczania na wytrzymao na porednie rozciganie mieszanki MCE
Zawarto wolnych przestrzeni [%] 14 12 10 8 6 4 2 0 100 Marshall, po 7 dniach 100 prasa, po 7 dniach 150 prasa, po 28 dniach 7,0 12,6 11,6
Rysunek 6.35 Wpyw metody zagszczania na zawarto wolnych przestrzenie w prbkach mieszanki MCE
Strona 76 z 102
6.3.3. Wnioski z bada wpywu zagszczenia mieszanki MCE na wyniki bada
Z przeprowadzonego porwnania wynika, e: 1. Istnieje duy wpyw metody zagszczenia prbek na uzyskiwane wyniki, na co wskazuj zarwno due rnice w zawartoci wolnych przestrzeni jak i wytrzymao na porednie rozciganie. 2. Nie mona stosowa dwch metod zagszczania do oceny tego samego materiau, poniewa prowadzi to do uzyskiwania wartoci, ktrych nie mona ze sob porwna. Moe prowadzi to do problemw zwizanych zarwno z projektowaniem jak i ocen wykonanej mieszanki MCE. 3. W wytycznych do projektowania MCE powinna znale si jedna metoda zagszczania prbek, ktra bdzie zbliona do warunkw zagszczania mieszanki MCE. 4. Z bada wynika, e lepsz metod jest zagszczanie statyczne ni zagszczanie w ubijaku Marshalla i dlatego sugerujemy przyjcie metody statycznej.
6.4. Zmienno cech mieszanki MCE
Przedmiotem bada bya podbudowa z mieszanki MCE wykonana na drodze krajowej nr 5, od km 50+500 do km 59+000 (obejcie Bydgoszczy). Istniejca konstrukcja skadaa si z warstw bitumicznych o gruboci od 11 do 26 cm, rednio 16,9 cm wykonanych na podbudowie z gruntu stabilizowanego cementem o gruboci od 5 do 18 cm, rednio 13,6 cm. W podou zalegay piaski drobno i rednioziarniste. Podstawowymi uszkodzeniami nawierzchni byy spkania, koleiny, obamania krawdzi oraz wyboje i aty. Stan drogi by typowy dla nawierzchni wykonanych w latach siedemdziesitych ubiegego wieku, obcionych cikim ruchem. Projekt remontu zakada wykonanie podbudowy z mieszanki MCE o redniej gruboci 20 cm oraz dwch warstw asfaltowych o cznej gruboci 11 cm. Taka nawierzchnia, z zaoenia, miaa funkcjonowa 6 8 lat. Po tym czasie przewidywana jest przebudowa drogi.
6.4.1. Badania laboratoryjne
W trakcie wykonywania podbudowy, w ramach biecej kontroli jakoci, kadego dnia formowano po trzy prbki o rednicy 100 mm i redniej wysokoci 65 mm. Prbki byy zagszczane metod udarow zgodnie z procedur opisan w [2]. Prbki byy przechowywane ponad 28 dni, od chwili ich uformowania, a nastpnie zostay poddane badaniom laboratoryjnym. Do okrelenie zmiennoci cech mieszanki MCE wykorzystano badanie poredniego rozcigania, w ktrym wyznaczono: Modu sprystoci w aparacie NAT, Wytrzymao na porednie rozciganie okrelone metod brazylijsk. Wykorzystano te badania, poniewa okrelanie moduu sprystoci jest badaniem nieniszczcym i prbki po tym badaniu mona wykorzysta do okrelenia wytrzymaoci na porednie rozciganie. Badania przeprowadzono w trzech
Strona 77 z 102
temperaturach, w 0C, +20C oraz +40C. W kadej z tych temperatur badano po jednej prbce wykonanej w poszczeglne dni. cznie przebadano po 17 prbek w kadej z trzech temperatur.
6.4.2. Wyniki bada
Wyniki bada moduw sprystoci oraz wytrzymaoci na porednie rozciganie przedstawiono w tablicy 6.10 oraz na rysunkach 6.36 i 6.37. Dodatkowo na rysunkach 6.38 i 6.39 przedstawiono zmienno badanych cech w poszczeglnych temperaturach. Na rysunku 6.40 przedstawiono wygld prbek z mieszanki MCE po badaniu poredniego rozcigania. Tablica 6.10. Wyniki bada moduw sprystoci oraz wytrzymaoci na porednie rozciganie
Nr prbki 3 4 5 6 7 8 9 10 11 13 16 17 19 22 25 28 30 Warto rednia Warto maksymalna Warto minimalna Odchylenie standardowe Wspczynnik zmiennoci 0 C 15545 14089 12589 18225 16847 16727 17844 18200 16005 14049 14186 15324 16313 14646 17124 12970 14297 15587 18225 12589 1765 11,3 Modu sztywnoci [MPa] +20C 8582 6401 9566 10106 9845 13593 12616 12742 8244 10243 8473 7952 9394 9580 12476 6596 11059 9851 13593 6401 2109 21,4 Wytrzymao na porednie rozciganie[MPa] 0 C +20C +40C 1,18 0,91 0,40 1,82 0,99 0,48 1,20 0,76 0,54 1,40 0,93 0,75 1,32 0,84 0,61 1,38 1,33 0,82 1,40 0,81 0,60 1,57 0,82 0,91 1,72 0,99 0,32 1,30 1,03 0,55 1,13 0,82 0,53 1,13 0,98 0,53 1,71 1,08 0,83 2,03 0,72 0,67 1,17 0,93 0,76 1,80 0,74 0,41 0,97 1,24 0,76 1,42 0,93 0,61 2,03 1,33 0,91 0,97 0,3 21,1 0,72 0,17 18,3 0,32 0,17 27,9
+40C 3949 2475 5729 6707 5793 9063 8296 12931 2708 6582 3456 4030 6572 7059 6555 2271 10281 6144 12931 2271 2906 47,3
Strona 78 z 102
26000 24000 22000 20000 18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Modu sprysoci [MPa]
temperatura badania 0C temperatura badania +20C temperatura badania +40C
Dzie pobrania prbki
12
13
14
15
16
17
18
Rysunek 6.36. Zmienno moduu sprystoci w poszczeglnych dniach

2,6 2,4 2,2 2,0 1,8 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 0 1 2 3 4
Wytrzymao na porednie rozciaganie [MPa]
temperatura badania 0C temperatura badania +20C temperatura badania +40C
Dzie pobrania prbki
10 11 12 13 14 15 16 17 18
Rysunek 6.37. Zmienno wytrzymaoci na porednie rozciganie w poszczeglnych dniach
20000 18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 -10
Modu sprystoci [MPa]
15587 9851 6144
10
20 Temperatura [C]
30
40
50
Rysunek 6.38. Zakres wystpowania moduu sprystoci dla poszczeglnych temperatur
Strona 79 z 102
Wytrzymao na porednie rozciganie [MPa]
2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 -10 0 10 20 Temperatura [C] 30 40 50
1,42 0,93 0,61
Rysunek 6.39. Zakres wystpowania wytrzymaoci na porednie rozciganie dla poszczeglnych temperatur
Rysunek. 6.40. Prbki mieszanki MCE po badaniu poredniego rozcigania
6.4.3. Analiza wynikw bada
Z przedstawionego zestawienia wynikw bada wynika, e: 1. Wbudowana mieszanka MCE charakteryzuje si du zmiennoci cech, niezalenie od temperatury badania. Wartoci wyznaczone w tej samej temperaturze potrafi si rni pomidzy wynikami uzyskanymi dla mieszanki pobranej w rnych dniach nawet dwukrotnie. 2. Mieszanka MCE zachowuje si jak ciao lepko spryste. Wyniki badania moduu sprystoci oraz wytrzymaoci na porednie rozciganie zale od temperatury badania. 3. Moduy sprystoci mieszanki MCE s stosunkowo due, wiadczy to o duej nonoci i sztywnoci wykonanej podbudowy.
Strona 80 z 102
Przedstawione wyniki wskazuj na du niejednorodno mieszanki MCE, co jest rzecz normaln, biorc pod uwag du niejednorodno istniejcych nawierzchni drogowych oraz sposb wykonywania tej warstwy. Dua niejednorodno nie moe dyskwalifikowa mieszanki MCE. Niejednorodno naley uwzgldni na etapie projektowania wzmocnie z zastosowaniem mieszanki MCE oraz podczas kontroli jakoci wykonywania warstwy MCE. Uzyskiwane stosunkowo due wartoci, zarwno moduw sprystoci jak i wytrzymaoci na porednie rozciganie, wskazuj na uzyskanie stosunkowo mocnej i sztywnej warstw podbudowy. Wydaje si, e stwarza to pewne niebezpieczestwo pojawienia si spka skurczowych w tej sztywnej warstwie, a w konsekwencji rwnie w nawierzchni. W projektowaniu konstrukcji nawierzchni z warstw z mieszanki MCE naley bra pod uwag zarwno du niejednorodno tej warstwy jak i obnienie jej parametrw podczas eksploatacji nawierzchni. Uzyskiwane stosunkowo wysokie parametry, oprcz niebezpieczestw zwizanych z uszkodzeniami zmuszaj do zastanowienia si nad celowoci wykonywania tak mocnej warstwy. S dwa aspekty tej sprawy (a) przesztywnienie warstw oraz (b) wzrost kosztw budowy. Wysokie parametry uzyskiwane s gwnie poprzez do znaczn korekt istniejcej mieszanki mineralnej, dodawania stosunkowo duej iloci emulsji i cementu. Wynika to gwnie z wysokich wymaga wytrzymaociowych projektowanej mieszanki MCE. Gdyby zmniejszy wymagania wytrzymaociowe mona by wykonywa mieszanki MCE z mniejsza iloci dodatkw oraz nie trzeba by byo tak duej iloci kruszywa doziarniajcego. Umoliwioby to wykonywanie znacznie taszych mieszanek MCE. Ma to due znaczenie zwaszcza w przypadku drg o mniejszym znaczeniu.
Strona 81 z 102
Strona 82 z 102
7.
Zakoczenie
Przeprowadzone prace pozwalaj na sformuowanie nastpujcych wnioskw: 1. Polskie wymagania pod wzgldem cech wytrzymaociowych s bardzo wygrowane i wykorzystuj mao powszechn metod Marshalla. Powoduje to konieczno stosowania duej iloci kruszywa doziarnicego i cementu. Brak jest w polskich wymaganiach oceny wraliwoci na dziaanie wody, co moe prowadzi wykonywania podbudowy z mieszanki MCE nieodpornej na dziaanie wody. 2. Do bada mieszanek MCE naley wprowadzi badania powszechnie stosowane na wiecie do tego typu materiaw, czyli wytrzymao na porednie rozciganie. Naleaoby tez bada wraliwo mieszanek na badanie wody. 3. Dowiadczenia krajowe pokazay, e stosowanie podbudw z mieszanki MCE jest do powszechne. Stwierdzono jednak, e wikszo odcinkw z podbudowami z MCE wykazuje spkania poprzeczne. Spkania obserwowane na odcinkach z MCE naley zaliczy raczej do spka odbitych, cho nie mona wykluczy rwnie e s to spkania niskotemperaturowe. 4. Analiza ankiet opisujcych odcinki z podbudowami MCE pokazuje, e przyczyn spka naley prawdopodobnie szuka w zbyt duej iloci cementu w mieszankach MCE. Zawarto stosowanego cementu w mieszankach MCE jest zbliona do zawartoci cementu stosowanego w stabilizacjach i w chudym betonie, natomiast zawarto emulsji stosowana w mieszankach MCE najczciej wynosi 3%. Jest to warto najmniejsza dopuszczona, w polskich wytycznych [2]. 5. Mieszanki MCE zawieraj du ilo kruszywa doziarniajcego, co w wielu przypadkach dyskwalifikuje pod wzgldem ekonomicznym stosowanie podbudw z mieszanki MCE. Jeeli doda do tego dodatek emulsji, cementu oraz konieczno wymieszania wszystkich skadnikw, to rachunek ekonomiczny dla podbudw MCE jest niekorzystny. 6. Przeprowadzone badania pokazay, e stosujc ocen wedug polskich i niemieckich kryteriw mieszanki MCE uzyskuje si inna klasyfikacj tych materiaw. Wymagania polskie s zbyt wygrowane, i to co w Niemczech jest uwaane za penowartociowy materia dla drg obcionych ruchem do KR4, w Polsce nie jest nawet akceptowane dla ruchu KR1-2. 7. W warunkach polskich mona adaptowa wymagania niemieckie [4], dziki czemu bdzie mona wykonywa bardziej podatne mieszanki MCE z mniejsz zawartoci cementu i kruszywa doziarniajcego.
Opracowali: Prof. dr hab. in. Jzef Judycki Dr in. Bohdan Doycki Mgr in. Krzysztof Hunik Mgr in. Marcin Stienss
Strona 83 z 102
Strona 84 z 102
LITERATURA:
1. Zawadzkie J., Matras J.: Warunki techniczne wykonania warstw podbudowy z mieszanki mineralno-cementowo emulsyjnej metod recyklingu na miejscu, IBDiM, Zeszyt 53, Warszawa 1997. 2. Zawadzkie J., Matras J., Mechowski T., Sybilski D.: Warunkw technicznych wykonania warstw podbudowy z mieszanki mineralno-cementowo emulsyjnej (MCE) IBDiM, Zeszyt 61, Warszawa 1999. 3. Szczepaniak Z. Majewski J.: Warunki techniczne. Drogowe kationowe emulsje asfaltowe EmA-99 IBDiM, Zeszyt 60, Warszawa 1999. 4. Merkblatt fr Kaltrecycling in situ im Straenoberbau Forschungsgesellschaft fr Straen- und Verkehrswesen Arbeitsgruppe Mineralstoffe im Straenbau, Kln, 2005 5. Yoshida T., Noda E.: Technical guidelines for In-situ recycling of base course in Japan, 1 st International Symposium on Subgrade Stabilization and in situ Pavement Recycling Using Cement, Salamanca, Spain 2001 6. Nottingham Asphalt Tester, NAT Manual, 1st version, October 1994 7. Theyse H., Long F., Harvey J.H., Monismith C.L. Discussion of deep in situ recycling, Pavement Research Center, Institute of Transportation Studies, University of California Berkeley and University of California Davis. 2004 8. Marti M., Mielke A.: Synthesis of Asphalt Recycling in Minnesota Minnesota Local Road Research Board, 2002 9. Jostein M. :The use of cold bitumen stabilized base course mixes in Norway Norwegian road Administration 10. Pavement recycling guidelines for state and local governments FHWA-SA-98042, Washington 1997 11. Verhaeghe BMJA., Long F.: Cold In place recycling with bitumen-emulsion and foamed- bitumen . A South African Perspective International Seminar on Asphalt Pavement Technologies II, Kuala Lumpur, Malaysia, 2004 12. Muthen. M. Foamed asphalt mixes. Mix design procedure SABITA Ltd & CSIR Transportek 1998 13. Brown S.F., Needham D.: A study of cement modified bitumen emulsion mixtures AAPT vol. 69 2000 14. Judycki J. Opinia dotyczca metody badania wytrzymaoci mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych MCE podczas recyklingu nawierzchni asfaltowej na zimno przy przebudowie drogi krajowej Nr 7 na odcinku Gdask Kiezmark. praca niepublikowana, Gdask, 2003 15. Jaboski K., Rybaczyski M., Szydo A., Recykling gboki nawierzchni autostrady A-4. Podbudowa pomocnicza z mieszanki destruktu z cementem i emulsj, Drogownictwo 8/99, 16. Zawadzki J. Recykling na zimno nawierzchni drogowych technologia przyjazna rodowisku, Warszawa, 1997, 17. Jaboski K., Rybaczyski M., Szydo A. Recykling nawierzchni na autostradzie A 4, odcinek Prdy Przylesie. Trwae i bezpieczne nawierzchnie drogowe. Kielce, 1999, 18. Mallick R.B., Teto M.R., Kandhal P.S. Bradbury R.L., Kearney E.J.: A laboratory study of full depth reclamation (FDR) Mixes, 81 Annual Meeting of the Transportation Research Board, Washington, DC, 20002
Strona 85 z 102
19. Mallick R.B., Bonner D.S., Bradbury R.L., Bradbury R.L., Kandhal P.S. Kearney E.J: Evaluation of performance of full depth reclamation (FDR) mixes 81 Annual Meeting of the Transportation Research Board, Washington, DC, 2002 20. Mallick R.B., Kandhal P.S., Brown E.R., Teto M.R., Bradbury R.L., Bradbury R.L., Kearney E.J: Development of a rational and practical mix design system for full depth reclamation (FDR), AAPT vol. 70, 2001 21. Road Pavement Rehabilitation Techniques Using Enhanced Asphalt Mixtures Final Technical Report, PARAMIX Project. 2004 22. Merrill D., Nunn M., Carswell I.- A guide to the use and specification of cold recycled materials for maintenance of road pavements TRL Report TRL611 2004. 23. Wirtgen GmbH Wirtgen Road Construction Manual 2002 24. Lee K. W., Brayton T. E., Huston M. Development of Performance Based Mix Design for Cold In-Place Recycling (CIR) of Bituminous Pavements Based on Fundamental Properties - University of Rhode Island, FHWA-SIR-0201, 2002. 25. Pavement Recycling. Guidelines for in-place recycling with cement, in-place recycling with emulsion or foamed bitumen, hot mix recycling in-plant. Association mondiale de la Route (PIARC).2003 26. Giuliani F., Rastelli S. An Analytical Approach To Evaluate The Performance Of Cold Recycled Asphalt Mixtures Use of Recycled Materials in Building and Structures Barcelona 2004 27. Wirtgen GmbH Wirtgen Cold Recycling Manual - 2004 28. Collins D. C., Lewis A. J. N. Cold In Place Recycling - A Relevant Process For Road Rehabilitation And Upgrading - 7th Conference On Asphalt Pavements For Southern Africa, 1999 29. Hillgren G., James A., Svenson T., Wallin T. In-Plant Cold Recycling and Cold Mix in Sweden Developments in Laboratory Testing http://www.surface.akzonobel.com/asphalt_russian/pdf/aema98.pdf 30. Chiappinelli G., Santagata E. Improvements In The Mix Design Of Cold-Recycled Bituminous Mixtures - 3rd Eurasphalt & Eurobitume Congress, Wiede 2004
Strona 86 z 102
ZACZNIK NR 1: ZASADY PROJEKTOWANIA I WYKONANIA MIESZANEK MINERALNO-ASFALTWO-EMULSYJNYCH (MCE)

PROPOZYCJA WYTYCZNYCH 1. 1.1. WSTP Przedmiot zasad
Przedmiotem zasad s wymagania dotyczce materiaw, projektowania oraz wbudowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych (MCE) wytworzonych w ramach wykonywania recyklingu gbokiego na zimno. W dalszej czci nazywane Zasadami. Ponisze zasady wzorowane s na wytycznych niemieckich Merkblatt fr Kaltrecycling in situ im Straenoberbau Forschungsgesellschaft fr Straen- und Verkehrswesen Arbeitsgruppe Mineralstoffe im Straenbau, Kln, 2005 z uwzgldnieniem uwarunkowa krajowych.
1.2. Cel i zakres stosowania
Zasady opisuj postpowanie podczas projektowania i wbudowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych wytwarzanych zarwno na miejscu wbudowania jak w wytwrni stacjonarnej. Celem zasad jest przedstawienie metody projektowania mieszanek MCE pozwalajcej na maksymalne wykorzystanie materiaw pochodzcych z rozbirki istniejcych drg, poprzez ponowne wbudowanie ich z dodatkiem rodkw wicych w technologii recyklingu na zimno, tak aby do minimum ograniczy transport materiaw, zuycie nowych materiaw a jednoczenie wykonanie mieszanki MCE charakteryzujcej si takimi parametrami, ktre pozwol na dugotrwae funkcjonowanie warstwy w nawierzchni.
1.3 Okrelenia podstawowe
Podstawowe okrelenia: Destrukt materia mineralno-bitumiczny (tzn. mineralno-asfaltowy, mineralnosmoowy lub mieszany), mineralno-cementowy lub mineralny powstay w wyniku frezowania lub pokruszenia jednej lub kilku warstw konstrukcyjnych nawierzchni w temperaturze otocznia. Kruszywo doziarniajce kruszywo, ktrego celem jest korekta uziarnienia destruktu. Emulsja asfaltowa emulsja wolnorozpadowa lub nadstabilna, tak dobrana, aby czas rozpadu umoliwi rwnomierne otoczenie wytrconym asfaltem wszystkich ziarn mieszanki mineralnej oraz uoenie i zagszczenie mieszanki w warstwie podbudowy.
Strona 87 z 102
Cement spoiwo hydrauliczne, ktrego dodatek ma poprawi parametry wytrzymaociowe mieszanki MCE. Mieszanka MCE mieszanka o cigym uziarnieniu skadajca si z destruktu, kruszywa doziarniajcego, emulsji asfaltowej, cementu oraz wody wytworzona w miejscu wbudowania lub w wytwrni stacjonarnej w procesie nazywanym recyklingiem na zimno. Podbudowa z MCE podbudowa wykonana z mieszanki MCE. Wzajemna tolerancja spoiw tolerancja emulsji asfaltowej z cementem ze wzgldu na rozpad emulsji oraz wizanie spoiw hydraulicznych. Prbka destruktu - prbka materiau uzyskana przez frezowanie z reprezentatywnej powierzchni i gbokoci warstwy. Wbudowanie na zimno wbudowanie mieszanki, ktra poprzez rodzaj zastosowanych materiaw wicych zawierajcych bitum lub spoiwo hydrauliczne moe by wbudowywana na zimno. Optymalna zawarto pynw zawarto wody i asfaltu pozwalajca na osignicie maksymalnej gstoci pozornej w przyjtej metodzie zagszczanie prbek (odpowiednik wilgotnoci optymalnej dla gruntw). Charakter podbudowy z MCE
1.4.
Mieszanki MCE mona podzieli, w zalenoci od kombinacji rodkw wicych i osiganych tym samym sztywnoci, na typ dwa typy: wizania dominujco asfaltowe podbudowa podatna, wizania dominujco hydrauliczne podbudowa sztywna. Poprzez dobr rodzaju rodkw wicych zawierajcego bitumu z cementem mona uzyska mieszanki MCE, w ktrych zachowanie materiaw zblione jest zarwno do warstw nonych utrwalonych hydraulicznie jak i do warstwy nonej asfaltowej. Wybr kombinacji spoiwa zaley od rodzaju destruktu. Przy wysokim udziale asfaltu w destrukcie jest moliwe, e pomimo znacznego dodatku spoiwa hydraulicznego powstaje mieszanina MCE dominujco asfaltowe. Moe te doj do sytuacji odwrotnej, przy maej zawartoci asfaltu w destrukcie nawet niewielka ilo spoiwa hydraulicznego moe da wizanie dominujco hydrauliczne. W projektowaniu mieszanek MCE naley dy do uzyskania wizania dominujco asfaltowych aby zminimalizowa ryzyko powstania spka odbitych.
1.5. Zastosowanie podbudowy MCE
Podbudowa z MCE moe by stosowana w nastpujcych przypadkach: 1. Przebudowach istniejcych nawierzchni, 2. Poszerze lub remontw poboczy, 3. Budowy nowych konstrukcji nawierzchni. Podbudowy z mieszanek MCE mog by stosowna do wszystkich kategorii ruchu, ale zaleca si aby dla kategorii KR 5 i KR 6 wykonywa je tylko w szczeglnych przypadkach.
Strona 88 z 102
2. 2.1.
MATERIAY Destrukt
Uziarnienie destruktu powinno by cige i charakteryzowa si nastpujcym uziarnieniem: ziarna mniejsze od 31,5mm 90 % ziarna mniejsze od 63 mm 100 %
2.2. Kruszywo doziarniajce
Jako kruszywo doziarniajce mona stosowa: Kruszywo naturalne wedug normy PN-B-11111:1996 Kruszywo mineralne. Kruszywo naturalne do nawierzchni drogowych. wir i mieszanka. Kruszywo amane wedug normy PN-B-11112:1996 Kruszywo mineralne. Kruszywo amane do nawierzchni drogowych. Piasek wedug normy PN-B-11113:1996 Kruszywo mineralne. Kruszywo naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek. Grys i wir kruszony z naturalnie rozdrobnionego surowca skalnego wg zacznika G normy PN-S-96025 :2000 Drogi samochodowe i lotniskowe. Nawierzchnie asfaltowe. Wymagania. ule posiadajce odpowiedni aprobat techniczn (IBDiM lub inna uprawniona jednostka). Po wprowadzeniu Dokumentu Aplikacyjnego do normy PN-EN 13043 Kruszywo do mieszanek bitumicznych i powierzchniowych utrwale stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu rodzaje stosowanych kruszyw naley dostosowa do nowych wymaga.
2.3. Emulsja asfaltowa
Naley stosowa emulacj wolnorozpadow K3 lub nadstabiln K4 zgodn z wymaganiami Warunkw Technicznych Drogowe kationowe emulsje asfaltowe EmA-99, zeszyt 60 IBDiM, oraz spenia nastpujce warunki: Rodzaj asfaltu: 50/70 lub 70/100 wg PN-EN 12591:2004. Brak rozpuszczalnikw i topnikw. Emulsja powinna charakteryzowa si dobr tolerancj z cementem.
2.4. Cement
Naley stosowa cement powszechnego uytku speniajcy wymagania PN-EN 197-1:2002 Cement. Cz 1. Skad, wymagania i kryteria zgodnoci dotyczce cementw powszechnego uytku, ktrego dziaanie zostao potwierdzone na etapie wykonywania recepty laboratoryjnej. Przydatno stosowanego cementu naley okreli na podstawie bada gotowej mieszanki MCE.
Strona 89 z 102
2.5.
Woda
Mona stosowa wod speniajc wymagania PN-EN-1008:2004 Woda zarobowa do betonu. Specyfikacja pobierania prbek, badania i ocena przydatnoci wody zarobowej do betonu w tym wody odzyskanej z procesw produkcji betonu.
3. SPRZT DO WYKONWANIA PODBDUW Z MIESZANKI MCE
Do wytwarzania mieszanki MCE mona stosowa: Wytwrnie stacjonarne, majce moliwo rwnoczesnego mieszania destruktu, kruszywa doziaraniajcego, emulsji asfaltowej i cementu. Remixery urzdzenia wyposaone w nastpujce elementy: do frezowania warstw nawierzchni, do pobierania destruktu, do doziarniania destruktu do rwnoczesnego dozowania rodkw wicych (emulsji i cementu), do homogenicznego mieszania przy uyciu mieszalnika o wymuszonym mieszaniu do rozkadania i wbudowywania mieszanki MCE. Zestawy skadajce si z kilku niezalenych maszyn wykonujcych niezbdne czynnoci wymagane do prawidowego przeprowadzenia recyklingu na miejscu, na zimno. Do zagszczania mieszanki MCE naley stosowa cikie walce stalowe o wadze minimum 16 ton. Efektywno zagszczania powinna by sprawdzona na odcinku prbnym, przed przystpieniem do waciwych prac.
4. TRANSPORT
Transport materiaw do wytworzenia mieszanki MCE powinien odbywa si rodkami do tego przeznaczonymi, speniajcymi odpowiednie przepisy. Mieszanka MCE powinna by transportowana samochodami samowyadowczymi, przykryta plandekami aby ograniczy odparowywanie wody z mieszanki.
Strona 90 z 102
5. 5.1.
WYMAGANIA Skadniki mieszanki mineralnej
Mieszanka mineralna MCE moe skada si z: Destruktu, Kruszywa doziarniajcego. Kruszywo doziarniajce powinno spenia wymagania zawarte w tablicy 1. Tablica 1. Wymagania dla kruszyw doziarniajcych mieszank MCE
Lp. 1 Rodzaj materiau Kruszywo amane granulowane oraz zwyke a) z litego surowca skalnego wg PN-B-11112:1996: b) z surowca sztucznego (ule pomiedziowe i stalownicze) Mia, piasek amany, mieszanka drobna granulowana zgodna z PN-B-11112:1996 Grys i wir kruszony z surowca naturalnie rozdrobnionego wg Zacznika G, PN-S96025: 2000 wir i mieszanka zgodnie z PN-B-11111:1996 Piasek naturalny wg PN-B-11113:1996 Ruch KR 1-2 kl. I, II, III gat.1, 2 kl. I, II, III gat.1, 2 spenia kl. I, II, III gat.1, 2 Kl. I, II, III gat. 1, 2 Ruch KR 3-6 kl. I, II gat.1, 2 kl. I, II gat.1, 2 spenia kl. I, II gat.1, 2 Kl. I, II gat. 1, 2
2 3 4 5
5.2.
Uziarnienie mieszanki MCE
Uziarnieni mieszanki MCE powinno by cige. Maksymalny wymiar ziarna nie powinien by wikszy ni 31,5 mm, przy czym dopuszcza si do 10 % nadziarna. Uziarnienie mieszanki mineralnej MCE powinno mieci si w przedziale podanym w tablicy 2. Tablica 2. Uziarnienie mieszanki MCE Sito # 63,0 31,5 16 8 4 2 0,85 0,42 0,30 0,075 Mieszanka MCE dla KR 1 - 2 100 90 100 70 100 40 90 25 80 15 74 10 51 8 40 4 23 38 Mieszanka MCE dla KR 3- 6 100 90 100 70 100 40 84 25 70 15 50 10 37 8 29 4 18 38
Strona 91 z 102
5.3.
rodki wice
Jako rodki wice naley stosowa emulsj asfaltow i cement. Dla wyboru kombinacji rodkw wicych naley przyj jako orientacyjne nastpujce iloci: emulsja asfaltowa: 2 do 6% wagowo, cement: 1 do 4% wagowo. Naley dy do takiej kombinacji rodkw wicych, aby ilo cementu bya jak najmniejsza, aby tym samym zminimalizowa ryzyko powstania spka odbitych.
5.4. Projektowanie mieszanki MCE
Projektowanie mieszanki MCE naley przeprowadzi w nastpujcy sposb: Dobra mieszank mineralna skadajc si z destruktu i kruszywa doziarniajcego, tak aby miecia si w krzywych granicznych podanych w tablicy 2. Okreli optymaln zawarto pynw, wedug nastpujcych zasad: Przygotowa mieszank mineraln z destruktu, kruszywa doziarniajcego oraz 1,5 % cementu. Do kadej porcji mieszanki doda wod, tak aby kada kolejna prbka miaa wilgotno wiksz o 1 1,5 %. Prbki zagci w prasie statycznej wg metody opisanej w zaczniku 1. Dla kadej prbki wyznaczy wilgotno oraz gsto strukturaln. Gsto strukturaln wyznacza si poprzez okrelenie ilorazu masy i objtoci prbki. Objto prbki okrela si na podstawie jej rednicy i wysokoci. Optymaln zawarto pynw okrela si na podstawie zalenoci wilgotnoci i gstoci strukturalnej. Jako optymaln zawarto pynw przyjmuje si tak wilgotno, przy ktrej osignita jest maksymalna gsto strukturalna. Jest to warto optymalna ze wzgldu na zagszczanie. Otrzymana warto moe wymaga niewielkiej korekty (zwikszenia) ze wzgldu na urabialno mieszanki. Korekta nie powinna by wiksza od 1%. Jako kocow optymaln zawarto pynw podaj si warto po korekcie. Okreli ilo dodawanej wody do gotowej mieszanki MCE na podstawie nastpujcej zalenoci:
Wdod = Wopt - Wnat - Wem - 0,5 x B
gdzie: Wdod - ilo dodawanej wody do mieszanki [%] Wopt - optymalna zawarto pynw [%] Wnat - wilgotno naturalna mieszanki MCE (destruktu i kruszyw) [%] Wem - udzia wody pochodzcej z emulsji asfaltowej [%] B - udzia asfaltu z emulsji asfaltowej [%]
Przygotowa prbki do bada rnice si zawartoci emulsji asfaltowej i zawartoci cementu. Prbki przygotowuje si w nastpujcy sposb:
Strona 92 z 102
Do przygotowanej mieszanki destruktu i kruszywa dodaje si cement i wod. Mona dodawa cement i wod w postaci zawiesiny, uatwi to proces mieszania. Stosunek w/c zawiesiny powinien by zbliony do 1. Do wymieszanego destruktu z kruszywem i cementem dodaje si emulsj asfaltow i miesza wszystko w celu uzyskania jednorodnej mieszanki MCE. Cakowity czas mieszania nie powinien by duszy ni 2 minuty. Zagszczenie prbek powinno odbywa si w formach stalowych o rednicy 150 mm. Zasady zagszczania prbek podano w zaczniku 1. Dla kadej zawartoci rodkw wicych naley wykona po minimum 2 prbki dla pojedynczego oznaczenia (6 prbek dla trzech oznacze). Kondycjonowanie prbek powinno odbywa si w nastpujcych warunkach: Pierwsze dwa dni po zagszczeniu prbki powinny by przechowywane w temperaturze +20 2C i przy minimum 95% wilgotnoci wzgldnej. Od 3 do 7 dnia nastpuje przechowywanie suche przy wzgldnej wilgotnoci od 40% do 70% przy temperaturze powietrza +20 2C na ruszcie kratkowym. W sidmym dniu prbki, przeznaczone do badania przygotowuje si do badania wytrzymaoci na porednie rozciganie. Pozostae prbki przechowuje si dalej w warunkach suchych. 14-tego dnia partie prbek dzieli si na dwie czci. Poow prbek przechowuje si dalej w powietrzu w +20 2C przez kolejne 14 dni, Drug poow prbek umieszcza si w kpieli wodnej o temperaturze +20 2C, przy cakowitym ich przykryciu na kolejne 14 dni. 28 dnia prbki sucho przechowywane jak rwnie prbki sucho/mokro przechowywane przygotowuje si do badania wytrzymaoci na porednie rozciganie. Wymagania dla mieszanki MCE podano w tablicy 3. Decydujcym kryterium s parametry po 28 dniach. Wytrzymao na rozciganie po 7 dniach naley traktowa jako wymaganie pomocnicze. Parametry mechaniczne naley okrela wg metody podanej w zaczniku 2. Tabela 3: Wymagania w odniesieniu do prbek z mieszanki MCE
Cecha: Zawarto wolnych przestrzeni (prni) Wytrzymao na porednie rozciganie, T = + 5C po 7 dniach Wytrzymao na rozciganie przy T = +50C po 28 dniach Spadek wytrzymaoci na porednie rozciganie po przechowywaniu prbek w wodzie
1. 2. 3.
Wymagane wartoci: 8 do 15% obj. maksym.10% obj.1) Warto rednia 0,50 N/mm2 0,80 N/mm2 2) Warto rednia 0,75 N/mm2 1,20 N/mm2 2) < 30%
Tolerancje dla bada wykonywanych przez Wykonawc wartoci badania przydatnoci + 4% obj. wartoci badania przydatnoci + 2% obj.1) wartoci badania przydatnoci 20% 3) wartoci badania przydatnoci + 30% 2), 3) wartoci badania przydatnoci 20% wartoci badania przydatnoci + 30% 2)
Materiay rozbirkowe zawierajce smo. Przy mieszance MCE z dominujco hydraulicznym typem wizania. Wane tylko w ramach wasnego nadzoru.
Strona 93 z 102
5.4.
Wykonanie warstwy z mieszanki MCE
Podbudowa z mieszanki MCE powinna by wykonana z zachowaniem nastpujcych zasad: 1. Gruboci warstw, ze wzgldu na zagszczenie, nie powinna przekracza 20 cm, w wyjtkowych przypadkach moe wynosi 22 - 25 cm. 2. Mieszanka MCE powinna by wbudowywana przy temperaturach wyszych od +5C. Wbudowywanie w niszych temperaturach spowalnia wizanie cementu oraz rozpad emulsji asfaltowej. 3. Do zagszczania naley stosowa cikie wibracyjne walce o ciarze roboczym minimum 16 ton. 4. Przy spoinach podunych naley minimum 10 cm gotowego pasma wbudowanej mieszanki MCE sfrezowa na nowo i przerobi. 5. Ruch i wbudowanie nastpnej warstwy moe rozpocz si po osigniciu przez warstw MCE nonoci zgodnie z tablic 4. Wymagan nono mona uzyska, przy normalnej pogodzie, po 3 do 4 dniach. 6. Jako zabieg pielgnacyjny, ze wzgldu na przejazdy pojazdw budowy oraz dla uzyskania powizania z kolejnymi warstwami zastosowa skropienie emulsj asfaltow i posypanie grysem lub wirem. 7. Wykonana warstwa z mieszanki MCE powinna charakteryzowa si parametrami podanymi w tablicy 4. Tabela 4: Wymagania w odniesieniu do warstwy z mieszanki MCE
Parametr Grubo warstwy Wskanik zagszczanie Zawarto wolnych przestrzeni Nono warstwy podbudowy: Wtrny modu odksztacenia E2 Dynamiczny modu odksztacenia Evd Rwno Rzdne wysokociowe Wymaganie 10% 98% 12% obj. E2 180 MN/m2 Evd 80 MN/m2 15 mm/4m 2 cm
6. 6.1
BADANIA Badania przydatnoci
6.1.1 Wiadomoci oglne
Dla kadego odcinka naley okreli przydatno materiaw lub mieszanek materiaw do wykonania mieszanki MCE. Niezbdny czas na wykonanie badania przydatnoci przy uwzgldnieniu 28 dni wytrzymaoci wynosi 6 tygodni. Potrzebne do badania przydatnoci iloci materiaw naley pobra poprzez prbne frezowanie nawierzchni drogowej. Przy prbie naley zachowa porwnywalne warunki (np. gboko frezowania) do tych, jaki wystpi w procesie wytwarzania i wbudowania MCE. Przy wyborze skadu mieszanki materiaw budowlanych naley uwzgldni informacje pochodzce od Zamawiajcego, takie jak obcienie ruchem, rodzaj warstw grnych nad warstw z mieszanki MCE, jak rwnie lokalne, klimatyczne i topograficzne uwarunkowania.
Strona 94 z 102
6.1.2 Badania na mieszance mineralnej
Prbki destruktu pochodzce z frezowania prbnego powinny by reprezentatywne dla rozpatrywanego odcinka, pod wzgldem gruboci i skadu. Dostarczona prbka z jednego odcinka powinna way okoo 150 kg. Na podstawie dostarczonej prbki okrela si stosunek materiau zwizanego do niezwizanego. Ocen przeprowadza si wizualnie. Na prbce destruktu naley okreli: Uziarnienie destruktu, Zawarto asfaltu, Uziarnienie materiau po ekstrakcji. Gdy uziarnienie destruktu nie odpowiada w wystarczajcym stopniu wymaganiom podanym w tablicy 2 lub charakteryzuje si siln niecigoci naley wwczas, zastosowa materia doziarniajcy o odpowiednim uziarnieniu lub dodatkowo przekruszy destrukt, aby uzyska odpowiednie uziarnienie mieszanki mineralnej MCE. Dla przygotowanej mieszanki mineralnej naley okreli optymaln zawarto pynw.
6.1.3 Badania na mieszankach MCE
Przed wykonaniem prbek naley sprawdzi zgodno emulsji asfaltowej z cementem. Dla sprawdzenia wzajemnej tolerancji cementu z emulsj asfaltow naley 100g cementu przewidzianego do wykorzystania zmiesza z 50g wody (w/c = 0,5) dla uzyskania zawiesiny. Bezporednio po wykonaniu zawiesiny dodaj si 100g emulsji asfaltowej i miesza do uzyskania jednorodnej mieszaniny. Naley mierzy czas od pocztku mieszania do wytrcenia emulsji. Wytrcenie emulsji (zmiana lepkoci i wyranie koloru mieszanki rodkw wicych) powinno zacz si najwczeniej po 5 minutach. Badania mieszanki MCE naley przeprowadza na mieszankach z minimum trzema zawartociami pierwszego rodka wicego, przy staej zawartoci drugiego rodkw wicych. rodki wice naley zmienia o 1 do 2% w stosunku do iloci w poprzedzajcej prbce. W razie potrzeby, gdy nie mona uzyska wymaganych parametrw, naley zmieni rodek wicy lub skorygowa mieszank mineraln. Dla zapewnienia dobrej urabialnoci przy wytwarzaniu zawiesiny woda cement, stosunek w/c powinien by zbliony 1,0, jednak w adnym przypadku nie moe by mniejszy od 0,5. Przygotowanie mieszanki MCE (mieszanki prbne) musi tak przebiega, aby osignite zostao jednorodne rozoenie rodkw wicych w mieszance mineralnej. W mieszance MCE naley okreli dla kadej serii prb gsto strukturaln. Badania wykonuje si na prbkach suchych, po 7 lub 28 dniach przechowywania.
Strona 95 z 102
6.1.4 Badanie prbek
Po wyjciu z formy prbki okrelana jest jej wilgotno jako iloraz z wilgotnej masy i objtoci, ktr oblicza si rachunkowo przez pomiar wysokoci prbki i rednicy. Uwzgldniajc cakowit zawarto wody w mieszance MCE. Obliczamy lub wyznaczamy gsto objtociow materiau. Zawarto wolnych przestrzeni prbek oblicza si przy zastosowaniu gstoci strukturalnej wyliczonej zgodnie a rozdziaem 8.1.3. Sidmego dnia wyznacza si na dwch prbkach, a po 28 dniach na pozostaych prbkach wytrzymao na porednie rozciganie R, 7 i R, 28 oraz R 14/14 oraz, o ile jest to moliwe odksztacenie poziome i modu sztywnoci zgodnie z instrukcj w zaczniku 2.
6.1.5 Wykorzystanie i ocena wynikw bada
Jako miarodajne, dla okrelenia optymalnego skadu mieszanki, brane s pod uwag wytrzymaoci na porednie rozciganie po 28 dniach podobnie jak wytrzymaoci na porednie rozciganie po 14 dniach skadowania w wodzie. W wyjtkowych przypadkach powinna nastpi rwnie ocena wytrzymaoci na rozciganie po 7 dniach. Moe okaza si celowym wybr kombinacji rodkw wicych poredniej pomidzy badanymi kombinacjami. Wwczas naley rwnie pozostae parametry waciwoci mieszanki odpowiednio interpolowa.
6. 2 Badania wasne Wykonawcy
Wykonawca powinien w czasie wbudowywania sprawdza nastpujce parametry: jako mieszanki mineralne - ocena wzrokowa, orientacyjna zawarto materiaw doziarniajcych, gboko i szeroko frezowania, dozowanie rodkw wicych (cement i emulsja asfaltowa), jednorodno i otoczenie - ocena wzrokowa, grubo wbudowania po zagszczeniu, pooenie zgodne z przekrojem poprzecznym. Co kade 3000 m2, ale minimum raz w cigu dnia roboczego wzgldnie dla kadego odcinka budowy naley okreli nastpujce parametry: zawarto wody w mieszance mineralnej, gsto w stanie suchym i wilgotnym na dwch zagszczonych na placu budowy prbkach zgodnie z zacznikiem 1. Badania gotowej warstw y naley wykona w odstpach co najwyej 50 metrowych. Naley zbada: spadek poprzeczny, rwno, nono.
Strona 96 z 102
6.3
Badania kontrolne
Co kade 3000 m2 wykonywanej warstwy, ale minimum raz dziennie wzgldnie co kady odcinek naley okreli nastpujce parametry na dwch prbkach zagszczonych na budowie podczas wbudowywania zgodnie z zacznikiem 1: zawarto wolnych przestrzeni, wytrzymao na porednie rozciganie po 28 dniach R28, o ile jest to moliwe odksztacenie poziome i modu sztywnoci E po 28 dniach, Na gotowej warstwie: grubo wbudowania, zawarto wolnych przestrzeni, wskanik zagszczenia, rwno, spadek poprzeczny, pooenie zgodne z profilem.
6.4 Metody bada
Prbki powinny by zagszczone zgodnie z zacznikiem 1. Badania cech zacznikiem 2. mechanicznych powinny by przeprowadzone zgodnie z
Wskanik zagszczenia oblicza si jako iloraz z wyliczonej przy pomocy gstoci strukturalnej w stanie suchym wbudowanej warstwy i gstoci strukturalnej prbki w stanie suchym. Gsto strukturalna nawierzchni okrela si na rdzeniach wywierconych z nawierzchni. Miejsca poboru rdzeni musz by te same co i prbek mieszanki MCE zagszczonej podczas wbudowania. Pobr rdzeni naley przeprowadzi najwczeniej po 20 dniach. Dni ze redni temperatur powietrza poniej + 50C nie s wliczane do czasu badania i pobierania prbek.
Strona 97 z 102
ZACZNIK 1. 1.
PRZYGOTOWANIE PRBEK MIESZANKI MCE DO BADA
Zakres stosowania
Metod zagszczenia stosuje si do mieszanek MCE o maksymalnym uziarnieniu do 31,5 mm (maksymalnie 10% nadziarna do 63 mm). Wytwarzanie prbek moe mie miejsce zarwno w laboratorium, jak i na placu budowy.
2. Sprzt i rodki pomocnicze
Sprzt: forma o rednicy 150 mm, wysokoci h = 300 mm (rysunek Z.1) 2 pyty stemplowe 149,6 mm i h = 30 mm z czterema bocznymi wpustami (rowkami) do odprowadzania wody, 2 stemple o wysokoci h = 60 mm, waga o dokadnoci 1g, do zagszczania w laboratorium prasa kontrolna o maksymalnym ciarze 100 kN do zagszczania na placu budowy zestaw do zagszczania: olejowa pompa rczna, maksymalne cinienie robocze 700 barw, jednostopniowa, przewd wysoko cinieniowy (do 700 barw obcienia) z przystawk, manometr ze skal od 0 do 700 barw, cylinder cinieniowy, maksymalny nacisk 100 kN , czynna powierzchnia toka 20,3 cm 2, maksymalny skok 101 mm (pompa od VSS). rodki pomocnicze: tocznik (stempel cinieniowy) do ryglowania toka urzdzenia cinieniowego, bibua filtracyjna 145 mm, olej do smarowania formy.
3. Zagszczanie
Zagszczanie powinno odbywa si wg nastpujcych zasad: Form naley posmarowa olejem, aby materia nie przykleja si do cianek. Do formy naley woy pyt stemplow o gruboci 30 mm i przykry j bibu filtracyjn. Wsypa do formy porcj mieszanki MCE, tak aby po zagszczeniu prbka miaa wysoko 125 mm 5mm. Mieszanka w stanie lunym wkadana jest do formy, przykryta bibu filtracyjn i drug pyt stemplow. Przy napenianiu formy naley uwaa, aby grube ziarna byy jednorodnie rozoone w mieszance. Ziarna lub kawaki o rednicy wikszej od 32mm naley usun. Napenion form do zagszczania cznie ze stemplem i pytami stemplowymi naley umieci w urzdzeniu zagszczajcym tak, aby obie pyty stemplowe pozostay ruchome w trakcie zagszczania (zagszczanie wg zasady podwjnego toka).
Strona 98 z 102
Stempel Pyta z rowkami do odprowadzania wody Mieszanka MCE
Forma
Rysunek Z.1. Schemat przygotowania prbki z mieszanki MCE
Prbk zagszcza si statycznie poprzez przyoenie nacisku osiowego o wielkoci 49 kN (2,8 N/mm2). Naley zwrci szczegln uwag, aby nie doszo do skrzywienia pyt stemplowych. Po przyoeniu obcienia na skutek plastycznego zachowania mieszanki MCE nastpi jej zagszczenie i wywoa to spadek obcienia. Po spadku obcienie naley przyoy ponownie obcienie maksymalne rwne 49 kN. Czynno t naley powtarza, tak dugo a spadek obcienie nie bdzie wikszy ni do 45 kN (2,6 N/nm2). Zasad przykadania obcie ilustruje rysunek Z.2. Obcienie naley wyrwnywa do maksymalnego poziomu wwczas, gdy obcienie dalej ju nie spada lub gdy zostanie osignite dolne graniczne obcienie. Jeeli oba te warunki nie wystpi to obcienie naley podnie najpniej po dwch minutach. Na og obcienie kocowe osigane jest po 5 do 7 taktach obcieniowych. Prbki rozformowywane s nastpnego dnia, po uformowaniu. Prbka po rozformowaniu jest waona z dokadnoci 1g, a jej rednia wysoko okrelona z dokadnoci 1mm.
Strona 99 z 102
Rysunek Z.2. Cykliczny sposb przykadania obcienia podczas zagszczania prbek ZACZNIK 2 OKRELENIE PODSTAWOWYCH PARAMETRW MIESZANKI MCE
Okrelenie podstawowych parametrw mieszanki MCE obejmuje okrelenie: Wytrzymaoci na porednie rozciganie, Odksztacenia poziomego, Moduu sztywnoci. Wytrzymao na porednie rozciganie suy do oceny jakoci mieszanki MCE. Jest to badanie obowizkowe. Okrelenie odksztacenia poziomego oraz moduu powinno by przeprowadzone w miar moliwoci sprztowych. Okrelenie odksztacenia i moduu sztywnoci ma charakter jedynie informacyjny.
1. Prbki
Badanie wytrzymaoci na porednie rozciganie przeprowadza cylindrycznych prbkach o rednicy 150 mm i wysokoci okoo 125 mm.
2. Przygotowanie prbek do badania
si
na
Dla kadej prbki naley okreli redni wysoko i redni rednic. Przed badaniem prbki s poddawane kondycjonowaniu w temperaturze badania +5C w powietrzu. Przy temperaturze wyjciowej +20C, kondycjonowanie naley przeprowadzi od 8 do 12 godzin.
Strona 100 z 102
3.
Formy, sprzt, maszyny badawcze
Badanie to przeprowadzono w prasie do badania Marshalla, o przesuwie toka 50 mm/min. Obcienie jest przekazywane przez przekadki o szerokoci 12 mm i krzywinie o promieniu 75 mm dla prbek o rednicy 150 mm. Prbk obciano a do zniszczenia. Badanie poredniego rozcigania przedstawiono na rysunku Z.1. Do pomiaru odksztacenia poziomego potrzebne jest specjalna przystawka, ktrej nie pokazano na rysunku Z.3.
Rysunek Z.3. Badanie wytrzymaoci mieszanki MCE na porednie rozciganie, bez pomiaru przemieszcze poziomych
4. Parametry
Wytrzymao na porednie rozciganie wyznacza si ze wzoru:
R=
2P dh
gdzie: R - wytrzymao na porednie rozciganie [MPa], P - sia niszczca [N], d - rednica prbki [mm], h - wysoko prbki [mm],
Odksztacenie poziome wyznacza si ze wzoru:
= 1000
2 u (1 3 ) d (0,274 + )
gdzie: - odksztacenie poziome [], P - sia niszczca [N], d - rednica prbki [mm], - wspczynnik Poissona (0,3), - przemieszczenie poziome w chwili zniszczenia prbki [mm]
Strona 101 z 102
Modu sztywnoci wyznacza si ze wzoru:
E=
P (0,274 + ) hu
gdzie: E - Modu sztywnoci [MPa], P - sia niszczca [N], h - wysoko prbki [mm], - wspczynnik Poissona (0,3), u - odksztacenie poprzeczne przy 45% siy niszczcej [mm] Jako wyniki kocowe naley poda: Obowizkowo: Wytrzymao na porednie rozciganie [MPa] Gsto strukturaln [g/cm3] Wysoko prbki [mm] W miar moliwoci: Odksztacenie poziome [0/00] Modu sztywnoci E [MPa] przy 45% obcienia niszczcego
Literatura:
1. Zawadzki J., Matras J., Mechowski T., Sybilski D.: Warunki techniczni wykonania warstw podbudowy z mieszanki mineralno-cementowo emulsyjnej (MCE) IBDiM, Zeszyt 61, Warszawa 1999. 2. Merkblatt fr Kaltrecycling in situ im Straenoberbau Forschungsgesellschaft fr Straen- und Verkehrswesen Arbeitsgruppe Mineralstoffe im Straenbau, Kln, 2005
Strona 102 z 102

CementEmulsion Mixture

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

CementEmulsion Mixture

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

POLITECHNIKA

Katedra Inynierii Drogowej

WERYFIKACJA ZASAD PROJEKTOWANIA MIESZANEK MINERALNO-CEMENTOWO-EMULSYJNYCH RAPORT KOCOWY

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

WERYFIKACJA ZASAD PROJEKTOWANIA MIESZANEK MINERALNO-CEMENTOWO-EMULSYJNYCH RAPORT KOCOWY

Podstawa opracowania 5 Opis problemu 7 Cel i zakres prac. 7

5.1. 5.2. 5.3.

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

WERYFIKACJA ZASAD PROJEKTOWANIA MIESZANEK MINERALNO-CEMENTOWO-EMULSYJNYCH

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Cel i zakres prac

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Rysunek 4.1. Wpyw cementu i asfaltu na w aciwoci materiaw [7]

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Tablica 4.2. Zalecane uziarnienie mieszanki mineralnej

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Rysunek 4.7. Zaleno pomidzy wytrzymaoci a odksztaceniem

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Rysunek 4.10. Test urabialnoci w urzdzeniu NYNAS Workability Tester [29]

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Dowiadczenia ze stosowaniem podbudw z mieszanki MCE w Polsce

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Rysunek 6.1. Przykadowa, wypeniona ankieta z GDDKiA, oddzia w Bydgoszczy

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

DK2(92) 138+600 149+800

DK2(92) 150+500 152+940

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Cd. tablicy 5.2.

1,5 2,5 1,2 2,5 1,5 3 3 3,9 1,2 2,5

1,5 3,5 5,9 3,6

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Suma dugoci odcinkw z podbudow z MCE [km]

Rysunek 5.2. Zestawienie dugoci odcinkw z podbudow z mieszanki MCE

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Tablica 5.3. Zawartoci cementu dla podbudw drogowych

Weryfikacja zasad projektowania mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych Raport kocowy

Wizualna ocena nawierzchni z podbudowami z mieszanek MCE