Piotr Janiak

Regulacje antydumpingowe w Unii Europejskiej.

Handel zagraniczny w czasach obecnych sta si jednym z waniejszych zagadnie w polityce zagranicznej poszczeglnych Pastw Czonkowskich Unii Europejskiej. Producenci na rynku wewntrznym musz mie zapewnion ochron przed praktykami nieuczciwego handlu. Jednymi z najgroniejszych s praktyki dumpingowe, bdce coraz czciej stosowane przez midzynarodowe firmy jako rodzaj swoistej strategii handlowej, mogcej jednak przynie powane straty dla gospodarki kraju importujcego. Regulacje antydumpingowe odgrywaj istotn rol, w porwnaniu z innymi rodkami ochrony rynku, jak ca ochronne nakadane na produkty nielegalnie subsydiowane czy kontrola eksportu, ca antydumpingowe s nakadane nawet parokrotnie czciej. Warto zaznaczy, i 85% nowych postpowa wszczynanych przeciwko nielegalnym praktykom handlowym to postpowania antydumpingowe1. Zagadnienia zwizane z dumpingiem nastarczaj wiele trudnoci i w swojej materii budz rwnie wiele kontrowersji. Spowodowane jest to faktem, i praktyki takie s z natury rzeczy bardzo skomplikowane, jednak nie kada forma dumpingu jest nielegalna i karalna. Istnieje wiele przykadw, w ktrych zachowanie producenta polegajce na sprzeday swoich produktw po zanionych cenach moe by wynikiem racjonalnej kalkulacji, majcej na przykad na celu podniesienie zapotrzebowania na dany produkt, co w przyszoci mogoby zrekompensowa poniesione wczeniej straty. Z drugiej jednak strony zanianie cen moe by bardzo siln broni w rkach niektrych eksporterw. W skrajnych przypadkach, gdy mamy do czynienia z tak zwanym dumpingiem drapienym, moe to prowadzi do eliminacji
1

Na podstawie danych zaczerpnitych z Sekretariatu WTO http://www.wto.org/english/tratop_e/adp_e/adp_e.htm#annualreports

konkurencji na danym rynku. W rezultacie pozwala to takiemu podmiotowi osign pozycj monopolistyczn, co w konsekwencji moe prowadzi do znacznych naduy i finalnie wzrostu cen danego produktu. Zakaz naduywania pozycji dominujcej jest wyranie wyraony w art. 82 Traktatu Rzymskiego. Problematyka ta bya rwnie przedmiotem sporw przed Europejskim Trybunaem Sprawiedliwoci 2. Rozrni wic naley pojcie dumpingu jako przemylanej dziaalnoci przedsibiorcy, zgodnej z zasadami handlu od dumpingu uytego jako instrumentu handlu nieuczciwego. Ewolucja przepisw antydumpingowych Unii Europejskiej bierze swj pocztek od Traktatu Rzymskiego z 1957 r., gdzie ustanowiona Europejska Wsplnota Gospodarcza jako jeden z celw obiera sobie wprowadzenie wsplnej polityki handlowej wobec krajw spoza Wsplnoty. Zgodnie z artykuem 133 par. 1 (dawny 113/1) Traktatu, jednym z zaoe tej polityki jest ochrona rynkw Wsplnoty przed praktykami handlowymi powszechnie okrelanymi jako unfair, takimi jak dumping i subwencje. Pierwsz regulacj stricte antydumpingow datuje si na 5 kwietnia 19683, ktra wesza w ycie rok pniej. Nastpnym wielkim krokiem byo wprowadzenie tak zwanej Regulacji rubokrta z roku 1984 majcej na celu uniemoliwienie praktyk zmierzajcych do obejcia antydumpingowych decyzji Rady. W roku 1988 cao dotychczasowego ustawodawstwa antydumpingowego zostaa zebrana w jednym tekcie4. Jednak par lat pniej, po zakoczeniu Rundy Urugwajskiej i uchwaleniu nowego Kodeksu Antydumpingowego z 1994, zastpiono to nowym rozporzdzeniem Rady Europejskiej Nr 384/96 z 22 grudnia 1995. Wraz z pniejszymi zmianami Rozporzdzenie to obowizuje do dzisiaj i jest podstaw dziaa majcych w zakresie ochron rynku UE przed nielegalnymi praktykami dumpingowymi5. Warto rwnie zaznaczy, i wyej wspomniane Rozporzdzenie prawie wiernie adoptuje podstawowe zasady wynikajce z Artykuu VI GATT6. Rozporzdzenie to wprowadza take cise limity czasowe w granicach ktrych naley zakoczy poszczeglne etapy postpowania antydumpingowego. Ma to na celu spowodowanie, aby skargi rozpatrywane byy stosunkowo szybko i efektywnie Czym jest wic dumping? Warto podkreli, e istnieje szereg rnych definicji okrelajcych to pojcie, ja jednak odwoam si do definicji legalnej, w myl ktrej
2 3

Zob. wyrok ETS w sprawie: AKZO Chemie BV v. Commission (C-62/86) Rozporzdzenia Rady Nr. 459/68 4 Rozporzdzenie Rady Nr 2423/88 z dnia 11 lipca 1988r. 5 R. Ludwikowski, Handel midzynarodowy, C.H. Beck 2006, str. 207 6 Agreement on Interpretation of Article VI of General Agreement of Tariffs and Trade

produkt uznaje si za dumpingowy, jeeli jego cena eksportowa do Wsplnoty jest nisza od porwnywalnej ceny podobnego produktu, w zwykym obrocie handlowym, ustalonej w kraju wywozu7. Istotne i wymagajce wyjanienia jest take znaczenie okrelania produkt podobny. Mianowicie, jest to produkt identyczny a w przypadku braku takiego produktu, inny produkt, ktry wprawdzie nie przypomina go pod kadym wzgldem, ale ktrego waciwoci s bardzo zblione do cech danego produktu.8 Jednake jak zostao podkrelone wyej nie kada praktyka dumpingowa jest karalna i eby zakwalifikowa j jako nielegaln musz zaistnie jeszcze inne przesanki. Eksport danego produktu na rynek Unii Europejskiej moe by zakwalifikowany jak nieuczciwa praktyka handlowa, gdy powoduje szkod lub istnieje powane zagroenie wystpienia szkody. Ponadto, szkoda powodujca zagroenie dla okrelonego przemysu kraju importujcego musi by szkod materialn9. Wyjanienie tego terminu znajdujemy w Akcie o Taryfach Handlowych Stanw Zjednoczonych z 1930, gdzie moemy przeczyta, i szkoda nie moe by nieistotna, niematerialna czy niewana10. Ponadto, zamiast udowadnia, e zaistniaa szkoda materialna moemy podnie, e eksport powoduje lub moe powodowa fakt opnienia w zaoeniu lub rozwoju sektora publicznego. Nastpnie Komisja musi zbada czy naoenie ce antydumpingowych ley w interesie Wsplnoty. W odrnieniu od Kodeksu Antydumpingowego WTO, gdzie nie odnajdziemy adnego testu przydatnoci ce antydumpingowych, zasada interesu Wsplnoty jest bezporednio wyraona w ustawodawstwie antydumpingowym Unii Europejskiej. Zasada ta pokazuje rnice w europejskim i amerykaskim podejciu do penalizacji dumpingu. W Stanach Zjednoczonych ca s nakadane niemal automatycznie, natomiast w Unii Europejskiej podejcie jest znacznie bardziej elastyczne i daje duo wicej swobody w ocenianiu czynnikw odpowiedzialnych za naoenie kar na produkty przypuszczalnie dumpingowe. Kolokwialnie, zasada interesu Wsplnoty jest okrelana jako wentyl bezpieczestwa11 w sprawach antydumpingowych. Dziki niej mona unikn sytuacji, gdy naoenie ce moe spowodowa wicej szkody ni korzyci. Podejcie to zdaje si by suszne, gdy ca antydumpingowe dotykaj nie tylko eksportera produktu dumpingowego, lecz take
7 8

Rozporzdzenie Rady Nr 384/96 z dnia 22 grudnia 1995r, Art. 1 par. 2 Zob. Rozporzdzenie Nr 384/96, Art. 1 par. 4 9 Zob. Rozporzdzenie Nr 384/96, Art. 3 par. 1 10 United States Tariff Act of 1930, Sec. 771 (7) (A) 11 Marc Wellhausen, The Community interest test in antidumping proceeding of the European Union, American University International Law Review 2001, poz. 1027

inne grupy, jak chociaby konsumentw, detalistw czy krajowych producentw, uywajcych danego towaru w swoim cyklu produkcyjnym. Zasadniczym terminem przy omawianiu tytuowego rodka ochrony rynku jest margines dumpingowy. Jest to rnica pomidzy cen eksportow pacon na rynku Unii a normaln wartoci, przez ktr ustawodawstwo UE rozumie cen sprzeday na rynku wewntrznym eksportera12. Jeeli eksporter nie prowadzi sprzeday produktu na swoim rynku krajowym musimy wtedy zastosowa cen konstrukcyjn. Kalkulujemy wtedy koszty poszczeglnych elementw produkcji, dodajc pewne wydatki dodatkowe, jak przykadowo koszty transportu czy podatki. Cen tak moemy rwnie zrekonstruowa uywajc do porwnania zastpczego rynku kraju trzeciego13. Jeeli import danego kraju nie przekracza 1% rynku Wsplnoty to postpowania antydumpingowego w ogle nie wszczyna si14. Postpowanie antydumpingowe jest to skomplikowany proces i zazwyczaj stanowi wyzwanie dla eksperta od prawa handlowego. Rozpoczyna je skarga wniesiona do Komisji Europejskiej. Moe by wniesione przez kad osob fizyczna, prawn lub jednostk organizacyjn nie posiadajc osobowoci prawnej, dziaajcej w imieniu przemysu wsplnotowego15. Skarg wnosi si bezporednio do Komisji lub za porednictwem odpowiednich wadz Pastwa Czonkowskiego. Wnioskodawcy musz mie poparcie lokalnego przemysu i reprezentowa przynajmniej 25% cakowitej produkcji towaru bdcego przedmiotem sprawy. Obok udowodnienia zainteresowania lokalnych producentw w eliminacji dumpingu w skardze musz zosta take przedstawione dowody na to, e dany produkt powoduje albo grozi spowodowaniem szkody materialnej dla danego przemysu. Po wstpnym zbadaniu wniosku, komisja decyduje czy wniosek moe zosta przyjty czy odrzucony. Wniosek uznaje si za nieuzasadniony, gdy Komisja stwierdzi, e dumping nie mia miejsca, nie powodowa szkody albo wnioskodawca nie mia wymaganego poparcia ze strony producentw lokalnych. W przypadku przyjcia wniosku rozpoczyna si trudne postpowanie majce na celu ustalenie czy zaszy wszystkie przesanki i w efekcie czy moliwe i konieczne jest naoenie ce antydumpingowych na eksportera.

12 13

Zob. R. Ludwikowski, dz.cyt., str. 209 Zob. Rozporzdzenie Nr 384/96, Art. 2 pkt 3 14 Zob. Rozporzdzenie Nr 2423/88 , Art. 12 pkt 2a 15 Zob. Rozporzdzenie Nr 384/96, Art. 5 par. 1

Z pozoru atw czynnoci, w rzeczywistoci powodujc najwiksze trudnoci jest ustalanie wspomnianego ju wczeniej marginesu dumpingowego, czyli rnicy pomidzy cen eksportow danego produktu a cen na rynku w kraju jego pochodzenia. Musimy tutaj zbada czy przypadkiem nie porwnujemy dwch rnych towarw, bardzo czsto zdarza si take, e towar eksportowy nie jest sprzedawany na rynku wewntrzny producenta. Naley wzi take pod uwag elementy korygujce rnice midzy tymi dwoma cenami. Przykadowo, eksperci badajcy dan spraw musz wzi pod uwag koszty wprowadzenia nowego towaru na rynek, koszty promocji, ubezpieczenia, czy rnego rodzaju podatki, jak chociaby podatek poredni, refundowany w stosunku do towarw eksportowanych. Rnice w cenie moe powodowa take chonno danego rynku, uzasadniajca redukcj cen16. Katalog przykadw jest otwarty, dlatego trzeba bada kad spraw indywidualnie biorc pod uwag szereg rnych czynnikw. Dochodzenie nie moe przekroczy 15 miesicy od dnia zainicjowania i moe skutkowa naoeniem bd odstpieniem do ukarania cem antydumpingowym. Dzieje si tak gdy Komisja uzna, e co jest niepotrzebne, nie ley w interesie Wsplnoty lub gdy margines dumpingowy jest de minimis, czyli nie przekracza 2% ceny eksportowej17. W przypadku, gdy Komisja zdecyduje si naoy co, nie moe ono by wysze ni margines dumpingowy, jednake w myl zasady lesser duty Komisja czsto ogranicza jego wysoko do poziomu wystarczajcego do rekompensaty szkody jak ponis przemys Wsplnoty18. Jest to nastpny przykad pokazujcy nam rnice pomidzy amerykaskim i europejskim podejciem do dumpingu, gdzie w USA zasada ta nie ma zastosowania i zazwyczaj nakadane s najwysze kary. Komisja prowadzi cae postpowanie i przygotowuje kocowa rekomendacj dla Rady Europejskiej, ktra to wanie jest organem podejmujcym ostateczn decyzj o naoeniu ce antydumpingowych. Od 2003 roku Rada ma take obowizek konsultacji z Komitetem Doradczym, skadajcym si przedstawicieli pastw czonkowskich, ktrzy peni w sprawach antydumpingowych funkcje opiniodawcze 19. Organem odpowiedzialnym za egzekucj jest Dyrektoriat Generalny do Spraw Handlu Unii Europejskiej.

16 17

R. Ludwikowski, dz.cyt., str 220-222 Zob. Rozporzdzenie Nr 384/96, Art. 9 par. 3 zd 2 18 Europe Trade Issues - http://ec.europa.eu/comm/trade/issues/respectrules/anti_dumping/pr230206_qa_en.htm 19 Rozporzdzenie Rady Nr 11035/03 wprowadzajce poprawki do Rozporzdzenia Nr 384/96

W trakcie postpowania Komisja moe take zaproponowa porozumienie z eksporterem (tzw. undertaking), w ktrym zobowizuje si on dobrowolnie podnie ceny swoich towarw. W przypadku niedotrzymania porozumienia dziaanie Komisji jest do szybkie i zdecydowane i skutkuje naoeniem ca, zazwyczaj obejmujcego cay okres, w ktrym porozumienie nie byo honorowane20. Warto take tutaj pokusi si o porwnanie do Stanw Zjednoczonych, gdzie takie porozumienia nale do rzadkoci, w UE natomiast bya to zazwyczaj rutynowa procedura, stosowana w wikszoci przypadkw. Naley jednak podkreli, i ostatnio zmienio si podecie do zawierania wspomnianych porozumie. Krytycy tego rozwizania podnosz, e naraa to Uni na ponoszenie znacznych kosztw, zwizanych z koniecznoci staego monitorowania dziaa eksporterw z ktrym porozumienie zawarto. Dodatkowo komplikujcym czynnikiem jest szybko rozwijajcy si postp technologiczny i co za tym idzie czste modyfikacje towarw, co skutkuj tym, i Komisja nie zawsze wie czy ma do czynienia z produktem objtym dziaaniem antydumpingowym czy z produktem zupenie nowym.

Bibliografia: 1. 2. 3. Rett R. Ludwikowski Handel midzynarodowy. C.H. Beck, Warszawa 2006 Janusz Justyski Podstawy prawne polityk gospodarczych Unii Europejskiej, TNOiK, Toru 2004 Anne MacGregor, Annamaria Mangiaracina The EUs refusal to grant China market Economy status and recent amendments to European anti-dumping law, 2004 Sweet & Maxwell Limited and Contributors 4. Patrick J. McDermott Extending the reach of their antidumping laws: The European Communitys Screwdriver Assembly Regulation, 1988 by the Law & Policy in International Business 5. Marc Wellhausen , The Community interest test in antidumping proceeding of the European Union, 2001 American University International Law Review, poz. 1027 6.
20

Estela Montado, The Political Economy of Anti-dumping in Europe,

Zob. Rozporzdzenie Nr 384/96, Art. 8

University of Bristol, praca dostpna pod http://www.etsg.org/ETSG2001/papers/H1_3.pdf 7. 8. 9. 10. 11. 12. Trade and Industry Department - http://www.tid.gov.hk Gateway to the European Union: Trade Issues http://europa.eu.int/comm/trade/issues/index_en.htm International Trade Center - http://www.intracen.org/worldtradenet International Trade Forum - http://www.tradeforum.org/ World Trade Organization http://www.wto.org/english Foreign Trade International System http://www.sice.oas.org/tdctrade.com