Autor: dr Maria Wagiska-Marzec

POLSKA PREZYDENCJA W RADZIE UE: OPRAWA KULTURALNA (2011)

O ile kwestia przewodnictwa w Radzie UE w krajach tzw. starej Europy nie jest dla nich czym nadzwyczajnym i nie budzi specjalnych emocji spoecznych i politycznych, gdy oswojono si ju w nich z form rotacji, o tyle w Polsce traktuje si to jako spraw wyjtkow, prestiow, do ktrej trzeba si dobrze przygotowa pod wieloma wzgldami. Dotyczy to rwnie sfery kultury. Wychodzi si bowiem z zaoenia, e przekaz pewnych treci i wartoci poprzez kultur niesie w sobie ogromny potencja, gdy ma szans dotarcia do osb zainteresowanych nie tylko polityk. Nic wic dziwnego, e pierwsze rozmowy i ustalenia Nr 52 / 2011 130411 INSTYTUT ZACHODNI im. Zygmunta Wojciechowskiego Instytut Naukowo-Badawczy, Pozna dotyczce oprawy kulturalnej tego wydarzenia podjto ju w 2009 r. Zgodnie z decyzj ministra kultury i dziedzictwa narodowego z dnia 5 sierpnia 2009 r. opracowanie programu wydarze kulturalnych przypadajcych na okres polskiej prezydencji w Radzie UE, zostao powierzone dwm instytucjom: Narodowemu Instytutowi Audiowizualnemu, ktrego zadaniem jest przygotowanie programu w Polsce, oraz Instytutowi Adama Redakcja: Joanna Dobrowolska-Polak (redaktor naczelna), Marta Gtz, Piotr Cichocki Mickiewicza, odpowiedzialnemu za program za granic. Kilka dni pniej, 11 sierpnia 2009 r. minister kultury i dziedzictwa narodowego powoa specjaln Rad Programow ds. Oprawy Kulturalnej Polskiego Przewodnictwa w Radzie UE w 2011 r. Jej zadaniem jest opiniowanie i rekomendowanie ministrowi kultury

i dziedzictwa narodowego projektw i inicjatyw zwizanych z programem kulturalnym planowanym na ten okres. W skad Rady weszli: Ewa Ger (dyrektor Departamentu Wsppracy z Zagranic Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego) jako przewodniczca, Waldemar Dbrowski (dyrektor Teatru Wielkiego w Warszawie), Krzysztof Dudek (dyrektor Narodowego Centrum Kultury), Micha Merczyski (dyrektor Narodowego Instytutu Audiowizualnego), Joanna Mytkowska (dyrektor Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie), Maciej Nowak (dyrektor Instytutu Teatralnego im. Z. Raszewskiego), Agnieszka Odorowicz (dyrektor Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej), Pawe Potoroczyn (dyrektor Instytutu Adama Mickiewicza) oraz Andrzej Rottermund (dyrektor Zamku Krlewskiego w Warszawie). We wsppracy z Instytutem Adama Mickiewicza (IAM) i Narodowym Instytutem Audiowizualnym (NIA), po konsultacjach z midzyresortowym zespoem opiniodawczo-doradczym ds. promocji i kultury, (MKiDN) Ministerstwo opracowao Kultury i Dziedzictwa zaoenia Narodowego Strategiczne

programu kulturalnego polskiej Prezydencji w II poowie 2011 r. Do dokumentu doczono informacj dotyczc wyboru stolic, w ktrych powinno si skoncentrowa dziaania promocyjne. Wybr stolic zosta uzgodniony pomidzy MSZ, MKiDN oraz Penomocnikiem Rzdu ds. Przygotowania Organw Administracji Rzdowej do Sprawowania przez RP przewodnictwa w Radzie UE. Na licie wybranych stolic znalaz si m.in. rwnie Berlin. W stolicy Niemiec program kulturalny ma by kontynuacj dziaa podjtych ju w 2009 r., zwizanych z rocznic 1989 r. oraz z obchodami Roku Chopinowskiego. Na czas Prezydencji Polski w UE Instytut Adama Mickiewicza opracowa pi gwnych projektw, ktre maj by realizowane w 10 strategicznych stolicach europejskich. Bd to: 1) Projekt specjalny: I, CULTURE @ Made in the EU, Trademarked in Poland.

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 2

2) Karol Szymanowski: w ramach kontynuacji promocji polskich twrcw muzyki klasycznej za granic. W programie przewiduje si koncertowe wykonania Krla Rogera, Stabat Mater i innych utworw kompozytora. Wykonawcami bd artyci polscy i zagraniczni, ktrzy wystpi w prestiowych salach koncertowych. 3) Rok Czesawa Miosza zwizany z przypadajc na 2011 r. 100. rocznic urodzin poety. Promocja jego twrczoci wpisuje si w projekty realizowane w ramach tematyki dotyczcej Partnerstwa Wschodniego. 4) Prezentacja spektaklu Planeta Lem przez Teatr Biuro Podry. Planeta Lem robotw S. Lema; w przestrzeni publicznej. 5) Przewodnik dla Polakw: to projekt specjalny, ktry skada si z cyklu filmw dokumentalnych traktujcych m.in. o polskiej muzyce rockowej i punkowej, polskiej kuchni, modzie, zabawkach, a take wyprawach alpinistycznych. Cykl ten zostanie wyemitowany w stacjach telewizyjnych (np. BBC 4, arte i inne) w poszczeglnych krajach oraz na ekranach kin. Berlin bdzie jedn z wybranych stolic europejskich, w ktrych planuje si zaprezentowa szczeglnie bogat ofert kulturaln. Zgodnie z zapowiedziami zwaszcza jesieni 2010 r. przewiduje si wzmoon obecno polskiej kultury w Berlinie na skal dotd niespotykan. We wsppracy z Instytutem Polskim zaplanowano wiele przedsiwzi w dziedzinie muzyki, filmu, sztuk wizualnych, literatury, teatru, a take architektury i konserwacji. Celem tak skomasowanej prezentacji polskich dokona kulturalnych jest dotarcie do szerszych krgw spoecznych i pokazanie zmian, jakie zaszy w Polsce i polskiej kulturze w ostatnich latach. Do realizacji wsplnych projektw polsko-niemieckich renomowane w Instytutowi krajobrazie udao si pozyska stolicy dwie kulturalnym Niemiec to sztuka nawizujca do Bajki spektakl zostanie zaprezentowany

instytucje: Akademie der Knste (AdK), zrzeszajc artystw

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 3

z rnych krajw i oferujc program we wszystkich dziedzinach kultury i sztuki, oraz Berliner Festspiele. Wystawa historyczna Polska Niemcy: 1000 lat ssiedztwa w Europie Najwaniejszym o wydwiku i najbardziej nonym wydarzeniem bdzie kulturalno-polityczno-spoecznym

niewtpliwie wielka wystawa dotyczca wzajemnych relacji polsko-niemieckich na przestrzeni dziejw: Polska-Niemcy. 1000 lat ssiedztwa w Europie, nad ktrej przygotowaniem czuwa Andy Rottenberg. Zostanie ona zaprezentowana w prestiowej galerii Martin-Gropius Bau w okresie 22 wrzenia 2011 r. 9 stycznia 2012 r. Ma ona nawizywa do wielkich pokazw typu: Pary Berlin, Berlin Moskwa, czy Moskwa Warszawa. Pomys zorganizowania wystawy zrodzi si ju w marcu 2005 r., podczas wizyty w Polsce wczesnego ministra spraw zagranicznych RFN Joschki Fischera. Inicjatork projektu bya Irena Lipowicz, wczesny penomocnik rzdu RP ds. stosunkw polsko-niemieckich w MSZ. Termin realizacji caego przedsiwzicia zaplanowano pierwotnie na 2008 r. W trakcie przygotowa okazao si jednak, i z uwagi na znaczenie i specyfik tematu oraz rozlego i zoono podejmowanej problematyki, a take potrzeb zaangaowania wielu instytucji w opracowanie koncepcji wystawy, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego uznao, i realizacja tego ogromnego przedsiwzicia wymaga wicej czasu. W styczniu 2007 r. zwrcono si wic do Fundacji Martin-Gropius Bau z propozycj przesunicia jednoczenie terminu o otwarcia na wystawy. nowo dziaa Zdecydowano zwizanych podjciu

z przygotowaniem ekspozycji. Punkt wyjcia stanowia pierwotna koncepcja Andy Rottenberg. Strona niemiecka zadeklarowaa gotowo do wsppracy oraz do wspfinansowania projektu. Partnerem po stronie polskiej sta si Zamek Krlewski. Powoano rwnie Rad Programow wystawy, w skad ktrej weszli: min.

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 4

Wadysaw Bartoszewski, prof. Andrzej Rottermund, prof. Hubert Orowski, prof. J. Rydel oraz prof. Robert Traba. Sprawa wystawy zacza nabiera coraz bardziej realnych ksztatw. Minister B. Zdrojewski bdc w Berlinie z oficjaln wizyt spotka si 9 czerwca 2009 r. z dyrektorem muzeum Martin-Gropius Bau Gereonem Sievernichem. W miesic pniej odbya w dniach 28-29 lipca 2009 r. rewizyta dyrektora Sievernicha oraz dyrektora Muzeum Kultur Europejskich Konrada Vanji w Warszawie. Gocie z Niemiec spotkali si z kurator wystawy A. Rottenberg, a take z przedstawicielami MKiDN; odbyli te wizyt na Zamku Krlewskim i w kancelarii premiera. Wizyta miaa charakter roboczy; rozmowy toczyy si wok kwestii finansowania projektu, wstpnego harmonogramu dziaa, a take skadu niemieckiej Rady Programowej. Do grona polskiej Rady Programowej poproszono rwnie prof. Mari Poprzck. W skadzie niemieckiej czci Rady znaleli si: prof. Dieter Bingen (dyrektor Deutsches Polen-Institut w Darmstadt), prof. Michael G. Mller (historyk Europy Wschodniej z Uniwersytetu Martina Lutra w Halle/Saale), prof. Christian Lbke (dyrektor Centrum Nauk Humanistycznych Historii i Kultury Europy rodkowo-Wschodniej Uniwersytetu w Lipsku), prof. Gottfried Korf (badacz kultury, byy pracownik Uniwersytetu w Tybindze), prof. Konrad Vanja (dyrektor Muzeum Kultur Europejskich Staatliche Museen zu Berlin, Stiftung Preuischer Kulturbesitz), prof. Gertrud Pickhan (Katedra Instytutu Europy rodkowo-Wschodniej na Wolnym Uniwersytecie w Berlinie). Na pierwszym posiedzeniu Rady Programowej w dniach 19-20 padziernika 2009 r. zwrcono uwag na konieczno staej wsppracy midzy czonkami Rady i zespoem kuratorskim, zwaszcza w kwestiach zwizanych z interpretacj faktw historycznych, a take z ustaleniem nonego tytuu wystawy i hase przewodnich. W kolejnym posiedzeniu Rady Programowej w lutym 2010 r. w Berlinie uczestniczyli A. Rottenberg oraz min. Bernd Neumann, penomocnik rzdu RFN ds. kultury i mediw.

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 5

Omwiono na nim m.in. katalog poj i obiektw, ktre powinny si znale na wystawie oraz szereg szczegw dotyczcych ekspozycji. Kolejne posiedzenie zostao zaplanowane na 25 padziernika 2010 r. w Warszawie. Kurator wystawy przedstawia na nim aktualny scenariusz wystawy, na ktrej przewiduje si prezentacj ok. 650 obiektw. Realizacja wystawy zostanie sfinansowana ze rodkw MKiDN oraz Urzdu penomocnika rzdu RFN ds. kultury i mediw. Na wystawie znajd si eksponaty pochodzce ze zbiorw muzew, bibliotek i archiww polskich i niemieckich. Tematem i przewodnim ekspozycji bdzie procesw wydobycie i faktw przedstawienie najwaniejszych

historycznych, ktre w sposb istotny wpyny na ksztat stosunkw midzy obu pastwami na przestrzeni wiekw. Zasadniczy trzon ekspozycji bd stanowi dziea sztuki posiadajce nie tylko walory artystyczne, ale te cechy dokumentu bd komentarza historycznego. Trwaj rozmowy pomidzy Kancelariami Prezydentw RP i RFN na temat objcia wystawy honorowym patronatem. W rozmowie z Informacyjn Agencj Radiow kurator Rottenberg ekspozycja podkrelia, ma skupia i w zamierzeniu na organizatorw procesach uwag wanych

i wydarzeniach historycznych wiadczcych o wspdziaaniu spoeczestw polskiego i niemieckiego. Jest to istotne zaoenie, gdy jak mwia chciaaby zmieni punkt widzenia przecitnego mieszkaca Berlina na polsk histori i histori naszego ssiedztwa. Projekty artystyczne Jednym z bardziej nonych projektw jest cykl Zmiana Perspektywy (Blickwechsel). Spektakularnym wydarzeniem w ramach tego cyklu bdzie wystawa dorobku multimedialnych artystw Zbigniewa Rybczyskiego i Gabora Body w Akademii Sztuk Piknych (Akademie der Knste, AdK) przy Hanseatenweg (27 padziernika 2011 - 1 stycznia 2012). Na wystawie

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 6

gromadzcej

prace

dwch

znanych

artystw

Europy

rodkowej, ktrzy wywarli duy wpyw na wspczesn sztuk, film eksperymentalny, telewizj, znajd si: obrazy filmowe i elektroniczne, szkice, rysunki, obliczenia i wykresy przedstawiajce proces dochodzenia do nowej syntezy obrazu. Celem wystawy ma by spowodowanie zmiany spojrzenia na innowacyjny Wschodniej. Wanym projektem artystycznym bdzie rwnie wystawa Instalacji Wideo Mirosawa Baki w siedzibie AdK przy Pariser Platz, w pobliu Bramy Brandenburskiej (28 padziernika 2011 8 stycznia 2012). Bdzie to pierwsza w Niemczech z takim rozmachem przygotowana prezentacja instalacji wideo tego artysty, zawierajca jego prace od 1998 r. po najnowsze z 2010 r.; ich tematyka koncentruje si wok ciaa ludzkiego, pamici, przemijania, utrwalania ladw. Wystawa jest efektem wsppracy berliskiej Akademii Sztuk Piknych i Instytutu Polskiego w Berlinie oraz Centrum Sztuki Wspczesnej Zamek Ujazdowski. W okresie polskiej prezydencji przewidziane s rwnie imprezy zwizane z teatrem, m.in. Targi Dramatu bdce prezentacj fragmentw wspczesnych dramatw polskich autorw modego pokolenia. W planach jest te zorganizowanie sympozjum polsko-niemieckiego dotyczcego problematyki rekonstrukcji w architekturze, co bdzie okazj do przedstawienia dokona cenionej w Niemczech polskiej szkoy konserwatorskiej. W celu stworzenia szerszej platformy prezentacji rnych dziedzin kultury Instytut Polski nawiza wspprac m.in. z Midzynarodowym Festiwalem Literatury (internationales literaturfestival berlin), podczas ktrego zostan zaprezentowane aktualne polskie projekty literackie i literackomuzyczne, a take twrczo Cz. Miosza. Innym wanym partnerem, z ktrym Instytut nawiza kontakt, jest rwnie renomowana instytucja festiwalowa Berliner Festspiele. Odbywajcy si w stolicy Niemiec co roku jesieni w gmachu i cywilizacyjny potencja Europy rodkowo-

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 7

Berliner Festspiele midzynarodowy festiwal teatru i taca Spielzeit Europa (tym razem 9 listopada 2011 r.) od kilku lat prezentuje Berlina. W najciekawsze tegorocznej zjawiska edycji teatralne i spektakle zostan wyrniajcych si teatrw. Jest to jeden z waniejszych festiwali Spielzeit Europa zaprezentowane rwnie najnowsze spektakle polskie, m.in. Szosa Wookoamska wg Heinera Mllera w re. Barbary Wysockiej w wykonaniu Teatru Polskiego z Wrocawia1. Do tegorocznej edycji zosta zaproszony take spektakl Grzegorza Jarzyny MEDEA, wyreyserowany przez niego w wiedeskim Burgtheater. W programie festiwalu znajd si ponadto spektakle: Alvisa Hermanisa, Angelin Preljocaj, Frederica Fisbacha, Sylvie Guillem i Russella Maliphanta. Dziki staraniom Instytutu Polskiego, w listopadzie 2011 r. w kinach Berlina i Poczdamu: Arsenal, Zeughaus, Haekesche Hfe i Neue Kant odbdzie si retrospektywa: Andrzej Wajda Komplett obejmujca caoksztat jego twrczoci. W programie zaplanowano take warsztaty, dyskusje ze studentami szk filmowych Berlina i Poczdamu, koncert muzyki z filmw Wajdy, wystaw plakatw oraz konferencj na temat adaptacji literackich w filmach. Polscy muzycy jazzowi wezm z kolei udzia w odbywajcym si od 40 lat berliskim Festiwalu Jazzowym (JazzFest), na ktry zjedaj si wybitni jazzmani i mionicy tego gatunku z caego wiata. Lipsk Filia Instytutu Polskiego w Lipsku zainaugurowaa rok 2011 mocnym akcentem polskim, organizujc w dniach 4-24 stycznia 2011 r Polski Tydzie w Lipsku. Rozpocz on zarazem cykl spotka muzycznych pod nazw ReihEins Musical Landscapes: serii koncertw prezentujcych 8 krajobrazw muzycznych z 4 kontynentw, ktrych organizatorem jest radiowa orkiestra
1

Premiera sztuki H. Mllera Szosa Wookoamska odbya si 30 wrzenia 2010 r. (przekad Mateusz Borowski i Magorzata Sugiera, scenografia i opracowanie muzyczne B. Wysocka, projekcje video Lea Mattausch, re. wiata Justyna agowska).

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 8

symfoniczna Landscapes

rozgoni znalaza si

Mitteldeutscher Polska.

Rundfunk

(MDR).

W centrum tegorocznego programu ReihEins Musical Punktem kulminacyjnym Polskiego Tygodnia by koncert w lipskim Gewandhausie 15 stycznia 2011 r. z udziaem Krzysztofa Pendereckiego, radiowej orkiestry symfonicznej oraz chru rozgoni MDR. Pod dyrekcj kompozytora wykonano jego utwr Polskie Requiem, w ktrym jako solici wystpili: Izabela Kosiska (sopran), Agnieszka Rehlis (alt), Rafa Bartmiski (tenor) i Piotr Nowacki (bas). Nie bya to jedyna atrakcja tego dnia, bowiem w godzinach poudniowych mia te miejsce wsplny wystp chrw dziecicych w studio nagra rozgoni MDR, w ktrym udzia wziy: chr Don-Diri-Don ze Szczecina oraz MDR Kinderchor z Lipska; dyrygowa Gnter Berger. Wanym wydarzeniem w ramach Tygodnia Polskiego w Instytucie Polskim byo te spotkanie literackie powicone portretowi Czesawa Miosza zatytuowane: Verfhrtes Denken und das Zeugnis der Poesie, w ktrym uczestniczyli: Matthias Hummitzsch i Hans-Christian Trepie oraz czonkowie chru rozgoni MDR (13 stycznia 2011 r.). Nie zabrako te wieczoru filmowego; w dniu 16 stycznia 2011 r. w Grassi-Museum publiczno lipska miaa mono obejrze film niemy Mocny czowiek w re. Henryka Szaro z muzyk na ywo; odbya si rwnie projekcja filmu Oda do radoci. W programie Tygodnia przewidziano te wiele imprez towarzyszcych, m.in. audycj muzyczn rozgoni MDR z udziaem K. Pendereckiego na temat muzyki klasycznej (10 stycznia), wystaw Krakowskie impresje. Obrazy modego starego miasta (4-24 stycznia), a take wieczr kulinarny zatytuowany: Pozna Polsk wszystkimi zmysami, ktry poprowadzi Marek Staczyk (11 stycznia), jak rwnie wieczr polskiej muzyki klezmerskiej i degustacji typowo polskich potraw. W zwizku z obchodami 20-lecia traktatu o dobrym ssiedztwie i przyjaznej wsppracy z 17 czerwca 1991 r. zaplanowano wsplnie z Ministerstwem Edukacji Saksonii Dzie

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 9

Wiedzy

wspczesnej te filia w

Polsce Lipsku

szkoach o

saksoskich. podtrzymanie

Tradycyjnie

zadbaa

i umacnianie polskiego uczestnictwa na Midzynarodowych Targach Ksiki (marzec 2011), na ktrych z okazji 100. rocznicy urodzin Cz. Miosza przewidziano specjalne stoisko powicone promocji jego twrczoci. Zaplanowano te spotkania z polskimi autorami: Lidi Amejko, Joann Bator, Andrzejem Bartem, Jackiem Podsiado, K. Golimowsk i in. W latach ubiegych na Targach w Lipsku promowano ksiki m.in. Hanny Krall, Ryszarda Kapuciskiego, Tadeusza Rewicza, Pawa Huelle, Andrzeja Stasiuka, Olgi Tokarczuk. Jesieni Polska wemie udzia jako go honorowy w ciekawym widowisku plenerowym zatytuowanym Lichtfest 2011 wiat pokojowej rewolucji w 1989 r. Podczas plenerowej imprezy w centrum miasta 9 padziernika 2011 r., z udziaem elit politycznych i kulturalnych z Polski i Niemiec oraz ok. 40 tys. widzw, pokazana zostanie multimedialna, innowacyjna prezentacja, ktrej tematem bd przemiany roku 1989/1990 r. i wkad Polski w ten proces. Przewidziane s instalacje dwikowe, tekstowe i wietlne, a take satelitarne poczenie z Gdaskiem. W okresie polskiej prezydencji w Radzie UE realizowanych bdzie w Lipsku i okolicy, we wsppracy z instytucjami eksperckimi, naukowymi i opiniotwrczymi z Polski i Niemiec, szereg projektw kulturalnych, wieczorw literackich i filmowych; przewidziane s dyskusje na aktualne tematy polityczne i spoeczne, spotkania z udziaem politykw i artystw, majce na celu docieranie do szerszych krgw spoecznych. W padzierniku 2011 r. na Midzynarodowym Festiwalu Filmw Dokumentalnych i Animowanych (DOK-Leipzig) odbdzie si projekcja polskich etiud filmowych i najnowszych filmw dokumentalnych, a na Midzynarodowym Festiwalu euro-scene w listopadzie 2011 r. zaprezentowany zostanie program przygotowany we wsppracy z Poznaskim Teatrem Taca, choreografiami z Kibbutz Contemporary Dance Company

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 10

i Dansgroep z Amsterdamu oraz projektami Katarzyny Kozyry. Podczas Leipziger Jazztage jesieni 2011 r. przewidziany jest program filmowy powicony Krzysztofowi Komedzie, polskiemu twrcy znanych na wiecie standardw jazzowych, z okazji 80. rocznicy jego urodzin. Cz imprez organizowanych przez fili Instytutu w Lipsku odbywa si w stolicy Saksonii, miecie ttnicym kultur Drenie. W dniach 11-28 stycznia 2011 r. na dziedzicu Saksoskiego Ministerstwa Finansw w Drenie miaa miejsce wystawa Polska architektura od 1918 r. Z kolei w okresie 26 lutego - 27 marca 2011 r. w Europejskim Centrum Sztuk Piknych zostaa zaprezentowana po raz pierwszy zagranic monograficzna wystawa Stanisawa Droda (uczestnika m.in. Biennale w Wenecji w 2003 r.) Picioksztatny. Poezja konkretna obejmujca prace z lat 1997-2007. Obok prac S. Droda na wystawie znalazy si te wybrane prace saksoskiego artysty sztuki konkretnej Karla-Heinza Adlera. Wystawie towarzyszyy wieczory literackie, koncerty i wykady. Organizatorem imprezy byy: Instytut Polski w Berlinie Filia w Lipsku, Orodek Kultury i Sztuki we Wrocawiu, Dolnolski Festiwal Artystyczny oraz w i in. Dsseldorf Wzmoon aktywno w zakresie promowania polskiej kultury w RFN, a zwaszcza na terenie Nadrenii PnocnejWestfalii planuje rwnie Instytut Polski w Dsseldorfie. Niezalenie od koncentracji oprawy kulturalnej Prezydencji w wybranych stolicach IP Dsseldorf bdzie programowo wspiera i promowa to bezprecedensowe dla Polski wydarzenie w Niemczech zachodnich czytamy w programie Instytutu na rok 2011. Zaplanowane przez Instytut dziaania w sezonie 2011/2012 bd si koncentroway zasadniczo wok trzech Drenie. Projekt Neuer Schsischer Kunstverein wsparcie FWPN, fundacji uzyska

Kulturstiftung des Freistaates Sachsen, a take Miasta Drezna

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 11

gwnych blokw tematycznych: 1) Sezon Nadrenii PnocnejWestfalii (NRW) w Polsce i Sezon Polski w NRW; 2) 20-lecie traktatu polsko-niemieckiego; jako zapowied 3) i promocja nawizanie Nadrenii Partnerstwa do jednego PnocnejWschodniego Pomys

z gwnych priorytetw Przewodnictwa Polski w Radzie UE. zorganizowania Sezonu Westfalii w Polsce (2011) i Sezonu Polskiego w NordrheinWestfalen (2012) powsta z inicjatywy strony niemieckiej w trakcie wizyty w Polsce w 2009 r. Jrgena Rtgersa, wczesnego premiera NRW. Artystyczna inauguracja Sezonu NRW Polska odbdzie si 16 wrzenia 2011 r. w Warszawie wystawieniem spektaklu synnego zespou taca Piny Bausch. W wymiarze politycznym otwarcie Sezonu nastpio 24 marca 2011 r. w kompleksie kulturalnym Zeche Zollverein w Essen, powstaym z przeksztacenia dawnej kopalni w ogromne centrum kultury (na licie wiatowego dziedzictwa UNESCO). Na t uroczysto zostali zaproszeni przedstawiciele wiata polityki, kultury, nauki i biznesu z NRW i Polski. Zaoeniem organizatorw byo, aby kontakty artystyczne i instytucjonalne nawizane w trakcie przygotowa i realizacji programu Sezonu NordrheinWestfalen w Polsce zaowocoway w przyszoci i znalazy sw kontynuacj podczas prezentacji wspczesnej kultury polskiej na terenie Nadrenii Pnocnej-Westfalii w 2012 r. Z okazji obchodw 20-lecia podpisania traktatu midzy Polsk a RFN z 17 czerwca 1991 r. zaplanowano pogbione dyskusje o aktualnych i przyszych kierunkach rozwoju bilateralnych relacji midzy Warszaw a Berlinem w rodowiskach spoeczno-politycznych i administracyjnych. W Szkole Biznesu przy Heinrich-Heine Universitt w Dsseldorfie odbya si z kolei 23 lutego 2011 r. dyskusja nt. Udana transformacja: Otwarte granice, otwarte rynki polscy i niemieccy gastarbeiterzy w Europie z udziaem Hilmana Schneidera (Institut fr Zukunft der Arbeit), Tomasza Kalinowskiego (kierownika wydziau ekonomicznego ambasady polskiej) oraz Matthiasa Beermanna (Rheinische Post). W dniu 10 marca 2011 r. w Industrieclub

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 12

Dsseldorf,

skupiajcym

najwaniejszych

przemysowcw

i mecenasw kultury, zainicjowano dyskusj nt. Kultura wspln walut Europy. Udzia w niej wzili dyrektorzy instytutw kultury (Goethe-Institut, Instytutu Polskiego oraz Instytutu Francuskiego). Dynamika zblie tak zatytuowano debat w Villa Horion w Dsseldorfie w dniu 23 marca 2011 r., w ktrej uczestniczyli: ambasador RP dr Marek Prawda, prof. Hans Sssmuth i Basil Kerski; moderatorem by dr Matthias Beermann. W zwizku z obchodami rocznicy traktatu z 1991 r. w gmachu Kancelarii Stanu Nadrenii Pnocnej-Westfalii w Dsseldorfie zaplanowana jest dyskusja, ktrej temat brzmi: Trjkt Weimarski na tle dwustronnych traktatw Niemiec z Polsk i z Francj (czerwiec 2011 r.). Referentami bd: M. Prawda, prof. Frank Baasner (Deutsch-Franzsisches Institut w Ludwigsburgu), Marcus Meckel (Deutsche Gesellschaft fr Auswrtige Politik); jako moderator wystpi Matthias Beermann. Obchodom rocznicy podpisania traktatu z 1991 r. bd towarzyszyy te rne projekty artystyczne kierowane do szerszej publicznoci, m.in. koncert muzyki klasycznej w Paacu Benrath w Dsseldorfie w wykonaniu modych artystw z Polski, rekomendowanych przez Stowarzyszenie L. v. Beethovena Ewy Pendereckiej (czerwiec/lipiec 2011 r.). W Planetarium w Bochum przewidziana jest realizacja projektu muzyczno-literackiego zatytuowanego Kosmopolen goes Fjuczer (11 listopada 2011 r.). W ramach promowania idei Partnerstwa Wschodniego Instytut zorganizuje w ZAKK-Club (Zentrum fr Aktion, Kultur und Kommunikation) w Dsseldorfie w dniach 9-17 czerwca 2011 r. dwudniowy projekt literacko-muzyczny pod hasem Na wschodzie moc zmian. W programie przewidziano duety literackie oraz panel literacki, w ktrym udzia wezm autorzy z Polski (A. Stasiuk, D. Masowska), Ukrainy (Serhij Zadan, Natalka Sniadanko, Jurij Andruchowycz), Modawii (Nicoleta Esiniesku) i Biaorusi (Valzhyna Mort). Imprez towarzyszc bdzie wystp ukraiskiej grupy muzycznej. W galerii Instytutu zostanie otwarta

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 13

wystawa (7 czerwca 26 sierpnia 2011 r.) konfrontujca dorobek artystw z Polski, Biaorusi i Armenii. Wystawa ma by zaprezentowana te w Witten i w Saarbrcken. W programie zapowiedziano rwnie minitourne Oleny Leonenko, pieniarki ukraiskiego pochodzenia mieszkajcej w Polsce (maj-sierpie 2011 r.). W okresie polskiej prezydencji w UE przewidziano rwnie dyskusj nt. Od wgierskiej do polskiej prezydencji w UE: znane cele i nowe drogi (lipiec 2011 r., Akwizgran), w ktrej jako referenci wystpi: Klaus Bachmann (dziennikarz), Janusz Reiter (Centrum Stosunkw Midzynarodowych), Zoltan Kiszely i moderator Matthias Beermann. W drugiej poowie roku ma si te odby dyskusja nt. Partnerstwo wschodnie: Armenia, Azerbejdan i Ukraina szanse i wyzwania dla UE (padziernik 2011 r., Dsseldorf). Oprcz tematycznymi imprez Instytut zwizanych zaplanowa z zasadniczymi rwnie wiele blokami innych

wydarze artystycznych, m.in. przegld nowych polskich filmw pn. The Wind of Change w Bonn, Dsseldorfie, Bochum i Mnster (10-31 marca). Pokazane zostay m.in. filmy: Rewers B. Lankosza, Wszystko co kocham J. Borcucha, Chrzest M. Wrony, Matka Teresa od kotw P. Sali, a take filmy polskich reyserw tworzcych zagranic: Nothing Personal U. Antkowiaka (Holandia 2009 r.), After Live A. Wjtowicz Vosloo (USA 2009 r.), Snowmans Land T. Thomsona (Niemcy 2010 r.). Natomiast na Midzynarodowym Festiwalu Filmw Europy rodkowo-Wschodniej goEast w Wiesbaden, w sekcji Fokus, ktrej tematem bya migracja, przedstawiono film Bar na Viktorii Leszka Dawida z 2003 r. Przewidziano te wystaw Anny Senkary powicon Filmw filmw stereotypowemu w obrazowi emigranta (marzec 2011 r.). Z kolei podczas 57. Midzynarodowych Dni Krtkometraowych animowanych i Oberhausen (Kurzfilmtage przedstawiona Oberhausen), jednego z najwikszych europejskich festiwali eksperymentalnych, zostanie retrospektywa twrczoci Grzegorza Krlikiewicza;

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 14

imprez

towarzyszc

bdzie

koncert

zespou

Mae

Instrumenty (5-10 maja 2011 r.). Publiczno w Teatrze w Bochum bdzie miaa okazj obejrze film Ameryka w re. Jana Klaty (kwiecie 2011 r.). W Kunsthochschule fr Medien w Kolonii oraz renomowanej Folkwangschule w Essen odbdzie si promocja pierwszej obszernej monografii o polskim filmie, jego historii i wspczesnych nurtach polskiego kina autorstwa Margaret Wach (padziernik-listopad 2011 r.). Z inicjatywy Instytutu odbdzie si ponadto prezentacja ksiki o polskiej sztuce wspczesnej w ramach cyklu wykadw w Kunstverein Dsseldorf oraz w Muzeum Sztuki w Bonn (maj 2011 r.). Jesieni bd miay miejsce czytania fragmentw polskich dramatw wspczesnych w Folkwangschule w Essen. Podczas midzynarodowych wdrujcych festiwali kryminau (Mord am Hellweg w Nadrenii-Palatynacie oraz Tatort Eifel w Nadrenii Pnocnej Pnocnej-Westfalii) w prezentacjach nowoci wydawniczych wezm udzia Bartomiej Rychter i Zygmunt Mioszowski (wrzesie listopad 2011 r.). Przy wsppracy Galerii Arsena z Biaegostoku w galerii Instytutu Polskiego w Dsseldorfie zostanie zaprezentowana wystawa Anny Konik pt. Our Ladys Forever (11 marca 27 maja 2011 r.), a pod koniec biecego roku (9 grudnia) wystawa fotografii Eriki Kiffl, ktra ma by nawizaniem do wystawy A. Rottenberg: Polska-Niemcy: 1000 lat ssiedztwa w Europie w Berlinie. E. Kiffl dokumentowaa m.in. polsko niemieck akcj artystyczn Dialog, a w latach osiemdziesitych zbirk charytatywn prowadzon przez artystw niemieckich na rzecz Polakw po wprowadzeniu stanu wojennego (udzia m.in. Josepha Beuysa). Wystawa bdzie eksponowana do 15 lutego 2012 r. W galerii Instytutu oraz w Izbie Rzemiosa w Dsseldorfie i w Museum fr Angewandte Kunst w Kolonii odbdzie si rwnie wystawa polskiego wzornictwa: Un Polished reloaded wystawa polskiego designu (padziernik - grudzie 2011 r.).

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 15

Projekt Ssiedzi 2.0 Zarwno w Niemczech, jak te w Polsce zaplanowanych jest sporo imprez z okazji obchodw 20. rocznicy podpisania polsko-niemieckiego traktatu o dobrym ssiedztwie i przyjaznej wsppracy z 1991 r. Jednym z waniejszych przedsiwzi w Polsce bdzie przygotowany przez ambasad RFN w Warszawie wsplnie z Goethe-Institut polsko-niemiecki festiwal nowoczesnego ssiedztwa pod nazw Ssiedzi 2.0. Festiwal odbdzie si w okresie od 6 maja do 17 czerwca 2011 r. i bdzie mia zasig oglnopolski; gwne wydarzenia przewiduje si w Warszawie, Krakowie, Poznaniu i Gdasku. Program festiwalu, obejmujcego ponad 30 projektw o innowacyjnej formie i ciekawej koncepcji, ma odzwierciedla autentyczn, yw i wielostronn wspprac midzy Polakami i Niemcami; ma te zachca do dalszego dialogu, uczestnictwa i wspdziaania w tworzeniu razem z Niemcami przyszociowego modelu ssiedztwa w Europie. W ramach festiwalu Ssiedzi 2.0 pokazane zostan projekty uwzgldniajce postp technologiczny w wiecie digitalizacji oraz programy kulturalne realizowane za pomoc nowych mediw. Przewidziane s m.in. rnego rodzaju akcje artystyczne w przestrzeni publicznej, warsztaty filmu komrkowego, projekty performatywne, instalacje, muzyka klubowa i jazzowa, filmy wykonane technik 3D, design pop-upshops, wystawy o nanotechnice i matematyce, projekty skierowane do modziey, spotkania i konferencje. Europejski Kongres Kultury 2011 we Wrocawiu Jednym z najwaniejszych wydarze programu kulturalnego polskiej prezydencji w Radzie UE realizowanego z kolei w Polsce bdzie Europejski Kongres Kultury (EKK) we Wrocawiu w dniach 8-11 wrzenia 2011 r. Kongres przygotowywany jest z ogromnym rozmachem; przewidzianych jest ok. 100 interdyscyplinarnych spotka i projektw; wemie w nim udzia ok. 300 artystw, twrcw i menederw kultury,

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 16

naukowcw, intelektualistw, architektw itp. nie tylko z Europy. Wrd zaproszonych goci znajduj si m.in.: Zygmunt Bauman, Brian Aphex Eno, Twin, Jan Fabre, Oliviero Libera, Toscani, Mirosaw Orhan Baka, Pamuk, Zbigniew V. S. Naipaul, Lars von Trier, Michael Haneke, Jonny Greenwood, Zbigniew Rybczyski, Krystian Lupa, Dorota Masowska, Stefan Kaegi, Wilhelm Sasnal, Amos Oz, Umberto Eco, i wielu innych. Jednym z czonkw Rady Programowej EKK jest Dieter Kosslick, dyrektor artystyczny festiwalu filmowego Berlinale. Kongres odbdzie si w Hali Stulecia; scenografi wykona Boris Kudlika2 oraz artyci z pracowni WWAA. Honorowy patronat maj obj Tadeusz Rewicz, Krzysztof Penderecki, Andrzej Wajda i Lech Wasa. Jak zapewniaj organizatorzy, Kongres ma by unikalnym wydarzeniem w skali europejskiej. Jego cech charakterystyczn bdzie problemowe podejcie do kultury i co najwaniejsze powizanie teorii z praktyk kulturaln. Zasadniczym tematem kongresu strategiami bdzie dla kwestia kultury elementami relacji midzy kultur w bd: elitarn a popularn, a take refleksja nad obecnym stanem i nowymi europejskiej kongresu przyszoci3. nieformalne Podstawowymi

spotkanie ministrw kultury pastw UE, dyskusje na temat wspczesnej kultury europejskiej, festiwal spoeczno-kulturalny (Art for Social Change) oraz spotkania i debaty w ramach inicjatywy A Soul for Europe4. Przewodnim hasem kongresu
2

Boris Kudlika scenograf Teatru Wielkiego Opery Narodowej w Warszawie; wsppracowa z Mariuszem Treliskim; wspautor scenografii polskiego pawilonu na EXPO w Szanghaju. 3 Spotkania i dyskusje teoretykw i praktykw bd powicone m.in. takim zagadnieniom, jak: masa kultury (kultura otwarta), spka kultura (kultura i ekonomia), lobbing dla kultury (advocacy w obrbie kultury, ordownictwo), zagubieni w kulturze (interdyscyplinarno), niebezpieczne zwizki (wadza a kultura), obca Europa (czym jest europejsko), kultura z odzysku (jak przetwarza si idee w sztuce), wikanaria (wolno w sztuce), bajki robotw (nowa kultura, nowe media, nowa estetyka), laboratorium ryzyka (sztuka i nauka), kultura na cyfrowej granicy (kultura cyfrowa i proces digitalizacji) itp. 4 W debatach w ramach inicjatywy A Soul of Europe udzia wezm wysocy rang politycy unijni zajmujcy si sprawami kultury i niezaleni menederowie kultury. Celem spotka bdzie wypracowanie nowych modeli wsppracy midzy decydentami i instytucjami unijnymi, a take rzdami poszczeglnych pastw i aktywnymi przedstawicielami unijnych organizacji spoecznych oraz przyjcie praktycznych rozwiza umoliwiajcych zmian miejsca kultury w debatach nad budetem na szczeblu unijnym. W komitecie sterujcym organizacji wystpuj m.in. Hans-Gert Pttering, Elmar Brok oraz Jan Figiel;

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 17

ma by: Sztuka jako narzdzie zmiany spoecznej (Art for Social Change). Dyskusjom na tematy dotyczce rnych zjawisk w kulturze w kontekcie spoecznym oraz kondycji wspczesnej kultury towarzyszy bd interdyscyplinarne projekty artystyczne z udziaem teoretykw, artystw, animatorw kultury zarwno z krajw UE jak te z Ukrainy, Biaorusi, Modawii, Azerbejdanu, Armenii, Turcji i Rosji. W programie kongresu przewiduje si rwnie cz artystyczn, ktra obejmowa bdzie rne dziedziny kultury i sztuki; bd to wydarzenia zarwno o charakterze kameralnym, jak te spektakularne wystpy przeznaczone dla szerokiej publicznoci: spektakle teatralne, performance, koncerty, projekcje filmowe i eksperymenty dwikowe, a take wystawy z zakresu sztuk wizualnych, architektury i wzornictwa oraz widowiska plenerowe (np. widowisko z efektami pirotechnicznymi francuskiej Groupe F). Podczas twrcw K. kongresu zostan zaprezentowane elektronicznej Aphexa projekty (np. Twina). z udziaem wybitnych kompozytorw muzyki klasycznej, jak te wspczesnej Jonny muzyki Pendereckiego, Greenwooda,

Dwuczciowy projekt muzyczno-audiowizualny 77 million paintings for Wrocaw przedstawi we Wrocawskiej Fontannie Multimedialnej znany w wiecie kompozytor, producent muzyczny i artysta rockowy Brian Eno. Jednym z autorw programu koncertowego w klubie festiwalowym kongresu bdzie Artur Rojek, lider zespou Myslovitz i dyrektor katowickiego festiwalu OFF. Teatralnym wydarzeniem kongresu ma by podwjna prapremiera spektaklu Krystiana Lupy i sztuki Doroty Masowskiej. Projekt bdzie eksperymentem nie tyle z uwagi na metod pracy, co na konfrontacj dwch osobowoci odlegych od siebie zarwno pokoleniowo, jak te estetycznie. Tekst dramatu
czonkami rady s m.in. Hans-Dietrich Genscher, Timothy Garton Ash, Jacques Delors, Dieter Berg. Ostatnie spotkanie w ramach A Soul of Europe zostao zorganizowane przez Fundacj Przyszo (Stiftung Zukunft) 20 listopada 2010 r. w Berlinie.

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 18

i przedstawienie powstaj w trakcie prb, w procesie pracy laboratoryjnej; program jest inspirowany akcjami Pomaraczowej Alternatywy i archetypem trickstera. Projekt bdzie elementem programu performatywnego Trickster 2011. Podczas kongresu zaprezentuj swj program rwnie artyci Socit Faliste, zwracajc uwag na problem globalnej emigracji i analiz polityki emigracyjnej UE. W ramach kongresu odbdzie si take przegld filmw przygotowany przez zesp MFF ERA NOWE HORYZONTY pod tytuem Funny Games EU, prezentujcy najwaniejsze nurty kina oraz jego twrcw (od neorealizmu, przez now fal i walk z cenzur, po kino spoeczne i psychologiczne). Zosta ogoszony ponadto europejski konkurs na remiks, czyli najciekawszy wybr i kola historycznych dokumentw ze Stoczni Gdaskiej. Podczas kongresu uczestnicy bd mieli okazj zapozna si z nowym zjawiskiem, jakim jest formatyzacj sztuki i wzi udzia w czterech inicjatywach formatowych. Wszelkie spotkania w ramach Europejskiego Kongresu Kultury bd przebiegay rwnolegle i bd si przenikay z prezentacjami artystycznymi, odbywajcymi si nie tylko w Hali Stulecia, Wytwrni Filmw Fabularnych i Pawilonie Czterech Kopu, ale te w przestrzeni miejskiej oraz w instytucjach kulturalnych Wrocawia. *** Powyszy przegld najwaniejszych wydarze artystycznych zwizanych z obchodami 20. rocznicy podpisania traktatu midzy Polsk a Republik Federaln Niemiec o dobrym ssiedztwie i przyjaznej wsppracy z 1991 r. oraz polsk prezydencj w Radzie UE w 2011 r. to tylko fragment znacznie szerszej oferty kulturalnej przygotowanej przede wszystkim przez Instytut Adama Mickiewicza, Instytut Polski w Berlinie i jego Fili w Lipsku, Instytut Polski w Dsseldorfie, Goethe-Institut w Warszawie, MKiDN i in. Cz przedsiwzi zostaa ju zrealizowana, pozostae odbd si w drugiej poowie biecego roku. Wtedy dopiero bdzie mona w peni oceni, w jakim

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 19

stopniu speniy one swoj rol, czyli czy udao si stworzy interesujc opraw kulturaln dla tych wanych wydarze polityczno-spoecznych roku 2011. Ale ju na podstawie powyszego zarysu rnego rodzaju imprez wida, e oferta artystyczna zostaa przygotowana z duym rozmachem.

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 20

Nr 52 / 2011 INSTYTUT ZACHODNI im. Zygmunta Wojciechowskiego Instytut Naukowo-Badawczy, Pozna ul. Mostowa 27 A, 61-854 Pozna, tel. 061/852 76 91, fax 061/852 49 05, e-mail: izpozpl@iz.poznan.pl, www.iz.poznan.pl

CZASOPISMA INSTYTUTU ZACHODNIEGO: Przegld Zachodni WeltTrends. Zeitschrift fr internationale Politik Siedlisko. Dziedzictwo kulturowe i tosamo spoecznoci na Ziemiach Zachodnich i Pnocnych Biuletyn Instytutu Zachodniego

WYDAWNICTWO INSTYTUTU ZACHODNIEGO: M. Tomczak, Ewolucja terroryzmu. Sprawcy metody finanse, Pozna 2010; P. Eberhardt, Migracje polityczne na ziemiach polskich (19391950), Pozna 2010; Moje Niemcy moi Niemcy. Odpominania polskie, red. H. Orowski, Pozna 2009; K. Malinowski, Przemiany niemieckiej polityki bezpieczestwa 1990-2005, Pozna 2009; T. Budnikowski, Bezrobocie wyzwaniem wspczesnoci, Pozna 2009; M. Goetz, Atrakcyjno klastra dla lokalizacji bezporednich inwestycji zagranicznych, Pozna 2009; M. Rutowska, Lager Glowna. Niemiecki obz przesiedleczy na Gwnej w Poznaniu dla ludnoci polskiej (1939-1940), Pozna 2009; Transformacja w Polsce i Niemczech Wschodnich. Prba bilansu, red. A. Sakson, Pozna 2009; B. Koszel, Nowe otwarcie? Stosunki polsko-niemieckie w okresie rzdw koalicji PO-PSL (2007-2009) Zeszyty Instytutu Zachodniego: nr 57/2009; M. Wagiska-Marzec, Konflikt wok Widocznego Znaku w wietle prasy polskiej, Zeszyty Instytutu Zachodniego: nr 56/2009; Z. Mazur, Widoczny Znak (2005-2009), Zeszyty Instytutu Zachodniego: nr 55/2009; P. Cichocki, Wybrane problemy bada nad tosamoci europejsk, Zeszyty Instytutu Zachodniego nr 53/2009; B. Koszel, Integracja Turcji z Unia Europejsk z perspektywy RFN, Zeszyty Instytutu Zachodniego nr 52/2009; I. Romiszewska, Banki niemieckie w Unii Europejskiej, Zeszyty Instytutu Zachodniego: nr 51/2009.

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 21