You are on page 1of 8

Autor: dr Piotr Kubiak

SPD

odzyskuje

wadz

Nadrenii

Pnocnej-Westfalii.

Kulisy powoania rzdu mniejszociowego Hannelore Kraft.

Wyznaczone na dzie 9 maja 2010 r. wybory do parlamentu krajowego Nadrenii Pnocnej-Westfalii miay by pierwsz prb si pomidzy niemieckimi partiami politycznymi od czasu ostatnich wyborw do Bundestagu (27.09.2009 r.), w wyniku ktrych u wadzy znalaz si rzd chadecko-liberalny Angeli Merkel. Wynik wyborw w Nadrenii Pnocnej-Westfalii mia rwnie istotne znaczenie dla rzdu federalnego, gdy ewentualne zwycistwo opozycji pozbawiao jednoczenie koalicj rzdow wikszoci w Bundesracie, co utrudnioby rzdowi wprowadzanie reform. Dlatego kierownictwa partii
Nr 42 / 2010 240910 INSTYTUT ZACHODNI im. Zygmunta Wojciechowskiego Instytut Naukowo-Badawczy, Pozna

politycznych przygotoway si do nich bardzo starannie, a same wybory ledzone byy z wielkim zainteresowaniem w caych Niemczech. Opozycyjna SPD1 liczya na odzyskanie wadzy w Nadrenii Pnocnej-Westfalii po piciu latach przerwy spowodowanej klsk w wyborach z 2005 r. W wypadku zwycistwa w wyborach SPD przewidywaa utworzenie rzdu wsplnie z parti Zielonych, ktra ma tutaj siln pozycj. Gwnym rywalem bya
Szerzej o sytuacji i celach SPD: P. K u b i a k, Odzyska zaufanie. SPD przed wyborami w Nadrenii Pnocnej-Westfalii, Biuletyn Instytutu Zachodniego nr 35/2010, (dostp 29.08.2010) http://www.iz.poznan.pl/news/188_Nr%2035.%20Odzyska%20zaufanie%2 0-%20SPD.P.Kubiak.pdf
1

Redakcja: Joanna Dobrowolska-Polak (redaktor naczelna), Marta Gtz, Piotr Cichocki

koalicja CDU-FDP premiera

Jrgena Rttgersa (CDU). Rol

jzyczka u wagi penia lewicowa Die Linke, ktrej celem byo przekroczenie progu 5% gosw i wejcie do parlamentu najludniejszego kraju federacji. Kampania wyborcza poprzedzajca wybory bya bardzo zacita, a sondae przedwyborcze nie wskazyway jednoznacznie na zwycistwo adnej ze stron.
Tabela 1. Wyniki wyborw do parlamentu krajowego Nadrenii Pnocnej-Westfalii w latach 2005 i 2010
Partia (koalicja) SPD Zieloni (SPD-Zieloni) CDU FDP (CDU-FDP) Die Linke cznie** Wybory 2005 poparcie w % 37,1 6,2 43,3 44,8 6,2 51,0 0,9* 100 74 12 86 89 12 101 187 mandaty Wybory 2010 poparcie w % 34,5 12,1 46,6 34,6 6,7 41,3 5,6 100 67 23 90 67 13 80 11 181 - 2,6 + 5,9 + 3,3 - 10,2 + 0,5 - 9,7 + 4,7 mandaty Rnica w p.%

(*jako PDS, **+ pozostae)

Wybory zakoczyy si klsk rzdzcej w Nadrenii Pnocnej-Westfalii koalicji CDU-FDP. Wprawdzie CDU uzyskaa najwicej gosw (34,6%), jednake stracia ponad 10 punktw procentowych poparcia. FDP nawet minimalnie zwikszya swj stan posiadania z 6,2% do 6,5% poparcia. Chadecy i liberaowie uzyskali cznie 80 mandatw i utracili wikszo w parlamencie. SPD poniosa wprawdzie niewielkie straty (34,5% gosw i utrata 2,6 p.% poparcia), uzyskaa jednak tyle samo mandatw poselskich co CDU (67). Najwikszy wzrost poparcia (o 5,9 p.%) odnotowaa partia Zielonych, co zaowocowao wydelegowaniem 23 przedstawicieli do parlamentu w Dsseldorfie. Dziki temu SPD i Zieloni maj cznie 90 mandatw w parlamencie liczcym

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl

181 posw. Spory sukces odniosa Die Linke, ktrej udao si przekroczy picioprocentowy prg wyborczy (5,6% gosw) i wprowadzi do parlamentu 11 posw. Wejcie do parlamentu przedstawicieli Die Linke w znacznym stopniu utrudnio utworzenie rzdu wikszociowego. Po wyborach wytworzya si sytuacja patowa. adna z wczeniej proponowanych koalicji (CDU-FDP oraz SPD-Zieloni) nie uzyskaa wikszoci w parlamencie, a pozostae ugrupowania niechtnie odnosiy si do wsppracy z Die Linke. Podobna sytuacja miaa miejsce po wyborach do Bundestagu w 2005 r. oraz po wyborach do parlamentu w Hesji (stycze 2008 r.). W pierwszym przypadku ostatecznie porozumiay si dwa najwiksze ugrupowania polityczne (CDU/CSU-SPD), powoujc rzd wielkiej koalicji kanclerz Angeli Merkel. W przypadku Hesji wydarzenia potoczyy si zupenie inaczej. Stojca na czele tamtejszej SPD Andrea Ypsilanti prbowaa utworzy wraz z parti Zielonych mniejszociowy Die Linke. rzd tolerowany po przez postkomunistyczn Ostatecznie czterech

nieudanych prbach nie udao jej si powoa nowego rzdu (m.in. wskutek oporu prawego skrzyda SPD), a wreszcie w styczniu 2009 r. zostay rozpisane nowe wybory, w wyniku ktrych zwyciya koalicja CDU-FDP. Przykad Hesji skania kierownictwo SPD w Nadrenii Pnocnej-Westfalii do zachowania najwikszej ostronoci. Ukad si, jaki wytworzy si w Landtagu nadreskowestfalskim po wyborach, powodowa trudnoci, ale nie uniemoliwia nadal powoania rzdu wikszociowego. Istniaa moliwo utworzenia wielkiej koalicji SPD-CDU (cznie 134 mandaty), koalicji jamajskiej CDU-FDP-Zieloni (103 mandaty), koalicji wiate ulicznych SPD-FDP-Zieloni (103 mandaty) oraz koalicji lewicowej SPD-Zieloni-Die Linke (101 mandatw), ale musiayby one zosta poprzedzone wielotygodniowymi

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl

pertraktacjami kompromisw.

poczonymi

zawieraniem

licznych

Natychmiast po ogoszeniu wynikw wyborw rozpoczy si pierwsze sondaowe rozmowy koalicyjne. Inicjatywa znalaza si w rkach SPD, ktrej wraz z parti Zielonych brakowao jednego mandatu, aby mie wikszo w parlamencie. W zaistniaej sytuacji dla kierownictwa SPD najlepszym rozwizaniem byoby powoanie koalicji wiate ulicznych. Na pocztku czerwca doszo do intensywnych rozmw kierownictw trzech partii. Ostatecznie rozmowy zakoczyy si fiaskiem, a punktem spornym bya kwestia szkolnictwa oraz niech do wsppracy pomidzy FDP i parti Zielonych. Niepowodzeniem zakoczyy si take rozmowy na temat utworzenia koalicji lewicowej z udziaem Die Linke. Przewodniczca SPD w Nadrenii Pnocnej-Westfalii Hannelore Kraft z nieufnoci odnosia si do dziaaczy Die Linke, ktrzy jej zdaniem nie byli jeszcze gotowi do zawizania koalicji. Rozpoczy si pierwsze rozmowy sondaowe z CDU na temat utworzenia rzdu wielkiej koalicji, jednak bez rezultatu. W razie niepowodzenia rozmw z CDU istniaa jeszcze moliwo powoania rzdu mniejszociowego bd rozpisanie nowych wyborw. Tymczasem w poowie czerwca przewodniczca SPD w Nadrenii Pnocnej-Westfalii H. Kraft w porozumieniu z przewodniczcym SPD Sigmarem Gabrielem postanowia zmieni front. S. Gabriel opowiedzia si jednoznacznie za utworzeniem rzdu mniejszociowego SPD-Zieloni w Nadrenii PnocnejWestfalii, akceptowanego przez Die Linke. Kluczem do podjcia takiej decyzji przez kierownictwo SPD bya ch uzyskania przez opozycj wikszoci w Bundesracie w przededniu debaty nad zasadniczymi kwestiami dla Niemiec: rzdowym pakietem oszczdnociowym, reform suby zdrowia oraz przedueniem funkcjonowania elektrowni atomowych. Po ukonstytuowaniu si

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl

nowego rzdu w Nadrenii Pnocnej-Westfalii to przedstawiciele SPD i Zielonych wchodziliby w skad krajowej delegacji do Bundesratu. Rozmowy na temat utworzenia rzdu mniejszociowego SPD-Zieloni ruszyy pen par. Jednoczenie kierownictwo Die Linke wyrazio gotowo do wspierania polityki rzdu w kluczowych obszarach bdcych w zgodzie z programem partii, domagajc si od przyszego rzdu poprawy ochrony socjalnej obywateli, zniesienia opat za studia, czy te zmniejszenia obcie finansowych miast. Tymczasem 6 lipca na specjalnie zwoanej konferencji prasowej przedstawiciele SPD i partii Zielonych w Nadrenii Pnocnej-Westfalii Hannelore Kraft, Norbert Rmer, Sylvia Lhrmann i Reiner Priggen ogosili zawarcie umowy koalicyjnej pomidzy obydwiema partiami oraz przedstawili zebranym 89-stronicowy projekt programu dla nowego
2

rzdu

pod hasem

Pjdmy

wsplnie

nowymi

drogami . 10 lipca krajowe zjazdy obu partii, SPD w Kolonii i Zielonych w Neuss, zaakceptoway zawarcie koalicji. 14 lipca 2010 r. w drugiej turze gosowania Landtag Nadrenii Pnocnej-Westfalii popar kandydatur H. Kraft na stanowisko premiera rzdu krajowego. Za t kandydatur opowiedziao si 90 posw koalicji SPD-Zieloni, 80 posw CDU i FDP byo przeciw, a posowie Die Linke wstrzymali si od gosowania. Dzie pniej premier H. Kreft zaprezentowaa swj nowy gabinet. Zgodnie z zapisami umowy koalicyjnej (s. 89) w rzdzie znalazo si dziewiciu przedstawicieli SPD i trzech partii Zielonych (S. Lhrmann wicepremier i minister szkolnictwa, Barbara Steffens minister zdrowia i emancypacji, Johannes Remmel minister ochrony rodowiska i rolnictwa). Ponadto w

Tekst programu (dostp 29.08.2010): http://www.nrwspd.de/db/docs/doc_30009_2010713112745.pdf

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl

skad rzdu weszo sze kobiet i szeciu mczyzn. Zgodnie z zapowiedziami H. Kraft zachowany zosta parytet pci. Przed H. Kraft i nowym rzdem stoi niezmiernie trudne zadanie. Ju w trakcie mowy inauguracyjnej zwrcia si ona do wszystkich partii z apelem o wspprac dla dobra kraju, ktre powinno mie pierwszestwo przed interesami partyjnymi. Apel ten by skierowany przede wszystkim w stron Die Linke. CDU i FDP zapowiedziay, e bd tward opozycj krytykujc kade potknicie rzdu. Nie ulega wtpliwoci, e chadecy i liberaowie bd starali si wykorzysta kade niepowodzenie rzdu H. Kraft. Ju teraz ze strony politykw chadeckich padaj oskarenia o zamanie obietnic przedwyborczych. A. Merkel zarzucia H. Kraft, e w kampanii wyborczej mwia o potrzebie powoania stabilnego rzdu w Nadrenii Pnocnej-Westfalii, gdy tymczasem stana na czele rzdu mniejszociowego. Zdaniem kanclerz wiadczy to o braku odpowiedzialnoci H. Kraft za dane sowo. Oczywiste jest, e krytyka pynca ze strony politykw chadeckich ma swoje rdo w przedwczesnym zerwaniu przez SPD rozmw koalicyjnych w Nadrenii Pnocnej-Westfalii, ale przede wszystkim w utracie przez koalicj rzdow wikszoci w Bundesracie. Hannelore Kraft udao si zrealizowa to, co dwa lata wczeniej prbowaa dokona Andrea Ypsilanti w Hesji powoa rzd mniejszociowy SPD-Zieloni, tolerowany przez Die Linke. Jednake w cigu ostatnich dwch lat zmienio si w RFN bardzo wiele. W 2008 r. na szczeblu federalnym SPD wsptworzya z partiami chadeckimi rzd wielkiej koalicji i ewentualna wsppraca z Die Linke spotykaa si ze sprzeciwem prawego skrzyda partii. Po klsce w wyborach do Bundestagu z 27 wrzenia 2009 r. SPD znalaza si w opozycji na szczeblu federalnym. Zmusio to j do przeorientowania dotychczasowego kursu. W partii wadz objli nowi ludzie,

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl

gotowi zaakceptowa wspprac z Die Linke. Jak pokazay przykady Brandenburgii i Berlina, moliwa jest taka wsppraca na szczeblu krajowym, co otworzyo furtk do porozumienia w Nadrenii Pnocnej-Westfalii. Obecnie trudno wyrokowa nad przyszymi losami rzdu SPD-Zieloni w Nadrenii Pnocnej-Westfalii. Przed H. Kraft stoi niezwykle trudne zadanie. Jednake w swej dotychczasowej dziaalnoci politycznej daa si pozna jako polityk skuteczny, ktry nie waha si podejmowa trudnych wyzwa. Jako przewodniczca krajowej organizacji partyjnej SPD w Nadrenii Pnocnej-Westfalii potrafia wycign parti z zapaci. Jesieni 2009 r. po klsce SPD w wyborach do Bundestagu wesza w skad jej cisego kierownictwa, obejmujc stanowisko wiceprzewodniczcej partii. Obok przewodniczcego Simona Gabriela staa si czoow twarz odradzajcej si SPD. Wydaje si zatem osob odpowiednio przygotowan do kierowania rzdem najwikszego kraju federacji.

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl

Nr 42 / 2010 INSTYTUT ZACHODNI im. Zygmunta Wojciechowskiego Instytut Naukowo-Badawczy, Pozna ul. Mostowa 27 A, 61-854 Pozna, tel. 061/852 76 91, fax 061/852 49 05, e-mail: izpozpl@iz.poznan.pl, www.iz.poznan.pl

CZASOPISMA INSTYTUTU ZACHODNIEGO: Przegld Zachodni WeltTrends. Zeitschrift fr internationale Politik Siedlisko. Dziedzictwo kulturowe i tosamo spoecznoci na Ziemiach Zachodnich i Pnocnych Biuletyn Instytutu Zachodniego

WYDAWNICTWO INSTYTUTU ZACHODNIEGO: Moje Niemcy moi Niemcy. Odpominania polskie, red. H. Orowski, Pozna 2009; K. Malinowski, Przemiany niemieckiej polityki bezpieczestwa 1990-2005, Pozna 2009; M. Rutowska, Lager Glowna. Niemiecki obz przesiedleczy na Gwnej w Poznaniu dla ludnoci polskiej (1939-1940), Pozna 2009; Transformacja w Polsce i Niemczech Wschodnich. Prba bilansu, red. A. Sakson, Pozna 2009; lzacy, Kaszubi, Mazurzy i Warmiacy midzy polskoci a niemieckoci, red. A. Sakson, Pozna 2008; B. Koszel, Polska i Niemcy w Unii Europejskiej. Pola konfliktw i paszczyzny wsppracy, Pozna 2008; B. Koszel, Nowe otwarcie? Stosunki polsko-niemieckie w okresie rzdw koalicji PO-PSL (2007-2009) Zeszyty Instytutu Zachodniego: nr 57/2009; M.Wagiska-Marzec, Konflikt wok Widocznego Znaku w wietle prasy polskiej, Zeszyty Instytutu Zachodniego: nr 56/2009; Z. Mazur, Widoczny Znak (2005-2009), Zeszyty Instytutu Zachodniego: nr 55/2009; P. Cichocki, Wybrane problemy bada nad tosamoci europejsk, Zeszyty Instytutu Zachodniego nr 53/2009; B. Koszel, Integracja Turcji z Unia Europejsk z perspektywy RFN, Zeszyty Instytutu Zachodniego nr 52/2009; I. Romiszewska, Banki niemieckie w Unii Europejskiej, Zeszyty Instytutu Zachodniego: nr 51/2009.

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl

You might also like