Biuletyn Instytutu Zachodniego INSTYTUT ZACHODNI IM. Z.

WOJCIECHOWSKIEGO W POZNANIU

nr 6/2008 5112008

Redakcja: Joanna Dobrowolska-Polak (redaktor naczelny), Marta Gtz, Piotr Cichocki

Biuletyn Instytutu Zachodniego

Autor: doc. dr hab. Ilona Romiszewska

Kryzys bankowy w Niemczech rozmiary strat i podejmowane interwencje do 30 padziernika 2008 r.

Its the end of the world as we know it

Pekin goci w dniach od 24 do 25 padziernika br. uczestnikw VII szczytu Europa Azja (ASEM), ktry zosta zdominowany przez problem kryzysu rynkw finansowych, od 15 miesicy w coraz wikszym stopniu zagraajcy rozwo jowi i stabilnoci gospodarki wiatowej. Aktywnym uczestnikiem spotkania bya kanclerz RFN Angela Merkel, co dowodzi, i jego skutki odczuwalne s ju w tej chwili przez bankowod niemieck. Warto przypomnied, i jeszcze w koocu wrzenia Thomas Strauhaber ekspert gospodarczy, udzielajc wywiadu SpiegelOnline stwierdzi, i Niemcy mog wrcz skorzystad na problemach bankw amerykaoskich, a z pewnoci nie jest potrzebny, ani uzasadniony plan ratunkowy podobny do amerykaoskiego. Chocia przestrog powinien przecie byd ju ratunek

IKB Deutsche Industrie Bank AG, wyspecjalizowanego w dugoterminowym finansowaniu przedsibiorstw, mieszczcych si w kategorii redniej wielkoci, o ustabilizowanej pozycji na rynku. W 2007 r. zostao przekazanych praktyczn ie z budetu paostwa 4,8 mld (dodatkowy miliard euro wpyn od bankw spdzielczych, kas oszczdnociowych i prywatnych instytucji), pomoc ta miaa zapobiec jego upadkowi. Jednake ju 29 wrzenia 2008 r. rzecznik federalnego ministra finansw owiadczy podczas konferencji prasowej: Die Krise ist in Deutschland angekommen (kryzys dotar do Niemiec). Peer Steinbrck ( SPD) na forum Bundestagu zapowiada, co prawda jeszcze zrwnowaenie budetu federalnego w 2011 r., ale ju 72 godziny pniej, tj. 6 padziernika 2008 r. zarwno rzd niemiecki, centralny bank tego kraju - Deutsche Bundesbank, organ nadzorczy
ul. Mostowa 27 A, 61-854 Poznao, tel. 061/852 76 91, fax 061/852 49 05, e-mail: izpozpl@iz.poznan.pl , www.iz.poznan.pl

Biuletyn Instytutu Zachodniego INSTYTUT ZACHODNI IM. Z. WOJCIECHOWSKIEGO W POZNANIU

nr 6/2008 5112008

sprawujcy nadzr nad instytucjami finansowymi - Bundesanstalt Finanzaufsicht wraz z niemieckimi bankami oraz firmami ubezpieczeniowymi zostay zmu szone do uruchomienia w trybie nadzwyczajnym linii kredytowej i przyznania gwarancji z powodu utraty pynnoci szacowanej na 35 mld jednej z 30 niemieckich spek uwzgldnianych w niemieckim indeksie akcji (Dax) Hypo Real Estate Group. Problemy koncernu utosamiano z kopotami przejtej par miesicy wczeniej irlandzkiej spki - DEPFA Bank pcl. Jest ona najwikszym bankiem na wiecie, specjalizujcym si w finansowaniu paostw, nieruchomoci przemysowych i projektw infrastrukturalnych i jednym z najwikszych emitentw listw zastawnych, w tym take tzw. Jumbo. S to instrumenty finansowe obdarzane do tej pory olbrzymim zaufaniem przez inwestorw, a wykorzystywane byy jako zabezpieczenie dla realizowanych przez nich transakcji. Dlatego te jej upadek oznaczaby z kolei koniecznod dokonania odpisw w wielu innych instytucjach. Gdy 8 padziernika Deutsche Bundesbank obniy wraz z najwikszymi bankami centralnymi Europy i Stanw Zjednoczonych cen kredytu dla bankw komercyjnych to okazao si, i interwencja ta nie bya ju w stanie uspokoid rynkw finansowych. Dramatyczne dla wielu instytucji kredytowych wydarzenia, ktre miay miejsce w nastpnych dniach naruszyy niemiecki system bankowy, a take zaufanie jakim obdarzali go uczestnicy rynku oraz obowizujce na nim regulacje prawne. Wrd nich szczeglne znaczenie mia upadek jednej z amerykaoskich ikon gospodarki - banku inwestycyjnego Lehman Brothers, partnera handlowego wielu, w tym najwikszych niemieckich bankw. Ich konsekwencje i to zarwno dla systemu bankowego, jak i realnej gospodarki s w dniu dzisiejszym trudne do oszacowania, zwaszcza i nadal informacje pochodzc ze wiata finansw s niezwykle powcigliwie formuowane. Zrozumiae s rwnie starania

podejmowane przez wadze majce przyczynid si do uspokojenia nastrojw w kraju. Naley podkrelid, i proces infekowania rynkw narodowych kolejnych paostw dowodzi daleko idcych powizao instytucji finansowych, moliwych dziki liberalizacji przepyww kapitaowych, globalizacji i fascynacji nowymi

instrumentami finansowymi. Banki niemieckie stosunkowo pno, gdy dopiero w latach siedemdziesitych ubiegego wieku, rozpoczy aktywnie rozbudowywad midzynarodow dziaalnod i to zarwno dziki spkom crkom, jak i oddziaom , a od czasw utworzenia jednolitego rynku UE w coraz wikszym zakresie take transgranicznie. Brytyjski bank centralny oszacowa straty z tytuu kryzysu

finansowego w caej gospodarce wiatowej na 3 biliony $. Jaka czd z tej kwoty

ul. Mostowa 27 A, 61-854 Poznao, tel. 061/852 76 91, fax 061/852 49 05, e-mail: izpozpl@iz.poznan.pl , www.iz.poznan.pl

Biuletyn Instytutu Zachodniego INSTYTUT ZACHODNI IM. Z. WOJCIECHOWSKIEGO W POZNANIU

nr 6/2008 5112008

przypadnie na RFN nie jest do tej pory wiadomo, mona jednak powoad si na czstkowe dane, i tak np. Deutsche Bank i to tylko do kooca padziernika zmuszony jest uporad si ze stratami poniesionymi z tytuu kryzysu finansowego z obcieniem bilansu w wysokoci 7 mld . Szacuje si, i okoo 20 niemieckich bankw inwestowao w strukturyzowane produkty. Warto zaznaczyd, i przyczyny powstania tak znaczcych strat nie odbiegaj od identyfikowanych w innych paostwach. U podstaw leao denie do uzyskiwania przez banki wysokiej rentownoci, wyszej ni uzyskiwanej dziki realizacji klasycznych operacji bankowych (gromadzenie depozytw i udzielanie kredytw). Byo to dla managementu tych instytucji niezwykle istotne, gdy niemiecki system bankowy cechowaa od lat najnisza rentownod wrd krajw Unii Europejskiej. To z kolei oznaczao brak akceptacji ze strony akcjonariuszy, zainteresowanych przecie, jak najwyszym zyskiem. Nadto zarzdy bankw, a take pracownicy pionu inwestycyjnego odnosili dziki zaangaowaniu si w bankowod inwestycyjn wysokie korzyci finansowe (bonusy). Wystpiono ju przeciwko pierwszym czonkom zarzdw o zwrot wypaconych milionowych odpraw i bonusw, wychodzc z zaoenia, i nie moe byd tak, e z wielomiliardowymi stratami pozostaje paostwo, czyli podatnicy. To denie do uzyskiwania doranych efektw, a nie dugofalowych korzyci, stanowicych podstaw wynagradzania doprowadzio m.in. do aktywnego wykorzystania moliwoci mechanizmu lewarowania, czyli wykorzystania dwigni finansowej podczas inwestowania, np. na rynku kontraktw terminowych. Mimo wielkiej popularnoci tych instrumentw przyznad naley, i towarzyszce im ryzyka nie s do kooca rozeznane, a w zwizku z tym najczciej pozostaj rwnie nieoszacowane. Zwaszcza te, towarzyszce procesowi sekurytyzacji wielkich

woluminw ryzyka kredytowego i bdce skutkiem zapakowania ich w rnego rodzaju strukturyzowane produkty (RMBS, CDO). Powszechnie niemale stosowana, a bdna i dramatyczna w skutkach okazaa si take koncepcja przyjta przy ich konstrukcji, i transferowanie ryzyka z miejsca powstania do miejsc, ktre atwiej je akceptuj (dziki zaparkowaniu ich u wielu inwestorw) zwiksza bezpieczeostwo obrotu finansowego. Oczekiwano take, i zostan przelane na innych uczestnikw obrotu finansowego ni banki Wrd przyczyn kryzysu na rynku bankowym, czy te finansowym wymienid naley take coraz wikszy wpyw agencji ratingowych na podejmowane przez banki decyzje. Nadawana przez nie ocena instrumentom finansowym, odwoywaa si z kolei do oceny wystawionej kreujcej ten instrument - instytucji finansowej. To
ul. Mostowa 27 A, 61-854 Poznao, tel. 061/852 76 91, fax 061/852 49 05, e-mail: izpozpl@iz.poznan.pl , www.iz.poznan.pl

Biuletyn Instytutu Zachodniego INSTYTUT ZACHODNI IM. Z. WOJCIECHOWSKIEGO W POZNANIU

nr 6/2008 5112008

m.in. spowodowao, i emitowane przez Lehman Brothers papiery dune, praktycznie a do dnia upadku banku byy sprzedawane jako nadzwyczaj bezpieczne i co wicej, zapewniajce uzyskanie wysokiej rentownoci. Znajduj si one nadal w bilansach wielu bankw, a take innych inwestorw, w tym osb fizycznych. Win za powsta sytuacj mona obarczyd take brak midzynarodowego, spjnego nadzoru bankowego, dla ktrego wzorem mogyby byd chocia nieobligatoryjne dla bankw postanowienia Bazylei II w zakresie ryzyka kredytowego. Bdna take okazaa si utrzymywana przez dugi czas w Stanach Zjednoczonych polityka bardzo niskich stp procentowych (w granicach 1%), co zreszt spotykao si z du akceptacj wadzy politycznej i wyznawan przez ni wiar w nieograniczone moliwoci regulacyjne rynku. Naley zauwayd, i take ogromne zaangaowanie paostwa w sektor bankowy, jakie wystpuje w Niemczech te nie uchronio bankw przed stratami. Jak wspomniano nadal trudno oszacowad straty poniesione przez podmioty niemieckiego systemu bankowego, moliwe jest jednak, i same banki nie zdyy jeszcze dokonad odpowiednich analiz. Naley jednak oczekiwad, i w przyszoci take i inne instytucje m.in. firmy ubezpieczeniowe, a take przedsibiorstwa, gminy oraz osoby prywatne bd przedstawiay swoje straty i domagay si rekompensaty. Dramatycznie negatywne skutki mia dla bankw niemieckich upadek w padzierniku Lehman Brothers i to co najmniej z dwch powodw. Nie tylko poniesienia bezporednich strat, ale co waniejsze spowodowa on trwajce nadal zakcenia na rynku midzybankowym. W konsekwencji banki nie tylko w skali midzynarodowej, ale i na rynku krajowym nie lokuj i nie poyczaj sobie wzajemnie pienidzy z obawy przed konsekwencjami upadku kontrahenta. Z duym prawdopodobieostwem mona jednak przyjd, i przynajmniej obecnie niemiecki system bankowy utrzymuje pynnod, gdy banki lokuj wolne rodki nawet na lokatach typu overnight w Bundesbanku. Zniszczone kapitay instytucji kredytowych, wskutek poniesionych przez nie strat, mog jednak spowodowad w niedalekiej ju przyszoci ograniczenie kredytowania i znaczny wzrost kosztu udostpnionego kapitau zarwno dla podmiotw gospodarki realnej, jak i przedsiwzid realizowanych przez publiczne instytucje. Dopiero za par tygodni, po opublikowaniu przez Deutsche Bundesbank statystyk bankowych (Bankenstatistik) bdzie wiadomo, czy klienci - tak jak ma to miejsce w Szwajcarii, czy Wielkiej Brytanii - wycofuj rwnie depozyty. Na razie jednak rynek nie sprawia wraenia nerwowoci, co naley przypisad energicznym decyzjom podejmowanym przez rzd federalny, m.in. dotyczcym
ul. Mostowa 27 A, 61-854 Poznao, tel. 061/852 76 91, fax 061/852 49 05, e-mail: izpozpl@iz.poznan.pl , www.iz.poznan.pl

Biuletyn Instytutu Zachodniego INSTYTUT ZACHODNI IM. Z. WOJCIECHOWSKIEGO W POZNANIU

nr 6/2008 5112008

udzielenia penych gwarancji dla zdeponowanych w systemie bankowym rodkw. Interwencja paostwa, na nieznan w okresie powojennym skal ma zastpid przynajmniej przejciowo instrumenty rynkowe. Najwaniejszym jej komponentem jest przygotowany w cigu kilku dni pakiet ratunkowy, ktrego instrumentarium ma ograniczyd skutki kryzysu (Aneks). Oparty jest on gwnie na paostwowych gwarancjach, ktre przynajmniej w teorii ekonomii, winny przyczynid si do powrotu zaufania na rynku midzybankowym, a w konsekwencji do zaopatrzenia w kredyt gospodarstwa domowe i gospodark. O ile jednak w Stanach Zjednoczonych w ramach Planu Paulsona, zostaa administracyjnie przydzielona 9 bankom w zamian za toksycznie papiery kwota 250 mld $, to w Niemczech musz same zgosid si do powoanej, specjalnej instytucji - Finanzmarktstabilisierungsanstalt (FMSA). Banki uwaaj, i sam wniosek stygmatyzuje uczestnika rynku i to prawdopodobnie zdecydowao, i do kooca padziernika zoy go jedynie BayerLB. Otrzyma, co prawda 5,4 mld , co nadal nie pokrywa jego potrzeb, a w kolejce stoi inny bank sektora publicznoprawnego - WestLB, ktry ju raz w tym roku przekaza swoje bezwartociowe papiery wartociowe do wyodrbnionej spki i to w kwocie a 23 mld , a byd moe take HSH Nordbank, ktry zosta z papierami Lehman Brothers w wysokoci 2,3 mld . Minister finansw RFN w wywiadzie udzielonym FAZ.NET w dniu 28 padziernika owiadczy, i take banki prywatne Deutsche Bank, Commerzbank, Dresdner Bank i Postbank, prawdopodobnie zwrc si wsplnie o tak pomoc w pitek 30 wrzenia po zamkniciu giedy. Tymczasem do 5 listopada lista wnioskodawcw powikszya si o West LB, HSH Nordbank i Commerzbank, chocia ten ostatni z wymienionych tumaczy t decyzj kosztami przejcia Dresdener Bank. Sytuacja na rynku finansowym w Niemczech podlega jednak szybkim zmianom, niestety pojawia si te coraz wicej problemw. Ogoszona niewypacalnod bankw islandzkich, a de facto Islandii oznacza dla bankw niemieckich straty w wysokoci 16 mld , w tym m.in. dla Bayer LB 1,5 mld , co przekada si na koniecznod odpisw z tytuu straconych kredytw w kwocie 800 mln . Chocia wg danych Banku Rozrachunkw Midzynarodowych zaduenie tego kraju w zagranicznych bankach szacowane jest na 75,3 mld $ w tym 21,3 mld $ w stosunku do bankw niemieckich. Naley oczekiwad, i kryzys rynkw finansowych bdzie mia dla Niemiec daleko idce skutki i to nie tylko gospodarcze. Sytuacja ta wyzwala dyskusj nad rol paostwa w gospodarce, ktre jak dotd okazao si jedyn si zdoln do sformuowania planu, udzielenia pomocy finansowej. Co wicej, wykazao si take
ul. Mostowa 27 A, 61-854 Poznao, tel. 061/852 76 91, fax 061/852 49 05, e-mail: izpozpl@iz.poznan.pl , www.iz.poznan.pl

Biuletyn Instytutu Zachodniego INSTYTUT ZACHODNI IM. Z. WOJCIECHOWSKIEGO W POZNANIU

nr 6/2008 5112008

umiejtnoci tworzenia platformy wspdziaania dla wielu rnych podmiotw. Czy jednak politycy niemieccy pozostan zdolni do efektywnego wspdziaania take w skali midzynarodowej i przygotowania skutecznych rozwizao wspczesnych problemw? Odpowied na tak postawione pytanie bdzie mona sformuowad ju w poowie listopada po spotkaniu na szczycie grupy G8, Chin, Indii i tzw. Schwellenlnder. Istnieje wiele przesanek wskazujcych, i jednym z efektw bdzie utworzenie nowych i spadek znaczenia wielu dotychczasowych centr finansowych. Interesujca kwestia dla obserwatorw to konsekwencje spadku notowao wielu strategicznych spek i zagroenie, bo w takich kategoriach jest zagadnienie to traktowane, ze strony wrogich przejd przez paostwowe fundusze Chin, krajw OPEC, a nawet Rosji. Jakie bd konsekwencje spadku (nie do kooca wyjanionego) kursu euro w stosunku do dolara amerykaoskiego, przy zaoeniu i tendencja ta zostanie utrzymana? Jego konsekwencj mgby byd korzystny dla gospodarki niemieckiej wzrost eksportu, ale czy moe on si odbyd w warunkach recesji wiatowej i trudnoci w pozyskaniu rynkw zbytu? Co si stanie jeeli formuowane w ostatnich dniach prognozy dotyczce tempa wzrostu gospodarczego Niemiec w 2009 r. na poziomie jedynie 0,1% oka si trafne. Jakie bd skutki spoeczne bdzie miao zmniejszenie zatrudnienia i to nie tylko w sektorze bankowym, ale i w caej realnej gospodarce? Herman Abst - jedna z najbardziej znaczcych postaci w yciu gospodarczym Niemiec i jednoczenie wieloletni prezes Deutsche Bank (1957-1967) twierdzi: to co dobre dla Deutsche Bank jest take dobre dla Niemiec. Trawestujc to

powiedzenie mona stwierdzid, e to co ze dla bankw niemieckich, okazao si take zem dla gospodarki caego kraju.

Aneks* Pakiet stabilizujcy sytuacj na rynku finansowym w RFN W pitek 16 padziernika 2008 r. zakooczone zostay rozmowy pomidzy przedstawicielami rnych partii w Niemczech, ktrych celem byo wypracowanie sposobu ustabilizowania sytuacji na rynkach finansowych. Naley podkrelid, i mimo osignicia w bardzo krtkim czasie porozumienia wystpiy znaczce rnice pogldw pomidzy partiami. W efekcie zarwno parlamentarne frakcje Zwizek90/Zieloni, jak i Partia Lewicy nie zaakceptoway zaproponowanego pakietu ratunkowego, ale ich gosy nie miay ju adnego wpywu na pozyskanie przez rzd federalny wymaganej wikszoci. Spord obecnych na sali obrad Bundestagu 576 posw, gosami a 476 przyjty zosta pakiet stabilizujcy sytuacj na rynku
ul. Mostowa 27 A, 61-854 Poznao, tel. 061/852 76 91, fax 061/852 49 05, e-mail: izpozpl@iz.poznan.pl , www.iz.poznan.pl

Biuletyn Instytutu Zachodniego INSTYTUT ZACHODNI IM. Z. WOJCIECHOWSKIEGO W POZNANIU

nr 6/2008 5112008

finansowym. Przez niektrych, jak np. przewodniczcego frakcji CDU w parlamencie Volkera Kaudera oceniany jako, ratujcy banki, a nie gospodark. Jeg o koszt szacuje si na 500 mld , co oznacza, i na kadego mieszkaoca kraju przypadnie ok. 6 tys. . Zasadnicza rnica pomidzy przyjtym w Stanach Zjednoczonych tzw. Planem Paulsona (700 mld $) i rozwizaniem brytyjskim jest brak obligatoryjnoci, co do przyjcia tego rodzaju pomocy przez instytucje finansowe. W Stanach Zjednoczonych 9 najwikszych bankw amerykaoskich (m.in. Bank of America, JP Morgan Chase, Wells Fargo), praktycznie przymusowo zostao zasilonych kwot 125 mld $, ktra wzmocnia ich kapitay wasne. W Wielkiej Brytanii rzd przyrzek kwot 50 mld na dokapitalizowanie bankw, w tym a 37 mld zasilono Royal Bank of Scotland, HBOS i Lloyds. Pakiet ratunkowy w RFN funkcjonuje od 20 padziernika br. i jego celem jest budowa instrumentarium umoliwiajcego uzyskanie pynnoci przede wszystkim na rynku midzybankowym i wzmocnienie stabilnoci niemieckiego rynku finansowego. Pakiet ratunkowy obejmuje: 1. Fundusz stabilizacyjny - utworzono go jako majtek odrbny federacji,

a zatem pozostaje poza budetem kraju. rodki finansowe maj pochodzid z emisji skryptw dunych, ktra jednake nie moe przekroczyd kwoty 100 mld . Organizacja funduszu bdzie wzorowana na istniejcej w Urzdzie Powierniczym. Bdzie on umiejscowiony przy centralnym banku Niemiec (Deutsche Bundesbank), ale jako instytucja finansowa (Finanzmarktstabilisierungsanstalt, FMSA) stabilizujca rynek nie bdzie stanowia jego czci. Bdzie on partnerem dla bankw i decydowa o przyznaniu pomocy. Czonkami bd przedstawiciele urzdu kanclerskiego, ministra finansw, ministra gospodarki, ministra sprawiedliwoci, Bundesbank

i poszczeglnych krajw federacji. Dziaalnod funduszu bdzie podlegaa skomplikowanemu nadzorowi, a w izbie niszej parlamentu niemieckiego Bundestagu powstanie komisja rynkw finansowych, ktra bdzie na bieco informowana o jego dzianoci. Naley podkrelid, i federacja nie jest zobowizana do udzielenia pomocy poszczeglnym instytucjom, a o jej przyznaniu decyduje federalny minister finansw. 2. Gwarancje - w celu uatwienia bankom refinansowania, fundusz moe

korzystajc z nowych instrumentw refinansowych udzielid gwarancji, jednake nie duej ni na 36 miesicy. Na te gwarancje ma zostad przeznaczone 400 mld . Za udzielone w ten sposb gwarancje banki musz zapacid prowizj, do maksymalnej kwoty 2% rocznie, a ich wysokod uzaleniona bdzie od oceny ryzyka. Rzd zakada,

ul. Mostowa 27 A, 61-854 Poznao, tel. 061/852 76 91, fax 061/852 49 05, e-mail: izpozpl@iz.poznan.pl , www.iz.poznan.pl

Biuletyn Instytutu Zachodniego INSTYTUT ZACHODNI IM. Z. WOJCIECHOWSKIEGO W POZNANIU

nr 6/2008 5112008

i prawdopodobnie ok. 5% tej kwoty nie zostanie przez banki zwrcone. To z kolei oznacza, i w budecie federalnym naley zabezpieczyd 20 mld . 3. Rekapitalizacja fundusz moe take zasilid banki nowym kapitaem, ale

oznacza to jednoczesne pozyskanie przez niego akcji tej instytucji kredytowej, jednake bez prawa gosu. Moe to byd w formie tzw. kapitau hybrydowego, w postaci papierw wartociowych (np. Genusscheine), potwierdzajcych czysto finansowe prawa (np. do udziau w zysku lub zysku z likwidacji teje instytucji). Na dekapitalizacj bankw przeznaczono 70 mld plus rezerw 10 mld . Rzd niemiecki ma jednak nadziej, i tego rodzaju dziaania nie bd podejmowane lub jedynie w bardzo ograniczonym stopniu. 4. Przejcie ryzyka - minister finansw uzyska prawo do zakupu niskiej

jakoci papierw wartociowych, bazujcych na niezabezpieczonych amerykaoskich poyczkach hipotecznych, tych samych ktre przed pitnastoma miesicami zainicjoway obecny kryzys. Dziki temu banki mog wyseparowad je z wasnych bilansw. Nie s jeszcze uregulowane szczegy tej propozycji, m.in. odnonie do grnej granicy zaangaowania funduszu w te operacje. Tego rodzaju dziaania maj byd podejmowane w dalszej kolejnoci, a winna je poprzedzad rekapitalizacja bankw. 5. Prawo upadociowe i przepisy o ugodzie federalny minister

sprawiedliwoci zmieni prawo obowizujce w tym zakresie w taki sposb, aby (przynajmniej w teorii) ratowad szczeglnie redniej wielkoci firmy przed upadkiem. To oznacza, i od tej chwili nadmierne zaduenie jednake tylko czysto bilansowe (gdy pasywa przekraczaj wartod aktyww) nie bdzie wystarczajc przesank do wdroenia postpowania upadociowego. Do tej pory bowiem firma musiaa ju w trzy tygodnie po wystpieniu tego rodzaju czysto bilansowego zaduenia zgosid upadod. Przyjcie tego rozwizania wynikao z faktu, i przedsibiorstwa, ktre s w posiadaniu gwatowanie traccych na wartoci rynkowej akcji i nieruchomoci musiayby natychmiast ogosid upadod. 6. Warunkowe zasilenie kapitaem paostwowym (penomocnictwa

i wynagrodzenie managerw bankw). Banki, ktre uzyskaj kapita od paostwa nie otrzymaj go bezwarunkowo. Moe to m.in. oznaczad, i managerowie bankw bd mogli korzystad z ograniczonych penomocnictw, a ich wynagrodzenia bd podlegay zewntrznej ingerencji. Minister finansw P. Steinbrck chce, aby w tych sytuacjach wynagrodzenie ograniczyd do 500 tys. rocznie, a take zakazad przyznawania bonusw, odpraw i dywidend (badane jest w tej chwili, czy nie oznacza to absolutnego zakazu wypat dywidend akcjonariuszom).
ul. Mostowa 27 A, 61-854 Poznao, tel. 061/852 76 91, fax 061/852 49 05, e-mail: izpozpl@iz.poznan.pl , www.iz.poznan.pl

Biuletyn Instytutu Zachodniego INSTYTUT ZACHODNI IM. Z. WOJCIECHOWSKIEGO W POZNANIU

nr 6/2008 5112008

7.

Prawo bilansowe - przedsibiorstwa uzyskay prawo do zmiany zasad

sporzdzania bilansw i to ju od III kw. 2008 r. Kryzys finansowy spowodowa, i trudno jest przypisad realn wartod wielu instrumentom finansowym. Podobn decyzj podj International Accounting Standards Board (IASB) i amerykaoski nadzr giedowy Securities and Exchange Commission (SEC), do ktrego doczya Unia Europejska. 8. Prawo o akcjach - faktycznie zostao zmienione ustaw o stabilizacji rynku

finansowego. To oznacza, i w przyszoci zwikszenie kapitau moe odbywad si take bez zgody Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy i jedynie za przyzwoleniem Rady Nadzorczej i Zarzdu. Wystarczajc przesank do skorzystania z tego rozwizania jest przeprowadzenie emisji akcji, zabezpieczonej depozytem

wspomnianego ju funduszu stabilizacji rynku finansowego. Rozwizan ie to jest rozwizaniem przejciowym i bdzie obowizywao do kooca 2009 r.

* rdo: szczegowe informacje: www.bundesbank.de i www.soffin.de, 17.10.2008 r.

Instytut Zachodni jest jednostk naukowo-badawcz. Dziaa nieprzerwanie od 1944 r. Organem zaoycielskim Instytutu jest Minister Spraw Zagranicznych RP. Czaspisma Instytutu Zachodniego: Przegld Zachodni WeltTrends. Zeitschrift fr internationale Politik und vergleichende Studien Siedlisko Biuletyn Instytutu Zachodniego Nowoci wydawcznicze Instytutu Zachodniego: Declining Cities/Developing Cities: Polish and German Perspectives, ed. M. Nowak, M. Nowosielski, Poznao 2008; lzacy, Kaszubi, Mazurzy i Warmiacy midzy polskoci a niemieckoci, red. A. Sakson, Poznao 2008; B. Koszel, Polska i Niemcy w Unii Europejskiej. Pola konfliktw i paszczyzny wsppracy, Poznao 2008; J. Dobrowolska-Polak, Niemiecka polityka dziaao humanitarnych, Zeszyty Instytutu Zachodniego nr 47/2008, Poznao 2008.
ul. Mostowa 27 A, 61-854 Poznao, tel. 061/852 76 91, fax 061/852 49 05, e-mail: izpozpl@iz.poznan.pl , www.iz.poznan.pl