Omwienie publikacji S. Faktor, Econovation.

The Red, White and Blue Pill for Arousing Innovation

Motywem przewodnim ksiki autorstwa Stevea Faktora jest innowacja w czasach kryzysu. Autor wiele uwagi powica analizie otoczenia makroekonomicznego w Stanach Zjednoczonych, prbujc przewidzie najwaniejsze trendy w gospodarce przyszej dekady. Podkrelajc istotn rol nowoczesnych technologii, postuluje zarazem powrt do gospodarki produkcyjnej w USA, co ma by remedium na panujcy w tym kraju kryzys. W publikacji Faktor promuje koncepcj ekonowacji, ekonomicznej innowacji, ktra pozwala firmom wyj poza dotychczasowe schematy i radzi sobie w niestabilnym i niesprzyjajcym otoczeniu gospodarczym. W rozdziale 1. Indulgence in an Age of Constraint (Zachcianki w czasach ogranicze) autor przedstawia swoje pogldy na kryzys koca lat dwutysicznych w USA. To czas paradoksw, gdy notowania giedowe biy rekordy, podczas gdy stopa bezrobocia przekraczaa 9%. W tabeli 1.1 autor przypomina wybrane innowacje czasw kryzysu w latach 30. XX w. (np. supermarkety, pralnie, substytut majonezu, chleb krojony itp.). Jako prardo dzisiejszych problemw okrela reganomik, czyli czasy rzdw prezydenta Reagana, gdy zmniejszanie podatkw dla najbogatszych przyczynio si do drastycznego wzrostu dugu publicznego. Jak zauwaa autor, najbogatsi nadwyki finansowe najchtniej lokowali w obligacje rzdowe, korzystajc w dwjnasb z obniek podatkw wskutek ograniczenia wpyww do budetu rzd by bowiem zmuszony do zwikszonej emisji dugu (s. 12). Faktor przywouje dane z raportu wiatowego Forum Ekonomicznego USA zajy w nim 87. miejsce w kategorii otoczenie makroekonomiczne, osigajc wynik gorszy od Tadykistanu. Rozdzia 2., Tawdry Tales of a Service Economy (Kiepskie bajki o gospodarce usugowej) rozpoczyna si konkluzj o zaniku produkcji w USA. O ile w latach 40. XX w. produkcja generowaa 80% PKB, to dzi za 70% PKB odpowiadaj usugi. Inynierw projektujcych nowoczesne samochody zastpili eksperci od

social media krytykuje autor. Przekonuje, e model gospodarki opartej gwnie na usugach sprawdza si tylko w maych krajach, takich jak Jamajka czy Singapur (s. 26). Autor zauwaa, e innowacje w rodzaju Facebooku czy gier spoecznociowych (Zynga) nie przyczyniaj si do tworzenia znacznej iloci atrakcyjnych, zapewniajcych wysokie przychody, miejsc pracy. Faktor krytykuje amerykaski system edukacyjny, nastawiony na pamiciowe przyswajanie faktw i owadnity obsesj standaryzowanych testw. Przeciwstawia mu (chyba nie cakiem susznie), systemy w Europie i Chinach, nastawione na ksztacenie umiejtnoci samodzielnego rozwizywania problemw. Podaje take w wtpliwo skuteczno nadmiernie restrykcyjnego prawa patentowego, ktre tworzy miejsca pracy dla prawnikw, nie dla wynalazcw. Dysproporcje w podziale bogactwa (1% najbogatszych Amerykanw kontroluje 34% majtku w USA), rosnce dochody prezesw firm przy spadajcych realnie dochodach pracownikw, niski przyrost naturalny, saba partycypacja spoeczna (tylko 46% uprawnionych bierze w USA udzia w wyborach), kurczcy si rynek pracy to czynniki nie sprzyjajce budowie stabilnej, rozwijajcej si gospodarki. Wrd proinnowacyjnych zalet USA autor wymienia z kolei: system prawny sprzyjajcy innowacjom, wolno sowa, sprzyjajc wymianie pomysw, otwarcie na imigrantw i narzucajc trendy na wiecie popkultur. W 3. czci, The Next Decade (Nastpna dekada), autor przedstawia swoje prognozy, wymieniajc wydarzenia prawdopodobne, moliwe oraz odlege. Opisuje m.in. zmiany na rynku nieruchomoci, finansowym (rozwaa np. przyszo wirtualnej waluty bitcoin), przewidywan wiksz aktywno pastwa w gospodarce i zmiany w chiskim modelu konsumpcji, wpywajce na reszt wiata. Jako moliwy scenariusz Faktor przedstawia stopniow emigracj utalentowanych pracownikw z USA do wybranych krajw Azji. W tej czci zaprezentowano wykres 3.10 (s. 69), przedstawiajcy zmiany w rwnowadze si, zachodzce midzy rzdem, biznesem i konsumentami w USA oraz na wiecie. Zarysowane w rozdziale zmiany s punktem wyjcia do rozwaa o ekonowacjach w kolejnych rozdziaach. Ekonowacje przyszoci W czci 4., Self Actualization (Samorealizacja) autor przewiduje, e w najbliszej dekadzie bd szybko rozwija si firmy zdolne wytworzy u swoich

2

pracownikw czy wsppracownikw poczucie sensu wykonywanej pracy, sprzyjajce samorealizacji. Przy czym termin samorealizacja w omawianym przez autora kontekcie biznesowym jest rozumiany specyficznie. Pisze on np. o platformach blogowych, na ktrych miliony uytkownikw wytwarza treci za darmo, co daje im poczucie samorealizacji, za wacicielom platform zapewnia niemae zyski. Wrd trendw rynku pracy Faktor wymienia wzrost zapotrzebowania na starszych pracownikw, gwnie ze wzgldu na ich mniejsze oczekiwania pacowe. Rozwj technologii przyczynia si te do powstawania niewiadomej siy roboczej, czego przykadem moe by np. popularne zabezpieczenie antyspamowe CAPTCHA wpisujc wywietlajce si sowo, uytkownik moe niewiadomie bra udzia np. w projekcie digitalizacji zeskanowanych zbiorw ksikowych. Kolejnym trendem jest poczenie technologii i projektyzacji zada w firmie. Zamiast zatrudnia pracownika, firma moe podzieli jego zadania na pojedyncze projekty i zleci ich wykonanie np. poprzez jedn ze stron zrzeszajcych freelancerw z caego wiata (s. 80). Cz 5., Build a Capital Magnet (Zbuduj magnes kapitaowy) powicona jest sposobom na przyciganie w nowych czasach niczym magnes kapitau i inwestycji. Autor wymienia takie sposoby, jak rozwj bran, w ktrych kopiowanie pomysw do tanich krajw jest utrudnione (np. biotechnologia) czy cicie kosztw umoliwiajce substytucj produktw dotychczas importowanych. W dalszej czci rozdziau nastpuje analiza specyfiki rynku chiskiego i indyjskiego (zarwno oczekiwa konsumentw, jak i podejcia tamtejszych firm do biznesu) oraz analiza strategii firm, ktre mimo trudnoci nie zrezygnoway z rozwijania dziaalnoci w USA, czy wrcz zdecydoway si na outsourcing zwrotny (przeniesienie biznesu z Indii do USA). Autor zachca firmy do zmiany modelu biznesowego, dzielc si z czytelnikami radami i prognozami w duchu ekonowacji. Proponuje np.: firmowe zakupy grupowe, wspdzielenie usug profesjonalnych (alians kilku firm pozwala np. taniej i skuteczniej walczy o ochron wasnoci przemysowej w Chinach), oferowanie komplementarnych usug rnych firm w pakietach czy wreszcie wykorzystanie technologii do zaoferowania taszych substytutw (autor wymienia tu np. druk 3D, wic z nim szans na biznesow rewolucj). W 6. czci, Make Makers (Twrz wytwrcw) autor postuluje odnow amerykaskiej kultury produkcyjnej, do czego niezbdne s zmiany w systemie edukacji, przystosowujce go do potrzeb rynku pracy. Opieka zdrowotna,

3

edukacja i usugi profesjonalne maj by, wg bada przytaczanych przez autora, trzema branami generujcymi najwicej nowych miejsc pracy (s. 123). W tabeli 6.2 (zwycizcy i przegrani) autor przedstawia trendy w obszarze szeroko rozumianej edukacji dotyczce, analizujc ich wpyw na szkoy, pracodawcw, rodzicw i nauczycieli. Faktor zwraca uwag, e w edukacji liczy si nie tylko technologia, ale te praktyczne i dawno zapomniane w nowoczesnych spoeczestwach umiejtnoci, jak np. stolarstwo czy majsterkowanie, sprzyjajce rozwojowi gospodarki produkcyjnej. Przedsibiorca od dziecka W 7. czci, Liberate Micropreneurs (Wyzwoli mikroprzedsibiorcw), Faktor podkrela rol start-upw w tworzeniu miejsc pracy, a take znaczenie systemu edukacji w ksztaceniu przyszych przedsibiorcw. Przywouje przykad mormonw, wsplnoty religijnej, ktrej wielu czonkw zajmuje znaczce pozycje w biznesie. Przyczyn sukcesu mormonw ma by wczesne zachcanie dzieci (nawet trzyletnich) do wystpie publicznych i przekonywania do swoich racji i wysyanie 19. latkw na wyjazdy na zagraniczne misje, ktre rozwijaj umiejtnoci przydatne w sprzeday. Faktor opisuje take rozwj innowacyjnej przedsibiorczoci w Izraelu, gdzie za cz sukcesu ma odpowiada obowizkowa suba wojskowa dla kobiet i mczyzn, uczca dyscypliny i odwagi w podejmowaniu ryzyka. Autor przedstawia take dziaania wadz Nowego Jorku w celu przycignicia do miasta wikszej iloci pocztkujcych przedsibiorcw. Jednym z dziaa s np. uatwienia w wynajciu taniego mieszkania w tym drogim miecie. Innym rozwizaniem jest moliwo wynajcia lokalu usugowego w atrakcyjnej biznesowo czci miasta za czynsz znacznie niszy od rynkowego, w zamian za udziay waciciela nieruchomoci w przyszych zyskach start-upu (s. 159). Jest to zarazem sposb na przezwycienie skutkw spekulacyjnej baki na nieruchomociach. 8. cz, Build an Incentive Nation (Stwrz zachty dla spoeczestwa), zawiera rozwaania nad rol rnego rodzaju zacht w rozwijaniu innowacyjnej przedsibiorczoci. Jako zacht autor definiuje minimaln nagrod niezbdn, by zachci lub zniechci do danego dziaania. Podkrela rosnc w biznesie rol elastycznoci cenowej w czasach niepewnoci. Czasy kryzysu powoduj, e nawet milionerzy rezygnuj z zakupu karmelowego macchiato, gdy uznaj, e kawa staa si zbyt droga zauwaa autor. Rosn bdzie rola

4

testowania rnych scenariuszy cenowych (np. rne ceny na wybrany produkt w kilku wybranych sklepach sieci, obserwacja reakcji konsumentw na dan cen itd.). W dalszej czci Faktor opisuje cenowe modele przyszoci, wymieniajc mikroceny (np. sprzeda pojedynczych piosenek przez Apple po 1 USD za sztuk), ukrywanie modeli B2B pod powok B2C (uytkownik Gmaila nie jest klientem dla Googla, jest nim firma kupujca reklamy wywietlane na kontach uytkownikw), subsydiowanie zakupu jednego produktu przez inny czy cenniki dynamiczne. W 9. czci, Unfinished Business (Niedokoczony biznes), autor stwierdza, e nawet w le funkcjonujcym pastwie rzd ma moliwo poprawy sytuacji ekonomicznej. Pyta, czy tosamo Ameryki wyznacza dzi jedynie pogo za gadetami, kuponami znikowymi i dyskutowanie o nich ze znajomymi na Facebooku. Zachca do produktywnego korzystania z technologii i wymienia przykady firm Quirky i Ponoco, pomagajcych przeksztaci domowym innowatorom projekty w rynkowe produkty. S. Faktor, Econovation. The Red, White and Blue Pill for Arousing Innovation, Johny Wiley & Sons, New Jersey 2012