FINANSE WYKADY Egzamin: Pytania otwarte, problemowe dlaczego?

o?, precyzyjne odpowiedzi przy uyciu odpowiedniego sownictwa, materiay z wykadw i wicze. ______________________________________________________________________________________________ GOSPODARKA RYNKOWA I MECHANIZM RYNKOWY Finanse to og zjawisk ekonomicznych zwizanych z gromadzeniem, podziaem i wydatkowaniem rodkw pieninych. Finanse, jako dyscyplina naukowa bada strumienie pienidza przepywajce midzy podmiotami gospodarczymi w wyniku: Wytwarzania Podziau i wymiany Spoycia Akumulacji rzeczowej Finanse to zjawiska i procesy pienine powstajce w wyniku kreacji i ruchu zasobw pienidza w czasie i przestrzeni. Model gospodarki rynkowej przedstawia uproszczon form zorganizowania si podmiotw i zasad ich dziaania, w procesie produkcji, wymiany i konsumpcji przy udziale mechanizmu rynkowego Rynek wymusza na podmiotach efektywne dziaanie (przy okrelonych rodkach) Wszystkie podmioty d do maksymalizacji zysku Warunki mechanizmu rynkowego: Nikt nie dominuje na rynku dua ilo podmiotw, aby nikt nie mg narzuci ceny Pastwo normy prawne dajce pen swobod funkcjonowania podmiotw na rynku Charakter dobra (jednorodne) Rynek doskonay rynek, ktry na skutek rwnowagi popytu i poday dy do ceny rwnowagi. Rynek jest doskonaym informatorem o cenach, im rynek doskonalszy tym lepsze informacje o cenach i procesy rynkowe, kreuje sie powiza miedzy podmiotami oraz rozstrzyga, co, jak i dla kogo produkowa. Rynek popyt, poda i cena. Kade odstpstwo prowadzi do deformacji w procesach produkcji, wymiany i konsumpcji i do zakce funkcjonowania gospodarki rynkowej. Gwny podzia rynku: Rynek dbr i usug Rynek czynnikw produkcji Rynek pracy Rynek finansowy Pastwo: Stoi na stray doskonaoci rynku poprzez rne regulacje, czuwa nad waciwym funkcjonowaniem mechanizmu rynkowego, ochrania przed skutkami cyklu koniunkturalnego (kryzys) Oszczdnie gospodaruje rodkami publicznymi. Regulacje prawne: o Gwarantuj dobr podstaw rynku, dbaj o dobra i poszanowanie wasnoci. o Swoboda dziaania dla wszystkich podmiotw (wejcia wyjcia) o Ochrona przed deformacjami rynku np. monopole itp. Interwencjonizm pastwowy wpyw na koniunktur gospodarcz (skutki kryzysu) Podzia rynkw: Rynki rzeczowe powstae w wyniku dominacji dbr materialnych lub usug, jako przedmiotu transakcji np. rynki dbr i usug, dbr inwestycyjnych i rynki pracy (usuga pracy). Rynki finansowe (s czci systemu finansowego) Wady gospodarki rynkowej: Gospodarka rynkowa poddaje si powtarzajcym sie zmianom aktywnoci gospodarczej cykliczno, da si to zmieni jedynie wprowadzajc gospodark centralnie planowan Mwic o gospodarce rynkowej mamy na myli gospodark XXI wieku, ktra jest nieporwnywalna z wczeniejsz gospodark rynkow m.in. poprzez niespotykany wczeniej podzia pracy. Podzia pracy jest skutkiem rozwiza technologicznych, skomplikowa produkcj, dystrybucj, wybory konsumentw, zrnicowa i rozmnoy rynek, rozwin gospodark rynkow. Gospodarka dzieli si na: System finansowy (w jego skad wchodz rynki finansowe)

 Sfer rzeczow (uwaany czasem za podsystem systemu finansowego) Podmioty gospodarki rynkowej: Gospodarstwa domowe maksymalizacja uytecznoci Przedsibiorstwa maksymalizacja zysku Pastwo oszczdne gospodarowanie rodkami publicznymi Banki i instytucje finansowe maksymalizacja zysku STRUMIENIE I PRZEPYWY MIDZY PODMIOTAMI Strumie przemieszczanie si zasobu rzeczowego i/lub finansowego w czasie i przestrzeni, jest zwizany z przenoszeniem praw wasnoci. Strumie: Musi zaistnie zasb rzeczowy lub finansowe Musi by skierowany do okrelonego podmiotu (odbiorcy) Musi przemieszcza si w przestrzeni Rodzaje strumieni: Wtrne strumienie rzeczowe wyprzedzaj strumienie finansowe np. na rynku pracy najpierw pracujemy, pniej dostajemy wynagrodzenie, weksel. Rwnoczesne strumienie rzeczowy i finansowy przenikaj si np. zakup w sklepie, rwnie przy patnoci kart. Przedpata - strumienie finansowe wyprzedzaj strumienie rzeczowe np. zaliczka za samochd. W relacjach midzy przedsibiorstwami czsto strumienie rzeczowe wyprzedzaj finansowe. Rodzaje strumieni: Rzeczowe jest wyceniony, ma warto wyraon w pienidzu, trafiajc do okrelonego podmiotu uruchamia strumie finansowy, s wynikiem procesu podziau, wymiany i konsumpcji dbr. o Strumienie rzeczowe s wyceniane staj si odwzorowaniem strumieni finansowych przez rynek. Finansowe obecnie coraz bardziej dominuj nad rzeczowymi, jest to efekt globalizacji Podmioty sfery finansowej podmiot generujcy i odbierajcy strumienie finansowe (banki i instytucje finansowe). Podmioty sfery rzeczowej podmiot generujcy strumienie rzeczowe i odbierajcy strumienie finansowe (gospodarstwa domowe i przedsibiorstwa). Pastwo trudno zaliczy do ktrej z kategorii podmiotw, gdy wpywaj do niego strumienie finansowe, a wypywaj finansowe i rzeczowe. Strumienie rzeczowe s ogromne wiksze ni te generowane przez przedsibiorstwa (np. wyposaenie dla uczelni publicznych), dlatego mona zalicza pastwo do sfery rzeczowej. Strumienie finansowe s jednak bardzo due (bez porwnywania do innych podmiotw), dlatego czciej zalicza si pastwo do sfery finansowej! Strumienie dwukierunkowe strumie sprze zwrotnych, wpywy i wypywy strumieni finansowych.

renty, zasiki, emerytury

Pastwo

podatki

Gospodarstwo domowe

Strumie finansowy moe mie charakter: Gotwkowy odzwierciedlenia strumienia rzeczowego w transakcji gotwkowej Bezgotwkowy rozliczenia bezgotwkowe Instrumentalny ani gotwkowy, ani bezgotwkowy, ale wystpuj instrumenty finansowe, ktrych nie mona nazwa pienidzem (weksle, akcje, obligacje, depozyty)

Ujcie przedmiotowe finansw rodzaje strumieni: Ekwiwalentne (rynkowe) co za co, wymiana na strumie rzeczowy, charakteryzuj si wzajemnoci, jeden determinuje powstanie nastpnego. przepywy gwnie midzy gospodarstwem domowym, a przedsibiorstwem. Transfery nie wi si z wzajemnoci wiadcze, brak ekwiwalentnoci (np. podatki) o Transfery rynkowe strumienie odsetkowe (umowy zawierane przez pastwo) Kredytowe ich kreatorem s banki podejmujce akcje kredytowe, strumie ten powstaje, gdy powstaje kredyt, strumie zwrotny, powstaje, gdy zwraca si pienidze do banku. Ujcie podmiotowe finansw jeeli jeden ze strumieni dominuje, to lokuje si go w sferze realnej, albo finansowej Finanse w ujciu podmiotowym: o Finanse przedsibiorstw sfera realna o Finanse ludnoci sfera realna o Finanse publiczne finanse sfery publicznej o Finanse bankw o Finanse instytucji niebankowych

System finansowy wsptworzy strumienie finansowe i dokonuje przepyww midzy podmiotami finansowymi a niefinansowymi chce obniy koszty transakcyjne. Przepywy finansowe - mwi si o nich, gdy wskazuje si rdo pochodzenia: Cel (miejsce, do ktrego zmierza) Inicjator Odbiorca Przykad: inicjator przedsibiorstwa, odbiorca gospodarstwa domowe, wpyw przedsibiorstwa z tytuu emisji akcji, wydatek gospodarstwa domowe z tytuu zakupu akcji. Operacje depozytowe nie s zaliczane do adnej z powyszych grup, jest to forma przechowywania zasobw. Ich konsekwencj jest strumie redystrybucyjny w postaci odsetek. Moe nastpi transformacja jednego strumienia rzeczowego w inny strumie rzeczowy strumie o charakterze barterowym (obrt). Rynek nadaje warto strumieniom rzeczowym, odpowiada ona wartoci strumienia zwrotnego. Obrt barterowy form zapaty za prawdo wasnoci do pewnego strumienia rzeczowego jest inny strumie rzeczowy o takiej samej ekwiwalentnej wartoci, bdcy odpowiednikiem strumienia finansowego. Wycenianie strumieni nie jest to proces jednorodny, jest procesem cigym, wystpuje automatyzm wyceny opierajcy si na porwnywaniu popytu i poday(cena jest wykreowana przez rynek). Wiele strumieni finansowych powstaje w wyniku transformacji jednych instrumentw w inne, zachodzi bogata sie sprze zwrotnych. Strumie pieniny jest odwzorowaniem strumieni rzeczowych. By tak byo strumienie te musz by wycenione. Strumienie przenikaj przez rynek gdzie s wyceniane. Rynek wygenerowa cen, jako instrument wyceny strumienia rzeczowego. Rynek w sposb cigy, nieustanny dokonuje wyceny. INFALCJA I DEFLACJA Deflacja cena rwnowagi jest nisza ni poprzednia, spadek oglnego poziomu cen w gospodarce, lustrzane odbicie inflacji, spadek oglnego poziomu cen, realnej wartoci pienidza i wzrost siy nabywczej. Spirale deflacji: spadek cen spadek konsumpcji spadek cen Spadek stp procentowych, spadek cen w nierwnym stopniu Oba te zjawiska s niebezpieczne dla gospodarki. Rynek potrafi osiga rwnowag, ale przy wyszym poziomie cen, ktre nie s akceptowane przez podmioty. Deflacja jest negatywna, ceny s za niskie, nikt nie chce kupowa (ma nadziej, e ceny bd jeszcze nisze), ceny znowu zostaj znowu obnione prowadzi to do upadku gospodarki. Inflacja mechanizm poszukuje rwnowagi, gdy cena rwnowagi jest wysza ni poprzednia, oglny wzrost poziomu cen, nie dotyczy jednego produktu tylko do cen wszystkich produktw. Inflacja spadek siy nabywczej pienidza, za t sam ilo pienidza moemy kupi mniej dbr i usug. Coraz wicej pienidza za ten sam produkt Proces widoczny i postpujcy Zbyt duo pienidza w obiegu w stosunku do wytworzonych dbr o Podoe monetarne za dua ilo pienidzy w stosunku do potrzeb sfery realnej o Podoe popytowe wytwarza si zbyt mao dbr i usug, s one coraz cenniejsze, dla wyrwnania popytu i poday ceny musz rosn Friedman: inflacja zawsze i wszdzie jest zjawiskiem pieninym (opowiada si za przesankami monetarnymi), naley j zwalcza instrumentami finansowymi. Keynes: luka inflacyjna nadwyka globalnego popytu nad globaln poda (opowiada si za przesankami popytowymi), dug publiczny pastwo moe by twrc luki inflacyjnej Rodzaje inflacji: Podaowa inflacja kosztowa (emisja takiego cigu zdarze, ktry ukada si w spiral inflacyjn (= wzrost cen wzrost kosztw wzrost cen) Pacowa na wzrost kosztw reaguj zwizki zawodowe, ktre daj wzrostu pac spirala inflacyjna Monopolowa ceny ustalane poza rynkiem Importowana midzynarodowy transfer inflacji (wzrost cen surowcw strategicznych np. ropy, gazu, poszerzajca si warto pienidza krajowego) Przyczyny inflacji: Podoe monetarne szkoa monetarystyczna, na czele z Friedmanem Inflacja zawsze i wszdzie jest zjawiskiem pieninym, pienidz to przyczyna inflacji, reszta to produktu wtrne. Podoe popytowe odnosi si do dochodu, Keynes luka inflacyjna (= nadwyka globalnego popytu nad globaln poda)

Wzrost kosztw wytwarzania surowcw strategicznych (ropy, gazu), rosn koszty samego produktu, presja na wzrost pensji. Wzrost surowcw importowanych i towarw tanich transfer inflacji midzynarodowej Wzrost produktw

Inflacja inercyjna oczekiwanie inflacji, przedsibiorstwa podnosz ceny oczekujc na podwyk kosztw. Skutki inflacji nie wszystkie ceny w jednakowym stopniu rosn niewaciwa funkcja alokacyjna, motywacyjna, rachunkowa itd. Rodzaje inflacji: Pacowa Kosztowa Pchana przez zyski Inercja Skutki inflacji: Znieksztacenie cen (ceny nominalne inne ni ceny realne) Ucieczka od pienidza nikt nie chce go trzyma Pogbiajca si nierwnowaga pomidzy eksportem a importem Deficyt budetowy

Drena podatkowy zakwalifikowanie do wyszych przedziaw opodatkowania na skutek wzrostu realnych wpyww podatkowych wywoanych przez, inflacje, jako e zwiksza ona dochody nominalne (realnie moe paci si mniejsze podatki). KATEGORIE FINANSOWE

Gospodarka finansowa dziaania podmiotw w dziedzinie zjawisk pieninych obejmujcych: Organizowanie operacji pieninych Realizacj operacji pieninych Ewidencj i analiz operacji pieninych Planowanie finansowe zasb dziaa osb i instytucji na rzecz ustalania przyszego ksztatowania si dochodw i wydatkw pieninych i nadaniu im mocy wicej. Polityka finansowa wiadome dziaanie osb i instytucji polegajce na ustalaniu i realizacji okrelonych celw za pomoc instrumentw finansowych. Systematyka kategorii finansowych: PIENIDZ POYCZKA WYDATEK POYCZKA AMORTYZACJA KREDYT DEFICYT FINANSOWY DUG FINANSOWY KAPITA

CENA

PROCENT

PODATEK PRZYCHD WPYW DOCHD ZYSK RENTA

Kategorie finansowe: 1. Cena Strumie rzeczowy jest odwzorowaniem strumienia pieninego, jest rwnorzdny Rynek musia wyceni strumienie tak, e rzeczowy jest rwny pieninemu Wyceni rynek nada warto temu strumieniowi rzeczowemu, ktremu odpowiada warto strumienia pieninego. Rynek nigdy nie wycenia jednokrotnie, nawet ten sam strumie wyceniany jest kadorazowo, gdy przenika przez rynek Cena rwnowagi, cena, jak rynek wyznacza przy danym popycie i danej poday Rynek posiada mechanizm, automatyzm pozwalajcy na wycenianie Funkcje ceny: o Dochodowa wycena, ktra okrela przychd i dochd pracownika, pozwala waciwie wyceni strumie o Alokacyjna rozmieszczenie czynnikw produkcji, towarw i usug, midzy uczestnikami ycia gospodarczego o Redystrybucyjna podzia jednostki dochodu narodowego o Motywacyjna waciwa reakcja na zmian cen -> elastyczno popytu i poday o Informacyjna o Agregacyjna agregacja strumienia rzeczowego za pomoc ceny 2. Przychd warto wytworzonych i sprzedanych towarw i usug, wie si z efektami, skutkami dziaalnoci gospodarczej w wymiarze pieninym, przychd powstaje w wyniku przeksztacenia strumieni rzeczowych dbr i usug w strumie pieniny, przychd jest rdem pokrycia kosztw 3. Zysk nadwyka przychodu nad poniesionymi kosztami na te przychody(niekoniecznie odpowiada dochodowi pieninemu) 4. Dochd szersze pojcie od zysku, posta pienina, 2 rodzaje: dochd z pracy i z kapitau, nadwyka przychodw nad kosztami, ale ma charakter dochodu o charakterze pieninym 5. Wpyw dokonuj sie w wyniku wpyww z przychodu, ale nie zawsze przychody = wpywom!! (sprzeda n kredyt)

6. 7.

8. 9. 10.

11.

12.

13.

14.

Przychd pieniny = wpywom w szczeglnych sytuacjach (np. dziaalno produkcyjna maego sklepiku gdzie s tylko obroty gotwkowe, sprzeda detaliczna) Przychd rwna si wpywowi (np. sprzeda z odroczon patnoci) Przychd mniejszy od wpyww (np. w przypadku udzielenia kredytu) transakcje z odroczeniem w czasie patnoci kredyt kupiecki lub handlowy Przychd wikszy od wpyww (np. w przypadku pobrania kredytu) Wydatek kady odpyw rodkw pieninych bez wzgldu na cel ( ma wymiar pieniny) Koszt pieniny wyraz zuytych czynnikw produkcji w procesie produkcji, koszt produkcji dbr i usug. Aby wydatek sta si kosztem musi nastpi zuycie czynnikw produkcji na uzyskanie przychodw Amortyzacja: zakupiono rodki trwae, ale s wielokrotnie uywane, wic tylko czstka (odpisy) moe by traktowana, jako koszt. Amortyzacja zawsze jest kosztem, a nigdy wydatkiem wydatek by przy zakupie maszyn Renta to te dochd, wynika z tego, e postrzega si dochd, jako regularnie otrzymywany w rwnych odstpach czasu w dugim okresie, renta = dochd z kapitau (emerytura to te renta)s rwnie renty spoeczne, inwalidzkie Poyczka odstpienie pewnego zasobu (niekoniecznie pienidz) jednej ze stron (wierzyciel) drugiej stronie (dunik) pod warunkiem zwrotu rwnowartoci tego zasobu w okrelonym terminie wraz z odsetkami Cechy: niekoniecznie dotyczy pienidza, nie musi by oprocentowana, brak zabezpieczenia, forma pienina, brak celu Kredyt poyczka, dotyczca tylko pienidzy Cechy: przypisany do banku, zawsze musi by oprocentowany, forma bezgotwkowa z okreleniem celu, kredyt musi by zabezpieczony, dunik musi przedstawi zabezpieczenie rzeczowe lub inne, bank moe udzieli te poyczki (robi to, gdy udziela kredytu w formie pieninej) Deficyt finansowy Deficyt budetowy ujemne saldo pienine bilansu, wydatki przewyszaj dochody Deficyt patniczy nadwyka wydatkw nad wpywami z tytuu rozlicze z zagranic w walucie obcej o Deficyt z tytuu obrotu towarw i usug (deficyt handlu zagranicznego) nadwyka importu nad eksportem o Deficyt z tytuu obrotw kapitaowych nadwyka wydatkw w walucie obcej Dug finansowy suma deficytw z poprzednich okresw Dziura budetowa a deficyt budetowy o Deficyt budetowy (jako nadwyka wydatkw nad dochodami) musi mie rdo jego finansowania o Dziura budetowa powinna by rozumiana, jako przekroczony deficyt, na ktr pastwo nie przewidziao dodatkowych rde finansowania Dug publiczny o Rzdowy i samorzdowy o Krajowy wierzycielami s podmioty krajowe, i zagraniczny wierzycielami s podmioty zagraniczne Podatek zoona kategoria finansowa, bo wielopaszczyznowa, jest to najwaniejszy dochd pastwa, wydatek podatnika i czasami te koszt (np. podatek od nieruchomoci (fabryka) dolicz si do wyprodukowanych dbr), VAT element przychodw (skomplikowany w swej formie ;)) Podatek ma wymiar pieniny, jest wiadczeniem pieninym (kiedy rzeczowym), powszechnym, przymusowym, bezzwrotnym i nieodpatnym Funkcje podatkw: o Fiskalna by przysporzy pastwu dochody, funkcja pierwotna o Poza fiskalna (ekonomiczna) wpywa w oglnoci na bieg spraw w gospodarce Alokacyjna nakadajc podatki wpywa z dwch stron na alokacj czynnikw produkcji: Podatki tworz dochd pastwa, ale te wpywaj na decyzje alokacyjne uczestnikw obcionych podatkami. Stabilizacyjna - odnosi si do gospodarki podatek moe stabilizowa sytuacj w gospodarce, podejcie klasyczne do tej funkcji: podatek wpywa na to, co dzieje si w gospodarcze poprzez funkcje redystrybycyjn i alokacyjn. Gospodarka nie rozwija si w sposb jednostajny wzrostowy, ale rozwija si cyklicznie (okresy rozwoju, ekspansji i okresy kryzysowe). Kady cykliczny rozwj jest niszczcy dla gospodarki, (gdy gospodarka szybko ronie i nagle przyjdzie osabienie, to spadek gospodarki bdzie bolesny). Podatki mog nie dopuszcza do gwatownego wzrostu, aby gospodarka nie musiaa si gwatownie kurczy. Podatek stopuje zachanno, ktrej konsekwencj s dziury budetowe. Redystrybucyjna podatek suy do wykonywania wiadcze na rzecz czonkw spoeczestwa (w postaci rent, zasikw), osoby, ktre nie umiej wypracowa sobie dochodu otrzymuj zasiki. Obcianie czonkw spoeczestwa obowizkowym wiadczeniem. System podatkowy jest waciwie skonstruowany, jeli nastpuj pewne zasady zasady podatkowe: o Rwno powszechno podatkw bez adnych przywilejw, dla wszystkich osb i grup spoecznych Wnosi najwicej kontrowersji, rwno w sensie sprawiedliwo tak by powinno Rwno jest amana, jeli prawo umoliwia amanie podatku o Pewno oparcie podatku na jawnych, konkretnych reguach (termin, wysoko, forma patnoci) o Tanio tani w poborze i we wnoszeniu (koszty transakcyjne maj by jak najnisze) o Dogodno najbardziej ekonomiczny, dogodny dla patnika pobr podatku (czas i miejsce) Trzy ostatnie zasady s od zawsze i na zawsze Trzy kierunki ustalania rwnoci podatkowej o Rwno = jednakowa kwota o Rwno = podatek progresywny (progi podatkowe) o Rwno = kwota proporcjonalna do dochodu (stopa %-owa od dochodu) Procent (stopa procentowa) to cena, rne ujcia: Cena za czasowe przekazanie w uytkowanie zasobu pienidza lub innej wartoci majtkowej, uytkowane w okrelonym zakresie Wynagrodzenie (= cena za prac) za rnic miedzy dobrem teraniejszym, ktre czowiek moe natychmiast naby za posiadane pienidze, a dobrem przyszym, ktre moe naby w przyszoci na koniec okresu, kiedy pienidze spyn

To opata (= cena), jak musi otrzyma waciciel zasobu pienidza za oczekiwanie na ich zwrot Jest to cena, jak naley zapaci za pynno (natychmiast dostarczona) w formie okrelonej liczby jednostek pieninych Jeli pynno to dobro dzisiejsze to stopa %-owa jest cen rynkow dobra dzisiejszego w stosunku do dobra przyszego o Przykad: stopa %-owa wynosi 9%, oznacza to, e za natychmiastow pynno rwn 100 jednostek pieninych (dobro dzisiejsze) mona otrzyma, w zamian za obietnice zwrotu, 109 jednostek pieninych (dobra przyszego) po upywie roku Stopa %-owa to cena ustalona na rynku (wskazuje to na masowo)

KAPITA 1. Pienidz a kapita Pienidz, ani kapita nie znalaz si w ramach kategorii finansowych. Kapita jest mylony z pienidzem. Pienidz jest tylko jedn z wielu form, w jakiej moe wystpi kapita. Kapita jest bardziej abstrakcyjny ni pienidz. Znak rwnoci stawiany pomidzy tymi pojciami bierze si z std, e kapita wyraamy w jednostkach pieninych. Cech kapitau jest zdolno do pomnaania si, ma 3 formy: Pienidz to nie kapita, ale pienidz moe by jedn z wielu postaci, jak moe przybra kapita Pienidz to nie kapita, bo z faktu, e pienidze umoliwiaj dokonywanie transakcji kupna-sprzeday, nie wynika, e si pomnoy. Nieporozumienie, e pienidz to kapita wynika z tego, e warto kapitau wyraa si w jednostkach pieninych. Kluczem do wyonienia z pienidza kapitau jest prawo wasnoci. Przykad: Kapita uwiziony w mieszkaniu, ktre posiadamy. Moemy go uwolni poprzez sprzedanie mieszkania. Uzyskamy kapita w formie pieninej i moemy ten kapita pomnoy. Ale mona te mieszkanie wynaj i mamy wtedy korzy z faktu posiadania wasnoci mieszkania. Korzyci s czynsze, ktre nam pac. Mieszkanie mona te spoytkowa, jako zabezpieczenie kredytu (o ile mamy prawo wasnoci). Prawo wasnoci jest instrumentem wydobywajcym kapita. o Pierwsze decyzje podjte w 1989 roku prawo uwaszczajce prawo dajce wasno do mieszka, w ktrym si mieszkao (mieszkania komunalne, mieszkania spdzielcze). Pojawi si rynek handlu mieszkaniami, bo dopiero wtedy mona byo potraktowa mieszkanie, jako kapita rzeczowy. o Jeeli chcemy sprzeda mieszkanie to nie bierzemy go ze sob, ale bierzemy prawo wasnoci. Aspekt fizyczny jest potrzebny przy sprzeday mieszkania. Kapita moe swobodnie przemieszcza si w przestrzeni i czasie, dziki zintegrowanemu prawu wasnoci. Przykad: Jeli kupimy drewno w Orgonie, mona zabezpieczy je na giedzie w Chicago. Dziki zintegrowanemu systemowi wasnoci kapita z USA moe przemieszcza si po rnych krajach. Wikszo transferu (90%) przemieszczania si kapitau midzy krajami zamyka si w granicach najwyej rozwinitych krajw wiata. Kapita nigdy nie przemieci si do tych obszarw, ktre nie funkcjonuj w zintegrowanych systemach wasnoci . eby wydoby kapita, trzeba wykaza si posiadaniem prawa wasnoci. Dawni waciciele nieruchomoci w Polsce wygrywaj obecnie procesy o odzyskanie swoich dawnych nieruchomoci. Kapita musi by chroniony przez prawo wasnoci. Przykad: Jeli ojciec zapisa synowi cz ziemi, a syn chce posiada ca ziemi musi wykupi ca ziemi od rodzestwa. Jeli ojciec nie ma prawa wasnoci do ziemi, to jest zasb a nie ma kapitau. Mimo yznoci nikt jej nie kupi, bo nie ma prawnego dysponenta do tej ziemi. Jedyn rzecz, ktra uwalnia z jakiegokolwiek zasobu kapita jest poosiadanie dokumentu uprawniajcego do wydobycia z zasobu kapitau . Cechy kapitau: Kapita jest wartoci uwizion w zasobie. Trzeba zna klucz, by zasb przeksztaci w kapita. Kluczem oywienia kapitau i wydobycia go z zasobu jest prawo wasnoci zasobu. Prawo wasnoci, czyli dokument, nie zasb w jego postaci fizycznej jest instrumentem do pomnaania wartoci poza fizycznymi wartociami zasobu. Wsplne standardy, ucielenione w jednolitym systemie formalnej wasnoci s niezbdne, by stworzy wspln gospodark rynkow opart na kapitale. Jeli posiadamy przedsibiorstwa, to mamy skoncentrowany kapita, ktry mona uwolni. Fabryka jest niepodzielna, ale mona j rozbi na dowolnie du ilo udziaw. Dziki temu gospodarka rynkowa moga przej skok cywilizacyjny, jawi si jako wielopoziomowa, wielowtkowa sie powiza z innymi przedsibiorstwami. Kady etap wytwarzania wie si z wykorzystaniem zasobu, do ktrego prawo maj waciciele i mog go wydoby z tego acucha. Giedy towarowe: Wane instytucje wiatowe Przedmiotem transakcji s dokumenty wasnoci, a nie fizyczny zasb. Np. kupie sobie trzod chlewn i gdzie tam j odbierzesz. winia to winia, nikt nie bdzie zaglda jej w oczy. Mona kupi w Holandii a odebra w Belgii. Kapita to kategoria finansowa posiadajca warto i majca zdolno do pomnaania wartoci. Kapita - to zasb, ktry wyposaony w prawo wasnoci ma zdolno do pomnaania swojej wartoci. To prawo wasnoci ujawnia kapita ukryty w zasobie. Wasno poczenie kapitau i wspczesnego pienidza. Np. Pan Piskorski twierdzi, e wygra duo pienidzy w kasynie, ale nie ma prawa wasnoci do tych pienidzy. Wic nie moe z pienidza wydoby kapita. Zakada si prowizoryczne spki, przez ktre pienidz jest przepuszczany. W ten sposb stara si wydoby kapita z pienidza zdobytego nielegalnie. Prawo wasnoci nie jest narzucone przez pastwo, ale jest umow spoeczn . Prawo wasnoci wykorzystuje umowy spoeczne.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9. 10. 11.

12.

HISTORIA PIENIDZA Pienidz kade dobro, ktre peni funkcj pienidza. Funkcje pienidza peniy: papierosy, koniak, kartki (pienidz cykliczny, pojawiajcy si co miesic). Towary te byy rzadkie, podzielne i uyteczne (ludzie chcieli je posiada). Pienidz wspczesny pojcie powstao, gdy w sposb trway nastpia zmiana formy pienidza z kruszcowego na papierowy. Ostatnio stao si to w 1971 r. (Nixon: Dolar nie jest wymienialny na zoto). Uksztatowany przez pienidz towarowy (zwaszcza kruszcowy). Pienidz wspczesny nie jest oderwany od swojej historii kruszcowej, ktra uksztatowaa jego oblicze Pienidz symboliczny sta si nim pienidz papierowy, o jego sile decyduje powszechno jego akceptacji w spoeczestwie i obrocie gospodarczym, poparta sankcj prawn wadzy pastwowej, ktra uczynia ten pienidz prawnym rodkiem patniczym, warto pienidza znacznie rni si od wartoci materiau, z ktrego jest wykonany Spoeczestwo akceptuje pienidz, bo wszyscy razem i kady z osobna akceptuje ten kawaek papieru uwaajc, e inni go rwnie akceptuj Na akceptacji opiera si warto pienidza, gdy wszyscy razem i kady z osobna uwaa, e kawaki papieru maj warto podoem tej akceptacji jest psychiczne nastawienie Zaufanie do pienidza symbolicznego opiera si na fikcji, ktra jest nietrwaa Utrata zaufania nie oznacza odrzucenia w sposb trway pienidza przez spoeczestwo. Potrzeba pienidza jest zbyt silna, by nie wrci do pienidza lub stworzy inny pienidz Pienidz symboliczny, aby mg budzi zaufanie musi posiada walory, ktrych nie posiada adne inne dobro, co stanowi jego si. Cechy podane dla penienia funkcji pienidza: Pynno atwo zmiany dobra na pienidz, zachwiana jest, gdy np. wszyscy wol dolary od zotego. Trwao wywodzi si z historii pienidza, trwao materiau, z jakiego zosta wykonany, mierzona bya zawartoci kruszcu w pienidzu. W przypadku pienidza symbolicznego trwao jest symboliczna pienidz w sposb trway, niezmienny, wyraa warto towaru. Rzadko z historii, bity z rzadkiego materiau. Przy pienidzu symbolicznym rzadko oznacza ograniczony dostp do pienidza, dostpno ta utrzymywana jest w sposb sztuczny, czyni to Bank Centralny. By to robi musi dysponowa wycznym prawem emisji pienidza. o Towary bdce pienidzem traciy z czasem rzadko, bo ludzie np. przywozili go z innych krajw (chcieli go mie bo by to cenny towar), wtedy inny pienidz go zastpowa. Zaufanie (Zdolno przechowywania) (Podzielno) (Jednorodno) Funkcje pienidza: Funkcja cyrkulacji i wymiany (rodek patniczy) Funkcja miernika wartoci Funkcja przechowywania wartoci tezauryzacji, rozwina si z funkcji miernika wartoci, dy zmienia si sia nabywcza pienidza (pojawienie si inflacji), funkcja przechowywania wartoci maleje na znaczeniu. Tezauryzacja - nieproduktywne gromadzenie i przechowywanie majtku: zapasw zota, pienidzy kruszcowych, pienidzy papierowych, walorw, wierzytelnoci lub innych dbr materialnych o duej wartoci (nieruchomoci, dzie sztuki, antykw, biuterii). Tezauryzacja prowadzi do wycofania wartoci z obiegu gospodarczego lub pieninego, wskutek czego nie przynosz one korzyci ani ich posiadaczowi, ani gospodarce. Niepienidz kiedy funkcje pienidza s penione nie doskonale (niby pienidz, quasi pienidz) Monetaryzm (Friedman) - dzia ekonomii zajmujcy si badaniem wpywu polityki pieninej pastwa na dochd narodowy. Caa historia pienidza opiera si na doskonaleniu jego cech i funkcji oraz wzrocie jego znaczenia. Pienidz by towarem, ktry by wymienny na inny towar, w zalenoci od zapotrzebowania na dane dobro. Pierwsza forma pienidza to towary konsumpcyjne (malejca warto uytkowa). Z czasem, nie zawsze warto uytkowa bya rwna wartoci wymiennej (towary rzadkie miay wiksz warto wymienn). Wybierano towary o wikszej rzadkoci, ktre peniy funkcj pienidza. Pienidz kamienny wysoka warto wymienna, a brak wartoci uytkowej, obrabiany w postaci krgw z otworem w rodku (suy atwiejszemu przenoszeniu). Krgi byy jednorodne, trwae i podzielne (rna wielko kamieni). Pierwsze pienidze: sl, herbata, suszone ryby staray si peni ww. funkcje, lecz ich ywotno, jako pienidza bya krtka Przykadem pienidza, ktry nie peni ww. funkcji: baran ;) (nietrway, niepodzielny, baran baranowi nierwny) Aby towar sta si pienidzem musi by: jednorodny, trway, podzielny i nieuciliwy w przechowywaniu. Zaczto szuka pienidza wrd metali, aby speniay ww. cechy.

I system monetarny system wielometalowy (elazo, mied, srebro), spenia wszystkie podane cechy, sprawia jednak problemy z ustaleniem relacji midzy tymi pienidzmi (mied a elazo), dlatego te rzadko odgrywaa istotn rol im metal by rzadszy, tym cenniejszy. Przechowywano i wycofywano z obiegu najbardziej rzadkie towary (metale), mniej rzadkie peniy funkcje patnicze i miernika wartoci. Doprowadzio to do upadku tego systemu. II system monetarny system dwumetalowy, bimetalowy (zoto i srebro), formy, w jakiej uywano te metale, jako pienidze: Waga waono metal w czasie transakcji, pniej wytapiano kulki z metalu o okrelonej wadze Monety Proces psucia pienidza kiedy mg to robi kady, obecnie tylko emitent (Bank Centralny), kiedy wtapiano do kulek gorszy metal (podrbka), dlatego postanowiono je spaszczy (monety). Z monet zeskrobywano metal rzadki (Pienidz czerwieni si ze wstydu), dlatego oznakowano monety pieczci z obu stron. Nastpnie poddano je frezowaniu (rowki na brzegach, po praz pierwszy w Anglii) Prawo Kopernika-Greshama jeli, jednoczenie istniej dwa rodzaje pienidza, pod wzgldem prawnym rwnowartociowe, ale jeden z nich jest postrzegany jako lepszy (o wikszej zawartoci kruszcu), ten "lepszy" pienidz bdzie gromadzony (tezauryzacja), a w obiegu pozostanie gwnie ten "gorszy". Po raz pierwszy w systemie dwumetalowym ustanowiono relacj midzy srebrem a zotem parytet (relacja urzdowa w jakiej jeden metal wyraany jest drugim), miao to wzmocni system monetarny. Przyczyn przejcia z systemu bimetlowego na jednometalowy byo to, e oba metale byy przedmiotem transakcji rynkowych, dlatego relacja urzdowa nie bya rwna relacji rynkowej. Jeli na rynku zoto byo drosze od srebra ni parytet to zamieniano srebro na zoto urzdowo, a potem na rynku na srebro i odwrotnie, dlatego jeden z metali wycofano. III system monetarny (1szy system zoty) jednometalowy, wybrano zoto, stao si tak, bo odgryway w tym rol czynniki ekonomiczne, polityczne i wywodzce si z cech metali: Srebro jest zbyt mikkie i zbyt cikie (zoto fizycznie lepsze) Indie zakochay si w srebrze i importoway ej w ogromnych ilociach (Anglia pierwsza przesza na zoto, bo ogoocia si ze srebra, cae sprzedaa Indiom) Francja musiaa wypaci ogromne odszkodowanie w zocie Niemcom, oba kraje przeszy na zoto wzorujc si na Anglii Podzia pracy i rozwj handlu doprowadzi do wzrostu iloci transakcji. Dokonywanie ich w zocie stao si niewygodne i uciliwe. Przekazywano zoto do zotnikw, ktrzy wydawali kwity depozytowe (za ich pomoc dokonywano transakcji). Pniej kwity wydawano na okaziciela. Doszo do podziau zotnikw na jubilerw i bankierw, ktrych kwity stay si banknotami, posiadajcymi cechy pienidza. Inne formy pienidza papierowego: weksle (Anglia), papiery skarbowe (asygnaty krl lub rzd emitowa je w zamian za realizacj zamwie pastwowych, zwaszcza wojskowych). Kiedy asygnaty stay sie niewygodne, a krl potrzebowa pienidzy zawiera ukad z jednym z bankw, ktry mia go sfinansowa, w zamian bank otrzymywa wyczno na emisj banknotw (tak powstay Banki Centralne). Pozostawienie rezerw w banku skusio je do emisji wikszej iloci banknotw niemajcych pokrycia doprowadzio to do upadku banku, gdy ludzie zaniepokojeni (zauwayli, e z obiegu jest za duo kwitw chcieli wybra swoje zoto) zaczli wybiera swoje depozyty. Jeden bank cign do upadku pozostae. Bank Centralny pierwszy, Anglia XVII w. Uczestnicy rynku, ktrzy mieli nadwyk kapitau (zoto) lub rezerwy, oddawali je do banku. Banki oddaway te depozyty do Banku Centralnego, w zamian otrzymujc kwity depozytowe banknoty majce pokrycie w zocie. Pastwa zmuszay czasem Banki Centralne do wikszej emisji banknotw doprowadzao to do zawieszenia wymienialnoci (forma psucia pienidza) na okrelony czas. W USA 40% emisji banknotw musi mie pokrycie w zocie. 1913 r. - Bank Centralny w USA, 12 bankw stanowice system rezerwy federalnej. Zoto mogo napyn do kraju tylko poprzez eksport. Kady napyw zota dawa bankowi moliwo do wzrostu iloci banknotw i odwrotnie. I i II Wojna wiatowa stay si przyczyn upadku tego mechanizmu. Do tego momentu by to okres penej wymienialnoci banknotw na zoto. Dolary w Polsce peniy funkcj pienidza (3 cechy) + funkcj kapitau wymieniano zoto na dolary i je oszczdzano (potajemnie). Wiedziano, e pienidz si pomnoy, bo bardzo wysoko dolary stay na czarnym rynku. Dolaryzacja gospodarki dolary funkcjonoway obok zotego i na czarnym rynku. IV system monetarny (2gi system zoty) system sztabowo-zoty (banknoty wymieniane byy na zoto w postaci ogromnych sztab, co wymagao posiadania wikszej ich iloci), przeszo si na niego po wojnie, wikszo ludzi nie miao tyle pienidzy, aby wymieni je na sztabk zota. Kiedy banki komercyjne miay duo pienidzy to wymieniay je w Banku Centralnym na sztaby zota. V system monetarny (3ci system zoty) system dewizowo zoty, systemy po obu wojnach. Udzia Aliantw w II Wojnie wiatowej powodowa naruszanie rezerw zota, by finansowa wojn. USA finansoway wojn dostarczajc bro, ludzi itd. Po wojnie cae zoto

przepyno do USA z Europy. Std nowy system monetarny. Jedni woleli wrci do zota, inni przej na pienidz papierowy. Wybrano system dewizowo-zoty. Kurs utrzymywany jest na walucie, ktra wymieniana jest na zoto (dolar amerykaski) system dolarowozoty. Wszystkie kraje tego systemu utrzymyway stabilno kursu wasnej waluty do dolara (parytet 35 $ za uncj). Banki zebray ogromne iloci dolarw, ktre chciay wymienia na zoto, dlatego ogromne iloci zota wypyny z USA (a nawet doprowadzio to do nie wywizania si z tej wymienialnoci). Upadek systemu dewizowo-zotego prezydent Nixon, 1971 r. Kraje europejskie musiay doprowadzi do ustanowienia kursu swojej waluty na dolarze. System upad na skutek zbyt duej iloci dolarw w obiegu, co prowadzio do niewywizywania si z wymienialnoci. VI system monetarny system pienidza symbolicznego (od 1971 r.)

KREACJA PIENDZA I PILITYKA PIENINA Za emisj pienidza odpowiada: Bank Centralny System bankw komercyjnych kreuje duo wicej pienidza gotwkowego, kreuje tyle na ile pozwoli mu Bank Centralny Przykad kreacji pienidza: Bank I generacji: 1000 os. wpaca po 1 z = 1000 z, 20 % (200 z) zostaje w postaci rezerwy, a reszta jest przekazana na udzielenie kredytu (800 z) bezgotwkowo!!! i otwiera kredytobiorcy rachunek kredytowy. Kredytobiorca poleceniem przelewu spaca zobowizania (800 z) w banku II generacji. Bank ten zostawia sobie 20 % (160 z) na rezerw, a 640 z przeznacza na kredyt. Klient wydaje 640 z tzn. przelewa je na rachunek akurat kogo w tym samym banku. Bank nie do, e dostanie kredyt z odsetkami to ma znowu te 640 z na udzielenie kolejnego kredytu. Z tego 1000 z przy stopie rezerw 20% od banku I do X generacji wytworzono 5000 z czyli 5 razy tyle co byo. Skd bierze si stopa rezerwy obowizkowej: Jest narzucona bankowi (np. 20%) Banki s konkurencyjne i staraj si jak najwicej kasy da na kredyt, eby na tym zyska, wic jak najmniej pienidzy chc zostawi, jako rezerw. Rezerwa ustalona jest gr rynkow i w rnych bankach bdzie podobna. Banki niechtnie pozbywaj si wypacaj, gotwki, bo jej nie maj. Kreacja pienidza koczy si kiedy klient chce poyczk gotwkow lub wyjmuje gotwk. Pienidz w ujciu zasobowym M0 < M 1 < M 2 < M 3 < L = M 4 B0 = M0 baza monetarna, pienidz o najwyszej sile, najbardziej pynny. Jest to pienidz gotwkowy, ktry jest w obiegu i pozostaje w posiadaniu podmiotw niebankowych i rezerwa obowizkowa bankw komercyjnych na rachunkach w Banku Centralnym, oraz rezerwa nieobowizkowa (dobrowolna).
M1

M
0

M3

M2

M1 zawiera w sobie M0 + pienidze na rachunkach bankowych podmiotw niebankowych a vista (wkady oszczdnociowe patne na danie), jest prawie tak pynny jak gotwka, realizuje operacje transakcyjne.

M2 zawiera w sobie M1 + krtkoterminowe depozyty bankowe. Odzyskuje pynno np. po wczeniejszym wypowiedzeniu terminu. Mniejsza pynno, peni funkcj przechowywania wartoci. M3 zawiera w sobie M2 + depozyty dugoterminowe (ksieczki oszczdnociowe). Jeszcze bardziej mniej pynny, lepiej peni funkcj przechowywania wartoci. M4 = L M3 + skada si ze wszystkich instrumentw, ktre s przechowywane w postaci papierw wartociowych, mniej pynne, trzeba czasu eby wymieni je na pynno. Zalenoci, relacje pomidzy zasobami: M1 = 2 M0 4M1 = M2 5M1 = M3 6M1 = L = M4

SYSTEM BANKOWY System bankowy instrumenty, instytucje, rynki bankowe, jednym z podmiotw jest bank, a drugim gospodarstwa domowe, instytucje finansowe. Zadania systemu bankowego: Tworzenie pienidza gotwkowego (bank centralny) Tworzenie pienidza wkadowego, ktry jest rdem pienidza kredytowego (banki komercyjne)

Poredniczenie w transferze midzy podmiotami nadwykowymi, a deficytowymi (po czci banki komercyjne i Bank centralny)

Funkcje systemu bankowego: Tworzenie pienidza gotwkowego (funkcja monetarna) Bank centralny o Pienidz najwikszej rangi, okrelany ,jako baza monetarna M0, ma najwiksz pynno Tworzenie zdecentralizowanego pienidza wkadowo-yrowego Banki komercyjne o Przeksztacanie oszczdnoci podmiotw nadwykowych w kapita i inwestycj w celu pomnoenia kapitau o Im wicej pienidzy na RORach tym wicej pienidzy kredytowych mona wykreowa Poredniczenie w transferze rodkw pieninych Bank centralny i banki komercyjne o Transfer pynnoci midzy bankami Transformacja oszczdnoci w kapita Banki komercyjne o Dokonuje si midzy podmiotami za porednictwem bankw komercyjnych o Bank zamienia rozproszone oszczdnoci w form kapitau (kredyty bankowe kierowane gwnie do przedsibiorstw, ktre poszukuj kapitau) Transformacji ryzyka Bank centralny i komercyjne o Przejmuj na siebie ryzyko podjtej przez klienta transakcji o Banki komercyjne realizuj je poprzez gwarancje (przeniesienie, transfer ryzyka na gwaranta, ktrym moe by bank) o Dziaalno kredytowa jest najbardziej ryzykowna Sprawowanie kontroli Bank Centralny i komercyjne o Banki komercyjne kade udostpnienie kapitau to roztoczenie nadzory i kontrola nad tym podmiotem o Bank centralny kontrola nad bankiem komercyjnym Zadania Banku Centralnego: Jako Bank Emisyjny: o Tworzy pienidz gotwkowy o Tworzy pienidz yrowy forma pienidza wystpujca tylko w postaci zapisu na rachunkach bankowych, kreowany przez banki poprzez udzielanie kredytw Jako Bank Pastwowy: o Udziela kredytw (NBP nie udziela kredytw) o W imieniu pastwa emituje papiery skarbowe o Deponuje wolne rodki pienine pastwa Jako Bank Bankw o Reguluje pynno caego systemu bankowego o Reguluje wielko tworzonego przez banki komercyjne pienidza bankowego o Reguluje obiekt emitowanego pienidza gotwkowego i yrowego WIBOR Warsaw Interbank Offered Rate, wysoko oprocentowania poyczek na polskim rynku midzybankowym, cena poyczki, otwarcie lokaty w danym banku. WIBID Warsaw Interbank Bid Rate, roczna stopa procentowa, jak pac banki za rodki przyjte w depozyt od innych bankw, cena przyjcia depozytu,, ile bank zapaci za np. zoony u niego depozyt. Bank Centralny ledzi jak zmieniaj si stany rezerw na rachunkach bankowych, obserwuje zmian cen transakcji WIBORU I WIBIDU, gdy cena WIBORU jest przez niego nie akceptowalna interweniuje. Rynek midzybankowy bankowy rynek pienidza, transakcje midzy bankami, pienidz jest przedmiotem handlu. Rynek dentelmenw zgoszenie gotowoci zawarcia transakcji jest rwnoznaczne z jej zawarciem, raz zawarta transakcja jest transakcj ostateczn. Rynek ten jest wirtualny, nie ma zorganizowanego miejsca. Proces ustalania ceny trwa dotd, dopki popyt nie zrwna si z poda. Popyt na pienidz zgaszany jest przez banki komercyjne, u ktrych jest zapotrzebowanie na pynno, ktre nie moe by pokryte wasnymi rezerwami. Popyt jest zdeterminowany banki musz zaopatrzy si w pynno. Poda na pienidz generowana jest przez banki, ktre maj nadwyk rezerw (nadpynno) i s w stanie odstpi od nadwyki na pewien czas.
Poda Popyt

Popyt

Wolna gospodarka rynkowa

Poda

Poda

Cel Ustalenie ceny

Popyt

Cena sprzedajcego Cena wysoka

Cena kupujcego

Cena niska

Cele polityki pieninej: Kocowe finansowanie realnego wzrostu gospodarczego Gwne stabilizacja wartoci pienidza (cel inflacyjny 2,5 %) Poboczne stabilizacja kursu walutowego Krtkookresowe neutralizacja spekulacyjnego dopywy i odpywu gorcego pienidza z zagranicy Dugofalowe ustalenie regu ekspansji pienidza, pienidza ma by tyle ile ma by tyle, aby dostosowa go do wzrostu gospodarczego (wzrost gospodarczy = wzrost pienidza) Pomocnicze dopasowanie do wzrostu gospodarczego stopy ekspansji pienidza Operacje otwartego rynku dziaania banku centralnego na pynno rynku midzybankowego Transakcje, w ktrych bank centralny kupuje Transakcje bezwarunkowe papiery wartociowe o Natychmiastowe transakcje o Operacje zasilajce powoduj kupna/sprzeday papierw wartociowych zwikszenie pynnoci sektora bankowego przez bank centralny od bankw o Powoduj trwae zmiany pynnoci Transakcje, w ktrych bank centralny sprzedaje sektora bankowego (oddziaywanie papiery wartociowe lub emituje wasne papiery dugoterminowe, strukturalne) wartociowe o Operacje absorbujce powoduj Transakcje warunkowe zmniejszenie pynnoci sektora bankowego o Jednoczesne zawarcie transakcji pomidzy o Powoduj czasem zmiany pynnoci bankiem centralnym a bankami, transakcji sektora bankowego (oddziaywanie natychmiastowej kupna/sprzeday operacyjne, krtkoterminowe) papierw wartociowych i przeciwstawnej do niej transakcji terminowej Bony skarbowe s emitowane dla wyrwnania pynnoci Cena pieniza jest za wysoka, gdy jest za niska pynno Cena pienidza jest za niska, gdy jest nadpynno (sprzeda papierw wartociowych) Mechanizm oddziaywania zasilajcych Operacji Otwartego rynku (transakcje bezwarunkowe): Bank centralny chce obniy wysoko stopy procentowej na rynku Kupuje papiery wartociowe po cenie wyszej ni wystpujca na rynku Oferuje bankom nisz stop procentow od wystpujca na rynku Proponuje, zatem bankom bardziej opacaln form kredytu na pokrycie ich niedoborw pynnoci Wielko pynnoci rodkw w obiegu zwiksza si (zwiksza si przez to moliwo kreacji pienidza wkadowego przez banki) Rynkowe stopy procentowe kredytw (a w konsekwencji lokat) ulegaj obnieniu z uwagi na konkurencyjno przeprowadzanych przez bank centralny operacji kupna i wiksz dostpno pienidza na rynku Mechanizm oddziaywania absorbujcych Operacji Otwartego rynku (transakcje bezwarunkowe): Bank centralny chce podnie wysoko stopy procentowej na rynku Sprzedaje papiery wartociowe po cenie niszej ni wystpujca na rynku Oferuje bankom wysz stop procentow od wystpujca na rynku Proponuje, zatem bankom bardziej opacaln form lokaty ich nadwyek pynnoci Wielko pynnoci rodkw w obiegu zmniejsza si (zmniejsza si przez to moliwo kreacji pienidza wkadowego przez banki) Rynkowe stopy procentowe lokat (a w konsekwencji kredytw) ulegaj podwyszeniu z uwagi na konkurencyjno przeprowadzanych przez bank centralny operacji sprzeday i mniejsz dostpno pienidza na rynku Rynek midzybankowy banki staraj si uzupeni pynno lub ulokowa tam nadpynno, by cena waluty krajowej bya na stabilnym poziomie.

Efekt kursow y

Instrumenty polityki pieninej Banku Centralnego

BANK CENTRALNY
POLITYKA REZERW OBOWIZKOWYC OPERACJE OTWARTEGO RYNKU KREDYTY REFINANSOWE

PYNNE REZERWY FINANSOWE

Tymczasowy efekt kursowy i jego neutralizacja

Mechanizm oddziaywania swapw walutowych (transakcje warunkowe): Bank centralny chce umocni (osabi) kurs waluty krajowej Sprzedaje (kupuje) waluty obce za walut krajow na midzybankowym rynku z przyrzeczeniem ich odkupu w ustalonych terminach i po okrelonym kursie Banki komercyjne pac walut krajow (zagraniczn) by zwikszy (zmniejszy) na ni popyt a przez to jej kurs Nastpuje tymczasowy spadek (wzrost) pynnych rezerw bankw komercyjnych Po okresie umownym trwania operacji swapowej, dokonywana zostaje operacja terminowego odkupu (odsprzeday) waluty obcej W wyniku realizacji operacji terminowej, pynno systemu bankowego, ktra zostaa uprzednio zaabsorbowana (zasilona) zostaje zwrcona (odebrana) systemowi bankowemu