Antropologia kultury, wykad 6 Wizualno w badaniu kultury film etnograficzny znczeniemedium moliwo ochwycenia czego na temat kultur prymitywnych,

h, czego nie udaoby si uchwyci inaczej Felix-Louis Reginault patolog, fizjonaom, zainteresowany antropologi od 1888r. w tym samym roku E-J. Marey wymyli chronofotografi, ktra zaprezentowaa przez Francusk Akademi Nauk, wykorzystujc do tego tam celuloidow w 1895 roku sfilmowa on kobiety z pelmienia Wolof robice gliniane naczynia na Wystawie etngraficznej Afryki Zachodniej, kt odbywaa si w Paryu. Opublikowa na ten temat artyku poniewa uwaza, e prezentowaa przez nich technika bya etapem przejciowym od wytwarzania naczyn bez uycia koa garncarskiego do kultur, w ktrych uzywao sie prymitywnego koa takiego typu jakich uywano w antycznej Grecji, Rzymie i Inidach w tym samym roku pierwszy publiczny pokaz kinematografu braci Lumiere powstanie przemmysu kinematograficznego. kolejne filmy Reginault dotyczy ruchu podj midzykulturowe studia nad sposobami poruszania si ludzi pochodzcych z rnych kultur zaproponowa rwniez stworzenie antropologicznego archiwum fimowego jego badania przypominaj eksperymenty filmowe Marey z ceyklu human-animal locomotion przeom XIX i XX wieku od antropologii spekulatywnej do antropologii majacej statut nauki obiektywnej jedna z pierwszych duych wypraw: Cambridge Antropological Expedition do Torres Straits poprowadzona przez Alfreda Cort Haddona jej celem byo zbadanie wszelkich przejaww tamtejszej kultury: badania psychologiczne, kultura materialna, organizacja spoeczna oraz relgia. wykorzystane cae spektrum technik rejestracyjnych: metod genealogiczn Riversa, fotografie oraz fongrafi (na cylindrach woskowych). by to pierwszy przypadek uycia tego typu mediw podczas bada terenowych, jednak wiekszo z nich nie przetrwaa > ale Haddon napisa w 1901 roku do Baldwina Spencera zachcajac go do podejcia tego typu wyprawy, podczas ktrej sporzdzonoby dokumentacj filmow. Spencer mia wanie podj wypraw na terytorium Centranej Australii a nastepnie w 1912 do Ponocenje Australii, gdzie bada kult Aborygenw. Materiay zachoway si do dzi, s dostpne w archiwum Muzeum Narodowego w Victorii. nastepnie technikami rejestracji zainteresowa si Rudolf Poch z Wiednia, kt zobaczy materiay Haddona w Cambride w 1902 roku i sam postanowi udokumentowa wasn wypraw na terytorium Nowej Gwinei i poudniowo-zachodniej Afryki (odpowiednio w 1904 i 1907 roku). Zachowaa si poowa z wykonanych przez niego filmw, poniewa

nie mia moliwoci wywoywania filmw w terenie ani testowania w terenie zabranych przez siebie tam. filmowanie w terenie byo do neibezpieczne i trudne na pocz XX wieku, poniewa tamy byy atwopoalne a budowane na nie specjalne ogioodporne pojemniki bardzo ciki; rwnie sam sprzt by b drogi i nieporzny, co dodatkowo nie zachcao do podejmowania tego typu dziaa. film etngraficzny powsta pniej, dlatego, e na pcozatku wieku etnografia bya tez bardziej zainteresowana psychologicznymi uwarunkowaniami kultury (charakter) oraz nieuchwytnymi przejawami organizacji spoecznej. dwie tendencje kina realistyczna, dokumentalna Lumiere, oraz kreacyjna Melies Edison wysya swoich kamerzystw do rznych egzotycznych meijsc takich jak: Samoa (tace), taniec wza Walapi w pueblo, tace ydowskie w Ziemi witej etc. od 1905 firma Pathe realizuje co w rodzaju kroniki (actualites) pokazywane s na nich rne meijsca i kultury, nie tylko europejskie. brat Meliesa wyprodukowaa rwniez w ramach dziaanoci zaoonej przez barta firmy Star Film kilka paradokumentalnych filmw, aden z nich si nie zachowa, jednak podobno (sic!) najlepszy z nich zatytuowany by Loved by a Maori Chieftainess przygody angielskiego odkrywcy podrznika, ktry ma zaostac zabity przez owcw gw, jednak pomaga mu uciec z wyspy piekna ksizniczka mona si zastanawiac nad wartoci etnograficzn tego typu produkcji brak im systematycznoci, bardzo czesto akcja jest udaramatyzowana etc. Edward Curtis 1914 In the Land of Headhounters film nakrcony na temat plemienia Kwiakutli, spdzi tam 3 lata. Jest to oczywicie zmysona historia, nie ma w sobie nic z filmu dokumentalnego, jednakowo jest do ciekawym dokumentem w tym sensie, e uchwyci w swoim filmie kultur materialn i obrzedy Indian. kino kolonialne od 1912 r Amerykanie, ktrzy administruja Filipinami wykorzystuj film jako narzedzie edukacji tubylcw jzyk kina jako jzyk uniwersalny. Krcone sa midzy innymi film porpagujce higien wprawdzie fimu nie wykorzystuje si jako narzedzia badawczego jednak wiele muzew wysya swoich kamerzystw po to, aby wtorzyli filmy edukacyjne F.W Hodge (Heye Foundation-Museum of American Indians) Landof the Zuni and Community Work i wiele wiel innych. Filmem, ktry w tym czasie uzyska najwikszy rozgos by film Andre-Paul Antione i Roberta Lugeon pod tytuem Les mangeurs dhommes z 1930 roku, poniewa okaza sie jednym z pierwszych film hoaxw filmowcy przedstawili w nim plemi kanibali zamieszkujce Malekul, wysp na Ocenia Spokojnym okazao si, ze materia zosta nakrcony w chrzeciajaskiej wiosce. Przekrt zosta wykryty przez biskupa pochodzcego z Port Vila, stolicy dzieisjszej Republiki Vanuata.

Robert Flaherty Nanook, 1922 Moana, 1926 (Polinezja) Man of Aran, 1934 dyskutowano nad etnograficzn wartocia tych filmw, wiadomo, ze wiele scen byo zainscenizowanych, e np w Nanuku zaprezentowanych zostao wiele obrzedw oraz zwyczajw, ktre w tym czasie nie funkcjonowao ju w tym spoleczestwie. Diga Wiertow, cinema verite, kino-prawda (co w rodzaju kroniki) teoria montau: zarwno podczas krecenia scen (oko wybiera to co chce pokaza) oraz po nakrceniu scen monta jest procesem logicznego okadania myli. Czowiek z kamer, 1929 symfonie miejskie, pocztki antropologi miasta (?) Trzy piesni o Leninie, 1934 pokazanie mniejszoci narodowych zamieszkujcych tereny nalece do ZSRR: Uzbekistan, Armenia, Gruzja etc. Alberto Cavalcanti, Rien gue les heures, 1926 brytyjska szkoa dokumentu filmy finansowane przez pastwo tematyka zwizana z koloniami oraz problematyka spoeczna John Grierson, Drifters, 1929 Basil Wright, The Songs of Ceylon, 1936 na zlecenie Ceylon Tea Propagation Borad przeom w filmie etnograficznym nastepuje wraz z wynalezieniem minaturowej kamery 16mm w 1923 przez Eastman Kodak przede wszystkim miaa suyc celom edukacyjnym, jednak muzea andal wykorzystyway kamer 35mm, a ich dystrybucja bya ograniczona. l 30 wielu badaczy dla ktrych kamera filmowa staje si nieodczym elemente m ich pracy - Marcel Griaul, Franz Boas (kt uywa 16mm) wyrzniajaca si prac s badania terenowe przeprowadzone przez M. Mead oraz Gregory Batesona na Bali oraz w Nowej Gwieni w latach 1936 -1938 zainteresowni s przede wsyztskim niewerbalnymi zachowaniami, ktrych nie da si w aden sposb skonceptualizowa ani opisac w jzyku. Ballijski charakter bardzo duy wpyw zebranych przez nich fotografii Bateson robi zdjcia oraz krci filmy natomias Mead wraz ze swoj sekretark sporzadzaa notaki, tak, e tekst oraz zdjcia byy ze sob powizane. bardzo wane byo dla nich utrwalanie zachowa spontanicznych po publikacji ksizki wydali oni rwnie kilka filmw po wojnie oraz stworzyli rodzaj atlasu, w ktrym na 100 tableaux umiszczoncyh zostao tematycznie i chronologicznie oraz na zasadzie kontrastu ponadn 700 zdj. We Francji dziaa Jean Rouch, kt jest inynierem, jednak nawiazuje kontakt z Musee de lHomme po tym jak wysucha wykadu Marcela Maussa oraz Marcela Griaula.

Rauch spdzi sporo czasu w Francuskiej Afryce Zachodniej, gdzie andzorowa budow drg oraz mostw w 1946 roku zostaje zaproszony do wzicia udziau w ekspedycji Ogooue -Kongo wraz z antropologami oraz ekip filmowcw - najpierw uywa kamery 35mm a nastpnie 16mm, ktr kupuje na pchlim targu jest eksperymentatorem, pierwszym w penym tego sowa znaczeniu filmowcem etnograficznym. Sukces przynosi mu film Les files de leau film zozony z nakreconych przez niego wczeniej materiaw, ktre zostay powikszone oraz pokolorowane fascynacja tym filmem twrcw zaliczanych do NF i rodowiska Cahiers du Cinema, ktrzy zainteresowali sie wierzeniami Dogonw. 1955 roku UNESCO wydaje katalog zawierajacy 106 filmw etnograficznch, przez co status tej dziedziny zostaje niajako ustalony Kolejne filmy Roucha nale do klasyki gatunku przede wsyztskim Piramida ludzka, 1959 oraz La punition, 1962 ich orygonalno polega na tym, e nie ogrnicza sie jedynie do rejestrowania wydarze oraz wypowiedzi bohaterw swoich filmw, ale w wiadomy sposb wykorzystywa obecno filmowcw oraz kamery po to, aby wywoywac oraz prowokowa psychodramy rozgrywajace si przed kamer. Worth & Adair prowadz eksperymenty nad filmem traktowanym jako wypowiedzi/odpowiedzi nauczyli oni grup kobiet i mczyn Navaho uycia kamery, po to, aby nastpnie stworzone przez nich filmy analizowa pod ktem zawartoci semiotycznej. Nastpnie filmy zostay pokazane czonkom plemienia Navaho, ktrych poproszono o analize tyche filmw. Filmy te zdobyy rwnie pewn rang jako ciekawe flmy eksperymentalne i zostay dopuszczone do dystrybucji. Podczas II w oraz zimnej wojny, kiedy wyjazdy w teren byy mocno utrudnione, na Columbia University Ruth Benedict zebraa wok siebie grono badaczy z Contemporary Cultures Project, ktrzy mieli prowadzi badania nad kultur z dystansu badanie filmw (szczeglnie filmw klasy B), literatury, sztuki oraz innych przejaww kultury materialnej. Bateson analiza nazistowskich filmw propagandowych takich jak Hitlerjunge Quex, 1933 psychologiczne implikacje nazizmu Martha Wolfenstein badanie filmw zachodnich w celu znalezienia na ich podstawie wzorw kulturowych l.60 pojawienie sie tasmy fimowej zupenie inny model rejestracji obrazu 1. wizualizm Jahannes Fabian zawzenie spektrum poznawanej kultury do jednego kanau sensorycznego, spowowdowao b silne poczucie nierwnoci, poniewa tubylcy zostali zredukowani do prbek badawczych a nie negocjatorw znacze. Skd takie przekonanie?

Rola zmysw w kulturze europejskiej hierarchia zmysw na przeomie XVIII/XIX wieku zmys wzroku staje si najwaniejszy, jest kojarzony z rozwojem nauk cisych oraz z filozofi racjonalistyczn -metafora szkieka i oka staje si synonimem zdobywania wiedzy (Fucault) teoria ewolucji Darwina oraz teoria Freuda potwierdzenie dominacj wzroku nad innymi zmysami, zostaje on okrzykniety zmysem ucywilizowania, a nisze zmysy takie jak such, wch i dotyk zostay uznane za zwierzce. wane jest te rozrnienie na zmysy kontaktu oraz zmysy dystansu jeli chodzi o dotyk to nie ma znaczenia kto/kogo dotyka, poniewa relacja jest wzajemna. pod koniec XIX wieku zmys wzroku jeszcze bardziej zyska na znaczeniu ze wzgldu na rozwj technik rejestracji obrazu, czyli powstanie fotografii i filmu. Jakie to miao znaczenie dla etnografii? kulturom, gdzie sfera wizualna jest mniej wana, a zmys wzroku nie ejst dominujcy powicono mniej uwagi; dominacja zmysu wzroku w naszej kulturze spowodowaa, e bdnie zinterpre towano niektre artefakty kulturowe przykad z obrazami usypywanymi z piasku u Navaho abstrahowanie pewnych obiektw, artefaktw z wielozmysowego kontekstu ich uycia powstaj w kontekcie ceremonii uzdrawiajacych , wtorzone s po to, aby nastpnie zosta przycinietymi do cia ludzi biorcych udzia w tych ceremoniach zatem zostaj podczas tych ceremonii zniszczone. z perspektyw zachodniej podczas tych ceremonii dokonuje sie zniszczenie tych obrazw, a z perspektywy Indian Navaho ceremonie te s dopenieniem tyche obrazw (zmys dotyku). Zgodnie z religi Navaho zachowanie nietknitego obraz jest wyrazem wietokradztwa, aktem wizualnej pychy, ktry karany jest lepot. Clifford Geertz definiuje kultur jako og tekstw, (...) ktre antropolog usiuje czyta przez rami tych, do ktrych teksty te wasciwie przynale nawet jeli przyjmiemy, e tekstem jest kady wytwr kultury, taki jak film, fotografia, moda etc. to warto zada pytanie o to, czy mozna z danej kultury uczyni statyczny, wizualny dokument, ktry mona odczytywac posugujc sie narzedziami krytyki tekstualnej? (na podstawie: Herzsfeld, Antropologia. Praktykowanie..., Epistemologie) Luc Pauwels, Zwrot wizualny w badaniach... 1. dlaczego mwi o praktykach wizualnych w l.mn? dlaczego powinno si posiada wiadmo tego, e wybiera si tak lub inn praktyk? Co to znaczy, e kzda z nich ma swoje wady i zalety? 2. obserwacja zjawisk wizualnych zbierania danych reprezentacja wizualna rne formy wizualizacji 3. rznice pomidzy rnymi sposobami obrazowania 4. mimesis a ekspresja 5. przekonania oraz normy lece u podstaw wytwarzania obrazw, nalezy je wydoby na wiato dzienne oraz uczyni przedmiotem reflesji.

Ludologia przmoc w grach wideo 1. wczeniejsze badania dotyczace ger skupiay si przede wszystkim na analizie pod wzgldem narratologicznym/ludologicznym teraz badania zawartoci: gry jako odzwierciedlenie rzeczywistoci spoecznej oraz problematyki politycznej 2. Exidy, Deat Race, 1976 i pierwsza w historii gier komputerowych moralna panika gra powstaa na podstawie filmu Rogera Cormana, Death race 2000, z 1975 roku zob artyku: Carly Kocurek, The Agony and The Exidy: A History of Video games Violence and the Legacy of Death Race przypadek Deat Race by Exidy pokazuje, e przmoc w grach jest czym umownym: 1. firma wiadomie nawizywaa do filmu Cormana i zej sawy wok niego, jednak asekuracyjnie mwia o rozjedzanu potworw 2. grafika bya kiepska, jednak imersyjnos gry bya dua 3. przmoc w przypadku tej gry bya bardzo mocno uzalezniona od kontekstu: film automatycznie dostarczy grze historii. 4. DR a inne gry w tym czasie TANK8, OOUTLAW przemoc wpisane w pewne narracje, szczeglnie w gry wojenne monopol pastwa na przemoc (rwnie w westernie) w wikszo tych gier nie pojawiaj si postacie ludzkie jako takie (czogi, samoloty etc) porwnanie do Lego Star Wars, ktra pomimo tego, e ludki sie tuka na potg postrzegana jest jako gra dla dzieci. 5. po raz pierwszy zwrcono uwag na to, e gra rzni si od filmu c zy TV tym, e gracz jest aktywny, a nie jest pasywnym widzem. Zastanawiano si na tym, jakie konsekwencje bdzie miaa aktywne angaowanie si w symulowane akty przemocy przez modych. zniesienie kodeksu Hayesa, ktry zmienia si na system punktowy 1968 (przemys filmowy sam wprowadza system autocenzury) 1973 sd najwyszy podejmuje decyzj o tym, e materiay obsceniczne nie s zabronione, o ile nie udostpnie si ich nieletnim powstaje szereg doc ryzykownych filmw takich jak na przykad Gbokie gardo, 1972

3. Marc Ouellette, I Hope you Never See Another Day like This: Pedagogy and Allegory in Post 9/11 Video Games 9/11 niepowtarzalno, jednorazowo tego wydarzenia porwnywano to dowiadczenie do Pearl Harbor po 9/11 ronie zapotrebowanie widziw na narracje powicone wojnie sprawiedliwej, gdzie powstanie zbrojne oraz zbrojenia s usprawiedliwione sytuacj (Poj stanu wyjtkowego Agamben) na tej fali powstaje Americas Army oraz Full Spectrum Warrior reakcja Holywood: niektre filmy zostay posae na puk, szczeglnie te zawierajce sekwencj z WTC, niektre zostay na nowo zmontowane, powstaje wiecej filmw familijnych, ale w przeciagu kilku miesiy Holywood pracuje znw pen par: -Schwarzenegger, Collateral Damage promiera przeniesiona z padziernika 2001 na luty 2002

-The Sum of All Fears, na maj 2002 - przypieszono natomiast premier filmw o tematyce wojennej, w sposb ideologiczny odwoujcych si do wartoci patriotycznych: Black Hawk Down, When We Were Soldiers Syphon Filter 3 premiera 25 wrzenia 2001, zostaje przeozona na grudzie, terroryzm, Afganistan, atak bronia biologiczna na Waszyngton (The Agency), machonacje rzdu, podwjni aganci podobnie skonstruowan narracje odnajdziemy w takich grach jak Deus Ex lub Resident Evil owiadczenie producentw gry, w ktrym uzasadniaj oni przesunicie daty jej premiery tym, i jej kampania reklamowa zaiweraa zbyt duzo skojarze z wydarzeniami 9/11 misja 11 dzieje si w Afganistanie skojarzenia z pomoca udzielon przez Amerykanw podczas konfliktu z ZSRR, midzy innymi bor trafia to talibw jednak recenzje gry i reakcje graczy nie wskazyway na to, e tego typu skojarzenia byy powszechne. Jednak ciekawa jest reakcja Sony oraz dystrybutorw gry poniewa jej temat okaza sie dla nich zbyt delikatny. 0d 1994 r zgodnie z ustaleniami Subcomittee on Juvenile Justce i Subcomittee on Regulation and Goverment Information zadecydowao, e gry bd punktowane pod wzgldem przemocy, erotyki itp podobnie jak filmy (MPAA system) mona sie zastanowi czy przemoc w grach jest tym samym co przemoc w filmie; niektrzy teoretycy gier bd twierdzi, e przmoc w grach moe by szokujca dla kogo kto porwna j z tym, co dzieje si w filmach lub w literaturze, jednak dla graczy stosowanie jej bdzie tylko kwesti odkrywania moliwoci algorytmu stojcego za jej mechanik (McKanzie Wark, Games Theory, Cambridge, 2007) Nalezy zauway, e w mechanik wiekszo gier wpisany jest jaki porzadek moralnoetyczny przykad: Fallout 3 zabija si gwnie zombie, ghuli, i napromieniowane zwierzta; jesli bdc w Megathonie zabije si jego meiszkaca, to po pierwsze cae miasto jest na nas obraone co nie pozwala nam ukoczy misji, a po drugie zostaje na nas wystawiony list goczy i ciga nas banda oprychw, ktrych jest kilku i zwykle s o wiele lepiej uzbrojeni ni my, zatem utrudnia to osignicie celu, cho nie uniemozliwia ukoczenia gry. na temat przemocy w Syphony Filter 3 pdobnie jak w Fallout 3 mechanika gry wynagradza strategi, w ktrej unika si przemocy oraz zbdnych ofiar na przykad otrzymuje si moliwo zagrania w minigr, levele, ktre rozgrywaj sie na Costa Rica, w Australii oraz poudniowej Afryce umoliwiaj uycie stealtha, co sprawia, e jestemy niewidzialni i nie zostawiamy za sob ofira etc. Dwa ostatnie lvl daway moliwo grania przeciwko agentom FBI Dlaczego zatem zasaniajc si przemoc w grze, jej producenci postanowili odozy jej premier? Wkrtce po 11/9 reprezentanci administracji Busha spotkali si z Jackiem Valentim, szefem Motion Picture Association of America oraz szefami stacji telewizyjnych i producentami filmowymi, aby omwi sprawy zwizane z przedstawianiem wydarze zwizanych z 9/11 oraz woj z terroryzmem - w grach wyprodukowanych po 9/11 wida odbicie idei zwizanych z wypowiedzian przez Busha wojn z terroryzem.

Medal of Honor: Rising Sun wojna an Pacyfiku, przeciwnikami sa Japoczycy, przegrane przez Amerykanw bitwy mog zosta wygrane w dyskursie po 9/11 bardzo czesto przyrwnywano te dwa wydarzenia, doszukiwano si pomidzy nimi analogii np reprter stacji CBS powiedzia, e 11/9 s Perl harbor terroryzmu rwnie Bush powiedzia reporterowi stacji CNBC: Dokadnie mam na myli to, co chciaem wyrazi w mojej mowie o osiach za. Powiedziaem, e s pewne podobiestwa do II wojny wiatowej (...) zostalimy zaatakowani bez powodu podczas II w oraz 9.11. nadanie sensu wydarzeniom jakie miay miejsce 11/9 poprzez porwnanie ich do tego, co juz znane z przeszoci, w dodatkuheroicznej. analiza pierwszego lvl Theday of Infamy, lvl ma charakter tutorialu nie mamy adnej broni dopki nie dostaniemy si na pokad amaerykascy onierze byli nieuzbrojeny, sa ofiarami wydaje si, ze ma wprowadzenie tego lvl ma dwa cele: 1. nauczenia gracza jak si gra; 2. wpojenie mu wiedzy na teat II W pierwszy lvl koczy si, kiedy zestrzeli si dopowiedni ilo samolotw, jest to powtarzalna czynnoc, nie ma rznych strategii grania animowane cut-sceny Letters from Home tre oryginalnych listw napisanych przez oneirzy ameryksskich binarna logika opowiadania: my=dobrzy=musimy zosta przy yciu oraz oni=li, a najczesciej zupenie pozbawieni gosu=nalezy ich zabi oczywiste skojarzenia pomidzy kamikaze a porywaczami-samobojcami samolotw uycie sztucznej inteligencji, do samolotw strzela sie jak do kaczek, gracze skaryli sie na to, poniewa trafianie ich zbyo zbyt atwe jednak ma to rwnie znaczenie ideologiczne, jakie? we wczeniejszych wydania gry MoH wrogami byli Niemcy i gra zawieraa cut -sceny, w ktrych wypowiadali si po angielsku z nimieckim akcentem, w grze s rwnie sprzymierzecy na przykad Anglicy, ale Japoczycy nie s w ogle reprezentowani, nie oddaje si im gosu konkulzja: + problem przemocy jest zoony, nie mona ocenia filmw i gier za pomoc tych samych kategorii, poniewa s to dwa rne media i interakcja z nimi wyglda zupenie inaczej +gry, cho sa brutalne maj wpisane w swoj mechanik system moralny/etyczny za dobre nagradzaj a za ze karz... + uznanie jakiej gry (lub szerzej ujmujc ten problem-tekstu kultury) za brutalny, jest kwesti ideologiczn a takie ocen s mocno subiektywne, czasami ze wzgldw ideologicznych mona dopuci dan gr, o ile przemoc usprawiedliwiona jest w niej przez wartoci patriotyczne. W przypadku MoH bardzo widoczne jest to, i bya ona uzasadnieniem, sposobem odegrania wypowiedzianej przez Busha woj ny z terroryzmem, tymczasem zasaniajc si tym, i jest za bardzo brutalna, opniono premier gry Syphony Filter 3 ze wzgldw ideologiczno-politycznych.

4. Mark L. Sample, Virtual Torture: Videogames and the War on Terror analiza interfejsu kilku gier, gdzie jednym z podstawowych mechanizmw gameplayu s przesuchanie oraz tortury dziaania interfejsu oraz sposb przeprowadzania przesuchania i torturowania awatarw przez graczy jest odzwierciedleniem logiki, jaka przywiecaa dyskursowi w mediach na ten temat. wpyw przedstawie popularnych: seriale 24h oraz Lost; oraz doniesienia medialne: Seymour Hersh ujawnia zdjcia z Abu Ghraib pytanie: dlaczego nie ma scen tortur w grach komputerwych, skoro od zawsze obecna bya w nich przemoc? przykady: Space Invaders, 78; Gears of War, 2006 w 1997 roku US Marines wykorzystao Dooma jako symulator walki w przestrzeni miejskiej, inny przykad to Americas Army wykorzystywana zarwno jako symulator oraz jako narzedzie rekrutowania do wojska. dokonuje rozrnienia pomidzy tortur jako fizycznym i psychicznym zncaniem si nad kim. Torture Game 2: http://www.youtube.com/watch?v=Jhl-zfdRZEU dlaczego ta gra nie odzwierciedla logiki stojacej za prowadzeniem tortur w sposb, ktry nadawaby temu aktowi znaczenie (Bogost) Manhunt 2: zgodnie z definicj torturowanie wymaga tego, eby ofiara bya wiadoma, poniewa powinna mc odpowiada War on Terror: administracja Busha definiowaa tortury jako rpodukowanie wiedzy; w memorandum wygoszonym w styczniu 2002 roku wojna z terrorem jest nowym rodzajem wojny, prowadzenie ktrej wymaga szybkiego zdobycia informacji od schwytanego terrorysty w celu zapobiegnicia kolejnym atakom na amerykaskich cywilw. Kim Lane Schappele- thicking bomb scenario orba moralnego usprawiedliwienia stosowanie tortur The Body in Pain, Elaine Scarry badania nad zwizkiam blu, tortur praz wydobywania prawdy badania pscyhologiczne pokazay, e kto kt cierpi powie wszystko, co pozwoli mu unikn blu. Splinter Cell, Tom Clancy, Ubisoft 2002 Sam Fischer agent, ktrego celem jest prowadzenie dochodzenia dotyczacego gruziskich terrorystw pierwsza cz: szkolenie= manula, ktry ma na celu zapoznanie graczy z interfejsem (rodowisko, gdzie poraka nie niesie za sob ryzyka, gdzie paradoksalnie poraka moe zadecydowac o sukcesie w dalszej grze) oraz ma na celu zapoznanie graczy z systemem wartoci reprezentowanych prze Fischera (ideologia, etyka jak si kieruje) jak wyglda interfejs? Jakie informacje otrzymuje gracz, dziki interfejsowi? -kogo naley torturowa a kogo nie, kto posiada cenne informacje

- tortury s dobr drog do zdobycia informacji, dzieki nim informacja jest dostepna od rki jakich infformacji nie koduje gra: bariery jzykowe, rznice kulturowe i rasowe, posuenie sie jedynie okreleniami przeciwnik a nie takimi jak ofiara, zakadnik, podejrzany relacje fizyczne pomidzy gwn postaci a NPCem zawsze znajduje sie za jego plecami podczas przesuchiwania, zatem gracz nigdy nie widzi jego twarzy, ani mimiki, ktra towarzyszy scenie tortur - przyjazny graczowi interfejs, NPCe, ktrzy bez wahania odpowiadaj na jego pytania - w wietle tego tortury wydaj si zupenie dobrym sposobem zdobywania informacji 24: The Game, na PS2 oparte na serialu 24, FOX, Sutherland i Bauer agenci jednostki antyterrorystycznej tortury s usprawiedliwone jako narzdzie walki z terroryzmem pod presj czasu - prowadzenie przesuchania jest traktowane jako skill, ktrego mona si nauczy lub ktrego mona nauczy kogo - oparte o KUBARK instrukcj prowadzenia przesuchania z 1963 roku - przesuchiwanie wieniw jako rodzaj sztuki, ktrej praktykowanie wymaga cierpliwoci - gra i jej warto edukacyjna jesli nie wiesz jak naley przesuchiwac podejrzanego, gra z pewnoci ci tego nauczy interfejs: deads-up display pokazuje poziom stresu przesuchiwanego, cooperation zone, przyciski na padzie, za pomoc ktrch mona wybra stosunek do przesuchiwanego jako b spokojny lub agresywny gracz decyduje o taktyce przesluchania tortury wpisane sa w logik/mechanik gry Bogost twierdzi, e reprezentacja tortur w grach ma za zadanie zniesmaczy wzgldem nich grajcego jednak co si dzieje wtedy, kiedy jak w przypadku 24: The Game tortury pokazane s jako gra? - nie mona gra jednostajnie, wybierajc cigle opcj spokojnego przesuchania poniewa moe to pogrzeba jego szans na wydobycie z przesuchiwanego informacji i zadecydowa o porace w grze. - gr mona zrestartowa, opcja raczej niedostpna w przypadku prawdziwego przesuchania - gra ewaluuje sposb przeprowadzenia przesuchania: ile pyta zostao zadanych, ile razy przesuchiwany opuci cooperation zone, ile razy przesuchujcy nie wykorzysta punktw, kiedy mg zamac przesuchiwanego. W jednej jak i drugiej grze informacja zdobyte dziki torturom nie maj wikszego znaczenia: pozwalaja jedynie przej do nastpnego etapu misji, co jeszcze bardziej trywializuje sam proces i zjawisko. http://www.youtube.com/watch?v=Wz9jrmaFjmc znaczenie tej cut-sceny? Jack Bauer rani Danielsa po to, aby zada mu bl i tym samym uatwi sobie prowadzenie przesluchania, przez cay czas trwania gameplayu Daniels baga o pomoc medyczn, staje si to jedn z kart

przetargowych przesluchania porwnanie do taktyki CIA, podczas przesuchania nalezy prowadzi rozmow w ten sposb, aby przesuchiwany czu si odpowiedzialny za bl ktry odczuwa, eby widzia zwizak pomidzy brakiem wsppracy a odczuwanym blem. nawizanie do stanu wyjtkowego Agambena- uchyla si zasady prawa po to, aby je ochroni

Will Wright, The Sims, 2000 blogger o ps Evergrey opisuje eksperyment, dwa Simys umieszczone w celi bez zaplecza socjalnego - torturowanie Simsw jako subwersywny sposb grania, ktrego podjcie uzasadnione jest nud - czy ma to znaczenie, a jeli tak to dlaczego, e gracz tworzy postacie w grze od pocztku do koca: pe, kolor skry, umijetnoci i ograniczenia etc. - interfejs: mood panel - koncepcja nagiego ycia (Agamben) jest to symulacja tortur, gdzie nie pojawia si zadne pytania, zatem nie moe pojawi si rwniez zana odpowied; jest to proces, ktremu nie mona pooy kresu, zatem wydaje si, e logika tortury, zadawanie blu fizycznego w celu zdobycia wiedzy jest tylko wymwk do zadawania fizycznego i psychicznego blu.

Gry i przemoc symboliczna Teksty: J. Butler, Uwikani w pe, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2008 J. Butler - podwaenie podmiotu feminzimu kontynuacja krytyki wykluczenia, nie ma czego takiego jak uniwersalny i powszechny podmiot feminizmu czarne feministki w l. 70, ktre podkrelay, e seksizm i patriarchat nie s jedynymi formami opresji opresja na tle rasowym, klasowym oraz seksualnym krytyka rozrnienia na pe kulturow i biologiczn 1. Simone de Beauvoir, Druga pe: Nie rodzimy si kobietami, stajemy si nimi. 2. Rhoda Unger, 1979, kategoria pci kulturowej powinna by uywana do opisu spoecznych, kulturowych i psychologicznych czynnikw, ktre tworza i wchodza w zakres norm, stereotypw i r uwazanych przez spoeczestwo za typowo mskie lub kobiece; natomiast sex za to co odnosi si do wyznacznikw biologicznych takich jak organy pciowe, chromosony etc wikszo badaczy w l 90 twierdzi, e pe biologiczna podobnie jak kulturowa s zmienne operacje pci etc. 3. Bulter wskazuje, e gender i sex nie s wzgledem sebie mimetyczne jednake praktyka spoeczna pokazuje, e oczekuje si pec bologiczna znajdzie odzwierciedlenie w pci kulturowej uwaza, ze od chwili narodzin mamy do czynienia z pci kulturow, dlaego to rozrznienie nie mam sensu, nieskaone kulturowo ciao nie istnieje 4. Pe kulturowa to jeden z dyskursw kultury, poprzez ktry tworzy si pe biologiczn jako kategorie przeddyskursywn, naturaln. pe kulturowa jest medium za pomoc ktrego mamy dostp do pci biologicznej, o ktrej w przeciwnym wypadku w ogle nie monaby mwi, poniewa nie jest ona obecna w jzyku. 5. performatywno pci od pierwszej chwili powiedzenie przez lekarza to chopiec/to dziewczyna tworzy ich pe, wyznacza im wzr do ktrego musza day, aby uzyska status penoprawnych, akceptowanych tosamoci. Rnica pci jest konstytuowana performatywnie poprzez powtarzanie/cytowanie norm pci w naszym codziennym yciu. performatywno nie jest pojedyczym aktem, ale powtarzaniem caego zestawu norm zmaterializowanie pci kulturowej performatywno wypowiedzi zasadza sie rwniez na procesie cytowania 6. podejcie konstruktywstyczne do pci i ciaa nie mamy dostepu do nich inaczej ni poprzez jezyk, jednak nie zaprzecza to faktowi, e one istnij 7. wadza/dyskurs heteroseksualny impreatyw normy pci jako rodki dyskursywne performatywno/cytowalno/przymusowe powtarzanie materializacja pci. 8. cytowanie normy nigdy nie jest jej dokadna replik daje to moliwo przesuni w obrbie domeny wiedzy/wadzy powolny, nastepujcy w

czasie proces dekonstrukcji podmiotu podmiot czy te tosamo nie s stabilnymi kategoriami. 9. najbardziej znaczce jednostki/podmioty, to te, ktrej najpeniej realizuj norm heteroseksualne, o biaym kolorze skry, w peni wypeniajce swoje mski lub kobiece wzorce 10. jednostki ktre nie realizuj normy w peni sa wykluczane domawia si im zdrowego rozsadku, klasyfikuje jako chorych psychicznie etc. 11. U Butler ciao jest efektem a nie niezmienn, integraln caoci, jakby chciay je widzie feministki jest historyczne, uwikane w rozmaite konteksty spoeczne, zalezne od innych kategorii i dyskursw, rznie przeywane. Podobnie jak dla Monique Wittig kobiecoc jest dla Butler jedynie mitem podtrzymujcym heteroseksualno systemu; nie daje si zni rnicy pomidzy mskim/kobiecym nie ma czego takiego jak esencja kobiecoci na podstawie, ktrej daoby si uformowa uniwersalny podmiot kobiecy butch/femme, crossdressing, drag queens

przez odegranie na scenie kobiecoci drag queens pokazuje w jaki sposb pe kulturowa jest przez nas codziennie wci na nowo tworzona i podtrzymywana, obrazuje preces cytowania normy pci drag odgrywaj na scenie nasze codzienne role, ktrych podstawowym celem w codziennym yciu jest ukrycie tego, e w ogle je odgrywamy.