PODPIS W KOMRCE

Stephen C. Meyer

Proste jak budowa komrki*

MAGORZATA GAZDA
rugi rozdzia ksiki Podpis w komrce Stephen Meyer powici omwieniu wczesnych teorii ewolucji chemicznej, jakie pojawiay si od 1828 roku, kiedy to Friedrich Whler przeprowadzi synn reakcj syntezy mocznika, do roku 1953, gdy Watson i Crick przedstawili swj model zoonej struktury czsteczki DNA. Przy dzisiejszym stanie wiedzy o budowie i funkcjonowaniu komrki teorie te wydaj si mieszne, jednak w czasie, gdy powstaway, uwaano je za powane naukowe koncepcje. W roku 1859 Charles Darwin opublikowa swoj najsynniejsz ksik O powstawaniu gatunkw drog doboru naturalnego. Przedstawi w niej teori dotyczc wyaniania si, poczwszy od wsplnego przodka, rnorodnych form ywych organizmw. Nie podj si jednak wyjanienia, skd wzi si w pierwszy wsplny przodek: Jego teoria zakada raczej, ni tumaczy powstanie pierwszego ycia (s. 35). To, z jak atwoci naukowcy uznali w tamtym czasie, e teoria Darwina podwaya koncepcj projektu w biologii, mimo i nie przedstawia wiarygodnej propozycji wyjanienia genezy ycia, byo dla Meyera zadziwiajce: Jeli naukowcy nie mieli wwczas uszczegowionych wyjanie dotyczcych tego, jak w ogle powstao ycie, to skd wiedzieli, e projekt [] nie odegra adnej roli w tym szczeglnym wydarzeniu? (s. 3536). Cz odpowiedzi na to pytanie daje pewne wczeniejsze odkrycie z 1828 roku. Eksperyment ten waciwie uda si niechccy. Dziewitnastowieczny chemik, Friedrich Whler, nie planowa bowiem zsyntetyzowania adnego zwizku organicznego. W ramach swoich bada naukowych sprawdza jedynie, czy w wyniku ogrzewania cyjanianu amonu (NH4NCO) wydzieli si cyjanek. Nie wydzieli si, za to nieorganiczny zwizek, jakim jest cyjanian amonu, pod wpywem wysokiej temperatury przeksztaci si w mocznik (CO(NH2)2), substancj bez wtpienia organiczn. Donioso tego eksperymentu polegaa na tym, e wymusi on konieczno zweryfikowania wczeniejszych pogldw, wedug ktrych zwizki organiczne i nieorganiczne uwaano za dwa rodzaje materii, midzy ktrymi istnieje nieprzekraczalna granica. Potraktowano t reak-

cj jako wiadectwo przeciwko witalizmowi, to jest pogldowi filozoficznemu mwicemu, e w tym, co ywe, obecne s pewne niematerialne siy witalne. Eksperyment Whlera zaczto traktowa jako uzasadnienie pogldw, e ycie nie jest niczym wicej, jak tylko oddziaywaniem materii i energii w specyficzny sposb, bez udziau jakichkolwiek nadprzyrodzonych czynnikw. By wic wzmocnieniem dla materialistycznej wizji wiata. Do pocztku lat 60. XIX wieku jako naturalistyczne wyjanienie pojawienia si ycia przyjmowano tak zwan teori samordztwa, czyli pogld, e ycie moe powstawa spontanicznie z martwej materii. Koncepcj t miay potwierdza fakty takie, jak na przykad pojawianie si pleni na resztkach poywienia. Jednak ostatecznie Louis Pasteur eksperymentalnie wykaza, e za podobne zjawiska odpowiedzialne s mikroorganizmy, ktre unosz si w powietrzu wraz z kurzem. Jeli osid na podou sprzyjajcym ich rozwojowi, jedynie namnaaj si w nim, a nie tworz. Okazao si, e nauka nie dysponuje adnymi obserwacjami, z ktrych wynikaoby, e ycie moe powstawa spontanicznie. Mimo to pojawiy si kolejne teorie proponujce wyjanienia, jak mogoby do tego doj. Pod koniec lat 60. XIX wieku Thomas Henry Huxley i Ernst Haeckel zaczli rozwija teorie protoplazmatyczne. Opierali si na wczeniejszych odkryciach, w ktrych naukowcy ustalili, e komrki zarwno rolin, jak i zwierzt zawieraj bliej nieokrelon, bogat w azot substancj warunkujc ich przeycie, ktr nazwali protoplazm. Huxley i Haeckel zakadali, e do jej utworzenia prowadz proste reakcje chemiczne w poczeniu z prostymi waciwociami krystalizacji. Mona tutaj znale drug cz odpowiedzi na wspomniane pytanie Meyera. Ich schematy powstawania ycia brzmiay wiarygodnie, poniewa panowao wwczas przekonanie, e ycie w ogle jest proste e ywa komrka to tylko may kawaek czego w rodzaju galaretki i nie wymaga skomplikowanych wyjanie. aden dostpny w tamtym czasie sprzt badawczy nie umoliwia uczonym zobaczenia, co naprawd kryje wntrze komrki. Jednak pod koniec XIX wieku, dziki odkryciu enzymw i ich wanej roli w procesach yciowych, zaczto postrzega komrk jako wysoce zoony ukad

zintegrowanych reakcji chemicznych (s. 47). Mino ponad dwadziecia lat, zanim pojawia si nowa teoria. Zaproponowa j rosyjski uczony Aleksandr Oparin. W jego teorii pojawi si element dugiego okresu czasu, poniewa uwaa, e przy tak wysokim stopniu zoonoci ycia, jego powstanie musiao by dugotrwaym procesem. Swj scenariusz pojawienia si ycia podzieli na dwa etapy. W pierwszym kolejne kroki prowadz do powstania biaek. W drugim - biaka i inne zwizki organiczne zostaj zamknite w sferycznych strukturach, zwanych koacerwatami. W ich wntrzu rozwija si co na ksztat prymitywnego metabolizmu. Pojawia si midzy nimi konkurencja o pewne zwizki chemiczne z otoczenia zaczerpnita z teorii Darwina koncepcja walki o byt. To prowadzi do wyksztacenia si coraz efektywniejszych metabolizmw, a w kocu powstaje pierwsza ywa komrka. Nastpnie pojawio si, jak mogo si wydawa, eksperymentalne potwierdzenie tej teorii, w postaci eksperymentu Millera-Ureya, ktrego wyniki opublikowano w 1953 roku. Bya to symulacja powstawania czsteczek biologicznych z mieszaniny gazw atmosferycznych przy zaoeniu pewnego, innego ni dzisiejszy, skadu atmosfery. I rzeczywicie obok mieszaniny toksycznych substancji pojawiy si rwnie niektre aminokwasy, z ktrych cz bya nawet lewoskrtna, a wic potencjalnie nadajca si do budowy ywych komrek. W krgach naukowych naturalistw spowodowao to eufori, e historia ewolucji zostaa dopeniona. Jednak Meyer koczy ten rozdzia stwierdzeniem, e problem genezy ycia wydawa si rozwizany tylko tak dugo, a nie zaczto rozwaa innego doniosego odkrycia 1953 roku (s. 57). Ma tutaj na myli odkrycie struktury DNA i jego roli jako nonika informacji genetycznej. Kwestia powstania precyzyjnych instrukcji potrzebnych do budowy biaek, zapisanych w DNA za pomoc kodu genetycznego, wpisuje si w znany z historii schemat, gdy kolejne odkrycia sprawiay, e materialistyczne wyjanienie genezy ycia stawao si coraz trudniejsze.
na podstawie ksiki Stephena C. Meyera Podpis w komrce (Stephen C. Meyer, Signature in the Cell. DNA and the Evidence for Intelligent Design, Harper One, New York 2009, s. 33-57;wszystkie cytaty pochodz z tej ksiki)
*

15

i d P O D P R D nr 12-1/101-102/2012-2013