Professional Documents
Culture Documents
drobnomieszczaskich i chopskich ciar gatunkowy tego zwycistwa zacz przewaa szal na stron socjalizmu. Ze wzgldu na postpujc radykalizacj coraz szerszych rodowisk robotniczych naleao si spodziewa, e w chwili wyzwolenia Polski na porzdku dziennym stanie zarwno sprawa wadzy politycznej w pastwie, jak i wadzy ekonomicznej. Zapowiadao si, e dojdzie wwczas do walki o to, kto ma dysponowa podstawowymi rodkami produkcji, a wic zarzdza ca gospodark i samymi przedsibiorstwami: prywatnie kapitalici czy spoecznie masy pracujce. Pod wpywem tych nastrojw, w deklaracji programowej O co walczymy?, wydanej w marcu 1943 r., PPR ogosia, e uspoecznienie podstawowych rodkw produkcji bdzie cile zwizane z wprowadzeniem kontroli nad produkcj uspoecznionych przedsibiorstw przemysowych przez komitety fabryczne. Kontrola robotnicza nad produkcj i dziaalnoci przedsibiorstw, sprawowana przez demokratyczne reprezentacje zag (rnie nazywane: komitetami fabrycznymi lub robotniczymi, radami fabrycznymi, zakadowymi lub zaogowymi, radami robotniczymi itd.) to w historii midzynarodowego ruchu robotniczego klasyczny postulat przejciowy, ktry toruje drog do samorzdnoci robotniczej. W kwietniu tego samego roku zjazd Robotniczej Partii Polskich Socjalistw, wywodzcej si z lewego skrzyda PPS, ogosi, e wraz z likwidacj okupacji proletariat zama musi wszelkie zakusy reakcji w kierunku odbudowania kapitalistycznego ustroju. Zapowiedzia, e proletariat powoa wwczas rzd robotniczo-chopski, ktry m.in. przeprowadzi powszechne uzbrojenie ludu pracujcego, wezwie robotnikw do tworzenia komitetw na fabrykach i osiedlach, ktre obejm w posiadanie zakady pracy i do zwoania konstytuanty bd peniy wadz na swoim terenie w imieniu rzdu robotniczochopskiego. W rok pniej gen. Tadeusz Br-Komorowski meldowa rzdowi londyskiemu, e Krajowa Rada Narodowa, utworzona z inicjatywy PPR i jej sojusznikw, energicznie stara si organizowa komitety fabryczne, ktre sta si maj podstaw administracji w czasie okupacji sowieckiej i e wybory do konstytuanty maj by porednie przez komitety fabryczne. W tym czasie, w korelacji z postpami prcej na zachd Armii Czerwonej, nastroje wrd polskich robotnikw i w onie szerokich proletaryzujcych si warstw spoecznych osigny poziom radykalizacji, ktry wywoywa ju popoch w prawicowych sferach kierowniczych londyskiej Polski podziemnej. W marcu 1944 r. pk Jan Rzepecki, czonek Komendy Gwnej AK, czowiek wyczulony na ewolucj nastrojw spoecznych, sporzdzi wnikliw i obiektywn ocen sytuacji spoeczno-politycznej w Polsce. Przekaza j Borowi. Na podstawie tej oceny, w maju komendant gwny AK alarmowa rzd emigracyjny w Londynie: Due przesunicie si wiatopogldw na lewo. Silna radykalizacja, zwaszcza wrd chopw i uboszej inteligencji. Niemal powszechne danie kontroli spoeczestwa nad yciem gospodarczym, likwidacji skupienia dbr w rkach prywatnych ponad okrelone minimum i uprzywilejowania jednostek lub grup spoecznych. Wadza, ktra by prbowaa zahamowa ten proces, naraziaby kraj na cikie wstrzsy. To denie mas hamowane jest zmczeniem wojennym i okupacyjnym terrorem. Br pomin wany wniosek, ktry Rzepecki wysnu z oceny sytuacji: jeli rzd londyski i wadze londyskiej Polski Podziemnej sprbuj zahamowa proces radykalizacji i nie wystpi z programem antykapitalistycznych reform spoecznych, dla niedonych przywdcw pozostanie pogarda lub nawet nienawi i latarnia. Nie mogo by jednak mowy o tym, aby rzd londyski i jego delegatura na kraj postawiy krzyyk na interesach Polski posiadajcej, ktre reprezentoway, i zaczy
reprezentowa interesy Polski pracujcej. Tam, gdzie w gr wchodz interesy klasowe, cudw nie ma.
londyski z jego delegatur, siy polityczne, na ktrych si opiera, w tzw. oczach wiata oraz aby zaszachowa Moskw. Lecz nie tylko po to. Rwnie, a moe nawet przede wszystkim, po to, aby rzd ten legitymowa w oczach szerokich mas ludowych. I znw historiografia powstania o tym milczy. Na emigracji milczaa prawicowa, w kraju milczaa PRL-owska, kada z innych powodw, a dzi milczy caa ta reakcyjna, faszujca dzieje najnowsze historiografia, ktra zalewa kraj. Kto sysza o programie spoecznym Powstania Warszawskiego? A przecie go ogoszono i on wywar wpyw na motywacje powstacw, ktrzy z niezwykym powiceniem si bili, i mas, ktre byy solidarne z nimi mimo strasznych cierpie, strat ludzkich, zniszcze materialnych. Rada Jednoci Ludowej uczynia wreszcie to, czego rozpaczliwie da Br. Obok Krajowej Rady Narodowej bya jednym z dwch rywalizujcych ze sob podziemnych parlamentw, ktre wwczas dziaay. Reprezentowaa siy polityczne obozu londyskiego. 15 sierpnia w dwa tygodnie po wybuchu powstania, wydaa swj manifest Uczynia to z inicjatywy organizacji Wolno-Rwno-Niepodlego, wywodzcej si z prawego skrzyda PPS i kierowanej przez Puaka i Zaremb,. Ustrj przyszej Rzeczypospolitej oparty bdzie o rwno polityczn i sprawiedliwo spoeczn, gosi manifest RJN. Podstawami ustroju spoecznego Polski miay by: przebudowa ustroju rolnego przez parcelacj przeznaczonych na ten cel posiadoci niemieckich i obszarw ziemskich ponad 50 ha, a wic dokadnie to samo, co zapowiedziano w manifecie PKWN, oraz uspoecznienie kluczowych gazi przemysu, wspudzia pracownikw i robotnikw w kierownictwie i kontroli produkcji przemysowej, zagwarantowanie wszystkim obywatelom pracy i dostatecznych warunkw bytu, sprawiedliwy podzia dochodw spoecznych, a wic to, o czym w manifecie PKWN nawet nie napomknito. Rada Jednoci Narodowej pod przewodnictwem Kazimierza Puaka, sekretarza generalnego PPS, nie tylko przyja ten program spoecznej demokracji, ale korzystajc z moliwoci zgromadzenia si, przystpia natychmiast do obleczenia tych zasad w konkretne formy ustaw i rozporzdze, nadajcych powstaniu oblicze nie tylko zrywu patriotycznego, ale i rewolucji spoecznej, pisa po upadku powstania Zygmunt Zaremba. Idea uspoecznienia rodkw produkcji wyrazia si w ustawie o radach zakadowych, majcych realizowa zasady demokracji w wewntrznym yciu fabryk i kopal. Ustalaa ona zasady praktycznego wprowadzenia robotnikw do kierownictwa przedsibiorstw i do organw kontrolujcych produkcj. Bya pierwszym aktem opracowanego w konspiracji systemu reprezentacji robotniczej w nowym ustroju gospodarki rzdzcej si planowoci spoeczn. Planowoci, a nie prawami rynku! Jeli za chodzi o system reprezentacji robotniczej, Zaremba sugerowa, e gdyby powstanie nie upado, naleaoby si spodziewa nastpnych, dalej idcych aktw! Jednak to wszystko na nic si nie zdao. W oczach szerokich mas ludowych, o ktrych pisa Br, wcale nie uwiarygodnio obozu londyskiego jako obozu radykalnych reform spoecznych. W ich oczach takim obozem bya lewica sprzymierzona z ZSRR. Robotnicza Partia Polskich Socjalistw do tej pory dystansowaa si od KRN i od RJN, od stalinowskiej Moskwy i od imperialistycznego Londynu. Teraz manifest RJN zawiera bliski jej program, znacznie bardziej radykalny ni manifest PKWN. Tymczasem partia ta, biorc udzia w powstaniu, w tydzie po ogoszeniu manifestu RJN, wraz z Centralizacj Stronnictw Demokratycznych, Socjalistycznych i Syndykalistycznych, ktrej przewodzia, i jej si zbrojn, Polsk Armi Ludow, popara PKWN. Dlaczego? Bo zrozumiaa, e jeli ma zosta obalony kapitalizm, moe tego dokona tylko rzd lubelski. Tak jak ongi poparcie PPS dla Pisudskiego, tak teraz poparcie PPS-
WRN dla rzdu londyskiego musiao oznacza poparcie dla odbudowy wadzy pastwowej bronicej interesw wasnoci prywatnej i kapitau, wyzysku pracy wasnego narodu i ucisku innych narodw.
wiadectwo Jewhena Sztendery-Prirwy Moskiewscy bolszewicy bardzo dogbnie rozumieli spoeczno-polityczne problemy Polski i zaraz po wkroczeniu przystpili do ich rozwizywania na korzy ludu. Odbierali ziemi obszarnikom i rozdawali j bezrolnym i maorolnym chopom, upastwowili przemys i zaprowadzili zasadniczo pastwowy czy spdzielczy handel. Znosili restrykcje stanowe przy obsadzaniu stanowisk w urzdach, wojsku i milicji itd., kierujc si zasad, e kto zdolny, ten ma dostp do tych stanowisk. Wprowadzili bezpatne nauczanie i umoliwili uzyskiwanie czy podnoszenie kwalifikacji przez proletariat. Takie rozwizanie kwestii spoecznych spotkao si z przychylnym przyjciem nie tylko ludnoci, ale i czonkw polskiego podziemia. Moskiewscy bolszewicy, bardzo wiadomi polityczno-narodowej dojrzaoci spoeczestwa polskiego, starali si umocni swoj wadz w Polsce rkami polskich komunistw, aby w ten sposb zachowa wszelkie pozory niezalenoci obecnego pastwa polskiego. A co przeciwstawiay bolszewikom polskie rodowiska polityczne, ktre pozostay w podziemiu? Faktycznie nic. (Mamy na myli lata 1944-1947). Problematyka spoeczno-polityczna uchodzia za drugorzdn i zupenie ni si nie zajmowano. Cz podziemia, co prawda bardzo niewielka, mylaa o restauracji w Polsce przedwojennego ustroju spoecznopolitycznego. Inni chcieli budowa go na wzr amerykaskiego ustroju kapitalistycznego, jeszcze inni na wzr angielskiego. Niektrzy szukali innych rozwiza, ale byy to tylko nurty w podziemiu i w rzeczywistoci z biegiem czasu nic nie ulego zmianie. Na dodatek nad wszystkim ciy kompleks imperializmu Polski po Zbrucz, od ktrej oficjalnie nikt si nie odegnywa. Jest rzecz oczywist, e w obliczu reform bolszewickich taki system ideowy nie mg organizowa mas ludowych i wie ich do walki, bo dawa wyraz interesom, ktre nie odpowiaday deniom mas czy zgoa byy im wrogie. Przeciwnie, reformy spoeczne i idee rwnoci i sprawiedliwoci spoecznej, propaganda rzdowa i wszelkie oznaki wiadczce, e w przyszoci wszystko potoczy si po tej drodze, zjednyway rzdowi coraz szersze rodowiska spoeczestwa przede wszystkim proletariat i dopiero co wyonion z robotniczych i chopskich kadr inteligencj. Nastroje ludnoci wywieray wpyw na kadry podziemia i dla powanej czci z nich konieczno prowadzenia walki stawaa si coraz bardziej niezrozumiaa. Zmiana spoeczno-politycznego programu polskiego ruchu wyzwoleczego zawsze bya piln spraw nawet w latach okupacji niemieckiej. Za okupacji bolszewickiej staa si ona dosownie spraw ycia i mierci. Rozumieli to najwybitniejsi dziaacze tego ruchu. Jednak w tym okresie nie udao im si przezwyciy reakcji spoecznej. W latach okupacji niemieckiej oparcie walki na szerokich masach ludowych zbliyo kadry kierownicze podziemia do ludu i pozwalao im wsuchiwa si w jego rzeczywiste denia. Poraki poniesione za okupacji bolszewickiej, a spowodowane przez reformy, ktre przeprowadza okupant, i przez bezideowo podziemia, zmuszay aktyw kierowniczy do szukania przyczyn tego stanu rzeczy i wielu z jego czonkw znalazo prawidowe rozwizania. Oto choby na procesie WiN w 1946 r. (by to proces komendanta gwnego WiN pk. Rzepeckiego i jego towarzyszy) odczytano list wysany przez Rzepeckiego do polskiego rzdu emigracyjnego w Londynie. Rzepecki, rozumiejc sytuacj w Polsce, domaga si natychmiastowych zmian spoeczno-politycznych w programie ruchu wyzwoleczego. By nawet przekonany, e od tych zmian zaley powodzenie walki i dlatego bezskutecznie deklarowa, e jeli w rzd odmwi przeprowadzenia reform, to on poda si do dymisji, bo nie chce, aby rodacy opucili go i powiesili. Podobnie dziao si na innych procesach WiN.
Nie moga na to jednak pj reakcja, ktra zagniedzia si w samym podziemiu, a ju zwaszcza w londyskim rzdzie emigracyjnym, ktry ostatecznie straci zwizki z krajem. Dlatego a do akcji ujawniania si (czyli ostatecznej kapitulacji podziemia i masowego zdawania si po amnestii wielkiej liczby jego czonkw na ask rzdu), w polskim podziemiu nie doszo do adnych zmian programowych. Po ujawnieniu si, wrd resztek podziemia te nie udao nam si zauway jakich wikszych zmian.
W instrukcji Komitetu Okrgowego PPR w odzi z grudnia 1943 r. pisano: Ju dzi, pamitajc o dowiadczeniach z roku 1918, winna klasa robotnicza przygotowa si do opanowania fabryk po wyrzuceniu okupanta, a komitety fabryczne powinny sta si zalkiem wadzy mas ludowych na fabrykach i warsztatach pracy, aby odda wreszcie produkcj w rce waciwego gospodarza robotnika. Podobne stanowisko zajmowaa Robotnicza Partia Polskich Socjalistw. Tymczasem, pod presj Stalina, Biuro Komunistw przy Zwizku Patriotw Polskich w ZSRR krytykowao PPR za postulaty nacjonalizacji przemysu i kontroli robotniczej nad produkcj. Polscy komunici, ktrzy w Moskwie przygotowali projekt Manifestu PKWN, nie omielili si umieci w nim hasa kontroli robotniczej, bo wiedzieli, e na Stalina i biurokracj radzieck dziaa ono jak pachta na byka. Omielili si natomiast zapowiedzie nacjonalizacj przemysu, ale Stalin kaza j wykreli. Obok dziaaczy PPR i innych organizacji robotniczych skupionych w Krajowej Radzie Narodowej, w tworzeniu i dziaalnoci komitetw fabrycznych brali udzia dziaacze RPPS i innych organizacji robotniczych skupionych w Centralnym Komitecie Ludowym Stronnictw Demokratycznych, Socjalistycznych i Syndykalistycznych. W lipcu 1944 r. Koo Robotnicze KRN, ktre koordynowao tworzenie i dziaalno komitetw fabrycznych, i Wydzia Robotniczy CKL wyday pierwsz wspln odezw, w ktrej wezway zaogi do obrony zakadw i urzdze przemysowych przed ewakuacj do Niemiec i do ich przejcia w chwili wyzwolenia kraju. W Polsce, podobnie jak w innych krajach wyzwalanych przez Armi Czerwon, Stalin nie chcia rewolucji socjalistycznej. Sytuacja bya jednak taka, e bez wzgldu na to, czy chcia jej, czy nie, ona rozpocza si wraz z wyzwoleniem kraju. Dlaczego? Dlatego, e podstawowe rodki produkcji, porzucone przez okupantw, nie powracay do rk polskich kapitalistw. Przejmowali je robotnicy wraz z tworzcym si pastwem, a to oznaczao rewolucj. W Lublinie, a nastpnie innych miastach, ktre opuciy wojska niemieckie, otworem stay magazyny fabryczne, zapasy wszelkiego mienia, z ktrych staray si korzysta szumowiny miejskie, rzucajc si na opuszczone zakady pracy. W fabrykach pojawiy si wic najpierw sabo uzbrojone strae robotnicze, ktre ratoway maszyny i narzdzia. Odgruzowaniem, mobilizacj zag do pracy, uruchamianiem zakadw i zarzdzaniem nimi zajmoway si komitety fabryczne. W zagbiu naftowym podziemne rady zakadowe ukryway najcenniejsze maszyny i urzdzenia i pilnoway szybw, aby nie dopuci do ich podpalenia przez Niemcw. Niemcy zabili za to omiu pracownikw. Bardzo ciko byo w zdewastowanej hucie Stalowa Wola, z ktrej Niemcy wywieli wikszo maszyn, a reszt zniszczyli. W hucie utworzono komitet robotniczy i milicj robotnicz. W kocu wrzenia 3 tys. hutnikw przystpio do wytwarzania siekier, wide, kieratw, siewnikw, pugw dla chopw i do produkcji na potrzeby wojska. W okrgu biaostockim tamtejszy gwny przemys wkienniczy by zniszczony w 90 proc., a garbarnie w 80 proc. W niespena dwa miesice po wyzwoleniu komitety fabryczne uruchomiy 30 warsztatw tkackich. W padzierniku 1944 r. prezydent wyzwolonej ju prawobrzenej Warszawy, pk Marian Spychalski, mwi, e nie naley tamowa oddolnego zainteresowania pracownikw swoim warsztatem pracy. Bya to wwczas jedynie suszna koncepcja, pisa po latach Janusz Wojciech Gobiowski w ksice Walka PPR o nacjonalizacj przemysu. Pytanie dlaczego tylko wwczas, a wic przejciowo, a nie na stae. Ale posuchajmy dalej Gobiowskiego. W warunkach bowiem niebywaych trudnoci gospodarczych i technicznych, kolosalnych zniszcze rodkw transportowych i zapasw surowca, braku opau, energii elektrycznej, niedostatecznej aprowizacji, niedowadu organizacyjnego administracji,
uszczuplenia stanu kadr kierowniczych oraz cigego zagroenia bezpieczestwa osobistego przez dziaania wojenne pobliskiego frontu tylko inicjatywa i energia klasy robotniczej moga dwign z ruin zniszczony przemys Warszawy. Potwierdziy to konkretne osignicia poszczeglnych zag fabrycznych w likwidacji zniszcze wojennych oraz pierwsze przygotowania do rozpoczcia produkcji. Ogrom i nowo rewolucyjnych przemian, jakie miay by dokonane w dziedzinie przemysu, przerasta siy jakichkolwiek urzdw i instytucji, a ich realizacja moga nastpi jedynie poprzez rozbudzenie aktywnoci mas, ktre same rozwizywayby szereg zada oraz kontroloway dziaalno aparatu gospodarczego. Tak rodzi si ruch komitetw fabrycznych i robotniczych, rad robotniczych i zakadowych rnie je nazywano. Bez niego pastwo nie uruchomioby fabryk i innych zakadw. Nowa wadza nie moga obej si bez tych instytucji robotniczych, ale nie chciaa dopuci, aby legy one u podstaw nowego ustroju. Dlatego szybko zdawia ten ruch.
Dekret o utworzeniu rad zakadowych w zakadach pracy zatrudniajcych powyej 20 pracownikw opublikowano 6 lutego 1945 r., ale wcale nie wszed on od razu w ycie. Rol rad okrelono dwuznacznie z jednej strony miay by przedstawicielstwami robotniczymi, a z drugiej organami zakadowych organizacji zwizkowych. Do ich uprawnie zaliczono nadzr nad warunkami pracy, umowami o prac i zakadowymi urzdzeniami socjalnymi i kulturalnymi, wspdecydowanie o regulaminie pracy, normach i stawkach pac, prawo bezporedniej kontroli zaopatrzenia zag w ywno, wspdziaanie przy regulowaniu zatrudnienia pracownikw, przy ich przyjmowaniu i zwalnianiu, poredniczenie w zatargach midzy pracownikiem a pracodawc, nadzr nad urzdzeniami technicznymi i magazynami. Obok dyrektora i przedstawiciela terenowej rady narodowej, przedstawiciel rady zakadowej mia wchodzi w skad trzyosobowego zarzdu przedsibiorstwa. Dlaczego opublikowany przecie dekret nie obowizywa? Dlatego, e w aparacie partyjnym i w samych koach kierowniczych PPR toczya si wok niego walka. W miar jak powstawa i umacnia si aparat gospodarczy pastwa, jego organy, w tym zwaszcza dyrekcje zjednocze i central, przypisyway sobie coraz szersze uprawnienia kosztem rad zakadowych. Rady musiay broni swojego prawa do udziau w zarzdzaniu przed coraz bardziej agresywnymi zakusami rodzcej si warstwy biurokratycznej, ktra chciaa zapewni sobie monopol na dysponowanie podstawowymi rodkami produkcji. Brak obowizujcego dekretu o radach zakadowych sprzyja w takich warunkach wzrostowi tendencji do biurokratyzacji aparatu pastwowego i odsuwania zag od wspudziau w kierowaniu gospodark, pisa Gobiowski. W kwietniu Wydzia Przemysowy Komitetu Centralnego PPR zada wzmocnienia udziau klasy robotniczej w kierownictwie przemysem poprzez zwikszenie uprawnie rad zakadowych przewidzianych w projekcie dekretu i wyda na ten temat specjaln instrukcj. Postulowa w niej, aby rady miay ustawowo zapewniony udzia w opracowywaniu planw produkcji, kontroli wykonywania tych planw i w ogle gospodarowania w zakadach i zjednoczeniach, delegoway swoich przedstawicieli do aparatu gospodarczego przemysu pastwowego, a take, w uzgodnieniu z Ministerstwem Przemysu, mogy naznacza przedstawicieli robotnikw na stanowiska zastpcw dyrektorw zakadw, zjednocze i central i wraz z dyrekcjami zwoywa na tych wszystkich szczeblach narady powicone sprawom produkcji. W maju Zarzd Gwny Zwizku Zawodowego Metalowcw uchwali, e rada zakadowa jest wraz z zarzdem przedsibiorstwa czynnikiem decydujcym we wszystkich sprawach danej huty czy fabryki i stoi na stray wszystkich interesw klasy robotniczej oraz e w skad zarzdu musi wchodzi jeden czonek rady zakadowej. Wielu dziaaczy rad zakadowych wysuwao bardziej radykalne postulaty tworzenia poziomych powiza midzy radami z zakadw rnych bran, a nawet terenowych reprezentacji rad na szczeblach powiatowym i wojewdzkim, ktre wystpowayby w imieniu zag wobec odpowiednich wadz gospodarczych i politycznych, oraz zwoywania raz czy dwa razy na miesic terenowych konferencji rad powiconych biecym sprawom pacowym, aprowizacyjnym, ubezpieczeniowym itd. Prym w kampanii przeciwko uprawnieniom rad zakadowych, ju i tak ograniczonych do wspzarzdzania przedsibiorstwami, wid przewodniczcy Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrw i minister przemysu, Hilary Minc. Wkrtce mia zasyn jako energiczny budowniczy potnej, silnie skoncentrowanej wadzy ekonomicznej biurokracji pastwowej. Ju w maju Minc stwierdzi, e nieuregulowane dotychczas stosunki midzy zaogami i radami zakadowymi a dyrekcjami przedsibiorstw s jedn z plag gospodarki narodowej.
Uwaa, e istniejcy sposb zarzdzania by odpowiedni w okresie zabezpieczania i przejmowania przedsibiorstw, ale obecnie powinien zosta odrzucony. Minc dy nie tylko do odebrania radom zakadowym wszelkich uprawnie do udziau w zarzdzaniu, ale rwnie do ograniczenia ich roli jako reprezentacji interesw pracowniczych. Lutowy dekret o utworzeniu rad formalnie wszed w ycie 20 maja. Lecz w instrukcji z 1 czerwca o rozgraniczeniu kompetencji dyrektorw zakadw i rad zakadowych Ministerstwo Przemysu drastycznie ograniczyo uprawnienia tych ostatnich. Przyznao dyrektorom pen i wyczn odpowiedzialno za dziaalno przedsibiorstw. Jednoczenie dyrekcje podporzdkowywano szybko tworzonej strukturze hierarchicznej zjednocze i central. Wsplnej decyzji dyrekcji i rady zakadowej miay teraz wymaga jedynie sprawy zwizane z zatrudnianiem i zwalnianiem pracownikw, przeduaniem czasu pracy i regulaminem pracy oraz sprawy socjalno-bytowe. Minc gosi pogld, e najwysz, a zarazem jedyn form uspoecznienia nowoczesnych rodkw produkcji jest ich przejcie na wasno pastwa, a jedyn form skutecznego zarzdzania przedsibiorstwem pastwowym zapewnia jednoosobowe kierownictwo. Pogldy te zyskiway sobie coraz szersze uznanie w aparatach wadzy ekonomicznej i politycznej i staway si doktryn partii, w ktrej najwyszym kierownictwie zasiada Minc. KCZZ najpierw popar instrukcj Wydziau Przemysowego KC PPR w sprawie rozszerzenia uprawnie rad zakadowych, ale nie naruszajc zasady jedynowadztwa dyrektora. Zaledwie w kilka tygodni pniej radykalnie zmieni zdanie i popar instrukcj Ministerstwa Przemysu. Uzna, e rady naley pozbawi wszelkich uprawnie do wspzarzdzania przedsibiorstwami i podporzdkowa je organizacjom zwizkowym. Tak oto rady zakadowe, pomylane pocztkowo jako forma samorzdu robotniczego, realizujcego w praktyce ide uspoecznienia rodkw produkcji i upodmiotowienia zag, pisze Kantyka, odsunite zostay cakowicie od zarzdzania i zepchnite do roli obrocy interesw pracowniczych wobec pracodawcy. Artyku ukaza si w odcinkach w Trybunie Robotniczej w 2007 r.