NR 16 (534) 15 KWIETNIA 2007 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK Z BLISKA: ILE PLOTKI W PLOTCE str. 3

PŁK DYPL.
ZBIGNIEW WÓJT
Wybieg
dla tygrysów
ISSN 0867-4523

WINDĄ DO DNA
Nurkowanie na 40 metrach dla
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl nurków z ORP „Piast” to zabawa.

Mogą nawet zejść na 100 m

Logistyczne
giganty
Balice
kontra Balice

W NUMERZE:
W Iraku
jest gorąco
SIŁY POWIETRZNE: Pułk do zadań specjalnych str. 30
PPŁK PIL. BUCHWALD: Jeden z wielkiej ucieczki str. 50
MISJE: W BAGRAM NIKT SIĘ NIE NUDZIŁ str. 43
AAAAAAA AAAAAAAA
W NUMERZE
TEMAT NUMERU

TRANSFORMACJA
Transformacja to nie tylko modernizacja
i pozyskanie nowych samolotów, czołgów
czy okrętów, których użycie zawsze przecież
będzie odzwierciedleniem obowiązujących
doktryn i regulaminów
STR. 10

PUŁK
MARYNARKA WOJENNA
DO ZADAŃ
SPECJALNYCH WINDĄ DO DNA
Jakie dziś, po 22 latach Nurkowanie na 30 czy
istnienia, jest miejsce 40 metrach to dla
pułku rakietowego nurków z „Piasta”
WOJSKO LOTNICTWO
z Mrzeżyna na militarnej dziecinna zabawa.
BALICE mapie Polski? Podczas gdy inni mają
KONTRA BALICE STR. 30 z tym problemy, oni
mogą natychmiast
Wzajemna niechęć i brak zejść na sto metrów
właściwych rozwiązań prawnych STR. 36
sprawiły, że przez długi czas lotnisko
w podkrakowskich Balicach nie
mogło rozwinąć skrzydeł
STR. 14

ŻANDARMERIA WOJSKOWA PRAWO PORADY

ZAŻYWASZ
– PRZEGRYWASZ
W jednostkach Garnizonu
Inowrocław żandarmi postawili
na profilaktykę. Pojawiają się
w inowrocławskich pułkach
przynajmniej raz w miesiącu.
Efekt? W 2006 r. nie wykryto
w Inowrocławiu ani jednego
przypadku zażycia narkotyków
przez żołnierzy
STR. 38
INWALIDZI
Z WINY SŁUŻBY
Przyznanie wojskowej renty
inwalidzkiej zależy przede
wszystkim od stwierdzenia,
czy choroba, kontuzja lub kalectwo
miały bezpośredni związek ze
służbą. Nie mogą być wynikiem
niedbalstwa, naruszenia przepisów
i rozkazów czy też spowodowane
nadużyciem alkoholu
STR. 20

KULISY WOJSKOWE ODDZIAŁY GOSPODARCZE

LOGISTYCZNE
WOJSKO MISJE
GIGANTY
Mają powstać WOG-i, aby W BAGRAM
dowódców jednostek wojskowych NIKT SIĘ NIE NUDZIŁ
odciążyć od myślenia o mydle
Powoli dobiega końca pobyt
i powidle, częściach zamiennych,
X zmiany PKW w Afganistanie, a tym
szczepieniach czy praniu bielizny
samym zbliża się kres polskiego
STR. 40
udziału w tej misji STR. 43

2 Polska Zbrojna nr 16/2007


Ile plotki w plotce
– W wojsku w ogóle nie powinno być plotek. Musi być za to szczera rozmowa „góry”
z „dołem”. Tej natomiast wciąż nie ma – skarży się jeden z oficerów w Warszawie.
W
klubie żołnierskim
4 Pułku Przeciwlot-
niczego w Czer-
wieńsku, znajdują-
cego się w siłach re-
agowania NATO,
serwują tylko herbatkę, ale ona też roz-
wiązuje języki. Tym bardziej że tematem
rozmowy jest plotka. – Działa ona na za-
sadzie głuchego telefonu. Jeden coś po-
wie, drugi trochę uzupełni, trzeci co nie-
co jeszcze dorzuci i sprawą żyje już ca-
ły garnizon. Za nim następny. Tak zaczy-
namy napędzać się sami – przyznaje je-
den z rozmówców.
Całkiem niedawno plotkę wywołała
specjalna komisja Sztabu Generalnego
WP, która odwiedzała jednostki przeciw-
lotnicze Wojsk Lądowych. W jakim ce-
lu przeprowadzała rekonesans poszcze-
gólnych koszar i garnizonowych obiek-
tów? Oficerowie z Warszawy usta mieli
nr 16/2007
ROMAN PRZECISZEWSKI
zamknięte na kłódkę. Jak nagle przyje-
chali, tak niespodziewanie i bez słowa
odjechali, a wszystkie żołnierskie pyta-
nia pozostały bez odpowiedzi.
Być może właśnie z tego powodu plot-
ki z kilku garnizonów niemal natych-
miast przeniosły się na Niezależne Fo-
rum o Wojsku. Na stronach interneto-
wych zaczęto tworzyć najbardziej pesy-
mistyczne scenariusze dalszej wojskowej
restrukturyzacji sił przeciwlotniczych,
i nie tylko. Czyli: 5 Pułk Artylerii z Su-
lechowa już niebawem zostanie przepro-
wadzony do Bolesławca, a 5 Pułk Prze-
ciwlotniczy z Czerwieńska oraz 69 Pułk
Przeciwlotniczy z Leszna znajdą się
w Skwierzynie. Tam na nowe wojsko cze-
kać zaś będzie duży kompleks koszaro-
wy po akurat rozwiązanej 61 Brygadzie
Rakietowej Obrony Powietrznej...
– Trochę pachniało mi to tanią sen-
sacją. Gdy przed objęciem stanowiska
LUDZIE Z BLISKA
BOGUSŁAW POLITOWSKI
przyjechałem tu na rekonesans, złapa-
łem się za głowę. W jaką drugą jed-
nostkę tyle zainwestowano? Gdzie
można zobaczyć takie hale remontowe,
supernowoczesną stację diagnostycz-
ną, doskonałą myjnię sprzętu czy kon-
tenerową stację paliw? Gdzie zmoder-
nizowano obiekty koszarowe, zaczęto
budować internat dla szeregowych za-
wodowych i nagle powiedziano: to po-
myłka? Nie wierzyłem więc, że padnie
komenda: żegnamy Czerwieńsk i prze-
nosimy się do Skwierzyny. Gdyby pad-
ła, być może z czasem zainteresował-
by się tym wojskowy prokurator – jas-
no stawia sprawę ppłk Dariusz Gnato-
wicz, logistyk 4 Pułku.
A jeżeli to prawda?
– Pamiętam pułk sprzed dziesięciu lat,
gdy w sztabie jedna po drugiej pustosza-
ły kancelarie. Poszła fama, że ma się coś 
Polska Zbrojna 3
Z BLISKA LUDZIE
Wizytówka
4 pplot:
P ułk ma m.in. dwa dywizjony,
dużą siłę ognia i znaczne
możliwości wykonywania mane-
wru, pozwalające zwalczać jed-
nocześnie 28 celów powietrz-
nych, pojedynczych i grupowych.
Dywizjony wyposażone są w ze-
stawy rakiet 9K 33M2 „Osa-AK”,
z których każdy uzbrojony jest
w sześć rakiet o zasięgu
1,5–10,5 km oraz zestawy arty-
leryjsko-rakietowe ZUR-23-2KG
i zestawy rakietowe GROM.
Zadaniem pułku jest m.in. osło-
W CZERWIEŃSKU zainwestowano w hale remontowe, supernowoczesną stację na przeciwlotnicza Korpusu Sił
diagnostyczną, doskonałą myjnię sprzętu (na zdjęciu) i kontenerową stację paliw. Szybkiego Reagowania (ARRC).
ROMAN PRZECISZEWSKI (2)

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)

zmienić w wojskowych emeryturach i na- częto przebąkiwać o likwidacji ich gar- wych emeryturach. Teraz to znowu te-
tychmiast posypały się wypowiedzenia nizonów – wyżsi przełożeni albo twier- mat dnia.
stosunku służbowego – wspomina dzili, że to bujdy, albo mówili, iż nie Ppłk dypl. Cezary Janowski, do nie-
mł. chor. sztab. Arkadiusz Zdziebłowski, ma jeszcze żadnych decyzji i spokoj- dawna zastępca dowódcy, a teraz czaso-
mąż zaufania podoficerów. nie należy wykonywać swoje zadania. wo pełniący jego obowiązki, gwarantu-
Ten, kto wtedy zdjął mundur, teraz Potem okazało się, że plotki nie były je jednak, że takie lub inne plotki nie ma-
żałuje. Ppłk Mirosław Szwed, dowód- pozbawione sensu. Nic dziwnego za- ją wpływu na jakość służby.
ca 1 Dywizjonu (na dodatek w ścisłej tem, że każdy, słysząc nawet najbar- – Jak będzie trzeba, to każdy z żołnie-
czołówce Wojsk Lądowych!), podsu- dziej wyimaginowaną informację, za- rzy zawodowych da z siebie wszystko.
mowuje krótko: – Dziś jest to zupełnie stanawia się: a nuż to prawda? – anali- Chociaż, przepraszam, oni już robią to
inny pułk. Zainwestowano w niego zuje mjr Dariusz Krzysztofik, przewod- każdego dnia – akcentuje ppłk Janowski.
i w służących w nim ludzi. Ma inne za- niczący zebrania oficerskiego. Ciekawa postać, choć zawsze w cieniu
dania, inne wyzwania i jest jednostką dowódcy. Zaraz po tym, gdy kilka lat te-
z górnej półki NATO... Przesadza? Newsy niemiłe i miłe mu przejął obowiązki szefa sztabu puł-
Wcale nie. Takie jest przecież odczucie St. chor. sztab. Paweł Czaja, pomoc- ku, dowódca pojechał na misję do Iraku,
wszystkich. Kto inny ma bowiem aż ta- nik dowódcy ds. podoficerów, uważa, a jego zastępca do Kosowa. Pułk został
ki kontakt z sojuszem? Gdzie poligon nie że plotka zbyt często towarzyszy służ- natomiast wytypowany do strzelań na
jest od święta, lecz na co dzień? I gdzie bie. Zamiast więc zakomunikować ko- Wicku Morskim. Wrócił z nich z bardzo
raz po raz przyjeżdżają na przeszkolenie legom, że np. odpowiedziano wreszcie dobrymi ocenami. – To pana zasługa, pan
podoficerowie z NATO? Jednak plotki, na sugestie kadry i wprowadzono do- nami dowodził – mówiła kadra. Janow-
mniej lub bardziej absurdalne, wciąż datek dowódczy na najniższych szczeb- ski szybko awansował więc na stanowi-
się pojawiają. lach albo że rozpoczną się wkrótce, za- sko zastępcy dowódcy. A gdy ten kilka
– Częściowo to rozumiem. Do Czer- planowane kilka lat temu, kursy dla miesięcy temu przeszedł na wyższy etat
wieńska przyszło sporo kadry z rozwią- podoficerów, którzy nie pracują w swo- do 11 Dywizji Kawalerii Pancernej, Ja-
zywanych wcześniej jednostek, m.in. ich specjalnościach, musi tłumaczyć nowski został „czepeo”, czyli czasowo
z Gubina i Żar. Kiedyś – gdy tylko za- np.: – Nikt nic nie robi przy wojsko- pełniącym obowiązki.

4 Polska Zbrojna nr 16/2007


– Wie pan, siłą tego pułku są wspania-
li ludzie. Nikt nigdy nie patrzy na zega-
rek, każdy angażuje się w służbę. Inaczej
byśmy nie byli zauważani przez przeło-
żonych i na pewno nie byłoby nas wśród
jednostek niedawno wyróżnionych przez
ministra obrony – przekonany jest ppłk
Janowski.
I w tym miejscu pojawia się kolejna
plotka: podobno tuż przed niedawną
odprawą kierowniczej kadry MON mi-
nister Aleksander Szczygło najpierw
podpisał decyzję o dołączeniu 4 pplot
do grona najlepszych jednostek WP,
a później – widząc dokument o prze-
niesieniu pułku do innego garnizonu
– żachnął się i zapytał, dlaczego naj-
lepsi mają zmieniać miejsce swego sta-
łego pobytu?
– To jest bardzo miłe dla kierownictwa
resortu. Uważam jednak, że w wojsku
ogóle nie powinno być żadnych plotek.
Musi być za to szczera rozmowa „góry”
z „dołem”. Tej natomiast wciąż nie ma
– stawia kropkę nad „i” jeden z oficerów
w Warszawie. 
nr 16/2007
WOJCIECHOWSKIEGO,
I
ISZEWSK
szefa wojsk obrony przeciwlotniczej
R. PRZEC
w Dowództwie Wojsk Lądowych
Dotarła do Pana informacja, że
4 Pułk Przeciwlotniczy ma już nieba-
wem opuścić Czerwieńsk?
– Plotkami się nie zajmuję. Nie kry-
ję jednak, że słyszałem informację
o ewentualnej dyslokacji 4 Pułku. Przyj-
mowałem ją jednak z całkowitym spo-
kojem, bo w ogóle nie brałem pod uwa-
gę możliwości, że ten pułk zostanie
przeniesiony. Choćby z tego względu,
iż zbyt wiele w niego i ten garnizon za-
inwestowano.
Jednakże do Czerwieńska kilka mie-
sięcy temu zawitała nawet specjalna
komisja ze Sztabu Generalnego WP.
Czyż zatem wszystko nie podpowia-
dało, że naprawdę mogą nastąpić ko-
rekty w dotychczasowej lokalizacji
przeciwlotników?
– Nie przesadzajmy. Kiedyś powsta-
ła koncepcja tworzenia tzw. garnizonów
bazowych i w czasie prac studyjnych
m.in. przyjęto następujące rozwiązanie:
jeżeli 61 Brygada Rakietowa Obrony
Powietrznej podległa dowódcy Sił Po-
wietrznych zostanie zlikwidowana, jej
miejsce w Skwierzynie mogą zająć jed-
Trzy pytania do
PŁK. MARIANA
nostki Wojsk Lądowych. Na początek
np. dwa pułki przeciwlotnicze, a póź-
niej – gdy systemy Osa i Kub zejdą
z uzbrojenia – jakieś inne. Powtarzam
jednak – to była tylko luźna koncepcja.
Do Czerwieńska rzeczywiście przyje-
chała więc komisja mająca zbadać za-
sadność ewentualnego przeformowania
pułku do Skwierzyny, lecz po stwier-
dzeniu, iż nie byłoby to w ogóle zasad-
ne, temat przestał obowiązywać.
4 pplot, podkreślam – w Czerwień-
sku!, nadal więc będzie najważniej-
szy?
– Dla mnie ważna jest każda jednost-
ka plot, choć 4 Pułk traktuję prioryteto-
wo – jest to jednostka, która wprowa-
dziła przeciwlotników do NATO. Jako
pierwsza bowiem została rozwinięta,
włączona do sił gotowości i doskonale
wyposażona. Dzięki jej współpracy
z ARRC – zdobyliśmy możliwość ko-
rzystania z teorii, koncepcji i doświad-
czeń Korpusu Sił Szybkiego Reagowa-
nia NATO. Jak więc ktoś mógł pomy-
śleć, że Czerwieńsk powinien zniknąć
z wojskowej mapy Polski?
Polska Zbrojna 5
WYDARZENIA ZAPIS
J.WIŚNIEWSKI
Generał
za generała
N owym dowódcą Dowódz-
twa Operacyjnego zostanie
gen. dyw. Bronisław Kwiatkow-
ski (na zdjęciu). Zastąpi na tym
stanowisku gen. broni Henryka
Tacika, który 28 marca złożył wy-
powiedzenie, przyjęte przez sze-
fa MON Aleksandra Szczygło.
Do dymisji podał się także zastęp-
ca gen. Tacika wiceadm. Marian
Prudzienica i jeden z szefów cen-
trów DO. Nieoficjalnie mówi się,
że jednym z powodów rezygnacji
gen. Tacika była kwestia słabego
przygotowania misji polskich
żołnierzy w Afganistanie m.in.
pod względem logistycznym.
Min. Szczygło o zmianach w DO
powiedział 6 bm. w TVN24:
– Do nowych zadań potrzebni są
nowi ludzie.
Rzecznik MON Jarosław Rybak
tłumaczy, że zmiana na stanowi-
sku szefa DO ma przyczynić się
do zintensyfikowania jego dzia-
B. POLITOWSKI
łań. – Chodzi o to, aby szybciej
reagować na zmiany uwarunko-
wań misji – wyjaśnia rzecznik.
Podkreśla też, że zmiana w DO
nie ma związku z zakończoną
niedawno wizytą ministra w Ira-
ku. – Gen. Tacik niebawem i tak
odszedłby ze stanowiska, bowiem
kończy w tym roku 60 lat – do-
dał J. Rybak. Oficjalna nomina-
cja gen. Kwiatkowskiego ma na-
stąpić 20 bm. (ann)
Tegoroczne asy lotnictwa
K mdr por. pil. Roman Tański (zdjęcie górne),
dowódca 28 Eskadry Lotniczej
z Gdyni–Babich Dołów, został „Pilotem Roku
2006 Sił Zbrojnych”, a kmdr ppor. Mariusz
Wieczór, szef techniki lotniczej z 30 Eskadry
Lotniczej z Siemirowic – „Technikiem Roku
2006 Lotnictwa SZ”. Wyróżnienia, w imieniu
gen. broni Stanisława Targosza, dowódcy Sił
Powietrznych, wręczył im 2 bm. jego zastępca,
dowódca Centrum Operacji Powietrznych
gen. broni Lech Majewski. Kmdr por. Tański
jest absolwentem dęblińskiej „Szkoły Orląt”
i od 1984 r. służy w lotnictwie Marynarki
Wojennej. Na początku 2003 r., po reorganiza-
6 Polska Zbrojna
Tarcza bez referendum
– Polska rozpocznie w kwietniu formalne rozmowy w kwestii rozmieszczenia na swym terytorium
elementów amerykańskiej tarczy antyrakietowej. Negocjacje mogą potrwać co najmniej parę miesięcy
– poinformowała Anna Fotyga, minister spraw zagranicznych, 5 bm. w wywiadzie dla Reutersa.
S zefowa polskiej dyplomacji
podkreśliła też, że Polska jest
zainteresowana bilateralnym po-
rozumieniem z USA w sprawie
bezpieczeństwa. Zaznaczyła, że
Warszawa wierzy, iż system anty-
rakietowy będzie chronił całą Eu-
ropę oraz inne państwa NATO
i kiedyś zostanie w pełni zintegro-
wany z sojuszem. Natomiast Alek-
sander Szczygło, minister obrony,
US DOD
zapowiedział 3 bm. w Radiu Zet,
że nie będzie ogólnokrajowego re-
ferendum w sprawie budowy ele-
mentów amerykańskiego systemu
obrony antyrakietowej na terenie
Polski. – Nikt o zdrowych zmy-
słach nie pyta ludzi, czy chcą żyć
w kraju bezpiecznym, w którym
nie ma zagrożenia – mówił Szczy-
Polak dowodzi Diabłami
G en. bryg. Marek Tomaszycki
dowódca PKW Afganistan,
będzie dowodził jedną z kompanii
piechoty 4 Brygadowej Grupy Bo-
jowej wchodzącej w skład elitarnej
82 Dywizji Powietrznodesantowej
USA – słynnych „Czerwonych
MARIAN KLUCZYŃSKI (2)
suje do strony amerykańskiej w za-
mian za możliwość budowy tarczy.
Plany umieszczenia w Polsce
i Czechach europejskiej części
amerykańskiego systemu obrony
antyrakietowej skrytykował na
początku kwietnia „New York Ti-
mes”. „Technologia tarczy jest
niepewna, a zagrożenie ze strony
Iranu – przed którym ma ona bro-
nić Europę – może jeszcze być za-
żegnane środkami dyplomatycz-
nymi” – napisano w dzienniku.
gło. Szef resortu obrony podkre- Szef polskiego resortu obrony, ko-
ślił, że rząd polski odpowiedział mentując ten artykuł, powiedział,
już na notę amerykańską swoją no- że w dyskusjach nie należy prze-
tą, warunkującą rozpoczęcie nego- kraczać pewnej granicy posługi-
cjacji w sprawie budowy tarczy. wania się nieprawdziwymi argu-
Szczygło nie chciał jednak ujaw- mentami. (ATU)
nić żądań, jakie polski rząd wysto- Niepokoje Dumy  58-59
FORT BRAGG
nie trafiło ponad 400 polskich żoł-
nierzy z grupy przygotowawczej.
Docelowo w tym kraju ma być
Diabłów”. – Ten gest to dowód
uznania dla nas – komentują pol-
scy żołnierze. Gen. Tomaszycki
ok. 1200 naszych wojskowych. Po-
lacy będą stacjonować przede
wszystkim w czterech bazach
został jednocześnie zastępcą do- – Bagram, Sharana, Ghazni i Wa-
wódcy 82 Dywizji, w której skład za Khwa. Pełną gotowość bojową
wejdzie polski batalion manewro- nasz kontyngent ma osiągnąć do
wy. Na razie do baz w Afganista- końca maja. (ann)
cji struktury Brygady Lotnictwa Marynarki
Wojennej, został dowódcą 28 Eskadry. Ma kla-
sę mistrzowską, nalot 2,5 tys. godzin, w tym
1,7 tys. na śmigłowcach W-3. Uczestniczył
w wielu akcjach ratowania życia na morzu.
Natomiast kmdr ppor. Wieczór skończył
Wojskową Akademię Techniczną w Warszawie
i od początku służby związał się z lotnictwem
MW. Rozpoczynał od stanowiska dowódcy klu-
cza remontu osprzętu lotniczego w 7 Pułku
Lotnictwa Specjalnego w Siemirowicach.
Następnie był inżynierem osprzętu w sekcji in-
żynieryjno-lotniczej tego pułku oraz
w 3 Dywizjonie Lotniczym. (ann)
nr 16/2007

Blog z Afganistanu
K ażdy, kto chciałby się do-
wiedzieć, co dzieje się u na-
szych żołnierzy w Afganistanie,
powinien regularnie odwiedzać
Gazetę Internetową Redakcji
Wojskowej. Znajdzie tam blog
mjr. Roberta Siemaszko, kore-
spondenta RW z Afganistanu.
Pod własną Ostrzelane święta
lupą C ieszę się, że jestem tu
K ierownictwo Agencji Mie-
nia Wojskowego zleciło
przeprowadzenie wewnętrznych
kontroli, aby wyjaśnić nieprawid-
łowości w funkcjonowaniu AMW
– poinformowała 2 bm. Jolanta
Plieth-Cholewińska, rzeczniczka
agencji. Dodała, że AMW, aby
pomóc w wyjaśnieniu wszyst-
kich zarzutów dotyczących dzia-
łalności agencji, w związku
z prowadzonymi przez organy
ścigania dochodzeniami, podję-
ła współpracę m.in. z prokuratu-
rą i Centralnym Biurem Śled-
czym. Szefowie AMW zdecydo-
wali także o zwolnieniu z pracy
dwóch z trzech osób zatrzyma-
nych w lutym przez CBŚ pod za-
rzutem działania w zorganizowa-
nej grupie dokonującej prze-
stępstw o charakterze majątko-
wym i korupcyjnym, związanych
z zagospodarowaniem mienia
Skarbu Państwa. Przypomnijmy,
że CBŚ zatrzymało wtedy wice-
prezesa ds. zagospodarowania
mienia Krzysztofa B., byłego dy-
rektora oddziału terenowego
AMW w Warszawie Henryka D.
oraz kierownika sekcji admini-
stracyjno-organizacyjnej tego
oddziału Mieczysława P. W po-
łowie marca premier Jarosław
Kaczyński odwołał ze stanowi-
ska również prezesa AMW Ma-
cieja Olex-Szczytowskiego, po-
wołując na jego miejsce Bartło-
mieja Grabskiego. (ATU)
nr 16/2007
W jego internetowym pamiętni-
ku codziennie pojawiają się no-
we informacje o życiu i służbie
naszych wojskowych w tym gó-
rzystym kraju. Można tam zna-
leźć także krótkie rozmowy z żoł-
nierzami i relacje z wykonywa-
nia wojskowych zadań. (ATU)
z Wami w ten szczególny
czas. Dobrze wiem, że święta
poza domem nie są łatwe.
Życzę Wam szczęśliwego po-
ARTUR BARTKIEWICZ
wrotu do domu – mówił
Aleksander Szczygło, minister
obrony, 5 bm. podczas uroczy-
stego śniadania wielkanocnego
w bazie Wielonarodowej Dywizji
Centrum–Południe w Diwanii.
– Chciałbym, aby święta wielka-
nocne były dla Was czasem
spokoju i refleksji, choć wiem,
że nie jest to łatwe – powiedział
szef resortu obrony, składając
żołnierzom życzenia i dzieląc się
z nimi jajkiem. Wojskowi, roz-
mawiając z ministrem, mówili,
że sytuacja w Iraku wciąż jest
trudna. Doświadczył tego sam
Szczygło. Wieczorem 4 bm.
D rodzy Żołnierze i Pracownicy Wojska Polskiego!
Jezus Chrystus, Boży Jednorodzony Syn,
przeszedł przez krzyż i śmierć,
aby zmyć nasze grzechy i pojednać nas z Bogiem.
Trzeciego dnia zmartwychwstał,
stając się Bożą pieczęcią wiecznego życia,
do którego Ojciec niebieski powołuje nas
przez wiarę w zbawczą moc krzyża
i zmartwychwstania swego Syna.
Z okazji Świąt Zmartwychwstania Pańskiego
przyjmijcie życzenia wielkanocnej radości i pokoju,
wielkanocnej nadziei i obecności Zmartwychwstałego
w Waszych sercach, Rodzinach i domach.
ewangelicki biskup wojskowy
Polska szansa
P ostrzelony w nogę Lirydon
Domaneku, tłumacz współ-
pracujący z żołnierzami Polskiego
Kontyngentu Wojskowego w Ko-
sowie, będzie leczony w Polsce.
Syn Polki i Albańczyka trafił naj-
pierw do szpitala w Prisztinie,
gdzie w ranę wdało się zakażenie
i groziła mu amputacja kończyny.
W naszym kraju ma jednak dużą
szansę na uratowanie nogi. Tłu-
macz przyleciał do Polski samolo-
tem 5 bm. razem z powracającym
z wizyty w Kosowie Władysławem
Stasiakiem, szefem Biura Bezpie-
czeństwa Narodowego. (ATD)
około godz. 18 czasu polskiego
na bazę Echo w Diwanii, w której
nocowała delegacja MON,
spadły trzy rakiety. Nikomu nic
się nie stało. Ostrzały bazy zda-
rzają się w ostatnich dniach
dość często. W Iraku przebywa
około 900 polskich żołnierzy.
Stacjonują w dwóch bazach
– Echo w Diwanii w prowincji
Kadisija i Delta w Al Kut – prowin-
cja Wasit. (Art)
Ryszard Borski
FLESZ
SKUTECZNOŚĆ DO POPRAWY
Ocena bezpieczeństwa i zdolno-
ści władz prowincji Kadisija do
przejęcia odpowiedzialności za
rejon dowodzonej przez Polaków
dywizji była głównym tematem
konferencji 29 marca w bazie
Echo. Na spotkaniu, w którym
uczestniczył gubernator prowin-
cji Khalil Jalil Hamza i dowódca
gen. dyw. Paweł Lamla, stwier-
dzono, że skuteczność władz
prowincji i współpraca pomiędzy
iracką policją a wojskiem wyma-
gają radykalnej poprawy.
WIELKOPOLSKA POMOC
Pół tony środków czystości,
wegetariańskich racji żywnościo-
wych, wody, czapek i butów dla
dzieci przekazała 29 marca pol-
ska grupa współpracy cywilno-
-wojskowej WDCP dla przesied-
leńców w obozie w miejscowości
Sanija w prowincji Kadisija.
Środki humanitarne pochodziły
m.in. z akcji „Wielkopolska
Dzieciom Irackim”.
MONGOLIA W BAZIE ECHO
O współpracy w ramach kontyn-
gentu wojskowego w Iraku rozma-
wiali Sonompil Mishing, minister
obrony Mongoli, i gen. dyw. Paweł
MON
Lamla, dowódca WDCP 28 mar-
ca br. podczas wizyty ministra
w bazie Echo w Diwanii. W trak-
cie spotkania poruszono także
kwestię bezpieczeństwa żołnie-
rzy i wyzwań, jakie stoją przed
dywizją.
SZKOLENIE PO KANADYJSKU
Zaangażowanie Kanady i Polski
w misję ISAF w Afganistanie oraz
współpraca wojskowa obu
państw w zakresie szkoleń języ-
kowych były jednymi z tematów
spotkania 30 marca ministra
Aleksandra Szczygło z ambasa-
dorem Kanady Davidem
Prestonem.
Polska Zbrojna 7
NA CELOWNIKU
AAAAAAA AAAAAAAA
Zdaję sobie sprawę
z tego, że w korpusie
szeregowych zawodo-
wych pojawia się coraz
więcej wątpliwości do-
tyczących przyszłej
służby oraz awansów,
i dlatego postanowiłem
wyjść naprzeciw ich
ambicjom
Wybieg
dla tygrysów
Rozmowa z płk. dypl.
ZBIGNIEWEM WÓJTEM,
dowódcą 1 Brygady Saperów w Brzegu
„Kamikadze” – tak wyraził się o Pa-
nu jeden z podwładnych. Bo jak to
możliwe, że w czasie kontroli wyszko-
lenia dowódca jednostki przebywa
gdzie indziej?
– Możliwe, skoro dostaje taki rozkaz.
Musiałem wyjechać na poligon wędrzyń-
ski, gdzie część moich chłopaków przygo-
towywała się do misji w Afganistanie.
A że w tym samym czasie do Brzegu za-
witali inspektorzy z Dowództwa Wojsk Lą-
dowych? Oni przecież kontrolowali nie
mnie, tylko brygadę. Mogę być jedynie
usatysfakcjonowany, że podczas mojej nie-
obecności jednostka wypadła znakomicie
i dostała mocną czwórkę.
Lecz dwa lata temu ta sama jednostka
wypadła znacznie poniżej oczekiwań.
– Musimy do tego wracać? Mówić
o tym?
Lepiej unikać tematu, o którym i tak
w wojsku wiele się mówi?
– A co pan takiego słyszał?
Na przykład, że najpierw objął Pan do-
wodzenie brygadą, a kilka miesięcy
8 Polska Zbrojna
później wojskowa inspekcja wytknęła
jej spore braki. Czemu tak się stało?
– Jeżeli dąży pan do tego, abym powie-
dział: sorry, krótko byłem wtedy na sta-
nowisku i nie mogłem wiele zrobić, to
zakończmy tę rozmowę. Nie zwalałem
i nie zwalam na nikogo najmniejszej wi-
ny za to, co się stało. Ja też ponoszę od-
powiedzialność.
Wynik inspekcji poszedł jednak w Pol-
skę i – nie udawajmy – musiał Pan sobie
przeanalizować, dlaczego był taki.
– Dobrze więc, przeanalizowałem. Do-
szedłem do wniosku, że wtedy jeszcze się
ze sobą w brygadzie nie dogadaliśmy. Te-
raz jest już inaczej. Teraz mogę powiedzieć,
że czuję się dowódcą tych ludzi. Powtarzam
– tych ludzi!, a nie tylko brygady.
Trochę łatwo tłumaczy Pan tę meta-
morfozę.
– Niech pan nie przesadza. Z wf. po-
przednio faktycznie była pała, ale... Po-
wiedzmy, że każdy żołnierz zawodowy
wie wreszcie, za co bierze wynagrodze-
nie. Nie uposażenie, lecz właśnie wyna-
grodzenie. Jemu płaci się za to, że zakła-
I (2)
JAROSŁAW WIŚNIEWSK
da hełm, kamasze i pędzi w pole. Jeżeli
chodzi zaś o strzelanie, które podczas po-
przedniej inspekcji nie wypadło najle-
piej, to... strzelnicę garnizonową nadal
mamy zamkniętą, lecz wprowadzono no-
we programy strzelań. Nie ukrywajmy
– łatwiejsze.
Czyli co – niczego nie trzeba było zmie-
niać?
– Trzeba było. Pamiętam, jak przed po-
przednią inspekcją rozmawiałem z gen.
Andrzejem Baranem, ówczesnym szefem
szkolenia WL. Powiedziałem, że główny
wysiłek skoncentrowałem na wyszkoleniu
pierwszej u nas zawodowej kompanii inży-
nieryjnej, która wchodzi do sił NATO i któ-
ra być może już wkrótce będzie reprezen-
tować nie tylko brygadę, ale i całe nasze si-
ły zbrojne. No i zaprezentowała niebawem
– podczas misji w Pakistanie...
Ale co to ma wspólnego z tamtą inspek-
cją?
– To, że ta właśnie kompania zaprezen-
towała wówczas najwyższy poziom wy-
szkolenia i znacznie podciągnęła ogólny
wynik brygady. Dzisiaj myślę, że gdyby
nie ona, to być może musiałbym pożegnać
się ze stanowiskiem.
Krótko mówiąc – zawodowstwo zapro-
centowało.
nr 16/2007
 – Ono procentuje cały czas. Z tym że
w tamtej rozmowie generał Baran zaakcen-
tował, iż podczas każdej kontroli liczy się
wynik nie najlepszego pododdziału, tylko
całej jednostki. Miał absolutną rację.
Po inspekcji zaczął Pan działanie od
przyspieszonej rotacji kadry?
– Rotacja była, nie zaprzeczam, ale de-
cydowałem o niej nie ja, tylko życie. Chy-
ba pan słyszał, że spora część żołnierzy za-
wodowych zaczęła zdejmować mundury
i angażować się w tzw. PKW Irlandia. Nas
też to dosięgło. Mundury na własną proś-
bę zdejmowali głównie szeregowi zawodo-
wi, którzy lepsze dla siebie szanse widzie-
li za granicą. Nie zatrzymywałem ich, bo
z niewolnika nie ma pracownika. Natomiast
zupełnie inaczej ustawiłem sobie współ-
pracę z tymi, którzy chcieli pozostać
w służbie.
Inaczej, czyli jak?
– Wszyscy wzięliśmy się za nadgania-
nie czasu. Tak właśnie było. A może nawet
cały czas tak jest. Przykładowo, w etacie
mam obecnie 210 szeregowych zawodo-
wych. Kilkunastu z nich, m.in. szukając
szczęścia za granicą, zdjęło mundury. Re-
alnie jest ich więc teraz w brygadzie oko-
ło 190. Zdaję sobie sprawę z tego, że w kor-
pusie szeregowych zawodowych pojawia
się coraz więcej wątpliwości dotyczących
przyszłej służby oraz awansów, i dlatego
postanowiłem – nie czekając na odgórne
zalecenia – wyjść naprzeciw ich ambicjom.
Wystąpiłem m.in. o przydział pięciu miejsc
w szkołach podoficerskich dla najlepszych
szeregowych, tak aby wrócili do mnie ja-
ko przyszłościowi kaprale. Z prostej kalku-
lacji wyszło mi zarazem, że w korpusie sze-
regowych zawodowych luki jeszcze bar-
dziej wzrosną, dlatego już teraz zwróciłem
się do wszystkich jednostek inżynieryjnych
i sąsiednich WSzW o przekazanie infor-
macji, że będę robił kolejny nabór do tego
korpusu.
Nie buja Pan w obłokach? Jak bowiem
– wiedząc, że cały czas funkcjonuje ten
„nieformalny PKW” – można ich po-
zyskać?
– Sądzę, iż sobie z tym poradzę. Rów-
nież wtedy, gdyby brygada otrzymała kil-
kadziesiąt dodatkowych etatów dla szere-
gowych zawodowych. Na przykład teraz
wszystkim chętnym do włożenia mundu-
ru żołnierza zawodowego oferujemy miej-
sce w naprawdę fajnym internacie i... „wy-
bieg dla tygrysów”.
Co takiego? Jaki wybieg dla tygrysów?
– To tylko nasz żargon. Chociaż w usta-
wie o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP
nr 16/2007
zapisano, że żołnierzowi zawodowemu od
stopnia szeregowego do starszego kaprala
przysługuje bezpłatne zakwaterowanie na
terenie koszar, to w Brzegu zaczęliśmy się
zastanawiać, jaki jest sens... ograniczania
wolności człowieka, który wybrał mundur.
Bo dlaczego właśnie na terenie zamknię-
tym, koszarowym, ma znajdować się inter-
nat? Czemu wojsko ma ograniczać prywat-
ność żołnierza zawodowego?
Fajne wątpliwości, lecz co dalej?
– Zadecydowałem, że internat – przy
wsparciu Rejonowego Zarządu Infrastruk-
tury – zostanie odpowiednio zmodernizo-
wany. W każdym razie ma on teraz poko-
je z węzłami sanitarnymi, a każdy lokator
może jednocześnie korzystać m.in. z pral-
ni, kuchni i siłowni. I co ważne – jest do
niego dojście poza jednostką, czyli prak-
tycznie znajduje się poza koszarami. Na-
zwaliśmy je trochę żartobliwie „wybiegiem
dla tygrysów”. Lecz w związku z tym na-
tychmiast powstał kolejny galimatias...
Jaki znowu?
– Przecież zgodnie z ustawą o zakwate-
rowaniu Sił Zbrojnych RP internat w zasa-
KAŻDY ŻOŁNIERZ zawodowy wie wreszcie, za co bierze wynagrodzenie. Nie uposażenie,
lecz właśnie wynagrodzenie. Jemu płaci się za to, że zakłada hełm, kamasze i pędzi w pole.
dzie powinien podlegać Wojskowej Agen-
cji Mieszkaniowej, podczas gdy ten nasz
jest trochę iluzorycznym tworem. Przede
wszystkim – nie podlega WAM. Poza tym
niby jest, ale jednak nie jest na terenie ko-
szar, i – jakby tego było mało – nikt nie
przewidział dla niego podstawowych eta-
tów: choćby tego, kto ma nim kierować al-
bo kto ma sprzątać.
Część szeregowych zawodowych wybie-
ra się właśnie do Afganistanu, gdy tym-
czasem brzeska brygada od stycznia
2008 r. przejmie inne zadania NATO,
do których została wyznaczona wcześ-
niej i które mieli realizować m.in. pa-
kujący się dziś żołnierze. Czy czasami
nie grozi to falstartem w zobowiąza-
niach wobec sojuszu?
– Falstartem w sojuszu – na pewno nie.
Ale już dodatkowymi komplikacjami ka-
drowymi w brygadzie – tak. Na pewno mu-
szę dokonać personalnych przesunięć sze-
regowych zawodowych. Wbrew pozorom,
nie jest to łatwe. Każdy z nich, przyjmując
określone obowiązki, otrzymywał kartę
opisu stanowiska. Dziś – przy przesunię-
ciach kadrowych – rodzi to jednak pew-
ne problemy prawne. Jak można wyzna-
czyć żołnierza zawodowego na stanowi-
sko, do którego nie był on wcześniej przy-
gotowany?
A przekazałby Pan czytelnikom „PZ”,
że kilkudziesięciu Pana żołnierzy będzie
wspierać między innymi 6 Brygadę De-
santowo-Szturmową w nietypowych dla
nich zadaniach w Afganistanie?
– Do Afganistanu wydzieliłem pluton
inżynieryjny i trzy zespoły rozminowa-
nia.
Czy jednak do nietypowych, nowych
działań? Plotka głosi, że Pana saperzy
mają też skakać...
– Niektórzy z nich robią więcej, niż za-
pisano w ich obowiązkach służbowych.
Ale to wcale nie znaczy, że będą teraz
„skakać”. Wyjście żwawym krokiem ze
śmigłowca w przyziemieniu jest elemen-
tem, z którym poradzi sobie każdy star-
szy żołnierz zawodowy, a co dopiero dwu-
dziestoparolatek. Ja też to zrobię. Chce pan,
to pokażę.
 Rozmawiał Roman Przeciszewski
Polska Zbrojna 9
 FORUM TRANSFORMACJA

PRZEŁOM W M
LOCKHEED MARTIN

MAREK K. OJRZANOWSKI

Armie wszystkich naszych sąsiadów i sojuszników podlegają rekonstrukcji i transformacji w celu

znalezienia najlepszych sposobów wpisania się w tempo zmian. Aby w tych zamiarach odnieść sukces,
należy dokonać przełomu w dotychczasowym myśleniu o przeznaczeniu i funkcjach wojska
w kontekście aktualnych, a przede wszystkim przyszłych wyzwań.
Amerykańscy kreatorzy transformacji nie- ła to dokonująca się na naszych oczach
jednokrotnie podkreślają, że jest ona prze- przemiana w rozwoju społecznym: z fa-
de wszystkim zmianą sposobu myślenia zy industrialnej do informacyjnej. Jej
o zadaniach i sposobach funkcjonowania przejawem jest globalizacja, regionaliza-
wojska. To także zmiana sposobu myśle- cja i asymetria konfliktów zbrojnych. Na-
nia o wojnie, przygotowaniach do niej i jej kładają się na nią także zmiany klima-
prowadzeniu, jak również o siłach w niej tyczne i w środowisku naturalnym. Zmie-
wykorzystywanych. To rewolucja w po- niają się również zagrożenia, w tym mi-
strzeganiu charakteru wojny jako formy litarne, z konwencjonalnych i tradycyj-
kryzysu oraz kształtu i roli zaangażowa- nych na jakościowo całkiem odmienne
nych w nią formacji zbrojnych. i nieprzewidywalne. Należy mieć świa-
domość tych zmian i ich nieodwracalne-
Zmiany we wszystkich go charakteru. Trzeba więc dokonać
dziedzinach przełomu w myśleniu, zerwać z dotych-
Historia nie zamierza się powtarzać. czasowymi stereotypami, aby zrozumieć
XXI wiek przyniósł zupełnie nowe ja- i właściwie reagować na owe zmiany, nie
kościowo problemy i wyzwania. Sprawi- tracąc czasu.
Dzisiejsze przemiany dotyczą praktycz-
nie wszystkich dziedzin życia: od ekono-
mii i medycyny do informatyki i polity-
ki. Stymulujący zmiany przepływ infor-
macji jest dziś natychmiastowy, z dowol-
nego miejsca na świecie i dostępny prak-
tycznie dla wszystkich. Dlatego każde
wydarzenie staje się jednocześnie do-
stępne dla społeczeństw, polityków i de-
cydentów. Globalizacja wprowadziła na
scenę, oprócz dominujących do tej pory
państw, różnorodne ponadnarodowe or-
ganizacje polityczne, naukowe, korpora-
cje przemysłowe, finansowe, ale również
ponadpaństwowe organizacje przestęp-
cze, kartele narkotykowe i terrorystów,
mających oparcie w państwach stanowią-

10 Polska Zbrojna nr 16/2007


WOJSKO jest nad wyraz pożądanym przez decydentów narzędziem, zdol-
nym do szybkiego dostarczenia skutecznej pomocy tysiącom poszkodowa-
nych nawet w najbardziej oddalonych i niedostępnych rejonach.
MYŚLENIU
cych swoiste osie zła. Politycznie jedno-
biegunowy świat umacnia te tendencje.
Powstają lokalne centra, stanowiące
źródła różnorodnych konfliktów. Upo-
rządkowany i w miarę przewidywalny
świat, gdy istniał dwubiegunowy układ,
to już przeszłość.
Coraz mniej różnic
Punkt ciężkości zainteresowania i zaan-
gażowania światowego przesuwa się wy-
raźnie z Europy na wschód, w stronę
Azji. Zagrożenia i konflikty zmieniły
swój charakter. Stały się znacznie trud-
niejsze do zdefiniowania i przewidzenia.
Ubiegłowieczne wielkie konflikty mia-
ły zbrojny wymiar i były poprzedzone
okresem narastania zagrożenia politycz-
nego i militarnego. Pierwszy konflikt
XXI wieku, spektakularny atak terrory-
styczny na wieże WTC z 11 września
2001 r., zaskoczył świat swoim niespo-
tykanym przebiegiem, motywami, wy-
nr 16/2007
UK MOD/NATO
ALEKSANDER RAWSKI/BELLONA
Charakter
współczesnych za-
grożeń i konfliktów jed-
noznacznie wskazuje, że
w przyszłości dominować
będą misje stabilizacyjne
o różnorodnym cha-
rakterze
konawcami i użytymi środkami: cywil- nym. Głównie tej funkcji były podpo-
nymi samolotami pasażerskimi. Zaciera rządkowane: szkolenie, organizacja i wy-
się wyraźna kiedyś różnica między po- posażenie wojska. W nowych warunkach
kojem i wojną, między żołnierzami i cy- takie podejście jest już niewystarczają-
wilami, którzy stają się coraz bardziej ce. I chociaż wojsko nadal dba o narodo-
narażeni na ataki (wystarczy przypo- we interesy państwa związane z jego
mnieć te, które miały miejsce w Madry- obroną, to jego działanie musi być skon-
cie i Londynie). Zarzewiem zagrożeń frontowane z obowiązującą na Zachodzie
i kryzysów stają się źródła energii, za- i w NATO, powszechnie uznawaną tam
soby naturalne i wody, podobnie jak mi- od dawna, naczelną zasadą dla sił zbroj-
gracje, pandemie oraz kataklizmy natu- nych: zapobieganie wojnom i umacnia-
ralne i przemysłowe. nie pokoju.
„Nie dla wojny, lecz dla utrzymania
Zapobieganie i umacnianie pokoju” – takie credo umieszczone nad
Po uzyskaniu pełnej niepodległości przez głównym budynkiem amerykańskiej
Polskę oraz wstąpieniu do NATO i Unii Akademii Wojsk Lądowych przyświeca
Europejskiej możliwości różnorodnego od momentu jej powstania w początkach
oddziaływania kraju na arenie między- ubiegłego wieku pokoleniom wojsko-
narodowej wyraźnie wzrosły. Zmieniła wych i cywilnych słuchaczy. Zgodnie
się też rola sił zbrojnych. Zewnętrzna z tą zasadą siły zbrojne państw zachod-
funkcja wojska w poprzednim układzie nich wypełniają zadania związane z ca-
polegała w przeważającej mierze na przy- łą gamą operacji pokojowych: od budo-
gotowaniu do udziału w konflikcie zbroj- wania pokoju do jego utrzymania i wy- 
Polska Zbrojna 11
FORUM TRANSFORMACJA
SIŁY ZBROJNE państw zachodnich i Amerykanie wykonują zadania o wyraźnie niemilitarnym charakterze, jak poszukiwanie i ratownictwo, operacje
ewakuacyjne cywilów i wojskowych. Na zdjęciu: pomoc po uderzeniu huraganu „Katrina” w 2005 r.
muszania, które często przyjmują niekon-
wencjonalne formy. Oprócz tego wykonu-
ją zadania o wyraźnie niemilitarnym cha-
rakterze, jak poszukiwanie i ratownictwo,
operacje ewakuacyjne cywilów i wojsko-
wych. Ich obowiązkiem są także: działania
wymuszania sankcji i embarga, pomoc
władzom cywilnym w różnych częściach
globu oraz udział w operacjach humanitar-
nych. Te ostatnie coraz trudniej sobie wy-
obrazić bez udziału wojska. Dysponując
specyficznymi możliwościami, których nie
mają inne organizacje (transport strategicz-
ny, zobrazowanie sytuacji i przesyłanie da-
nych w czasie rzeczywistym, ujednolico-
ne procedury działania, a przede wszyst-
kim utrzymywane w gotowości określone
siły i środki), siły zbrojne są nad wyraz po-
żądanym przez decydentów narzędziem,
zdolnym do szybkiego dostarczenia sku-
tecznej pomocy tysiącom poszkodowanych
nawet w najbardziej oddalonych i niedo-
stępnych rejonach. Takie właśnie zadania
z dużą efektywnością praktyczną, politycz-
ną i propagandową wykonały na przełomie
lat 2005 i 2006 nowo wykreowane Siły Od-
powiedzi NATO po trzęsieniu ziemi w pół-
nocnym Pakistanie. W podobny sposób
wydzielone formacje wojskowe udzielały
12 Polska Zbrojna
pomocy humanitarnej po uderzeniu hura-
ganu „Katrina” i po tragicznym przejściu
tsunami w Indonezji.
Nowe zadania wojska
Na tym jednak nie koniec. Różne kom-
ponenty sił zbrojnych coraz powszechniej
są wykorzystywane do zabezpieczenia
igrzysk olimpijskich, innych ważnych
i przyciągających tysiące ludzi imprez spor-
towych, wizyt ważnych osób czy zapew-
nienia właściwego poziomu bezpieczeń-
stwa uczestnikom spotkań najwyższej ran-
gi. Decyduje tu przypisana wojsku spraw-
ność organizacyjna, posiadane wyposaże-
nie i przede wszystkim szybkość działania.
Ponadto, wypełniając zadania utrzymania
i ochrony pokoju oraz realizując interesy
państwa w normalnych, pokojowych wa-
runkach, siły zbrojne wykorzystywane są
do przeróżnych misji o charakterze cywil-
no-wojskowym zarówno w kraju, jak i za
granicą, takich jak szkoleniowe, treningo-
we, badawcze, doświadczalne, geograficz-
ne, porządkowo-policyjne, itp.
Nasze wojsko stopniowo zwiększa
swój udział w tym procesie. Ogranicza-
ni w poprzednim ustroju nakazami poli-
tycznymi zaczynaliśmy od włączenia się
do operacji pokojowych ONZ, najpierw
od wysyłania pojedynczych obserwato-
rów, później zwartych pododdziałów. Po
wstąpieniu do NATO i UE zarówno za-
potrzebowanie na takie działania, jak
i udział w nich naszego wojska znacznie
wzrósł. Charakter w spółczesnych za-
grożeń i konfliktów jednoznacznie
wskazuje, że w przyszłości będą domi-
nować misje stabilizacyjne o różnorod-
nym charakterze, jak i pozamilitarne
działania wojskowe.
Potrzeba spójnej wizji
Przełom w myśleniu doprowadzi do
synergii w planowaniu oraz realizacji dal-
szego rozwoju sił zbrojnych. Do sprosta-
nia nowym wyzwaniom potrzebna jest
spójna i wyraźna wizja oraz strategia
oparta na realnych możliwościach. Ocze-
kuje tego od nas nasze społeczeństwo
i nasi sojusznicy. Wiarygodność naszych
planów i zdolności tylko podkreślą na-
szą wartość w ich oczach.
Okoliczności są sprzyjające, gdyż jak
nigdy w historii bezpośrednie zagroże-
nie naszych granic nie występuje i jeste-
śmy otoczeni sojusznikami oraz partne-
rami. W dalszej perspektywie czas nie
nr 16/2007

US DOD
jest jednak naszym sprzymierzeńcem.
Różnego autoramentu ekstremiści, akto-
rzy spoza wymiaru prawa będą szukali
okazji do realizacji swoich celów, nie li-
cząc się ze środkami i ofiarami, wyko-
rzystując w maksymalnym stopniu po-
stępy i zdobycze globalizacji. Nowe wa-
runki będą kreować nowe zagrożenia,
jak chociażby opanowanie cyberprze-
strzeni czy ataki z użyciem zarazków
niespotykanych chorób. Jak dotychczas,
a być może z większą częstotliwością,
zaburzenia w środowisku naturalnym
i klimacie wywoływać będą nagłe kata-
strofy i klęski żywiołowe wymagające
szybkiej i zdecydowanej reakcji.
Transformacja to wizja przyszłości. To
również proces ciągły bez określonego
końca. I nie powinien go mieć, gdyż oto-
czenie podlega ciągłej przemianie. Zro-
zumienie natury zmian i ich wektorów na-
pędowych stanowi istotę transformacji.
Działania niekonwencjonalne
Wydatnie poszerzone wymagania dla
sił zbrojnych wymuszają przede wszyst-
kim jakościową zmianę ich przeznacze-
nia, kompozycji i funkcjonowania. Cha-
rakter ich staje się uniwersalny. Oprócz
nr 16/2007
zdolności do klasycznej walki, muszą być wet najpotężniejsze armie nie działają
przygotowane do działań militarnie nie- obecnie w pojedynkę, lecz w koalicjach.
konwencjonalnych. Trzeba przy tym pa- Stąd osiągnięcie interoperacyjności we
miętać, że przygotowanie żołnierza do kla- wspólnym użytkowaniu tych samych pro-
sycznych działań jest dużo łatwiejsze, tań- cedur, języka, sposobów działania jest tak
sze i mniej czasochłonne, a poza tym re- niezbędne. Niekonwencjonalne działania
alizuje się finalnie na poligonach, w bez- wymagają integracji wysiłków, a te uzyski-
piecznych warunkach. Działania niekon- wane są poprzez połączony charakter tych
wencjonalne, bazując na tradycyjnym działań. Mniejsze formacje, o modułowej
przygotowaniu, włączają dodatkową ko- budowie, posiadające w swoim składzie
nieczność przyswo- komponenty wszyst-
jenia wiedzy o od- Transformacja to nie tylko kich rodzajów sił
mienności kultur, modernizacja i pozyskanie zbrojnych lub zdol-
środowiska, klimatu ności do ich integra-
i znajomości języ- nowych samolotów, czołgów cji w praktycznym
ków obcych nie- czy okrętów, których użycie działaniu są obecnie
zbędnych do opero- standardem. Wyma-
wania w tych warun- zawsze przecież będzie ga to zmiany dotych-
kach, a same działa- czasowych odrębno-
nia z reguły noszą odzwierciedleniem ści pielęgnowanych
koalicyjny charakter. obowiązujących doktryn w poszczególnych
Przygotowanie do rodzajach sił zbroj-
takich operacji ma i regulaminów. To ciągły nych na wszystkich
złożony i komplek- proces zmian zmierzający szczeblach organiza-
sowy charakter: od cyjnych. Dwa powy-
dokładnego zapo- do adaptacji do nowych żej wyodrębnione
znania się z przy- wyznaczniki zmian
szłym środowi- warunków i wprowadzający wymagają integrują-
skiem, poprzez przy- nowe reguły postępowania cego czynnika, a ta-
gotowanie odpo- kim jest właśnie sie-
wiedniego wyposażenia i organizację spe- ciocentryczność. W obecnej dobie infor-
cjalistycznego szkolenia. Działania takie matyzacji jest już ona w środowisku cywil-
realizują się finalnie nie w kraju, lecz nym realizowana poprzez internet. W wa-
w oddalonych geograficznie i zupełnie od- runkach wojskowych samodzielne for-
miennych rejonach, w warunkach nieprze- macje, bez względu na oddzielającą je
widywalnych i niebezpiecznych. Co wię- przestrzeń i odległość od dowództwa, bę-
cej, jak pokazały ostatnie przygotowania dą miały dostęp do niezbędnych infor-
naszych żołnierzy do Afganistanu, nawet macji w czasie rzeczywistym, które za-
poszczególne fazy szkolenia musiały od- pewnią im realny obraz przeciwnika, są-
być się poza granicami kraju. siadów i pola walki. Każdy żołnierz, do-
wódca każdego szczebla i dowodzący ge-
Nie uciekniemy nerał ze swoim sztabem w tym samym
od trudnych wyzwań czasie będą mogli posługiwać się tym sa-
Transformacja to nie tylko moderniza- mym zobrazowaniem sytuacji i tymi sa-
cja i pozyskanie nowych samolotów, mymi danymi.
czołgów czy okrętów, których użycie za- Powyższe zdolności to najbardziej wy-
wsze przecież będzie odzwierciedleniem raźne i niezbędne wyznaczniki nowo-
obowiązujących doktryn i regulaminów. czesności i kierunków zmian.
To ciągły proces zmian zmierzający do Rzeczywistość stawia przed nami trud-
adaptacji do nowych warunków i wpro- ne zadania, niemniej jednak nie są one
wadzający nowe reguły postępowania. tylko naszym udziałem. Armie wszyst-
Najbardziej wymownymi wyznacznika- kich naszych sąsiadów i sojuszników
mi tych reguł są działania informacyjne, podlegają rekonstrukcji i transformacji
interoperacyjność i sieciocentryczność. w celu znalezienia najlepszych sposobów
Działania informacyjne to przede wszyst- wpisania się w tempo zmian. Aby w tych
kim uzyskanie przewagi informacyjnej zamiarach odnieść sukces, należy doko-
nad potencjalnym przeciwnikiem osią- nać przełomu w dotychczasowym my-
gane poprzez integrację systemów roz- śleniu o przeznaczeniu i funkcjach woj-
poznania wojskowego, wywiadu i syste- ska w kontekście aktualnych, a przede
mów cywilnych. To również stałe oddzia- wszystkim przyszłych wyzwań. 
ływanie na wolę polityczną decydentów
i opinię publiczną przeciwnika w celu jej Gen. bryg. Marek K. Ojrzanowski
osłabienia, jak też na własne środowisko, jest dyrektorem Departamentu
aby uzyskać jak największe poparcie. Na- Transformacji MON
Polska Zbrojna 13
 WOJSKO LOTNICTWO

BALICE P
ort lotniczy w Balicach wy-
korzystywany jest przez lot-
nictwo cywilne już od czter-
dziestu lat. Niby nic nad-
zwyczajnego, ale dopiero
w 2006 r. Balice dostały
Certyfikat Lotniska Użytku Publiczne-
go, a nieco wcześniej wpisano je do re-

KONTRA
jestru lotnisk cywilnych. Dotychczas bo-
wiem wykorzystywano infrastrukturę
wojskową. Problem polega na tym, że
wraz z dynamicznym rozwojem lotni-
ctwa cywilnego, proporcje korzystania
z lotniska przez cywilów i wojskowych
znacząco się zmieniały.
Podejdź no do płota

BALICE
Z powodu dużej luki prawnej umowa,
która do 2005 r. wiązała wojsko i MPL,
była mało precyzyjna i nie określała do-
kładnie wzajemnych relacji pomiędzy
współużytkownikami lotniska. Rodziło
to sytuacje konfliktowe, zaś praca po obu
stronach płotu była tak dla jednej strony,
jak i dla drugiej mało komfortowa. Zgod-
nie z zapisem w poprzednich dokumen-
tach wojsko użyczało stronie cywilnej pa-
sa startowego. Z czasem jednak lotnisko
cywilne zaczęło się rozrastać. Coraz to
nowe operacje, ogromne plany i równie
duże potrzeby. – Wojsko twierdziło, że
skoro operacji wykonywanych przez stro-
nę cywilną jest coraz więcej, to my po-
winniśmy ponosić koszty związane
z wszelkimi remontami – wyjaśnia Piotr
Pietrzak, rzecznik MPL Kraków-Balice.
Takie podejście dowództwa wojskowego
wydaje się zrozumiałe. Z kolei port cy-
wilny nie mógł odpowiadać finansowo
za np. remonty, nie mając żadnego pra-
wa własności. – Trudno inwestować
w coś, co nie było formalnie naszą włas-

MAGDALENA KOWALSKA -SENDEK

Wzajemna niechęć i brak

właściwych rozwiązań prawnych
sprawiły, że przez bardzo długi czas
lotnisko w podkrakowskich Balicach nie
mogło rozwinąć skrzydeł. Poprzednie władze
MARCIN SIEGMUND

Międzynarodowego Portu Lotniczego w Krakowie

PAWEŁ KLESZCZ

i 8 Baza Lotnicza nie potrafiły znaleźć wspólnego

języka. Na szczęście teraz wychodzą już na prostą.

14 Polska Zbrojna nr 16/2007

nością – dodaje rzecznik. Przemilczeć
jednak nie można faktu, że przez wiele
lat sytuacja była napięta, co utrudniało
osiągnięcie porozumienia, które mogło-
by usatysfakcjonować obie strony.
Bo w tym cały jest ambaras…
W końcu udało się doprowadzić do po-
rozumienia. Umowę, która wygasła
w 2003 r., zastąpił dokument z lipca
2005 r., zawarty pomiędzy Międzynaro-
dowym Portem Lotniczym a 8 Bazą Lot-
niczą. Wojsko przekazało Agencji Mie-
nia Wojskowego 260 ha jako teren cza-
sowo nieprzydatny, dzięki czemu port
lotniczy mógł wydzierżawić te grunty do
2030 r. Do terenów, które były już w po-
siadaniu lotniska, a które obejmowały za-
ledwie 23 ha, doszły drogi zejścia i koło-
wania oraz pas startowy. – Wojsko, choć
nadal formalnie jest w posiadaniu tych te-
renów, de facto przestało nimi zarządzać.
Przekazaliśmy tereny na korzyść podmio-
tu, który rozwija się dynamicznie, który
dba również o rozwój całego naszego re-
gionu. Wojsko oddało trzy czwarte swo-
ich gruntów – mówi płk pil. Sławomir Ża-
kowski, dowódca 8 Bazy Lotniczej Kra-
ków-Balice. – To był naprawdę przełom.
Podpisanie umów wywołało lawinę po-
zytywnych wydarzeń. W końcu port
MPL został wpisany do rejestru lotnisk
cywilnych – dodaje Piotr Pietrzak. Wraz
z podpisaniem tych dokumentów zmie-
nił się też zarządca lotniska. Od tej chwi-
li MPL stał się stroną odpowiedzialną za
całą część lotniczą portu.
Wydaje się, że wraz z podpisaniem
umów spory ucichły. Jak deklarują obie
strony, nie ma problemów z codzienną
pracą. – Dziennie wykonujemy średnio
120 operacji. Nasza umowa z wojskiem
nr 16/2007
jest taka, że oni nie wykonują swoich
ćwiczeń, kiedy my co parę minut mamy
lądowania – wyjaśnia Pietrzak. Zorgani-
zowano za to coś w rodzaju gorącej linii
pomiędzy dyżurnymi portu i wojskiem.
Loty wojskowe są wpisywane w system
operacji cywilnych, a na razie w Balicach
nie ma takiego tłoku, żeby nie można by-
ło sobie z tym poradzić.
Razem lepiej
Uregulowanie współpracy pozwoliło
również na realizację wspólnych projek-
tów, korzystnych dla obu stron. Jednym
z ostatnich takich przedsięwzięć jest bu-
dowa strażnicy na części wojskowej lot-
niska. Ulokowana blisko pasa startowe-
go, zapewni większe bezpieczeństwo.
Projekt strażnicy wykonany został przez
wojskowe biuro projektowe z Poznania.
MPL twierdzi, że obecnie wszystkie
ważne decyzje podejmowane są wyłącz-
nie na podstawie opinii dowódców
wszystkich jednostek wojskowych ulo-
kowanych w Balicach, czyli: 8 Bazy
Lotniczej, 13 Eskadry Lotnictwa Trans-
portowego i 32 Ośrodka Dowodzenia
i Naprowadzania.
Korzyści płynące z poprawy stosun-
ków są zauważalne. Powierzchnia MPL
ciągle rośnie, wojsko za to sporo oszczę-
dza. – Nie trzeba od razu kupować całe-
go browaru, żeby napić się jednego piwa
Cisza przed burzą?
T eraz w Balicach jest cisza. Obie
strony konfliktu sprzed lat deklaru-
ją, że spory nie wrócą. Krokiem milo-
wym we wspólnym użytkowaniu lotni-
ska wydaje się być to, że MPL przesta-
ło przeganiać wojsko z jego terenów,
wojsko natomiast oddało tereny, z któ-
rych cywile mają większy pożytek.
Wiadomo jednak, że cywilny port lotni-
czy będzie się ciągle rozrastał, a apetyt
rośnie w miarę jedzenia. Oby zatem
dzisiejszej sielanki nie zakłóciły nowe
wojny o wpływy i pieniądze.
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)
– mówi płk Żakowski. Rozwiązania, ja-
kie przyjęto, jak mówi dowódca 8 Bazy,
są bardzo korzystne dla wojska. Specy-
fika lotnictwa transportowego jest taka,
że nie wykonuje się dziennie wielu ope-
racji. Bywa, że samoloty wojskowe star-
tują kilka razy w ciągu doby. Loty nie są
jednak realizowane o stałych porach.
– Nieekonomiczne byłoby utrzymywa-
nie w ciągłej gotowości lotniska tylko dla
kilku wylotów. Koszty utrzymania
w sprawności eksploatacyjnej lotniska
dla kilku czy kilkudziesięciu operacji
dziennie są przecież takie same. W sytu-
acji, gdy MPL jest stroną zarządzającą,
my nie musimy się martwić – tłumaczy
dowódca 8 Bazy – o oświetlenie lotni-
ska, odśnieżanie drogi startowej i głów-
nych dróg kołowania, utrzymywanie ich
w czystości, nie dotyczą nas również re-
monty lotniskowej infrastruktury. To
wszystko wzięło na siebie MPL.
Rozliczanie kosztów budzi zawsze
wiele kontrowersji. Dzisiaj udział woj-
ska w rozliczeniach ze stroną cywilną
jest niewielki i zależy od stosunku
ogólnej liczby operacji lotniczych wy-
konanych na lotnisku w Balicach do
tych wykonanych przez wojskowe stat-
ki powietrzne z uwzględnieniem ich
tonażu.
Jeżeli jednak weźmiemy pod uwagę
obszar, jaki z myślą o rozwoju MPL od-
dało wojsko, udział w kosztach przesta-
je wydawać się tak mały. Jak sugeruje
Piotr Pietrzak, idealnym dla MPL roz-
wiązaniem byłoby powielenie modelu
współpracy innych lotnisk cywilno-woj-
skowych, np. portu lotniczego we Frank-
furcie nad Menem. Tam wojsko trakto-
wane jest jak jeden z wielu przewoźni-
ków, który musi za siebie zapłacić. 
Polska Zbrojna 15
OW Iraku
WOJSKO MISJE
Około godziny 20 irackiego czasu szef
resortu obrony kończył właśnie kolację
po przylocie do bazy Echo w Diwanii,
kiedy nagle od strony miasta rozległ się
charakterystyczny świst odpalanych ra-
kiet. W kierunku helipadu wystrzelono
trzy pociski, które wprawdzie chybiły ce-
lu, ale ze względów bezpieczeństwa
wszyscy udali się do schronów. Po ostrza-
le minister przyznał, że nawet nie miał
czasu się bać, ponieważ zanim dotarł do
schronu, alarm został odwołany. Choć
jeszcze przez kilkadziesiąt minut wszyst-
kim zalecano szczególną ostrożność ze
względu na możliwość kolejnego ataku.
Nic takiego nie nastąpiło, dzięki czemu
po raz pierwszy od kilku dni żołnierze
z bazy Echo mogli spędzić spokojną noc,
nieprzerywaną okrzykami: „Mortar, mor-
tar, mortar” (ang. moździerz) i trzyminu-
towym wyciem syreny. Niektórzy byli
wręcz zdziwieni – szykowali się na kolej-
ny pokaz „fajerwerków”.
Grunt to aktywność
Regularne ostrzały bazy MND CS w Di-
wanii trwają od czasu, kiedy to Ameryka-
nie rozpoczęli zakrojoną na szeroką skalę
operację antyterrorystyczną w Bagdadzie.
– Gdy wyruszaliśmy w rejon misji, sytua-
cja w Iraku była zupełnie inna. W Kadisii
było spokojnie, natomiast nieco gorzej by-
ło w Wasit – drugiej prowincji, za którą od-
powiedzialna jest MND CS – mówi do-
wódca dywizji gen. dyw. Paweł Lamla.
Teraz jednak sytuacja się zmieniła.
W bazie Delta w Al Kut nie trzeba od ra-
zu po wyjściu z budynku zakładać kami-
zelki kuloodpornej, a i ostrzały bazy są
znacznie rzadsze. Duża w tym zasługa
możliwości operacyjnych dowódcy sta-
cjonującej tu 1 BCT (Brygadowej Grupy
Bojowej) gen. bryg. Mirosława Różań-
skiego. Gen. Różański stwierdza jedno-
znacznie, że jedyną skuteczną metodą

jest gorąco
Od miesiąca
baza Echo w Diwanii
jest regularnie ostrzeliwana
przez muzułmańskich terrorystów,
a żołnierze nie mogą nic z tym zrobić.
Czekają z bronią u nogi. Po wizycie
w Iraku minister obrony narodowej
Aleksander Szczygło zapowiedział,
że sytuacja musi się zmienić.
ARTUR BARTKIEWICZ

16 Polska Zbrojna nr 16/2007

zapewnienia bezpieczeństwa w bazie łów bojowych, a także szkoleniowo-sta-
i jej okolicach jest duża aktywność sta- bilizacyjny charakter misji sprawiają, że
cjonujących tu wojsk. Dlatego jego żoł- w Diwanii patrole ograniczają się jedy-
nierze wykonują miesięcznie około nie do terenu bazy wojskowej, a żołnie-
trzech większych operacji wojskowych rze nie dostają zgody odpowiadania og-
poza terenem bazy i blisko 20 patroli niem na ostrzał przeciwnika.
dziennie na jej terenie. – Terroryści nie – Musimy udawać, że nic się nie dzie-
mogą mieć czasu na przygotowanie ata- je – ot w okolicy bazy spadnie tylko kil-
ku – mówi gen. Różański. Innymi słowy, ka pocisków – skarżą się. Narasta w nich
muszą nieustannie czuć „oddech” wojsk chęć odwetu, która nie może zostać zaspo-
koalicyjnych na karku, bo wówczas – jak kojona. Ci, którzy brali udział w II zmia-
mówią ci żołnierze, którzy w Iraku nie nie i uczestniczyli tłumieniu powstania
służą po raz pierwszy – pękają. Nato- sadrystów, przyznają, że wtedy było
miast bezczynność traktowana jest przez znacznie ciężej, ale przynajmniej mogli
nich jako dowód słabości i zachęta do ko- walczyć. Teraz muszą czekać. Opisują
lejnych, coraz śmielszych ataków. sytuacje, w których np. stojący na wie-
życzce wartownik widzi przygotowują-
Z bronią u nogi cych się do ostrzału terrorystów i pyta,
Bezczynność wobec ostrzeliwującego czy może otworzyć w ich kierunku ogień.
bazę wroga to największa bolączka pol- W odpowiedzi słyszy, że może, ale mu-
skich żołnierzy stacjonujących w Diwa- si... strzelać ponad ich głowami. Albo do-
nii. Brak odpowiedniej liczby pododdzia- staje zakaz. Zdenerwowani żołnierze
w akcie desperacji pytają, czy powinni
EKSPERT rzucać w przeciwnika papierowymi ręcz-
nikami, czy może upomnieć ich słownie.
Aleksander W filmie „Demony wojny wg Goi” je-
J. WIŚNIEWSKI
działań o charakterze operacyjnym, udo-
stępnić im więcej pododdziałów bojo-
wych. My, wojskowi, nie chcemy mie-
szać się do polityki – ale w sprawie pla-
nowania misji, przygotowywania kontyn-
gentów i działalności operacyjnej osta-
teczny głos powinien należeć do nas
– mówi dowódca WL gen. broni Walde-
mar Skrzypczak.
Zmiany charakteru kontyngentu nie
wyklucza również dowódca Dowództwa
Operacyjnego gen. broni Henryk Tacik:
– Możemy albo poczekać do kolejnej ro-
tacji i zmienić strukturę PKW, albo wy-
korzystać stacjonujący w kraju 300-oso-
bowy odwód.
Dobrym znakiem dla polskich żołnie-
rzy jest to, że zdanie generałów podzie-
la minister obrony narodowej Aleksander
Szczygło: – Nie jest zadaniem polityków
mieszanie się do działalności operacyjnej
wojska. Na ataki przeciwnika trzeba odpo-
wiadać zdecydowanie – i w tej sprawie zo-
stawiam dowódcom naszego kontyngentu
wolną rękę. Nie robiąc tego, nie tylko za-
chęcamy przeciwnika do dalszych ataków,

den z żołnierzy wykrzykuje do dowód- ale jeszcze obniżamy naszą wiarygodność

Szczygło,
minister obrony
narodowej:
– Mówienie w tym momencie o zakoń-
czeniu lub przedłużaniu misji w Iraku by-
łoby bardzo przedwczesne. Zgodnie z po-
stanowieniem prezydenta pozostaniemy
tam jeszcze dziewięć miesięcy – a to
w przypadku tego kraju bardzo dużo. Na
pewno musi się zmienić podejście do tej
misji – trzeba działać bardziej zdecydo-
wanie, nawet jeśli misja nadal będzie
miała charakter doradczo-szkoleniowy.
ARTUR BARTKIEWICZ (3)
cy batalionu, który chce zmusić go do
walki: „Jesteśmy siłami pokojowymi”.
W Diwanii żołnierze chcą walczyć – ale
to oni słyszą: „Jesteśmy siłami pokojo-
wymi”. Rozżaleni pytają, czy musi dojść
do tragedii, kiedy rakieta albo moździerz
trafi w kontener mieszkalny?
Zmienić charakter misji
Wahania przed odpowiadaniem og-
niem na ostrzał przeciwnika są zrozumia-
łe o tyle, że terroryści wykorzystują per-
fidną taktykę ostrzału bazy z miasta.
Gdyby nawet w Iraku znalazły się moź-
dzierze, ostrzeliwanie 400-tysięcznej Di-
wanii mogłoby zakończyć się tragicznie
i tylko zaognić sytuację, nie dając przy
tym gwarancji sukcesu. Terroryści są mo-
bilni – rakiety odpalają najczęściej z pick-
up’ów i zaraz po ostrzale zmieniają lo-
kalizację. – Na konferencjach prasowych
tłumaczymy lokalnym mediom, że
w przeszłości wobec Polaków wróg sto-
sował metody nieliczące się z niewinną
ludnością. My tak postępować nie bę-
dziemy – mówi ppłk Marek Zieliński,
rzecznik prasowy WDCP. Dlatego roz-
wiązaniem mogłaby być jedynie więk-
sza liczba pododdziałów bojowych, któ-
re operowałyby poza bazą. I jest na to na-
dzieja: – Biorąc pod uwagę rozwój sytu-
w oczach koalicjantów.
Minister zaznacza, że na razie nie bę-
dzie wnioskował o zmianę liczebności
kontyngentu, choć nie wyklucza, że
w razie zaostrzenia sytuacji zwróci się
z taką prośbą do prezydenta. Na takie sło-
wa żołnierze WDCP czekali od dawna.
To również dobra wiadomość dla ich do-
wódcy. Gen. Lamla przyznaje, że migra-
cja ugrupowań terrorystycznych z Bag-
dadu, ich walki o wpływy z lokalnymi
fundamentalistami, a także wciąż duża
nieszczelność granicy Iraku z Iranem
doprowadziły w Kadisii do sytuacji,
w której tylko zdecydowana akcja koa-
licji i irackich sił bezpieczeństwa może
przynieść poprawę. A te ostatnie – choć
jak podkreśla minister Szczygło poczy-
niły już poważne postępy – wciąż nie są
w pełni gotowe do samodzielnego dzia-
łania. – Musimy pamiętać, że 13-tysięcz-
na 8 Dywizja armii irackiej oprócz
dwóch „naszych” prowincji odpowiada
jeszcze za trzy inne – podkreśla mini-
ster Szczygło.
W ostatnich tygodniach misja iracka
znalazła się w cieniu przygotowywanej
operacji w Afganistanie. W prasie mówi
się o Rosomakach, talibach i Kandaha-
rze – zapominając, że w Iraku nasi żoł-
nierze wciąż pełnią służbę wymagającą

acji, która nie tylko się nie poprawia, ale
wręcz pogarsza, trzeba zacząć myśleć
o zmianie charakteru misji z doradczo-
szkoleniowej na bardziej stabilizacyjną.
Trzeba zmienić strukturę dywizji – dać
jej dowódcom więcej możliwości do
od nich prawdziwej maestrii. Na to jed-
nak żołnierze się nie skarżą – to jest ich
zawód i chcieliby móc się w nim w peł-
ni realizować. Minister Szczygło pozo-
stawił ich w Iraku z nadzieją, że wkrót-
ce będzie to możliwe. 

nr 16/2007 Polska Zbrojna 17

WOJSKO MISJE
Bośnię i Hercegowinę
oraz Kosowo łączy to,
iż leżą na Bałkanach.
Oba regiony były też
w latach 90. terenem
krwawych konfliktów
etnicznych. Jednak
obecnie sytuacja się
zmieniła.
Gen. bryg. Roman Polko z serbskimi dziećmi mieszkającymi
Z perspektywy kilku lat, gdy służyłem w wysokogórskiej wiosce Suszice.
w Kosowie po raz pierwszy, dużo zmie-
niło się na dobre. Wtedy, w 2001 r., mi-
sja naszych żołnierzy była bardzo trud-
na. W Macedonii trwało albańskie po-
wstanie i zbrojne grupy Albańczyków
przekraczały w obie strony granicę ma-
cedońsko-kosowską. Pięć lat naszej obec-
ności przyniosło efekt i obecnie sytuacja
jest stabilniejsza – powiedział „PZ” do-
wódca polskiego kontyngentu w KFOR
ppłk Zbigniew Ząbek. Zastrzegając, że
w naszej strefie odpowiedzialności jest
ona specyficzna ze względu na bliskość
granicy z Macedonią. Swe znaczenie ma-
ją też będące solą w oku Albańczyków
serbskie enklawy.
Niepewność jutra
W tej chwili w całej prowincji wyczu-
walne jest napięcie. Ma to związek
Kompania manewrowa Żandarmerii Wojskowej
z przekazanym Radzie Bezpieczeństwa tworzy wraz z pododdziałami hiszpańskimi,
ONZ planem dotyczącym przyszłości węgierskimi i tureckimi batalion wielonarodowy
Kosowa, firmowanym przez tamtejsze- sił EUFOR w Bośni i Hercegowinie.
go przedstawiciela Narodów Zjednoczo-
nych, Fina Marttiego Athisaariego. Za-
kłada on przyznanie tej południowoserb-
skiej prowincji, która od połowy 1999 r.
jest pod kontrolą międzynarodową, ogra-
niczonej niepodległości. Istnieje przeko-
nanie, iż niezależnie od tego, jaka zapad-

Pokój
nie w tej sprawie decyzja, mogą pojawić
TA D E U S Z W RÓ B E L
się kłopoty. Jeżeli plan Athisaariego zo-
stanie zaakceptowany, na ulice mogą
wyjść Serbowie. – Możemy zgodzić się
na różne rozwiązania, ale nie na oddanie
tej ziemi, która jest matecznikiem nasze-
go narodu – powiedział jeden z nich. Nie
można wykluczyć, że Serbowie zdecy-
dują się na secesję i przyłączenie północ-

na sposób
nego Kosowa do Serbii. Natomiast od-
rzucenie planu Fina wywoła poruszenie
wśród kosowskich Albańczyków. Wyka-
zują oni już pewne zniecierpliwienie sta-

bałkański
nem zawieszenia, w jakim się znajdują.
Zarówno żołnierze KFOR, jak i policjan-
ci pełniący służbę w misji ONZ w Ko-
sowie nie mają złudzeń co do tego, że je-

18 Polska Zbrojna nr 16/2007

 Życie toczy się dalej. Bazar, gdzie w czasie oblężenia Sarajewa pociski moździerzowe zabiły 67 osób.

śli Albańczycy wyjdą „spontanicznie” na cegowinie. Choć nie bez zgrzytów, stwo-
ulice, będzie to zaplanowana akcja. Lu- rzony podczas rozmów pokojowych
towe zamieszki w stolicy prowincji Prisz- w Dayton mechanizm funkcjonuje. Wi-
KOSOVSKA tinie pokazały, czego można się obawiać. dać to na przykładzie Sarajewa, gdzie
MITROVICA W ich tłumieniu uczestniczyli m.in. pol- z roku na rok jest coraz mniej śladów
pozostaje mia-
stem podzielo-
scy policjanci. Niestety nie obyło się bez wojny. Powstają nowe budynki, trwa od-
nym na część ofiar śmiertelnych. – Toczy się niezależ- budowa historycznych obiektów znisz-
serbską ne dochodzenie mające wyjaśnić wszel- czonych bądź uszkodzonych podczas
i albańską. kie zdarzenia z 10 lutego. W ocenie pol- walk. Jednak, uważnie obserwując, moż-
Graniczny most skich sił policyjnych akcja naszych funk- na dostrzec ślady tragicznych dni tego
między nimi jest
cały czas moni-
cjonariuszy była w pełni profesjonalna
torowany przez – stwierdził zastępca komendanta głów-
SARAJEWSKA RÓŻA upamiętniająca miej-
obserwatorów nego Policji mł. insp. Tadeusz Budzik. sce, gdzie w czasie oblężenia zginęli miesz-
ONZ. kańcy miasta.
Naczynia połączone
Serb Mimo że konflikt kosowski się nie za-
rozmawiający kończył, sytuacja jest nieco lepsza niż
z szefem Biura przed kilku laty. Jak zauważają pol-
Bezpieczeństwa scy wojskowi, nie trzeba już konwo-
Narodowego ministrem jować serbskich samochodów wy-
Władysławem Stasiakiem jeżdżających poza enklawy. Nie-
nie krył swoich obaw mniej jednak kontakty między
co do przyszłości członkami obu społeczności są bar-
kraju dzo ograniczone. Pionierami są oso-
by prowadzące interesy. Nieufność jed-
nak jest bardzo silna. – Przeważająca
większość Serbów nie chodzi na stronę
albańską – mówi pochodzący z polsko- miasta. Są nimi chociażby tzw. sarajew-
-serbskiej rodziny mieszkaniec Kosov- skie róże – pomalowane czerwoną farbą
skiej Mitrovicy Miroslav Lazić. miejsca po kulach snajperów i pociskach
Sytuacja Serbów mieszkających w tej serbskiej artylerii. Stąd żyjący tu Boś-
największej z enklaw uchodzi za najlep- niacy, Serbowie i Chorwaci nie darzą
szą w prowincji, gdyż mają za plecami się sympatią, ale przynajmniej się tole-
Serbię. Niestety los tych zamieszkują- rują. A panującą sytuację można okre-
cych małe enklawy w albańskim morzu ślić jako spokój na sposób bałkański.
wydaje się przesądzony. Jak zauważają Wystarczy iskra, by konflikt rozgorzał
służący w Kosowie policjanci i żołnie- na nowo.
rze, jeśli nawet Serbowie nie będą zmu- Dlatego negatywny wpływ na sytua-
szeni do opuszczenia Kosowa siłą, zosta- cję w Bośni może mieć to, co się zdarzy
ną zniszczeni ekonomicznie. Już w ta- w Kosowie. Bowiem po stronie serbskiej
kich miejscowościach, jak położone wy- pojawiają się głosy, że skoro oferuje się
soko w górach Suszice, na każdym kro- niepodległość kosowskim Albańczykom,
ku widać biedę. Wyczuwa się też poczu- to dlaczego odmawia się jej ich rodakom
TADEUSZ WRÓBEL (6)

cie beznadziejności. – W ciągu kilku lat w Bośni i Hercegowinie. To bardzo nie-

miejsca te zostaną opuszczone – uważa bezpieczny sygnał. Jednak żyjący na Bał-
jeden z Serbów. kanach ludzie podchodzą do tego na za-
Znacznie większe postępy poczynio- sadzie: pożyjemy, zobaczymy. 
no w procesie stabilizacji w Bośni i Her- Sarajewo będzie zawsze  60

nr 16/2007 Polska Zbrojna 19

PORADY PRAWO

Inwalidzi TA D E U S Z M I T E K

Przyznanie wojskowej renty inwalidzkiej

zależy przede wszystkim od
stwierdzenia, czy choroba, kontuzja
lub kalectwo miały bezpośredni
związek ze służbą. Nie mogą być
wynikiem niedbalstwa, naruszenia
przepisów i rozkazów, czy też
spowodowane nadużyciem alkoholu.

Wojskowe biura emerytalne wydają uni-

wersalną „legitymację emeryta-rencisty
wojskowego”. Zależnie od sytuacji życio-
wej byłego żołnierza zawodowego, zbęd-
ne słowo należy w tym nagłówku skreślić.
Przyjrzyjmy się, jakie świadczenia przy-
sługują tym, którym w legitymacjach po-
świadczono, że są rencistami. Przepisy re-
GRAFIKA: MARCIN DMOWSKI

gulujące tryb przyznawania i wysokość

rent warto znać dokładnie, tym bardziej,
że niemała część kadry, licząc się z odej-
ściem z wojska, staje przed wyborem:
pójść na rentę czy dosługiwać w armii
wyższej emerytury?
Podstawowe pytanie brzmi: komu przy-
sługuje prawo do renty inwalidzkiej? A na-
jogólniejsza odpowiedź to: żołnierzowi
zwolnionemu z zawodowej służby wojsko-
wej, który stał się inwalidą z powodu stałe-
go lub długotrwałego naruszenia sprawno-
ści organizmu w okolicznościach związa-
nych z pełnieniem służby. Decyzja o przy-
znaniu renty nie jest jednak ograniczona
tylko do czasu pełnienia służby czynnej.
Rentę można bowiem otrzymać także:
 w ciągu 18 miesięcy po zwolnieniu ze
służby, jeżeli inwalidztwo jest następ-
stwem urazów doznanych w czasie peł-
nienia służby lub chorób powstałych
w tym czasie;
 w ciągu trzech lat po zwolnieniu ze służ-
by, jeżeli inwalidztwo jest następstwem
wypadku pozostającego w związku
z pełnieniem czynnej służby wojskowej
albo choroby powstałej w związku ze
szczególnymi właściwościami lub wa-
runkami służby.
TYLKO UDOWODNIONE PRZYCZYNY
Oznacza to, że przez cały ten okres na-
leży gromadzić dokumentację powypad-
kową i lekarską, która pozwoli uzasadnić
ubieganie się o rentę. Trzeba też dokładnie
się orientować, kiedy według przepisów in-
walidztwo pozostaje w związku ze służbą.
Otóż wtedy, gdy powstało ono wskutek:
 zranienia, kontuzji lub innych obrażeń
doznanych w czasie wykonywania obo-
wiązków służbowych;
 wypadku pozostającego w związku
z wykonywaniem obowiązków służ-
bowych;
 chorób powstałych w wyniku szcze-
PODSTAWĘ WYMIARU WOJSKOWEJ RENTY
INWALIDZKIEJ (JAK I EMERYTURY) STANOWI:
 uposażenie zasadnicze należne żoł-
nierzowi zawodowemu w ostatnim
miejscu pełnienia służby;
 1/12 nagrody rocznej;
 dodatki o charakterze stałym przysłu-
gujące w okresie pełnienia służby.
gólnych warunków lub właściwości
służby;
 chorób zakaźnych, które panowały
w miejscu wykonywania służbowych
zadań;
 schorzeń i chorób, na które wprawdzie
ktoś cierpiał przed powołaniem do woj-
ska, lecz które nasiliły się lub ujawniły
podczas służby wskutek szczególnych
właściwości lub warunków panujących na
określonych stanowiskach służbowych.

20 Polska Zbrojna nr 16/2007

z winy służby Praktyka życiowa podpowiada,
że ustalenie okoliczności, które
przemawiają za tym, iż inwa-
lidztwo ma związek ze służbą
i wymienionymi wyżej sytua-
cjami, nie jest takie proste. Nie-
rzadko dochodzi do sporów
z komisjami lekarskimi. Różnie
bywają interpretowane takie czy
inne okoliczności i poświadcze-
nia. Dobrze zatem wiedzieć,
kiedy można spodziewać się
orzeczenia, iż inwalidztwo nie
ma nic wspólnego ze służbą
i jej warunkami.
SAM SOBIE WINIEN
Po pierwsze wówczas, jeśli
jest następstwem wypadku
lub choroby, których wyłącz-
ną przyczyną było – udowod-
nione przez organy wojskowe
– umyślne lub rażąco niedbałe
działanie albo zaniechanie żoł-
nierza naruszające obowiązują-
ce przepisy lub rozkazy. Orga-
ny wojskowe muszą w takiej sy-
tuacji uzasadnić, że przełożeni
zapewnili warunki odpowiada-
jące tym przepisom i rozka-
zom oraz sprawowali właści-
wy nadzór nad ich przestrze-
ganiem. Przełożeni powinni
też wykazać, że żołnierz miał
M oże dojść do sytuacji, kiedy zbie-
gają się uprawnienia do renty
i emerytury. Wówczas osobie uprawnio-
nej wypłaca się wyższe świadczenie lub
przez nią wybrane. Trzeba przy tym brać
pod uwagę, że inwalidztwo stwierdzone
w związku ze służbą powoduje podwyż-
szenie emerytury (jeśli ona przysługuje)
o 15 proc. podstawy wymiaru. Jest jed-
nak górna granica. Podwyższona w ten
sposób emerytura nie może przekra-
czać 75 proc. podstawy wymiaru, czyli
maksymalnej wysokości wojskowego
świadczenia emerytalnego.
odpowiednie umiejętności do wykonywa-
nia określonych czynności i rozkazów,
a przy tym był należycie przeszkolony
w zakresie ich znajomości.
Jak widać zatem, organy wojskowe ma-
ją wiele podstaw, by stwierdzić, że żoł-
nierz sam jest sobie winien. I raczej skru-
pulatnie korzystają z takiej możliwości.
Renta nie zostanie przyznana także
wówczas, gdy inwalidztwo jest skutkiem
wypadku, którego wyłączną przyczyną
było nadużycie alkoholu przez żołnierza.
Powtarzamy zatem raz jeszcze: piłeś, nie
jedź! Albo inaczej: nie pij ani przed służ-
bą, ani w jej trakcie!
Renty nie dostanie również ktoś, komu
się udowodni, że jego choroba lub kontu-
zja zostały przez niego spowodowane roz-
myślnie. Na przykład, gdy sam w jakiś
sposób się okaleczył, by wyłudzić świad-
czenie.
ILE SIĘ NALEŻY
Wysokość renty zależy od zaliczenia do
jednej z trzech grup inwalidzkich. I tak:
 I grupa – 80 proc. podstawy wymiaru.
Grupa ta obejmuje żołnierzy, którzy
wskutek naruszenia sprawności organi-
zmu są niezdolni do zawodowej służby
wojskowej i do jakiejkolwiek pracy.
 II grupa – 70 proc. podstawy wymiaru.
Obejmuje żołnierzy, którzy z tej samej
przyczyny są niezdolni do zawodowej
służby wojskowej, jak również częścio-
wo niezdolni do pracy.
 III grupa – 40 proc. podstawy wymia-
ru. Obejmuje żołnierzy, którzy zostali
uznani za niezdolnych do zawodowej
służby, są jednak zdolni do pracy.
Zgodnie z przepisami istnieje możli-
wość zwiększenia wojskowej renty inwa-
lidzkiej o 10 proc. podstawy wymiaru in-
walidom, których inwalidztwo powstało
wskutek wypadku pozostającego
w związku ze służbą lub choroby po-
wstałej w związku ze szczególnymi
właściwościami bądź warunkami służby,
z których tytułu przysługują świadczenia
odszkodowawcze. Renta wynosi wów-
czas odpowiednio: I grupa – 90 proc.,
II grupa – 80 proc., III grupa – 50 proc.
podstawy wymiaru.


PO ZMARŁYM LUB ZAGINIONYM

Istnieje też wojskowa renta ro-
dzinna. Przysługuje ona upraw-
nionym członkom rodziny:
 zmarłego emeryta lub rencisty
wojskowego;
 żołnierza zmarłego albo zaginio-
nego w czasie pełnienia służby;
 żołnierza zmarłego w ciągu
18 miesięcy po zwolnieniu ze
służby, jeśli śmierć nastąpiła
wskutek urazów doznanych
w czasie służby lub chorób po-
wstałych w jej trakcie;
 żołnierza zmarłego w ciągu
trzech lat po zwolnieniu ze służ-
by, jeśli śmierć nastąpiła wsku-
tek wypadku albo choroby zwią-
zanych ze szczególnymi właści-
wościami lub warunkami służby.
Wojskowa renta rodzinna
wynosi:
 dla jednej osoby – 85 proc.
świadczenia, które przysługiwa-
łoby zmarłemu;
 dla dwóch osób – 90 proc.
świadczenia;
 dla trzech (lub więcej) osób
– 95 proc. świadczenia.
Uwaga! Wszystkim uprawnionym
członkom rodziny przysługuje
jedna łącznie wypłacana renta
rodzinna. Przy określaniu wymia-
ru renty rodzinnej istnieją też
przypadki szczególne. I tak, w
razie śmierci lub zaginięcia żoł-
nierza rentę rodzinną wymierza
się od renty inwalidzkiej I grupy,
która przysługiwałaby temu żoł-
nierzowi w dniu śmierci lub zagi-
nięcia (bez uwzględnienia dodat-
ku pielęgnacyjnego). Jest to przy-
padek, w którym wymiar renty
zwiększa się o 10 proc. podstawy
wymiaru. Niedawna nowelizacja
przepisów uwzględniła też sytua-
cję, kiedy renta rodzinna przysłu-
guje małżonkowi bez względu na
wiek i stan zdrowia. A mianowicie,
w razie śmierci albo zaginięcia żoł-
nierza w czasie wykonywania za-
dań służbowych poza granicami
państwa. Nowelizację tę – przypo-
mnijmy – wprowadzono w związ-
ku z wysyłaniem naszych żołnierzy
na misje bojowe, w których wielu
z nich ginie.
PODSTAWA PRAWNA: USTAWA
Z 10 GRUDNIA 1993 R. O ZAOPATRZENIU
EMERYTALNYM ŻOŁNIERZY ZAWODOWYCH
ORAZ ICH RODZIN; USTAWA Z 17 GRUDNIA
1998 R. O EMERYTURACH I RENTACH
Z FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH.

nr 16/2007 Polska Zbrojna 21

WOJSKA LĄDOWE

W saperskim żargonie „zamknięcie

Wisły” oznacza zbudowanie przeprawy
przez królową polskich rzek. Kiedyś
nie byłoby żadnych problemów
z wykonaniem tego zadania,
lecz już nie teraz.

ROMAN PRZECISZEWSKI

22 Polska Zbrojna nr 16/2007

 Gdyby nagle „padł” most przez Wisłę
w rejonie Chełmna, Świecia lub Fordonu,
to co nas czeka? – Katastrofa! – krótko od-
powiadają pontonierzy z 3 Pułku Drogo-
wo-Mostowego, i zaraz tłumaczą: – Nasza
jednostka nie ma żadnych możliwości, by
zamknąć Wisłę.
W saperskim żargonie „zamknięcie Wi-
sły” oznacza zbudowanie przeprawy przez
królową polskich rzek. Kiedyś nie byłoby
żadnych problemów z wykonaniem tego
zadania, jednak już nie teraz. Gdy np. re-
montowano most drogowy w Płocku,
właśnie 3 Pułk – budując tymczasowy
most pontonowy – przez kilka miesięcy
zabezpieczał komunikację między jednym
i drugim brzegiem rzeki.
– Gdyby nie pomoc żołnierzy, nie dali-
byśmy sobie rady – przyznawały ówczes-
ne władze miasta. Tymczasem dziś, gdy
trwają przygotowania do remontu mostu
w rejonie Chełmna i Świecia, podobną,
zastępczą przeprawę pontonową stawia już
nie wojsko, lecz... cywilna firma, dyspo-
nująca odpowiednimi konstrukcjami,
sprzętem i przeszkolonymi – również
w wojsku! – fachowcami. Co prawda żoł-
nierzy pontonierów widać na Wiśle, ale pa-
rę kilometrów dalej. Na wysokości Kępy
Panieńskiej trzeci już tydzień ćwiczą m.in.
budowę promów 40- i 80-tonowych.
– „Czterdziestką” dowodzi dowódca
drużyny, a „osiemdziesiątką” dowódca
plutonu. Pontonierzy z pododdziałów za-
równo st. kpr. Jarosława Kozdęby, jak
i plut. Roberta Lewandowskiego spisują
się doskonale – melduje kpt. Artur Grusz-
czyk, dowódca kompanii pontonowej.
Niby z uśmiechem na twarzy, ale z wy-
czuwalną goryczą w głosie. Czym ją
wytłumaczyć?
Ppłk Piotr Cywiński, szef sztabu puł-
ku, pamięta wcale nie tak dawne czasy,
kiedy to:
– Najpierw wykonywaliśmy manewr
taktyczny, potem wchodziliśmy w oś mo-
stu i w niecałe trzy godziny później zamy-
kaliśmy Wisłę. A wkrótce na most wjeż-
dżały czołgi...
Pięć lat po przeprowadzce
ROMAN PRZECISZEWSKI

Teraz brzmi to jak bajka. Wojskowego

mostu przez Wisłę nie będzie na pewno,
a budowane w ramach poligonu 40- bądź
80-tonowe promy są tylko namiastką tego,
co kiedyś mógł zdziałać żołnierz wojsk in-
żynieryjnych.

nr 16/2007 Polska Zbrojna 23

WOJSKA LĄDOWE
Dzięki dzisiejszym umiejętnościom pontonierów wojskowy sprzęt
przekracza rzekę tylko promem.
PPŁK PIOTR CYWIŃSKI: – Kiedyś wykonywaliśmy manewr taktyczny, wchodziliśmy
w oś mostu i w niecałe trzy godziny później zamykaliśmy rzekę...
– Saperów można chyba zaliczyć do
grupy „coraz bardziej zanikających wojsk”
– uważa jeden z naszych rozmówców, przy-
pominając, że 3 Pułk jest ewenementem.
Kiedy stacjonował we Włocławku, w na-
zwie miał „Warszawski”. Gdy pięć lat te-
mu został przedyslokowany do Chełmna,
został „Włocławskim”. A co czeka jednost-
kę w najbliższych latach?
– Z pułku ma pozostać jedynie batalion.
Podobno ma to być batalion wsparcia in-
żynieryjnego. Lecz tego, czym ma się zaj-
mować, jakie będą jego zadania czy struk-
tura etatowa, na razie nie wie nikt – infor-
muje jeden z oficerów. Podobnego zdania
jest jego kolega: – Pięć lat temu, podczas
dyslokacji pułku, zapewniano, że na tym
koniec i że teraz czeka nas wyłącznie spo-
kojna służba. Nic z tego. Pułk nie jest już
taki jak kiedyś, a jego przyszłość stoi pod
jeszcze większym znakiem zapytania.
24 Polska Zbrojna
Ppłk Władysław Zdanowski, p.o. dowód-
cy 3 pdm, tonuje wypowiedzi swojej ka-
dry. Jego zdaniem, przedyslokowanie jed-
nostki z Włocławka do Chełmna miało
swoje uzasadnienie. – Mówię to również
z pozycji żołnierza zawodowego, który ży-
je teraz na dwa domy i raz w tygodniu od-
wiedza swoich najbliższych – akcentuje.
Jeżeli chodzi zaś o niepokój związany
z przeformowaniem pułku w batalion, to:
– Dopóki nie ma rozkazu, dopóty nie
mamy o czym rozmawiać. Nie wywołuj-
my wilka z lasu.
Racje i kalkulacje
Kadra pułku wie jednak swoje. Tym bar-
dziej że prawie co drugi żołnierz zawodo-
wy pochodzi z Włocławka. W piątkowe
popołudnie pakują walizki i wyjeżdżają do
rodzin, a w poniedziałek rano meldują się
w Chełmnie z powrotem.
EKSPERT
Ppłk dypl.
Władysław
Zdanowski,
p.o. dowódcy 3 Pułku
Drogowo-Mostowego:
– Z perspektywy czasu, gdy już opadły
emocje, dobrze widać, że przedyslokowa-
nie jednostki z Włocławka do Chełmna
miało swoje uzasadnienie. Mówię to rów-
nież z pozycji żołnierza zawodowego, któ-
ry żyje teraz na dwa domy i raz w tygo-
dniu odwiedza swoich najbliższych. Mam
jednocześnie świadomość, że trudno by-
ło podjąć inną decyzję. Np. koszary
w Chełmnie były wówczas w znacznie
lepszym stanie. Zainwestowano w nie
sporo i spełniały współczesne wymogi.
We Włocławku natomiast dwa koszarow-
ce nadal ogrzewane były piecami,
a w pozostałych wciąż wychodziła wilgoć.
Zwykła logika podpowiadała więc tę
przeprowadzkę...
– Po pięciu latach tych uciążliwości służ-
by raczej już się nie dostrzega. Do głosu
dochodzą jednak nowe – przyznaje mjr Ma-
riusz Ulanowski, szef sekcji rozpoznaw-
czej, a zarazem mąż zaufania oficerów. Co
więc nie pozwala na spokojną służbę? Prze-
de wszystkim problemy finansowe (– Przed
chwilą był u mnie na rozmowie ubiegło-
nr 16/2007

roczny absolwent WAT, cybernetyk. Chce
zdjąć mundur. Woli spłacić koszty nauki
i przyszłość związać z cywilem, gdzie na
starcie dają mu dwukrotnie większą pen-
sję – opowiada dowódca). Na drugim miej-
scu jest kadrowa niepewność.
– Wciąż nie wiadomo, co się w służbie
zawodowej kalkuluje, a co nie. Byłem sze-
fem sztabu batalionu i zostałem oddelego-
wany do AON. Zrobiłem magistra, czyli
podwyższyłem swoje kwalifikacje,
i w Chełmnie czekało na mnie stanowi-
sko... dowódcy kompanii. Za wyższą wie-
dzę dostałem niższy etat i mniejszą pensję.
Czy więc w wojsku warto się uczyć? – nie
bez żalu pyta kpt. Gruszczyk. Ppłk Cywiń-
ski wpada mu w słowo, pytając, kto jest
najstarszym szefem sztabu pułku w WP?
Chyba właśnie on! Bo od dziesięciu lat pia-
stuje to samo stanowisko! Mimo że co ro-
ku zbierał same pochwały i wytyczano mu
nr 16/2007
ROMAN PRZECISZEWSKI (3)
różne drogi rozwoju. Ta ostatnia – zapisa-
na w czasie niedawnej rozmowy kadrowej
– prowadzi do Oddziału Obrony Teryto-
rialnej okręgu.
– Szkoda, że dla mnie, saperskiego wy-
gi, nie ma już miejsca w wojskach inżynie-
ryjnych. Ale one naprawdę się kurczą
– chcąc nie chcąc, potwierdza szef sztabu.
Kpt. Gruszczyk zaś nie kryje: mimo że
ma zaledwie kilkanaście lat wysługi, już
teraz liczy się z koniecznością zdjęcia
munduru. Tylko z tego powodu zaczął roz-
glądać się na cywilnym rynku pracy.
– Chyba jestem w niezłej sytuacji.
Mam dyplom magistra inżyniera budo-
wy dróg i mostów, teraz zdobędę upraw-
nienia budowlane i... Znalazłem już jed-
ną firmę, która mogłaby wykorzystać
moje umiejętności. Być może będę więc
zamykać Wisłę w cywilu – planuje zu-
pełnie poważnie. 
FLESZ
LEGIONOWO. Z okazji zbliżających się
świąt wielkanocnych 5 kwietnia spotkał się
z żołnierzami dowódca 1 Warszawskiej
Dywizji Zmechanizowanej gen. dyw. Piotr
Czerwiński. Wśród zaproszonych gości zna-
leźli się m.in. przedstawiciele organizacji
kombatanckich, lokalnych władz samorzą-
dowych, policji oraz straży pożarnej, a także
proboszcz parafii wojskowej w Legionowie
ks. płk Kazimierz Krużel. Przy okazji świą-
tecznego spotkania oficjalnie zaprezentowa-
no wyremontowaną stołówkę żołnierską
1 Batalionu Dowodzenia w Legionowie.
LUBLINIEC. Rozstrzygnięto konkurs pla-
styczny na świąteczną kartkę wielkanocną
Śląskiego Okręgu Wojskowego
– „Lubliniec 2007”. Konkurs był adreso-
wany do dziecięcych zespołów plastycz-
nych w domach, ośrodkach i klubach kul-
tury. 2 marca w Klubie Garnizonowym
w Lublińcu wręczono nagrody jego laurea-
tom. Zwycięzcami w poszczególnych kate-
goriach zostali: w kategorii I (kl.0–3)
– Aleksandra Kolasa, w kategorii II
(kl. 4–6) – Ewelina Pochodyła i Daria
Drumowicz. Ponadto jury przyznało nagro-
dę Grand Prix Annie Bargiel. Wytypowano
także trzy prace, które zostały wydane
w profesjonalnej drukarni. Ich autorami są:
Adrianna Jajkowska, Maja Bartecka i Daria
Drumowicz.
WROCŁAW. W dowództwie Śląskiego
Okręgu Wojskowego 3 kwietnia odbyło się
wielkanocne spotkanie dowódcy ŚOW gen.
dyw. Fryderyka Czekaja z kombatantami,
byłymi żołnierzami dowództwa oraz żołnie-
rzami i pracownikami tej instytucji. W imie-
niu byłych żołnierzy zawodowych ŚOW wy-
stąpił gen. w st. spocz. Mieczysław Mazur,
który podziękował za zaproszenie oraz
przekazał życzenia wszelkiej pomyślności
dla wszystkich żołnierzy i pracowników do-
wództwa oraz całego Śląskiego Okręgu
Wojskowego.
Świąteczne życzenia i błogosławieństwo
dla uczestników spotkania oraz wszystkich
żołnierzy i pracowników ŚOW oraz ich ro-
dzin przekazali też uczestniczący w spot-
kaniu księża dziekani ŚOW: ks. płk
Stanisław Szymański, ks. ppłk Eugeniusz
Bójko i ks. ppłk Andrzej Fober.
Oprac. G.P
Polska Zbrojna 25
AAAAAAA
WOJSKADODATEK
LĄDOWE AAAAAAAAAAAAAAAAAAA

ARCHIWUM BGB (5), JAROSŁAW RYBAK

PPŁK MAREK
ZIELIŃSKI

WSPÓŁPRACA Z WŁADZAMI Żołnierze

D owództwo brygady na-
wiązało kontakty z wła-
Al Kut. Spotkania robocze
dowódcy brygady z guber-
go dowódcy. Taka współpra-
ca jest zgodna z założeniami
Brygadowej
dzami lokalnymi i dowódca-
mi irackich sił bezpieczeń-
natorem prowincji Latifem
Khamedem Tufreh’em były
misji VIII zmiany Polskiego
Kontyngentu Wojskowego,
Grupy Bojowej
stwa, które operują w pro-
wincji Wasit oraz jej stolicy
na stałe wpisane do termi-
narzy gubernatora i polskie-
która ma charakter dorad-
czo-szkoleniowy.
służą w Iraku już
dwa miesiące.
Duma z podwładnych
Dowódca brygady upatruje sukcesów
To wystarczająco
swojej jednostki w zaangażowaniu
i poświęceniu żołnierzy już w Polsce,
dużo czasu, żeby
w 17 Wielkopolskiej Brygadzie
Zmechanizowanej z Międzyrzecza
pokusić się
i Wędrzyna. – Jestem z nich dumny
– ocenił swoich podwładnych
o podsumowanie
ich działalności.

DWA
gen. Różański.

26 Polska Zbrojna nr 16/2007

FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA

WSPÓLNE OPERACJE BOJOWE

Z asadniczą działalnością
w zakresie doradztwa,
wsparcia i szkolenia irackiej
armii oraz policji są wspólne
zadania realizowane przez
irackie siły bezpieczeństwa
i naszych żołnierzy – dodał
gen. bryg. Mirosław
Różański, dowódca BGB.
Generał z dumą podkreśla,
że jego żołnierze to wetera-
ni, wielu z nich ma za sobą
misję w Iraku. Dotychczas
przeprowadzono siedem
wspólnych operacji, w któ-
rych udział wzięli między-
rzeccy żołnierze. Taka forma
współdziałania podnosi bez-
pieczeństwo bazy Delta w Al
Kut. Podczas operacji
„Tsunami” zatrzymano czte-
rech terrorystów, w tym jed-
nego ściganego listami goń-
czymi za wielokrotne zabój-
stwa policjantów. Ponadto,
podczas operacji skonfisko-
wano przestępcom broń
i materiały wybuchowe.
W rejonie Al Kut zabezpieczo-
no rakiety, amunicję strzele-
cką i artyleryjską, gotowe do
odpalenia improwizowane ła-
dunki wybuchowe, tzw. IED
(Improvised Explosive
Devices), oraz granaty. Całość
została zniszczona przez ar-
meńskich saperów, którzy są
podporządkowani Brygadowej
Grupie Bojowej.

Pomoc
medyczna
P rzychylność Irakijczyków zdobyła tak-
że służba zdrowia brygady kierowana
przez ppłk. Zbigniewa Aszkielańca.
Dotychczas przyjęto ponad 1300 potrze-
bujących pomocy Irakijczyków, w tym po-
nad ośmiuset mieszkańców prowincji. Za
niezwykle udaną można uznać operację
przeszczepu skóry u poparzonego chłop-
ca, która została przeprowadzona przez
zespół lekarzy polskich, armeńskich i ka-

MIESIĄCE
zachskich.

CIĘŻKIEJ PRACY
CIMIC
M iędzyrzeccy żołnierze wiele zrobili tak-
że w sferze pomocy humanitarnej.
Adresowana jest ona do najbiedniejszych
mieszkańców Al Kut i prowincji Wasit.
Żołnierze brygady przekazali ponad dwie
tony żywności, osiem tysięcy litrów wody
oraz około trzech tysięcy maskotek
w trzech obozach dla przesiedlonych.
Mjr Arkadiusz Stachowiak kierujący sek-
cją współpracy cywilno-wojskowej zakoń-
czył realizację projektów na łączną kwotę
580 tys. dol. – Obecnie struktury CIMIC
realizują projekty na blisko 310 tys. dol.
W przygotowaniu jest kolejnych 37 na bli-
sko 2 mln dol. – poinformował
mjr Stachowiak.
Polska Zbrojna 27
SIŁY POWIETRZNE
Aby poradzić sobie w takiej
sytuacji, nie wystarczy
samo doświadczenie,
charakter lub wyszkolenie.
Wszystko musi iść w parze
– uważają piloci.

T
o był zwykły lot pary dyżurnej
z 1 Eskadry Lotnictwa Taktycz-
nego z Mińska Mazowieckiego.
Mijała połowa treningu, kiedy
w kabinie MiG-29 pilotowane-
go przez kpt. pil. Witolda Sokoła zapali-
ła się lampka systemu ostrzegającego
ANNA DĄBROWSKA

Tylko
o awariach. – Odezwała się Natasza, in-
formator głosowy, komunikując mi, że
spadło ciśnienie w głównej instalacji hy-
draulicznej – opowiada kpt. Sokół. Ozna-
czało to, że samolot stracił sterowność,
ponieważ wszystkie wzmacniacze hy-

drauliczne przekładające ruch ręki na
drążek nie działały. – Aby bez nich po-
konać opór powietrza i wychylić ster, po-
trzeba siły trzech ton – tłumaczy pilot.
Na szczęście ciśnienie w awaryjnej in-
stalacji hydraulicznej pozostawało na
normalnym poziomie. Wystarcza ona
jednak tylko na parę minut lotu i zasila
wyłącznie układ sterowania.
Bez powitania
Trzeba było natychmiast lądować.
– Najbliżej był Łask. Problem w tym,
że to nieczynne lotnisko – mówi kpt. So-
kół. – Ale ja tak naprawdę potrzebowa-
łem tylko kawałka równego i prostego
betonu, żeby posadzić samolot – doda-
je. Dlatego po zameldowaniu dowódcy
pary kpt. pil. Markowi Lebidzie o sytu-
acji na pokładzie postanowił lądować.
– Bałem się, że na nieużywanym pasie
mogą pracować ludzie lub stać maszy-
ny – wspomina. W takim wypadku po-
zostałoby mu przelecieć nad płytą, po-
kazać, że chce lądować i mieć nadzieję,
że zejdą z pasa. Na szczęście w Łasku
pas był sprzątnięty i pusty. Mimo to lą-
dowanie nie należało do prostych. Na
wieży nie było obsługi – nikt pilota nie
„witał”, nie dostał on zgody na lądowa-
nie, nikt nim nie pokierował. – Sam mu-
siałem zdecydować, z której strony po-
dejść i gdzie pokołować – podkreśla lot-
nik. Podwozie wypuszczał awaryjnie
i lądował ze sporą prędkością, bo bez
hydrauliki nie mógł ustawić klap skrzy-
dłowych. Kiedy samolot się zatrzymał,
pilot nie miał nawet czasu się cieszyć,
że jest na ziemi. Myśliwiec był uzbro-
jony i trzeba go było zabezpieczyć.
– Przede wszystkim wrzuciłem pod ko-
ła kołki znalezione na placu budowy
dla sokołów
obok pasa, bo nie było tam żadnych pod-
stawek – opowiada kpt. Sokół. Przełą-
czył też główny wyłącznik uzbrojenia
i zabezpieczył rakiety. – Wtedy wie-
działem, że mi się udało – mówi.
– Ta awaria to moja najpoważniejsza
sytuacja w powietrzu – twierdzi pilot.
Przyznaje, iż najgorsza była świado-
mość, że ma bardzo mało czasu, ale nie
wie, ile – pięć minut, trzy, a może tyl-
ko minutę. Potem okazało się, że awa-
ryjna instalacja działa 10–12 minut,
a MiG wylądował po sześciu. – Jeszcze
kilka chwil i musiałbym opuścić samo-
lot – przyznaje kpt. Sokół. To byłoby je-
go pierwsze katapultowanie. – Cały czas
zakładałem, że jeśli coś pójdzie źle,
trzeba będzie wysiadać – wspomina.
Przypominały mu się czynności, które
należy wykonać, aby bezpiecznie opu-
ścić samolot. Myślał też, jak w takiej
sytuacji zabezpieczyć maszynę, aby roz-
– CZY SIĘ BAŁEM? OCZYWIŚCIE,
ALE NIE MYŚLAŁEM O TYM.
SKUPIŁEM SIĘ NA
CZYNNOŚCIACH, KTÓRE MUSZĘ
WYKONAĆ, ABY SPROWADZIĆ
SAMOLOT NA ZIEMIĘ
– OPOWIADA KPT. SOKÓŁ
bijając się, zrobiła jak najmniejsze szko-
dy, np. wyłączyć silniki i skierować ją
na niezamieszkałe tereny.
Latanie na trzynastkę
– Czy się bałem? Oczywiście, ale nie
myślałem o tym. Skupiłem się na czyn-
nościach, które muszę wykonać, aby spro-
wadzić samolot bezpiecznie na ziemię
– mówi pilot. Twierdzi, że w takich sytu-
acjach dochodzą do głosu nawyki. – Po-
tem, kiedy myślałem o całej sytuacji, oce-
niłem, że postąpiłem prawidłowo. Muszę
nieskromnie powiedzieć, że wykonałem
wszystko zgodnie z instrukcją i podjąłem
właściwe decyzje – zaznacza kpt. Sokół.
Jego kunszt, zimną krew i profesjonalizm
docenili też dowódcy – na odprawie kie-
rowniczej kadry Sił Powietrznych w Dę-
blinie gen. broni Lech Majewski, zastęp-
ca dowódcy SP i dowódca Centrum Ope-
racji Powietrznych, wyróżnił go rozka-
zem okolicznościowym nr 13. Kapitan
dostał też nagrodę rzeczową – zegarek.
– Taki jest w lotnictwie zwyczaj – zazna-
cza kpt. Sokół.
Mówi się, że po takim zdarzeniu trud-
no usiąść znów za sterami. – Może gdy-
bym miał dłużą przerwę, pojawiłaby się
obawa – zastanawia się kapitan. Ponieważ
jednak wsiadł do kabiny po dwóch dniach
od awarii, wystartował bez problemu.
– Może nawet ten lot po awarii był łatwiej-

28 Polska Zbrojna nr 16/2007


szy. Dopóki człowiek nie doświadczył
stresującej sytuacji, dopóty się jej obawia.
A ja już wiem, jak się wtedy zachowam
– uważa pilot. Twierdzi, że awaria go
wzmocniła i dała poczucie większej pew-
ności, iż poradzi sobie w trudnej sytuacji.
– W lotnictwie trzeba przyjąć, że usterki
się zdarzają – wyjaśnia kpt. Sokół. – Naj-
ważniejsze to nie zakładać, że przytrafią
Odliczanie przed katapultowaniem
K pt. Sokół przyznaje, iż w całej sytuacji najgorsza była świadomość, że ma bardzo
mało czasu, ale nie wie, ile – pięć minut, trzy, a może tylko minutę. Potem okazało
się, że awaryjna instalacja działa 10–12 minut, a MiG wylądował po sześciu. Niewiele
brakowało, a musiałby opuścić samolot. To byłoby jego pierwsze katapultowanie.
nr 16/2007
Kpt. pil. Witold Sokół
A bsolwent dęblińskiej
„Szkoły Orląt”. Służył
w 6 Pułku Lotnictwa
Myśliwsko-Bombowego
w Pile, gdzie szkolił się na
Su-22 we wszystkich warun-
kach atmosferycznych.
W 1998 r., w ówczesnym
1 Pułku Lotnictwa
Myśliwskiego „Warszawa”,
przesiadł się na MiG-29. Po
przeformowaniu pułku
w 1 Eskadrę Lotnictwa
Taktycznego objął funkcję
szefa sekcji operacyjnej,
a następnie dowódcy klucza
lotniczego. Uczestniczył
m.in. w PKW „Orlik” na
Litwie w 2006 r., w latach
2001–2006 brał udział
w pokazach prezentujących
możliwości manewrowe
MiG-29.
się tylko innym, a nigdy mnie, i przygo-
tować się do nich – dodaje. Lotnicy pod-
kreślają, że aby wyjść z takiej opresji, ja-
ka spotkała kpt. Sokoła, nie wystarczy sa-
mo doświadczenie, charakter lub wyszko-
lenie. Wszystko musi iść w parze. – Przy-
da się też, co zawsze powtarzam, odrobi-
na wiary w nieśmiertelność – uśmiecha
się kpt. Sokół.
FLESZ
DĄBKI. W podlegającym koszalińskiemu
Centrum Szkolenia Sił Powietrznych
Zespole Zabezpieczenia I w Dąbkach pod
koniec marca szkolili się elewi Szkoły
Podoficerskiej Sił Powietrznych i żołnie-
rze zasadniczej służby wojskowej przygo-
towywani do służby w jednostkach obro-
ny przeciwlotniczej. Kierownikiem ZZI
KRZYSZTOF WILEWSKI
w Dąbkach, gdzie szkoli się miesięcznie
około 200 żołnierzy, jest kpt. Piotr Pera.
Szkolenie odbywa się tam na kierunkach
radiolokacyjnym i potoku technologiczne-
go. Zajęcia praktyczne w tym ośrodku po-
legają m.in. na zbrojeniu rakiet, obsłudze
silników startowych, silników marszo-
wych, zakładaniu piroświec, przeładunku
rakiet z pojemnika nr 1 na samochód
transportowo-załadowczy.

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)
MARIUSZ GŁÓWCZYK
KRAKÓW–BALICE. Wielkanocne spotka-
nie dowódcy 8 Bazy Lotniczej
płk. dypl. pil. Sławomira Żakowskiego
z żołnierzami i pracownikami bazy odbyło
się 4 kwietnia. Dowódca, składając świą-
teczne życzenia, podkreślił rodzinną at-
mosferę spotkania oraz zwrócił uwagę na
refleksyjny charakter zbliżających się
świąt wielkanocnych. Życzenia świątecz-
ne i błogosławieństwo dla uczestników
spotkania oraz wszystkich żołnierzy i pra-
cowników wojska 8 BLot przekazał też
ks. mjr Piotr Sroka.
Oprac. G.P.
Polska Zbrojna 29
SIŁY POWIETRZNE

Gdy w 1985 r. tworzono

w Mrzeżynie 78 Pułk
Rakietowy Obrony Powietrznej,
była to jednostka o najwyższym stopniu
utajnienia. Nic dziwnego. Zestawy S-200
Wega SC o zasięgu 250 kilometrów były
wtedy szczytem techniki. Czy dziś, gdy aura
tajemnicy opadła, a na świecie strach
budzą zestawy S-300 i S-400, jest jeszcze
miejsce dla 78 Pułku?

Pułk do zadań
specjalnych KRZYSZTOF WILEWSKI

Mrzeżyno to niewielka miejscowość
w woj. zachodniopomorskim w powiecie
gryfickim, przy ujściu Regi do Morza Bał-
tyckiego. Dla miłośników letniego wypo-
czynku jest to tylko jedno z wielu miejsc,
gdzie można w miarę w ciszy i spokoju
spędzić urlop, czego na pewno nie moż-
na powiedzieć o znajdującej się w pobli-
żu jednej z pereł Bałtyku – Kołobrzegu.
Mało kto z letników zdaje sobie jednak
sprawę, że w latach 80. i 90. ubiegłego
stulecia Mrzeżyno zajmowało szczegól-
ne miejsce na militarnej mapie Polski.
– Wtedy dla osób z zewnątrz, które
przyjeżdżały do Mrzeżyna, jedynym do-
wodem na to, że jest tutaj jednostka, by-
ły szlabany wojskowe na moście przez
Regę – wspomina jeden z żołnierzy
78 pr OP. – Jednostka była wtedy tak
odgrodzona od świata zewnętrznego, że
dostanie się na teren osiedla wojskowe-
go wymagało pojawienia się w biurze
przepustek.
Dziś szlabanu na moście już nie ma
i każdy może podjechać aż pod bramę
jednostki. Oczywiście, jeżeli nie żal mu
samochodu, bo pozostałością po po-
przednim ustroju jest droga z kocich
łbów. Żołnierze śmieją się, że gdy jadą
ze swoimi autami na przeglądy, to me-
chanicy nie mogą się nadziwić. – Czę-
sto słyszę od nich pytania, czy przypad-
kiem nie jeżdżę samochodem po jakimś
torze testowym, bo nie wierzą, że przez
rok między przeglądami można tak
zniszczyć zawieszenie – mówi jeden
z oficerów z Mrzeżyna.
Tajemnicy, która otaczała pułk, już nie
ma. Dziś o istnieniu rakietowej jednostki

30 Polska Zbrojna nr 16/2007

 Zaletą Wegi jest,
obok zasięgu jej
rakiet, odległość,
w jakiej można za jej
pomocą wykrywać
cele. Żołnierze
z Mrzeżyna śledzili
ostatnio samolot
znajdujący się w odle-
głości 430 kilome-
trów od jednostki.

Zestawy Wega
w 2003 r. przeszły
modernizację, dzięki której
każdy z dywizjonów
ogniowych z 78 pr OP
może działać
samodzielnie
KRZYSZTOF WILEWSKI (2)

wiedzą nawet przyjeżdżający tutaj tury- 78 pr OP musi sam szkolić swoich żołnierzy do pracy przy sprzęcie. W Polsce nikt inny nie ma
ści. To nawet swego rodzaju atrakcja tego bowiem zestawów S-200.
mikroskopijnego kurortu. Jedno się jed-
nak nie zmieniło. Zadania pułku są prak- posażony, w tym przede wszystkim zesta-
tycznie takie same jak ponad dwadzieścia wy S-200 Wega SC, to broń do swojego
lat temu. rodzaju zadań specjalnych.
Jak wyjaśnia ppłk Edward Świercz, do- – Cała struktura pułku została podpo-
wódca 1 Dywizjonu Ogniowego 78 pr OP, rządkowana najważniejszemu zadaniu,
zadania pułku nie zmieniły się od tylu lat, jakie stoi przed jednostką, a mianowi-
ponieważ uzbrojenie, w jakie został wy- cie niszczeniu celów powietrznych, któ-
78 PUŁK RAKIETOWY OBRONY POWIETRZNEJ
P ułk ten jest przeznaczony do nisz-
czenia samolotów – nosicieli rakiet
powietrze–ziemia, stosujących zakłó-
cenia radioelektroniczne, powie-
trznych stanowisk dowodzenia, samo-
lotów rozpoznawczych i rozpoznawczo-
-uderzeniowych. W skład pułku wcho-
KRZYSZTOF WILEWSKI
re można ogólnie określić jako strate-
giczne – wyjaśnia. – Zestawy rakietowe
Wega, mające zasięg 250 kilometrów,
nie są bowiem przeznaczone do tego,
aby niszczyć myśliwce. W kręgu nasze-
go zainteresowania znajdują się za to ce-
le strategiczne, na przykład samoloty
rozpoznawcze, cysterny powietrzne czy,
i to powinno być w zasadzie wymienio-
ne jako pierwsze, powietrzne stanowi-
ska dowodzenia.
Ppłk Świercz, który jest w jednostce
z Mrzeżyna od samego początku jej ist-
nienia, podkreślał, iż to właśnie Wega sta-
nowi serce pułku. To dla zabezpieczenia
jej stanowisk przed atakiem z powietrza
w strukturach 78 pr OP są m.in. zestawy
rakietowe S-125 SC Newa.

dzi: dowództwo, sztab, pion szkolenia,

– Mają one za zadanie, wspólnie z leci-
logistyka pułku, pion głównego księ-
wymi armatami S-60 oraz znacznie już
gowego, 1 i 2 dywizjony ogniowe,
nowocześniejszymi zestawami ZU-2, za-
dywizjon techniczny oraz dywizjon
pewnić dywizjonom rakietowym Wega
dowodzenia.
obronę przed samolotami i śmigłowcami

nr 16/2007 Polska Zbrojna 31

SIŁY POWIETRZNE
– wyjaśniał. – Niestety, koledzy pracujący
na Newach muszą się z tym pogodzić, że
robią to dla naszego bezpieczeństwa – do-
dał z uśmiechem, podkreślając od razu, że
to tylko niewinny żart w ramach koleżeń-
skiej rywalizacji.
TYLKO SZKOLENIOWO
Wega dzięki swoim parametrom, mimo
upływu lat, nadal budzi podziw. Niestety,
jej możliwości są jednocześnie przekleń-
stwem. Przynajmniej z punktu widzenia
pracujących przy zestawach żołnierzy, któ-
rzy nie mają możliwości przeprowadzić ni-
mi strzelań bojowych. Powód jest oczywi-
sty – w Polsce nie ma poligonu, który by
to umożliwiał.
– Pułk odbył tylko raz strzelania bojowe
Wegą. Było to w 1988 r. na radzieckim po-
ligonie w Aszałuku pod Astrachaniem
– wspomina szef logistyki jednostki ppłk
Tadeusz Bajek, z którym mieliśmy okazję
porozmawiać pod nieobecność dowództwa
jednostki. – Nasze zestawy dostały zada-
nie ogniem ześrodkowanym 1 i 2 dywizjo-
nu ogniowego zniszczyć cel, który został
trafiony w odległości około 80 km od na-
szych stanowisk.
Od tamtego czasu żołnierzom z Mrze-
żyna pozostały jedynie wspomnienia o ra-
dzieckim poligonie i codzienne szkolenie.
Bo na kolejne strzelania z Weg praktycz-
nie nie ma szans.
– Pogodziliśmy się z myślą, że jedynie
nasi koledzy z New mogą raz na dwa lata
strzelać na bojowo na poligonie w Ustce,
a my możemy jedynie się szkolić – mówi
st. chorąży sztab. Jan Worwa z 1 Dywizjo-
nu Ogniowego.
GARNIZON NIE DLA KAŻDEGO
Prawie 200 hektarów, jakie zajmuje
78 pr OP, to, wydawałoby się, idealne miej-
sce do służby wojskowej. Morze, odludzie,
więc cisza i spokój. Jednak nie każdy jest
32 Polska Zbrojna
w stanie poradzić sobie ze specyfiką służ-
by w takim garnizonie. Żołnierze nie ukry-
wają swoich bolączek. Jeżeli w większych
miastach jest problem z pracą, to co mają
powiedzieć oni, a w szczególności ich
żony, gdy mają szukać zatrudnienia
w mieścinie liczącej około dwóch tysię-
cy ludzi, zaś na dojazdy do Kołobrze-
gu, czy położonego bliżej Trzebiatowa,
nie każdego stać?
– Nie ma co ukrywać, że służba tutaj po-
woduje, iż naszym rodzinom nie jest łatwo.
Żony często nie mają pracy, dzieci, idąc na
studia, muszą decydować się na stancję czy
akademik, a to przecież kosztuje – mówi
st. chor. sztabowy Andrzej Bulsa. – To
wszystko sprawia, że nie każdy jest w sta-
nie tutaj zostać. Wielu przychodzi, służy
jakiś czas i ucieka. Jednak ci, którzy są już
tutaj od samego początku istnienia pułku,
tak jak ja, nie wyobrażają sobie mieszka-
nia gdzie indziej.
TUŻ PRZED NOSEM
Jakie więc dziś, po 22 latach istnienia,
jest miejsce pułku z Mrzeżyna na militar-
nej mapie Polski? Jego żołnierze nie mają
wątpliwości, czy jednostka nadal powinna
strzec naszego nieba. Jak mówią, wystar-
czy rozmieścić odpowiednio dywizjony
ogniowe, jeden pod Poznaniem, a drugi pod
Warszawą, aby rakiety swoim zasięgiem
ŻOŁNIERZE ŻARTUJĄ,
ŻE MOGĄ REKLAMOWAĆ SWOJE
WYRZUTNIE TYLKO TAK :
PILOCI DOSTRZEGĄ RAKIETĘ
WYSTRZELONĄ Z WEGI
DOPIERO WTEDY, GDY
BĘDZIE TUŻ PRZED
ICH SAMOLOTEM!
ZAŁADUNEK RAKIET NA WYRZUTNIE
W ZESTAWACH S-200 WEGA MOŻE
ODBYWAĆ SIĘ DWOJAKO.
Automatycznie – kiedy pocisk jest
dowożony specjalnym wózkiem i bez
udziału żołnierzy rakieta trafia na wyrzutnię,
oraz ręcznie, gdy pocisk przywozi się spec-
jalnym samochodem transportowym i do
startu przygotowuje go obsługa.
KRZYSZTOF WILEWSKI (2)
objęły praktycznie cały kraj. To, że takie
przemieszczenie jest możliwe, oraz że
można je wykonać w dosyć krótkim cza-
sie, pokazało szkolenie poligonowe
z 2005 r., kiedy jeden z zestawów Wega
przewieziono na poligon w Ustce. Żołnie-
rze z Mrzeżyna szkolili się tam, wykrywa-
li cele i je niszczyli. Nic więc dziwnego, że
na wątpliwości, czy ich sprzęt nie zestarzał
się przez ostatnie dwadzieścia lat, mówią
wprost – absolutnie nie!
– Zestaw ma możliwości wykrywania
celów w odległości aż 450 kilometrów.
Ostatnio prowadziliśmy obiekt, który le-
ciał 430 kilometrów od nas – mówi je-
den z żołnierzy. – Poza tym nasze rakie-
ty mają taką zaletę, że lecą do celu
„w milczeniu”. Pocisk nie jest naprowa-
dzany jakimiś dodatkowymi komendami
radiowymi, tak jak jest to np. na Newie
– wyjaśnia. – Piloci nie są świadomi te-
go, co ich czeka, bo nasze rakiety nie
emitują energii, tylko odbierają tę, którą
generuje bateria radiotechniczna.
Żołnierze żartują, że mogą reklamo-
wać swoje wyrzutnie tylko tak – piloci
dostrzegą rakietę wystrzeloną z Wegi do-
piero wtedy, gdy będzie tuż przed nosem
ich samolotu! 
nr 16/2007
 MARYNARKA WOJENNA

FLESZ

nr 16/2007 Polska Zbrojna 33

MARYNARKA WOJENNA
KLAROWANIE
lin cumowniczych
łodzi ratowniczej

Morska
zaprawaMARIAN KLUCZYŃSKI

Przez dwa tygodnie morską edukację na pokładzie okrętu Pomysł takiej formy praktyki marynar-
skiej dla elewów na ORP „Wodnik” zrodził
szkolnego ORP „Wodnik” odbierali elewi Szkoły się w komendzie SPMW. Jak zapewnia jej
Podoficerskiej Marynarki Wojennej z Ustki. W maju czeka komendant, st. chor. sztab. mgr inż. Rado-
sław Kowalczyk, podobne rejsy szkolenio-
ich rejs na ORP „Iskra” po Morzu Północnym.

W
we zaliczą wszystkie kolejne roczniki.

W prawie pięćdziesięcioosobowej grupie cjalistycznej jednostce pływającej, która Perfekcja pożądana

znalazło się sześć kobiet, kilku elewów
z doświadczeniem marynarskim, jak: st.
mar. elew Michał Szynkowski, który słu-
żył na ORP „Śniardwy”, st. mar. elew Prze-
mysław Włodarz mający za sobą służbę
na ORP „Wodnik”, mar. elew Robert
Karnowski z ORP „Gopło” i mar. elew
Piotr Badura z ORP „Błyskawica” oraz
tacy, dla których był to pierwszy kontakt
z morzem. Po raz pierwszy wszyscy ele-
wi tej placówki mogli zdobywać prakty-
kę marynarską w takiej formie – na spe-
ma odpowiednie warunki i załogę przy-
gotowaną do morskiej edukacji. Na
„Wodniku” swoje praktyki mają podcho-
rążowie Akademii MW. Elewi dotych-
czas praktykowali pojedynczo albo
w dwu–trzyosobowych grupach na róż-
nych typach okrętów. Obecna forma wy-
daje się bardziej efektywna, a zarazem
ciekawsza. Tak bynajmniej ją oceniają
sami uczestnicy. Oczywiście czekają ich
jeszcze specjalistyczne praktyki, które
będą zaliczać indywidualnie.
Cztery dni po zaokrętowaniu elewi mie-
li czas na zapoznanie się z okrętem. Uczy-
li się zasad poruszania i warunków bezpie-
czeństwa, ceremoniału, a także zachowa-
nia podczas alarmów. Poznali również
sprzęt ratowniczy. Potem wyruszyli w dzie-
sięciodniowy rejs po Bałtyku. Tradycyjnie
ta morska wyprawa rozpoczęła się alar-
mem manewrowym, który stał się okazją
do skonfrontowania teorii z praktyką. Tuż
po wyjściu z portu znów rozległ się sygnał
alarmu. Elewi pospiesznie zakładali poma-

Pływająca szkoła
Rejs pozwolił elewom nabrać
ogłady marynarskiej, zdobyć
cenną praktykę ogólnomorską,
a częściowo również z zakresu
eksploatacji i naprawy silników
spalinowych, urządzeń
hydroakustycznych czy chociażby
jako nurek ratownictwa
morskiego. SZOROWANIE drewnianej OBSŁUGA I CZYSZCZENIE 23 mm zestawu artyleryjskiego Wróbel II
części pokładu

34 Polska Zbrojna nr 16/2007

FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA
rańczowe kamizelki ratownicze, a nie jest
to zadanie łatwe, kiedy trzeba szybko wy-
biegać z ciasnych okrętowych pomieszczeń
i zająć określone wcześniej miejsce. Tam
gdzie wyznaczeni członkowie załogi „Wod-
nika” sprawdzają obecność i prawidłowość
założenia kapoków. Ten alarm zrobił na
nich wrażenie. Uświadomił, że z morzem
nie ma żartów, że tu zawsze trzeba być przy-
gotowanym na najgorsze. Ten element ćwi-
czony jest przy każdym wyjściu z portu.
Trzeba opanować go do perfekcji, tak by,
jeśli zajdzie potrzeba, nawet po ciemku tra-
fić do swojej tratwy czy łodzi.
Wiatr nie wróży nic dobrego. Elewi
spodziewają się najgorszego. Tym bar-
dziej że dla większości jest to pierwszy
kontakt z morzem. Nasłuchali się róż-
nych opowieści wilków morskich i wy-
obrażają sobie nie wiadomo co. Tuż za
cyplem helskim wiosenny Bałtyk swoją
surowością zaczął weryfikować roman-
tyczne marzenia o służbie na okrętach.
Gdy zaś za horyzontem zniknął ostatni
skrawek lądu, a wokół tylko woda i wo-
da, a na dodatek ponadsiedemdziesięcio-
metrowy okręt coraz bardziej się koły-
sze, elewi pokornieją. Szaro-zielone ko-
lory twarzy świadczą, że niektórych do-
padła już choroba morska. Jak to mawia-
ją wytrawni marynarze, Neptun zmusza
do oddania mu pokłonu albo do karmie-
nia ryb. Pierwsze dni rejsu okazały się
wielką próbą. Potem było już znośniej.
Przyzwyczaili się do nowych warunków,
a i morze stało się łaskawsze.
Dla elew Ewy Nowak nie był to pierw-
szy kontakt z morzem, ponieważ studio-
wała w gdyńskiej Akademii Morskiej.
Podobnych osób z doświadczeniem
w pływaniu było więcej. To oni pomaga-
li mniej obytym z morzem przetrwać naj-
trudniejsze chwile.
Brawa dla dziewczyn
– Z podziwem patrzyłem na tych mło-
dych ludzi, na ich zachowanie i podejście
do swoich obowiązków – powiedział bos-
man okrętowy st. chor. sztab. mar. Janusz
BOSMAN OKRĘTOWY podczas zajęć z ratowni-
ctwa morskiego
nr 16/2007
Lewicki, który wiele czasu spędził, ucząc
ich marynarskiego rzemiosła. – Będą z nich
ludzie, tym bardziej że są dobrze wykształ-
ceni. Wie pan, że wśród nich są nawet ab-
solwenci wyższych uczelni, a mimo to nie
unikali żadnych prac, nawet tych brudnych.
Pełnili wachty, czyścili pokład, usuwali sta-
rą farbę, malowali i sprzątali. A co cieka-
we, dziewczęta w wielu sytuacjach oka-
zywały się lepsze od swoich kolegów ele-
wów. Tak było podczas zajęć OPA (obro-
ny przeciwawaryjnej), które prowadził st.
chor. sztab. mar. Marian Trela. Do jed-
nego z ćwiczeń wziął same dziewczyny.
Okazało się, że znakomicie sobie pora-
dziły z uszczelnianiem miejsca, w któ-
rym rzekomo nastąpiło uszkodzenie kad-
łuba – dodał chorąży.
Trasa rejsu wiodła przez niezwykle cie-
kawe rejony Bałtyku: przez Sund, cieśni-
ny Kattegat i Wielki Bełt do Świnoujścia.
W mieście nad Świną spędzili weekend.
Poznali tamtejszą bazę morską oraz mia-
sto położone na kilkudziesięciu wyspach.
Droga powrotna do Gdyni była już znacz-
nie przyjemniejsza. Pogoda sprzyjała, a po-
nadto elewi zdążyli się już przyzwyczaić
do obcowania z morzem.
Elewi opuszczali pokład ORP „Wodnik”
zadowoleni z rejsu. Nie ukrywali, że chwi-
lami było ciężko, że niektórych zmogła
choroba morska. Zdają sobie sprawę
z tego, że niejednokrotnie przyjdzie im
jeszcze oddać hołd Neptunowi, ale to
– jak mówili – wkalkulowane jest w służ-
bę, którą wybrali.
– Była to fajna morska przygoda – po-
wiedziała mar. elew Magdalena Cieślewicz
z obsługi radia. – Oczywiście były trudne
chwile, ale wracamy bogatsi w doświad-
czenia i wiedzę – dodała drobna, niezwy-
kle sympatyczna dziewczyna. Jak się
później okazało, jest to najlepsza w gru-
pie słuchaczka.
W maju czeka ich rejs pod żaglami ORP
„Iskra” po Morzu Północnym z wejściem
do belgijskiego portu Osti, a następnie in-
dywidualne praktyki na okrętach i jachtach
oraz w jednostkach MW. 
MARIAN KLUCZYŃSKI (7)
PRZY STERZE
FLESZ
GDYNIA. 5 kwietnia odbyły się obchody ju-
bileuszu 61. rocznicy powstania
13 Dywizjonu Trałowców. Z tej okazji okręty
podniosły wielką galę banderową. Odbyła
się również uroczysta zbiórka kadry dywi-
zjonu. Uroczystość stała się okazją do przy-
MARIAN KLUCZYŃSKI
pomnienia dokonań tego zasłużonego ze-
społu okrętów oraz uhonorowania najbar-
dziej wyróżniających się żołnierzy. Odznaki
„Wzorowy Szef Pododdziału” otrzymali
mł. chor. mar. Krzysztof Jarosiński i bosman-
mat Mariusz Przybyszewski, a odznaką
„Wzorowy Marynarz” wyróżniono st. mar.
nadt. Damiana Rosiaka. Wśród wyróżnionych
znaleźli się także kmdr ppor. Cezary Gnoza,
kpt. mar. Jarosław Iwańczuk, por. mar. Maciej
Lewandowski, ppor. mar. Aleksandra
Kozłowska i st. chor. mar. Sławomir Dworak.
Dowódca dywizjonu kmdr por. Piotr
Mieczkowski podziękował marynarzom za
zaangażowanie i wzorową służbę.
HEL. W drugą rocznicę śmierci Jana Pawła II
w kościele pw. Bożego Ciała zorganizowany
został przez klub garnizonowy i miejską bi-
bliotekę publiczną koncert „Jan Paweł II
– wspomnienie”. W przedsięwzięcie zaanga-
żowano ponad 60 osób. Były wśród nich nie
tylko dzieci, które uczęszczają na kółko mu-
zyczne w klubie, ale wszystkie, które lubią
śpiewać i chciały złożyć hołd zmarłemu
– m.in.: młodzieżowy zespół „Wędrowcy”
i dzieci ze szkolnego koła teatralnego.
SIEMIROWICE. Dowódcą 30 Eskadry
Lotniczej został kmdr por. dypl. pil. Jarosław
Andrychowski. Uroczystość z tej okazji od-
była się 2 kwietnia w bazie jednostki
w Siemirowicach. W obecności m.in. wice-
adm. Macieja Węglewskiego, kontradm.
rez. Zbigniewa Smolarka, dowódcy Brygady
Lotnictwa MW kmdr. pil. Stanisława Ciołka
oraz kadry i zaproszonych gości sztandar
jednostki nowemu dowódcy przekazał kmdr
ppor. pil. Bartłomiej Gadowski, od roku peł-
niący obowiązki dowódcy 30 Eskadry.
Oprac. G.P.
Polska Zbrojna 35
 MARYNARKA WOJENNA

KRZYSZTOF
W YGNAŁ

Nurkowanie na 30 czy 40 metrach ORP „PIAST” TO OKRĘT RATOW-

to dla nurków z „Piasta” dziecinna
zabawa. Podczas gdy inni mają
z tym problemy, oni mogą zejść
natychmiast na sto metrów.
Nie lubią tylko wyławiania tych,
którzy niefrasobliwie i po amatorsku
brali się do odkrywania głębin.
NICZY MARYNARKI WOJENNEJ.
Przystosowany jest do udzielania
pomocy okrętom podwodnym do
głębokości 120 m. Może pomagać
okrętom nawodnym w walce z wodą
i pożarami, ratować i ewakuować
rozbitków, a także wydobywać
przedmioty z dna morskiego. Do
prac podwodnych wykorzystuje zdal-
nie sterowane pojazdy i nowoczes-

D
no Morza Bałtyckiego do
dzisiaj kryje wiele tajemnic.
Potrafimy jednak już do
ne sonary. Wraz z ORP „Wodnik”
brał udział na początku lat 90.
w operacji sojuszniczej „Pustynna
burza”.

Windą
nich dotrzeć. Jednostki wy-
posażane są w coraz lepszy
sprzęt, ale wciąż się zdarza,
że odkrywaniem podwodnego świata zaj-
mują się świetnie wyposażeni amatorzy.
– Na pokładzie okrętu mamy grupę nurków
głębokowodnych – mówi kpt. mar. Robert

Szymaniuk, dowódca grupy ratowniczej.
– To świetnie wyszkoleni fachowcy. Elita
nurków. W całej marynarce nurkowaniem
głębokowodnym zajmuje się około 20 osób.
Niestety, nie można się tego nauczyć z pod-
ręczników. Oczywiście wszyscy zaczynają
karierę od kursów w Ośrodku Szkolenia
Nurków i Płetwonurków Wojska Polskie-
go. Tam uczą się podstaw tego trudnego
rzemiosła, ale później w służbie zostają już
tylko zapaleńcy. Tacy, którzy na własnej
skórze poznają tajniki zawodu. – Uważam,
że aby być naprawdę dobrym nurkiem, po-
trzeba około 15 lat – dodaje kmdr por. Ar-
tur Kończal, dowódca ORP „Piast”. Trzy
lata spędzają na różnego rodzaju kursach,
po każdym muszą przez dłuższy czas prak-
tykować. Starszymi nurkami ratownictwa
zostają po blisko 15 latach.
Bezpieczny dzwon
„Piast” po modernizacji zyskał nowy
wygląd. Na burtach i rufie zamontowa-
no cztery ważące po 2,5 t kotwice. Zało-
ga może go więc bez trudu ustawić nad
wyznaczonym na dnie obiektem, a nur-
kowie przystąpić do pracy. Wcześniej
jednak operatorzy pojazdów podwod-
do dna
nych Achille i Bentos przeprowadzają in-
spekcję morskiego dna. Te niewielkie,
wyposażone w kamery, oświetlenie
i własny napęd pojazdy przekazują na
monitory obraz z toni wodnej i dna. Nie
potrzebują dekompresji i mogą przeby-
wać w wodzie przez dowolny czas na do-
wolnej głębokości. – Najlepiej obsługu-
ją je młodzi ludzie, obeznani z grami
komputerowymi – śmieje się kpt. Szy-
maniuk. – Steruje się nimi za pomocą ma-
nipulatorów i potrzeba trochę zdolności
manualnych, żeby pracowały tak, jak się
chce. Operowanie nimi nie jest łatwe, trze-
ba mieć wprawę. Po znalezieniu obiektu
na dnie do akcji przystępują nurkowie.
Głównym zadaniem okrętu ratownicze-
go jest udzielanie pomocy okrętom pod-
wodnym i te czynności ćwiczone są bar-
dzo często. W ćwiczeniach międzynarodo-
wych najczęściej współpracujemy
z HSwMS „Belos” ze szwedzkiej m ary-
narki wojennej. – Jesteśmy wraz z Brytyj-
czykami, Niemcami i Włochami przygo-
towani do nurkowań głębokowodnych – do-
daje Szymaniuk – reszta nurkuje tylko do
55 m w sprzęcie przewodowym zasilanym
powietrzem. Nasi nurkowie schodzą do
głębokości 120 m wyposażeni w sprzęt
przewodowy z trimiksem, czyli specjal-
nie przygotowaną mieszaniną gazów słu-
żącą do oddychania.
Pod wodę zjeżdżają jak windą za pomo-
cą dzwonu nurkowego. Nie jest to, jak nie-
którzy uważają, dzwon ratowniczy. Nie
można go bowiem podłączyć do kiosku
okrętu podwodnego. Służy on wyłącznie
nurkom, zwiększając ich bezpieczeństwo

36 Polska Zbrojna nr 16/2007


TRAGEDIA NA „GOI”
w całkowitym zaciemnie-
niu, zarządzono ciszę ra-
diową, nie wolno było
głośno rozmawiać. Po
kilku godzinach został
namierzony przez patro-
lujący swój sektor okręt
TRANSPORTOWIEC „GOYA” podwodny L-3, który wystrzelił
w 1945 r. wykorzystywany był do w stronę statku torpedy. Jedna
ewakuacji niemieckich uciekinie- z nich trafiła w zbiornik paliwa.
rów z Prus Wschodnich. W trakcie Eksplozja złamała „Goyę” na pół.
czterech rejsów przewiózł ponad Statek zatonął w ciągu kilku mi-
20 tys. osób. 16 kwietnia zaokrę- nut. Zorganizowano szybką akcję
towano ponad 7 tys. ludzi, w więk- ratowniczą, ale udało się uratować
szości wycofujących się z Gdańska zaledwie 180 osób. Po latach zlo-
żołnierzy. Statek wyszedł z portu kalizowano wrak „Goi”. Stał się
magnesem przyciągającym poszu-
kiwaczy skarbów i zwykłych rabu-
siów. Wprawdzie należy uzyskać
oficjalne zgody urzędów morskich
na nurkowanie w rejonie wraków,
ale tajemnicze i nieznane pociąga.
W 2003 r. w maju na wrak wybrali
się płetwonurkowie, którzy chcieli
kręcić film. – Byli to Holender
i Niemiec polskiego pochodzenia
– opowiada kpt. R. Szymaniuk.
– Mieli sprzęt turystyczny. Do oddy-
chania na dużych głębokościach
zastosowali złą mieszankę.
Wyprawa zakończyła się tragicz-
nie, obaj zginęli. O wydobycie ciał
MARIAN KLUCZYŃSKI (2)
z dużej głębokości poproszono
nurków z Marynarki Wojennej.
Nurkowie z „Piasta” wraz z nurka-
mi z ORP „Lech” podjęli się tego
zadania. Bosman Andrzej
Biegalski, bosman Roman
Makarow i chor. mar. Grzegorz
Mączka zeszli na dno. Jak wspomi-
nają po latach, „Goya” to prawdzi-
we cmentarzysko. Pełno tam cza-
szek, ludzkich kości, rozrzuconego
sprzętu. Nurkowie leżeli na dnie.
Nie odebrali morzu jego tajemnicy.
Stracili życie. Ich ciała wydobyto na
powierzchnię i przekazano do za-
kładu medycyny sądowej.

i komfort pracy. Używany jest podczas
wszystkich nurkowań. W dzwonie nurko-
wie mają szanse na przeżycie w razie awa-
rii sprzętu. Utrzymywana jest tam podusz-
ka powietrzna, można też podłączyć się do
systemów oddychania i porozumieć z ba-
zą. Nurkowie na OP mogą podać powie-
trze potrzebne do szasowania balastów,
a także do oddychania i wentylacji. Mogą
również podać powietrze techniczne wy-
korzystywane przez mechaników do uru-
chamiania urządzeń.
Zdarza się też, że „Piast” asystuje pod-
czas samoratowania załóg okrętów pod-
wodnych. Zbiera ich z powierzchni wo-
dy, a lekarze i sanitariusze przeprowa-
dzają selekcję uratowanych. Część z nich
trafia do znajdującej się na okręcie trzy-
przedziałowej komory dekompresyjnej.
Dobrze ubrani
Okręt przeszedł modernizację pod ko-
niec lat 90. i jest doskonale wyposażony.
Ma sprzęt na dobrym, światowym pozio-
mie. Nurkowie używają zasilanych prze-
wodowo hełmów firmy Comex, skafan-
drów suchych, tkaninowych, a także
używanych w wodach zanieczyszczo-
nych. Automaty oddechowe wyprodu-
kowała firma Poseidon. Wykonując
większość prac podwodnych, korzystają
z zestawu Nupak, sprzętu nurkowego lek-
kiego i ciężkiego. – Nie sprzęt spędza
nam sen z powiek, lecz braki kadrowe
– dodaje kmdr por. A. Kończal. – W cią-
gu doby nurek może wziąć udział
w trzech nurkowaniach, następny raz do-
piero po 24 godzinach wypoczynku.
W ciągu miesiąca nurkowań może być
tylko osiem. Trzeba tak planować zaję-
cia, aby uwzględniać nieprzewidziane
zdarzenia. Czyli, jeżeli ktoś będzie po-
trzebować naszej pomocy, to musimy jej
udzielić, przestrzegając jednak tych
ostrych przepisów. 

nr 16/2007 Polska Zbrojna 37

 ŻANDARMERIA WOJSKOWA

PROFILAKTYKA antynarkotykowa jed-

nych żołnierzy interesuje innych nie.
Podczas spotkań każdy z nich dostaje
ulotkę o zagrożeniach płynących
z zażywania narkotyków.

Zażywasz – przegrywasz
KRZYSZTOF WILEWSKI

W jednostkach Garnizonu Inowrocław żandarmi postawili na profilaktykę.

J
Pojawiają się w inowrocławskich pułkach przynajmniej raz w miesiącu.
Efekt? W 2006 r. nie wykryto w Inowrocławiu ani jednego przypadku zażycia
narkotyków przez żołnierzy.
Jest godzina 9. W ogromnej sali szko- zainteresować, wzbudzić ciekawość. Je- nia. – Zażywając narkotyki, musisz się
leniowej 2 Pułku Komunikacyjnego żeli to się uda, znacznie łatwiej jest prze- liczyć z tym, że trujesz cały organizm,
z Inowrocławia siedzą żołnierze ze kazać im wiedzę o zagrożeniach, jakie bo nie ma strefy, na którą one nie dzia-
wszystkich kompanii. Przed nimi wyło- niesie ze sobą zażywanie narkotyków. łają negatywnie – mówił żołnierzom
żono tablice informacyjne o najpopular- Pierwszą część spotkania z żołnie- chor. Zaręba. – Wywołują zaburzenia
niejszych narkotykach, zaś każdemu roz- rzami z 2 pk z Inowrocławia prowadzi układu pokarmowego, oddechowego,
dano ulotki o skutkach ich zażywania. chor. Paweł Zaręba, inspektor sekcji krążeniowego, wyliczać tak można bar-
Jedni czytają je z wyraźnym zaciekawie- profilaktyki ŻW z Bydgoszczy. Korzy- dzo długo – dodał.
niem, inni jedynie przeglądają. stając z multimedialnej prezentacji, po- Po części informacyjnej spotkania
– Kto mi powie, kogo możemy na- kazuje najczęściej pojawiające się przyszedł czas na dyskusję z żołnierza-
zwać narkomanem? – rozpoczyna spo- w obiegu narkotyki. To od razu wzbu- mi. Jak zdradza chorąży Kiełb, czasem
tkanie żandarm. Na sali zapada cisza. dza ciekawość wśród zgromadzonych pytania zadawane przez żołnierzy są
Nikt nie potrafi odpowiedzieć na to ni- na sali żołnierzy. – Zdajemy sobie spra- trudne i trzeba uważać, jakich odpo-
by proste pytanie. wę, że pokazując im, jak wyglądają wiedzi się udziela. – Gdy ktoś pyta na
Młodszy chorąży sztabowy Roman narkotyki, przekazujemy wiedzę, któ- przykład o ceny, to nie odpowiemy kon-
Kiełb z placówki ŻW z Inowrocławia, rą mogą wykorzystać w niewłaściwy kretnie, bo może ktoś stwierdzi, że
który wspólnie z kolegami z Oddziału sposób. Ale nie ma innej metody, gdy przecież to nie jest aż tak drogie. Le-
ŻW z Bydgoszczy regularnie prowadzi chce się powiedzieć o śmiertelnym za- piej opowiedzieć o przypadkach, kie-
spotkania profilaktyczne z żołnierzami grożeniu związanym z narkotykami dy uzależnienie kończy się wyprzeda-
z jednostek Garnizonu Inowrocław, mó- – mówi chor. Zaręba. żą majątku, kradzieżami, prostytucją
wi, że każda pogadanka to swojego ro- Podczas pogadanek omawiane są nie – opowiada Kiełb.
dzaju gra, której celem jest dotarcie do tylko rodzaje narkotyków, ale przede Jeszcze parę lat temu zdarzało się, że
żołnierzy. Aby odnieść skutek, trzeba ich wszystkim konsekwencje ich zażywa- podczas kontroli narkotestami na dzie-

38 Polska Zbrojna nr 16/2007

 WKŁADAM MUNDUR – NIE PIJĘ FLESZ

O ptymizmem napawa-
ją żandarmów dobre
wyniki profilaktyki anty-
narkotykowej. W tej becz-
ce miodu jest jednak i łyż-
ka dziegciu. Problemem,
z którym nie można jak na
razie sobie poradzić, jest
alkohol. – W tym przypad-
ku obserwujemy niestety
wyraźną tendencję zwyżko-
wą – mówi wprost mjr Mi-
rosław Dłużniewski.
– Problem spożywania al-
koholu na terenie jedno-
stek, czy co gorsza w cza-
sie służby, dotyczy nie tyl-
ko żołnierzy służby zasad-
niczej, ale również kadry.
Żandarmi nieoficjalnie
przyznają, że tak jak
w przypadku narkotyków
nie ma publicznego przy-
zwolenia na ich zażywanie
i posiadanie, tak w przy-
padku alkoholu jest już zu-
pełnie inaczej. – Przyłapani
mówią, że przecież alkohol
jest dla ludzi – mówił jeden
z żandarmów. – Mają ra-
cję, jednak gdy wkładają
LEGIONOWO. 1 kwietnia 2007 r. funkcjo-
nariusze KPP w Sochaczewie zatrzymali
szer. Piotra Z. z jednostki wojskowej w Le-
mundur, obowiązują ich gionowie w związku z podejrzeniem usiło-
trochę inne zasady niż po- wania gwałtu na jednej z mieszkanek
za murami koszar, a to chy- Sochaczewa oraz spowodowania u niej ob-
ba trudno niektórym zaak- rażeń ciała. Niezwłocznie po ustaleniu, że
sprawca jest żołnierzem, policjanci powia-
ceptować – dodał.
domili Żandarmerię Wojskową, która pod-
Może więc, skoro akcja
jęła dalsze czynności. Ustalono, że szer.
przeciwko narkotykom Piotr Z. od 4 lutego br. przebywa na samo-
przynosi efekty, warto zor- wolnym oddaleniu i jest poszukiwany przez
ganizować ogólnopolską Wojskową Prokuraturę Garnizonową
akcję: wkładam mundur w Warszawie. Poszkodowana rozpoznała
– nie piję? szer. Piotra Z. jako sprawcę.

Elektroniczny pies LUBLIN. 5 kwietnia w Lublinie odbyła się od-

i narkotesty prawa rozliczeniowo-koordynacyjna kierowni-

czej kadry Żandarmerii Wojskowej. Oceniono
i podsumowano działalność oddziałów

Ż andarmi dysponują szerokim wa-

chlarzem środków do wykrywania
narkotyków, zarówno w organizmach
za 2006 r., wytyczając zadania do realizacji
w roku bieżącym. Komendant główny ŻW
przedstawił także dalsze kierunki rozwoju
żołnierzy – narkotesty badające mocz, i ewolucji tej formacji.
ślinę czy pot, jak i w pomieszczeniach
– psy oraz urządzenia elektroniczne wy-
krywające cząsteczki narkotyków i mate-
riałów wybuchowych. Od niedawna korzy-
stają z detektora do wykrywania narkoty-
ków oraz materiałów wybuchowych
Vapor Tracer 2. Elektroniczny pies, jak
nazywają go żandarmi, to produkt z naj-
wyższej półki. Jego skuteczność jest bar-
KRZYSZTOF WILEWSKI (2)

dzo wysoka, a ponieważ żandarmeria nie

ma swoich psów tropiących, wykorzystu-
je go do kontroli pomieszczeń, gdy aku-
rat nie jest możliwe skorzystanie z po-
mocy policji lub straży granicznej.
sięciu żołnierzy zasadniczej służby woj-
skowej aż sześciu miało wyniki pozytyw-
ne. Dziś garnizon może poszczycić się
tym, że od ponad roku u żadnego żołnie-
rza nie wykryto narkotyków. Jak wyja-
śnia mjr Mirosław Dłużniewski, szef wy-
działu dochodzeniowo-śledczego Od-
działu Żandarmerii Wojskowej w Byd-
goszczy, to efekt ogólnopolskiej akcji
oraz postawienia w całym województwie,
w tym również w Inowrocławiu, na sze-
roko pojętą profilaktykę. – Pod koniec
2005 r. został opracowany na szczeblu
ministra program dotyczący przeciw-
działania narkomanii, gdzie uszczegóło-
wiono zadania, jakie w tej dziedzinie ma
realizować m.in. żandarmeria – komen-
tował. – Jako bydgoski oddział przepro-
wadziliśmy w 2006 r. 178 zajęć z profi-
laktyki, co w praktyce oznacza, że byli-
śmy w jednostkach prawie co trzeci dzień
– mówił mjr Dłużniewski z zadowole-
niem. – Przebadaliśmy ponad 2,5 tys. żoł-
nierzy, a profilaktyce z zakresu przeciw-
działania narkomanii poddaliśmy ponad
6 tys. żołnierzy.
Kierujący placówką żandarmerii
w Inowrocławiu st. chor. Piotr Słysz pod-
kreśla, że kluczem do dobrych wyników
profilaktyki było umiejętne dotarcie do
żołnierzy szczególnie w pierwszych
dniach pobytu w koszarach. – Wtedy są
oni zainteresowani tym, co się do nich
mówi – wyjaśnia Słysz, dodając, że bar-
dzo często żołnierze dopiero w wojsku
po raz pierwszy spotykają się z profilak-
tyką antynarkotykową.
Żandarmi nie ukrywają, że skutecz-
ność profilaktyki antynarkotykowej jest
uzależniona od kilku elementów. Żoł-
nierz musi znać zagrożenia, jakie niosą
narkotyki, zdawać sobie sprawę z konse-
kwencji prawnych związanych z ich po-
siadaniem i zażywaniem. Trzeba go prze-
konać, że nie warto zażywać, bo i tak zo-
stanie się złapanym.  Oprac. G.P.
MORĄG. 2 kwietnia na podstawie informa-
cji zebranych przez PŻW w Morągu zatrzy-
mano czterech żołnierzy z 16 Brygady
Zmechanizowanej: szer. szer. Rafała B.,
Marka Z., Jarosława S. i Adriana M.
Zatrzymani są podejrzani o znęcanie się fi-
zyczne i psychiczne nad dwoma żołnierza-
mi z tego samego wcielenia.
OLESZNO. WŻW w Olesznie uzyskał infor-
mację, że sierż. Sebastian I. z 2 Brygady
Zmechanizowanej w Złocieńcu ma broń bez
zezwolenia. 4 kwietnia przeszukano miej-
sce pełnienia służby i zamieszkania żołnie-
rza. W trakcie rewizji znaleziono istotne ele-
menty broni, na które sierż. Sebastian I. nie
miał pozwolenia. Podejrzany wyjaśniał, że
jest kolekcjonerem militariów z czasów
II wojny światowej.
PRZEMYŚL. Dla uczczenia Światowego
Dnia Zdrowia żandarmi z placówki ŻW
w Przemyślu założyli 29 marca klub zrze-
szający krwiodawców. Działa w nim 15
osób, które mają na swoim koncie blisko
40 litrów oddanej krwi.

nr 16/2007 Polska Zbrojna 39

KULISY WOJSKOWE ODDZIAŁY GOSPODARCZE

Logistyczne

GIGANTY
ALEKSANDER RAWSKI/BELLONA
BOGUSŁAW POLITOWSKI

Od końca lat 90. przymierzano się do tego tematu jak pies do jeża. Teraz nagle rozpoczął
się sprint. Tyle że sprinter na mecie dostaje zadyszki. Oby więc zadyszką, zmarnowaniem
pieniędzy i krzywdą wielu ludzi nie skończyło się tworzenie wojskowych oddziałów
gospodarczych – mówią znawcy tematu.

I
dea bez wątpienia jest słuszna. Do-
wódców jednostek wojskowych
trzeba odciążyć od myślenia o my-
dle i powidle, częściach zamien-
nych, szczepieniach czy praniu bie-
lizny. Jednostki (szczególnie bojowe)
mają się szkolić, dbać o wysoki poziom
gotowości bojowej. Aby tak było, po wie-
lu latach analiz, dociekań, pomysłów
i snucia koncepcji postanowiono utwo-
rzyć w niektórych garnizonach wojsko-
we oddziały gospodarcze. W niektórych,
bowiem będą też WOG-i obsługujące kil-
ka garnizonów równocześnie.
Przedsięwzięcie już na pierwszy rzut
oka wydaje się gigantyczne. Oto bowiem
po zreformowaniu z jednostek wojsko-
wych i instytucji wyłączone zostaną
wszelkie finansówki, mundurówki, żyw-
nościówki, a nawet służby medyczne, sło-
wem cała logistyka. Funkcje tych służb
w jednostkach przejmą właśnie WOG-i.
Aby przeprowadzić taką operację, trze-
ba wykonać ogromną pracę inwentary-
zacyjną i zdawczo-odbiorczą. Ale nie tyl-
ko o mienie chodzi. Zatrudnieni w tych
służbach ludzie, zarówno mundurowi,
jak i cywile, w mniejszej części pozosta-
ną w jednostkach, w większej przejdą (je-
śli zechcą) do pracy w WOG-ach. Pół
biedy, jeśli WOG będzie zlokalizowany
w miejscowości w której mieszka żoł-
nierz czy pracownik. Gorzej, gdy okaże
się, że do pracy trzeba nagle dojeżdżać
kilkanaście kilometrów.
Program pilotażowy
Już przy pierwszych próbach zmian
strukturalnych ich twórcy zrozumieli chy-
ba ogrom przedsięwzięcia, bo nie zdecy-
dowano się na krótką komendę – wyko-
nać jednolicie, wszędzie – jak to bywa
w wojsku, lecz rozpoczęto od programu
pilotażowego. Zgodnie z jego założenia-
mi, już od stycznia 2008 r. wojskowe od-
działy gospodarcze zaczną działać pełną
parą na razie tylko w sześciu garnizonach.
WOG z numerem jeden powstanie w Wę-
drzynie, z numerem dwa we Wrocławiu,
kolejne będą w Bielsku-Białej, Gliwi-
cach, Dęblinie i Ustce.
W Bielsku-Białej idea WOG-u może
być wprowadzona szybko i będzie w mia-
rę prosta w realizacji, bo pod jego pieczą
znajdzie się tylko jedna instytucja za-
miejscowa – WKU z Żywca. W innych
miejscowościach będzie jednak o wiele
trudniej. Pod WOG w Wędrzynie przej-
dzie na przykład 26 jednostek i instytu-
cji, w tym cały garnizon Skwierzyna,
Międzyrzecz, a nawet instytucje z Go-
rzowa Wielkopolskiego i Zielonej Góry.
Tutaj w grę wchodzą już dziesiątki kilo-
metrów od oddziału do instytucji.
Zanosi się, że istnym logistycznym
molochem będzie WOG we Wrocławiu.
Swoim zasięgiem oprócz garnizonu,
w którym stacjonuje, obejmie także nie-
daleki oleśnicki garnizon, ale także
znacznie oddalone Komprachcice i Krap-
kowice. W sumie oddział ma pod logi-
styczną opieką prawie 70 podmiotów.
Będą to nie tylko jednostki i instytucje
podległe Wojskom Lądowym, lecz tak-
że Siłom Powietrznym i instytucjom cen-
tralnym. Już na etapie planowania struk-
tur WOG-u Wrocław rodziły się sugestie,
aby w tak dużych garnizonach powstawał
nie jeden, lecz dwa oddziały gospodar-
cze. Nie wzbudziły jednak zainteresowa-
nia. Jak mówią członkowie grupy orga-
nizacyjno-przygotowawczej WOG-u
Wrocław, instytucja ta będzie zatrudnia-
ła w efekcie ponad tysiąc osób. Swoje ma-

40 Polska Zbrojna nr 16/2007

 STRUKTURA ORGANIZACYJNA ODDZIAŁÓW
oparta będzie głównie na pracownikach wojska,
a więc tańszej sile roboczej (mundurowi mają ob-
jąć jedynie funkcje: dowódcy WOG-u, zastępców
i szefów pionów).

PIOTR PRYMLEWICZ/BELLONA (2)

WOJSKO POWINNO SIĘ SZKOLIĆ, więc dowódców jednostek wojskowych trzeba odciążyć
od myślenia o mydle i powidle, częściach zamiennych, szczepieniach czy praniu bielizny.

gazyny, warsztaty, kasy i inne obiekty,
a także ludzi będzie miała rozlokowanych
w tak wielu miejscach, że trudno będzie
to ogarnąć nadzorem i sprawnym syste-
mem kierowania. W tak dużym rozdrob-
nieniu, każdy wyciąg z rozkazu, każda
decyzja szefa WOG-u pochłonie kilogra-
my papieru.
Taniej czy drożej
WOG-i mają usprawnić, zracjonali-
zować i poprawić jakość usług logi-
stycznych. Mają także zmniejszyć ich
koszty w garnizonach. Czy jednak tak
będzie? Co prawda struktura organiza-
EKSPERT
B. POLITOWSKI
cyjna oddziałów opierać się ma głów- Musieliśmy przygotować zakres dzia-
nie na pracownikach wojska, a więc łania dla formowanego WOG-u oraz
tańszej sile roboczej (mundurowi obej- karty opisu kluczowych stanowisk.
mą jedynie funkcje dowódcy WOG-u, Wszystko w bardzo szybkim tempie.
zastępców i szefów pionów), to jednak Niedługo zacznie się nabór pracowni-
przykład wrocławski, po rozpisaniu ków na nowe stanowiska, a 1 września
struktury organizacyjnej, pokazuje, że tego roku WOG ma być sformowany.
trzeba będzie zatrudnić ponad 400 no- Na pytanie, czy chciałby dowodzić no-
wych pracowników. Czy tyle dodatko- wą instytucją, pułkownik uśmiechnął
wych etatów w wojsku, w obrębie tyl- się i przecząco pokiwał głową.
ko jednego oddziału gospodarczego, Jak na zmiany zapatrują się dowód-
wpłynie na obniżenie kosztów zabez- cy jednostek w garnizonie? Ppłk An-
pieczenia logistycznego jednostek i in- drzej Bzymek – dowódca 2 Batalionu
stytucji we Wrocławiu? Dowodzenia Śląskiego Okręgu Wojsko-
Płk Krzysztof Krużycki jest doświad- wego ogólnie jest zadowolony, ma jed-
czonym logistykiem. Nie tak dawno nak wiele zastrzeżeń. Uważa, że jeśli
tworzył inną strukturę – Rejonową Ba- założenia zawarte w planach będą do-
zę Materiałową. Kierował nią przez kil- brze realizowane, to będzie to właści-

płk Krzysztof
Krużycki,
szef Oddziału Zabezpieczenia
Funkcji Państwa Gospodarza
ŚOW:
– Tempo wprowadzania programu
pilotażowego jest bardzo duże.
Trochę ponad tydzień mieliśmy na
opracowanie wniosków organizacyj-
no-etatowych oraz wykazu zmian do
etatów w jednostkach i instytucjach
objętych programem pilotażowym.
Niedługo zacznie się nabór pracow-
ników na nowe stanowiska,
a 1 września tego roku WOG ma być
sformowany.
ka lat i wie, jak trudno jest panować
nad tak dużą instytucją usługową. Te-
raz, pracując nad propozycją struktury
jeszcze większego logistycznego mo-
locha, miał swoją koncepcję organiza-
cyjną. Chciał wykorzystać swoją wie-
dzę i doświadczenie. Nie udało się
w pełni. Po konsultacjach ze sztabow-
cami DWLąd zrodził się inny schemat
organizacyjny. Czy słuszny? Jak mówi
pułkownik, czas pokaże. – Tyle że te-
go czasu nie ma. Tempo wprowadza-
nia programu pilotażowego jest bardzo
duże. Na opracowanie wniosków orga-
nizacyjno-etatowych oraz wykazu
zmian do etatów w jednostkach i insty-
tucjach objętych programem pilotażo-
wym mieliśmy trochę ponad tydzień.
wy kierunek zmian. Zastrzeżenia budzi
jednak przykład WAK-ów, które nie-
dawno wyłączono z jednostek, a teraz
dowódcy niczego się nie mogą dopro-
sić. Wtedy też założenia były na papie-
rze mądre, gorzej, gdy przyszło do ich
realizacji. Pułkownika przeraża także
tempo tworzenia WOG-ów. – Przecież
na przygotowanie i przekazanie całego
mienia do nowej instytucji potrzeba tro-
chę czasu. Ludzi, którzy będą pracowa-
li w WOG-ach, też trzeba chyba prze-
szkolić i przygotować, aby byli kompe-
tentni. Jeżeli zabierze mi się finansów-
kę i inne służby we wrześniu, to kto za-
mknie rok budżetowy jednostki, kto
zrobi plany finansowe na następny rok?
A jeśli plany zrobi już WOG, to jaki 

nr 16/2007 Polska Zbrojna 41

KULISY
AAAAAAA
WOJSKOWE
AAAAAAAA
ODDZIAŁY GOSPODARCZE
Trudne początki
Zgodnie z założeniami programu pilotażowego, już od stycznia 2008 r.
wojskowe oddziały gospodarcze zaczną działać pełną parą na razie tylko
w sześciu garnizonach. WOG z numerem jeden powstanie w Wędrzynie,
z numerem dwa we Wrocławiu, kolejne będą w Bielsku-Białej,
Gliwicach, Dęblinie, i Ustce.
wpływ będę miał na to jako dowódca
jednostki? Uważam, że na mądrą trans-
formację i stworzenie nowej instytucji
czasu jest zdecydowanie za mało.
Lepiej czy gorzej
Pułkownik Bzymek zastanawia się
także nad sprawnością takiego molocha.
Teraz, gdy w batalionie zepsuje się sa-
mochód czy jakieś urządzenie, odpo-
wiedni ludzie dostają komendę i szuka-
ją części zamiennych. Po kilku godzi-
nach, a gdy trzeba, to nawet po godzi-
nach pracy, warsztatowcy usuwają uster-
kę. Samochód czy urządzenie szybko
jest sprawne. Pułkownik obawia się, czy
w przyszłości więcej czasu nie zajmie
przypadkiem samo zgłoszenie sprawy
do WOG-u, nie mówiąc już o naprawie.
Przecież zatrudnieni w warsztacie me-
chanicy nie będą mu podlegać. Nie bę-
dzie mógł wydawać im poleceń.
W ferworze zmian i planowań zapo-
mniano także o tym, że aby WOG-i do-
brze funkcjonowały, trzeba zmienić wie-
le przepisów, w tym także w regulami-
nach. Weźmy taki przykład: obecnie szef
służby żywnościowej, zgodnie z przepi-
sami, ma obowiązek kontrolować jakość
przygotowywanych w jednostce posił-
ków. Krótko mówiąc, powinien spróbo-
wać w stołówce, jaki obiad kucharze
przygotowali. Czy szef żywnościowy
z WOG-u będzie w stanie objechać kil-
ka garnizonów, aby w każdej jednostce
spróbować zupy i drugiego dania? Na
42 Polska Zbrojna
ALEKSANDER RAWSKI/BELLONA
PIOTR PRYMLEWICZ/BELLONA
TWORZENIE
pewno nie. Trze- WOG-ÓW ku 2008 r. Jednak sformo-
ba więc zmie- Przedsięwzięcie już na pierwszy wane mają być już do
nić przepisy, rzut oka wydaje się gigantyczne. 1 września tego roku.
lecz o tym nikt Oto bowiem po zreformowaniu, z jed- Czy cztery miesiące
jeszcze nie nostek wojskowych i instytucji wyłą- wystarczą na obsadze-
myśli. Proce- czone zostaną wszelkie finansówki, nie wszystkich etatów,
dury zmiany mundurówki, żywnościówki, a na- zgranie ludzi, systemów,
przepisów, re- wet służby medyczne, słowem wszelkie inwentaryzacje
gulaminów po- cała logistyka. i przekazania? Specjaliści
winny chyba toczyć twierdzą, że nie.
się równolegle.
Jolanta Rosolska jest Co wtedy, gdy się nie uda?
główną księgową Komendy Garnizo- Negatywne opinie wielu ludzi z róż-
nu Wrocław. Już wie, że ona oraz wszy- nych środowisk nie dotyczą samej idei
scy podlegli jej pracownicy przejdą do zmian i tworzenia logistycznych od-
WOG-u. Niestety, także ma wiele obaw. działów gospodarczych, lecz zbyt du-
Nikt nie mówi na przykład, jakie etaty bę- żego tempa i chaosu przy tworzeniu tej
dą do objęcia w nowej instytucji. Nie wia- nowej instytucji. Co nagle, to po dia-
domo, kto zyska, a kto straci. Widzi tak- ble – mówi stare przysłowie. Czy i tym
że wiele problemów organizacyjnych. Jak razem się okaże, że nieprzemyślane do
mówi, w nowej sytuacji nawet na wysta- końca decyzje, zamiast pomóc i uła-
wienie zwykłego zaświadczenia o zarob- twić, utrudnią funkcjonowanie jedno-
kach żołnierz zawodowy czy pracownik stek i instytucji?
będzie musiał czekać kilka dni. Obieg do- Pocieszać się można tylko tym, że pro-
kumentów w takim molochu może być gram jest pilotażowy i dotyczy znikomej
swoistą blokadą i wydłużać każdą proce- liczby garnizonów. Być może będzie tak,
durę. Zdaniem tej doświadczonej księgo- że nawet z dużymi kłopotami, ale WOG-
wej pośpiech przy tworzeniu nowej insty- i po jakimś czasie zaczną działać nale-
tucji jest zbyt duży. Sprawy finansowe są życie. Ale co będzie, jeśli okażą się nie-
tak istotne, że nie może być bałaganu. Ot, wypałem? Co z ludźmi poddanymi eks-
chociażby zmiana płatnika w ZUS-ie dla perymentowi? Czy do operacji na ży-
takiej dużej liczby wojskowych i cywilów wym organizmie ludzie odpowiedzialni
zatrudnionych w armii to sprawa wyma- nie powinni przygotować się lepiej, spo-
gająca sporej pracy. kojniej, dać sobie więcej czasu? Czy
Pełną parą eksperymentalne WOG-i wzięto pod uwagę aspekt społeczny ca-
powinny rozpocząć działanie na począt- łego przedsięwzięcia? 
nr 16/2007
 WOJSKO MISJE

W Bagram
Od października 2006 r.
polska baza Biały Orzeł
w Bagram była domem dla
X zmiany Polskiego

nikt się nie nudził

Kontyngentu Wojskowego
działającego w ramach
operacji „Enduring
Freedom”. Jej pobyt
w Afganistanie powoli JAC E K M AT U S Z A K
dobiega końca, a tym

D
samym zbliża się kres
polskiego udziału w tej misji.

Dziesiąta zmiana (ostatnia) polskiego

kontyngentu liczyła w sumie 108 żołnie-
rzy, którymi dowodził ppłk Piotr Sołomo-
now. Główny ciężar prac wynikających
z zadań, jakie postawiono przed Polaka-
mi, spoczywał na plutonie saperów. Wbrew
pozorom nie była to wcale łatwa praca.
DLA DOBRA BAZY
Zadaniem naszych saperów było roz-
minowanie terenów bazy do tej pory
nieoczyszczonych z materiałów i przed-
miotów niebezpiecznych. Jak się oka-
zało, nie było to proste. – Gdy rozpo-
czynaliśmy misję, ziemia była tak twar-
da, że trudno było wbić w nią nawet
nóż saperski. Dlatego prace rozmino-
wania posuwały się wolniej, niż pier-
wotnie zakładaliśmy – ocenia zastępca
dowódcy PKW mjr Marek Niewiadom-
ski. – Nie oznacza to jednak, że nie wy-
konywaliśmy zadania. Na tyle, na ile
udawało się nam wygrać z pogodą, na-
si saperzy systematycznie prowadzili
prace na ścieżkach saperskich. A o tym,
że nie było to proste, niech świadczy
fakt, że tegoroczna afgańska zima by-
ła chyba zimą stulecia. Spadło tyle
śniegu, że trudno było się poruszać
– wspomina mjr Niewiadomski.
Oprócz prac rozminowania saperzy
prowadzili też inną działalność: wykona-
li ponad 900 metrów głównej drogi. By-
ły to prace kompleksowe, polegające na
wytyczeniu koryta drogi, jej utwardze-
niu i wyprofilowaniu. Z uwagi na pogo-
dę nie została ona pokryta asfaltem, a je-
ALEKSANDER RAWSKI/BELLONA

dynie utwardzona. Ponadto wyremonto-

wali kilka dróg bocznych na terenie ba-
zy. – Szczególnie dumni jesteśmy z prac
konstruktorskich, jakie wykonaliśmy na
terenie lotniska. Z dużym uznaniem ko-
alicjantów spotkały się osłony ogniowe
wykonane przez naszych konstruktorów
zgodnie z projektem przygotowanym
przez koalicjantów dla samolotów bli- 

nr 16/2007 Polska Zbrojna 43

WOJSKO MISJE
skiego wsparcia F-15 – z dumą podkre-
śla mjr Niewiadomski.
LOGISTYCY POTRZEBNI
Zadanie do wykonania miał także
36-osobowy zespół ludzi tworzący Na-
rodowy Element Wsparcia (NSE), re-
krutujący się z 10 Opolskiej Brygady
Logistycznej. Należało do niego zabez-
pieczanie prac saperów, zespołu sztur-
mowego oraz ogólnego funkcjonowa-
nia bazy. Dbał o to, by było w niej czy-
sto, by nie brakowało wody, a śmieci
były wywożone na czas. W ramach
NSE działało także ambulatorium, któ-
rego personel czuwał nad stanem zdro-
wia żołnierzy.
– Mimo że było nas 36 osób, to biorąc
pod uwagę liczbę zadań, jakie na nas spa-
dły, przydałoby się jeszcze kilka dodat-
kowych par rąk do pracy – uważa dowód-
ca NSE mjr Andrzej Woźny. Ma za sobą
już dwie misje, a ta jest kolejnym etapem
w jego służbie wojskowej. – Jeszcze
przed wyjazdem starałem się tak skom-
pletować zespół, byśmy byli w stanie wy-
konać każde powierzone nam zadanie.
Dzisiaj, pod koniec misji, oceniam, że
udało się nam, choć było trudno. Ale sta-
raliśmy się tak działać, by każdy mógł li-
czyć na każdego – podkreśla mjr Woź-
44 Polska Zbrojna
ny. Przyznaje jednocześnie, że pojawie-
nie się kolejnych Polaków w Afganista-
nie z jednej strony cieszyło go, a z dru-
giej oznaczało nieco więcej zmartwień.
– Nasi żołnierze pełnią służbę nie tylko
w Bagram, ale też w Kabulu i innych
miejscach. Gdy zaczęli pojawiać się
w Afganistanie, na dowodzone przeze
mnie NSE spadł obowiązek ich zaopa-
trywania. Oznaczało to konieczność czę-
stych wyjazdów, m.in. do Kabulu. A tu,
na miejscu, potrzebna była każda para
rąk. Ale i tak daliśmy radę – z zadowo-
leniem stwierdza dowódca NSE. Pytany
POWRACAJĄCY Z MISJI
ENDURING FREEDOM
ŻOŁNIERZE BARDZO
OSTROŻNIE UDZIELAJĄ RAD
PRZYBYWAJĄCYM DO BAGRAM
POLAKOM, PONIEWAŻ
NOWA MISJA MA ZUPEŁNIE
ODMIENNY CHARAKTER
o rady dla przybywających do Bagram
Polaków jest raczej powściągliwy, po-
dobnie jak inni żołnierze z „Enduring
Freedom”. – Ta nowa misja ma zupełnie
inny charakter niż nasza. Dlatego trudno
radzić coś innego, poza tym, by uważa-
li na siebie.
Na brak zajęć nie narzekał także mjr
Zbigniew Kosztowny, który w operacji
„Enduring Freedom” był szefem sekcji
personalnej. Przyznaje, że chociaż kon-
tyngent nie był duży, nie narzekał na nu-
dę. – Oprócz wykonywania tradycyjnych
zadań byłem także nieetatowym ofice-
rem prasowym. Zajmowałem się również
prowadzeniem postępowań dyscyplinar-
nych i kilkoma innymi rzeczami. Dlate-
go miałem niewiele wolnego czasu.
ODSTRESOWANIE
Gdy jednak czas na to pozwalał, na-
si żołnierze aktywnie włączali się w ży-
cie bazy. Wspólnie z innymi kontyn-
gentami brali udział w rozgrywkach
sportowych, m.in. w turnieju tenisa sto-
łowego, w którym nasze dwie dwuoso-
bowe drużyny zajęły dwa pierwsze
miejsca. Ze zmiennym szczęściem gra-
li nasi piłkarze, ale ogólny bilans ich
zmagań wyszedł na plus.
Duże sukcesy zanotowali także nasi
modelarze. Plut. Zbigniew Kowalew-
ski zdobył pierwsze miejsce na pierw-
szej wystawie za model czołgu. Zresz-
tą jak podkreślał kapelan kontyngentu
ks. mjr Mariusz Śliwiński, aktywne
uprawianie sportu to jeden ze sposobów
na rozładowanie stresu. – Mimo iż po-
zornie była to spokojna misja, trudno
nr 16/2007
było pozbyć się stresu. Nie dotyczyło to
zresztą tylko saperów. Na misji zawsze
trzeba być czujnym i uważnym. Dlate-
go tak ważne jest, by umieć znaleźć
chwilę dla siebie – zwraca uwagę kape-
lan. Za tymi słowami przemawia nie tyl-
ko jego doświadczenie jako księdza, ale
także misjonarza. Dla ks. Śliwińskiego
jest to już czwarta misja.
BYŁO WARTO
Pytani o to, czy było warto przyjechać
do Afganistanu, wszyscy odpowiadają,
że tak. Dla wielu, a wśród nich plut. Zbi-
gniewa Kowalewskiego, była to pierw-
sza misyjna przygoda. – Przyjechałem
na misję po raz pierwszy w życiu. W woj-
sku służę 21 lat i chciałem się sprawdzić.
Dzisiaj wiem, że było warto.
W trakcie misji plut. Kowalewski był
operatorem walca i spycharki, jego dru-
żyna prowadziła prace drogowe na tere-
nie bazy. Ostatnio pracował przy rozbu-
dowie bazy Sharana. – Najbardziej za-
skoczyło mnie to, że chociaż byliśmy
z różnych pododdziałów naszej jednost-
ki, udało się nam tak dobrze i szybko
stworzyć jeden zespół. Poza tym cieszę
się, że to pół roku powoli się kończy, bo
tęsknię już za rodziną i domowym je-
dzeniem. Ale na pewno nie żałuję, że tu
przyjechałem.
Tak jak plut. Kowalewski, który w kra-
ju jest sierżantem sztabowym, zadowo-
leni są też inni. Dla wielu pobyt w bazie
nr 16/2007
plut. Zbigniew
Kowalewski
– Przyjechałem na misję po raz
pierwszy w życiu. W wojsku słu-
żę 21 lat i chciałem się spraw-
dzić. Dzisiaj wiem, że było war-
to. Najbardziej zaskoczyło mnie
to, że chociaż byliśmy z różnych
pododdziałów naszej jednostki,
udało się nam tak dobrze i szyb-
ko stworzyć jeden zespół. Poza
tym cieszę się, że to pół roku
powoli się kończy, bo tęsknię
już za rodziną i domowym je-
dzeniem. Ale na pewno nie ża-
łuję, że tu przyjechałem.
Wielu żołnierzy w Bagram mogło zdobyć nowe uprawnienia. Niektórzy zostali operatorami
walca, spycharki czy innego ciężkiego sprzętu.
Bagram był też okazją do tego, by zdo- się. O tym, że Afganistan zrobił na nim
być nowe uprawnienia. Niektórzy zosta- duże wrażenie, świadczy błysk w oku,
li operatorami walca, spycharki czy in- gdy o tym opowiada.
nego ciężkiego sprzętu. Misja powoli dobiega końca. Każdy
– Przyjechałem do Afganistanu z cie- z żołnierzy zapamięta ją inaczej. Dla
kawości. Chciałem zobaczyć, jak wy- plut. Kowalewskiego najbardziej pamięt-
gląda ten dosyć egzotyczny region świa- nym dniem było wręczenie medali przy-
ta – mówi mjr Woźny. Jego słowa brzmią znanych na wniosek dowódcy 10 Dywi-
bardziej przekonująco, gdy w tle odzy- zji Górskiej przez sekretarza generalne-
wa się głos kanarka. Major przywiózł go NATO, którego dokonał minister
go z Kabulu. – Jestem miłośnikiem pta- obrony narodowej Aleksander Szczygło.
ków. Gdy zobaczyłem na jednej z ulic Mjr Niewiadomski najbardziej zapamię-
Kabulu klatki z ptakami, postanowiłem tał święta Bożego Narodzenia, a mjr
kupić jednego. I tak oto w moim konte- Woźny twierdzi, że każdy dzień był waż-
nerze zamieszkał kanarek – uśmiecha ny, ciekawy i pełen niespodzianek. 
ARCHIWUM PKW ENDURING FREEDOM, ALEKSANDER RAWSKI/BELLONA
Polska Zbrojna 45
OPINIE WIZERUNEK

DOBRA RZECZ
TOMASZ
MALINOWSKI

Nie wyobrażam sobie, by

jakiekolwiek działy Toyoty,
Coca-Coli, McDonald’s
w którymkolwiek kraju nie
stosowały tego samego logo
swojej firmy. Oni wiedzą, że
dobry wynik finansowy jest
uzależniony od polityki
marketingowej, w tym
przypadku dotyczącej m.in.
stosowania symbolu
graficznego i wizualizacji ich
firmy. A jak jest w naszym
resorcie?

46 Polska Zbrojna nr 16/2007

 Spójrzmy najpierw na problem sze-
rzej. Przykładów niewłaściwego wyko-
rzystania logo jest niestety dużo. Otóż
promowaniu naszego kraju zapewne nie
służy stosowanie kilku różnych znaków
promocyjnych. Lansowanie przez resor-
ty własnych projektów, opatrzonych
własnym logo, wprowadza zamęt
i świadczy o niezrozumieniu idei pro-
mocji, a tym bardziej budowania mar-
ki! Robiąc zamieszanie we własnej (kra-
jowej) wizualizacji, nie mamy szans na
to, by się stać rozpoznawalnym wśród
innych państw.
NIE „OLOGOWUJMY SIĘ”
Niestety, podobne działania można
zaobserwować w naszym resorcie. Po
ostatniej restrukturyzacji powstało
w urzędzie wiele nowych komórek. Nie-
LOGO DLA WP
W arto także opracować logo promocyjne Wojska
Polskiego. Wprawdzie jest logo MON, Marynarki
Wojennej, Żandarmerii Wojskowej itp., jednak nie ma
wspólnego znaku firmowego jednoznacznie odbieranego
przez resztę społeczeństwa, dla którego przecież jesteśmy
po prostu wojskiem.
które podjęły działania zmierzające do
„ologowania się”, co jest zaskakujące
i niezrozumiałe z marketingowego
punktu widzenia. Dodam, że do chwili
obecnej istnieją ministerstwa i urzędy,
które nie mają swojego logo promocyj-
nego. Nasz urząd jednak ma, i to nie-
zmienione od wielu lat! Śmiem twier-
dzić nawet, że stało się już ono symbo-
lem marki! Mimo zmian na stanowi-
skach, zmieniających się nazw komó-
rek organizacyjnych, redukcji armii
– wieloletnia praca urzędników i żołnie-
rzy zbudowała markę urzędu. Jednak re-
noma nie jest dana raz na zawsze. Trze-
ba ją wspierać (budować)! Bierzmy przy-
kład ze sprawdzonych i najczęściej sto-
sowanych rozwiązań! Jaki jest sens two-
rzenia odrębnych wizualizacji komórek
(departamentów) urzędu? Takie postępo-
wanie uniemożliwia kooperację. Całość
zawsze będzie większa od jej części skła-
Propozycje loga
dowych. Natomiast w wyniku nieefek-
Wojska Polskie- tywnego zorganizowania i źle przemy-
go zaprojektowa- ślanego działania części składowe mogą
ne przez jedną wywołać szkodliwy szum informacyjny
z agencji rekla- o całości. Sądzę, że niewiele jest osób,
mowych
które potrafią wymienić nazwy komórek
nr 16/2007
organizacyjnych urzędu MON – i nie
zmuszajmy nikogo, by je znał. Dziś szyb-
ka komunikacja wymusza używanie
skrótów. To powoduje, że każda sprawa
załatwiona (lub nie) w urzędzie MON
pójdzie raczej na konto resortu, a nie np.
Oddziału Edukacji Obywatelskiej i Ce-
remoniału Wojskowego Departamentu
Wychowania i Promocji Obronności Mi-
nisterstwa Obrony Narodowej, który ze
względu na zbyt długą nazwę jest z gó-
ry skazany na zasłużony niebyt.
NAZWY JAKO DROGOWSKAZY
Moją intencją nie jest zmiana nazw
komórek, które są drogowskazami uła-
twiającymi załatwianie konkretnej spra-
wy. Chcę zwrócić uwagę na to, że wy-
kreowanie odpowiedniego wizerunku
urzędu jest możliwe przy całkowitym
zaangażowaniu wszystkich „komórek
organizmu”. Praca nad budową „włas-
nej” marki w marce jest trwonieniem
energii, czasu i pieniędzy.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych
powołało Radę Promocji Polski i powo-
li zaczyna koordynować wspólną poli-
tykę promocyjną państwa na arenie mię-
dzynarodowej. Pierwsze decyzje MSZ
świadczą, że sprawy zaczynają iść we
właściwym kierunku.
JESTEŚMY PO PROSTU WOJSKIEM
Głównym celem PR jest tworzenie po-
zytywnego wizerunku firmy dla środo-
wiska wewnętrznego (np. pracownicy
i ich rodziny) oraz środowisk zewnętrz-
nych (np. politycy, osoby i grupy opinio-
twórcze, młodzież szkolna). W końcu
trzeba zacząć naprawiać to, o czym od
1989 r. zapominano. Trzeba odbudować
poczucie wartości i godności środowiska
wojskowego, co zaowocuje świadomym
zaangażowaniem się społeczeństwa w bu-
dowanie pozytywnego wizerunku Woj-
ska Polskiego.
Osobowość każdej „firmy” tworzą
wszyscy jej pracownicy. Dziś nasze śro-
dowisko identyfikuje się z hasłem: „je-
dyne, co w wojsku jest pewne, to ZMIA-
NY!”. To prawdziwe wyzwanie, by coś
z tym w końcu zrobić! Pierwsze prace
zostały wykonane: korzystne dla kadry
poprawki do ustawy pragmatycznej, no-
woroczna podwyżka uposażenia, wpro-
wadzenie korpusu oficerów prasowych
oraz wychowawczych czy kodeks hono-
rowy żołnierza zawodowego. 
Polska Zbrojna 47
HISTORIA TRADYCJE

48 Polska Zbrojna nr 16/2007

FORUM PRZEGLĄD
| SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT |PRASY
HISTORIA

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
Psują się co siedem godzin
G A Z E T A . P L

P roblemy techniczne z naszymi F-16 nie

skończyły się po ich przylocie do Polski.
Z 11 samolotów dostarczonych przez produ-
centa pięć już wyłączono z eksploatacji – pi-
sze „Życie Warszawy”. Według gazety, pilotu-
jący jedną z maszyn amerykański instruktor
podczas lotu przekroczył przeciążenie do-

US DOD
puszczalne warunkami eksploatacji. Kiedy
trzeba było wymontować silnik maszyny do
przeglądu, okazało się, że producent nie do- G A Z E T A L U B U S K A
starczył odpowiednich do tego narzędzi. Od
grudnia ub.r., kiedy zaczęły się w Polsce loty Ty też możesz pomóc
odrzutowców F-16, do początku marca
stwierdzono już 22 usterki w tych maszy-
nach. Statystycznie problemy techniczne
T rwa akcja skierowana do
dzieci w Iraku i Afgani-
stanie, gdzie stacjonują żoł-
prawidłowo się rozwijać.
Honorowy patronat nad ak-
cją objęli burmistrz Żagania
mogę być dumny z naszego
Żagania – mówi oficer pra-
sowy wielonarodowej dywizji
w F-16 pojawiają się co siedem godzin lotu. nierze 11 Lubuskiej Dywizji Sławomir Kowal oraz pełnią- w Iraku ppłk Marek Zieliński.
W używanych od ponad 20 lat rosyjskich Kawalerii Pancernej. cy obowiązki dowódcy – W najbliższym czasie po-
Su-22, co 6 godzin – odnotowuje stołeczny Potrzebne są zabawki, 11 LDKPanc w Żaganiu gen. staram się o tym powiado-
dziennik. MON zamówił już części zamienne sprzęt sportowy, materiały bryg. Mirosław Rozmus. mić media irackie, a także te
do F-16 za 123 mln dol. Ma to wystarczyć na szkolne, biurowe – wszystko O akcji już robi się głośno związane z koalicją współ-
trzy lata eksploatacji tych maszyn. Nie ma sa- to, co pozwala najmłodszym w Iraku. – Świetny pomysł, pracującą w Iraku.
molotów, które się nie psują – komentuje
„Życiu Warszawy” rzecznik resortu obrony udanych misjach w Iraku i Afganistanie. bów. I zapowiedział, że zmienią oni ojczyznę
Jarosław Rybak. Izraelska? To byłoby idealne wskazanie w cmentarz amerykańskich żołnierzy i ich so-
– w końcu mowa o formacji, która od dziesię- juszników. Od kilku tygodni gwałtownie rośnie
Która najlepsza? cioleci działa w warunkach bojowych i do ze- liczba samobójczych zamachów w fganistanie.
I N T E R I A . P L szłego roku nie przegrała żadnej z wojen. No W ciągu ostatniego roku zginęło tam niemal
właśnie – do zeszłego roku. Niemiecka? cztery tysiące osób, w tym 170 żołnierzy sił

C zy określanie amerykańskiego wojska

mianem najlepszej armii świata ma jesz-
cze rację bytu? Niepokojące informacje płyną
bowiem z samego Waszyngtonu.
Zaangażowana w Iraku i Afganistanie
US Army jest przeciążona i źle przygotowana
do prowadzenia jednoczesnej wojny w innych
regionach świata – podał niedawno
„Washington Post”. Wyczerpane są zwłasz-
cza możliwości wojsk lądowych, których nie
mogą w pełni zastąpić siły powietrzne i mary-
narka wojenna. Jeśli więc nie armia amery-
kańska, to jaka? Może rosyjska, liczebnie po-
Sami Niemcy narzekają, że ich wojsko ma za
mało nowoczesnego sprzętu, i że nie jest
w stanie wysłać za granicę więcej niż 5 tys.
ludzi (niewiele więcej niż Polska w czasach
największego zaangażow nia w Iraku). No
i pamiętajmy – Bundeswehra w sporej mierze
jest armią z poboru.
Francuska? Ta ma
w swoim arsenale za-
równo broń jądrową, jak
i lotniskowiec. Ale 67 lat
temu też uchodziła za
potężną, a mimo to roz-
międzynarodowych. Według mułły Dadullaha,
talibowie dysponują wystarczającym potencja-
łem zbrojnym, by przez dłuższy czas prowadzić
walkę z oddziałami NATO. Z atakami będzie
musiało się zmierzyć m.in. 1200 polskich żoł-
nierzy, którzy w kwietniu zostaną rozlokowani
w różnych regionach kraju. Najbardziej niebez-
pieczne zadania mają wykonywać na południu
żołnierze jednostki specjalnej GROM.
Najeżone żelastwem
G A Z E T A W S P Ó Ł C Z E S N A

P
US DOD

tężna i – dzięki atomowemu arsenałowi
– zdolna do obrócenia świata w perzynę? Ale
z drugiej strony – od lat bezskutecznie zma-
gająca się z czeczeńskimi bojówkarzami, nie-
doinwestowana, trawiona przez korupcję i
brak dyscypliny... Może więc chińska – wielo-
milionowa, ale z wciąż niedostateczną liczbą
nowoczesnych systemów broni, zwłaszcza sa-
molotów i okrętów? Brytyjska? W pełni zawo-
dowa, znakomicie wyszkolona i wyposażona?
Być może, jednak należy pamiętać o niezbyt
pierzchła się na widok
niemieckich czołgów...
Talibowie wysyłają samobójców
S Ł O W O P O L S K I E
G A Z E T A W R O C Ł A W S K A
N a terenie Afganistanu są tysiące zama-
chowców samobójców gotowych, by ata-
kować afgańskie i międzynarodowe siły
– oznajmił mułła Dadullah, zwierzchnik sił tali-
onad 6 tys. niewybuchów unieszkodliwili
w 2006 r. saperzy z Giżycka. Tydzień te-
mu na poligon wywieźli z okolic Gołdapi pra-
wie 40 sztuk amunicji. Niewybuchy na
Mazurach to głównie spadek po II wojnie
światowej. Kilka dni temu patrol saperski
z Giżycka został wezwany do Rapy w okoli-
cach Gołdapi. Na poligon saperzy wywieźli
z gminy Banie Mazurskie 19 pocisków artyle-
ryjskich, dwa granaty moździerzowe
i 18 sztuk innej amunicji.

nr 16/2007 Polska Zbrojna 49

PRZEGLĄD HISTORIA
TRADYCJE PRASY
Rozmowa z ppłk. pil. tego, żeby przejść pod drutami tak głębo-
ko, by czujniki podsłuchowe zawieszone
BERNARDEM KAROLEM BUCHWALDEM, na drutach i metr pod nimi niczego nie wy-
kryły. Przygotowano do ucieczki 250 ofi-
pilotem 316 Dywizjonu Myśliwskiego cerów. Wszyscy musieli być zaopatrzeni
„Warszawskiego”, uczestnikiem wielkiej w aktualne dokumenty, jakieś ubrania,
żywność i mapy. W tym celu powstały spe-
ucieczki z obozu dla oficerów lotnictwa cjalne sekcje, które zajmowały się komple-
towaniem ubrań, wyrabianiem pieczątek,
w Żaganiu w 1944 r. fałszywych dokumentów – kradzionych lub
kupowanych od Niemców. Jak strażnik do-

BERNARD KAROL
BUCHWALD, dziś
90-letni podpułkownik
lotnictwa,
Wielkopolanin z uro-
dzenia, po niepowo-
dzeniu wojny obronnej
w 1939 r. przeszedł ty-
powy dla tamtego
okresu szlak żołnierza
tułacza. Przez
Rumunię przedostał

Jeden
się do Francji, a po jej
upadku do Wielkiej
Brytanii, gdzie walczył
w 316 Dywizjonie
Myśliwskim. Wykonał
w nim 83 loty bojowe
na Hurricane’ach
i Spitfire’ach. Po ze-

z wielkiej
strzeleniu w walce po-
wietrznej 12 kwietnia
1942 r. dostaje się do
niewoli do obozu jenie-
ckiego – S talag Luft III
Sagan, gdzie w nocy
z 23 na 24 marca

ucieczki
1944 r. przeżywa słyn-
ną wielką ucieczkę. Za
służbę wojenną odzna-
czony Krzyżem
Walecznych i innymi
odznaczeniami polski-
mi, angielskimi i fran-
cuskimi.

Jest Pan jednym z uczestników słynnej
wielkiej ucieczki z obozu dla oficerów
lotnictwa w Żaganiu, czyli Stalagu
Luft III Sagan, o której nakręcono aż
trzy filmy. Czy widział Pan film pod
tytułem „Wielka ucieczka”? A jeśli
tak, to czy bardzo odbiega on od tego,
co działo się w Żaganiu?
– Widziałem go. Jest dobrze zrobiony,
choć reżyser wprowadził pewne zmiany.
Scenariusz najsławniejszej wersji filmu
oparty jest na książce „The Great Esca-
pe” Williama Daya, pilota i ówczesnego
dowódcy lotniczego w stopniu squadron
leadera. Day pisał głównie o tajnej orga-
nizacji obozowej „X”, która miała za za-
danie całą ucieczkę zorganizować.
Czy organizacja ta rzeczywiście zajmo-
wała się przygotowaniem wszystkiego,
co było potrzebne, aby przeżyć po
ucieczce na terenach okupowanych?
– Tak. Ale pierwszym jej zadaniem by-
ło ukrócenie samowoli w robieniu podko-
pów. Chodziło o tzw. sportowców, którzy
kopali pół metra pod ziemią na odcinku
10 m, byle przedostać się przez druty. Czę-
sto robili to dla zwykłego zakładu, co za-
ostrzało podejrzliwość Niemców. A orga-
nizacja „X” chciała ich ułagodzić, uspoko-
ić, żeby nie myśleli, że są nam w głowie ja-
kieś ucieczki. W końcu przystąpiono do
budowy tunelu znanego jako „Harry”, któ-
ry był istnym majstersztykiem. Biegł na
głębokości około ośmiu metrów, a to dla-
stał pudełko cygar amerykańskich czy trzy
puszki kawy, gotów był zrobić prawie
wszystko.
Dlaczego nie uciekł Pan z innymi?
– Byłem na liście przygotowanych do
ucieczki. Miałem jednak numer 234 i nie
doszło do mnie. W nocy, na którą akcja by-
ła zaplanowana, nastąpiły dwie awarie, któ-
re poważnie pokrzyżowały nam plany.
W sąsiedztwie ogłoszono alarm przeciw-
lotniczy i wygaszono u nas światła. Gdy
wyłączyli prąd, pompy elektryczne tłoczą-
ce powietrze do tunelu przestały działać.
Zgasło też oświetlenie w podkopie. Gdy
po dwóch godzinach alarm odwołano, stara-
no się nadrobić czas, ale jeden z uciekinie-

50 Polska Zbrojna nr 16/2007

rów zabrał ze sobą zbyt dużą walizę i utknął
z nią w tunelu. Takie nieprzewidziane sy-
tuacje spowodowały, że wyszło nie
250 osób, lecz 76. Jak wiadomo, tylko
trzem udało się uciec. A byli to: Norwego-
wie Peter Bergsland i Jens Muller oraz Ho-
lender Bram van der Stock. Hitler wydał
z tego powodu nawet specjalny rozkaz, tzw.
Sagan-Befehl. Zgodnie z nim wszyscy
uciekinierzy mieli zostać rozstrzelani. Jed-
nak dzięki interwencji Göringa rozstrzela-
no pięćdziesięciu jeden lotników.
A jak po ucieczce traktowano pozosta-
łych jeńców? Jaka była reakcja władz
obozowych po odkryciu tunelu?
– Gdy Niemcy odkryli podkop, byłem
w baraku. W związku z opóźnieniem i błę-
dem inżynierów górników, którzy źle ob-
liczyli długość tunelu (miał on pierwotnie
znajdować się pod drutami, drogą i wyjść
w las co najmniej dziesięć metrów), wyj-
ście z niego zrobiono za blisko. Wypadło
prawie na ścieżce, po której chodzili żoł-
nierze na zmiany wart. Jeden ze strażników
zauważył wychodzącą z tunelu postać.
Podniesiono alarm. W niecałą godzinę
obóz obstawiono wojskiem. My zdążyliśmy
tylko pochować dokumenty w specjalnych
skrytkach zrobionych w ścianach baraku.
Ponieważ Niemcy nie mogli znaleźć wej-
ścia do tunelu od strony baraku, jeden z żoł-
nierzy wszedł do niego od wylotu i o ma-
ło się nie udusił z braku powietrza. Nie
mógł jednak dostać się do włazu zamyka-
jącego wejście. Wołał więc, aż po pewnym
czasie usłyszano go na górze, ale nikt
w dalszym ciągu nie mógł odnaleźć wej-
ścia. A było ono pod piecem. Aby wejść,
W HISTORII Stalagu Luft III Sagan (Żagań) na kilkaset prób ucieczki tylko trzy były udane.
Na zdjęciu: miejsce podkopu „Harry”.
nr 16/2007
należało usunąć piec wraz z betonową pły-
tą, na której stał. Płytę wycinał mój kole-
ga, porucznik Mickiewicz. Wycięty kwa-
drat betonu po wyjęciu, powtórnym
włożeniu i przysypaniu piaskiem roz-
tartym z cementem, nie nosił żadnych
podejrzanych śladów. To była precyzyjna
robota. W końcu Niemcy po kilku go-
dzinach znaleźli wejście i wyciągnęli
nieszczęsnego kompana. Po całej sprawie
tunel zalano fekaliami. Smród był nie z tej
ziemi przez kilka dni. Nie było natomiast
żadnego przypadku zemsty na nas.
Niemcy powiedzieli tylko, żebyśmy nie
robili tego ponownie, bo wtedy rozstrze-
lają wszystkich.
A czy zmieniło się kierownictwo obozu?
– Cięcie było drastyczne. Dwóch albo
trzech, już nie pamiętam, oficerów komen-
dantury obozu zostało rozstrzelanych. Kil-
kunastu żołnierzy od stopnia szeregowego
do sierżanta podzieliło ich los, a kilku-
dziesięciu wysłano na Front Wschodni.
Czy zakładaliście zorganizowanie nowej
ucieczki?
– Wszystko zależało od tego, jaki byłby
efekt naszej wielkiej ucieczki. Ale ponie-
waż Niemcy rozstrzelali większość ucieki-
nierów, radio BBC, którego specjalna eki-
pa słuchała każdego wieczoru, podało dla
nas rozkaz, że zakazane są wszelkie uciecz-
ki. Do tego stopnia, że gdyby nawet komuś
udało się zbiec, to Anglicy odstawiliby go
z powrotem Niemcom. Dlatego więcej już
nie próbowaliśmy.  a nawet samego Boga. Że Kościół nie
Rozmawiał Piotr Laskowski
SLOWO KAPELANA
U wierzyłeś, bo MNIE uj-
rzałeś. Błogosławieni,
którzy nie widzieli, a uwierzy-
li. Tomasz z Ewangelii miał
własne rozumienie tajemnicy
Jezusa i wyobrażenie Boga.
Nie dawał wiary, gdy słyszał od braci, że
Chrystus zmartwychwstał. Mówił, że nie
uwierzy, jeśli nie zobaczy. Ale gdy prze-
kroczył schematy własnej wiary, pięknie
wyznał: „Pan mój i Bóg mój”.
Każdy z nas jest powołany do przebycia
podobnej drogi. Przez całe życie rozwija
się w nas obraz Pana Boga. Większość
z nas usłyszała o Nim w dzieciństwie od
rodziców, dziadków, katechety... Może
niektórzy wyobrażali Go sobie jako do-
brego dziadka z brodą, który mieszka
gdzieś w błękitnym niebie. Potem może
dowiedzieliśmy się, że ten dziadek potrafi
grozić palcem, a nawet karać niegrzecz-
ne dzieci. Takie dziecinne wyobrażenie
Boga i lęk przed Nim, niekiedy przez ca-
łe lata paraliżuje życie religijne wielu
dorosłych.
Później, może w wieku młodzieńczym,
przyszła pierwsza fascynacja Jezusem,
do której przyczyniło się spotkanie z pa-
pieżem, pielgrzymka albo fajna siostra
zakonna. Zobaczyliśmy, że Jezus
może być dla nas fantastycznym
przyjacielem.
A gdy przyszło życie dorosłe, może stali-
śmy się już „mądrzy” i nabraliśmy od-
wagi, żeby krytykować księży, biskupów,
powinien się wtrącać, że pewne moralne
nakazy to przeżytek...
A kiedy mijają lata i rozwiewają się ma-
rzenia, kiedy wzrasta poczucie bezradno-
ści wobec codziennych problemów, wielu
z nas zaczyna słuchać z rosnącym zacie-
kawieniem słowa Bożego, gorliwiej
uczestniczyć we mszy św., wielu wraca
do kratek konfesjonału.
Pan Jezus powiedział do św. siostry Fau-
styny Kowalskiej: „Miłosierdzie Moje
jest tak wielkie, że przez całą wiecz-
ność nie zgłębi go żaden umysł, ani
ludzki, ani anielski. (...)Nie zazna ludz-
kość spokoju, dopokąd nie zwróci się
do źródła Miłosierdzia Mojego.
(...)Niech się nie lęka zbliżyć do Mnie
żadna dusza, choćby grzechy jej były
jak szkarłat. (...)W dniu tym wylewam
całe morze łask na dusze, które się
zbliżą do Miłosierdzia Mojego; która
dusza przystąpi do spowiedzi i do Ko-
munii św., dostąpi zupełnego odpusz-
czenia win i kar”.
ks. ppłk Marek Jaraszek SAC
Polska Zbrojna 51
AAAAAAA
SPORT PIENIĄDZE
AAAAAAAA

We współczesnym sporcie wyczynowym

zarabia się coraz większe pieniądze.
Postanowiliśmy zatem sprawdzić zasobność
portfeli czołowych żołnierzy-sportowców
Wojska Polskiego.

Portfel
żołnierza-sportowca
WOJCIECH PIEKARSKI

T
ajemnicy nie ma, bo uposa-
żenie żołnierza-sportowca
jest takie same jak przedsta-
wiciela każdej innej specjal-
ności wojskowej. Jak poda-
ła już miesiąc temu „Polska
Zbrojna”, po ponad 200-złotowej pod-
wyżce noworocznej zawodowy szerego-
wy WP dostaje brutto 1820 złotych. Za-
tem na rękę, zarówno mistrzyni świata
w szpadzie z 2005 roku st. szer. zaw. Da-
nuta Dmowska z Grupy Sportowej Wojsk
Lądowych w Warszawie, jak i zapaśnik
stylu wolnego, złoty i brązowy medali-
sta dwóch ostatnich wojskowych mi-
strzostw świata atletów, st. szer. zaw. Ma-
teusz Gucman z Zespołu Sportowego Sił
Powietrznych w Poznaniu, otrzymują
półtora tysiąca miesięcznie. Dwukrotny
zdobywca olimpijskiego złota na zapaś-
niczej macie st. chor. sztab. Andrzej
Wroński, szkolący obecnie swych młod-
szych kolegów z Zespołu Sportowego
WL oraz cywilów trenujących w zapaś-
niczej sekcji „klasyków” CWKS Legia,
po ponad 20-letniej służbie wojskowej,
zarabia około 2300 zł miesięcznie. Jak
widać, kokosy to nie są, a w porównaniu
z miesięcznymi dochodami Jerzego Dud-
ka i innych piłkarzy nożnych, zarobki żoł-
nierzy-sportowców są niewielkie, żeby
nie powiedzieć śmieszne.
Występujący w „11” z wojskowym ro-
dowodem, czyli warszawskiej Legii,
23-letni pomocnik Marcin Burchardt na
swoją pensję nie może narzekać. Co mie-
siąc inkasuje 46 tys. zł., a po stolicy po-
rusza się klubowym seatem. Nic dziw-
nego, że mimo młodego wieku mógł so-
bie pozwolić na kupno 90-metrowego
apartamentu w Wilanowie, który traktu-
je zresztą jako świetną inwestycję. Pie-
niądze lokuje też w różnego rodzaju fun-
duszach, korzystając z pomocy osobiste-
go doradcy finansowego. No, ale piłka-
rze to inna kasta. Dość stwierdzić, że
w „złotej setce” najlepiej zarabiających
sportowców polskich 2006 r., aż 61 trud-
ni się kopaniem piłki.
Honory i stresy
Natomiast wśród przeciętnych kibiców
umacnia się opinia, że sportowcy to so-
bie żyją. Bo skoro futboliści zarabiają ta-
ką kasę, to i przedstawiciele innych dy-
scyplin też muszą mieć dobrze. Zagląda-
jący do sportowego portfela kibic nie pa-
mięta przy tym zwykle o litrach potu wy-
lanego na treningach, o zaduchu na tre-
ningowych salach, w których po zaję-
ciach szkoleniowych chorąży Wroński
i jego podopieczni z Legii nie zawsze
mogą się umyć w ciepłej wodzie. Do te-
go, w przypadku zapaśników, dochodzą
jeszcze pokancerowane uszy, strzykają-
ce stawy, samotność, na którą jest się ska-
zanym – 250 dni w roku to zgrupowania,
zawody, wyjazdy zagraniczne, itp. Sport
przez duże „S” to nie tylko medale,
premie, atrakcyjne podróże, honory
i zaszczyty. To także stresy, frustracje
i porażki.
Dodatki do pensji
Wróćmy jednak do tematu zasadnicze-
go – pieniędzy. Bo sportowcy w mundu-
rach, zwłaszcza ci z górnej półki, żyją
nie tylko z żołnierskiej pensji. Szpa-
dzistka Danuta Dmowska za mistrzo-
stwo świata w konkurencji olimpijskiej
otrzymywała przez cały 2006 r. specjal-
ne stypendium przed igrzyskami w Pe-
kinie. Pokaźne, bo wynoszące blisko
7 tys. zł. W tym roku stypendium jest

52 Polska Zbrojna nr 16/2007

 Tiger Woods

Szóstki
najbogatszych
O to czołowe szóstki
najlepiej opłacanych
sportowców świata i Polski
w 2006 r.:
ŚWIAT (ROCZNE ZAROB-
KI, PREMIE ZA ZWYCIĘ- Michael Schumacher
STWA I INNE DOCHODY,
W TYM Z REKLAM,
PODANE W MILIONACH
DOLARÓW):
1. Tiger Woods (golf) – 98,
2. Michael Schumacher
(Formuła I) – 80,
3. Shaquille O’Neal (ko-
szykówka) – 34,
4. Carson Palmer (futbol
Shaquille O’Neal
amerykański) – 32,
5. Derek Jeter (baseball)
– 28,
6. David Beckham (piłka
nożna) – 23.

POLSKA (DOCHODY
W ZŁOTÓWKACH):
1. Jerzy Dudek (piłka noż-
na) – 11 520 000,
JACEK SZUSTAKOWSKI

2. Jacek Bąk (piłka nożna) 23-letni pomocnik Legii MARCIN BURCHARDT (z lewej) na swoją pensję nie może narzekać.
– 8 000 000, Jego comiesięcznymi wpływami z pewnością chętnie podzieliliby się Andrzej Wroński, Danuta
Dmowska i Mateusz Gucman…

już o połowę niższe, ale i tak jest to po-
kaźny zastrzyk dla budżetu sportsmen-
ki-żołnierki.
Zapaśnik Gucman do września ubie-
głego roku, oprócz reprezentowania
barw WKS Grunwald, za zgodą przeło-
żonych startował także w lidze niemie-
ckiej. A z jednego weekendowego wy-
jazdu na walki w Bundeslidze atletów
3. Artur Boruc (piłka noż- można było przywieźć nawet do tysią-
na) – 7 250 000, ca euro. Nie mówiąc już o zwrotach
4. Sebastian Janikowski kosztów podróży. Ale teraz Gucman,
(futbol amerykański) jak i inni kadrowicze, do Niemiec już
– 7 000 000, nie jeździ. Ma się skupić wyłącznie na
5. Artur Wichniarek (piłka przygotowaniach do igrzysk w stolicy
nożna) – 4 600 000, Chin. Na jego konto związek zapaśni-
6. Maciej Żurawski (piłka czy wpłaca co miesiąc ponadtysiączło-
nożna) – 4 400 000. towe stypendium olimpijskie. Pokrywa
BYŁA mistrzyni świata także wszelkie koszty związane
w szpadzie st. szer. zaw. z udziałem zawodnika w tzw. szkole-
Danuta Dmowska zaro- niu centralnym. Jeśli zaś wojskowy
biła w tym roku ok. stu mistrz świata „wolniaków” spisze się
tysięcy złotych. na medal także w Pekinie, to czeka go
pokaźna premia finansowa, nawet do
stu tysięcy złotych. Za złoto dodatko-
wo będzie także samochód od sponso-
ra reprezentacji narodowej. No i jesz-
cze tzw. emerytura olimpijska w wyso-
kości średniej krajowej, którą każdy
polski zawodnik stający na podium
(bez względu na kolor medalu) otrzy-
muje od władz państwa po ukończeniu
35. roku życia. W przypadku chorąże-
go Wrońskiego ten olimpijski dodatek
do pensji wojskowej wynosi prawie ty-
le samo, ile jego uposażenie w armii,
czyli też około 2300 złotych na rękę.
W sumie jest więc blisko pięć tysię-
cy miesięcznie. Jak twierdzi sam „Wro-
na” – da się żyć. Zwłaszcza, że trafia-
ją się dodatkowe profity za udział
w charakterze szkoleniowca i sparing-
partnera na zgrupowaniach kadry czy
też diety sędziowskie na zawodach,
z międzynarodowymi włącznie, gdzie
płaci się w twardej walucie. 

nr 16/2007 Polska Zbrojna 53

 MILITARIA LOTNICTWO
Mimo że USA mają najnowocześniejsze lotnictwo
na świecie, to latające cysterny KC-135 Stratotanker
i KC-10 Extender są najstarszymi samolotami w całej
flocie. Odkładany przez lata zakup nowych cystern
powraca dzisiaj ze zdwojoną siłą.
Czym je zastąpić?
NORTHROP GRUMMAN

Podstarzałe tankowce PAWEŁ HENSKI

W
e wrześniu 2006 r.
USAF ogłosiło
wstępne plany zaku-
pu 179 latających cy-
stern w ramach war-
tego ok. 200 mld dol.
programu KC-X. Pierwsze samoloty mia-
łyby wejść do służby nie wcześniej niż
w 2010 r. 30 stycznia br. urząd sekretarza
sił powietrznych ogłosił oficjalnie warun-
ki przetargu na nową latającą cysternę. Sa-
molot powinien mieć możliwość tankowa-
nia innych samolotów zarówno za pomo-
cą sztywnego bomu (system wykorzysty-
wany przez siły powietrzne), jak i elastycz-
nych przewodów (wykorzystywanych
przez marynarkę wojenną i marines). Sam
również musi mieć możliwość tankowania
paliwa w powietrzu, a zasięg lotu, promień
działania i pojemność zbiorników paliwa
co najmniej takie jak KC-135. Wymagana
jest nowoczesna awionika, systemy komu-
nikacji i zabezpieczenia defensywne, m.in.
przeciwko impulsom elektromagnetycz-
nym, broni chemicznej i biologicznej.
Dwóch kandydatów
Do przetargu stanęło dwóch konkuren-
tów: Boeing z KC-767 (opracowanym na
bazie modelu 767-200) oraz EADS/Airbus
wespół z Northrop Grumman, oferując
KC-30, którego podstawą konstrukcyjną
ma być Airbus A330-200 MRTT.
Boeing zaproponował samolot zaprojek-
towany sześć lat temu, w który firma zain-
westowała około miliarda dolarów. Otrzy-
mała już zamówienia na cztery KC-767 dla
włoskich sił powietrznych oraz cztery dla
japońskich sił samoobrony powietrznej.
Pierwsze samoloty obu kontrahentom ma-
ją być dostarczone w tym roku. W marcu
ogłoszono, że KC-767 w ramach progra-
mu KC-X napędzany będzie silnikami Pratt
& Whitney PW4062. Samolot ma w pełni
zautomatyzowane, cyfrowe stanowisko
operatora bomu, które umieszczone jest za
kabiną pilotów. Operator może, wygodnie
siedząc (a nie leżąc tak jak w KC-135), kon-
trolować bom, obserwując proces tanko-
wania na monitorze. Maszyna ma również
trzy zasobniki do tankowania przewodo-
wego: dwa podskrzydłowe (przepływ
1514 l/min każdy) i jeden podkadłubowy
(2271 l/min). Możliwości bomu to prze-
pływ przeszło 3400 litrów paliwa na minu-
tę. W konfiguracji pasażerskiej można
przewieźć 200 ludzi, w mieszanej – stu pa-
sażerów i dziesięć palet, zaś w konfigura-
cji towarowej – 19 palet.
Na temat KC-30 oferowanego przez fir-
my EADS i Northrop Grumman wiadomo
jeszcze niewiele. Ma wywodzić się w pro-
stej linii z Airbusa A330-200 MRTT, więc

54 Polska Zbrojna nr 16/2007

 ARTYSTYCZNA WIZJA KC-30
z opuszczonym bomem do tankowania
Flota
tankowców
U SAF mają obecnie 543 latające cysterny
KC-135 Stratotanker oraz 59 KC-10 Extender.
Obydwie konstrukcje wywodzą się z samolotów pa-
sażerskich. Podstawą KC-135 był Boeing 707,
natomiast KC-10 – pasażerski DC-10. KC-10 jest
młodym samolotem – wszedł do służby w 1981 r.,
natomiast KC-135A wzbił się w powietrze w sierp-
niu 1956 r. Obecnie w użyciu są dwie wersje
KC-135 oznaczone jako KC-135E i KC-135R.
Z modernizowane KC-135 w wersji „E” weszły
do służby w 1982 r. USA mają ich obecnie
131. Wszystkie są w jednostkach Gwardii
Narodowej i Rezerwy Sił Powietrznych. Ponad
czterysta KC-135A zostało zmodernizowanych
do wersji „R” – którą wyposażono w nowe silniki
i o 20 proc. powiększone zbiorniki na paliwo.
Do służby weszły w 1984 r. i obecnie są w wypo-
sażeniu jednostek liniowych (245 samolotów),
gwardii (115) i rezerwy (52).
K C-135 to wyjątkowo udana konstrukcja – sa-
moloty te są wytrzymałe i stosunkowo proste
w obsłudze. W ciągu ostatniego ćwierćwiecza
brały udział we wszystkich amerykańskich opera-
cjach wojskowych: 256 samolotów podczas
pierwszej wojny w Iraku, 150 w operacji „Allied
Force” w Kosowie, 60 w operacji „Enduring Free-
dom” w Afganistanie i ok. 150 w obecnych ope-
racjach w Iraku i Afganistanie. Dodatkowo po
11 września w ramach operacji „Noble Eagle” do-
starczały paliwo myśliwcom patrolującym amery-
kańską przestrzeń powietrzną. W 1990 r. ruszył
program modernizacji awioniki KC-135.
Zlikwidowane zostało stanowisko nawigatora, co
obniżyło koszty eksploatacji samolotów. Jednak
KC-135 to już 60-letnia konstrukcja, a do tego
bardzo intensywnie eksploatowana. W skrzydłach
modeli „E” pojawiła się tzw. sucha korozja.
Dlatego od połowy lat 90. zastąpienie KC-135
nowymi samolotami stało się pilną potrzebą.
USAF (2)
LATAJĄCA CYSTERNA musi mieć możliwość tankowania innych samolotów zarówno za pomocą
sztywnego bomu, jak i elastycznych przewodów.
nr 16/2007
jego charakterystyka może być podobna.
Airbus jest większy od KC-767 (ma szero-
ki kadłub rodem z modelu A330-200), za-
biera przez to na pokład więcej paliwa. Ma
skrzydła z czterosilnikowego A340-200,
przy czym w miejscach zewnętrznych sil-
ników mają zostać zamontowane zasobni-
ki do tankowania z elastycznych przewo-
dów. Airbus dostanie również sztywny
bom. Jest wielozadaniowy – może przewo-
zić palety towarowe (26 w głównym luku
i 6 pod pokładem), 272 pasażerów lub
120 rannych na noszach. Pierwszym kon-
trahentem Airbusa jest Australia, która za-
mówiła pięć samolotów oznaczonych jako
KC-30B. Zainteresowanie samolotem wy-
raziła również Wielka Brytania.
Twardy orzech do zgryzienia
Amerykański Departament Obrony oraz
Kongres chcą, żeby przetarg na KC-X był
maksymalnie przejrzysty. W żaden spo-
sób nie chcą być oskarżeni o zakulisowe
wspieranie Boeinga. Jednak z drugiej
strony przystąpienie do przetargu kon-
cernu EADS/Airbus wprawiło wielu po-
lityków w konsternację. Do programu
KC-X przedostały się bowiem duchy
bezpardonowej wojny, jaką od lat toczą
Boeing i Airbus na cywilnym rynku sa-
molotów pasażerskich.
Za Boeingiem stoi wieloletnie doświad-
czenie w budowie latających cystern, pod-
czas gdy Airbus jest raczej początkujący
w tej dziedzinie. Także cena – ok. 120 mln
dol. za Boeinga wobec ok. 160 za Airbu-
sa, olbrzymia popularność i „dojrzałość”
modelu 767, opracowanie i wdrożenie wer-
sji KC-767 – wszystko to przemawia na ko-
rzyść tego pierwszego. Podnoszony jest
również argument, o którym oficjalnie się
nie mówi, mianowicie, że „767” to kon-
strukcja w pełni amerykańska. Airbus
uchodzi za „zbyt francuski” i niektórzy
uważają, że nie można uzależniać dostaw
samolotu o znaczeniu strategicznym od Eu-
ropy (w domyśle tak chwiejnej politycznie
i ekonomicznie).
Paradoksalnie Airbus może pokonać Bo-
einga jego własną bronią. KC-30 ma być
produkowany w całości w miejscowości
Mobile w stanie Alabama. Northrop Grum-
man i EADS chcą tam wybudować od pod-
staw wartą 600 mln dol. linię produkcyjną.
W ten sposób ma powstać ok. 12 tys. no-
wych miejsc pracy. Samolot ma otrzymać
również amerykańskie silniki (najprawdo-
podobniej General Electric CF6-80C2).
Model A330-200 to wschodząca gwiazda
lotnictwa pasażerskiego. Jest młodą kon-
strukcją o obszernym kadłubie i dużych
możliwościach aranżacji wnętrza, w prze-
ciwieństwie do Boeinga 767, którego pro-
dukcja jest już w stadium schyłkowym. 
Polska Zbrojna 55
ŚWIAT ISAF
R. SIEMASZKO
Trzy pytania do
ppłk. KRZYSZTOFA
SUCHOWIEJSKIEGO,
zastępcy szefa
służby zdrowia
PKW Afganistan
Czy klimat i fauna Afganistanu są
groźne dla żołnierzy?
– Na razie temperatury są umiarkowane.
Latem oczywiście dochodzą do 50 stop-
ni C, a wtedy zdarzyć się mogą odwodnie-
nia czy oparzenia słoneczne. O tej porze
roku zagrożeniem są komary i przenoszo-
ne przez nie choroby, najczęściej malaria.
W związku z tą chorobą od 16 kwietnia
wszyscy żołnierze misji będą przyjmować
doustnie przez 28 dni preparat o nazwie
Malarone, a następnie doksycyklinę.
Czy żołnierze ISAF organizują lub bę-
dą organizować tzw. białe niedziele?
– Leczeniem cywilów zajmują się dzia-
łające w bazie Bagram szpitale egipski
i koreański. My przekazujemy im nad-
wyżki naszych leków, które z kolei rozda-
wane są miejscowym. Szpitale afgańskie
wyglądają dramatycznie jak na standardy
europejskie. Brakuje lekarstw i wykwali-
fikowanego personelu medycznego.
Jak wygląda organizacja służby zdro-
wia w PKW Afganistan?
– Dla naszych żołnierzy organizuje-
my zabezpieczenia medyczne na tzw. po-
ziomie 1, które powstaną w głównych
bazach naszych wojsk. Poziomy 2 i 3,
czyli tzw. wyższe poziomy ewakuacji
medycznej, oraz MEDEVAC zapewnia-
ją wojska koalicyjne, głównie Amery-
kanie. Istnieją także szpitale z 4 pozio-
mem leczenia. Pomaga się w nich głów-
nie przewlekle chorym, prowadzona jest
także rehabilitacja. Leków mamy pod
dostatkiem, pewnym problemem jest
brak na niektórych stanowiskach leka-
rzy wojskowych.
Rozmawiał Robert Siemaszko
56 Polska Zbrojna
Wspólnie
i solidarnie
W
dniach 8–9 lutego
2007 r. w Hiszpanii
odbyło się niefor-
malne spotkanie
ministrów obrony
państw NATO. Jednym z głównych je-
go tematów była prowadzona przez so-
jusz, na podstawie mandatu ONZ,
operacja Międzynarodowych Sił Wspie-
rania Bezpieczeństwa (ISAF) w Afgani-
stanie. Ich zadaniem jest pomoc afgań-
skiemu rządowi w zapewnieniu bezpie-
czeństwa i stabilizacji kraju, w jego od-
budowie oraz w skutecznym rządzeniu
państwem. Od października 2006 r., kie-
dy proces rozszerzania operacji ISAF na
terytorium całego Afganistanu został za-
kończony, pod dowództwem NATO
w tym kraju znajdowało się ok. 30 tys.
żołnierzy sił międzynarodowych. Ta
trudna operacja wymaga skoncentrowa-
nych działań podejmowanych zarówno
w samym sojuszu, jak również wspólnie
z innymi międzynarodowymi partnera-
mi. Ich celem jest zapewnienie wszech-
stronnego podejścia do wysiłków poli-
tycznych, wojskowych, jak również
związanych z odbudową kraju.
Rotacja żołnierzy stacjonujących
w Afganistanie odbywa się regularnie.
Obecnie trwa proces rozmieszczania
X zmiany kontyngentu ISAF. Znaczną
część sztabu dowództwa nowego kon-
tyngentu stanowić będzie personel do-
wództwa Wielonarodowego Korpusu
Północ–Wschód. Przemieszczenie szta-
bu dowództwa korpusu do Kabulu i włą-
czenie go w skład dowództwa ISAF po-
twierdza zasadność długoterminowych
działań podjętych wspólnie przez siły
zbrojne Niemiec, Polski i Danii.
Wielonarodowy Korpus Północ
–Wschód tworzą trzy kraje ramowe: Pol-
ska, Niemcy i Dania. Dowództwo korpu-
su stacjonuje w Polsce, w Szczecinie. By-
ło ono pierwszym wielonarodowym do-
wództwem w strukturach NATO utwo-
rzonym przy udziale „starych” członków
sojuszu na obszarze państwa – byłego
członka Układu Warszawskiego.
Pierwotnym zadaniem dowództwa
korpusu – utworzonego w 1999 r. – by-
ła pomoc Polsce w integracji z NATO.
Cel ten został osiągnięty i obecnie dzia-
łalność korpusu skupia się na zaanga-
żowaniu w operacje sojusznicze.
W ostatnich latach zasadniczym zada-
niem korpusu jest przygotowanie i szko-
lenie do misji w Afganistanie.
Działania podejmowane przez korpus
zostały docenione, gdy w lutym 2006 r.
NATO zadeklarowało uzyskanie przez
niego pełnych zdolności operacyjnych.
W październiku–listopadzie 2005 r. kor-
pus został poddany swego rodzaju eg-
zaminowi dojrzałości w ćwiczeniu
„Compact Eagle”, który zdał „na szóst-
kę”. Został też wyróżniony przez zespół
kontrolny NATO za wykazaną spraw-
ność działania. Rozmieszczenie sztabu
nr 16/2007
 ŚWIAT ISAF

Spojrzenie
Specjalistów,
Poglądy
Praktyków

rategia Arm
St ia
BUNDESHEER.AT

ć
Obronnoś

Tec
hn
dowództwa korpusu w dowództwie
ISAF w Kabulu oznacza ponowne pod-

ik a
danie żołnierzy testowi – i to w znacz-
nie trudniejszych warunkach. Jesteśmy
przekonani, że wyszkolenie oraz proces
przygotowania naszych żołnierzy przed
przegrupowaniem gwarantują, iż spro-
stają oni wyzwaniom stojącym przed ni- Be
a

mi w Afganistanie.
yk

p z
Dowództwo korpusu jest znakomitym t iec
przykładem regionalnej współpracy zeń a k
w ramach NATO. Oprócz współdziała- stwo T
nia między trzema państwami ramowy-
mi, dowództwo korpusu funkcjonuje ja-
ko szersza struktura współpracy wielo-
narodowej. Estonia, Łotwa, Litwa, Sło-
wacja, Czechy oraz Stany Zjednoczone
również mają swoich przedstawicieli
w dowództwie korpusu. Tak więc nadal
pomaga ono w promocji integracji w ra-
mach NATO jego nowych członków oraz
stanowi ramy dla intensywnej współpra-
cy pomiędzy sojusznikami.
Bycie częścią takiego sojuszu, jakim
jest NATO, oznacza przede wszystkim
współpracę i solidarność. Dokonania
dowództwa korpusu są dobrym przy-
kładem przekładania tych wartości na
praktykę. My nie tylko rozmawiamy,
my również działamy. 

Powyższy tekst jest autoryzowany przez

ministrów obrony: Niemiec – Franza Josefa
Junga, Polski – Aleksandra Szczygło i Danii
– Sorena Gade.

nr 16/2007 Dostępna w kolportażu wojskowym i prenumeracie

Polska Zbrojna 57
WYDARZENIA ZAPIS
Protesty
i operacje
IRAK. Na apel radykalnego du-
chownego szyickiego Muktady as
Sadra dziesiątki tysięcy Irakijczy-
ków wzięło udział 9 bm. w wiel-
kiej antyamerykańskiej demon-
stracji w świętym dla szyitów mie-
ście Nadżaf. Tego dnia minęła
czwarta rocznica wkroczenia
wojsk USA do Bagdadu. Dzień
wcześniej Sadr wezwał swych
zwolenników do kontynuowania
walki z Amerykanami. Rozdawa-
na w Nadżafie odezwa z pieczę-
cią Sadra wzywała iracką armię
i policję do zaprzestania współ-
pracy z nimi. Zawierała też apel
do rebeliantów, by nie atakowali
rodaków, lecz obce wojska.
Tymczasem w Diwanii, gdzie
znajduje się dowództwo Wielona-
Trudna stabilizacja
Niewykluczone, że w najbliszym czasie zapadną
decyzje o przyszłości Kosowa.
KOSOWO. – Od grudnia 2005 r.,
gdy byłem tu po raz pierwszy, spo-
ro się zmieniło. Jednak z drugiej
strony sytuacja w Kosowie, co
wszyscy mówią, nie jest do koń-
ca rozwiązana – powiedział szef
Biura Bezpieczeństwa Narodowe-
go minister Władysław Stasiak,
podsumowując swoją wizytę
w tym regionie. W drugim dniu
pobytu (4 bm.) minister odwiedził
służących pod flagą ONZ w tej
południowoserbskiej prowincji
polskich policjantów. Licząca 115
funkcjonariuszy Jednostka Spe-
cjalna Polskiej Policji pod do-
wództwem podinsp. Roberta Żół-
kiewskiego stacjonuje w Kosov-
SZEF BIURA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO minister Władysław
Stasiak w towarzystwie dowódców PKW KFOR – obecnego ppłk.
Zbigniewa Ząbka i pierwszego gen. bryg. Roman Polko – odwiedził
w Kosowie miejsce, gdzie przez wiele lat znajdowała się polska baza.
TADEUSZ WRÓBEL
58 Polska Zbrojna
rodowej Dywizji Centrum–Połu-
dnie, zakończyła się kilkudniowa
polsko-amerykańska operacja
„Czarny orzeł”. Polska grupa ma-
newrowa dowodzona przez ppłk.
Szymona Koziatka prowadziła
działania patrolowo-ochronne
w Diwanii wspólnie z 3300 żoł-
nierzami 8 Dywizji Armii Irackiej
oraz amerykańskimi. Dowódca
WDCP gen. dyw. Paweł Lamla
poinformował w poniedziałek, że
w ich trakcie zabito lub schwyta-
no ponad 60 szyickich bojowni-
ków. Niewykluczone, że jeden
z nich był Palestyńczykiem. We-
AUSTRALIAN DOD
dług amerykańskiego płk. Micha-
ela Garretta, większość rebelian-
tów walczących w Diwanii była
członkami Armii Mahdiego Muk-
tady as Sadra. Stwierdził również,
że podczas operacji „Czarny
orzeł” zniszczono „60 do 70 proc.
celów”. (wt)
skiej Mitrovicy, mieście podzie-
lonym na część serbską i albań-
ską. Jest to miejsce, gdzie często
dochodziło do starć pomiędzy
zwaśnionymi społecznościami.
Natomiast we wtorek (3 bm.) po
południu minister Stasiak miał
okazję przekonać się, jak wyglą-
da strefa odpowiedzialności bata-
lionu polsko-ukraińskiego. Towa-
rzyszący mu pierwszy dowódca
PKW w Kosowie gen. bryg. Ro-
man Polko wspominał początki tej
misji, zaś obecny dowódca kon-
tyngentu ppłk Zbigniew Ząbek
zapoznał gości z obecną sytuacją
na obszarze, za który odpowiada
jego batalion. (tw)
Premier John Howard wśród australijskich żołnierzy służących w Afganistanie
Dodatkowe siły
AFGANISTAN. Premier Austra-
lii John Howard zapowiedział
w ubiegłym tygodniu, że do po-
łowy bieżącego roku jego kraj
niemal podwoi swój kontyngent
wojskowy w Afganistanie do
około 950 żołnierzy, zaś w poło-
wie 2008 r. będzie w Afganista-
nie ponad tysiąc Australijczy-
ków. Powrócą wycofane stamtąd
w wrześniu 2006 r. jednostki
specjalne. Około 300 ich żołnie-
rzy ma trafić na dwa lata do połu-
dniowej prowincji Uruzgan. Sta-
cjonuje tam już niemal 400-oso-
bowa grupa odbudowy (Recon-
struction Task Force) współdzia-
łająca z Holendrami. Wzmocnio-
na zostanie zapewniająca jej bez-
pieczeństwo, licząca 120 żołnie-
rzy kompania ochrony, która bę-
dzie kontynuowała swą misję do
w skrócie
Minister
w szkole
generałów
ROSJA. W ubiegłym tygo-
dniu dziennik „Izwiestija” po-
informował, że nowy szef re-
sortu obrony rozpoczyna
w Akademii Sztabu General-
nego miesięczne przeszkole-
nie. Anatolij Sierdiukow, któ-
ry do połowy lutego stał na
czele Federalnej Służby Po-
datkowej, nie ma wykształce-
nia wojskowego. Podczas
szkolenia przejdzie intensyw-
ny kurs strategii obrony, a tak-
sierpnia 2008 r. Natomiast na lot-
nisku w Kandaharze służbę roz-
pocznie 75 radiotechników z Kró-
lewskich Australijskich Sił Po-
wietrznych. W przyszłym roku do
Afganistanu mają trafić dwa śmi-
głowce Chinook, a na Środkowy
Wschód dodatkowy samolot trans-
portowy C-130 Hercules.
Premier Howard nie ukrywał, iż
trzeba się liczyć z większymi
ofiarami. Od 2001 r. w Afgani-
stanie zginął tylko jeden austra-
lijski wojskowy. W ubiegłym ty-
godniu do północnoafgańskiego
miasta Mazar-e Szarif przylecia-
ło sześć niemieckich samolotów
bojowych Tornado. Maszyny
mają być w gotowości bojowej
od 15 kwietnia i wspierać wal-
czące na południu Afganistanu
siły NATO. (w)
że organizacji i zarządzania po-
nadmilionowymi siłami zbroj-
nymi zakończony egzaminem.
Założona w 1832 r. przez cara
Mikołaja I Akademia Sztabu
Generalnego uważana jest za
najbardziej prestiżową uczelnię
wojskową w Rosji. Bez jej
ukończenia żaden z rosyjskich
oficerów nie ma co marzyć
o szlifach generalskich czy ob-
jęciu wysokiego stanowiska
dowódczego.
Strzelanina
na Jolo
FILIPINY. – Nie mamy na razie
pewności, czy szaleniec, który
nr 16/2007
 Uparty Długofalowe
Teheran plany

BUNDESWEHRA
IRAN. Choć nie spełniły się za-
Pancerna pożyczka
powiedzi rosyjskich mediów, że KANADA. Media w lutym niemiecki lepszą ochronę przed
jeszcze przed Wielkanocą USA podały, iż władze ka- tygodnik „Der Spie- minami bądź bronią
zaatakują Iran, sytuacja w regio- nadyjskie, by pod- gel” informował, że przeciwpancerną niż
nie pozostaje napięta. Przywód- nieść poziom bezpie- Kanada chce zaku- posiadane przez siły
cy irańscy powiedzieli, że nie pić 80 niemieckich lądowe Kanady Le-

spełnią żądań społeczności mię-
dzynarodowej w sprawie wstrzy-
mania wzbogacania uranu. Kon-
stantin Kosaczow, szef komitetu
spraw zagranicznych Dumy, niż-
szej izby rosyjskiego parlamen-
tu, komentując słowa przewod-
niczącego Rady Bezpieczeństwa
Narodowego Iranu Alego Lari-
dżaniego (jest on zarazem głów-
nym irańskim negocjatorem ds.
nuklearnych), który nie wyklu-
czył wyjścia swego kraju z ukła-
du o nierozprzestrzenianiu broni
jądrowej, powiedział, że Teheran
jawnie prowokuje świat, „nie
pozostawiając swobody mane-
wru nawet tym państwom, które
tak jak Rosja przyznają mu pra-
wo do posiadania atomu w ce-
lach pokojowych”. O dialog i re-
alizację rezolucji Rady Bezpie-
czeństwa ONZ, nakazującej te-
mu krajowi wstrzymanie progra-
mu wzbogacania uranu, zaape-
lował do Irańczyków 9 bm. se-
kretarz generalny ONZ Ban
Ki Mun. W tym dniu prezydent
Iranu Mahmud Ahmadineżad
ogłosił, że jego kraj rozpoczął
produkcję paliwa nuklearnego
na skalę przemysłową. Podkre-
ślił, że Teheran nie ugnie się pod
naciskiem potęg światowych
i będzie kontynuował prace nu-
klearne. (wrt)
UK MOD
czeństwa swych żoł-
nierzy w Afganista- Leopardów 2A4 opardy 1. Ich odczu-
nie, zamierzają wy- z rezerw Bundes- walną wadą jest brak Powrót do kraju przetrzymywanych
pożyczyć około 20 wehry, a także wy- klimatyzacji, a latem przez Iran brytyjskich wojskowych
niemieckich czoł- pożyczyć 20 sztuk w południowym Af-
gów Leopard 2A6M. ich najnowszej wer- ganistanie tempera- WIELKA BRYTANIA. Królewska
Zapytany o tę spra- sji A6M. tura w takim czołgu Marynarka Wojenna wznowi kon-
wę premier Stephen Według montreal- może sięgać 60 st. C. trolowanie statków cywilnych na
Harper zastrzegł, że skiej telewizji CTV Niemieckie „dwój- wodach Zatoki Perskiej – podała
jest ona nadal przed- te ostatnie czołgi za- ki” są natomiast kli- 10 bm. agencja AP, powołując się
miotem rozmów. Już pewniają żołnierzom matyzowane. (wr) na pracownika brytyjskiego MSZ.
Operacje te zostały zawieszone
po tym, jak 23 marca Iran zatrzy-
Niepokoje Dumy
mał 15 członków załogi brytyjskiej
fregaty „Cornwall” podczas kon-
troli statku handlowego. Brytyjscy
Deklaracja rosyjskich parlamentarzystów
wojskowi odzyskali wolność
potwierdza ich głęboką nieufność wobec NATO w ubiegłym tygodniu. Tymczasem
i Stanów Zjednoczonych rząd brytyjski zakazał 9 bm.
wszystkim żołnierzom wypowia-
ROSJA. Duma – niższa izba ro- skowych w pobliżu granic Ro-
sji, zagraża bezpieczeństwu dania się dla prasy za pieniądze.
syjskiego parlamentu – przyjęła
6 bm. jednomyślnie deklarację, i stabilności Europy”. W dekla- Wcześniej Royal Navy dała na to
zgodę 15 marynarzom i żołnie-
w której skrytykowała rozsze- racji wspomniano również, że
rzanie NATO oraz decyzję „szczególnie destabilizująco rzom piechoty morskiej, którzy po-
o rozmieszczeniu na terenie wpływają apele poszczególnych wrócili z Iranu. Płatne wywiady
Czech i Polski amerykańskiej państw-członków NATO, by or- z nimi ukazały się w poniedziałek.
tarczy antyrakietowej. Rosyj- ganizacja ta wzięła na siebie Teheran zaprzecza podanym
skich deputowanych niepokoi funkcję «energetycznego żan- przez nich informacjom, iż byli źle
również, iż mówi się o ich ulo- darma», który wszelkimi środ- traktowani przez Irańczyków.
kowaniu na Kaukazie i Ukrai- kami powinien zapewnić regu- Tymczasem „Sunday Telegraph”
nie. Do tego dochodzi „stałe blo- larne dostawy nośników energii podał 8 bm., powołując się na po-
kowanie przez państwa NATO do krajów sojuszu”. Według ro- ufny dokument planowania woj-
traktatu o konwencjonalnych si- syjskich parlamentarzystów skowego, że brytyjscy żołnierze
łach w Europie, które stwarza wszystko to przyczynia się do „uczestniczyć będą w operacjach
przesłanki do niekontrolowane- nowych podziałów i grozi wzno- nad Zatoką Perską co najmniej
go mnożenia zgrupowań woj- wieniem wyścigu zbrojeń. (twr) do 2012 r.”. (ww)

zaczął strzelać, był żołnierzem
czy też cywilem. Nie można
wykluczyć, że za masakrę od-
powiada cywil, który jest wśród
zabitych – oświadczył 8 bm.
przedstawiciel dowództwa fili-
pińskich sił zbrojnych, gen.
Nehemias Pajareto, informując
o tragicznym incydencie,
w którym zginęło dziewięciu żoł-
nierzy i jeden cywil. Do strzela-
niny doszło pod bazą Parang na
wyspie Jolo, na której od sierpnia
2006 r. z udziałem prawie 10 tys.
żołnierzy trwa ofensywa sił rzą-
dowych przeciwko groźnemu
muzułmańskiemu ugrupowaniu
separatystycznemu Abu Sayyaf.
Do tej pory zabito około 70 bo-
jowników islamskich, w tym
dwóch głównych przywódców
grupy. Zginęło także kilkudzie-
sięciu żołnierzy, a ponad stu zo-
stało rannych.
Scud trafiony
USA. Dyrektor amerykańskiej
Agencji Obrony Przeciwrakie-
towej gen. Henry Obering poin-
formował 6 bm., że na poligo-
nie na Hawajach przeprowadzo-
no udaną próbę przechwycenia
pocisku balistycznego lecącego
na dużej wysokości. Rakieta
Wysokościowego Systemu
Obrony Powietrznej Teatru
Działań (THAAD) trafiła po-
cisk Scud, odpalony z pływają-
cej platformy na Oceanie Indyj-
skim. Ujawniono, że antyrakie-
tę wystrzelono mniej więcej
trzy minuty po wystrzeleniu
Scuda. Trafiła ona w cel dwie
minuty później. Piątkowa próba
była trzecią z kolei próbą syste-
mu THAAD.
Więcej
dezerterów
USA. W ciągu ostatnich czte-
rech lat znacznie wzrosła liczba
procesów amerykańskich żoł-
nierzy za dezercję i samowolne
oddalenie się ze służby – poin-
formował 9 bm. dziennik „New
York Times”. W latach 2002–
–2006 było ich przeciętnie trzy-
krotnie więcej niż w latach
1997–2001. Według gazety
liczba spraw o samowolne od-
dalenie się ze służby czy nie-
obecność podczas wyruszania
jednostki na misję wzrosła po-
nad dwukrotnie (ze 180 do
390 rocznie). Coraz więcej
jest też dezercji – w tym roku
odnotowano ich już 1871.
W roku finansowym 2006 by-
ło 3196 dezerterów, podczas
gdy dwa lata wcześniej – 2357.
Mimo to dezercje nie są tak po-
wszechne jak w czasie naj-
trudniejszego okresu wojny
wietnamskiej. – W latach
1968–1971 zdezerterowało
5 proc. żołnierzy – przypo-
mniał „New York Times”. (ted)

nr 16/2007 Polska Zbrojna 59

ŚWIAT BAŁKANY

Sarajewo będzie zawsze ARTUR BILSKI

Misja sił europejskich EUFOR w Bośni dobiega szczęśliwego końca. Do połowy roku zostanie tam dwa
i pół tysiąca żołnierzy z ponad sześciu obecnie. Po ogromnej fali zbrodni i nienawiści, która przelała się
przez Bałkany, obecna stabilizacja i pokój wywołują u wielu mieszkańców nieoczekiwaną reakcję
– tęsknotę za dawną, wielokulturową Jugosławią, której symbolem było Sarajewo.

L
ubiłem przyjeżdżać do Saraje-
wa. Nie na początku. Dopiero
później. Pamiętam, kiedy
pierwszy raz przyjechałem do
tego miasta. Oczekiwałem
wstrząsu. Wstrząsu podobne-
go do momentu, kiedy jedenaście lat temu
przekraczałem pontonowy most na Sawie
dobytek na samochody, furmanki, cza-
sami na plecy, i uchodzili. Pozostawio-
ne domy podpalili – wiedzieli, że już ni-
gdy tu nie wrócą, po cóż więc mieliby
zostawiać wspomnienia? Lepiej je spa-
lić od razu, niż narażać się na niekoń-
czące cierpienie. Tak dopełnił się los te-
go miasta. Jestem pew ny, że tęsknią
dziły. Także na ulicach widać ich ślady.
Niektóre miejsca po wybuchach poma-
lowane są na czerwono. Mieszkańcy nazy-
wają je sarajewskimi różami.
– Musimy zatrzymać się gdzieś na ka-
wę. Naszą, bośniacką – mówi Azemina.
– Najpierw pojedźmy na Jahorine. Ty
znasz drogę, studiowałaś przecież w Sara-

ALAN GRANT

w kolumnie natowskich wojskowych po-
jazdów, stawiając po raz pierwszy stopę na
bośniackiej ziemi.
Spalone domy
– To już Sarajewo – powiedział Cvietko,
przerywając wiadomości lokalnego ra-
dia, kiedy wjeżdżaliśmy na przedmieś-
cia miasta. – Sarajewo – powtórzyłem
nabożnie, spoglądając na zrujnowane
domy, poznaczone śladami wystrzałów
budynki, liszajowate ściany. Przed oczy-
ma stanęły mi telewizyjne migawki, na
których Serbowie, po przyznaniu mia-
sta muzułmanom, zdecydowali się opuś-
cić swoje domy na wezwania Karadzi-
cia i Krajšnika. Ludzie ładowali swój
i cierpią, ale nigdy tam nie wrócą. Dla-
czego? Gdyż są tylko ludźmi sponiewie-
ranymi przez wojnę, którym wydawało
się, że w ten sposób ratują swoją god-
ność.
„Sarajewo będzie zawsze. Wszystko in-
ne przeminie” – mówią słowa piosenki
ułożonej podczas pierwszego rok u ob-
lężenia miasta. Azemina podśpiewuje
cicho razem z radiem. Słucham jej, pod-
czas gdy samochód zjeżdża po wiaduk-
cie i zakręca wokół cmentarza, którego
wcześniej tutaj nie było. Zaleźliśmy się
na tzw. Alei Snajperów, przecinającej
miasto na pół. Wiele jest tu śladów po-
zostawionych po pociskach. Nie ma
praktycznie domu, którego by nie uszko-
jewie. A ty Cvietko? Co ty robiłeś w cza-
sie wojny? – pytam.
– Walczyłem. Właśnie na tych wzgó-
rzach – Cvietko pokazuje szerokim łukiem
zieleniejące grzbiety wzniesień.
– Strzelałeś do muzułmanów? – za-
pytałem.
– Nie, do Serbów – odpowiada Cvietko.
– Jak to? Przecież jesteś Serbem.
– Ale wcielono mnie do armii bośnia-
ckiej w Sarajewie – syczy przez zęby.
Azemina obraża się na mnie, gdy mó-
wię w jej obecności „muzułmanie”. Choć
nie ma już Jugosławii, to ona ciągle czuje
się Jugosłowianką (o czym ciągle muszę
pamiętać) i woli unikać wszelkich religij-
nych odniesień. Zresztą nie tylko ona. Wie-

60 Polska Zbrojna nr 16/2007

lu mieszkańców dawnej Jugosławii dopie-
ro teraz uświadamia sobie, jaką stratę po-
nieśli.
Tęsknota za Jugosławią
– Urodziłem się jako Jugosłowianin
i umrę jako Jugosłowianin – mówił kilka
lat temu na festiwalu w Cannes znany re-
żyser Emir Kusturica, pochodzący z Sara-
jewa. – Myślę, że idea jugosłowiańska jest
wspaniała – stwierdził w jednym z wywia-
dów kompozytor Goran Bregović, również
urodzony w Sarajewie. Do nostalgii za pań-
stwem południowych Słowian przyznają
się otwarcie artyści, politycy, a także zwy-
kli ludzie. Łączy ich tęsknota za wielokul-
turową wspólnotą, dialogiem pomiędzy na-
rodami, wymianą doświadczeń. Czasem
jest to także żal za utraconą ojczyzną albo
miastem. „Kiedy dziś słyszę »Jugosławia«,
myślę: to państwo już nie istnieje” – pisze
BMLV (2)
„Ziza” na forum internetowym B92 Biv-
sza YU, i dodaje: „Jugosławia oznaczała
jedność i braterstwo, w tym sensie mi jej
brakuje”. Podobnie uważa „Demagog”,
który wypowiada się na portalu Index.hr:
„Przed dziesięcioma laty wielu młodych
ludzi mówiło o sobie, że są Jugosłowia-
nami. Podobało mi się to”. Wtóruje mu
„Vitez”: „Byłem wtedy dzieckiem, ale
pamiętam tę pozytywną energię między
ludźmi, rywalizację między republikami,
przyjaźń i beztroskę, której teraz próżno by
szukać”.
O nasilającej się tęsknocie za czasami
marszałka Tity świadczy choćby rosnąca
liczba osób świętujących urodziny przy-
wódcy Jugosławii w jego rodzinnej wsi
Kumrovac. Największe obchody odbyły
się w 2003 r. Wzięło w nich udział ponad
siedem tysięcy ludzi. Josip Broz-Tito na-
dal budzi jednak skrajne emocje. W grud-
niu 2004 r. nieznani sprawcy wysadzili
w powietrze jego pomnik w Kumrovacu.
Nie był to pierwszy taki przypadek.
W Chorwacji od 1990 r. zniszczono ponad
trzy tysiące posągów przedstawiających
nr 16/2007
marszałka. Odlany z brązu Tito stracił gło-
wę i ramię. Nadal jednak uznawany jest za
bohatera. Jego legenda wciąż żyje. Podob-
nie jak legenda Sarajewa.
Sarajewo – przed wojną nazywane ma-
łą Jugosławią ze względu na swoją wielo-
etniczność – dźwiga się powoli z powo-
jennych zgliszczy. Samo miasto usytuo-
wane jest między górami. Udajemy się
na jedną z ich, zwaną górą Jahorina. Wą-
ska, asfaltowa droga wije się wokół za-
lesionego g rzbietu wzniesienia. Staje-
my kilkadziesiąt metrów przed szczy-
W ojna zakończyła
się dzięki inter-
wencji NATO. Swoje
tem. Nad głową widzę rdzewiejące liny zrobiły też wojska Unii
i słupy – pozostałości po kolejce lino- Europejskiej. Teraz na-
wej uruchomionej na czas XIV zimowej stał czas pojednania.
olimpiady w 1984 r. Niedaleko, po pra- Pojawiła się nadzieja,
wej stronie wąskiej drogi, straszą beto- której brakowało od
nowe kikuty toru bobslejowego, przypo- lat. W raporcie
minające raczej szkielet olbrzymiego wę- Europejskiego Banku
ża niż miejsce, gdzie odbywały się zawo- Odbudowy i Rozwoju
dy olimpijskie. zatytułowanym
„Bałkany przyszłością
Unia pojedna
Europy” wezwano Unię
Wszędzie wzdłuż drogi ciągną się oko-
py i wypalone transzeje zbudowane przez
Serbów podczas oblężenia Sarajewa. Stąd
bardzo skutecznie ostrzeliwano miasto. Po-
nura statystyka wskazuje, że średnio w cią-
gu dnia spadało na nie 1500 pocisków.
Wreszcie po kilku minutach docieram na
sam szczyt góry Jahorina. Tutaj znajdowa-
ła się końcowa stacja kolejki linowej i du-
ży taras widokowy z kawiarnią. Serbowie
przekształcili budynki w centrum dowo-
dzenia i kierowania ogniem artylerii. Wy-
betonowany, płaski dach wsparty trzema
filarami wygląda niczym ołtarz. Stąd wi-
dać miasto jak na dłoni. Wygląda, jakby Europejską do przy-
klęczało przed okalającymi je górami ni- spieszenia integracji
czym na sądzie ostatecznym, jakby woła- i akcesji państw bał-
ło: „wybaczamy i prosimy o wybaczenie” kańskich, co pomoże
i na nowo szukało swojej drogi w XXI wie- utrzymać stabilność
ku. Tu, na tym ołtarzu nacjonalizmu, roz- polityczną i gospodar-
strzelano wieloetniczność i wielokulturo- czą w całej Europie.
wość tego miasta. Po dawnej świetności Wszyscy tutaj mają na-
kompleksu olimpijskiego, który symboli- dzieję na szczęśliwe
zował Jugosławię, jej ducha współpracy zakończenie, wbrew
i tolerancji, pozostały jedynie ruiny. historii, która prawie
Zjeżdżamy z sarajewskich wzgórz z po- zawsze skazywała
wrotem do centrum miasta i tam na jed- Bałkany na krwawe
nym z mostów mijamy sterty świeżych konflikty.
kwiatów. – To most Romea i Julii – objaś-
nia Azemina. Tutaj w czasie wojny mieli
randkę Serb i muzułmanka. Najpierw snaj-
per trafił jego. Kiedy dziewczyna usiłowa-
ła mu pomóc, i ona dostała kulę. Oboje zgi-
nęli. Odbudowujące się miasto, udekoro-
wane „sarajewskimi różami”, ma swoją
magię. Wyjeżdżamy z miasta tą samą Ale-
ją Snajperów, mijamy ten sam, nowy, cmen-
tarz. W radiu słychać tę samą piosenkę:
„Sarajewo będzie zawsze. Wszystko inne
przeminie”. 
Polska Zbrojna 61
TO I OWO
Ś ladów amerykańskich żołnie-
rzy zaginionych w naszym kra-
ju w czasie II wojny światowej szu-
ka w Polsce Departament Obrony
USA. Jak pisze „Życie Warszawy”,
przedstawiciele pentagońskiego
Połączonego Dowództwa Poszuki-
wania Jeńców Wojennych i Zagi-
nionego Personelu (POW/MPO)
przylecieli do Polski na początku
kwietnia. – Będziemy przeglądać
archiwa, sprawdzimy też miejsco-
wości, gdzie po raz ostatni widzia-
Amerykanie wkładają wiele wysił-
ku w zbieranie informacji o swoich
żołnierzach, którzy zaginęli w trak-
cie walk. Po II wojnie światowej po-
szukiwanych było 78 tys. obywa-
teli USA. Przeglądanie archiwów
i szukanie świadków daje efekty
– np. w 2005 r. biuro POW/MPO
odnalazło i ekshumowało szcząt-
ki lotników, którzy rozbili się
w okolicach Wałbrzycha. W ra-
mach umowy z 1998 r., w zamian
za polską pomoc w poszukiwaniu
Promuje ataki kamikadze
J ak podał „Głos Wielkopolski”,
generał brytyjskich
Królewskich Sił Powietrznych
(RAF) David Walker zasugero-
wał swym podwładnym, że
w walce z terrorystami muszą
być gotowi na uderzenia samo-
bójcze na wzór japońskich ka-
mikadze. Jak doniósł bulwaro-
wy dziennik „The Sun”, w trak-
cie odprawy dla pilotów Walker
zapytał: „Czy sądzicie, że byłoby
nierozsądne, gdybym rozkazał
wam skierować wasz samolot
ku ziemi, by zniszczyć pojazd,
wiozący dowódcę al Kaidy?”
Jak skomentował „The Sun”,
rozkaz taki oznaczałby pewną
śmierć pilota, którego wyszkole-
nie kosztuje 6 milionów funtów
i utratę bojowego odrzutowca
wartości 50 milionów funtów.
Walker dowodzi skupiającą ca-
łość brytyjskiego lotnictwa ude-
rzeniowego 1 Grupą RAF. Jak
podała bulwarówka, piloci przy-
jęli wypowiedź swego zwierzch-
nika nader krytycznie. – Jestem
gotów tak postąpić, ale pod wa-
runkiem, że pan generał naj-
pierw pokaże mi, jak się to robi
– powiedział jeden z nich.

www.zolnierz-polski.pl – wynik sondy

Jak po trzech miesiącach
W poszukiwaniu 39,4% funkcjonowania
oceniasz Gazetę Internetową
pilotów 28,2% Redakcji Wojskowej?

no żołnierzy – tłumaczy gazecie
Larry Greer z POW/MPO. Chodzi
o dwanaście osób: lotników ze-
strzelonych przez niemiecką
obronę powietrzną w Kędzierzy-
nie-Koźlu, Policach, Szczecinie,
Dąbrówce Starzeńskiej i Ochotni-
cy, pilota, który zmarł przetrzymy-
wany w Lubinie oraz dwóch jeń-
ców obozu z okolic Drzewic, wy-
zwolonego przez armię czerwoną.
GRAFIKA: M. KLEKOCIUK
13,9% 16,2%
amerykańskich żołnierzy, nasi na-
ukowcy mają dostęp do archi-
wów, które USA otrzymało od Ro- 2,4%
sji. Są w nich cenne dla nas infor-
bardzo dobrze dobrze dostatecznie niedobrze nie mam zdania
macje dotyczące m.in. oficerów
zamordowanych w Katyniu i Po-
laków, którzy zmarli w radzieckich GAZETA INTERNETOWA REDAKCJI WOJSKOWEJ
więzieniach. Podobne poszuki- „ŻOŁNIERZ POLSKI”: www.zolnierz-polski.pl
wania USA prowadzi także m.in. tel. CA MON 840 232, 840 868, tel. (0-22) 684 02 32,
w Rosji, Czechach czy Rumunii, (0-22) 684 08 68, e-mail: zolnierz-polski@redakcjawojskowa.pl
a także Wietnamie. (ad) Z portalu można pobrać artykuły „Polski Zbrojnej” w formacie PDF.

Dyrektor Redakcji Wojskowej TYGODNIK Jacek Szustakowski, tel.: (0-12) 613 17 80,CA MON 131 780; Poznań: Natalia Konopka,
redaktor naczelny tel.: (0-61) 857 23 59, CA MON 572 359; Piotr Laskowski, tel.: (0-61) 857 24 46, CA
Andrzej Cudak, tel.: (0-22) 684 53 65, 684 56 85, MON 572 446; Wrocław: Bogusław Politowski, tel.: (0-71) 765 38 53, CA MON 653 853;
faks: 684 55 03; CA MON 845 365, 845 685, faks: 845 503; Współpracownicy: Piotr Bernabiuk, Andrzej Jonas, Marcin Kaczmarski, Włodzimierz
sekretariat@redakcjawojskowa.pl www.polska-zbrojna.pl Kaleta, Tadeusz Mitek, Wojciech Piekarski, Aleksander Rawski, Henryk Suchar
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa Dział graficzny: tel.: (0-22) 684 51 70, CA MON 845 170; Marcin Dmowski (kierownik),
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej Monika Klekociuk, Paweł Kępka, Andrzej Witkowski (fotoedytor)
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”: Korekta: tel.: (0-22) 684 03 55, CA MON 840 355; Renata Gromska (kierownik),
Wojciech Kiss-Orski, tel.: (0-22) 684 02 22, CA MON 840 222; Katarzyna Kocoń, Małgorzata Mielcarz, Katarzyna Pietraszek, Joanna Rochowicz
wko@redakcjawojskowa.pl Szef pionu wydawniczego:
Redaktorzy prowadzący: płk Ryszard Choroszy, tel.: (0-22) 684 03 52, CA MON 840 352;
ppłk Lech Mleczko, tel.: (0-22) 684 52 30, CA MON 845 230; ryszard.choroszy@redakcjawojskowa.pl
Aneta Wiśniewska, tel.: (0-22) 684 52 13, CA MON 845213; Biuro Reklamy i Marketingu: Adam Niemczak (kierownik) , tel. (0-22) 684 53 87,
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl CA MON 845 387; Joanna Brodowska, Dominika Chodorowska, tel.: (0-22 ) 684 51 80,
Publicyści 684 55 03, faks: (0-22) 684 55 03; reklama@redakcjawojskowa.pl
Warszawa: Artur Bartkiewicz, tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229; Anna Dąbrowska, Prenumerata: RUCH SA, KOLPORTER SA, GARMOND PRESS, GLM.
tel.: (0-22) 684 52 44, CA MON 845 244; mjr Artur Goławski, tel.: (0-22) 684 52 44, CA Informacja: (0-22) 684 04 00
MON 845 244; Sylwia Guzowska, tel.: (0-22) 684 02 32, CA MON 840 232; kpt. Grzegorz Kolportaż i reklamacje: PP DW Bellona – (0-22) 457 04 37, 6879 041, CA MON 879 041
Predel, tel.: (0-22) 684 08 68, CA MON 840 868; Roman Przeciszewski, Druk: Drukarnia Perfekt, ul. Połczyńska 99, Warszawa
tel.: (0-22) 684 52 44, CA MON 845 244; Tadeusz Wróbel, tel.: (0-22) 684 52 44, Numer zamknięto: 10.04.2007 r.
CA MON 845 244; Zdjęcie na okładce: Artur Bartkiewicz
Fotoreporter: Projekt graficzny: Łukasz Kaugan , CaStudio
Jarosław Wiśniewski, tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229; Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze odzwierciedla stanowisko redakcji. Tekstów
Korespondenci: Bydgoszcz: Krzysztof Wilewski, tel.: (0-52) 378 25 90, CA MON 412 590; niezamówionych redakcja nie zwraca. Zastrzega sobie prawo do skrótów.
Gdynia: kmdr ppor. Mariusz Konarski, tel.: (0-58) 626 62 07, CA MON 266 207; Krzysztof
Wygnał, tel.: (0-58) 626 24 13, CA MON 262 413; Kraków: Magda Kowalska-Sendek, Nakład: 19 500 egz.

Egzemplarze czasopism dostępne w wewnętrznym kolportażu wojskowym są bezpłatne

62 Polska Zbrojna nr 16/2007

 @
GAZETA
INTERNETOWA
REDAKCJI
WOJSKOWEJ
Pierwszy w Polsce
elektroniczny dziennik
o wojsku i dla wojska

PRESS
ENTER WWW.ZOLNIERZ-POLSKI.PL