NR 17 (535) 22 KWIETNIA 2007 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK REKONWERSJA: SZANSA BEZ MUNDURU str. 40

GRIPENY NAD BAŁTYKIEM
Patrol
z niespodzianką
ISSN 0867-4523

POLACY W AFGANISTANIE
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl W Sharanie będzie stacjonowało

dowództwo polskiej grupy bojowej

Kąpiel
w przeręblu

WYPOCZYNEK
Atrakcje
na lato
Europejscy
W NUMERZE:
marines
SIŁY POWIETRZNE: Zmiany w lotnictwie wojskowym str. 30
MARYNARKA WOJENNA: Pożar na okręcie str. 38
TERRORYZM: NARODZINY NOWEGO MOCARSTWA str. 20
AAAAAAA AAAAAAAA
W NUMERZE
TEMAT NUMERU

PIECHOTA MORSKA
Marines najczęściej kojarzą się z operacjami
desantowymi, ale w rzeczywistości wykonują
znacznie więcej zadań, z reguły mniej
spektakularnych niż zdobywanie przyczółków
na wrogich wybrzeżach
STR. 8

WOJSKO MISJE
SIŁY POWIETRZNE
WALKA Z BIEDĄ
I NARKOBIZNESEM KTO IM DA SKRZYDŁA?
Obecne struktury baz i eskadr
Zdaniem ekspertów, zapewnienie
nie przystają do potrzeb
podstawowych warunków
wynikających z wprowadzania
bezpieczeństwa w Afganistanie to
do lotnictwa nowoczesnych
kwestia najbliższych trzech lat, ale
samolotów. Dlatego szykują się
o pełnej stabilizacji będzie można
duże zmiany w strukturach Sił
mówić dopiero za lat kilkanaście
Powietrznych STR. 30
STR. 15 KULISY REKONWERSJA

SZANSA BEZ MUNDURU

Czy rekonwersja w obecnym
wydaniu nie przypomina gry
pozorów? I czy nie warto podpatrzeć,
jak ją robią inni? STR. 40

WOJSKO MISJE
MARYNARKA WOJENNA SPRAGNIENI SPOKOJU PO PROSTU
ELITA
POŻAR NA OKRĘCIE Polscy żołnierze nieraz słyszą opinię
niektórych mieszkańców Iraku, Do elitarnych pododdziałów
Marynarze od wieków boją się naszej armii dołączyli
z rozrzewnieniem wspominających
pożarów, bo choć wody dookoła
pod dostatkiem, niejeden okręt
czasy sprzed interwencji wojsk niedawno żołnierze
koalicji – wtedy przynajmniej było taktycznych zespołów
poszedł na dno spalony do cna
wiadomo, kto zginie STR. 12
koordynacji obszaru
STR. 38
powietrznego
STR. 28

2 Polska Zbrojna nr 17/2007

 RODZINA Z BLISKA

Babskie Centrum Dowodzenia

BOGUSŁAW POLITOWSKI

Z Garnizonu Brzeg na misję każdy żołnierz wyjeżdża z małym porcelanowym

słonikiem. I można się śmiać, nie wierzyć w czary, zabobony i amulety,
ale jak dotąd każdy z kilkuset saperów powrócił do domu.

P
amiętajcie! Nie robicie nam
żadnej łaski! Każdy z was
ma rozkaz powrócić cały i
zdrowy do domu. Te słoniki
z trąbą do góry są na szczęś-
cie. Mają was strzec i przy-
pominać, że czekamy...”. Takimi sło-
wami w Brzegu żegnany jest każdy sa-
per wyjeżdżający na misję. Oczywiście
nie podczas oficjalnych uroczystości,
ale tych mniej formalnych, rodzinnych,
które zawsze odbywają się w Klubie
Garnizonowym. To już taka tradycja.
Jadwiga Sioma, przewodnicząca Sto-
warzyszenia Rodzina Wojskowa, naj-
pierw pół żartem, pół serio wydaje żoł-
nierzom taki rozkaz, a później, ściska-
jąc każdego, wręcza figurkę porcelano-
wego słonia. Zazwyczaj wszyscy mają
wtedy łzy w oczach.
Łzy radości, łzy smutku
Zaczęło się w połowie marca 2002 r.
Wtedy właśnie z Brzegu na misję w Af-
ganistanie wyjeżdżał pierwszy polski
kontyngent. Wtedy też pani Jadwiga
uznała, że oficjalne uroczystości na pla-
cu apelowym jednostki to za mało. Za-
leżało jej na pożegnaniu ciepłym, rodzin-
nym i serdecznym. Takim, które się pa-
mięta długo. Pożegnaniu, które jedno-
cześnie stanie się zobowiązaniem wobec
wyjeżdżających, że w kraju ich rodziny
nie będą zdane na siebie. Że klub staje
się miejscem, gdzie zawsze znajdą po-
moc, pocieszenie i wsparcie.
Podczas tamtego spotkania było wie-
le łez, bo pożegnania zawsze są smutne.
Żołnierze dostali słoniki, ich najbliżsi wi-
zytówki z numerami telefonów. I telefo-
ny faktycznie się rozdzwoniły. Dzwoni-
ły matki, żony, narzeczone. Później za-
częły przychodzić. Ot tak, na chwilę, za-
pytać, co słychać. Czasami poradzić się,
albo, tak po prostu przed kimś wypła-
kać.
– Wtedy były inne czasy – wspomina
pani Jadwiga. – Internet nie był tak po-
wszechny, połączenia z kraju prawie nie-
możliwe, a z Afganistanu minuta rozmo-
wy kosztowała cztery dolary. Tutaj w klu-
bie staliśmy się swoistym przekaźnikiem
informacji. Organizowaliśmy spotkania
rodzin i bezpośrednie połączenia z bazą 

nr 17/2007 Polska Zbrojna 3

Z BLISKA RODZINA
Jadwiga Sioma
P ani Jadwiga jest wrażliwa i wylała wiele
łez radości i smutku. Wraz
z rodzinami żegnała żołnierzy wyjeżdża-
jących na kolejne misje i witała ich wiele
razy na różnych lotniskach. Często prze-
kazywała najważniejsze życiowe informa-
cje. Oto gdzieś w Wałbrzychu na poro-
dówce żona żołnierza urodziła syna.
Telefon zadzwonił w nocy. Pani Jadwiga
natychmiast skontaktowała się z bazą
Bagram, aby obwieścić szczęśliwemu ta-
cie najważniejszą wiadomość. Bywało
jednak, że musiała przekazywać także złe
wieści. Tak było, gdy jeden z żołnierzy
stracił nogę, wchodząc na minę, gdy no-
wo narodzone dziecko zmarło po kilkuna-
stu dniach życia. Niektórych informacji
nie przekazywała w ogóle. No bo jak za-
dzwonić do żołnierza narażającego życie
z dala od domu i powiedzieć mu, że jego
żona właśnie znalazła sobie innego?
Wtedy nie zadzwoniła. Wzięła jednak ko-
bietę na pogawędkę, która skończyła się
ostrą rozmową.
Listy szczere i serdeczne, pełne podzięko-
wań i wdzięczności przechowuje pieczo-
łowicie jako potwierdzenie, że warto od-
dać się ludziom, służyć im i pomagać.
Kierowniczka klubu Janina
Koronkiewicz, wspierająca od dawna
stowarzyszenie, żartuje, że gdyby
Jadwiga Sioma wysłała na misję numer
swojego konta, to żołnierze bez wahania
wpłacaliby na nie swoje pobory, bo tak
jej ufają. I jest w tym prawda, bo pani
Jadwiga wielokrotnie pośredniczyła
w przesyłaniu na misję i w drugą stronę
różnych ważnych dokumentów rodzin-
nych, w tym i finansowych.
4 Polska Zbrojna
Żołnierze
słoniki
traktują jak
talizmany. Wierzą,
że są one wyrazem
życzliwości, ciepła
i gorących życzeń
szczęścia.
Biały Orzeł. Dostawaliśmy stamtąd ka- Na wspomnienie zaczarowanych sło-
sety wideo o służbie naszych żołnierzy ników dowódca brygady tylko się uśmie-
i razem je oglądaliśmy. Powstało tutaj cha. Nie bardzo chce rozmawiać o amu-
Babskie Centrum Dowodzenia. letach, ale wiele dobrego mówi o dzia-
Były to czasy, kiedy żadna jednostka, łalności stowarzyszenia i pani Jadwigi.
żadna instytucja nie miała gotowych Sam był na misji i wie, jak wiele zna-
wzorców, jak pomagać rodzinom tych, czy podczas wykonywania zadań świa-
którzy wyjechali. Nie normowały tego domość, że ktoś zadba o dom i rodzinę.
żadne przepisy ani rozporządzenia. Ja- Płk Zbigniew Wójt zdaje sobie sprawę
dwiga Sioma – wywodząca się z woj- z tego, że pani Jadwidze wiele kobiet
skowej rodziny, żona wojskowego, dzię- śmielej powie o swoich problemach niż
ki własnym doświadczeniom budowała jemu. Matki, żony czy narzeczone ma-
system, który miał łagodzić tęsknotę za ją często problemy, które kobieta zrozu-
bliskimi. Jako pracownik klubu zawsze mie znacznie lepiej niż najwrażliwszy
mogła liczyć na pomoc kierownictwa nawet dowódca.
i innych pracowników placówki. Brze- Żołnierze słoniki traktują jednak jak
ski klub szybko zresztą zyskał w całym talizmany. Wierzą, że są one wyrazem
wojsku miano wzorcowej instytucji zaj- życzliwości, ciepła i gorących życzeń
mującej się pomocą rodzinie. szczęścia. Por. RadosławTeleżyński
– dowódca plutonu na misję jedzie po
Zaczarowane słoniki raz pierwszy. Na spotkanie przyszedł z
10 kwietnia w Klubie Garnizonowym narzeczoną. Oboje nie wiedzą jeszcze,
w Brzegu po raz dziewiąty odbyło się czym jest rozłąka i bolesne oczekiwa-
rodzinne pożegnanie kolejnej grupy sa- nie. Zdecydowana większość jego lu-
perów udających się na misję do Afga- dzi to jednak doświadczeni saperzy,
nistanu. Zebranym o polskich kwiatach którzy zaliczyli po kilka pobytów na
zaśpiewał klubowy zespół „Inwencja”. misjach.
Była lampka wina, owoce, ciastka... By- St. plut. Rafał Skóratowicz jedzie na
ły życzenia od dowódcy i burmistrza. trzecią misję. Podczas spotkania w klu-
Było błogosławieństwo kapelana, były bie towarzyszy mu półtoraroczna córka
pamiątkowe zdjęcia. Było wreszcie jak Agatka i żona Anna. Świadomość, że
zwykle polecenie pani Jadwigi, że to w klubie jest ktoś, kto zawsze zechce
żadna łaska, że mają wracać szczęśli- pomóc, jest dla niej dużym wsparciem.
wie... Były słynne słoniki i łzy... Podobne zdanie ma Zuzanna Barańska,
nr 17/2007
 Spojrzenie
Specjalistów,
Poglądy
Praktyków

rategia Arm
St ia
ć
Obronnoś

Tec
hn
która zna panią Jadwigę i wie, że zawsze

ik a
może liczyć na jej pomoc. Jej mąż,
sierż. Bogusław Barański, wyjeżdżał na
pierwszą afgańską misję w marcu 2002
roku. Był tam aż rok. Wtedy spotkania
w klubie, połączenia z bazą Bagram, Be
wsparcie stowarzyszenia dodawały otu-
a

chy. Państwu Barańskim podczas tych

yk

p z

„spotkań” towarzyszyła córka Alicja. t iec

Plutonowy Bartosz Kadłubowski je- zeń a k
dzie na misję trzeci raz. Podczas stwo T
pierwszej był kawalerem. Gdy jechał
na drugą misję, tęsknił za narzeczoną
Jadwigą. Teraz wyjeżdża, zostawiając
Jadwigę – już żonę, w ciąży. W ostat-
nich dniach lipca nastąpi rozwiązanie.
On daleko będzie niecierpliwie cze-
kał na wiadomość, czy urodzi się syn
czy córka. Jego żona wie, że w razie
potrzeby trzeba zadzwonić do pani Ja-
dzi ze stowarzyszenia. Słonik ma tym
razem przynieść szczęście obojgu
małżonkom.
W chwili opublikowania tego mate-
riału żegnani żołnierze są już w Afga-
nistanie. Jednak w maju z brzeskiej
brygady na misję poleci kolejna gru-
pa dwudziestu kilku saperów. Oczy-
wiście, jak każe tradycja, spotkają się
w klubie. Przyprowadzą swoich
najbliższych, wysłuchają rozkazu, że
mają szczęśliwie wracać. Dostaną też
porcelanowe słoniki. Oby nigdy nie
utraciły swojej mocy. 

nr 17/2007 Dostępna w kolportażu wojskowym i prenumeracie

Polska Zbrojna 5
WYDARZENIA ZAPIS
Saperskie
święto
B yłem dowódcą czwartej zmia-
ny polskiego kontyngentu
w Iraku i wiem, ile wysiłku i po-
święcenia kosztuje to, co realizują
saperzy w tych misjach. Za to chy-
lę przed nimi czoło – mówił 13 bm.
w czasie obchodów Dnia Sapera
w 16 Batalionie Saperów w Tcze-
wie gen. broni Waldemar Skrzyp-
czak, dowódca WL. Święto było
okazją do uhonorowania wyróż-
niających się żołnierzy. Natomiast
w samo święto saperów, 16 bm.,
delegacje wojskowe złożyły kwia-
ty pod warszawskim pomnikiem
Chwała Saperom i na płycie czer-
niakowskiej. (KW)
A propos Aleksander Szczygło, minister obrony narodowej:
Panie Ministrze, wśród żołnie-
rzy znów pojawiły się pogłoski,
że zmienią się zasady zaopa-
trzenia emerytalnego. Czy to
nastąpi? Jeśli tak, to kiedy
i w jaki sposób?
– Nie prowadzimy w resorcie
żadnych prac legislacyjnych
w tym kierunku, ani nie spodzie-
wam się inicjatywy innych
ministerstw w tym zakresie
– a musiałaby ona być z nami
konsultowana. Przyznam, że za-
skakuje mnie zjawisko regu-
larnego powstawania takich
plotek. Pojawiają się one
rokrocznie, na początku roku
lub pod jego koniec. Mimo
iż w ostatnich latach nie miały
one pokrycia w faktach.
Jednak jest pomysł napisania
od nowa zasadniczych ustaw
regulujących sprawy obronno-
ści kraju, w tym służby zawo-
6 Polska Zbrojna
Żandarmi i logistyka
N a półroczną misję do
Libanu w ramach
Polskiego Kontyngentu
serwację rejonu odpowiedzial-
ności. Żandarmów będą
wspierać pododdziały zabez-
Wojskowego UNIFIL wyjechali pieczające z Wojsk Lądowych
żołnierze ŻW i Pomorskiego – m.in. patrol rozminowania,
Okręgu Wojskowego. 134 żan- grupa ewakuacji medycznej,
darmów i 38 żołnierzy Wojsk sekcja łączności i pluton logi-
Lądowych żegnał w Warszawie styczny. Natomiast w Centrum
13 bm. minister obrony Szkolenia na potrzeby Sił
Aleksander Szczygło. – Nasza Pokojowych w Kielcach-
obecność w zapalnych rejo- -Bukówce 10 bm. pożegnano
nach świata to kwestia polskiej 500 wojskowych POW jadą-
racji stanu – powiedział mini- cych do Libanu w ramach
ster. Jadąca do Libanu w ra-
mach wzmocnienia PKW kom-
XXVII zmiany PKW. Do głów-
nych zadań kontyngentu nale-
pania manewrowa złożona
z żandarmów oddziału specjal-
żą: transport materiałów i pro-
duktów do rejonu operacyjne-
nego ŻW z Gliwic ma odpowia-
dać m.in. za patrolowanie i ob-
go, remont pojazdów oraz po-
moc humanitarna. (AB,AD)
Czwarty element uczestnictwa jednostek wojsko-
wych w misjach humanitarnych
D o ustawy o powszechnym
obowiązku obrony sejm,
nowelizując jednogłośnie ten akt
ONZ, NATO i UE. Autorzy no-
welizacji podkreślają koniecz-
ność posiadania jednolitych, do-
prawny, wprowadził 13 bm. po- brze przygotowanych wojsk spe-
prawkę dotyczącą utworzenia cjalnych. Stanowisko dowódcy
nowego rodzaju sił zbrojnych DWS będzie równorzędne ze sta-
– Wojsk Specjalnych. Nowelizacja nowiskami dowódców rodzajów
trafi teraz do senatu. Według rzą- sił zbrojnych. Dowództwo Wojsk
du zmiana, którą proponuje, jest Specjalnych, mieszczące się
konieczna w związku z nowymi w Bydgoszczy, powstało na po-
warunkami użycia armii w czasie czątku br. Kieruje nim gen. dyw.
pokoju. Dotyczy to głównie Edward Gruszka. (ATU)
w tym ustawy pragmatycznej.
Pracuje już nad nimi
pięcioosobowy zespół prawników.
Mają oni uporać się z tym za-
daniem do połowy września. Ale
te trzy ustawy nie będą dotyczyły
JAROSAW WIŚNIEWSKI (2)
uprawnień emerytalnych. Ustawę
o zaopatrzeniu emerytalnym
żołnierzy zawodowych
zamierzamy pozostawić w dotych-
czasowym brzmieniu.
dowej żołnierzy. Może właśnie Być może przyczyną tych plotek
one wprowadzą nowe zasady są ostatnie ruchy kadrowe
przechodzenia na emeryturę, wśród generałów, które nastąpi-
np. podniosą wysługę uprawnia- ły po Pana powrocie do resortu.
jącą do świadczenia emeryckie- Pewnie zdaje Pan sobie sprawę
go, zmniejszą wysokość wypła- z tego, że pomysł zwalniania ofi-
canych odpraw lub wprowadzą cerów do cywila dlatego, że
emerytury pomostowe? przed wielu laty skończyli szkoły
– Faktycznie, jeszcze w tym roku w ZSRR i NRD, wywołuje kontro-
chcemy przedłożyć parlamentowi wersje.
projekty trzech dużych, komple- – Dymisji, które nastąpiły lub
ksowych ustaw dotyczących które zapowiedziałem, proszę nie
całokształtu spraw obronnych, wiązać z faktem ukończenia
Spór o lustrację
S ejmowa Komisja Obrony
Narodowej 12 bm. wstrzy-
mała na dwa tygodnie prace nad
rządową nowelizacją ustawy
o służbie wojskowej żołnierzy za-
wodowych – do czasu otrzyma-
nia ekspertyzy w sprawie lustra-
cji wyższych rangą oficerów. Po-
wołana przez KON podkomisja
zaproponowała objęcie wymo-
giem składania oświadczeń lu-
stracyjnych wszystkich żołnierzy
zajmujących stanowiska general-
skie, pułkownikowskie oraz ko-
mendantów WKU i ich zastęp-
ców. – Nie wiem, po co mamy
zajmować się lustracją – prote-
stował Zbyszek Zaborowski, po-
seł SLD. Tym bardziej że szef
SGWP i dowódcy mają prawo
zasięgnięcia informacji o prze-
szłości podwładnych, np. w ra-
mach dostępu do informacji nie-
jawnych – dodał. Biuro Legisla-
cyjne Sejmu zwróciło uwagę, że
taki przepis wykracza poza za-
kres ustawy pragmatycznej
i mógłby być uchylony przez
Trybunał Konstytucyjny. W tej
sytuacji posłowie postanowili za-
sięgnąć opinii prawników,
z czym zgodził się Bogusław
Winid, wiceminister obrony. (R)
przez konkretnych oficerów tej
czy innej uczelni. W decyzjach
kadrowych kierowałem się
wyłącznie tym, czy byli oni sku-
teczni w działalności służbowej
i czy mieliśmy wspólne poglądy
na to, jak powinny funkcjonować
siły zbrojne. Wojsku potrzebna
jest nowa jakość w dowodzeniu.
Dlatego chcę newralgiczne
stanowiska powierzyć młodszym
osobom, potrafiącym wnieść za-
strzyk młodych sił, nowe
pomysły w połączeniu
z odpowiedzialnością. Mamy
w wojsku odpowiednich kandy-
datów na takie stanowiska
i warto dać im szansę, by poka-
zali, co potrafią.
Notował Artur Goławski
Pełna wersja rozmowy
z ministrem obrony narodowej
w Gazecie Internetowej:
www.zolnierz-polski.pl
i w „Polsce Zbrojnej” nr 18/19
nr 17/2007

— WARUNKI W IRAKU I AFGANISTANIE dynamicznie się zmieniają i dlatego potrzeba tam większej liczby żoł-
nierzy do działań ofensywnych – mówił minister Aleksander Szczygło 11 bm., żegnając na wrocławskim lotni-
sku Strachowice blisko 150 żołnierzy wyjeżdżających na misje. Do Afganistanu odleciało ok. 90 wojskowych,
przede wszystkim łącznościowcy i logistycy. Ich zadaniem będzie zorganizowanie pobytu dla głównych sił PKW.
Pozostali żołnierze zastąpili w Iraku kolegów – blisko 60 żołnierzy ósmej zmiany, głównie logistyków i pracow-
ników lotniska, którzy wrócili do kraju wcześniej niż planowano. Na tym samym wrocławskim lotnisku witał ich
16 bm. minister Szczygło, dziękując za sprawne wykonanie zadań na misji. (Poli)
Szczecińska
zmiana warty
G en. bryg.
Andrzej
Malinowski został
nowym dowódcą
12 Dywizji Zmechanizowanej.
Obowiązki przejął od gen.
bryg. Jerzego Michałowskiego,
10 bm. w Szczecinie.
Uczestniczący w uroczystości
gen. broni Waldemar
Skrzypczak, dowódca Wojsk
Lądowych, podkreślał, że no-
wy szef 12 DZ to dobry kandy-
dat, który podoła zadaniom.
Za najważniejsze
z nich gen. Skrzypczak uznał
zapewnienie bezpieczeństwa
w operacjach wojskowych pro-
wadzonych poza granicami
kraju. Generał służył już
w Szczecinie jako dowódca
12 BZ. W Iraku pełnił funkcję
zastępcy dowódcy
Wielonarodowej Dywizji
Centrum–Południe VI zmiany
PKW, a ostatnio był zastępcą
szefa sztabu Wojsk
Lądowych. Gen. Michałowski
przechodzi do Dowództwa
WL. Zastąpi tam gen. dyw.
Zbigniewa Cieślika na stano-
wisku szefa sztabu Wojsk
Lądowych. (da)
nr 17/2007
Grupa stabilizacji
P rojekt utworzenia przez pań-
stwa Grupy Wyszehradzkiej
wspólnej Grupy Bojowej UE po-
parli na spotkaniu w Bratysławie
12 bm. ministrowie obrony naro-
dowej Polski, Czech, Słowacji
i Węgier. Stwierdzili też, że siły re-
agowania NATO i Grupa Bojowa
powinny się uzupełniać. Ministro-
wie we wspólnym komunikacie
wsparli polityczną i militarną trans-
formację NATO oraz politykę
otwartych drzwi sojuszu. „Proces
rozszerzania NATO powinien być
Redakcja od nowa
D ecyzją ministra Aleksandra
Szczygło od 16 bm. czasowo
pełniącą obowiązki dyrektora Re-
dakcji Wojskowej została Aneta
Wiśniewska. Zastąpiła na tym sta-
WIĘCEJ „POLSKI ZBROJNEJ”
I nformujemy naszych Czytelni-
ków, że nakład „Polski Zbrojnej”
(od nr. 17) został zwiększony do
22 720 egzemplarzy. Tygodnik
dostępny jest również w sieci
sprzedaży Ruch, EMPiK, Kolpor-
ter i Garmond Press oraz – od
obecnego numeru – w saloni-
kach Inmedio i Relay. Ponadto
„PZ” można zaprenumerować
w oddziałach Ruch, z dostawą od
Spóźnione
pytania
D omaganie się publicz-
nych deklaracji dotyczą-
cych przygotowania misji
w Afganistanie jest spóźnio-
ne co najmniej o kilka mie-
sięcy – napisał szef MON
Aleksander Szczygło 13 bm.,
odpowiadając na pytania po-
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
słów Platformy
Obywatelskiej. Minister
stwierdził, iż już w marcu br.
zapewnił o dobrym przygoto-
waniu misji. – Podobnie
spóźnione są oczekiwania
związane z deklaracjami do-
tyczącymi zabezpieczenia
wywiadowczego i kontrwy-
wiadowczego misji
w Afganistanie – uważa mi-
nister. Nawiązując do wypo-
wiedzi Bronisława
Komorowskiego z 12 bm.,
który „fiaskiem” nazwał za-
prowadzony tak, aby zapewnić
stabilizację i bezpieczeństwo
całego regionu euroatlantyckie-
powiedzi zwiększenia aktyw-
ności naszych żołnierzy
w Iraku, Szczygło podkreślił,
go” – napisali ministrowie. Za- że nie jest winą polskiego
pewnili też, że współpraca po- rządu, iż w Iraku zaogniła się
między członkami NATO i Unii sytuacja wewnętrzna.
jest nadal strategicznym celem – Nigdy nie zgodzę się na to,
czterech państw GW. Zdaniem żeby nasi żołnierze zostali
szefów resortów obrony, także zamknięci w bazach i nie
demokracja w regionie zachod- mieli możliwości aktywnej
nich Bałkanów i Afganistanu to obrony przed atakami rebe-
priorytet polityki zagranicznej liantów – stwierdził szef
i bezpieczeństwa Grupy Wyszeh- MON. Podkreślił także, że za-
radzkiej. (ann) rzuty dotyczące przestrzeli-
wania pancerza Rosomaka
pociskami kal. 7,62 mm są
nowisku Andrzeja Cudaka. Aneta
Wiśniewska od lat jest związana
z prasą wojskową. Ostatnio była
„bzdurą”. – Nie ma na świe-
cie pojazdu wojskowego
z pancerzem całkowicie od-
redaktorem prowadzącym „Polski pornym na pociski granatni-
Zbrojnej”. (an) ków najnowszej generacji,
którymi również posługują
się, aczkolwiek sporadycz-
II półrocza, oraz – dla firm i insty-
tucji – u następujących dystrybu-
torów prasy: Kolporter, Garmond
nie, talibowie – stwierdził
minister. Zaznaczył, że klasa
opancerzenia Rosomaka jest
Press i GLM. Jednocześnie infor- na tym samym poziomie co
mujemy, że numer 18/19 „PZ” innych transporterów ofero-
ukaże się z datą 29.04, z utrzyma- wanych polskiemu wojsku
ną ceną detaliczną 4,70 zł, w tym podczas przetargu na KTO
7 proc. VAT. Kolejne wydanie tygo- oraz będących na wyposaże-
dnika (nr 20) będzie dostępne niu jednostek sojuszniczych
w resorcie obrony narodowej oraz operujących w ramach ISAF
w sieci dystrybutorów 10 maja br. w Afganistanie. (ad)
Polska Zbrojna 7
AAAAAAAPIECHOTA
FORUM AAAAAAAA
MORSKA

EUROPEJSCY
Marines najczęściej
kojarzą się
z operacjami
desantowymi.
W rzeczywistości
wykonują znacznie
więcej zadań,
z reguły mniej
spektakularnych
niż zdobywanie
przyczółków na
wrogich wybrzeżach.
TA D E U S Z W RÓ B E L

ĆWICZENIA „Destined Glory” 2004.

Hiszpańska piechota morska ląduje
na wybrzeżu południowej Sardynii.

GRECY mają
brygadę marines
w wojskach
lądowych.
NATO (3)

Piechotę morską ma kilku europejskich
członków NATO. W jej strukturach
znajdują się nie tylko jednostki desan-
towe, ale też specjalne i ochrony. Na
Starym Kontynencie nie są to forma-
cje szczególnie liczne. W piechocie
morskiej poszczególnych państw eu-
ropejskich służy od kilkuset do kilku
tysięcy żołnierzy. Najliczniejsza jest
ona w Hiszpanii i Wielkiej Brytanii.
Trzon komponentu bojowego stano-
wią jednostki lekkiej piechoty. Pod-
stawową strukturą jest batalion, któ-
rego liczebność i organizacja w każ-
dym z państw są różne. Poza podod-
działami strzelców nieodmiennie w je-
go skład wchodzą pododdziały wspar-
cia bojowego wyposażone w moździe-
rze, granatniki automatyczne, ciężkie
karabiny maszynowe i wyrzutnie prze-
ciwpancernych pocisków kierowa-
nych. Jako że piechota morska jest for-
macją lekką, jej oddziały nie mają lub
mają stosunkowo mało ciężkiego
uzbrojenia, w tym pojazdów pancer-
nych. Jednak to się zmienia. W ostat-
nich latach zakupiono dla portugal-
skich marines kołowe transportery
opancerzone. Wcześniej podobne po-
jazdy trafiły do Hiszpanów, a ich bry-
tyjscy koledzy dostali gąsienicowe po-
jazdy BvS-10 Viking. Sprzęt pancer-
ny ma również piechota morska w Ho-
landii i we Włoszech. Co ciekawe, tyl-
ko hiszpańska dysponuje czołgami.
Poza batalionami bojowymi euro-
pejscy marines mają również jednost-
ki wsparcia ogniowego. Najbardziej
rozbudowane są one u Brytyjczyków

8 Polska Zbrojna nr 17/2007

MARINES

Europejskie korzenie
C hoć najbardziej znana jest obecnie
amerykańska piechota morska, ma
ona europejskie korzenie. Za jej proto-
plastów można uznać żołnierzy, którzy
już w starożytności wykorzystywani byli
podczas bitew morskich do abordażu
wrogich okrętów. Jednak pierwsza pie-
chota morska powstała w Hiszpanii. Było
to w 1537 r. Następnymi, którzy ją ut-
worzyli (w 1621 r.), byli Portugalczycy.
Niebawem, w 1622 r., uczynili to
Francuzi. Natomiast w Holandii i Wielkiej
Brytanii piechota morska powstała
w latach 1664–1965, gdy oba kraje były
ze sobą w stanie wojny. Na początku
XVIII w. podobna formacja pojawiła się
we Włoszech. Historia amerykańskich
marines rozpoczęła się zaś dopiero
MARINHA DE GUERRA

w 1775 r. W XIX w. podobne formacje

powstały w Ameryce Południowej
– w 1808 r. w Brazylii i dziesięć lat
później w Chile.

nr 17/2007 Polska Zbrojna 9

FORUM PIECHOTA MORSKA

Natowscy marines
FRANCJA
– strzelcy marynarki (trzy zgrupowania

i siedem kompanii)
– komandosi marynarki (pięć komand)
GRECJA
– 32 Brygada Piechoty Morskiej
HISZPANIA
– brygada piechoty morskiej (na zdjęciu)
– pięć jednostek ochrony
HOLANDIA
– 1 i 2 bataliony piechoty morskiej
– batalion wsparcia bojowego
– batalion wsparcia desantowego
– batalion logistyczny
PORTUGALIA
– 1 i 2 bataliony strzelców
– kompania wsparcia ogniowego
– kompania wsparcia transportu tak-
tycznego
– jednostka żandarmerii
– jednostka działań specjalnych
NORWEGIA
– Dowództwo Rangersów Przybrzeżnych
RUMUNIA
– batalion piechoty morskiej
TURCJA
– brygada piechoty morskiej
WIELKA BRYTANIA
– 3 Brygada Komandosów Piechoty
Morskiej
– grupa ochrony floty
– 1 grupa szturmowa
WŁOCHY
– pułk San Marco
– pułk Carlotto
– grupa jednostek desantowych
– pułk Serenissima
i Hiszpanów. U pierwszych w struk-
turze brygady komandosów piechoty
morskiej istnieje pułk artylerii uzbrojo-
ny w lekkie armaty kal. 105 mm. Jednak
jego żołnierze nie są marines, bowiem
ich jednostka należy do wojsk lądo-
wych. Pułk artylerii jest tylko przy-
dzielony do piechoty morskiej. Nato-
miast będąca jego hiszpańskim odpo-
wiednikiem grupa artylerii jest integral-
ną częścią „Tercio de Armada”. Obok
holowanych haubic 105 mm ma również
samobieżne M-109 kal. 155 mm. Dy-
wizjon artylerii znajduje się też w tu-
reckiej piechocie morskiej. Niekiedy
elementem wsparcia ogniowego są
pododdziały przenośnych rakiet prze-
ciwlotniczych. Jednak w niektórych
z krajów najcięższym uzbrojeniem, ja-
kim dysponują marines, są 120 mm
moździerze. Poza artylerią elementem
wsparcia są saperzy.
Różnie jest też rozwiązana sprawa
przerzutu żołnierzy z okrętów desan-
towych na brzeg. Tu coraz większe
znaczenie mają śmigłowce, ale nadal
korzysta się również z innych środków
transportowych, jak łodzie z usztyw-
nionym kadłubem, barki, poduszkow-
ce, pontony oraz opancerzone amfibie
desantowe. W tym ostatnim przypad-
ku niektóre z państw europejskich za-
kupiły niewielkie, rzędu kilkunastu
NATO
sztuk, partie amerykańskich AAV-7.
Pływające jednostki desantowe są pod-
porządkowane zarówno piechocie mor-
skiej, jak i marynarce wojennej.
Od wielkości sił bojowych i wspar-
cia zależą rozwiązania przyjęte na
wyższych szczeblach organizacyj-
nych. I tak w Hiszpanii, Turcji i Wiel-
kiej Brytanii istnieją brygady, a każ-
da z nich ma trzy bataliony bojowe,
przy czym w hiszpańskiej brygadzie
jeden z nich jest zmechanizowany
(dwie kompanie zmechanizowane
i jedna czołgów). W innych krajach si-
ły piechoty morskiej są zbyt małe, by
sformować zgrupowania brygadowe.
Sposobem na rozwiązanie tego prob-
lemu są ponadnarodowe siły desanto-
we. W 1973 r. powstało brytyjsko-ho-
lenderskie takie zgrupowanie. Trady-
cja współpracy piechoty morskiej obu
krajów jest jeszcze dłuższa. W 1704 r.
w szturmie na Gibraltar uczestniczy-
ła 1800-osobowa brytyjsko-holender-
ska brygada marines. Natomiast od
1998 r. w basenie Morza Śródziemne-
go działają hiszpańsko-włoskie siły
desantowe.
Ochroniarze
Obok komponentu bojowego w niektó-
rych piechotach morskich istnieją roz-
budowane jednostki ochrony. Chociaż-

10 Polska Zbrojna nr 17/2007

by w Hiszpanii jest aż pięć takich zgru-
powań. Chronią one instalacje należą-
ce do marynarki wojennej, jak również
jej dowództwo w Madrycie. Podobna
jednostka, licząca około 500 żołnierzy,
znajduje się w brytyjskim Królewskim
Korpusie Piechoty Morskiej. Grupa
ochrony floty składa się ze szwadronu
dowodzenia i trzech strzeleckich (O, R
i S). Jednym z jej zadań jest dbanie
o bezpieczeństwo brytyjskiej broni nu-
klearnej (ochrona miejsc składowania
i konwojowanie transportów).
Na tle innych wyjątkowa jest francu-
ska piechota morska, ponieważ można,
przynajmniej z nazwy, uznać za nią aż
dwie różne formacje. Piechotą morską
nazywane są liczne pułki i bataliony
wojsk lądowych. Wynika to jednak
bardziej z tradycji niż charakteru jed-
nostek. Na piechotę morską przemia-
nowano bowiem na początku
lat 60. wcześniejsze pułki i bataliony
„kolonialne”.
We Francji za prawdziwych marines
należy uznać jednostki strzelców mor-
skich. Ich zadaniem jest zapewnienie
ochrony instalacjom lądowym należą-
cym do marynarki wojennej. Drugim
elementem tej formacji są komandosi,
jednostki szturmowe i płetwonurków
bojowych. Siły specjalne są również
w piechocie morskiej Hiszpanii, Ho-
landii, Portugalii, Wielkiej Brytanii
i Włoch.
Wzorzec
Z zagranicznych rozwiązań można
wysnuć wniosek, że piechota morska
powinna być częścią marynarki wojen-
nej. Wyjątek stanowią Grecy, którzy
mają brygadę marines w wojskach lą-
dowych. Natomiast we Włoszech jed-
nostki mające zdolności desantowe są
zarówno w marynarce wojennej, jak
i wojskach lądowych.
Można założyć, że w składzie zgru-
powania piechoty morskiej muszą być
przynajmniej dwa bataliony bojowe
obudowane jednostkami wsparcia. Ko-
rzystne jest posiadanie w ramach zgru-
powania sił specjalnych.
Inną sprawą jest natomiast wyposa-
żenie marines. Tu panuje duże zróżni-
cowanie, ale jest tendencja, by dyspo-
nowali pojazdami pancernymi. Jeśli
piechota morska ma być zdolna do
prowadzenia operacji desantowych,
musi mieć zapewnione środki trans-
portowe, w tym nowoczesne okręty.
Niezbędne wydaje się też własne cen-
trum szkolenia przygotowujące jej żoł-
nierzy do specyfiki oczekujących ich
zadań. 
nr 17/2007
Polscy marines
Rozmowa z kmdr. por. rez. dr. hab.
KRZYSZTOFEM KUBIAKIEM,
pracownikiem naukowym
Akademii MW, profesorem
K. WYGNAŁ
Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji
Czy potrzebna nam jest piechota Z jakich zagranicznych wzorców mo-
morska? glibyśmy skorzystać?
– Siły zbrojne muszą zadać sobie py- – Należałoby podpatrzeć funkcjonowa-
tanie, czy potrzebują komponentu zdol- nie piechoty morskiej w siłach zbrojnych
nego do „projekcji” siły z morza na ląd? o podobnej wielkości jak Wojsko Polskie,
Takie samo pytanie musi sobie zadać czyli raczej brytyjskiej, a nie amerykań-
Marynarka Wojenna. Moim zdaniem, skiej. Poza tym warto przyjrzeć się roz-
i w jednym, i drugim przypadku odpo- wiązaniom istniejącym w Hiszpanii, Ho-
wiedź powinna brzmieć „tak” i należa- landii czy we Włoszech. We flotach każ-
łoby rozważyć powołanie takiej wyspe- dego z tych państw jest zgrupowanie od-
cjalizowanej formacji. powiadające brygadzie albo minimum
batalionowi piechoty morskiej.
Jak licznej?
– Jeśli „tak” powiedzą siły zbrojne ja- W co powinno wyposażyć się piechu-
ko całość, należałoby pójść w kierunku rów morskich?
UK MOD
POWINNIŚMY podpatrywać funkcjonowanie piechoty morskiej w siłach zbrojnych o podobnej
wielkości jak Wojsko Polskie, np. brytyjskiej.
sformowania brygadowej grupy bojo- – Uzbrojenie zależy od tego, czy stwo-
wej. Jeżeli „tak” powie marynarka rzymy brygadę czy batalion. W drugim
– sensownym rozwiązaniem jest szcze- przypadku można przyjąć koncepcję ba-
bel batalionu. talionu lekkiej piechoty, nawet bez amfi-
bii, które w wersji opancerzonej są bar-
Jakie pododdziały poza piechotą po- dzo drogie. Takie rozwiązanie jest często
winny znaleźć się w składzie tego zgru- stosowane w świecie.
powania?
– W przypadku modułu batalionowe- Czy w ramach piechoty morskiej
go możemy wstępnie przyjąć, że poza powinny powstać poza desantem jed-
dwoma kompaniami piechoty morskiej nostki ochrony baz Marynarki Wo-
powinny powstać sztab batalionu oraz jennej?
kompanie dowodzenia – specjalna – Piechota morska jest formacją ofen-
i wsparcia. Ta ostatnia z co najmniej trze- sywną, dlatego nie wydaje mi się dobrym
ma plutonami – moździerzy, przeciwpan- pomysłem łączenie jej z funkcjami
cernym i granatników automatycznych. ochronnymi.
Polska Zbrojna 11
WOJSKO MISJE

Polscy żołnierze
opowiadają, że niektórzy
mieszkańcy Iraku
z rozrzewnieniem
wspominają czasy
sprzed interwencji wojsk
koalicji. I nie chodzi
wcale o to, że idealizują
ten okres – są świadomi,
że wtedy w Iraku również
ginęli ludzie. Ale – jak
mówią – wiadomo było
przynajmniej, kto zginie.
ARTUR BARTKIEWICZ

Spragn Kilka tysięcy lat temu w dorzeczach

Eufratu i Tygrysu Sumerowie zbudowa-
li imperium, które pod względem roz-
woju cywilizacyjnego znacznie wyprze-
dzało wszystkich sąsiadów. To tu Ham-
murabi stworzył jeden z najstarszych
kodeksów prawnych w czasie, gdy Eu-
ropa była wielką puszczą, a zamieszku-
jące ją plemiona prowadziły koczowni-
czy tryb życia. Od tego czasu zmieniło
się jednak wszystko. Dziś kolebka cy-
wilizacji stała się co najwyżej jej przed-
sionkiem, podczas gdy wojska koalicji
pełnią po części rolę emisariuszy nowo-
czesności. Miarą ubóstwa kraju są dro-
gi, na których... brak samochodów, je-
śli nie liczyć zdezelowanych pikapów
i pojazdów wojskowych. Obecnie jed-
nak problemem Iraku i jego mieszkań-
ców nie jest wcale bieda ani nadrabia-
nie dystansu cywilizacyjnego. Kraj
spragniony jest normalności i spokoju
– do tego stopnia że, jak przyznają pol-
scy żołnierze, niektórzy mieszkańcy
z rozrzewnieniem wspominają czasy
sprzed interwencji wojsk koalicji. I nie
US DOD

chodzi wcale o to, że idealizują ten okres

12 Polska Zbrojna nr 17/2007

 ska koalicyjne muszą odpo-
wiadać siłą na aktywność ter-
rorystów. Świadomi są tego
nasi żołnierze, którzy mówią
wprost, że przeciwnik rozumie
tylko ten język. Muzułmańscy
fundamentaliści nie docenią
gestów dobrej woli w postaci
wstrzymywania się od działa-
nia, działalności humanitar-
lanie pierwszej pomocy na-
szym żołnierzom. Ale lekarze
z własnej inicjatywy postano-
wili pomagać również
Irakijczykom. Dziś mieszkańcy
okolicznych wiosek mogą dzię-
ki temu skorzystać z dobro-
dziejstw współczesnej medycy-
ny i skutecznie walczyć z cho-
robami, które wcześniej ozna-

ARTUR BARTKIEWICZ
nej. Dla nich brak aktywności czały dla nich śmierć albo ka-
ze strony koalicji oznacza jej lectwo. Pacjenci szpitala to lu-

Obrazek z Al Kut słabość. A słabego przeciwni-

ka można bezkarnie atako-
wać. To naprawdę zabójczo
dzie biedni – pasterze, rolnicy,
ojcowie i matki wielodzietnych
rodzin. Ktoś powie, że takich

D zień po wyjeździe mini-

stra z Iraku w Diwanii roz-
poczęła się antyterrorystyczna
operacja „Czarny orzeł”, w któ-
rej biorą udział również Polacy.
Dla żołnierzy z bazy Echo
oznacza ona zapowiedź lep-
szych czasów – prawdopodob-
nie skończą się ostrzały bazy,
ponieważ w obliczu tego typu
akcji terroryści rozpraszają się
i przenoszą w inną część kraju
albo przez jakiś czas pozosta-
ją nieaktywni. Oczywiście nie
oznacza to, że Diwanija na
stałe stanie się bastionem
spokoju, ale na pewno jest to
krok we właściwym kierunku.
Koalicja ma bezwzględną prze-
wagę, jeśli chodzi o wyposaże-
nie żołnierzy, ich wyszkolenie,
siłę ognia. Dlatego dopóki Irak
nie „dorobi” się własnej, silnej
armii, dopóty to właśnie woj-
prosta logika.
Po ostatnich doniesieniach
z Iraku w Polsce na pewno
znów podniosą się głosy, żeby
wycofać polski kontyngent
z tego kraju. Wszystkim zwo-
lennikom tego prostego roz-
wiązania można zadedykować
pewien obrazek. W bazie Delta
w Al Kut jest szpital, w którym
pracują polscy lekarze. Ich
głównym zadaniem jest udzie-
ludzi można znaleźć w każdym
kraju. To prawda. Tylko czy to
oznacza, że nie należy poma-
gać tym w Iraku? Żołnierze na-
rażają życie – taki wybrali za-
wód. Pacjenci szpitala w bazie
Delta nie wybrali zawodu ofia-
ry. Wycofując się z Iraku dziś,
skazalibyśmy ich na dalszą
wegetację. Czy ich życie nie
jest zbyt wysoką ceną za na-
sze dobre samopoczucie?

gnieni spokoju
– są świadomi, że wtedy w Iraku rów-
nież ginęli ludzie. Ale, jak mówią, przy-
najmniej wiadomo było, kto zginie. Dziś
brakuje im nawet takiej pewności.
IRACKIE PROBLEMY
Od trzech lat porządek w kraju stara-
ją się wprowadzić siły wielonarodowej
koalicji, a wśród nich również polscy żoł-
nierze. Obecnie Polacy są odpowiedzial-
ni za dwie prowincje – Kadisiję i Wasit.
To w nich znajdują się bazy Echo i Del-
ta, w których stacjonuje 900-osobowy
kontyngent z Polski. Tylko 900-osobo-
wy, bo począwszy od certyfikacji 8 Dy-
wizji armii irackiej w grudniu 2005 r.,
główny akcent, jeśli chodzi o polską
obecność w Iraku, miał być położony na
kwestie szkoleniowe. Odpowiedzialność
za bezpieczeństwo „polskich” prowincji
teoretycznie spoczywa na irackich siłach
bezpieczeństwa. Kluczowe jest jednak
słowo: „teoretycznie”. Problemów, jeśli
chodzi o Irakijczyków, jest kilka. Po
pierwsze – na co zwracał uwagę minister
obrony narodowej Aleksander Szczygło
– licząca kilkanaście tysięcy żołnierzy
8 Dywizja ma odpowiadać nie tylko za
bezpieczeństwo Diwanii i Al Kut, ale
również za trzy inne prowincje, przez
co jej dowódca musi rozsądnie dyspo-
nować siłami i nie może np. skoncentro-
wać się wyłącznie na „punktach zapal-
nych” (jakim obecnie jest np. Diwanija).
Po drugie – pojawiają się zastrzeżenia co
do lojalności niektórych Irakijczyków
noszących mundury. Chodzi tu głównie
o przedstawicieli policji, którzy często
podejrzewani są o współpracę z poszcze-
gólnymi grupami terrorystycznymi.
I wreszcie problem trzeci – pieniądze.
Jeden z polskich żołnierzy biorący udział
w misji szkoleniowej NATO zdradził
nam, że w niektórych batalionach irac-
kiej armii żołnierze nie dostają żołdu od...
siedmiu miesięcy. Dlatego z ich jedno-
stek zaczyna znikać broń, która potem
trafia na czarny rynek i zasila radykalne
ugrupowania. Doprowadza to do parano-
icznej sytuacji – iraccy żołnierze pośred-
niczą w dostarczaniu broni terrorystom,
od której potem mogą sami zginąć. Ale
oni po prostu muszą za coś żyć. Jeśli do-
dać do tego fakt, że w armii irackiej to-
czą się podobno ostre walki między po-
szczególnymi grupami wpływów, łatwo
zrozumieć, dlaczego za operacje antyter-
rorystyczne, takie jak np. prowadzona
właśnie w Diwanii akcja „Czarny orzeł”,
odpowiadają wojska koalicji. I trudno się
dziwić, że polscy dowódcy domagają się
większej liczby pododdziałów bojowych.
Moment, w którym będzie można powie-
dzieć, że w Iraku panuje porządek, jest
jeszcze daleki.
JESTEŚMY JEDNĄ DRUŻYNĄ
O tym, że szkolenie irackiej armii nie
jest obecnie największym zmartwie-
niem koalicji, mogliby coś powiedzieć
żołnierze stacjonujący w bazie Echo
w Diwanii. Stosunkowo niewielki obóz
znajduje się tuż obok 400-tysięcznego
miasta, a jedna z bram wychodzi wprost
na nie. Widok z tejże bramy jest bar-
dzo malowniczy – na horyzoncie wy-
łania się zza palm kontur dużej metro-
polii. Problem w tym, że nikt, kto ma
tu służbę, nie myśli o podziwianiu wi-
doków. Miasto jest obecnie poważną
bolączką polskich żołnierzy, ponieważ
z jego obszaru prowadzony jest dość
regularny ostrzał bazy. O ile w bazie
Delta w Al Kut, której promień wyno-
si kilkanaście kilometrów, ostrzały nie
stanowią poważnego problemu – to tu,
gdzie wszystkie obiekty są skoncentro-
wane na małej powierzchni, budzą pe-
wien niepokój. 

nr 17/2007 Polska Zbrojna 13

WOJSKO
ARTUR BARTKIEWICZ (2)
MISJE

POLSCY ŻOŁNIERZE znali się dobrze na długo przed wyjazdem do Iraku.

Większość z nich przyjechała tu z Międzyrzecza, z 17 Brygady Zmechanizowanej.
Smak Polski
To duży plus – w misjach takich jak iracka żołnierze muszą sobie nawzajem ufać,
wiedzieć, czego mogą się spodziewać po kolegach. Ż urek z kiełbasą, śledzie, polskie wędli-
ny, a także... jajka sprowadzone spe-
cjalnie z Polski znalazły się w Wielki
– Po raz drugi pełnię służbę w Ira- w dużej mierze zasługa tego, że żoł- Czwartek na stołach żołnierzy PKW.
ku. Byłem tu na IV zmianie. Muszę nierze znali się dobrze na długo przed Podczas uroczystego śniadania żołnierze
powiedzieć, że od tego czasu zadania wyjazdem do Iraku. Większość z nich przez chwilę mogli poczuć dosłownie
się nie zmieniły, ale teraz jest bardziej przyjechała tu z Międzyrzecza, i w przenośni smak Polski. – Polskie jedze-
niebezpiecznie – mówi sierż. Paweł z 17 Brygady Zmechanizowanej. To
Konik z grupy szybkiego reagowania. duży plus – w misjach takich jak irac-
On i jego koledzy odpowiadają za bez- ka żołnierze muszą sobie nawzajem
pieczeństwo bazy. ufać, wiedzieć, cze-
– Prowadzimy regu- Po raz kolejny potwierdza go mogą się spodzie-
larne patrole na te- się, że na misję powinny wać po kolegach:
renie bazy, szukamy – To naprawdę bar-
niewybuchów, wspo- jeździć zwarte pododdziały, dzo profesjonalna
magamy kolegów na zmiana. Przyjechali-
bramach – wylicza a nie tworzone ad hoc śmy do Iraku z jed- nie jest dla naszych żołnierzy zawsze miłą
kpr. Tomasz Kora- nej jednostki, dlate- odmianą. Dlatego raz na tydzień–dwa ty-
kontyngenty, których godnie staramy się przygotować dla na-
lik. Żołnierze nie go wszystkie ele-
ukrywają, że nie żołnierze muszą menty ćwiczone szych żołnierzy coś typowego dla naszej
jest łatwo – cały przechodzić szybki „kurs” w kraju możemy tu kuchni – np. krupnik albo kapuśniak.
czas muszą być go- realizować bez żad- Wypiekamy tu również chleb – mówi
towi do działania, poznawania się nawzajem nych problemów. sierż. Jacek Skiba odpowiedzialny za przy-
chwila odpoczynku Znamy się nie od gotowanie wielkanocnego śniadania.
jest już luksusem. Ale taka sytuacja dziś, wiemy, na co możemy liczyć Zmianę w jadłospisie docenili również nasi
ma również swoje dobre strony: – podkreśla dowódca 17 BZ gen. żołnierze. – To miłe zjeść wreszcie coś pol-
– Dzięki temu czas płynie nam tak bryg. Mirosław Różański, w Iraku do- skiego. Zdecydowanie wolelibyśmy, żeby
szybko, że nie mamy nawet chwili, wódca 1 BCT (Brygadowej Grupy na misji dominowała nasza kuchnia, ale
aby tęsknić za domem – uśmiecha się Bojowej). Po raz kolejny potwierdza do amerykańskiej też można się przyzwy-
kpr. Koralik. się, że na misję powinny jeździć czaić – mówi sierż. Marceli Kaproń.
Żołnierze nie kryją, że częste zwarte pododdziały, a nie tworzone
ostrzały bazy wywołują stres. Wiado- ad hoc kontyngenty, których żołnie- Pawłowski. Trzeba jednak przyznać,
mo, że strachu nie czują tylko głup- rze muszą przechodzić szybki „kurs” że nawet w takich warunkach żołnie-
cy albo szaleńcy. A jak radzą sobie poznawania się wzajemnie. rze nie tracą dobrego humoru. Po
z lękiem polscy żołnierze? – Dużo ze Żołnierze rozmawiają więc ze so- ostrzale bazy, który miał miejsce pod-
sobą rozmawiamy, wspieramy się. bą o wszystkim z wyjątkiem tego... czas wizyty ministra Szczygło, uda-
W mojej drużynie nikt nie próbuje na czego najbardziej się obawiają: – Sta- jący się na spoczynek żegnali ze
siłę być bohaterem. Nie ukrywamy ramy się nie rozmawiać o ostrzałach. śmiechem pełniących wartę kolegów
swoich obaw. Nikt się nie boi, że zo- Po co wprowadzać dodatkowo atmos- słowami: „Do zobaczenia podczas
stanie wyśmiany dlatego, że ma gor- ferę nerwowości? Niebezpieczeństwo nocnego alarmu”. Takie żarty, podob-
szy dzień. Jesteśmy po prostu jedną jest na misji codziennością i trzeba nie jak wzajemne wsparcie, rozłado-
drużyną – mówi sierż. Konik. To z nim po prostu żyć – mówi sierż. wują napięcie. 

14 Polska Zbrojna nr 17/2007

 ARTUR BARTKIEWICZ

Walka z biedą
LAMPEN/REUTERS/FORUM
i narkobiznesem
Zdaniem ekspertów, zapewnienie podstawowych warunków bezpieczeństwa w Afganistanie to kwestia
najbliższych trzech lat, ale o pełnej stabilizacji będzie można mówić dopiero za lat kilkanaście. Kluczem do
powodzenia misji powinna być ekonomia. Afganistan jest dziś jednym z najbiedniejszych krajów świata,
a ponad 50 proc. jego PKB pochodzi z… handlu narkotykami.

S
ytuacji w Afganistanie i per-
spektywie rychłego powięk-
szenia polskiego kontyngentu
pełniącego misję w tym kraju
poświęcona była zorganizo-
wana 12 kwietnia przez Akademię Obro-
ny Narodowej konferencja „Afganistan:
militarny i pozamilitarny wymiar stabili-
zacji”. W kilkugodzinnej debacie o misji
w centralnej Azji wzięli udział redaktor
„The Warsaw Voice” Andrzej Jonas, dr hab.
Jarosław Gryz oraz prof. dr hab. Jacek Pa-
włowski z AON, a także płk dypl. Marek
Mecherzyński – szef G-3 Dowództwa
Wojsk Lądowych, płk dypl. Mieczysław
Gocuł ze Sztabu Generalnego WP i płk dr
Zdzisław Śliwa z Dowództwa Operacyjne-
go. Wszyscy byli zgodni co do jednego:
misja afgańska to operacja długotrwała,
a pełny jej sukces będzie niemożliwy bez
większego zaangażowania międzynarodo-
wej koalicji w działania zmierzające do
podniesienia poziomu życia mieszkańców
Afganistanu.
Lekcja historii współczesnej
Podstawowe pytanie, jakie nurtuje pol-
ską opinię publiczną, nie brzmi jednak: jak
zakończyć misję powodzeniem? Polacy py-
tają, czy polscy żołnierze w ogóle powin-
ni jechać do Afganistanu. Ok. 70 proc.
udziela natychmiastowej odpowiedzi: nie.
Dlatego warto przypomnieć genezę kon-
fliktu w Afganistanie. Wojna Zachodu
z reżimem talibów była reakcją na zama-
chy terrorystyczne z 11 września 2001 r.,
kiedy to terytorium jednego z członków
NATO zostało zaatakowane przez terrory-
stów. W wyniku ataków na wieże World
Trade Center oraz Pentagon zginęło
ok. 3 tys. osób. – Kiedy okazało się, że sie-
dzący za sterami użytych do ataku samo-
lotów terroryści przeszli szkolenie w obo-
zach al Kaidy w Afganistanie, Zachód po-
stanowił odpowiedzieć – wspomina red.
Andrzej Jonas. Warto przypomnieć, że
wtedy nikt nie zgłaszał obiekcji co do in-
terwencji militarnej w Afganistanie, a ope-
racja cieszyła się błogosławieństwem za-
równo polityków, jak i międzynarodowej
opinii publicznej. Obecna sytuacja jest kon-

nr 17/2007 Polska Zbrojna 15

WOJSKO MISJE

Cztery powody, dla których Afganistan jest zagrożeniem dla

międzynarodowego bezpieczeństwa wg red. Andrzeja Jonasa
1. Afganistan jest bazą dla terrorystów (w tym al Kaidy).
2. Toczące się tu walki utrzymują napięcie w regionie, oddziałują na
Iran, Pakistan, zagrażają także państwom proradzieckim, dla któ-
rych wojujący islam jest poważnym problemem.

P odczas misji w Bośni i Hercegowinie, która dziś uważana jest

za sukces NATO, bezpieczeństwa tysiąca mieszkańców strze-
gło średnio 18 żołnierzy. Gdyby chcieć osiągnąć taki współczynnik
3. Zaangażowanie w operację afgańską wywołuje duże napięcie spo-
łeczne w krajach uczestniczących w misji.
4. Niska skuteczność działań w Afganistanie obniża autorytet i wiary-
w Afganistanie, należałoby wysłać do tego kraju ok. 560 tys. żoł- godność Zachodu. Stwarza to przestrzeń polityczną oraz korzystną
nierzy, a więc dziesięć razy więcej niż stacjonuje ich tam obecnie. sytuację psychologiczną dla wrogów wolnego świata.

sekwencją tamtych wydarzeń – w Kabulu
istnieje legalny rząd, który nie ma jednak
wystarczających środków, by przejąć kon-
trolę nad opanowanym przez talibów po-
łudniem kraju. Gdyby dziś wojska koalicji
wycofały się z Afganistanu, w kraju tym
doszłoby do otwartej wojny domowej, któ-
ra prawdopodobnie zakończyłaby się po-
nownym przejęciem rządów przez funda-
mentalistów. Dlatego mówienie dziś o bez-
zasadności afgańskiej misji to godzenie się
z faktem, że w przyszłości dojdzie do ko-
lejnej tragedii sprokurowanej przez ludzi,
dla których walka z wolnym światem jest
sensem życia. Może więc warto doprowa-
dzić operację do końca? Redaktor Jonas
nie ma co do tego wątpliwości: – Można
bez większego ryzyka powiedzieć, że dzi-
siejsza sytuacja w Afganistanie zagraża
międzynarodowemu bezpieczeństwu.
I przytacza za jednym z międzynarodo-
wych raportów najważniejsze zadania ko-
alicji: – W Afganistanie trzeba walczyć
z biedą, z narkobiznesem oraz z… biedą
i narkobiznesem. Już bowiem iracka lek- międzynarodowego i realizują doktrynę za-
cja pokazała, że bezdyskusyjny sukces mi- kładającą konieczność przeprowadzania
litarny wojsk koalicyjnych to dopiero po- uderzeń prewencyjnych. Zgodnie z zapisa-
czątek trudnej drogi do normalności. mi przyjętej przez NATO strategii bezpie-
czeństwa przytoczonymi przez prof. Pa-
Afganistan – konflikt XXI w. włowskiego, działania prewencyjne obej-
Może zatem nie należało w ogóle roz- mują operacje wojskowe służące przeciw-
poczynać operacji wojskowej w Afganista- działaniu prawdopodobnym, ale przyszłym
nie? Zwłaszcza że z punktu widzenia pra- zagrożeniom, takim jak zachwianie rów-
wa międzynarodowego była ona równie nowagi sił, proliferacja broni masowego ra-
kontrowersyjna jak ta w Iraku. Obie misje żenia czy możliwość przekazania jej w rę-
są bowiem odpowiedzią na zmieniające się ce terrorystów. Podobne zapisy znalazły się
wyzwania w środowisku bezpieczeństwa w dokumentach dotyczących bezpieczeń-
AFGANISTAN W LICZBACH:
 PKB w przeliczeniu na mieszkańca
– ok. 270 dolarów
 średnia długość życia – 45 lat
 dostęp do wody pitnej – 25 proc.
populacji
 analfabetyzm – 76 proc. populacji
 śmiertelność wśród dzieci poniżej
5. roku życia – 25 proc.

16 Polska Zbrojna nr 17/2007

 Red. Andrzej Jonas: żenie ich do sfery militarnej i brak właści-
– Poważnym problemem w Afganistanie jest kon- wego docenienia działań pozamilitarnych
trola granicy z Pakistanem. Przedstawiciel tego dru- – stwierdza prof. Pawłowski.
giego kraju, odpowiedzialny za bezpieczeństwo gra-
Walczyć dolarem
nicy, przyznał, że zapanowanie nad nią jest praktycz-
nie niemożliwe, ponieważ dziennie oficjalne przej- Tu dochodzimy do sedna problemu, z ja-
ścia graniczne przekracza ok. 30 tys. Pasztunów. kim dziś musi radzić sobie w Afganistanie
Jedyny sposób jakiejkolwiek kontroli nad ruchem międzynarodowa koalicja. Dramatycznie
granicznym to „dogadanie się” z przywódcami tutej- niski poziom życia (na jednego mieszkań-
szych klanów. Wymaga to jednak pieniędzy. ca przypada rocznie zaledwie ok. 270 do-
larów, czyli ok. 800 zł) połączony z likwi-
Dr hab. Jarosław Gryz: dowaniem przez koalicję pól maku, będą-
– Afganistan jest zwornikiem regionu Azji cych jedynym źródłem dochodu dla wielu
Środkowej. Od tego, czy będzie bezpieczny, zależy mieszkańców tego górzystego kraju, spra-
dostęp do surowców energetycznych i ich swobodny wił, że wielu Afgańczyków kontestuje de-
transport, a także stabilizacja w regionie nazywa- mokratyczne zmiany właśnie ze względów
nym eurazjatyckimi Bałkanami. ekonomicznych. Nie wszyscy rebelianci to
muzułmańscy fanatycy. Część z nich przy-
Płk dypl. Mieczysław Gocuł: łącza się do talibów z powodu frustracji
– W latach 2007–2008 celem znajdującej się w fa- spowodowanej biedą.
zie stabilizacyjnej misji będzie stworzenie warunków Trudna sytuacja mieszkańców Afgani-
do działania władz na terenie całego Afganistanu. stanu podważa autorytet tutejszych władz.
Efektem działań w wymiarze militarnym powinna Prowadzi też do upowszechniania się ko-
być sytuacja, w której siły afgańskie będą mogły sa- rupcji. Nie może być jednak inaczej, sko-
modzielnie zapewnić bezpieczeństwo krajowi. ro miesięczne zarobki tak ważnego urzęd-
Celem przeciwników będzie natomiast destabiliza- nika państwowego jak sędzia nie wystar-
cja, ataki na członków rządu i koalicji międzynaro- czają nawet na wynajęcie mieszkania
dowej oraz podważanie autorytetu legalnych władz. w Kabulu. Dlatego m.in. z przyczyn eko-
Celem strategicznym talibów jest doprowadzenie do nomicznych brakuje również chętnych do
wycofania się wojsk koalicji z Afganistanu. służby w tutejszej policji. – NATO koncen-
truje się bardziej na życiu politycznym
Płk dr Zdzisław Śliwa w Kabulu niż na jakości rządzenia i sytua-
– Eksperci mówią jednoznacznie – sytuacja ekono- cji ekonomicznej ludności – zwraca uwa-
US DOD (2), US ARMY (2)

miczna to klucz do rozwiązania problemu Afga- gę red. Jonas.

nistanu. O pełnej stabilizacji będzie można mówić Odpowiedzią na problemy ekonomicz-
dopiero za kilkanaście lat, może nawet dopiero ne mają być prowincjonalne zespoły odbu-
w 2020 r. – nikt do końca nie jest w stanie tego dowy (PRT). Celem tych jednostek o struk-
przewidzieć. turze cywilno-wojskowej jest odbudowa in-
frastruktury, tworzenie warunków do dzia-
łania administracji państwowej i pozyski-
stwa stworzonych przez UE oraz USA. mateczników terroryzmu, zanim wyszko- wanie przychylności miejscowej ludności.
Uzupełnieniem tej strategii jest rozszerze- lą one bojowników zdolnych zaatakować – Te liczące od 50 do 800 osób jednostki
nie działalności NATO poza euroatlanty- kraje naszej cywilizacji. są, zdaniem sojuszu, kluczem do powodze-
cki obszar wyznaczony przez art. 5 trakta- Prof. Pawłowski zwraca uwagę, że pań- nia operacji – mówi płk Gocuł.
tu waszyngtońskiego. stwa decydujące się na operacje prewencyj- Po pięciu latach operacji rozwój gospo-
Kiedy pod koniec XX w. przyjmowano ne stąpają po cienkim lodzie, o czym prze- darczy jest tu dwa razy niższy od rozwoju
tego typu rozwiązanie, wywołało to w wie- konał wszystkich przykład Iraku: – Sami Kosowa i aż siedmiokrotnie niższy niż roz-
lu krajach członkowskich sojuszu niezado- Amerykanie przyznali, że ich wywiad nie wój Bośni po analogicznym czasie aktyw-
wolenie spowodowane odejściem od obron- spisał się najlepiej. Po operacji okazało się, ności wojsk międzynarodowych. Ale trud-
nego charakteru NATO. Wydarzenia iż Saddam Husajn faktycznie nie posiadał no się dziwić – pomoc międzynarodowa
z 11 września 2001 r. pokazały jednak, że w swoim arsenale broni masowego rażenia, w przeliczeniu na mieszkańca wynosiła
wiek XXI niesie zupełnie nowe zagroże- a to właśnie groźba jej rozprzestrzeniania w tych krajach ponad 600 dolarów rocz-
nia związane z dominacją w świecie kon- lub użycia przez Irak była główną przyczy- nie, podczas gdy w Afganistanie kwota ta
fliktów o charakterze asymetrycznym oraz ną wojny w tym kraju – mówi wykładow- wynosi… 50 dolarów. Trudno się dziwić,
rozpowszechnieniem się terroryzmu jako ca AON-u. Z drugiej strony prof. Pawłow- że ci z mieszkańców Afganistanu, którzy
metody walki z Zachodem. Wobec trans- ski podkreśla jednak, że koncepcja uderzeń nie walczą po którejś ze stron, zajmują się
narodowych grup terrorystycznych zimno- prewencyjnych wynika z charakteru zagro- dochodową produkcją narkotyków. Szacu-
wojenna strategia odstraszania potencjałem żeń: – W przypadku groźby użycia broni je się, że wartość opuszczających Afgani-
nuklearnym jest nieskuteczna. Terroryści masowego rażenia atak stanowiący odpo- stan w ciągu roku narkotyków jest dziesięć
nie reprezentują zazwyczaj konkretnego wiedź na agresję będzie spóźniony. razy wyższa niż PKB Polski! Walka o ser-
kraju, w związku z czym nie boją się po- Nie oznacza to jednak, że obecnie przy- ca i kieszenie Afgańczyków jest więc
tencjalnego odwetu. Dlatego metodą prze- jęta koncepcja nie ma wad: – Zarówno Irak, w tym kraju równie ważna jak prowadzo-
ciwdziałania atakom mają być uderzenia jak i Afganistan pokazały słabości działań na przeciwko talibom ofensywa. A może
prewencyjne zmierzające do zniszczenia prewencyjnych – przede wszystkim zawę- nawet ważniejsza. 

nr 17/2007 Polska Zbrojna 17

WOJSKO PROBLEMY
Złożone pod koniec ubiegłego roku sta-
nowcze oświadczenie ministra obrony na-
rodowej – był nim wówczas Radosław Si-
korski – że nie przewiduje się w wojsku
w 2007 r. wzrostu uposażeń i wynagro-
dzeń, wyraźnie popsuło nastroje wśród
kadry. Atmosfera się poprawiła, gdy pre-
zydent RP, przyjmując argumentację ze
strony MON, zdecydował jednak o pod-
wyższeniu wskaźnika wielokrotności
kwoty bazowej do 2,26 punktu.
– Wykorzystano wielką okazję, jaką jest
skokowy wzrost wojskowego budżetu. Za-
proponowany poziom podwyżek nie spo-
wodował zakłóceń w priorytetowym dla
resortu obrony obszarze, czyli moderniza-
cji sił zbrojnych. Działania zmierzające do
poprawienia uposażeń kadry będą konty-
nuowane również w przyszłym roku – za-
pewniają w Departamencie Spraw Socjal-
nych MON.
Wojskowe długi
Mimo to niektóre dane, zawarte choćby
w opracowaniu powstałym w departamen-
cie socjalnym w listopadzie ubiegłego ro-
ku, mogą niepokoić. Nie straciły bowiem
na aktualności. Chodzi np. o utrzymującą
się wciąż wysoką liczbę zapomóg przy-
dzielanych żołnierzom zawodowym znaj-
dującym się w najtrudniejszej sytuacji ma-
terialnej, a także o zadłużenie rodzin woj-
skowych. Tylko z opłatami za czynsz zale-
gało w wojsku 11 935 osób. Ich łączne za-
dłużenie to prawie 13 mln zł.
Czy zatem rodzinom wojskowym zaglą-
da w oczy bieda, czy jednak radzą sobie
z utrzymaniem przyzwoitego standardu ży-
ciowego? Ich sytuacja socjalno-bytowa
zmienia się na lepsze, czy na gorsze? A jak
jest z innymi służbami mundurowymi? Sto-
suje się tam analogiczne zasady kształto-
wania uposażeń. Z tym zastrzeżeniem, że
wielokrotność kwoty bazowej ustalana jest
dla tych służb w rozporządzeniu Rady Mi-
nistrów, a nie jak w przypadku żołnierzy,
w rozporządzeniu prezydenta RP.
– I tu kadra ma pretensje o to, że w okre-
sie 1996–2006 wielokrotność kwoty bazo-
wej w wojsku wzrosła tylko dwukrotnie:
w 2001 i 2005 r. Konkretnie z 1,88 do
– obowiązującej do końca 2006 r. – 2,11.
Czyli tylko o 12,2 proc. Tymczasem wie-
lokrotność kwoty bazowej funkcjonariuszy
służb mundurowych przez ten czas sukce-
sywnie wzrastała. W Straży Granicznej
łącznie o 18,5 proc., w Policji o 26,1 proc.,
a strażakom o 40,9 proc. – wylicza płk Adam
Spychalski z Konwentu Dziekanów Korpu-
su Oficerów WP.
Co mówią porównania
Funkcjonariusze mundurowi z kolei
wyliczają, że realnie w złotych wojskowi
18 Polska Zbrojna
W wojsku zarabia się przeciętnie nieco lepiej niż
w innych grupach zawodowych. Kadra podkreśla
jednak, że nie pracuje, lecz służy. Tymczasem
w poprzednich latach pozbawiono ją wielu
Siła
uprawnień wynikających ze specyfiki służby.
kwoty
bazowej
TA D E U S Z M I T E K
i tak zarabiają więcej. Ogniwa przedsta- Porównywać z policją należałoby nato-
wicielskie kadry wojska ripostują, że miast uposażenia korpusu szeregowych za-
szczegółowe porównywanie uposażeń nie wodowych – brutto na poziomie 1820 zł.
ma sensu. Na przykład w policji jest zu- Uposażenia wojskowych lepiej wypa-
pełnie inna niż w wojsku struktura zatrud- dają z kolei w porównaniu z przeciętnym
nienia. Jest tam duża liczba stanowisk niż- wynagrodzeniem w gospodarce narodo-
szego szczebla, a niewielu oficerów na wej. Np. w 2005 r. (za który dysponuje-
wysokich stanowiskach. A co zatem idzie, my pełnymi danymi statystycznymi) wy-
jest też inna struktura etatów i poziomu nagrodzenie w gospodarce wzrosło w sto-
wykształcenia. sunku do roku ubiegłego nominalnie
o 4 proc., zaś uposażenie wojskowych
Standard życia żołnierzy o 9 proc. – Co przyczyniło się do odwró-
Z badań WBBS wynika, że aż 56,8 proc. cenia niekorzystnych trendów i nieznacz-
żołnierzy zawodowych nie zmienił się nego podwyższenia przeciętnego uposa-
standard życia, ale aż 33 proc. badanych żenia żołnierzy w stosunku do przecięt-
obawia się biedy nego wynagrodzenia w gospodarce naro-
ÏÓ
DOBRE WIEŚCI
ÎÏâÑĖ
D
ÎÓ eh} la sytuacji bytowej kadry decydująca
}pldq
będzie kontynuacja podwyższania wie-
ÍÓ lokrotności kwoty bazowej. I tu początek ro-
ku przyniósł dobre informacje. Prezydent RP
ÌÓ ÌÌĖ rozporządzeniem z 3 stycznia 2007 r. pod-
vwudfk niósł wskaźnik wielokrotności kwoty bazo-
su}hg wej z 1 stycznia w pierwszym etapie do po-
ËÓ ËÌâÏĖ elhgŒ
jru}hm ziomu 2,26 punktu. – Oznacza to, że w la-
ÊÐâÒĖ
ohslhm tach 1996–2007 wielokrotność kwoty ba-
ÊÓ
zowej wzrasta o 20,2 proc. – wyliczają
w Departamencie Spraw Socjalnych MON.
Ó
nr 17/2007
 W badaniach
WBBS dochody, które wy-
starczają na wszystko, bez spe-
cjalnego oszczędzania, wykazywało
8,2 proc. rodzin wojskowych. Na prze-
ciwnym biegunie znajduje się
12,9 proc. rodzin, w których starcza
jedynie na najtańsze jedzenie
i ubranie. W ok. 3 proc. rodzin
dowej – wyjaśniał gen. wystarcza tylko na najtań- równawczego. W wielu
bryg. Andrzej Fałkowski, sze jedzenie. przypadkach oznaczał on
dyrektor Departamentu czasowe zamrożenie uposa-
Budżetowego MON. żeń, a tym samym obniżenie
Ogólnie w 2005 r. odnotowano ich realnej wartości.
w wojsku nieznaczną poprawę sytuacji Zrozumiałe, że odczuły to szczególnie
materialnej. Średnie podwyżki uposażeń rodziny, w których uposażenie żołnierza
przekroczyły zakładany poziom wskaźni- jest jedynym źródłem dochodu.
ka inflacji. Trudno to jednak poczytywać
za sukces socjalny całego środowiska woj- Ile MON może
skowego. Nie wszyscy bowiem żołnierze MON wobec sytuacji socjalnej kadry
zawodowi skorzystali z podwyżek w peł- i rodzin nie pozostaje bierny. W ostatnich
nej wysokości. Część w ogóle ich nie do- latach stworzono w resorcie celowy fun-
stała, co wiązało się z wejściem w życie dusz zapomóg. W 2005 r. udzielono ich
nowej ustawy pragmatycznej. Aby utrzy- niemal 35 tys. na ogólną kwotę 15,6 mln zł.
mać się w armii, część kadry zmuszona Niestety, wiele rodzin wojskowych korzy-
była przyjąć etaty niższe od posiadanych sta także z różnych form opieki społecznej.
stopni wojskowych. Po kieszeni uderzyła Przede wszystkim z dodatków mieszkanio-
wojskowych także likwidacja dodatków wych przyznawanych przez gminy.
wynikających z warunków pełnienia służ- Przypomnijmy, że aby dostać ten doda-
by oraz wprowadzenie tzw. dodatku wy- tek, trzeba mieć dochód niższy niż 747 zł
nr 17/2007
ARTUR GOŁAWSKI
na członka rodziny. Nie wszyscy jednak,
którzy spełniają to kryterium, ubiegają
się o jego przyznanie. Jedni ze względów
ambicjonalnych i poczucia honoru, a in-
ni dlatego, że z uwagi na zaległości wo-
bec WAM nie mają prawa do gminnego
dodatku.
Czy można się spodziewać się, że sytu-
acja zmieni się na lepsze? Finansiści woj-
skowi wyjaśniają, że w niewielkim stop-
niu zależy to od samego MON. Wojsko
może bowiem gospodarować tylko tym,
co przyznane zostanie resortowi, w spo-
sób zgodny z ustawą o kształtowaniu wy-
nagrodzeń w państwowej sferze budżeto-
wej i z rozporządzeniem prezydenta. Po-
zostaje więc bardzo niewielkie pole ma-
newru. Trzeba zatem mieć nadzieję, że
pozycja resortu obrony będzie w decyden-
ckich kręgach finansowych na tyle silna,
by wojsko miało czym gospodarować. 
Polska Zbrojna 19
OPINIE TERRORYZM
zęsto spotyka się tezę, że
źródłem i nośnikiem świa-
towej ofensywy terrory-
stycznej jest religia muzuł-
mańska. Nie jest to jednak teza w peł-
ni prawdziwa.
Bardziej zasadne wydaje się stwierdze-
nie, że na glebie radykalnie interpre-
towanych fundamentalistycznych
odłamów islamu wyrasta – w wyniku
konfrontacji, tarcia z ideologią cywi-
lizacji zachodniej – zupełnie nowa
ideologia.
ją już w praktyce: jej wyznawców i tra-
giczne skutki jej stosowania. Pierwszym
szeroko znanym nosicielem tej ideolo-
gii stała się al Kaida. Dlatego myślę, że
roboczo można ją nazwać alkaidyzmem,
choć dzisiaj kierują się nią także zupeł-
nie inne organizacje, niemające z al Ka-
idą nic wspólnego, poza być może tyl-
ko inspiracją. Spotyka się także inne
określenia: ruch globalnego dżihadu, is-
lamizm, binladenizm, islamofaszyzm.
Jest to ideologia niebezpiecznie rady-
kalna, oparta na fundamentalizmie is-
lamskim, skierowana przeciwko całej
cywilizacji zachodniej. Ideologia agre-
sywna, destrukcyjna, zakładająca fi-
zyczne wyniszczenie wszystkiego, co
inne, obce.
Precyzyjna broń terroryzmu
Podmiotem alkaidyzmu nie jest spo-
łeczność muzułmańska jako wspólno-
ta religijna. Jest nim nowa zupełnie
transnarodowa narośl społeczna. Skła-
da się z wielu różnorodnych organiza-
cji, które niezbyt precyzyjnie nazywa-

S TA N I S Ł AW KOZ I E J

Erupcja terroryzmu jest

najbardziej znaczącym
zjawiskiem w dziedzinie
bezpieczeństwa
na początku XXI w.
Mówiąc precyzyjniej
– jego jakościowo nowej
odmiany w postaci
terroryzmu
transnarodowego,
globalnego. Ale można
i trzeba przypuszczać,
że to jest tylko zewnętrzny
przejaw głębszego procesu.
Terroryzm nie jest bowiem
celem samym w sobie.

Zauważmy, że jest to proces, który ma

swoje analogie w historii, zwłaszcza
w pojawieniu się dwóch radykalnych,
fundamentalistycznych ideologii XX w.:
komunizmu i faszyzmu. Podstawą ko-
munizmu była idea tzw. walki klas
(sprzeczność interesów i starcie grup
społeczno-ekonomicznych), a faszyzmu
skrajny nacjonalizm i rasizm. „Zła ener-
gia” zderzenia klas i zderzenia nacji da-
ła początek komunizmowi i faszyzmo-
wi. Czego początkiem stanie się na wyż-
TSERETELI.RU

szym, globalnym poziomie obecne tar-

cie cywilizacji? Nie ma jeszcze nazwy
ta nowa ideologia, choć obserwujemy

20 Polska Zbrojna nr 17/2007

 WSZYSTKO, CO CZŁOWIEK my terrorystycznymi – od metody wal-
ki, jaką się posługują. Od ideologii, ja-
WYMYŚLIŁ I WYPRODUKOWAŁ, ką się kierują, można byłoby je zwać
MOŻE BYĆ BRONIĄ alkaidystycznymi.
Strukturalnie – niezależne od siebie,
TERRORYSTÓW, WŚRÓD bez władzy centralnej – tworzą sieć glo-
KTÓREJ NAJPOWSZECHNIEJSZĄ balną, o wielkich możliwościach dzia-
SĄ JEDNAK SAMOBÓJCY. łania i odporną na klasyczne metody
zwalczania. Same stosują niemal wy-
KTOŚ ICH NAWET NAZWAŁ łącznie terroryzm jako metodę walki
TERRORYSTYCZNĄ z przeciwnikiem. Wykorzystują prak-
tycznie nieograniczony zasób środków
BRONIĄ PRECYZYJNĄ technicznych. W zasadzie wszystko,
co człowiek wymyślił i wyprodukował,
może być ich bronią, najpowszechniej-
szą są jednak terroryści samobójcy. Ktoś
nazwał ich terrorystyczną bronią precy-
zyjną. Mogą spektakularnie atakować
każdy wybrany obiekt w dowolnym
miejscu kuli ziemskiej.
Najbardziej niebezpieczną tendencją
jest jednak zmierzanie organizacji ter-
rorystycznych do uzyskania dostępu do
broni masowego rażenia. Atak przy
użyciu tzw. brudnej bomby (ładunku
konwencjonalnego obłożonego mate-

nowego
riałem radioaktywnym) jest już dzisiaj
możliwy praktycznie w każdej chwili.
Obserwując gwałtowną erupcję sieci
terrorystycznej i dynamikę jej ekspan-
sji, można przewidywać, że terroryści

mocarstwa
uzyskają dostęp także do innych rodza-
jów broni masowego rażenia.
W związku z tym dzisiaj problemem
nie jest, czy dojdzie do ataku terrory-
stycznego z użyciem takiej broni, ale
kiedy to się stanie? Terroryzm maso-
wego rażenia to niestety nieunikniona
kolejna faza rozwoju tej metody walki
międzycywilizacyjnej.
Bardzo niebezpieczna wizja
Myślę, że wszystko to prowadzi do
niestety mało optymistycznego wnio-
sku ogólnego. Można go ująć w posta-
ci hipotezy o kształtowaniu się dzisiaj
jakościowo zupełnie nowego mocar-
stwa światowego. Mocarstwa w posta-
ci globalnej sieci różnych grup i orga-
nizacji, stosujących terrorystyczne me-
tody walki z cywilizacją zachodnią,
W piątą w tym terroryzm masowego rażenia.
rocznicę wydarzeń Potęga tej sieci i możliwości jej wpły-
11 września 2001 r. wu na stan bezpieczeństwa światowe-
w Bayonne
w New Jersey odsłonięto
go mogą być porównywalne z potęgą
monument „To the Struggle i możliwościami mocarstw nuklear-
Against World nych w okresie zimnej wojny. Tylko że
Terrorism” może to być tym razem wpływ wyłącz-
nie destrukcyjny.
Czy świat dzisiejszy jest w stanie za-
pobiec ziszczeniu się takiej niebezpiecz-
nej wizji? Czy jest w stanie wypraco-
wać i skutecznie zastosować strategię
bezpieczeństwa globalnego, która by do
tego nie dopuściła? Czy jednak – po-
dobnie jak w przypadku komunizmu
i faszyzmu w XX w. – będzie likwido-
wał to niebezpieczeństwo dopiero po
fakcie jego destrukcyjnego zaistnienia
w pełnym wymiarze?
To pytanie ważne i mimo upływu już
ponad pięciu lat od pierwszego prak-
tycznego sygnału o takim zagrożeniu
– niestety wciąż otwarte. 
Prof. Stanisław Koziej,
generał w stanie spoczynku, jest byłym
wiceministrem obrony narodowej.

nr 17/2007 Polska Zbrojna 21

WOJSKA LĄDOWE

KRZYSZTOF PLAŻUK

Kapiel
w prz
Na zaśnieżonym poligonie w Centrum Szkolenia
Zimowego Armii Szwedzkiej, w niezwykle malowniczej
leśnej scenerii, wśród setek jezior, nasi żołnierze przy
temperaturze spadającej w nocy nawet do minus 36 st. C
zmagali się z siłami natury i własnymi słabościami.
rupa polskich żołnierzy z Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk szkolenia, stawiając sobie za punkt ho-
uczestniczyła w dwóch Lądowych we Wrocławiu. Kpt. Tomasz noru utworzenie właśnie w Arvidsjaur
kursach, które przeprowa- Malimon i por. Daniel Bobrowski spę- europejskiego centrum szkolenia
dzono w ekstremalnych dzili w Szwecji niemal miesiąc. zimowego.
warunkach atmosferycz- Oprócz Polaków w Szwecji zameldo-
nych w Centrum Szkolenia Zimowego wali się Niemcy, Francuzi, Portugalczy- NIE DAĆ SIĘ ZIMNU
Armii Szwedzkiej nieopodal miejsco- cy, Austriacy, Estończycy, Belgowie W czasie podstawowego kursu dzia-
wości Arvidsjaur na północy Szwecji. i Szwajcarzy. Na kursie nie zabrakło łania w ekstremalnych zimowych wa-
Wśród dziesięciu żołnierzy w szkole- również przedstawicieli gospodarzy, runkach (Basic Winter Course) żołnie-
niu wzięło udział dwóch oficerów którzy co roku organizują podobne rzy zapoznano najpierw ze sprzętem

22 Polska Zbrojna nr 17/2007

 W czasie podstawowego kursu działania w ekstremalnych zimowych
warunkach (Basic Winter Course) żołnierzy zapoznano najpierw ze
sprzętem i pokazano im techniki poruszania się w ośnieżonym terenie.

ereblu

i pokazano im techniki poruszania się
w ośnieżonym terenie, potem odbyły
się wykłady poświęcone hipotermii, tj.
reakcjom organizmu ludzkiego, kiedy
wano naturalne pożywienie, doskona-
lono zachowanie się podczas krótkich
i długich przerw, a wszystko po to, by…
nie przemarznąć i być gotowym do
łek i – co najważniejsze – uzupełnić ter-
mosy ciepłą herbatą – mówi por. Bo-
browski. Okazało się, że zimą w takich
warunkach człowiek powinien wypijać
ARCHIWUM CSZAS (2)

temperatura ciała spada poniżej 35 st. C.
Po dawce teorii przyszła kolej na prak-
tyczne zweryfikowanie wiedzy. W trak-
cie wielokilometrowych marszów
w dzień i w nocy sprawdzano umiejęt-
ność orientowania się w terenie, zdoby-
działania.
– Gdy mieliśmy około 40 minut od-
poczynku, kopaliśmy tzw. lisie jamy
(fox hole), które dawały dobrą osłonę
przed wiatrem. Dzięki temu można by-
ło rozpalić ognisko, przyrządzić posi-
dziennie aż pięć–sześć litrów płynów,
najlepiej oczywiście ciepłych. – To do-
syć zaskakujące, bo okazało się, że la-
tem możemy dostarczać naszemu orga-
nizmowi mniej wody, by prawidłowo
funkcjonował – dodaje por. Bobrowski. 

nr 17/2007 Polska Zbrojna 23

WOJSKA LĄDOWE
KURSANCI uczyli się jazdy skuterem śnieżnym.
Gdy żołnierze mieli
około 40 minut od-
poczynku, kopali
tzw. lisie jamy (fox
hole), które dawały
dobrą osłonę
przed wiatrem.
Dzięki temu moż-
na było rozpalić
ognisko, przyrzą-
dzić posiłek i – co
najważniejsze
– uzupełnić termo-
sy ciepłą herbatą .
To nie ostatnie interesujące spostrzeże-
nie – jeśli chodzi o ubieranie się, trzeba
pamiętać, że co za dużo, to niezdrowo.
Żołnierze, owszem, wkładali na sie-
bie kilka warstw ubrań, ale zbyt ciepły
zestaw powodował nadmierne pocenie
się, co w konsekwencji – w tak niskich
temperaturach – mogło skończyć się
przemarznięciem.
Najbardziej ekstremalnym przeży-
ciem była kąpiel w lodowej przerębli.
– Nie da się ukryć, że to niecodzienne
doznanie. Brałem udział w wielu nietu-
zinkowych sytuacjach, ale takiej kąpie-
li w Polsce nie zażywałem – żartuje,
wspominając tamte chwile, kpt. Mali-
mon. – Każdy z nas po kolei wskaki-
wał do lodowatej wody, zanurzając się
po czubek głowy. Po wypłynięciu na
skraj przerębli instruktor komunikował
się ze szkolonym, a kiedy się upewnił,
że wszystko jest OK, pozwalał wyjść
z wody. Następnie biegliśmy kilkadzie-
siąt metrów, żeby rozpalić ognisko.
W momencie, gdy pojawiały się pło-
mienie, mogliśmy się przebrać – rela-
cjonuje wykładowca z WSOWLąd.
Niemal tydzień żołnierze spędzili
w polu, nocując pod gołym niebem w
24 Polska Zbrojna
Jednym
z elementów
szkolenia były zajęcia
na poligonowej strzelni-
cy, gdzie również odbył
się pokaz broni wyko-
rzystywanej przez
Szwedów
różnych warunkach: na śnie- Pociski wystrzeliwane z 7,62 mm
gowym łożu (tzw. lonely wolf) karabinu maszynowego nie były
czy pod koronami świerków. Po zakoń- w stanie przebić dobrze ubitej 1,5 me-
czeniu kursu nasi żołnierze mieli trzy trowej jego warstwy – mówi por. Bo-
dni wolne od zajęć szkoleniowych, browski. Żołnierze uczyli się jazdy sku-
w czasie których szlifowali technikę po- terem śnieżnym i zdobywania pożywie-
ruszania się na nartach biegowych. nia, m.in. łowili ryby w przerębli i opra-
wiali renifera. W końcu 24 żołnierzy
ŚNIEG JAKO OCHRONA plutonu szkoleniowego podzielonych na
– Na własne oczy przekonaliśmy się, zespoły wyruszyło na kilkudniowe ćwi-
jak skutecznie chronieni są żołnierze na czenia w dziewiczym terenie i tak na-
stanowisku ogniowym wykonanym prawdę rozpoczął się kurs zimowych
w odpowiednio przygotowanym śniegu. działań taktycznych (Tactical Winter
Course). Nocami ćwiczono pełnienie
służby wartowniczej i patrolowej, co
Kpt. Malimon: – Byłoby w tak ciężkich warunkach było napraw-
dę trudne. – Stojąc na posterunku, ukła-
dobrze, gdyby nasi dowódcy daliśmy warstwę gałązek świerkowych
drużyn i plutonów mieli pod buty, żeby nie mieć bezpośrednie-
wiedzę taką, jaką my go kontaktu ze śniegiem – przy minus
30 st. C stopy niesamowicie szybko
zdobyliśmy w Szwecji. przemarzają. Ważne było również na-
Z pewnością pomogłoby to tychmiastowe strzepywanie śniegu
z umundurowania, szczególnie z okolic
uniknąć ewentualnych od- szyi, zanim pod wpływem ciepłoty cia-
mrożeń na zajęciach w polu ła zacznie się on topić, a potem po pro-
prowadzonych w niskich stu zamarzać – relacjonuje kpt. Mali-
mon. Kursanci spali w namiotach,
temperaturach w otulinie z gałęzi świerków pod kona-
nr 17/2007

Żołnierze musieli zdobywać pożywienie, dlatego sami oprawiali renifera lub łowili ryby w przeręblu.
rami drzew, czy wybudowanych przez
siebie „quincy”, czyli schronieniach
w śniegu przypominających igloo.
– Pamiętam, że jednej nocy tempera-
tura spadła do minus 36 st. C, a my
w naszym „quincy” mieliśmy zaledwie
cztery kreski poniżej zera. Było to naj-
cieplejsze miejsce, w jakim spędzili-
śmy noc – wspomina kpt. Malimon.
Podczas zajęć sprawdzano zgranie ze-
społów, technikę poruszania się na nar-
tach, wykonywano kolejne strzelania.
Co ważne, w trakcie ćwiczeń używa-
no ostrej amunicji, tak więc szkolenio-
nr 17/2007
FLESZ
SIERADZ. Żołnierze z 15 Sieradzkiej
Brygady Wsparcia Dowodzenia przygotowu-
ją się do międzynarodowych ćwiczeń
„Combined Endeavour 2007”, uważanych
za największe i najbardziej kompleksowe
manewry wojsk łączności i informatyki na
świecie. Ćwiczenia rozpoczną się 27 kwiet-
nia w niemieckim Baumholder. Corocznie
w tych ćwiczeniach bierze udział około
40 państw. Żołnierze z sieradzkiej brygady
uczestniczą w nich od roku 2000.
ARCHIWUM CSZAS (2)
KAZUŃ. Tonącego w Wiśle mężczyznę ura-
towali w wielkopiątkowy wieczór żołnierze
z Wojskowej Straży Pożarnej
2 Mazowieckiej Brygady Saperów. Oficer
dyżurny 2 MBSap kpt. Wojciech Ginalski za-
rządził akcję ratowniczą, powiadamiając
jednocześnie policję, straż pożarną i pogo-
towie ratunkowe. Do udzielenia pomocy na-
tychmiast ruszyli żołnierze z Wojskowej
Straży Pożarnej 2 MBSap – szer. Dariusz
Mosór, szer. Dariusz Małecki, szer. Karol
Krokowski, szer. Mateusz Drwal i szer.
Sylwester Frańczyk, którym udało się rzucić
koło ratunkowe, którego chwycił się męż-
czyzna. Po chwili tonącego wyciągnęła
z wody załoga łodzi ratunkowej wysłanej
przez Państwową Straż Pożarną.
GŁOGÓW. Ostatnim etapem szkolenia,
a zarazem sprawdzianem umiejętności
zdobytych w wojsku dla żołnierzy zasadni-
we działanie odzwierciedlało realną czej służby są w 4 Batalionie Ratownictwa
sytuację bojową. – Byłoby dobrze, Inżynieryjnego praktyczne ćwiczenia kom-
panijne. Tym razem działania kompanii
gdyby nasi dowódcy drużyn
ewakuacyjnej stały się jednocześnie bazą
i plutonów mieli wiedzę i umiejętno-
dla przeprowadzenia zajęć instruktażowo-
ści, jakie my zdobyliśmy w Szwecji. metodycznych. 11—12 kwietnia wzięli
Z pewnością pomogłoby to uniknąć w nich udział dowódcy batalionów ratowni-
ewentualnych odmrożeń na zajęciach ctwa oraz pododdziałów inżynieryjno-saper-
w polu prowadzonych w niskich tem- skich ze Śląskiego Okręgu Wojskowego.
peraturach – podsumowuje kpt. Mali- Ćwiczenia mogli także obejrzeć przedstawi-
mon, który zanim przyszedł do ciele władz administracyjnych, policji,
WSOWLąd na stanowisko wykładow- Państwowej Straży Pożarnej oraz dzienni-
cy Zakładu Rozpoznania i Walki Elek- karze. Zajęcia odbywały się na terenie
tronicznej, przez parę lat dowodził ośrodka szkoleniowego saperów
kompanią rozpoznawczą.  w Widziszowie.
G.P.
Polska Zbrojna 25
AAAAAAA
WOJSKADODATEK
LĄDOWE AAAAAAAAAAAAAAAAAAA

ROBERT SIEMASZKO,
JAC E K M AT U S Z A K

W Sharanie będzie stacjonowało dowództwo polskiej

grupy bojowej. Teraz jest tam kilkudziesięciu polskich
żołnierzy, m.in. z plutonu saperów misji „Enduring
Freedom”, 18 Batalionu Desantowo-Szturmowego oraz
NSE, którzy mają jej przygotować bazę.
asi pełnią służbę wspólnie
z Amerykanami. – Traktu-
ją nas po partnersku.
Zwłaszcza gdy zauważyli, że zna-
my się na swojej robocie, i oni też
mogą się od nas czegoś nauczyć
– podkreśla st. plut. Dariusz Tyc-
ner. Chociaż do Sharany przyje-
chali jako pluton inżynieryjny, peł-
nią także służbę wartowniczą, do
której przygotowywali się z Ame-
rykanami. Mieli także szkolenia
z wywiadem i specsłużbami ame-
rykańskimi. Mimo że do końca
misji zostało im tylko kilka dni,
podchodzą do niej bardzo poważ-
nie i nie stosują wobec siebie żad-
nej taryfy ulgowej. – Pełnimy tu
służbę na zmianę z logistykami.
Co jakiś czas w ramach naszego
zespołu wymieniamy się na stano-
wiskach. Jedną służbę pełni się np.
na wieży, a kolejną w biurze prze-
pustek. Wszystko po to, by unik-
nąć rutyny i zachować czujność
– tłumaczy st. plut. Tycner. A jest
co robić. Rano do pracy przycho-
dzi ponad 160 osób. Każdą z nich
trzeba sprawdzić, czy nie ma przy
sobie czegoś, co mogłoby stwo-
rzyć zagrożenie w bazie.
Mimo wielu zajęć żołnierze sta-
rają się znaleźć czas na relaks.
Dbają o kondycję, regularnie bie-
gając i ćwicząc na siłowni. Nato-
miast problemem jest, przynaj-
mniej na razie, łączność z krajem,
ponieważ nie ma dostępu do łączy
umożliwiających telefonowanie
do domu. Na razie pozostaje ko-
rzystanie ze służbowej komórki
i internetu.
Za kilka tygodni baza będzie na-
prawdę funkcjonalna i stanie się NA PLACU BUDOWY
dobrym miejscem służby. Co do
tego nikt nie ma wątpliwości.
– Najważniejsze, by wreszcie
N a razie baza przypomina wielki plac budowy, na któ-
rym pracują miejscowi robotnicy. Polska część to
głównie wytyczony i wyrównany plac, na którym za kilka-
wszyscy byli już na swoich miej- dziesiąt dni mają stanąć pierwsze kontenery. Dopóki one
scach i by zaczęła się normalna nie dotrą z kraju, nasi żołnierze będą mieszkali w namio-
służba. Reszta niedogodności ja- tach. – Nie narzekamy na zakwaterowanie. Mamy gdzie
koś sama się rozwiąże – puentuje spać, jest co zjeść, więc nie mamy powodów, by się żalić
rozważania por. Bakuła. – krótko podsumowuje jeden z oficerów z 18 bdsz.

Polacy
w Sharanie
Ich służba trwa od 7 do 19. Cały
czas muszą być czujni, bo co chwilę
coś się dzieje

26 Polska Zbrojna nr 17/2007

FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA
Dokładne kontrole
PIERWSZA BRAMA w żargonie tych, którzy pełnią służ-
bę, nazywa się posterunkiem dla samobójców, ponie-
waż jest to najbardziej newralgiczny punkt. W pierwszej
kolejności zawsze żołnierz sprawdza kartę tożsamości
kierowcy, a następnie samochód. Zabiera do depozytu
wszelkiego rodzaju środki łączności, wyrywa także luźno
zwisające w pojeździe przewody elektryczne.

ROBERT SIEMASZKO , JACEK MATUSZAK (6)

W BIURZE PRZEPUSTEK przeprowadza się kontrole
osobiste. Sprawdzani są zarówno kierowcy, jak i za-
trudnieni tutaj pracownicy. Nie wolno im wnosić alko-
holu, ale każdy z nich ma przy sobie haszysz. Tego nasi
żołnierze im nie zabierają. A wszystko dlatego, że
Amerykanie zezwalają Afgańczykom na posiadanie te-
go narkotyku. – Oni żują haszysz tak jak Amerykanie
tytoń. Dlatego nie rekwirujemy im go przy bramie –
tłumaczy st. kpr. Maciej Kowalski.

dexo

nr 17/2007 Polska Zbrojna 27

WOJSKA LĄDOWE

Po prostu W ŁO D Z I M I E R Z K A L E TA

Do elitarnych pododdziałów naszej armii dołączyli

niedawno żołnierze taktycznych zespołów
koordynacji obszaru powietrznego. Ich szkolenie
kosztuje dziesiątki tysięcy dolarów. Podobnie jak

S
sprzęt. Za to wsparcie udzielane przez nich
żołnierzom w akcjach bojowych jest bezcenne.
Scena niczym z filmu o amerykańskich
komandosach. W trudnym, górzystym
terenie partyzanci przygotowują zasadz-
kę na maszerującą doliną grupę bojową.
Ukryte wysoko między skałami ręczne
wyrzutnie rakietowe oraz moździerze
szykują się do otwarcia ognia.
Wtedy jednak stanowiskami bojowni-
ków wstrząsają eksplozje. Maszerujący
doliną żołnierze przez moment nie orien-
tują się nawet, co się stało. Mało kto do-
strzegł rakiety wystrzelone z samolotu
lecącego wiele kilometrów od miejsca
akcji. Wszystkie trafiają prosto w cel.
Taki jest efekt działania Taktycznego
Zespołu Koordynacji Obszaru Powietrz-
nego (TZKOP), który – zgodnie z sojusz-
niczymi założeniami – powinien towa-
rzyszyć każdej grupie bojowej wyrusza-
jącej na akcję. Dotychczas były to zespo-
ły wojsk sojuszniczych. W misji afgań-
skiej z żołnierzami amerykańskimi
współpracować będą dwa takie zespoły
złożone z polskich żołnierzy.
Tropiciele celów
W skład TZKOP, które najogólniej
można nazwać specyficznymi grupami
wsparcia wojsk lądowych, wchodzi po

Kosztowni specjaliści
T aktyczne zespoły koordynacji obszaru
powietrznego weszły do elity naszego
wojska bez specjalnego rozgłosu. O ich ist-
prowadzaniu na cele samolotów Su-22.
Niektórzy mają nawet po trzydzieści takich
naprowadzeń. – Są w tym gronie oficerowie,
nieniu mówiono raczej niewiele, mimo że którzy naprowadzali belgijskie i holenderskie
żołnierze tych elitarnych grup szkolą się in- F-16, współpracowali z Amerykanami
tensywnie już od trzech lat. – To efekt wypeł- w III i IV zmianie polskiego kontyngentu woj-
skowego w Iraku – dodaje pułkownik.
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

niania wymogów naszych sojuszników za-

wartych w celach sił zbrojnych – podkreśla
płk Tomasz Berezowski, szef wojsk aeromo-
bilnych WL. Przez ten czas członkowie ze-
społów ukończyli kursy w Wyższej Szkole
Oficerskiej SP, zdobywali też praktykę w na-
To trudne, długotrwałe, systematyczne
i kosztowne szkolenie. Jest jednak koniecz-
ne, jeśli chce się sprawnie obsługiwać
sprzęt wart fortunę.

28 Polska Zbrojna nr 17/2007

elita
W MISJI AFGAŃSKIEJ z żołnierzami amerykańskimi współpracować będą dwa taktyczne zespo-
ły koordynacji obszaru powietrznego złożone z polskich żołnierzy.
czterech wysokiej klasy specjalistów: ofi-
cer naprowadzający, który jest jednocze-
śnie dowódcą zespołu, oraz trzech pod-
oficerów: kontroler ruchu powietrznego,
operator laserowego wskaźnika celu oraz
kierowca – drugi łącznościowiec. To
współcześni tropiciele celów. Używają
sprzętu pozwalającego na szybkie ich
wykrycie, dokładne określenie położe-
nia oraz przekazanie namiaru drogą ra-
diową w niemal realnym czasie.
– W obecnych misjach stabilizacyj-
nych, zwłaszcza w Afganistanie, grupy
bojowe wykonywać będą tzw. zadania
asymetryczne odbiegające od linearnych
walk z wojen w przeszłości. Coraz czę-
ściej będzie się zdarzać, że w czasie tych
działań niebezpieczeństwo nie zostanie
jasno zdefiniowane. W takich sytuacjach
szybka reakcja na spektakularne działa-
nia przeciwnika, zwłaszcza niszczenie
jego ważnych celów, może zadecydować
o powodzeniu akcji – uważa gen. bryg.
rez. Włodzimierz Michalski, b. zastępca
szefa sztabu WL i szef wojsk aeromobil-
nych, które tworzył.
Grupy te są ważnym elementem ma-
jącym zwiększyć bezpieczeństwo dzia-
łania sojuszników w akcjach bojowych,
zwłaszcza w trudnych warunkach tere-
nowych i atmosferycznych. Oświetlone
przez żołnierzy zespołu laserem cele sta-
ją się łatwym łupem dla lotnictwa. Bez
pudła trafi w nie rakieta wystrzelona z sa-
nr 17/2007
molotu lub śmigłowca nawet z odległo-
ści kilkunastu kilometrów. Mogą być tak-
że niszczone precyzyjnym ogniem arty-
lerii, strzelającej celnie dzięki współrzęd-
nym wskazanym przez zespół.
To ważne w surowych, górskich wa-
runkach terenowych Afganistanu, ogra-
US DOD
niczających działania bojowe więk-
szych zgrupowań lądowych czy utrud-
niających użycie ciężkiego sprzętu.
Specjaliści twierdzą, powołując się na
doświadczenia z działań afgańskich
m.in. żołnierzy b. ZSRR, że w wyso-
kich górach – ze względu na rozrze-
dzone powietrze – również możliwości
EKSPERT
płk Tomasz
Berezowski,
szef wojsk
aeromobilnych WL:
– Szkolenie TZKOP jest żmudne
i trwa praktycznie przez cały czas
służby. Dobrze przygotowany zespół
musi bowiem potrafić działać zarów-
no w dzień, jak i w nocy, a także
umieć naprowadzać samoloty, śmi-
głowce czy aparaty latające. Każda
tego rodzaju umiejętność powinna
być potwierdzona certyfikatem.
Certyfikaty te nie zwalniają jednak
żołnierzy od dalszych, systematycz-
nych treningów. Każdego roku muszą
oni potwierdzać swoje umiejętności
praktyczne i taktyczne. Sprawdza się
wówczas, czy są one na właściwym
poziomie (zgodnie z dokumentami
doktrynalnymi). (not. WK)
bojowe i transportowe śmigłowców są
często ograniczone.
Nie zawsze też możliwe jest użycie lot-
nictwa, którego uderzenia – nawet przy
wykorzystaniu środków precyzyjnego ra-
żenia – mogą być mało skuteczne. W ta-
kich sytuacjach korzysta się z pomocy
zespołów naprowadzania, które określa-
ją współrzędne celów, co ułatwia artyle-
rii wsparcie żołnierzy.
To najlepsza i najskuteczniejsza ochro-
na przed niespodziewanymi atakami ognio-
wymi przeciwnika, zwłaszcza zimą, w cza-
sie opadów śniegu i gołoledzi, kiedy i tak
niewielka liczba wąskich górskich dróg
i przejść jest trudna do pokonania lub wręcz
nieprzejezdna. Takie warunki sprzyjają
działaniom partyzantów organizujących
zamachy i zasadzki, wykonujących szyb-
kie ataki z użyciem lekkiego uzbrojenia.
Certyfikat sprawności
Misja afgańska przyspieszyła niewątpli-
wie przygotowanie naszych narodowych
taktycznych zespołów koordynacji obsza-
ru powietrznego. Obecnie w bazach ame-
rykańskich na kursach naprowadzania
szkolą się kolejne dwa takie zespoły. Po-
znają procedury naprowadzania amery-
kańskich samolotów, z których załogami
Polacy będą współpracować w Afganista-
nie. Jeden z zespołów jest już do takich
działań przygotowany. Żołnierze zdobyli
sojuszniczy certyfikat będący dla amery-
kańskich pilotów oraz dowódców innych
zgrupowań ogniowych swego rodzaju
gwarantem tego, że wzywający wsparcie
jest rzeczywiście do tego upoważniony
i – co równie ważne – wie, co robi.
Obecnie mamy osiem takich zespołów.
Jeśli rzeczywiście, jak zapowiadają poli-
tycy, miałaby się zwiększyć nasza aktyw-
ność w misjach stabilizacyjnych i pokojo-
wych, może się okazać, że to zbyt mało.
Przygotowanie kolejnych nie będzie
jednak wcale proste. Przede wszystkim
wyznaczeni do takich działań żołnierze
muszą znać język angielski co najmniej
na poziomie III, a także slang, którym
posługują się na co dzień w akcjach pi-
loci i żołnierze tych zespołów. Z tym zaś
mogą być kłopoty.
Inny problem to koszty szkolenia
– w przypadku jednego żołnierza wyno-
szą kilkadziesiąt tysięcy dolarów. To się
jednak może zmienić.
Jeśliby zainwestować w przedłużone
szkolenie żołnierzy przynajmniej jed-
nego zespołu do poziomu certyfikatów
instruktorskich, mogliby oni w przy-
szłości samodzielnie przygotowywać
specjalistów TZKOP. O nabór do tych
zespołów armia powinna się zatrosz-
czyć już dziś. 
Polska Zbrojna 29
AAAAAAA
SIŁY POWIETRZNE
DODATEK AAAAAAAAAAAAAAAAAAA

W
prowadzenie do Sił
Powietrznych samolo-
tów F-16 u wielu de-
cydentów wywołało
zakłopotanie. Niewy-
dolność polskich baz
zauważyli nawet Amerykanie, którzy pra-
wie zadomowili się w Krzesinach. Obec-
ne struktury organizacyjne baz i eskadr lot-
niczych przypominają jednostki państw by-
łego bloku wschodniego, i to eksploatują-
cych sprzęt lotniczy starszej generacji.
Struktury te nie przystają do potrzeb i wy-
magań wynikających z wprowadzania do
lotnictwa nowoczesnych samolotów.
Aby sprawdzić możliwości nowych baz
lotniczych, Dowództwo Sił Powietrznych
planuje przeprowadzenie programu pilota-
żowego polegającego na przeformowaniu
jednostek 3 i 6 eskadr lotnictwa taktyczne-
go oraz 31 Bazy Lotniczej w 31 Bazę Lot-
nictwa Taktycznego. Pozytywna ocena
oraz wnioski z funkcjonowania nowej ba-
zy stanowiłyby podstawę do wprowadze-
nia zmian w pozostałych eskadrach i ba-
zach lotniczych.
Niefortunną decyzją na fali przemian
i dostosowywania struktur polskiego lotni-
ctwa do NATO było rozwiązanie pułków
lotniczych.
Amerykańskie wzorce
Amerykanie kiedyś chwalili struktury
pułkowe, gdy wytłumaczono im, jak są
zorganizowane. Chociaż z drugiej stro-
ny nie zlikwidowano na przykład 36 Spe-
cjalnego Pułku Lotnictwa Transportowe-
go, który istnieje do tej pory. Reforma-
torzy zapatrzyli się na amerykański mo-

KTO IM DA
SKRZYDŁA PIOTR LASKOWSKI

Szykują się duże zmiany w strukturach

Sił Powietrznych. Niefunkcjonalne do tej pory
bazy lotnicze zostaną zastąpione superbazami
pod osłoną przyjaznych skrzydeł.

30 Polska Zbrojna nr 17/2007

FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA

del bazy, ale nie potrafili tego przenieść
na polskie warunki. Bazy lotnicze miały
zapewnić wolną rękę dowódcom eskadr
w szkoleniu lotniczym, a ciężar logisty-
ki miały wziąć na swe barki bazy. Osta-
tecznie doprowadzało to do tak paradok-
salnych sytuacji, że eskadra planowała
loty po południu, a baza nie mogła ich
zabezpieczać, bo jej ludzie wcześniej
kończyli pracę i służbę. Podobne prob-
lemy zaczęły się piętrzyć. Dzisiaj trud-
no już spotkać kogoś, kto broniłby istnie-
jących baz. Okazały się organizacyjnym
bublem, o który guza nabijają sobie teraz
planiści z Sił Powietrznych.
Aby jednak mówić o nowych bazach lot-
niczych, trzeba wyjaśnić, co naprawdę kry-
je się pod tą nazwą. W Polsce nigdy nie
mieliśmy baz z prawdziwego zdarzenia,
czyli takich jak w USA i NATO. Najwięk-
sze doświadczenie w organizacji funkcjo-
nowania baz mają Amerykanie. Można
mówić wręcz o modelu strukturalnym ba-
zy amerykańskiej. Choć niedawno mini-
ster obrony narodowej zwrócił uwagę, że
należałoby się przyjrzeć także doświadcze-
FLESZ
KRZESINY. – Potrzebne są zmiany w orga-
nizacji Sił Powietrznych. W strukturze dowo-
dzenia powinni znaleźć się ludzie z nowego
pokolenia, o odpowiednich kwalifikacjach
– powiedział 11 kwietnia minister obrony
narodowej Aleksander Szczygło podczas
wizyty w 31 Bazie Lotniczej. Jak przyznał,
głównym celem wizyty było zapoznanie się
ze stanem realizacji przedsięwzięć związa-
nych z przyjęciem i eksploatacją samolo-
tów F-16. Szef resortu obrony był świad-
kiem startu oraz lotu szkoleniowego czte-
rech samolotów F-16. Dowódca 6 Eskadry
Lotnictwa Taktycznego ppłk Zdzisław
Zawada przyznał, iż spotkanie z ministrem
jest doskonałą okazją do wymiany poglą-
dów na temat szkolenia pilotów na samo-
locie wielozadaniowym. – Musimy wypra-
cować model wykorzystywania przestrzeni
powietrznej odpowiednio do możliwości sa-
molotu F-16, a co za tym idzie, przenieść
na nasz grunt doświadczenia wynikające
ze stosowania amerykańskich procedur
– przyznał ppłk Zawada. Aleksander
Szczygło zapoznał się ze służbą pilotów
wielozadaniowych samolotów bojowych
oraz dokonał uroczystego otwarcia nowego
Domku Pilota 6 elt. Minister wyjaśnił,
iż opóźnienia w planowanym przyjęciu F-16
są związane z infrastrukturą. Dowódca
Centrum Operacji Powietrznych, zastępca do-
wódcy Sił Powietrznych gen. broni pil. Lech
Majewski zapewnił, iż nie wpływają one na
obecną eksploatację samolotów. Poprawa in-
frastruktury natomiast umożliwi m.in. szyb-
kie odtworzenie gotowości bojowej F-16. Szef
resortu obrony narodowej zapowiedział zmia-
nę na stanowisku dowódcy Sił Powietrznych.
– Wymiana pokoleniowa wynikająca z no-
wych doświadczeń jest konieczna, aby nowe
pokolenie było współodpowiedzialne za do-
wodzenie Wojskiem Polskim – podkreślił
podczas wizyty minister.

D
PIOTR LASKOWSKI

owództwo Sił Powietrznych przewiduje

zmiany w dwóch etapach:
– I etap (do 31 grudnia 2007 r.) – przeprowa-
dzenie programu pilotażowego dla
31 Bazy Lotniczej (3 i 6 eskadr lot nictwa
taktycznego), w tym poddanie ocenie funk- BYDGOSZCZ. Od 1 kwietnia 2 Brygada
cjonowania nowej struktury organizacyjnej. Radiotechniczna w Bydgoszczy włączyła
– II etap (w przypadku uzyskania pozytywnej w system obiegu informacji posterunek ra-
oceny programu pilotażowego do 31 grud- diolokacyjny dalekiego zasięgu systemu
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

nia 2008 r.) – przeformowanie pozostałych Backbone z radarem polskiej produkcji

eskadr i baz lotniczych w ramach realizacji NUR-12M. Backbone to stały, niemobilny
posterunek radiolokacyjny z dużą anteną,
„Planu zamierzeń organizacyjnych i dys-
którego sercem jest nowoczesny radar
lokacyjnych na 2008 r. oraz głównych
trójwspółrzędny.
kierunków zmian na 2009 r.”.
Oprac. GP

nr 17/2007 Polska Zbrojna 31

AAAAAAA
SIŁY POWIETRZNE
DODATEK AAAAAAAAAAAAAAAAAAA
niom izraelskim, ponieważ ten kraj rów-
nież użytkuje dużą liczbę F-16.
W USA baza lotnicza jest tym, czym
u nas garnizon. Nie jest jednostką z eta-
tem, lecz stacjonuje w niej i wykonuje
zadania skrzydło. I to ono ma etat.
W bazie lotniczej jest dowódca skrzyd-
ła, i to on – tak jak w jednostkach wojsk
lądowych dowódca pułku – jest dowód-
cą bazy (garnizonu).
Natomiast w Polsce panuje błędne
przekonanie, czym jest baza. Została
ona kiedyś wpisana w etat. Obecnie do-
wódcy bazy w Polsce podlega bezpo-
średnio kilkanaście komórek, co bardzo
utrudnia dowodzenie. Na przykład per-
sonel służby inżynieryjno-lotniczej jest
podzielony (część pozostaje w bazie,
a część jest w eskadrach) i dowódca ba-
zy nie może wykorzystać personelu tej
służby z eskadr. Natomiast szefowie
głównych pionów funkcjonalnych, jak
szkolenia, logistyki i sztabu, w zasadzie
dowodzą tylko sekcjami. Nie mają
uprawnień dowódczych.
Baza i nadbudowa
Obecnie bazy mają etat i nadbudowę
w postaci dowództwa brygady. Tymczasem
zamierza się stworzyć dowództwo nowej
formacji: bazy nowego typu i skrzydła.
W Dowództwie SP opracowano już wstęp-
Gdy nie będzie zgody
Integracja
sił służby inży-
nieryjno-lotniczej ba-
zy i eskadr przyniesie
lepszy efekt w postaci
sprawniejszej obsłu-
gi samolotów
32 Polska Zbrojna
ną strukturę, korzystając z wzorców ame-
rykańskich. W bazach powstaną teraz trzy
główne grupy: operacyjna, obsługi i wspar-
cia. Modułem bojowym będzie grupa ope-
racyjna wraz z eskadrami.
W nowej strukturze nie będzie pionu lo-
gistyki i szkolenia, a w każdej grupie ma-
ją funkcjonować zespoły wsparcia zdol-
ne do opracowywania dokumentów szta-
bowych. Taka zmiana zdecentralizuje ca-
łe planowanie w bazie. Skorzysta na tym
również jej dowódca, ponieważ o prawie
połowę spadnie liczba komórek, który-
mi będzie kierował. Natomiast dowódcy
poszczególnych grup dostaną uprawnie-
nia dowódcze. Z kolei dowódca eskadry
skupi się tylko na szkoleniu lotniczym.
Dzięki integracji personelu służby in-
żynieryjno-lotniczej i zapewnieniu kom-
patybilności ze strukturami baz lotni-
czych sił powietrznych innych państw
eksploatujących samoloty F-16 poprawi
się też poziom wykonywanych obsług sa-
molotów.
W drugim etapie zmian w miejsce roz-
formowywanych brygad lotnictwa tak-
tycznego pojawią się skrzydła. Nasuwa
się zatem pytanie, dlaczego baza miała-
by mieć znów nadbudowę w postaci do-
wództwa skrzydła? Stworzenie skrzydeł
zamiast brygad i ich dowództw oraz baz
lotniczych, do których włączone będą es-
C o się stanie, jeśli minister nie
włączy planu pilotażowego do
planu długoterminowego rozwoju Sił
Powietrznych? – Wtedy dowództwo
Sił Powietrznych będzie mogło
uwzględnić to przedsięwzięcie w ra-
mach kolejnego wieloletniego planu
w latach 2009–2018, czyli najbliższy
termin jego realizacji wypadnie na
rok 2009 – mówi płk Waldemar
Kamiński, szef Oddziału
Organizacyjnego Dowództwa Sił
Powietrznych.
PIOTR LASKOWSKI (2)
kadry lotnicze, jest znów polskim wyna-
lazkiem na amerykańskiej licencji. Mię-
dzy dowództwem Sił Powietrznych a ba-
zą nie ma bowiem pośredniego elemen-
tu dowodzenia. Jeżeli baza byłaby skrzyd-
łem – jak w Amerykańskich Siłach Po-
wietrznych – to zamiast dowództwa
skrzydła lotnictwa taktycznego należa-
łoby stworzyć jakiś pośredni element do-
wodzenia.
Obecnie brygada ma strukturę sekcyj-
ną, natomiast w dowództwie skrzydła na-
stąpi przeformowanie sekcji na wydzia-
ły. Siły Powietrzne są jedynym rodzajem
sił zbrojnych, który nie ma pośredniej
struktury wydziałowej w jednostkach bo-
jowych (Marynarka Wojenna ma flotyl-
le, a Wojska Lądowe – dywizje). Taka
struktura w Siłach Powietrznych powsta-
ła w momencie formowania baz oraz es-
kadr lotniczych i uwzględniała podpo-
rządkowanie dowództwu brygad tylko es-
kadr. Natomiast bazy były podporządko-
wane dowództwom korpusów.
Co to da?
Przeformowanie eskadr i baz lotni-
czych nie zwiększy zatrudnienia w Si-
łach Powietrznych. Będzie jedynie wię-
cej etatów w poszczególnych bazach lot-
niczych w związku z włączeniem w ich
struktury eskadr. Ponadto, proponowane
przedsięwzięcia nie zwiększą kosztów,
ponieważ realizowane byłyby w ramach
corocznego budżetu Sił Powietrznych,
z uwzględnieniem planowanej rozbudo-
wy infrastruktury, wycofywaniem nie-
perspektywicznego uzbrojenia i wprowa-
dzaniem w jego miejsce nowoczesnego
sprzętu.
Przedstawiona struktura bazy lotniczej
umożliwia także realizację programu pi-
lotażowego oddzielenia funkcji gospo-
darczych od dowódczych w ramach two-
rzenia wojskowych oddziałów gospodar-
czych przez możliwość wydzielenia sił
i środków logistycznych i finansowych
z pionu głównego księgowego oraz gru-
py wsparcia.
Propozycja programu pilotażowego
nie została jeszcze zaakceptowana, a ca-
łego przedsięwzięcia nie ujęto w progra-
mie rozwoju sił zbrojnych i w planie roz-
woju Sił Powietrznych w latach 2007–
–2012. Gdyby miało dojść do skutku,
trzeba będzie zrobić korekty tych planów.
Ponadto zgodę muszą wyrazić minister
obrony narodowej oraz szef SGWP.
Na razie trwają prace nad przygotowa-
niem projektu etatu, zakresu działania ca-
łej koncepcji przeformowania. Do 15 ma-
ja dokumenty mają trafić do Sztabu Ge-
neralnego, i dopiero wtedy zapadną
decyzje. 
nr 17/2007
 MARYNARKA WOJENNA

FLESZ

nr 17/2007 Polska Zbrojna 33

 SIŁY POWIETRZNE

G
dy pytamy komendanta
CSSP w Koszalinie ppłk.
Andrzeja Witka, czy nie
czuje się trochę jak kierow-
nik ogromnej fabryki, ten
uśmiecha się tajemniczo. – To ciekawe
porównanie, bo coś w tym jest, że moż-
na nas porównać do fabryki – mówi.
– Produkujemy tutaj, jeżeli przyjmiemy
200 osób. Jak wyjaśnia kpt. Piotr Pera,
kierownik ZZ 1 w Dąbkach, w ośrodku
nie ma przestojów. – Cały czas szkoli-
my żołnierzy zarówno z Centrum Szko-
lenia Sił Powietrznych, jak i ze szkoły
podoficerskiej, która znajduje się na te-
renie centrum – mówi.
Kpt. Pera wyjaśnia, że to niesamo-
wite tempo pracy. Liczba szkolonych
specjalistyczne pracownie artyleryjskie
i rakietowe zestawów obrony przeciw-
lotniczej oraz sprzętu radiotechniczne-
go, laboratoria językowe, ośrodki szko-
lenia specjalistycznego na przykosza-
rowym placu ćwiczeń, tor taktyczny do
szkolenia ogólnowojskowego, plac ma-
newrowy do nauki jazdy. Jednostka ma
również ośrodek szkolenia w Dąbkach

Fabryka żołnierzy KRZYSZTOF WILEWSKI

W Centrum Szkolenia Sił Powietrznych w Koszalinie rocznie

szkoli się ponad 4 tys. żołnierzy, a już pod koniec tego roku
liczba ta zbliży się prawie do 5 tys. Czy ilość daje się
pogodzić z jakością?

terminologię przemysłową, naprawdę w Dąbkach jest znaczna, gdyż centrum,

wielu specjalistów, i to nie tylko z zasad-
niczej służby wojskowej. Szkolimy bo-
wiem również kadrę zawodową na róż-
nych kursach, bez których nie będzie ona
mogła na przykład awansować na kolej-
ne stanowisko służbowe – wyjaśnia.
W podlegającym koszalińskiemu
Centrum Szkolenia Sił Powietrznych
Zespole Zabezpieczenia nr 1 w Dąbkach
wiosenne szkolenie trwa w najlepsze.
Na przełomie marca i kwietnia szkolili
się tam zarówno elewi Szkoły Podofi-
cerskiej Sił Powietrznych, jak i żołnie-
rze zasadniczej służby wojskowej przy-
gotowywani do służby w jednostkach
obrony przeciwlotniczej. Razem około
którego częścią jest ZZ nr 1 w Dąb-
kach, przygotowuje żołnierzy dla
wszystkich rodzajów wojsk. – Szkoli-
my dla Wojsk Lądowych, Marynarki
Wojennej i oczywiście dla Sił Powietrz-
nych – wyjaśnia ppłk Andrzej Witek.
– Są to przeciwlotnicy i radiotechnicy
we wszystkich specjalnościach tych ro-
dzajów wojsk.
Komendant koszalińskiego centrum
nie ukrywa, że mocną stroną kierowa-
nej przez niego jednostki jest jej zaple-
cze dydaktyczne. Wiadomo, że każda
pliszka swój ogon chwali, jednak w tym
wypadku trudno nie przyznać ppłk. An-
drzejowi Witkowi racji. Centrum ma

Centrum Szkolenia Sił Powietrznych w Koszalinie

Centrum kształci i szkoli:
• oficerów z jednostek woj-
skowych w ramach kursów
specjalistycznych;
• kadrę zawodową w ra-
mach przeszkolenia, prze-
kwalifikowania i doskona-
lenia specjalistycznego:
– dowódców pododdziałów
przeciwlotniczych,
– dowódców pododdziałów
KRZYSZTOF WILEWSKI (2)
– dowódców przeciwlotni-
czych rakietowych wozów
bojowych (PRWB),
– dowódców i obsług stacji
radiolokacyjnych,
– operatorów systemów,
– obsług bojowych zestawu
Newa SC,
– szefów pododdziałów,
– rezerw osobowych,
• kadrę z języka angielskie-
• studentów i absolwen-
tów uczelni cywilnych w ra-
mach przeszkolenia woj-
skowego;
• absolwentów uczelni cy-
wilnych (szkolenia specjali-
styczne w ramach kursów
oficerskich);
• w 28 specjalnościach
żołnierzy zasadniczej
służby wojskowej – ele-

radiotechnicznych, go na trzech poziomach; wów Szkoły Młodszych

– dowódców samobież- • podchorążych wyższych Specjalistów;
nych stacji wykrywania szkół oficerskich (w zakre- • kierowców kat. C
i naprowadzania sie przygotowania specja- w Ośrodku Szkolenia
(SSWN), listycznego); Kierowców (OSzK).

34 Polska Zbrojna nr 17/2007

14/2007
pod Koszalinem, gdzie żołnierze w wa-
runkach poligonowych uczą się obsłu-
gi sprzętu przeciwlotniczego i radio-
technicznego. Zespół Zabezpieczenia 1
w Dąbkach to obecnie miejsce najwięk-
szej inwestycji CSSP.
– Jeżeli chcemy dobrze szkolić żołnie-
rzy, nie możemy zostać z tyłu – komen-
tuje komendant CSSP. – Dlatego rozbu-
dowujemy ośrodek w Dąbkach, gdzie na
nowych stanowiskach radiolokacyjnych
będziemy szkolić nie tylko specjalistów
radiolokacji, ale również specjalistów
z wojsk radiotechnicznych – wyjaśniał.
nr 17/2007
14/2007
– Tylko poprzez rozbudowę bazy, szko-
lenie na sprzęcie używanym w jednost-
kach bojowych, będziemy w stanie przy-
gotować jednostkom takich żołnierzy, ja-
kich one potrzebują.
Do tej pory przez koszalińskie cen-
trum przewija się rocznie około 4 tys.
żołnierzy. Jednak już wkrótce liczba
ta znacząco się zwiększy. Wszystko
za sprawą likwidacji Ośrodka Szkole-
nia Kierowców Sił Powietrznych
w Bydgoszczy, który zostanie prze-
niesiony właśnie do Koszalina, gdzie
wejdzie w skład CSSP. Dla jednostki
dowodzonej przez ppłk. Witka ozna-
cza to o jakieś 500 żołnierzy rocznie
więcej do przeszkolenia. Jak wyjaśnia
ppłk Witek, CSSP musi w związku
z tym przygotować odpowiednią in-
frastrukturę logistyczną, a nie będzie
to łatwe. – Naszą główną bolączką jest
to, że gdy utworzono RZI, bardzo wy-
dłużyły się wszystkie procedury zwią-
zane np. z remontami – mówi. – Wkrót-
ce mamy przyjąć dodatkowych żołnie-
rzy, a niestety część niezbędnych re-
montów przeprowadzimy dopiero
w przyszłym roku. 
DYSKUSJA
O SZKOLENIU
Ppłk Andrzej Witek,
komendant CSSP w Koszalinie:
– Dużo uwagi poświęcamy kontaktom
z dowódcami jednostek. Staramy się
m.in. pozyskiwać od nich na bieżąco
oceny wyszkolenia żołnierzy.
Ppłk Tadeusz Bajek,
szef logistyki 78 Pułku Rakietowego OP
z Mrzeżyna:
– Moja jednostka w przypadku S-200
musi sama sobie szkolić żołnierzy,
ale ci przeciwlotnicy, którzy trafiają
do pułku z Koszalina na zestawy
Newa, są dobrze wyszkoleni i przygo-
towani do pracy.
Płk Ryszard Kretkowski,
dowódca 69 Leszczyńskiego Pułku
Przeciwlotniczego:
– Chciałbym sam szkolić żołnierzy na
swoje potrzeby. Dlatego uważam, że
trzeba z tym skończyć, że ktoś szkoli
ludzi dla mnie, a ja w jednostce przy-
gotowuję żołnierzy dla kogoś innego.
Płk Piotr Kołacz,
dowódca 3 Pułku Przeciwlotniczego ze
Szczecina:
– Zestawy OSA czy stacje radioloka-
cyjne to sprzęt skomplikowany, wy-
magający odpowiedniej praktyki.
Młodym żołnierzom najczęściej jej
brakuje, by na nim samodzielnie pra-
cować. Dlatego taki sprzęt powinni
obsługiwać głównie żołnierze służby
kontraktowej i zawodowej.
Polska Zbrojna 35
MARYNARKA WOJENNA

GRIPEN
Byliśmy niedaleko
platform wiertniczych
Petrobalticu,
gdy z zaskoczeniem
stwierdziliśmy, że
poniżej leci para
szwedzkich Gripenów.
Bryza była na wysokości
około 700 metrów,
podczas gdy one
znajdowały się sto
metrów nad poziomem
morza. Szwedzi mieli
nas dokładnie pod
słońce i zachowywali się
tak, jakby nas nie
widzieli – mówią piloci
Bryzy, którzy odbywali
patrolowy lot nad
Bałtykiem.
MARIUSZ KONARSKI

Z NIESPODZIANKĄ
36 Polska Zbrojna nr 17/2007
 FLESZ
GDYNIA. Podczas Mistrzostw Polski
Seniorów w Podnoszeniu Ciężarów, które
odbyły się w Ciechanowie 30.03.—01.04.,
duży sukces odnieśli młodzi marynarze
sportowcy. Mar. Michał Jurczyk z KPW
Gdynia w kategorii wagowej 56 kg zdobył
trzy srebrne medale, a st. mar. nadt.
Dominik Dyderski z KPW Gdynia w katego-
rii wagowej 77 kg wywalczył dwa złote me-
dale i jeden srebrny.

MAREK DRZEWOWSKI
MARIUSZ KONARSKI
GDYNIA. O dwie jednostki pływające wzbo-
DYŻUR PEŁNILI gaca się gdyńska Akademia Marynarki

N
od lewej: por. mar. pil. Wojennej. Z wycofanych ze służby po latach
Sebastian Rak, por. mar. eksploatacji w Marynarce Wojennej kutrów
Na lotnisku 30 Eska- nawig. Arkadiusz Goliszek, nich po to, byśmy hydrograficznych stoczniowcy Stoczni MW
dry Lotniczej MW chor. mar. Mirosław Korcipa mogli się im do- uczynili znakomite jednostki szkolne. Po
w Siemirowicach dy- (operator systemu transmisji kładniej przyjrzeć. przebudowie i odpowiednim wyposażeniu
żurowała załoga kpt. danych) oraz chor. mar. Jacek W przypadku na- będą służyć studentom Wydziału Nawigacji
mar. pil. Józef Chodara. Jączyński (technik trafienia na okręt tej uczelni do praktycznej nauki zawodu.
Nic nie zapowiadało, że pokładowy) wojenny, szczególnie W tym celu zamontowano na nich najwyż-
coś może się wydarzyć. obcej bandery, robi się szej klasy sprzęt do nawigacji m.in. super
– Około godziny dziewiątej dokładniejsze rozpozna- nowoczesny radar, znakomity odbiornik GPS
dostaliśmy telefoniczny sygnał nie. Kurs i prędkość okrętu i satelitarny kompas. Pierwsza z jednostek
z Centrum Operacji Morskich (COM) nawigator odczytuje z radaru. Następ- jest już gotowa i czeka na chrzest. Będzie
nosić nazwę „Puck”. Druga jednostka, któ-
– mówi kapitan J. Chodara. Mieliśmy le- nie należy określić jego klasę oraz wy-
ra przechodzi jeszcze metamorfozę, przyj-
cieć po wyznaczonej trasie i sprawdzić konać zdjęcia do dokumentacji. mie nazwą „Pomorzanin”.
ćwiczące okręty rosyjskie w rejonie Za- – Gdy przelatywaliśmy nieopodal
toki Gdańskiej oraz rozpoznać grupę platform wiertniczych, zauważyliśmy
okrętów płynących z Głębi Gotlandzkiej Gripeny. Samoloty leciały wprost na ŚWINOUJŚCIE. Profilaktyka uzależnień od
w kierunku Zatoki Gdańskiej. platformy wiertnicze, co nas nieco alkoholu i narkotyków, a także problematyka
Wystartowali o godz. 10. Pilot skie- zdziwiło, gdyż w ich pobliżu obowią- przemocy oraz mobbingu były tematem
rował samolot w stronę Zatoki Gdań- zuje zakaz lotów – mówi kapitan warsztatów szkoleniowych przeprowadzo-
skiej, aż do 55. równoleżnika. Trasa Chodara. – Jednak po chwili wyko- nych w 8 Flotylli Obrony Wybrzeża przez
wiodła za platformami wiertniczymi, nały zwrot w lewo, co znaczyło, że Departament Wychowania i Promocji
w kierunku wyspy Bornholm, potem nas zobaczyli i za chwilę wejdą nam Obronności MON. Uczestniczyli w niej dowód-
w pobliże Świnoujścia, wzdłuż grani- na ogon. Czekaliśmy, aż do nas pod- cy okrętów, dowódcy pododdziałów brzego-
cy morskiej do Łeby i na lotnisko. Po- lecą. Takie spotkania czasem się zda- wych oraz oficerowie wychowawczy. W trak-
cie trzydniowego szkolenia (11.—13.04.)
goda była ładna, widzialność dobra, rzały. Zwiększyłem prędkość do
przedstawiono uczestnikom warsztatów m.in.
choć miejscami unosiła się mgiełka. 330 km/h, aby im ułatwić zbliżenie.
problematykę związaną ze środkami odurza-
– Rzeczywiście, w rejonie Zatoki Kazałem obserwować tylną półsferę jącymi, efektami ich działania, a także sposo-
Gdańskiej zauważyliśmy ćwiczące i przygotować sprzęt fotograficzny. bami rozpoznawania objawów ich zażycia,
dwa rosyjskie trałowce – komentuje Po kilku minutach szwedzkie myśliw- działania profilaktyczne.
dowódca załogi. Sprawdziliśmy ich ce pojawiły się przy nas. Jeden leciał
parametry ruchu oraz wykonaliśmy z naszej prawej strony, drugi poniżej,
zdjęcia. Wszystkie te informacje na z lewej. Zrobiliśmy sobie zdjęcia, po USTKA. 13 kwietnia na cmentarzu komu-
bieżąco były przekazywane do COM. czym Gripeny ustawiły się w parę nalnym w Ustce odbyła się z udziałem asy-
Po zrobieniu zdjęć lecieliśmy dalej i odleciały. Czytelnikom „PZ” wyja- sty honorowej Centrum Szkolenia Marynarki
na północ. Cieszyliśmy się, że coś się śniam, że do spotkania z Gripenami Wojennej uroczystość upamiętniająca
dzieje. Nawigator cały czas obserwo- doszło na wodach międzynarodo- 67. rocznicę zbrodni katyńskiej. Głównym
wał wskazania radaru. Od niego za- wych nad południowym Bałtykiem. punktem uroczystości było odczytanie apelu
poległych, po którym nastąpiła ceremonia
leżał wybór obiektów do sprawdze- Nie było więc mowy o naruszeniu na-
złożenia kwiatów pod Krzyżem Katyńskim.
nia. Kilkakrotnie były to statki han- szych wód terytorialnych. Dalsza
dlowe. Bryza przelatywała blisko część lotu przebiegała spokojnie.  Oprac. G.P.

nr 17/2007 Polska Zbrojna 37

MARYNARKA WOJENNA
Pożar na po KRZYSZTOF W YGNAŁ
Marynarze z fregaty rakietowej ORP „Gen. T. Kościuszko” mają
zaufanie do swego okrętu. Nie obawiają się przeciwnych wiatrów
i wysokiej sztormowej fali. Od wieków jednak marynarze bali się
pożarów na swoich jednostkach. Tak jest do dziś.
Na ORP „Gen. T. Kościuszko” przytulo-
nym do nabrzeża w macierzystym porcie
w Gdyni trwa codzienne szkolenie załogi.
Okręt przebywał w bieżącym roku cztery
razy w morzu prawie przez miesiąc, obsa-
dy miały więc czas i okazję, aby odświe-
żyć swoje umiejętności, zgrać się w dzia-
łaniu. – Na okręcie służą sami zawodowcy
– mówi kmdr ppor. Piotr Nieć, pełniący
obowiązki dowódcy. – U nas nie ma nad-
miernej rotacji. Wczoraj do załogi dołączy-
ło trzech nowych podoficerów, pozostali
służą tu od kilku lat.
W KŁĘBACH DYMU
Okręt przygotowuje się do wyjścia w mo-
rze. Wraz z całym dywizjonem ćwiczyć bę-
dą elementy współdziałania, tak aby stać
się zespołem zdolnym do prowadzenia wal-
ki w każdych warunkach pogodowych i bo-
jowych. – Nie zaniedbujemy także szkole-
nia w porcie – dodaje kmdr ppor. Nieć.
Marynarze od wieków boją się pożarów,
bo choć wody dookoła pod dostatkiem, nie-
jeden okręt poszedł na dno spalony do cna.
Kiedy ORP „Kościuszko” przechodził
szkolenie w ośrodku szkolno-treningowym
FOST w Wielkiej Brytanii, szczególną
uwagę zwracano na umiejętność samo-
dzielnego radzenia sobie w różnych nie-
przewidzianych zdarzeniach, na przykład
w czasie pożaru.
– Alarm bojowy, ćwiczenie pożarowe
– ogłasza przez rozgłośnię okrętową do-
wódca. Marynarze szybko ubierają się w
38 Polska Zbrojna
niepalne kombinezony, rozstawiają sprzęt
gaśniczy, rozwijają węże strażackie. Na
dolnym pokładzie, poniżej linii wodnej
kmdr por. Grzegorz Kołecki, dowódca pio-
nu eksploatacji, odpala granat dymny. Ten
niewielki przedmiot wydziela tak wiele dy-
mu, że po chwili całe pomieszczenie spo-
wija gęsta chmura.
Jeden z marynarzy zauważa płomienie
i wrzeszczy do kolegów, że pali się na dol-
nym pokładzie. Do akcji ruszają grupy awa-
ryjne bosmanów Piotra Poklękowskiego,
Jarosława Ponichtery i Wojciecha Zawiśla-
ka. Poruszają się na mocno zgiętych no-
gach. Mają aparaty oddechowe, ale dym
utrzymuje się pod sufitem i najlepsza wi-
dzialność jest blisko pokładu.
Marynarze szybko lokalizują źródło og-
nia i sprawnie gaszą pożar. W akcji mogą
uczestniczyć przez pół godziny, bo tyle cza-
su działają aparaty oddechowe. Później za-
stępują ich koledzy z takim samym sprzę-
tem. Kiedy rozbierają się po akcji w me-
sie, widać, że są bardzo zmęczeni. – Alarm
jest tylko ćwiczeniem – mówi kmdr por.
Kołecki – ale podczas szkolenia w Wiel-
kiej Brytanii takie ćwiczenia traktowano
niezwykle serio. My też staramy się, aby
nie stracić nabytych tam umiejętności, wró-
cić do ośrodka treningowego, wypełnić ko-
lejne zadania i znaleźć swoje miejsce w Si-
łach Odpowiedzi NATO.
Okazuje się, że granat wypełnił wszyst-
kie okrętowe pomieszczenia gryzącymi
kłębami dymu. Trzeba przewietrzyć jed-
ORP „Gen. T. Kościuszko”
Wyporność standardowa – 3045 t
Wyporność pełna – 3638 t
Długość – 135,64 m
Szerokość – 13,7 m
Zanurzenie – (bez opływki sonaru/ pełne)
– 4,52/7,48
Napęd – 2 turbiny gazowe GE LM-2500
o mocy po 20 500 KM, 1 śruba
Prędkość maks. – 29 w.
Zasięg (przy prędkości 20 w. ) – 4500 Mm
Załoga – 215 oficerów i marynarzy
nostkę. Marynarze otwierają wszystkie
włazy, włączają wywietrzniki. Ale cza-
sami to nie wystarcza, więc w niektó-
rych miejscach ustawiają przenośne
wentylatory. – Będą pracować jeszcze
przez pewien czas, przewietrzą okręt,
a dowódcy grup awaryjnych zameldują
o zakończeniu działań – dodaje kmdr
ppor. Nieć. Nie ukrywa zadowolenia. Oce-
nia, że załoga jest dobrze wyszkolona.
– Dużo nam dały ubiegłoroczne wyjścia
w morze i miesiąc treningu w tym roku
– opowiada. – Zgraliśmy się jako zespół,
każdy wie, co ma robić.
W KRÓLESTWIE MECHANICZNYCH KONI
Mechanik kmdr por. Grzegorz Kołecki
zapewnia mnie, że mechanizmy główne
i pomocnicze działają jak należy. – Agre-
gaty dostarczają tyle prądu, że z pewnoś-
cią wystarczyłoby go na oświetlenie So-
potu – mówi mechanik.
Potem prowadzi do serca okrętu, gdzie
umieszczone w kontenerach dwie turbi-
ny za pomocą przekładni napędzają
okręt, pozwalając mu pójść z prędkością
prawie 30 węzłów. Ludzie obsługują me-
chanizmy w morzu, korzystając z oprzy-
rządowania i czujników, które znajdują
się w CSS, czyli centrum sterowania si-
łownią.
Komandor Nieć zapytany o przygody
na morzu uśmiecha się i zapewnia, że nie
przeżył dramatycznych sytuacji. – Kładzie-
my duży nacisk na bezpieczeństwo, stara-
my się przestrzegać norm i procedur, pod-
trzymujemy dobre nawyki załogi. Wielkim
niebezpieczeństwem jest, mówi już bez
uśmiechu, samo wyjście w morze, które
potrafi być dla każdego marynarza suro-
wym egzaminem. 
nr 17/2007
 FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA

Ogółem
zbudowano

okładzie
51 fregat rakietowych ty-
pu Oliver Hazard Perry, wciela-
jąc je do służby w US Navy w la-

MARIAN KLUCZYŃSKI (2)

tach 1977–1989. Sześć dalszych
wcieliła w latach 1980–1993 mary-
narka wojenna Australii. Obecnie,
łącznie z Polską, fregaty tego ty-
pu używane są przez osiem
marynarek wojennych
świata

Samowystarczalni
N a ORP „Kościuszko” nie ma ra-
cjonowania wody jak na okrę-
tach podwodnych czy małych jed-
chowanie autonomiczności, ale po-
trafimy przyjąć w morzu paliwo, wo-
dę, zaopatrzenie. Dostarczaniem za-
nostkach nawodnych. Fregata za- pasów zajmują się jednostki zaopa-
biera jej 28 ton w zbiornikach, ale trzeniowe, prowiant może być też
zamontowane na niej dwa wypa- dostarczany drogą powietrzną. Na
KRZYSZTOF WYGNAŁ (3)

rowniki pozwalają na uzupełnienie pokładzie fregaty jest lądowisko

wody słodkiej w cyklu dobowym ze umożliwiające przyjmowanie śmi-
słonej, zaburtowej. – Zabieramy głowców. Okręt ma paliwo lotnicze,
też 600 t paliwa – opowiada ko- piloci mogą więc tu zatankować,
mandor. – Pozwala to nam na za- a także odpocząć.

nr 17/2007 Polska Zbrojna 39

 SZA
KULISY REKONWERSJA

ROMAN PRZECISZEWSKI

Czy rekonwersja w obecnym wydaniu nie przypomina gry pozorów?

SZANSA
I czy nie warto podpatrzeć, jak ją robią inni?

PAULINA ADUŁŁO-MUCHA I LUCYNA DRUCHLIŃSKA: – Większość byłych wojskowych nie ma recepty na odnalezienie się poza koszarami.

– Wojskowi po zdjęciu mundurów
tworzą trudne, zamknięte w sobie śro-
dowiska. Większość z nich nie jest przy-
stosowana do życia w cywilu. Nie po-
trafi wykorzystać swych doświadczeń
i kwalifikacji, nie ma recepty na odna-
lezienie się poza koszarami – w Kroś-
nie Odrzańskim niezbyt optymistyczną
opinię wystawia Paulina Adułło-Mucha,
koordynator projektu „Szansa bez mun-
duru” realizowanego przy udziale Eu-
ropejskiego Funduszu Społecznego
w ramach Inicjatywy Wspólnotowej
EQUAL.
– W zasadzie ten projekt powinien być
wprowadzany przed rozformowaniem
jednostek wojskowych. Wtedy miałby
znacznie większe szanse na powodze-
nie – dopowiada Lucyna Druchlińska,
administratorka. Prywatnie – córka by-
łego żołnierza zawodowego, więc do-
brze wie, co mówi.
Krajobraz po restrukturyzacji
Jesteśmy w Krośnie Odrzańskim,
gdzie pięć lat temu rozformowano 4 Dy-
wizję Zmechanizowaną. Restrukturyza-
cją zostało objętych kilka jednostek
i wiele wojskowych oraz cywilnych eta-
tów. Od tamtego czasu bezrobocie w po-
wiecie utrzymuje się na stałym pozio-
mie – około 33 proc.!
– Jak więc w tej sytuacji może odna-
leźć się były żołnierz zawodowy? Prze-
de wszystkim musi wykazać się inicja-
tywą, mieć pomysł. Lecz tego ciągle
brakuje – mówi płk rez. Tadeusz Małe-
cki, pełnomocnik dowódcy garnizonu
ds. rekonwersji.
Płk Małecki był ostatnim szefem S-1
dywizji. Problematykę kadrową zna bar-
dzo dobrze. Żołnierzy zawodowych,
którzy w wyniku restrukturyzacji mu-
sieli zdjąć mundur, tak samo. Dlatego
niczego nie owija w bawełnę:
– Byłych oficerów, którzy potrafili
tylko dowodzić, w cywilu spotka roz-
czarowanie. Nikt na nich nie czeka, nikt
nie składa im propozycji dalszej pracy.
Choć często są tylko czterdziesto- lub
pięćdziesięciolatkami, kończą karierę

40 Polska Zbrojna nr 17/2007

ANSA
bez munduru OPINIE

St. sierż. sztab.

rez. Kazimierz
emeryturę i nie mają żadnego zajęcia. 61 osób. 30 z nich nosiło mundur,
Chociaż do 65. roku życia jeszcze im 15 było członkami rodzin wojskowych,
daleko. a 16 to byli pracownicy wojska. Do
– Wielu myślało, iż wystarczy zapu- pierwszej tury szkolenia zakwalifiko-
kać do mojego pokoju, i że w ramach waliśmy 25 osób, wśród nich 15 byłych
Przybysławski: rekonwersji otrzymają ode mnie ofer- żołnierzy zawodowych. Teraz rozpo-
ty konkretnej pracy. Ale co ja mogę? czynamy kolejne kursy – mówi Tade-
– Z zasadniczej służby wojskowej prze- Nieraz faktycznie gdzieś komuś znaj- usz Małecki. Na chętnych czekają prze-
szedłem do zawodowej i cały czas ucie- dę etat, ale przede wszystkim podpo- szkolenia m.in. na operatora wózków
kałem przed restrukturyzacją. wiadam przekwalifikowanie, bo np. widłowych, agenta ochrony, wykwali-
Najpierw zlikwidowano mój etat akurat jest zapotrzebowanie na jakąś fikowanego pracownika administracyj-
w 11 Pułku Zmechanizowanym, na- specjalność. Od razu no-biurowego, w księgo-
stępnie w batalionie dowodzenia, alarmuję: idź na od- – U nas wciąż pokutuje wości komputerowej
a w końcu w batalionie ratownictwa powiedni kurs – opo-
inżynieryjnego, gdzie byłem dowódcą wiada Małecki.
stare myślenie: jeżeli bądź też na opiekuna
osób starszych (z języ-
aparatowni. Jeszcze przed odejściem I w tym miejscu włożyłem już mundur, kiem niemieckim)
z wojska uzyskałem zgodę dowódcy pojawia się kolejna lub zarządzającego w lo-
na pracę poza godzinami służby. wątpliwość: czy to do końca życia będę gistyce (z językiem
Zostałem ajentem Zeptera. Koledzy 2800 zł zarezerwo- angielskim).
najpierw się z tego śmiali, a potem
żołnierzem
wane w ramach re- – Takie kursy są dyk-
ROMAN PRZECISZEWSKI (2)

– widząc, że nie piszę o zapomogi
– chcieli pójść w moje ślady. Niektórym
to się udało. Podczas służby nie narzeka-
łem i teraz, w cywilu, też tego nie robię.
Do niepełnej wojskowej emerytury dora-
biam tyle, że śpię spokojnie.
zawodową i schodzą na margines spo-
łecznego życia.
Natomiast oficerowie, którzy w cza-
sie służby zawodowej nie dowodzili, ale
np. mieli do czynienia z szeroko rozu-
mianą logistyką, w garniturach odnaj-
dują się znacznie szybciej. Jeszcze le-
piej wychodzi to podoficerom, którzy
nie zrażają się drobnymi niepowodze-
niami i jeżeli jeden pomysł na funkcjo-
nowanie w cywilu im nie wypali, to na-
tychmiast sięgają po drugi.
Unia idzie z pomocą
Niestety, w Krośnie Odrzańskim
znacznie więcej jest tych, którzy biorą
tylko niepełną lub pełną wojskową
konwersji na przekwalifikowanie zwal- towane bieżącymi potrzebami naszego
nianego ze służby żołnierza wystarczy? rynku pracy – dodaje Paulina Adułło-
Dość często – jak przekonuje codzien- -Mucha.
ność – jest sumą symboliczną. Ten
problem uwidocznił się także w innych Afganistan, Irak i co dalej?
krajach Unii Europejskiej, a to niewąt- Oczywiście – kursy nie wyczerpują
pliwie spowodowało zainicjowanie po- oferty programu „Szansa bez mundu-
wstania specjalnego programu „Szan- ru”. Są w nim także różnego rodzaju fo-
sa bez munduru” mającego zaktywizo- ra, grupy wsparcia, poradnictwo zawo-
wać mieszkańców terenów powojsko- dowe, a także spotkania z psychologiem
wych. W jego wyniku opracowano bądź byłymi żołnierzami, którzy cał-
ofertę dla osób, które odczuły negatyw- kiem dobrze czują się w cywilu i nie
ne skutki likwidacji i restrukturyzacji mają pretensji do wojska o niespodzie-
jednostek wojskowych. Skierowano ją wanie przerwaną mundurową karierę.
do byłych żołnierzy zawodowych (bez – Uczestniczyłem w kilku takich spot-
względu na to, czy zostali zwolnieni ze kaniach i wiem jedno: wojsko źle nas
służby, czy też sami wypowiedzieli sto- zaprogramowało. W czasie służby naj-
sunek służbowy!), członków ich ro- ważniejsze było wyłącznie wykonanie
dzin, byłych pracowników wojska oraz zadań służbowych. Nic więcej się nie li-
byłych pracowników przedsiębiorstw czyło. Dlatego tak wielu rezerwistów
świadczących usługi na rzecz armii. żyje od jednej emerytury do drugiej, za-
I co istotne – Unia na realizację tego myka się w domach i ma żal do armii
programu dała spore pieniądze. – analizuje chor. rez. Jan Muńko, które-
– W Krośnie Odrzańskim zaintere- mu udało się odnaleźć w prywatnym
sowanie projektem wyraziło najpierw biznesie. 

nr 17/2007 Polska Zbrojna 41

KULISY REKONWERSJA
OPINIE
Chor. rez.
Jan Muńko:
– Moje ostatnie stanowisko w wojsku to
kierownik kancelarii tajnej 4 DZ. Po roz-
formowaniu dywizji i przejściu do rezerwy
pomyślałem sobie: a może by tak posta-
wić na turystykę? Może w budynku po
batalionie medycznym zrobić hotel?
Niestety, nie dogadałem się z Agencją
Mienia Wojskowego i sprawa upadła.
Syn podpowiedział mi wtedy: – Tato, zrób
coś konkretnego! Z żoną Anielą zaczęli-
śmy więc robić... nadruki na koszulkach,
a następnie na opakowaniach. Wreszcie
– także opakowania z nadrukami na ży-
czenie. Dziś współpracujemy z zagranicz-
ną firmą i nie narzekamy. Klientów pozy-
skujemy ceną, jakością i odpowiednim
podejściem. Szukając obniżki kosztów
produkcji, kolejny raz zwróciłem się do
AMW o dzierżawę jednego z obiektów.
Chodziło mi o byłe biuro przepustek, ide-
alnie nadające się na naszą produkcję.
Niestety, agencja chciała podpisać umo-
wę dzierżawy jedynie na dwa lata i zażą-
dała 7 zł czynszu za metr powierzchni.
Bez wody i ogrzewania! Za mniejsze pie-
niądze – mając przy tym dostęp do
wszystkich mediów – wynajęliśmy po-
mieszczenie w miejscowej Fabryce
Urządzeń Gastronomicznych.
– Myśli pan, że te odczucia nie spo-
tęgują się już wkrótce, gdy mundur zdej-
mować będą kolejne pokolenia żołnie-
rzy zawodowych? Gwarantuję, że tak!
Dzisiaj każdy wychodzi z założenia, że
najważniejszy jest Afganistan czy Irak,
a temat życia w cywilu kolejny raz pusz-
czono w niepamięć. Mimo że teraz nie
42 Polska Zbrojna
Po rozformowaniu 4 Dywizji Zmechanizowanej bezrobocie
w powiecie natychmiast wzrosło. Dziś wynosi około 33 proc.!
Kpt. rez. Zbigniew Woźniczka:
– Mając 21 lat wysługi i doświadczenie
w logistyce 4 Dywizji, zdjąłem mundur. Co
prawda tuż przed końcem okresu wypowie-
dzenia zaproponowano mi etat kierownika
sekcji technicznej w Lublińcu, jednak nie
skorzystałem z tej oferty. Zacząłem właśnie
znajdować swoje miejsce w cywilu.
Skorzystałem z doświadczeń wojskowych,
m.in. miałem nadzór nad szkoleniem kie-
rowców. Zarejestrowałem działalność go-
każdy utrzyma się w służbie do czasu
uzyskania podstawowych uprawnień
emerytalnych – przyznaje jeden z wyż-
szych oficerów w Warszawie. Inny, re-
prezentujący centralną instytucję MON,
wcale nie kryje, że:
– Rekonwersja w obecnym wydaniu
przypomina grę pozorów. Bo jak można
pomóc byłemu już dowódcy za 2800 zł?
Kolejne kursy niczego nie załatwią.
W innych krajach robią to zupełnie
inaczej...
Inaczej, czyli jak?
– Nasz projekt powinien być wprowa-
dzany przed rozformowaniem jednostek
wojskowych – podpowiadają w Krośnie
ROMAN PRZECISZEWSKI (3)
spodarczą, kupiłem fiata punto, komputer
i niezbędne oprogramowanie, następnie
wynająłem plac manewrowy. Prowadzę
szkołę nauki jazdy. W Krośnie mam sporą
konkurencję, jednak nie narzekam na brak
chętnych. Boli tylko to, że – jako były żoł-
nierz zawodowy – nie mam żadnych ulg
przy ewentualnej dzierżawie byłych obiek-
tów wojskowych. Stoją puste, a ja korzy-
stam z propozycji cywilnych. Znacznie tań-
szych i pewniejszych.
Odrzańskim i sięgają po przykład z Ho-
landii. Tam w programie „Szansa bez
munduru” uczestniczą nie byli, lecz obec-
nie pełniący służbę żołnierze zawodowi.
Wiedzą, że wkrótce zdejmą mundury i już
zawczasu są przygotowywani, by miękko
wylądować w cywilu.
– U nas natomiast wciąż pokutuje sta-
re myślenie: jeżeli założyłem już mun-
dur, to do końca życia będę żołnierzem.
Mało kto bierze pod uwagę, że przyj-
dzie mu też być cywilem, który wszyst-
ko zaczyna od początku – reasumuje
st. sierż. sztab. rez. Kazimierz Przyby-
sławski. W garniturze, pod krawatem
i raz po raz spoglądający na zegarek.
– W biznesie czas goni – tłumaczy. 
nr 17/2007

TADEUSZ WRÓBEL
UKRAIŃSKI posterunek w Kosowie
„Dobijanie Jugotworu” – cd.
W „Polsce Zbrojnej” ukazał się artykuł kmdr. por. Artura Bilskiego „Dobijanie Jugotworu”
(14/2007). Wywołał on oburzenie jednego z czytelników, dr. płk. Andrzeja Krzaka.
Dlatego publikujemy zarówno jego opinię, jak i odpowiedź autora.
A
rtykuł „Dobijanie Jugo-
tworu” Artura Bilskiego,
który ukazał się w nr. 14
„Polski Zbrojnej”, wywo-
łał u mnie oburzenie ze
względu na liczne błędy
faktograficzne, powielanie sterotypów
i co najgorsze, wprowadzanie w błąd czy-
telników. Zacznę od tytułu, który brzmi:
„Dobijanie Jugotworu”. Rozumiem, że
autor ma prawo do zastosowania takich
chwytów, które sprawią, że jego artykuł
zainteresuje czytelników. Ma również pra-
wo do swojej interpretacji zdarzeń. Jed-
nak kmdr por. A. Bilski, dając taki tytuł,
przeszedł samego siebie. Cóż to bowiem
znaczy „Jugotwór”? Czyżby państwo ju-
gosłowiańskie było jakimś dziwnym two-
rem? Uważam to określenie za obraźliwe.
Rozbicie Jugosławii, które zostało zapo-
czątkowane w 1991 r. secesją Słowenii
nr 17/2007
i Chorwacji, ostatecznie zakończyło się,
wraz z referendum w Czarnogórze, roz-
padem federacji Serbii i Czarnogóry. Po-
nadto autor w pierwszej części artykułu
nawiązuje do rozmów, jakie toczyły się
w Wiedniu i miały doprowadzić do roz-
wiązania problemu kosowskiego. Ich fia-
sko spowodowało swoisty impas w kwe-
stii przyszłości Kosowa. Chciałbym w tym
miejscu zwrócić uwagę, iż rezolucja Ra-
dy Bezpieczeństwa ONZ z 1999 r. nie do-
puszcza żadnych zmian terytorialnych
oraz suwerennościowych w statusie Ko-
sowa. A sugerowanie czytelnikowi, że
mogłoby być inaczej, stanowi już tylko
nadinterpretację.
Tragedia humanitarna
Red. A. Bilski przypomina o exodu-
sie Albańczyków i czystkach etnicznych
w Kosowie oraz ataku na Jugosławię. Po-
KOSOWO POLEMIKI
minę sprawę ataku NATO w 1999 r., bo
jest to problem wielowątkowy i należa-
łoby mu poświęcić więcej miejsca. Zaj-
mę się natomiast rzekomymi czystkami.
Czyżby Pan Redaktor miał na myśli sfin-
gowaną przez Albańczyków „masakrę
Raczaku”, po której nastąpiło zintensy-
fikowanie operacji wojskowych i propa-
gandowych przeciwko Serbom? Dzisiaj
już wiadomo, że ową „masakrę” stwo-
rzyli sami Kosowarzy. Zresztą żadna
z dotychczasowych komisji ONZ, UE
czy Amnesty International nie potwier-
dziła, aby na obszarze Kosowa doszło
do czystek etnicznych oraz ludobójstwa,
w których wyniku życie straciłoby wię-
cej niż sto tysięcy ludności albańskiej.
Nie uzyskano również dowodów, jako-
by serbscy siepacze mieli zgwałcić dzie-
siątki tysięcy Albanek. Natomiast do-
szło niewątpliwie do „tragedii humani- 
Polska Zbrojna 43
 SARAJEWO – na wzgórzu koszary Jajce

POLEMIKI KOSOWO
tarnej”: setki tysięcy wypędzonych,
zniszczona infrastruktura w serbskiej en-
klawie (i to nie w wyniku działań władz
jugosłowiańskich), niszczenie dóbr kul-
tury znajdujących się na listach UNESCO.
To jest prawdziwy bilans konfliktu, nie-
przemyślanych i partykularnych decyzji
polityków Zachodu. Oczywiście nie
twierdzę, że podczas operacji policji
serbskiej nie doszło do naruszeń prawa.
Najprawdopodobniej tak było. Przypo-
mnę przy tym, że słynna operacja „Pod-
kowa”, która była przedstawiana przez
polityków i dziennikarzy jako koronny
dowód na planową eksterminację Koso-
warów, jest tylko cynicznym elementem
wojny psychologicznej i „czarnego” PR
skierowanego przeciw Serbom. Nie za-
przeczam, na obszarze prowincji toczy-
ły się walki mające charakter wojny par-
tyzanckiej, prowadzone z jednej strony
przez siły rządowe, a z drugiej przez or-
ganizację terrorystyczną (bo za taką
uchodziło UÇK do 1998 r. w dokumen-
tacji Departamentu Stanu USA). Koso-
warzy od samego początku zmierzali do
oderwania prowincji od reszty państwa
serbskiego. Głoszenie haseł o autonomii
– to sprawa gry politycznej. Zresztą ten
kierunek polityki Kosowarów jest wi-
doczny również obecnie.
Kto rządzi Kosowem?
Wróćmy jeszcze do końca lat 90. XX w.
Jeśli Kosowarzy mieli i mają prawo do
niepodległego bytu ze względu na to,
że stanowią większość w prowincji, to
dlaczego kmdr por. A. Bilski nie do-
maga się niepodległości dla Basków
(żyje ich w prowincji, oczywiście nie
w Kosowie – około 2,2 mln, co stano-
wi mniej więcej 94 proc. ogółu popu-
lacji) lub Kurdów. UE i ONZ nie wy-
pełniły żadnych obietnic po zakończe-
niu nalotów. Ma rację, w Kosowie pa-
nuje bezrobocie, nie ma natomiast
prawnych unormowań, aby spróbować
uporządkować sytuację ekonomiczną.
Kosowem tak naprawdę nie rządzą wy-
socy przedstawiciele, tylko mafia, tj.
kilka rodów kosowarskich przypomi-
nających grupy bandyckie działające
na tym obszarze w XIX w. i na począt-
ku XX w. Proszę przeczytać o tym
choćby w biuletynach Interpolu i Ci-
vpolu ONZ. Dlaczego tak naprawdę nie
rozbrojono UÇK, choć tak zalecono?
Jest i więcej pytań. Jednak jedno z nich
wydaje mi się najistotniejsze: Czy po
ewentualnym sukcesie Kosowarów nie
zapragną oni połączyć się z „braćmi
z Macedonii i Grecji”? Co wówczas
zrobi Unia: odda im część Macedonii
albo Grecji, a następnie pozwoli na po-
łączenie się z Albanią i stworzenie
„Wielkiej Albanii”, czyli drugiego pań-
stwa muzułmańskiego po Bośni w Eu-
ropie? To są prawdziwe dylematy Eu-
ropy. Ale przecież dzisiaj nikt nie pa-
mięta, że „nacjonaliści serbscy” prze-

Odpowiedź autora
W opinii ppłk. dr. Andrzeja
Krzaka pada wiele
niestety emocjonalnych
i bezpodstawnych stwierdzeń
i zarzutów pod adresem mojego
tekstu „Dobijanie Jugotworu”
(PZ nr 14), z których wynika, że
nie doczytał uważnie tego krót-
kiego materiału.
Tytuł artykułu odnosi się do
sztucznego bytu, jakim była
Jugosławia, ale też do pewnej
mentalnej choroby, która ni-
czym nowotwór drąży ludzkie
umysły, potęgując nienawiść.
Nienawiść – jak pisał laureat
Nagrody Nobla Ivo Andrić
w „Moście na Drinie” – ustawia
na Bałkanach człowieka prze-
ciw człowiekowi, obu obdziela-
jąc nieszczęściem i cierpie-
niem, prowadząc przeciwników
do grobu. Dyskutując o statusie
Kosowa (jakikolwiek on będzie),
powinniśmy skupić się na fak-
tach, a nie na tym, co nam się
wydaje. Szkoda, że Pan
Pułkownik takiej próby nie pod-
jął, decydując się na emocjo-
nalne jątrzenie i zarzucając
tekstowi to, czego w nim nie
ma, czyli brak obiektywizmu.
Ppłk dr Andrzej Krzak zarzuca
mi, że używam terminu „nie-
podległość Kosowa”, który nie
pada w oficjalnej rezolucji Rady
Bezpieczeństwa ONZ z 1999 r.,
a który on sam uważa za „na-
dinterpretację”. Już w pierwszym
akapicie przedstawiam stanowi-
sko Serbii wobec możliwości uzy-
skania niepodległości przez
Kosowo. Cytuję ministra spraw
zagranicznych Vuka Draszkovicia,
który publicznie rozważa taką
ewentualność i mówi wprost o jej
konsekwencjach politycznych.
Wobec tego nie można zakoń-
czyć dyskusji na temat „niepodle-
głości Kosowa” tylko dlatego, że
ppłk Krzak uznaje to za „nadin-
terpretację”.
Jątrzy Pan, pisząc, że „żadne
z dotychczasowych komisji nie
potwierdziły, aby na obszarze
Kosowa doszło do czystek et-
nicznych oraz ludobójstwa,
w którego wyniku życie straciło-
by więcej niż sto tysięcy ludno-
ści albańskiej”. Czyli jeśli życie
straciło mniej, to wszystko
w porządku? Sypie Pan liczba-
mi jak z rękawa, chociaż ja
w tym względzie jestem bardzo
powściągliwy. „Rozwija” Pan
twórczo definicję czystek etnicz-
nych i zbrodni wojennej
w Kosowie, uznając wiele dokład-
nie udokumentowanych rapor-
tów, w tym na przykład Human
Rights Watch, za „rzekome”.
Uznaje Pan również, że obserwa-
torzy OBWE, ONZ, Unii
Europejskiej i NATO z całą ma-
chiną rozpoznania i wywiadu
dali się wprowadzić w błąd
garstce partyzantów z UÇK, któ-
rzy w dodatku, zamiast walczyć
z Serbami, mordowali samych
siebie dla propagandowego
efektu. Szkoda, że eksperci so-
juszu nie zasięgnęli wcześniej
opinii pana dr. Krzaka, żeby do-
wiedzieć się, kto jest naprawdę
winny oraz kogo powinni bom-
bardować. Zaoszczędziłoby to
nam wszystkim i czasu, i pie-
niędzy. Nikt jednocześnie nie
twierdzi, że Albańczycy
w Kosowie byli bez grzechu.
Wielu z nich, w tym premier ko-
sowskiego rządu Ramush
Haradinaj, były członek
UÇK, trafiło w 2005 r. do Hagi
przed Trybunał ds. zbrodni
w b. Jugosławii i miało tam pro-

44 Polska Zbrojna nr 17/2007

 strzegali przed tworzeniem w Europie
muzułmańskich enklaw państwo-
wych.
Jaka była Jugosławia?
I na koniec parę uwag do informacji
zawartych w ramce. Jest to przykład
karygodnego braku elementarnej wie-
dzy z zakresu historii i stosunków mię-
dzynarodowych. Po pierwsze: po zakoń-
czeniu I wojny światowej nie powstała
Jugosławia, tylko Królestwo SHS (czyli
Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweń-
ców). Państwo, które w założeniu opar-
te było na ideach jugosłowiańskich. Do-
piero w 1929 r. zostało przemianowane
TADEUSZ WRÓBEL (4)
na Królestwo Jugosławii. W czasie
II wojny światowej faktycznie doszło do
wojny domowej na terytorium Jugosła-
wii. I tutaj kolejny błąd – w wyniku dzia-
łań wojennych i zbrodni wojennych zgi-
nęło około 1,7 miliona obywateli K. Ju-
gosławii. Prym w eksterminacji wiedli
jednak Chorwaci, nie Serbowie. Swój
udział zaznaczyli również Kosowarzy
oraz muzułmanie z Bośni. Prawdą jest
jedynie to, że po zakończeniu II wojny
jednostki Tity rozprawiły się z wydany-
mi im zbrodniarzami i żołnierzami wojsk
chorwackich i słoweńskich – „masakra
w Blombergu”. Nieprawdą jest nato-
miast, że tzw. II Jugosławia była pań-
stwem totalitarnym oraz że konsolidację
państwową zapewniał jej terror. Jugosła-
wia zapewniła sobie jedność w związku
ze specyficznym położeniem geopoli-
tycznym pomiędzy Wschodem i Zacho-
dem oraz rolą, jaką odgrywała w ruchu
państw niezaangażowanych. Kiedy skoń-
czyła się „zimna wojna”, nadszedł też
kres federacji. A że odbyło się to w tak
tragiczny sposób, to nie tylko „zasługa”
samych Serbów i innych nacji Jugosła-
wii, lecz przede wszystkim tych, którzy
dla swoich partykularnych celów popar-
li działania separatystyczne, a później

dostarczali broń walczącym. 

dr ppłk Andrzej Krzak

Odpowiedzi i śródtytuły w tekście
pochodzą od redakcji

cesy. Trzeba jednak zachować
obiektywizm, Panie
Pułkowniku, a nie stosować
czarny bałkański PR.
Ile było ofiar
Pisze Pan dalej, że „nacjonali-
ści serbscy przestrzegali przed
tworzeniem muzułmańskich en-
klaw państwowych
w Europie”. Oni nie tylko prze-
strzegali, ale je czynnie likwido-
wali. Wymordowanie 7 tys. mu-
zułmanów (rzekome, Panie
Pułkowniku?) w Srebrenicy przez
wojska gen. Ratko Mladicia
w 1995 r. można uzna ć zatem
– zgodnie z pańską logiką – za
powstrzymywanie „przed tworze-
niem muzułmańskich enklaw
w Europie”. Rozumiem, że takie
działania wzbudzają Pański en-
tuzjazm, i tym właśnie Serbowie
zaskarbili sobie Pański szacu-
nek? Jeśli chodzi o historię, to
rzeczywiście w 1918 r. powstało
królewstwo SHS (Serbów,
Chorwatów i Słoweńców), które
zostało przemianowane na
Królestwo Jugosławii jedenaście
lat później. W literaturze jednak
często lata 1918–1941 uznawa-
ne są za okres istnienia tzw.
Pierwszej Jugosławii. Użycie ter-
minu Jugosławia jest więc jak
najbardziej zasadne. Co zaś do
liczby ofiar wojny domowej
w Jugosławii w czasie trwania
II wojny światowej, to Pan znowu
ze 100 proc. pewnością podaje
liczbę 1,7 mln. Źródła podają
różne liczby, ale jedno jest pew-
ne: skoro tak trudno dzisiaj usta-
lić, ilu Albańczykow zginęło
w Kosowie dziewięć lat temu, to
skąd ma Pan taką pewność co
do ilości ofiar sprzed ponad 60
lat? Nie piszę również nigdzie
w tekście, że prym w mordowa-
niu wiedli akurat Serbowie.
Wręcz przeciwnie – to właśnie
oni byli ofiarami.
Potrzebny
jest obiektywizm
Żeby nie było wątpliwości, uwa-
żam naród serbski za niezwykle
ważny dla Europy, naród,
z którym Polskę łączą podobne
doświadczenia, w tym także
i to, że często był wykorzystywany
do rozgrywek politycznych przez
Rosję i manipulowany mentalnie,
podobnie jak i Polacy, przez po-
żal się Boże pseudohistoryków.
Prawda was wyzwoli – to ewan-
geliczne stwierdzenie dotyczy też
losów bałkańskich narodów, nie
tylko Polski, Niemiec i Rosji.
Prawdziwe pojednanie między ni-
mi może nastąpić tylko w histo-
rycznej prawdzie. Mówił o tym
Jan Paweł II w Sarajewie
12 kwietnia 1997 r. Czas więc
rzeczywiście pisać obiektywnie
o Bałkanach – tu się z Panem
zgadzam – i wierzę, że w końcu
zacznie Pan nie tylko o tym pi-
sać, ale i tak myśleć. Bowiem ko-
lejna teza, że istnienie Jugosławii
zapewniało jej położenie geopoli-
tyczne, jak i rola, jaką odgrywała
w ruchu państw niezaangażowa-
nych, „powala” intelektualną głę-
bią analizy. Niech Pan ogłosi ją
na uczelniach w Dubrowniku,
Zagrzebiu albo Sarajewie, a mo-
że właśnie w Prisztinie
w Kosowie. Może uda się Panu
zdobyć kolejny tytuł naukowy.
Związek Radziecki też pewnie
trwałby do dziś, gdyby o Pana te-
zie dowiedzieli się na czas wszy-
scy opozycjoniści w byłych
„demoludach”.
kmdr por. Artur Bilski

nr 17/2007 Polska Zbrojna 45

PORADY PRAWO
Wbrew obiegowej opinii pobór nie oznacza powołania
do wojska. Jego celem jest bowiem ujęcie poborowych
w ewidencji i ustalenie, czy ich stan zdrowia pozwala
Kto podlega
na powołanie do czynnej służby wojskowej.
poborowi? BOGDAN ROSA
O
bowiązek stawienia się do poboru
obejmuje mężczyzn, którzy w da-
nym roku kalendarzowym kończą
dziewiętnaście lat. Do poboru mogą stawić
się również ochotnicy, którzy ukończyli lat
osiemnaście.
Obowiązek ten trwa do końca roku kalen-
darzowego, w którym poborowy kończy
dwadzieścia cztery lata.
W przypadku, gdy poborowy z jakichkolwiek
powodów nie stawił się w tym czasie do po-
boru, jest zobowiązany stawić się do wojsko-
Pytania i odpowiedzi
SKUTKI NIEUSPRAWIEDLIWIONEJ
NIEOBECNOŚCI W SŁUŻBIE
Jakie konsekwencje finansowe ponosi
żołnierz zawodowy za nieusprawiedli-
wioną nieobecność w służbie?
Żołnierzowi zawodowemu, który samo-
wolnie opuścił miejsce pełnienia zawodo-
wej służby wojskowej lub poza nim pozo-
staje albo odmawia pełnienia służby bądź
wykonania obowiązku wynikającego
z tej służby, zawiesza się od najbliższe-
go terminu płatności wypłatę uposaże-
nia oraz innych należności pieniężnych.
W razie uznania nieobecności za uspra-
wiedliwioną wypłaca się żołnierzowi
zawieszone uposażenie i inne należno-
ści pieniężne.
Za każdy dzień nieusprawiedliwionej
nieobecności żołnierz zawodowy traci
prawo do 1/30 części miesięcznego
uposażenia. Jeżeli pobrał już uposaże-
nie za ten czas, odpowiednią kwotę
46 Polska Zbrojna
ANDRZEJ ZALEWSKI
wej komendy uzupełnień właściwej ze wzglę-
du na miejsce jego pobytu stałego – za-
mieszkania – lub pobytu czasowego trwają-
cego ponad dwa miesiące w celu uregulowa-
nia stosunku do powszechnego obowiązku
obrony. Obowiązuje to do ukończenia przez
zainteresowanego sześćdziesięciu lat życia.
PODSTAWA PRAWNA: POSTANOWIENIA PRZEPISÓW
ART. 32 UST. 1, 3 I 7 ORAZ ART. 34 USTAWY
Z 21 LISTOPADA 1967 R. O POWSZECHNYM OBOWIĄZKU
OBRONY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ (JEDNOLITY
TEKST OPUBLIKOWANY W DZURP NR 241 Z 9 LISTOPADA
2004 R. POD POZ. 2416 – Z PÓŹN. ZM.). (R.Z.)
uposażenia potrąca się przy najbliższej
jego wypłacie.
Powyższą zasadę stosuje się odpo-
wiednio w razie stwierdzenia zawinio-
nej przez żołnierza zawodowego
niemożności wykonywania zadań służ-
bowych.
Dodatkowo informujemy, że w razie
nieobecności żołnierza zawodowego
w służbie dłużej niż dwa dni robocze
w ciągu roku, która nie została uspra-
wiedliwiona, nie przysługuje dodatko-
we uposażenie roczne.
Natomiast w razie nieusprawiedliwio-
nej nieobecności jednorazowo przez
okres trzech dni roboczych żołnierza
zwalnia się (obligatoryjnie) z zawodo-
wej służby wojskowej.
POWYŻSZE USTALENIA W TYM ZAKRESIE FORMUŁUJĄ
POSTANOWIENIA PRZEPISÓW ART. 83 UST. 4 PKT 1,
ART. 93 UST. 1–3 ORAZ ART. 111 PKT 16 USTAWY
Z 11 WRZEŚNIA 2003 R. O SŁUŻBIE WOJSKOWEJ
ŻOŁNIERZY ZAWODOWYCH (DZURP NR 179 Z 20
PAŹDZIERNIKA 2003 R., POZ. 1750 – Z PÓŹN. ZM.). (R.Z.)
KOSZTY LEKÓW W 2006 R. A PODATEK
Jestem inwalidą, byłym żołnierzem za-
wodowym. W jaki sposób mogę rozliczyć
wydatki na leki (niestety, są one dość wy-
sokie), aby zmniejszyć należny podatek
od osób fizycznych?
Jak wykazuje praktyka, koszty leczenia
stanowią znaczącą pozycję w domowych
budżetach. Szczególnie dotkliwie odczu-
wają to osoby starsze i niepełnosprawne.
Koszty niezbędnych leków niejednokrotnie
pochłaniają znaczną część ich emerytur lub
rent. Ale przynajmniej część tych osób mo-
że uwzględnić koszty zakupionych leków
w ramach rozliczeń podatkowych z fisku-
sem. Dotyczy to jednak wyłącznie osób nie-
pełnosprawnych lub tych, na których utrzy-
maniu pozostają osoby niepełnosprawne.
Należy przy tym pamiętać, że za wydat-
ki poniesione na cele rehabilitacyjne
i uprawniające do skorzystania z odliczenia
od dochodu przed opodatkowaniem uważa
się m.in. wydatki na leki – w wysokości sta-
nowiącej nadwyżkę pomiędzy faktycznie
poniesionymi wydatkami w danym miesią-
nr 17/2007
 NIESTAWIENIE SIĘ
W TERMINIE
W JEDNOSTCE WOJSKOWEJ
Co grozi poborowemu za niestawienie się w termi-
nie w jednostce wojskowej do odbycia czynnej
służby wojskowej?
 Obrona ojczyzny jest konstytucyjnym obowiązkiem
każdego obywatela. Podstawową formą powszechne-
go obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej jest od-
bycie służby wojskowej.
 Osoby powołane do czynnej służby wojskowej są
obowiązane stawić się do tej służby w terminie i miej-
scu określonych w karcie powołania.
 W razie niestawienia się powołanego do czynnej służ-
by wojskowej bez uzasadnionej przyczyny starosta (pre-
zydent miasta na prawach powiatu) właściwy ze względu
na miejsce pobytu stałego (zamieszkania) lub pobytu
czasowego trwającego ponad dwa miesiące, na wniosek
wojskowego komendanta uzupełnień, zarządza przymu-
sowe doprowadzenie go przez policję do wskazanej jed-
nostki wojskowej, w trybie przepisów o postępowaniu eg-
zekucyjnym w administracji (tzn. ustawy z 17 czerwca
GRAFIKA: MARCIN DMOWSKI

1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji

– jednolity tekst ogłoszony w DzURP nr 172 z 5 września
2005 r. pod poz. 1438 z późn. zm.).
PRZEDSTAWIONE INFORMACJE WYNIKAJĄ Z POSTANOWIEŃ
NASTĘPUJĄCYCH PRZEPISÓW PRAWNYCH:
1) ART. 85 UST. 1 KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Z 2 KWIETNIA 1997 R. (DZURP NR 78 Z 16 LIPCA 1997 R., POZ. 483
– Z PÓŹN. ZM.),
2) ART. 61 UST. 1 I 2 USTAWY Z 21 LISTOPADA 1967 R.
O POWSZECHNYM OBOWIĄZKU OBRONY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
(JEDNOLITY TEKST OPUBLIKOWANY W DZURP NR 241 Z 9 LISTOPADA
2004 R. POD POZ. 2416 – Z PÓŹN. ZM.). (R.Z.)

cu, a kwotą funduszu reha- TĘ PROBLEMATYKĘ SZCZEGÓŁOWO REGULUJĄ

100 zł, jeżeli lekarz
specjalista stwierdzi, że oso-
ba niepełnosprawna powinna stosować
określone leki (stale lub czasowo).
Podstawą do odliczenia wydatków na ce-
le rehabilitacyjne jest dowód poniesienia
tych wydatków.
Warunkiem dokonania powyższego od-
liczenia jest posiadanie przez osobę, której
wydatek dotyczy, orzeczenia o zakwalifi-
kowaniu przez organy orzekające do jedne-
go z trzech stopni niepełnosprawności (np.
może to być orzeczenie wojskowej komisji
lekarskiej ustalające pierwszą, drugą lub
trzecią grupę inwalidzką) albo decyzji przy-
znającej rentę z tytułu całkowitej lub częś-
ciowej niezdolności do pracy, rentę szko-
leniową lub rentę socjalną albo orzecze-
nia o rodzaju i stopniu niepełnosprawno-
ści osoby, która nie ukończyła szesnaste-
go roku życia.
Należy zaznaczyć, że wydatki na cele re-
habilitacyjne, w tym również na zakup le-
ków, podlegają odliczeniu od dochodu tyl-
ko wówczas, jeżeli nie były finansowane
(dofinansowane) ze środków zakładowego
bilitacji osób nie-
pełnosprawnych,
Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób
Niepełnosprawnych lub ze środków Naro-
dowego Funduszu Zdrowia, zakładowego
funduszu świadczeń socjalnych albo nie zo-
stały zwrócone podatnikowi w jakiejkol-
wiek innej formie.
W przypadku, gdy wydatki były częścio-
wo finansowane (dofinansowane) z tych
funduszy (środków), można odliczyć tylko
różnicę pomiędzy poniesionymi wydatka-
mi a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną)
z wyżej określonych funduszy lub zwróco-
ną w jakiejkolwiek formie.
Przedstawione wyżej zasady postępowa-
nia stosuje się odpowiednio do podatników,
na których utrzymaniu pozostają następu-
jące osoby niepełnosprawne: współmałżo-
nek, dzieci własne i przysposobione, dzie-
ci obce przyjęte na wychowanie, pasierbo-
wie, rodzice, teściowie, rodzeństwo, oj-
czym, macocha, zięciowie i synowe – je-
żeli w roku podatkowym dochody tych
osób niepełnosprawnych nie przekraczają
9120 zł.
POSTANOWIENIA PRZEPISÓW ART. 26 UST. 1 PKT 6, UST. 7A
PKT 12, UST. 7B, 7C, 7D I 7E USTAWY Z 26 LIPCA 1991 R. O
PODATKU DOCHODOWYM OD OSÓB FIZYCZNYCH (JEDNOLITY
TEKST OPUBLIKOWANY W DZURP NR 14 Z 3 MARCA 2000 R.
POD POZ. 176 – Z PÓŹN. ZM.). (R.Z.)
ODWOŁANIE OD DECYZJI BIURA
EMERYTALNEGO
Czy można się odwołać od decyzji biura
emerytalnego?
Od decyzji wydanej przez wojskowe biu-
ro emerytalne zainteresowany może wnieść
odwołanie do właściwego sądu, według za-
sad określonych w przepisach ustawy z 17
listopada 1964 r. – Kodeks postępowania
cywilnego (DzU nr 43 z 1 grudnia 1964 r.,
poz. 296 – z późn. zm.).
Właściwy sąd i jego adres powinny być
wskazane w decyzji emerytalnej.
Odwołanie można złożyć także w przy-
padku niewydania decyzji przez wojskowe
biuro emerytalne w ustalonym sześćdzie-
sięciodniowym terminie.
PODSTAWA PRAWNA: POSTANOWIENIA PRZEPISÓW ART. 31
UST. 4–5 USTAWY Z 10 GRUDNIA 1993 R. O ZAOPATRZENIU
EMERYTALNYM ŻOŁNIERZY ZAWODOWYCH ORAZ ICH RODZIN
(JEDNOLITY TEKST OPUBLIKOWANY W DZURP NR 8
Z 20 STYCZNIA 2004 R. POD POZ. 66 – Z PÓŹN. ZM.). (R.Z.)

nr 17/2007 Polska Zbrojna 47

TRADYCJE HISTORIA
Ostatnia droga
U roczystości pogrzebowe
ppor. Mieczysława Bujaka zorga-
nizowało Oddziałowe Biuro Edukacji
Publicznej IPN we Wrocławiu.
W ostatniej drodze „Gryfa” uczestni-
czyli m.in.: jego siostra Teresa
Błaszczak z rodziną, prezes Instytutu
Pamięci Narodowej dr hab. Janusz
Kurtyka, naczelnik wrocławskiego od-
działu IPN dr Krzysztof Szwagrzyk, wi-
cedyrektor Departamentu Wojskowego
w Urzędzie Kombatanckim płk Miro-
sław Sulej oraz poczty sztandarowe or-
ganizacji kombatanckich. Uroczystego

Ocalony
charakteru pogrzebowi nadała obec-
ność Orkiestry Reprezentacyjnej
Wojska Polskiego i 1 kompanii repre-
zentacyjnej.
Podczas ceremonii płk Sulej wręczył
pani Teresie Błaszczak Krzyż
Walecznych, przyznany strzelcowi

od zapomnienia
Mieczysławowi Bujakowi rozkazem
nr 38 przez gen. Antoniego Chruściela
„Montera” 3 października 1943 r.
za udział w powstaniu warszawskim.

SY LW I A G U ZOW S K A

Kto, walcząc za Ojczyznę, spodziewałby się, że ta odpłaci mu się kulą w tył głowy? Kto, kochając
swój kraj, chciałby usłyszeć, że jest zdrajcą? Kto po śmierci chciałby spocząć w bezimiennej
mogile? Kto uwierzyłby, że po tym wszystkim jest możliwe ocalenie od zapomnienia? Taki los
spotkał ppor. Mieczysława Bujaka, ps. „Gryf”, który 56 lat po rozstrzelaniu został 3 kwietnia 2007 r.
pochowany z honorami na cmentarzu wojskowym na warszawskich Powązkach.

Trzy pytania do dr. KRZYSZTOFA SZWAGRZYKA, naczelnika

Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN we Wrocławiu
Był Pan odpowiedzialny za organi-
zację uroczystości pogrzebowych
ppor. Bujaka. Domyślam się, że po-
przedzało je wiele wydarzeń…
– Zgłosiła się do nas rodzina ppor. Bu-
jaka. Prosiła o pomoc. Okazało się, że mat-
ka, siostra i ciotka, dowiedziawszy się
o śmierci Bujaka w 1951 r., pojechały kil-
ka tygodni po tym fakcie do Wrocławia.
Przekupiły pracownika cmentarza Osobo-
wickiego. Ten wskazał im miejsce pochów-
ku straconego i otworzył wieko trumny.
Z relacji kobiet wynikało, że zwłoki były
bez głowy, co jednak wykluczyła później-
sza ekshumacja. Myślę, że odniosły takie
wrażenie, ponieważ więźnia pozbawiono
życia „w sposób katyński”, czyli strzałem
w tył głowy, który powoduje obszerne spu-
stoszenie w czaszce. W miejscu złożenia
ciała Bujaka matka zakopała butelkę z iden-
tyfikującym go listem. Do ekshumacji do-
szło w zeszłym roku.
Przy organizacji pogrzebu ppor. Bujaka
pomocy udzielili nam: Ministerstwo Obro-
ny Narodowej, Departament Wychowania
i Promocji Obronności MON, Fundacja
Żołnierzy Polski Walczącej, Światowy
Związek Żołnierzy AK, Urząd ds. Kom-
batantów i Osób Represjonowanych oraz
Urząd m.st. Warszawy.
Jest Pan inicjatorem odnajdywania
miejsc pochówku ofiar systemu komu-
nistycznego w Polsce. Jakie są efekty
tej inicjatywy?
– Kierowane przeze mnie wrocławskie
Biuro Edukacji Publicznej jako pierwsze
zajęło się tą działalnością. Wynik naszych
prac to odnalezienie, zidentyfikowanie i po-
chowanie z honorami, oprócz ppor. Mie-
czysława Bujaka, jeszcze dwóch osób
– kpt. Władysława Pawłowskiego i żołnie-
rza AK Edwarda Cieśli. Na pochówek
oczekuje Hieronim Bednarski.
Z chwilą powstania Instytutu Pamięci
Narodowej pojawiły się nowe możliwo-
ści. Obecnie możemy przeprowadzać eks-
humacje, wykorzystywać georadar i zle-
cać wykonywanie badań genetycznych.
Po pogrzebie Teresa Błaszczak, dzię-
kując za pośmiertne oddanie jej bra-
tu honorów i sprawiedliwości, wrę-
czyła Panu jego rogatywkę. To nie-
zwykły i symboliczny gest. Co Pan
z nią zrobi?
– Bardzo mnie to wzruszyło… Roga-
tywka ppor. Bujaka dołączy do innych pa-
miątek: jego walizki, szczątków odzieży,
fotografii, dokumentów, fotokopii z okre-
su represjonowania, które znajdują się w sa-
li ekspozycyjnej naszego oddziału.

48 Polska Zbrojna nr 17/2007

 SŁOWO KAPELANA

P ierwsze czytanie
zaczerpnięte
z Dziejów Apostolskich
zawiera wypowiedź Pio-
tra, który, stając przed
trybunałem, przypomi-
na, że „bardziej trzeba słuchać
Boga niż ludzi”. To trudne złożyć
takie wyznanie, kiedy stoi się
w obliczu więzienia, chłosty a mo-
że nawet i śmierci. Pełen mocy
Zmartwychwstałego Pana nie od-
czuwa lęku. Być może wtedy przy-
pomina sobie Jezusowe słowa: „to
nie wy będziecie mówić, lecz Duch
Ojca waszego”. Na pewno jego od-
waga zdumiała wszystkich, ale nie
SIOSTRA PPOR. BUJAKA śmieli oponować, gdyż sami we-
SYLWIA GUZOWSKA (3)

podziękowała
przedstawicielom IPN wnętrznie byli przekonani
i wręczyła dr. Krzysztofowi o prawdzie tychże słów.
Szwagrzykowi Piotrowe słowa w żaden sposób się
rogatywkę brata. nie zdezaktualizowały, a nawet na-
brały szczególnego znaczenia.

Mieczysław Bujak, ps. „Gryf” Wszak kiedy słyszymy to wyznanie,

Urodził się 2 kwietnia 1926 r. w Krako-
wie. Od 1942 r. żołnierz AK; łącznik i kol-
porter podziemnej prasy. Od 26 czerwca
do 1 sierpnia 1944 r. był dowódcą druży-
ny w zgrupowaniu partyzanckim AK
Kampinos. Walczył w szeregach
Powstańczych Oddziałów Specjalnych
„Jerzyki”. Do kwietnia 1945 r. był jeńcem
w stalagach XI A Altengrabow i XI B
Fallingbostel; został uwolniony przez woj-
ska amerykańskie. Od 12 kwietnia do
10 września 1945 r. był żołnierzem jed-
nostki pancernej 3 Armii USA.
Uczestniczył w walkach na terenie Czech.
14 października 1945 r. powrócił do
Polski. W 1946 r. był żołnierzem oddziału
partyzanckiego WiN dowodzonego przez
kpt. Mariana Bernaciaka „Orlika” na tere-
nie powiatu puławskiego. Po rozwiązaniu
oddziału zgłosił się na ochotnika do
Ludowego Wojska Polskiego. Od 19 paź-
dziernika 1946 r. był strzelcem w 29 pp
10 DP. Został skierowany do Oficerskiej
Szkoły Piechoty nr 1 w Krakowie. W la-
tach 1948–1949 pełnił funkcję dowódcy
plutonu w Oficerskiej Szkole Piechoty
nr 2 w Jeleniej Górze, a następnie kom-
panii 1 DP im. Tadeusza Kościuszki
w Warszawie. Od 1949 r. był inwigilowany
przez Informację Wojskową. Został aresz-
towany 19 sierpnia 1950 r. pod fałszywy-
mi zarzutami udziału w nielegalnej orga-
nizacji WiN, gro-
madzenia broni
i prowadzenia
wśród podchorą-
żych „agitacji an-
typaństwowej”.
Zastosowano wobec niego i jego podko-
mendnych brutalne metody śledcze.
W jednym z zachowanych protokołów
przesłuchań odnotowano słowa ppor.
Bujaka: „Walczyłem o nową Polskę,
Polskę dla wszystkich”. 25 kwietnia
1951 r. Wojskowy Sąd Okręgowy nr IV
skazał go na karę śmierci – wyrok wyko-
nano 30 sierpnia 1951 r. o godz. 20.00.
w Więzieniu nr I przy ul. Kleczkowskiej we
Wrocławiu. Ciało ppor. Bujaka pochowa-
no w kwaterze 81A na cmentarzu
Osobowickim we Wrocławiu obok kilkuset
innych ofiar systemu stalinowskiego.
Szczątki ppor. Bujaka ekshumowano
w 2006 r. w wyniku prac prowadzonych
przez Oddziałowe Biuro Edukacji
Publicznej IPN we Wrocławiu. Podczas
ekshumacji odnaleziono zakopaną jesie-
nią 1951 r. przez matkę i siostrę zamor-
dowanego zalakowaną butelkę z dwiema
kartkami. Na jednej z nich było napisane:
„Rozstrzelany 30 sierpnia 1951 r. za to,
że był Polakiem”. W grobie odnaleziono
także fragmenty butów, kilka guzików woj-
skowych i część naramiennika munduru.
nie śmiemy podjąć polemiki.
Ale wystarczy spojrzeć na niektóre
aspekty życia, aby przekonać się,
że ta prawda nierzadko stoi
w opozycji do wielu z nas. Od
dziecka znamy dekalog, uczyliśmy
się go przed I Komunią Świętą.
A dziś wystarczy włączyć telewizor,
otworzyć stronę internetową i wi-
dzimy, że człowiek, katolik, próbu-
je dyskutować z Bogiem, stara się
podważyć prawie każde z dziesię-
ciu przykazań.
Są tacy, którzy stworzyli sobie
bożków i usiłują ich wynieść
na piedestał. Dzień święty uważają
za czas relaksu, wolny nawet od
Pana Boga i niedzielnej Euchary-
stii. Długo można by wyliczać sy-
tuacje, kiedy człowiek odwraca
słowa św. Piotra i oznajmia świa-
tu, że bardziej trzeba słuchać czło-
wieka niż Boga.
Niech te słowa zmuszą nas do re-
fleksji i przewartościowania prio-
rytetów życiowych. Niech spotka
nas Zmartwychwstały Chrystus
i swą miłością przypomni,
że „bardziej trzeba słuchać
Boga niż ludzi”.
Ks. Władysław Jasica

nr 17/2007 Polska Zbrojna 49

PRZEGLĄD
GRY WOJENNE
PRASYKOMPUTER

Z Legią w Afryce ARTUR BARTKIEWICZ

W tej grze trup ściele się gęsto,
a jedyną skuteczną taktyką
działania jest otwieranie ognia
o sekundę wcześniej niż zrobi
to przeciwnik. Szare komórki
mogą udać się na spoczynek.
Liczą się tylko bystre oko
i szybkie palce.
S
tarszy kapral Claude Boulet
zapalił papierosa. Za chwilę
miał wylądować na opano-
wanej przez przeciwnika sa-
wannie i pomścić kolegów
z 2 Korpusu Interwencyjne-
go Legii Cudzoziemskiej, którzy zostali
rozbici w pył przez rebeliantów. Jego
13 Półbrygada Legii Cudzoziemskiej za-
wsze trafiała tam, gdzie było najbardziej
gorąco, a on został na podstawie testów
psychologicznych wytypowany do dzia-
łania jako forpoczta jednostki. Instynk-
townie sprawdził, czy wszystko jest na
swoim miejscu – hełm, kamizelka kulo-
odporna, zapas amunicji. Starał się nie
myśleć o niczym. Wiedział, że za chwi-
lę rozpocznie się piekło…

13 PÓŁBRYGADA Legii Cudzoziemskiej powstała

20 stycznia 1940 r. Szlak bitewny rozpoczęła udzia-
łem w bitwie o Narwik, a następnie walczyła pod
El Alamein, w kampanii prowadzonej przez aliantów
w Tunezji, we Włoszech i Francji. Po zakończeniu
II wojny światowej wzięła udział we francuskiej woj-
nie w Indochinach. Następnie żołnierze „13” brali
udział w walkach w Algierii, Somalii, Rwandzie
i ostatnio, w 2002 r., w Wybrzeżu Kości Słoniowej.

Konkurs
D rodzy czytelnicy! Jeżeli i wy
chcielibyście wcielić się w rolę
Claude’a Bouleta – teraz macie
Cudzoziemska”. Zachęcamy do
udziału w konkursie.

szansę. Wystarczy, że odpowiecie Pytania:

poprawnie na trzy poniższe pyta-
nia i wyślecie odpowiedź na adres
redakcji (Redakcja Wojskowa,
Warszawa, Al. Jerozolimskie 97,
00-909 Warszawa, z dopiskiem
„Konkurs”) albo na adres e-mailo-
wy: artur.bartkiewicz@redakcjawoj-
skowa.pl do 6 maja, a weźmiecie
udział w losowaniu pięciu egzempla-
rzy gry „Code of Honor: Legia
1. Jak nazywał się pierwszy
dowódca 13 Półbrygady Legii
Cudzoziemskiej, który zginął
pod El Alamein?
2. Wymień przynajmniej dwa kryp-
tonimy operacji (innych niż
„Licorno”), w której brała udział
13 Półbrygada.
3. Jaki gatunek gier dominuje
w ofercie firmy City Interactive.

50 Polska Zbrojna nr 17/2007

 Tak rozpoczyna się akcja najnowszej
gry City Interactive – „Code of Honor:
Francuska Legia Cudzoziemska”. Będą-
ca klasycznym FPS-em gra pozwala nam
się wcielić w podoficera Legii Cudzo-
ziemskiej, Claude’a Bouleta, żołnierza
13 Półbrygady LC, który wraz z kolega-
mi rozpoczyna właśnie działania w ra-
mach operacji „Licorne”. Na wszystkich,
którzy zdecydują się podjąć to wyzwa-
nie, czeka kilkanaście misji o rosnącym
poziomie trudności. Smaczku grze do-
daje to, iż rozgrywające się w niej wyda-
rzenia są wzorowane na rzeczywistej
operacji Legii Cudzoziemskiej przepro-
wadzonej w Wybrzeżu Kości Słoniowej
Kodeks honorowy żołnierza
Legii Cudzoziemskiej
1. Żołnierzu: jesteś ochotnikiem, który wier-
nie i honorowo służy Francji.
2. Respektując tradycje Legii, okazuj posłu-
szeństwo i szacunek swoim przełożonym.
Dyscyplina i braterstwo stanowią twoją si-
łę, zaś odwaga i lojalność to twoje cnoty.
3. W bitwie nie będziesz znajdował upodoba-
nia ani nienawiści. Będziesz szanował po-
konanego wroga i nigdy nie opuścisz swo-
ich zabitych ani rannych, ani też w żad-
nym wypadku nie złożysz broni.
4. Misja, która zostaje ci powierzona, stano-
wi dla ciebie świętość. Wypełnisz ją do sa-
mego końca, niezależnie od ceny, jaką
może przyjść ci za nią zapłacić.
nr 17/2007
w 2002 r. Autorzy gry podkreślają, że mi-
sje toczą się na autentycznych polach bi-
tew, odtworzonych na podstawie zdjęć sa-
telitarnych, przy czym uwzględniono tu
występującą w regionie faunę i florę, co
potwierdzić mogłyby tylko te osoby, które
Wybrzeże Kości Słoniowej odwiedziły
(niekoniecznie z Legią Cudzoziemską).
Strzelać, strzelać, strzelać
Wszystko zaczyna się na spokojnej sa-
wannie. Na początek trzeba rozpoznać te-
ren i zniszczyć zapasy paliwa zgromadzo-
ne przez rebeliantów. Przeładowujemy
więc karabin szturmowy Famas i ruszamy
do boju. Na przeciwnika nie trzeba długo
czekać – już po kilku krokach słychać cha-
rakterystyczne okrzyki wydawane w ojczy-
stym języku rebeliantów i padają pierwsze
strzały. Od tego momentu aż do końca gry
terkot karabinów maszynowych będzie
nam towarzyszył nieustannie.
Misje są różne – od klasycznego rozpo-
znania terenu walką, poprzez zdobywanie
lotnisk i wykradanie planów rebeliantom,
aż po przejęcie radioaktywnych odpadów,
które mogłyby posłużyć siłom zła do stwo-
rzenia brudnej bomby. Generalnie jednak
niezależnie od tego, jaki jest cel misji, ak-
tywność gracza i tak musi ograniczać się
przede wszystkim do wystrzeliwania ton
ołowiu w kierunku nieprzeliczonych rzesz
czarnoskórych bojowników. Jeśli ktoś spo-
dziewa się subtelnej rozrywki albo jest mi-
łośnikiem cichych operacji, w których waż-
niejsze od palca na spuście są spryt i inte-
lekt, powinien grę omijać z daleka.
Setki przeciwników
W niemal każdej misji stosunek sił my–
–oni ma się mniej więcej tak jak 1:100. Re-
belianci muszą mieć bardzo dobry wywiad,
bo są zazwyczaj przygotowani na przyję-
cie Claude’a. Ich zdecydowanym atutem,
oprócz liczebności, jest to, że niezbyt
troszczą się o zużycie amunicji i wystrze-
liwują ją w naszą stronę w ogromnych
ilościach. Amunicji nie brakuje im nigdy,
w związku z czym są gotowi uparcie
ostrzeliwać ścianę, za którą jest Claude,
mimo że nie są w stanie go zranić. Taka
strategia działania wynika z nie najwyż-
szej inteligencji naszych przeciwników.
Niestety, pod tym względem gra trochę
rozczarowuje. Strategia działania rebe-
liantów brzmi: „wyskocz z krzykiem pro-
sto pod lufę Claude’a i strzelaj do niego
zawsze, niezależnie od tego, jak duża jest
szansa, że go trafisz”. To pierwsze
w większości przypadków zwalnia nas
z obowiązku celowania, ponieważ z od-
ległości trzech metrów nie jest trudno tra-
fić. To drugie zdradza często pozycje prze-
ciwnika i umożliwia nam skuteczne wyeli-
minowanie go bronią o większym zasięgu
(np. karabinem snajperskim). Nie oznacza
to jednak, że rozgrywka jest łatwa – prze-
ciwnik nadrabia jakość wyszkolenia licz-
bą rzucanych do boju żołnierzy, którzy
często mają wsparcie w postaci wozów
opancerzonych. Jeśli nie mamy akurat
RGPPanc 7 albo wyrzutni rakiet LRAC,
wyeliminowanie takiego wozu jest pew-
nym problemem.
Na szczęście nasz Claude nie jest bez-
bronny. Wraz z upływem gry zaczyna
dźwigać potężny arsenał, poczynając od
broni krótkiej aż po wspomniane wyrzut-
nie rakiet. Najwięcej pożytku jest jednak
z karabinu snajperskiego, znanego wszyst-
kim dobrze AK-47 i wspomnianego wyżej
RGPPanc, który jest nieodzowny w przy-
padku walki z dysponującym pancernymi
pojazdami wrogiem. Gra umożliwia zmie-
nianie trybu strzelania broni oraz składa-
nie się do strzału, co jest bardzo przydatne
w momencie, kiedy wróg jest od nas nie-
co dalej niż trzy metry.
Claude jest na tyle wysportowany, że mo-
że nosić na raz kilkanaście rodzajów broni
i amunicji do niej. Trochę więcej zarzutów
można mieć do jego kondycji. Bieganie
(z wciśniętym klawiszem Shift) kończy się
po jakichś dziesięciu sekundach zadyszką
i nasz bohater musi odbudować siły. Re-
kompensuje to jednak dużą odpornością na
ogień przeciwnika. O ile w przypadku re-
beliantów wystarczy jeden celny strzał,
o tyle trzeba bardzo dużo ołowiu, żeby po-
zbyć się Claude’a – który w dodatku, bę-
dąc sanitariuszem amatorem, jest w stanie
poradzić sobie z każdą raną, pod warun-
kiem, że znajdzie jedną z rozrzuconych po
całym terenie walki apteczek.
Cóż można powiedzieć jeszcze? Grafi-
ka w dobie gier takich jak „Call of Duty”
czy „Brotherhood of Arms” nie szokuje
wysoką jakością, ale dzięki temu gra się
dynamicznie nawet na komputerach o nie-
co słabszej konfiguracji sprzętowej. Nie
brakuje takich efektów jak np. oślepienie
przez promienie słońca czy ograniczające
widoczność kłęby dymu po eksplozji gra-
natu. Misje układają się w fabułę znaczo-
ną awansami Claude’a na kolejne stopnie
wojskowe. Często mamy okazję podziwiać
śmigłowce Legii Cudzoziemskiej rozbija-
jące fortyfikację przeciwnika i ułatwiające
nam nieco zadanie. Jednym słowem – ma-
my do czynienia z solidnym, chociaż nie
rewelacyjnym shooterem, który jednak do
historii gier tego typu niewątpliwie nie
przejdzie.
Gra ma jeszcze jeden atut – cenę. Jeśli
ktoś lubi ten gatunek gier, to na pewno war-
to odżałować 20 zł. To naprawdę niewiele
za kilkanaście godzin dobrej zabawy. Ma-
szeruj albo giń! 
Polska Zbrojna 51
AAAAAAA AAAAAAAA
WYPOCZYNEK KONDYCJA
W wojskowych domach i zespołach wypoczynkowych trwają WIDOK na góry
z WDW Kościelisko
ostatnie przygotowania do sezonu. Ośrodki dzięki systematycznej
modernizacji oferują coraz wyższy standard usług.
WDW i WZW zapraszają na wczasy rodzinne
oraz kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży.

Atrakcje na lato JAC E K S Z U S TA KOW S K I

P
rzed nowym sezonem zapy-
taliśmy kilku dyrektorów
wojskowych ośrodków, jakie
nowości będzie można zna-
leźć w przygotowywanej
przez WDW i WZW ofercie
na lato, czy będą przyjmowali gości z za-
granicznych armii w ramach wymiany
z racji członkostwa Wojska Polskiego
w Międzynarodowym Komitecie Koor-
dynacyjnym Wojskowych Służb Socjal-
nych (CLIMS) i jaką mają dla nich ofer-
tę spędzenia wolnego czasu. Czym zamie-
rzają przyciągnąć kadrę zawodową i jej
rodziny, pracowników wojska oraz eme-
rytów i rencistów wojskowych?
WDW w Międzyzdrojach
W Międzyzdrojach dyrekcja WDW nie
zamierza w znaczący sposób zmieniać
swojej oferty. – Wychodzimy z założenia,
że nie ma potrzeby zmieniania czegoś, co
jest dobre i cieszy się niesłabnącym po-
wodzeniem – twierdzi dyr. Zenon Tatur.
– Gościom proponujemy bezpłatny udział
we wszystkich imprezach rekreacyjno-tu-
rystyczny ch organizowanych przez WDW,
takich jak: spacer po Międzyzdrojach
i Wolińskim Parku Narodowym z wstę-
pem do pokazowego Rezerwatu Żubrów,
wycieczkę autokarową do Szczecina, Ka-
mienia Pomorskiego i po wyspie Wolin,
ognisko z pieczonym prosiakiem i kieł-
baskami przy muzyce na żywo. Oferuje-
my także inne imprezy organizowane od-
płatnie przez biuro podróży: wycieczki au-
tokarowe regionalne oraz zagraniczne.
Dobra renoma, marka, wysoki poziom
świadczonych przez nas usług, miła, pro-
fesjonalna obsługa, ciepła, rodzinna atmo-
sfera i niezmieniające się od kilku lat ceny
to atuty, którymi co roku przyciągamy wie-
lu gości ze środowiska wojskowego. Za-
ufanie, jakim nas obdarzyli, zobowiązuje,
dlatego staramy się, by standard świadczo-
nych przez nas usług był na najwyższym
poziomie. W WDW w Międzyzdrojach od
kilku lat w ramach CLIMS odpoczywają
zorganizowane grupy z Bundeswehr So-
zialwerk oraz wielu indywidualnych gości
z armii niemieckiej i czeskiej.
WDW w Rogowie
Wojskowy Dom Wypoczynkowy w Ro-
gowie w tym sezonie proponuje gościom
ciekawe wycieczki zagraniczne i krajowe,
m.in. do Berlina, Poczdamu, katamaranem
na duńską wyspę Bornholm, do Świnouj-
ścia, Trzęsacza, Niechorza i Kołobrzegu.
– Specjalnie dla naszych gości organizo-
wane są ciekawe imprezy rekreacyjne i kul-
turalne, tj. ogniska i wieczory przy muzy-
ce na żywo, koncerty różnych wykonaw-
ców, a dla najmłodszych występy teatralne
i pokazy akrobatyki cyrkowej – zachęca
dr Ryszard Plewa, dyrektor WDW w Ro-

52 Polska Zbrojna nr 17/2007

 Tanie wczasy
Z programu osłonowego „Tanie wczasy”
może korzystać kadra zawodowa z ro-
dzinami (jeśli dochód na jedną osobę z
ostatnich trzech miesięcy nie przekracza
910 zł brutto) oraz emeryci i renciści woj-
skowi (w przypadku, gdy dochód na jedną
osobę nie przekracza netto 1254,67 zł).
JACEK SZUSTAKOWSKI (2)
JEDEN z obiektów WDW Kościelisko
W ramach tego programu gości przyj-
mują wszystkie wojskowe domy
i zespoły wypoczynkowe poza następują-
cymi terminami:
WZW Jantar w Juracie – 17.07.–14.08.,
WDW w Międzyzdrojach – 1.07.–
23.08.,
WDW w Rogowie – 19.07.–16.08.,
WDW w Ryni – 1.07.–3.08.,
WZW w Solinie – 9.07.–12.08.,
WDW w Sopocie – 1.07.–31.08.,
WDW w Unieściu – 15.07.–15.08.,
WDW w Waplewie – 1.07.–28.08.,
WZW w Zakopanem – 19.12.–31.12.
A trakcyjne położenie WDW
w Międzyzdrojach przy promenadzie
nadmorskiej, szeroka piaszczysta plaża
z wybrzeżem klifowym, piękne molo wy-
chodzące w głąb morza, bezpośrednie
sąsiedztwo Wolińskiego Parku
Narodowego, liczne rezerwaty przyrody
wraz z punktami widokowymi na szla-
kach turystycznych oraz malowniczo po-
łożonym jeziorem Turkusowym, zachę-
cają do wypoczynku o każdej porze ro-
ku. Są tu warunki do wypoczynku oraz
rekreacji, sportu czy turystyki kwalifiko-
wanej, takiej jak: wędrówki piesze i bie-
ganie, wycieczki rowerowe, sporty wod-
ne i jeździectwo.
nr 17/2007
gowie. – Ze wszystkich atrakcji mogą ko-
rzystać goście krajowi, a także przyjeżdża-
jący do ośrodka w ramach CLIMS – do-
daje. W pobliżu ośrodka można jeździć
konno oraz korzystać ze sprzętu wodnego
na jeziorze Resko Przymorskie. Nato-
miast entuzjaści morskiego wędkowania
mogą wybrać się na połów dorszy byłą
jednostką ratowniczą Marynarki Wojen-
nej m/y „Nurek”.
WDW w Ryni
Ośrodek położony najbliżej Warszawy
– WDW Rynia – oprócz bogatej oferty
zwiedzania stolicy i jej okolic (np. Benia-
minów, Modlin i Pułtusk) proponuje goś-
ciom aktywny wypoczynek nad Zalewem
Zegrzyńskim (ośrodek jest usytuowany na
jego wschodnim brzegu), dobrą bazę spor-
towo-rekreacyjną (odkryty basen, kąpieli-
sko strzeżone przez WOPR, sauna, sola-
rium, sala gimnastyczna, boiska do siat-
kówki, siatkówki plażowej, koszykówki,
piłki nożnej, kort tenisowy, strzelnica
i ścieżka zdrowia). Można również wybrać
się na grzyby. Ośrodek ma wypożyczalnię
sprzętu sportowo-wodnego. Są w niej
m.in. żaglówki, kajaki i rowery wodne. Go-
ście WDW mogą również popływać po
Zalewie Zegrzyńskim statkiem i tramwa-
jem wodnym.
Urlopowiczom przyjeżdżającym od kil-
ku lat w ramach wymiany CLIMS do Ry-
ni dyrekcja ośrodka proponuje bogaty pro-
gram zwiedzania Warszawy. Organizuje
wycieczki do muzeów, m.in. Powstania
Warszawskiego, Wojska Polskiego i Naro-
dowego, Zamku Królewskiego, a także pa-
łacu i parku w Wilanowie, Łazienek i Bel-
wederu. Goście mogą również wyjechać
na koncert do Żelazowej Woli, Pułtuska,
Olsztyna, Waplewa, Częstochowy i Krako-
wa. Dla grup zagranicznych WDW orga-
nizowane są też wieczory kuchni polskiej
wraz z pokazami sztuki barmańskiej.
WZW Zakopane
Ciekawą ofertę wycieczkową proponu-
je gościom zagranicznym przybywającym
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
w ramach wymiany CLIMS WZW Zako-
pane. Grupy mogą wyjeżdżać do Krako-
wa, Oświęcimia, Warszawy czy np. na
Słowację, a wieczorami przy ognisku
poznawać przysmaki i zwyczaje górali.
Dyrektor WZW Zakopane płk rez. Wła-
dysław Lenart uważa, że Małopolska
jest najpiękniejsza, i chciałby przeko-
nać o tym gości z zagranicy. Z myślą
o nich w WDW Kościelisko remontuje
się 20 pokoi. Dyr. Lenart uważa, że pol-
skie ośrodki współpracujące z CLIMS
w porównaniu z innymi nie mają się cze-
go wstydzić.
WDW w Sopocie
W WDW w Sopocie tylko o złotówkę
podniesiona została w stosunku do ubie-
głego roku cena za jedną dobę pobytu la-
tem osoby z resortu obrony narodowej.
Dla wygody gości zrezygnowano z tzw.
turnusów 14-dniowych na rzecz rezer-
wacji w dowolnych terminach, z możli-
wością pobytu już od trzech dni. – Cena
wczasów dla osób z resortu od lat utrzy-
muje się u nas na tym samym poziomie,
a opłaty za jeden dzień pobytu oscylują
na granicy kosztów utrzymania – wyjaś-
nia kierownik samodzielnej jednostki or-
ganizacyjnej Jacek Iskierski. – Aby ze-
brać środki finansowe na niezbędne re-
monty i konserwację obiektów, mamy
wyższe o 30–35 proc. ceny usług dla
osób spoza resortu. Chcąc przyciągnąć
do nas kadrę zawodową z rodzinami, pra-
cowników wojska oraz emerytów i renci-
stów wojskowych, organizujemy tzw. ta-
nie wczasy. Oferta ta polega na opłaceniu
90 proc. ceny pobytu w ośrodku ze środ-
ków socjalnych jednostek wojskowych
i wojskowych biur emerytalnych.
W tym roku sopocki WDW gościć bę-
dzie zarówno grupy, jak i gości indywi-
dualnych w ramach wymiany CLIMS.
Grupom zorganizowanym przyjeżdża-
jącym przeważnie na tydzień WDW
proponuje wycieczki do Trójmiasta,
Malborka i do miejscowości leżących
na Kaszubach. 
Polska Zbrojna 53
PCK WSPÓŁPRACA

Kontrowersyjny arsenał
ANNA DĄBROWSKA

Gałęzie uginają się pod ciężarem pomarańczy, których nikt nie zbiera.
Przedtem trzeba bowiem oczyścić sad z niewybuchów, które leżą nie tylko

M
na ziemi, ale utkwiły też w koronach drzew.
– Możliwe, że nawet jedna czwarta zie-
mi uprawnej w południowym Libanie sta-
ła się terenem niebezpiecznym z powodu
niewybuchów – uważają przedstawiciele
organizacji humanitarnych. To skutek
konfliktu z zeszłego roku, w którym Izra-
el użył amunicji kasetowej. PCK na swo-
jej stronie internetowej podaje, że do tej
pory usunięto prawie 100 tys. sztuk nie-
sprawnych pocisków. Jest to jednak, jak
się szacuje, dopiero 10 proc. niewybu-
chów. Dlatego właśnie w Libanie spotka-
li się w lutym tego roku reprezentanci kil-
kunastu stowarzyszeń Czerwonego Krzy-
ża i Czerwonego Półksiężyca, aby omó-
wić problemy związane z użyciem amu-
nicji kasetowej. – Odwiedzaliśmy miejsca
oczyszczane z niewybuchów i rozmawia-
liśmy z ofiarami tej amunicji – mówi Bar-
tłomiej Kokoszka z Ośrodka Upowszech-
niania Międzynarodowego Prawa Huma-
nitarnego PCK. Tłumaczy też, że dla lu-
dzi żyjących z rolnictwa większym pro-
blemem jest brak możliwości bezpiecz-
Kasetowe niewybuchy
A municja kasetowa zawiera zasobniki,
które po zrzuceniu lub wystrzeleniu
rozpadają się i uwalniają niewielkie bom-
by wybuchające przy uderzeniu o ziemię.
Pozwala to razić cele na dużym terenie.
PCK
Organizacje humanitarne oceniają, że
30–40 proc. wchodzących w skład poci-
sku ładunków nie eksploduje, zamieniając
zaatakowany obszar w pole minowe i sta-
nowiąc zagrożenie dla cywilów długo po za-
kończeniu konfliktu. Amunicji kasetowej
użyto m.in. w walkach w Afganistanie,
Serbii i Czarnogórze, Iraku czy Libanie.
nego wejścia na swoje pola, niż zniszcze-
nie ich domów. – Wielu podejmuje więc
ryzyko i stara się oczyszczać teren na wła-
sną rękę, często z opłakanymi skutkami
– wyjaśnia Kokoszka.
Amunicji kasetowej dotyczyła także
lutowa konferencja międzynarodowa
w Oslo. Przyjęto na niej uchwałę wzy-
wającą do zakazu stosowania takich po-
cisków. Spośród przedstawicieli 49 obec-
nych na obradach państw tylko Polska,
Rumunia i Japonia nie poparły uchwały.
Polskie Ministerstwo Spraw Zagranicz-
nych wyjaśniało, że najpierw musi pod-
dać porozumienie dokładnej analizie.
Istotne jest także, że na konferencji nie
było przedstawicieli Rosji, Stanów Zjed-
noczonych i Izraela, które należą do
głównych producentów amunicji kaseto-
wej. Tak naprawdę tylko ich obecność
może zapewnić sukces inicjatywy ogra-
niczającej skutki użycia takich pocisków.
Do rozwiązania problemu amunicji ka-
setowej jest więc nadal daleko. 

Trzy pytania do BARTŁOMIEJA KOKOSZKI z Ośrodka

Upowszechniania Międzynarodowego Prawa Humanitarnego
przy Zarządzie Głównym Polskiego Czerwonego Krzyża
W jakich dziedzi-
nach PCK współ-
pracuje z resortem
obrony?
– Zajmujemy się kwestiami
upowszechniania międzynarodowego
prawa humanitarnego (mph), szkolenia
z pierwszej pomocy przedmedycznej,
współpracą w dziedzinie pozyskiwania
honorowych dawców krwi, pracami nad
stworzeniem Krajowego Biura Informa-
cji na wypadek Konfliktu Zbrojnego.
Współpracujemy od wielu lat, a od 8 lu-
tego 2005 r. – w ramach podpisanego
między MON i PCK porozumienia.
Na czym polegają wspólne działania
w zakresie upowszechniania prawa
humanitarnego?
– Dzisiaj znajomość mph jest koniecz-
na, aby brać udział w misjach zagranicz-
nych. Staramy się więc pomagać żołnie-
rzom w poznawaniu tego prawa poprzez
organizowanie z resortem obrony Pol-
skiej Szkoły MPH w Radziejowicach, de-
legowanie naszych pracowników do pro-
wadzenia zajęć na zaproszenie MON
i armii oraz działalność wydawniczą.
Mamy również grupę ekspertów w spra-
wach dotyczących mph. Z racji naszej ro-
li i panujących zasad, nie oceniamy po-
ziomu wiedzy i stosowania reguł mph
przez polskie wojsko, przypominamy na-
tomiast o zobowiązaniach wynikających
z ratyfikowanych przez Polskę umów
międzynarodowych oraz jesteśmy goto-
wi pomagać MON przy wdrażaniu i wy-
pełnianiu tych zobowiązań.
Czy któraś ze sfer Państwa współpra-
cy wymaga zmian?
– Chcielibyśmy położyć większy na-
cisk na ochronę znaku czerwonego krzy-
ża. Zależałoby nam też na uczestnictwie
w wydarzeniach takich jak manewry
Strong Resolve w 2002 r. Zdobyliśmy wte-
dy doświadczenie, które chcemy posze-
rzać i wzbogacać. Uważamy również, że
obopólne korzyści przyniosłaby praktycz-
na współpraca w postaci ćwiczeń tereno-
wych. Pozwoliłyby one żołnierzom zapo-
znać się z działaniami organizacji huma-
nitarnych, a pracownikom PCK zaznajo-
mić się z procedurami wojskowymi.
(ann)
PCK jest organizacją pożytku publicznego,
na którą można przekazać 1 proc. podatku.
Nr konta: 13 1160 2202 0000 0000 2987 3563

54 Polska Zbrojna nr 17/2007

 MILITARIA

Kontrakt na wyrzutnie Czwarta linia

USA. Firma Lockheed Martin za-
warła warte 16 mln dolarów kon-
trakty na dostawę pionowych
swych niszczycieli obrony po-
wietrznej klasy Hobart. W sumie
Mk 41 znajdą się na pokładach
SZWECJA. Pierwszy śmigło-
wiec NH90 z podwyższoną
kabiną dla szwedzkich sił
zbrojnych zmontowany przez
fińską Patrię odbył 5 kwietnia
pierwsze loty testowe. Jest to
trzecia z 18 zamówionych
przez Szwedów maszyn.
Pierwsze dwie zmontowane zo-
stały w Marignane we Francji.
W sumie powstaną tam jesz-
cze dwa szwedzkie NH90,
a pozostałe w Finlandii.
klasy Alvaro de Bazan. Patria montuje też tego typu
Podstawowym jej elementem śmigłowce dla rodzimych sił
jest moduł na osiem pocisków. zbrojnych. Fińska linia monta-

DEFENCE INDUSTRY
wyrzutni rakiet Mk 41 Baseline 15 australijskich jednostek nale- Na okrętach może być on żowa „90” jest czwartą na
VII dla okrętów wojennych żących do trzech klas. Natomiast umieszczany w 13 różnych ze- świecie. Wcześniej powstały
Australii i Hiszpanii. Hiszpanie kupili jedną wyrzutnię stawieniach, od jednego do 16 one we Francji, Niemczech
Australijczycy zamówili trzy dla dla piątej już fregaty rakietowej modułów (128 pocisków). (wrt) i Włoszech. W końcu tego roku
ruszy montownia NH90
w Australii. (w)
DWA W JEDNYM
USA. Do Stacji Lotnictwa Morskiego Whidbey Island

JARI ALANKO
przyleciał 9 bm. pierwszy samolot walki radioelek-
tronicznej EA-18G Growler. Połączono w nim możli-
wości dwóch maszyn, myśliwca F/A-18F Super
Hornet i walki radioelektronicznej EA-6B Prowler. NH90 jest dwusilnikowym
W odróżnieniu od tego ostatniego Growler ma o po- śmigłowcem o masie starto-
łowę mniejszą załogę (dwie osoby). Rozwijający pręd- wej 10,6 tony, który może
kość 1,8 maha EA-18 jest wyposażony w urządzenia zabrać 20 żołnierzy z wypo-
pozwalające wykrywać emisje elektroniczne, klasy- sażeniem. Zasięg maszyny
fikować je i monitorować. US Navy zamówiła w wersji transportowej wy-
US NAVY

57 EA-18G, które wstępną gotowość operacyjną po- nosi 800 km, a morskiej jest
winny osiągnąć w 2009 r. (ww) o 110 km dłuższy.

Artyleria dla fregat przetargu włoski wyrób rywali-

NIEMCY. Nowe fregaty niemie-
ckiej marynarki wojennej klasy
F125 będą uzbrojone w systemy
artyleryjskie produkcji włoskiej
OTO Melara. Ostateczne kontrak-
ty zostaną podpisane w trzecim
kwartale, po zaakceptowaniu
przez parlament budowy tych
jednostek. Za 70 mln euro
Niemcy planują nabyć pięć ar-
zował z południowoafrykań-
mat kal. 127/64 LW, cztery dla skim AH-2A Rooivalk.
okrętów plus jedną szkolną. Wcześniej z gry wypadły francu-
Drugie zamówienie opiewa na sko-niemiecki Tiger i rosyjski
25 zdalnie sterowanych wież Ka-50-2 Erdogan.
Hitrole kal. 12,7 mm za 10 mln A129 International jest wersją
euro. Na każdą z fregat trafi ich rozwojową dwusilnikowego wie-
pięć. Pozostałe Hitrole będą wy-
korzystywane do szkolenia. (wr)
Włosi z tarczą lozadaniowego śmigłowca bojo-
wego A129 Mangusta, który
Agusta Westland wszedł do służby we włoskich
poinformowała, że Turcy wojskach lądowych w 1989 r.
OTO MELARA

zapowiedzieli rozmowy W sumie dostarczono 60 ma-

z nią w sprawie programu szyn, w tym 15 w wersji
śmigłowca bojowego International. W śmigłowcach
i rozpoznawczego (ATAK tych zmodernizowano silniki,
Project) dla swych sił zastąpiono czterołopatowy
zbrojnych. wirnik pięciołopatowym.
Otrzymały one nowe uzbrojenie
TURCJA–WŁOCHY. Firma ujaw- i systemy obronne. W tej chwili
niła, że w grę wchodzi budowa trwa modernizacja do tego
51 śmigłowców bojowych A129 standardu 45 wyprodukowa-
International za 1,2 mld euro. nych wcześniej maszyn.
Pierwotnie, w połowie lat 90., „129” wspierały wojska wło-
Turcy planowali nabyć aż 91 ta- skie podczas misji w Iraku,
kich maszyn. W ostatniej fazie Kosowie i Somalii. (tw)

nr 17/2007 Polska Zbrojna 55

AAAAAAA
ARMIE ŚWIATA
AAAAAAAA
BUŁGARIA

O
Bułgaria uznała, statnie 2,5 tys. bułgarskich wiem od 1 stycznia 2008 r. siły zbrojne Buł-
poborowych przekroczyło garii będą w pełni zawodowe.
że modernizacja 26 marca bramy koszar. Tra-
i profesjonalizacja sił fili do ośrodka szkoleniowe- Dostosowanie do realiów
go w Plewenie. Ich służba za- Zdecydował o tym parlament, który
zbrojnych jest kończy się po dziewięciu 29 czerwca 2006 r. znowelizował ustawę
ważniejsza niż ich miesiącach. Wojskowi liczą, że 30 proc. o siłach zbrojnych. W tym momencie po-
z nich zdecyduje się pozostać w armii, bo- ziom profesjonalizacji bułgarskiej armii

Dwa oblicza no
liczebność.

TA D E U S Z W RÓ B E L

ZEEMACHT MARINE

BUŁGARZY odkupili od Belgii

fregatę „Wandelaar” klasy Wiellingen

Bułgarski arsenał
NATO

– 732 czołgi
– 194 bojowe wozy piechoty
– 1518 transporterów opancerzonych
– 1710 systemów artyleryjskich
– 42 samoloty bojowe
– 18 śmigłowców bojowych
– 2 fregaty
US DOD

– 6 korwet

56 Polska Zbrojna nr 17/2007

 wynosił poniżej 70 proc. Obecnie w pełni
uzawodowione są już siły powietrzne i ma-
rynarka wojenna. Ministerstwo obrony, któ-
re w momencie nowelizacji ustawy miało
kłopoty z ochotnikami do służby zawodo-
wej, przewidywało podwyższenie żołdu.
Obecnie zawodowi żołnierze otrzymują
w Bułgarii około 350 lewów, czyli równo-
nowoczesności
EUROCOPTER przekazał bułgarskim siłom zbrojnym pierwszy śmigłowiec AS 532 AL Cougar
wartość 175 euro zasadniczej płacy z do-
datkami. Od połowy bieżącego roku zosta-
nie ona podniesiona do 380 lewów. Jest to
około stu lewów (50 euro) więcej od prze-
ciętnej krajowej. Dodatkowo służący w mi-
sjach w Iraku i Afganistanie bułgarscy woj-
skowi dostają po 82–90 dolarów dziennie.
A dzieci uczestników zagranicznych misji
otrzymują stypendia.
Pozostałe koszty związane z uzawodo-
wieniem są szacowane na 40 mln lewów.
Problem z małą liczbą chętnych do włoże-
nia munduru spowodował, że granicę wie-
ku dla kandydatów do służby zawodowej
przesunięto z 30 do 32 lat, a granicę jej za-
kończenia z 48 do 49 lat. Ustawa przyjęta
w ubiegłym roku przewiduje, że w przy-
szłości bułgarskie siły zbrojne będą liczyć
34–35 tys. żołnierzy służby czynnej. Cho-
ciaż pojawiały się sugestie, by zmniejszyć
je do około 20 tys. Plany te są i tak znacz-
nie skromniejsze niż te sprzed kilku lat.
Wtedy mówiono nawet o 65 tys.
Zakupy i remonty
Bułgarzy kontynuują również moderni-
zację techniczną armii, a w szczególności
lotnictwa. W sierpniu ubiegłego roku w ba-
nr 17/2007
zie lotniczej Krumowo Eurocopter przeka-
zał bułgarskim siłom zbrojnym pierwszy
śmigłowiec AS 532 AL Cougar. W tej chwi-
li w Bułgarii są trzy takie maszyny. Jest to
efekt zawartego w styczniu 2005 r. kontrak-
tu wartości 360 mln euro. Zgodnie z nim
Eurocopter dostarczy Bułgarii tuzin Couga-
rów i sześć AS565 MB Panther. Ostatnie
EVGENIY NIKOLOV
z Cougarów trafią do odbiorcy w 2009 r.,
a dostawy Panter zaplanowano na lata
2010–2011. Nowe śmigłowce zastąpią ma-
szyny produkcji rosyjskiej.
Bułgarskie siły powietrzne będą wyko-
rzystywać osiem Cougarów w celach trans-
portowych, a pozostałe cztery do misji
Combat SAR. Natomiast Pantery trafią do
lotnictwa morskiego, gdzie będą używane
w misjach poszukiwawczo-ratowniczych,
rozpoznawczych oraz do zwalczania okrę-
tów nawodnych i podwodnych.
Nie udało się zmodernizowanie posia-
danych maszyn posowieckich. Izraelska
firma Elbit nie dotrzymała terminów i na
początku marca resort obrony zerwał za-
wartą w lutym ubiegłego roku umowę do-
tyczącą modernizacji 18 śmigłowców
– 12 bojowych Mi-24 i sześciu transporto-
wych Mi-17. Decyzję tę zaaprobował rząd.
Resort obrony podał, że osiągnięto poro-
zumienie w sprawie zwrotu do końca
2008 r. części sumy 8 mln euro, którą otrzy-
mała już strona izraelska (Elbit miał za
57,8 mln euro przeprowadzić moderniza-
cję). Firma ta wygrała przetarg, oferując
cenę znacznie niższą niż dwaj rywale
– francuski koncern Sagem i brytyjski BAE
Systems. Jednak bułgarscy eksperci jesz-
cze przed podpisaniem kontraktu zgłasza-
li wątpliwości, czy strona izraelska zdoła
wykonać modernizację helikopterów, gdyż
nie miała licencji na ich przebudowę od ro-
syjskiego producenta maszyn.
Nie było natomiast problemów z podpi-
sanym również w lutym 2006 r. kontrak-
tem wartości 91 mln euro na dostawę pię-
ciu samolotów transportowych C-27J Spar-
tan. Uwzględnia on opcję rozszerzenia za-
mówienia o jeszcze trzy maszyny. Pierw-
szy transportowiec trafi do sił zbrojnych
w tym roku, pozostałe do 2011 r. Bułgarzy
nabyli też za 33 mln euro sześć szkolnych
maszyn PC-9M.
Jednak państwo stoi jeszcze przed naj-
kosztowniejszym zakupem – samolotów
wielozadaniowych. Przed laty pojawiały
się zapowiedzi, iż zostanie zamówionych
nawet 30 maszyn. Obecne plany są mniej
ambitne i przewidują nabycie eskadry kil-
kunastu samolotów, które kosztować będą
około miliarda dolarów. W przeszłości
dziennik „Dnewnik” informował, że Sofia
jest zainteresowana samolotami wieloza-
daniowymi Boeing F/A-18E/F Super Hor-
net. Powołując się na amerykańskie źród-
ła, gazeta podała, że ówczesny minister
obrony Nikołaj Swinarow zwrócił się do
ambasady USA z pytaniem o możliwość
dostawy tuzina F/A-18E i czterech F/A-18F.
Poza „osiemnastkami” o bułgarski kontrakt
ubiegają się producenci F-16 i Gripenów.
Zanim do tego dojdzie, podstawę bułgar-
skiego lotnictwa będą stanowić myśliwce
MiG-29 i szturmowce Su-25.
Poza lotnictwem modernizowana jest
także marynarka wojenna. Bułgarzy odku-
pili od Belgii fregatę „Wandelaar” klasy
Wiellingen, która w ubiegłym roku weszła
w skład komponentu sił morskich misji
ONZ w Libanie. Chcą odkupić od Belgów
także drugą fregatę i we współpracy z fran-
cuskim konsorcjum Armaris zbudować co
najmniej cztery korwety klasy Gowind 200.
Są to jednostki o wyporności 1950 ton,
uzbrojone w armatę kal. 76 mm, rakiety
Aster 15 i Aster 30 oraz lekkie torpedy. Jed-
ną z nich bułgarska marynarka wojenna
chciałaby mieć już do 2010 r.
Bułgarzy potrzebują również nowego
sprzętu dla wojsk lądowych. Z firmą Da-
imler-Chrysler podpisano kontrakt na do-
stawę 12,9 tys. samochodów terenowo-oso-
bowych, ciężarówek i autobusów. 
Polska Zbrojna 57
WYDARZENIA ZAPIS
BLOGSPOT.COM
Pozytywny
sygnał
SUDAN. Sekretarz generalny
ONZ Ban Ki-moon z zadowole-
niem przyjął zgodę władz sudań-
skich na rozmieszczenie w ogar-
niętym wojną domową Darfurze
trzech tysięcy „błękitnych heł-
mów”. Żołnierze ONZ wyposa-
żeni w śmigłowce bojowe i trans-
portery opancerzone wesprą
obecne już w tym regionie sied-
miotysięczne siły pokojowe Unii
Afrykańskiej. Chartum zgodził
15 miesięcy na misji
USA. Departament Obrony
przedłużył o trzy miesiące
służbę w Iraku i Afganistanie
żołnierzom wojsk lądowych.
Teraz trwać ona będzie 15 mie-
sięcy – ogłosili 11 bm. szef
Pentagonu Robert Gates i prze-
wodniczący Kolegium Szefów
Sztabów gen. Peter Pace.
Uczyniono to, by zapewnić od-
powiednią liczebność sił ame-
rykańskich w tych krajach. Za-
pytany o wpływ tej decyzji na
w skrócie
Potępienie
NIEMCY. Trwające półtorej
minuty amatorskie nagranie
wideo, znalezione w interne-
cie przez dziennikarzy tygo-
dnika „Stern” i pokazane
w telewizji, wywołało kolej-
ny skandal w Bundeswehrze.
Można zobaczyć na nim, jak
instruktor każe poborowemu
wyobrazić sobie, że strzela
do Afroamerykanów w no-
wojorskiej dzielnicy Bronx,
obrażających jego matkę. In-
cydent miał miejsce w lipcu
2006 r. w Rendsburgu. Nie-
mieckie ministerstwo obrony
potępiło instruktora. Rzecz-
nik resortu Thomas Raabe
podkreślił, że jego zachowa-
58 Polska Zbrojna
się wpuścić do Darfuru ograniczo-
ną liczbę wojsk ONZ po wielomie-
sięcznych naciskach ze strony spo-
łeczności międzynarodowej. Poin-
formował o tym szef sudańskiej
dyplomacji Lam Akol. Jednak
władze Sudanu nadal nie godzą się
na proponowaną przez Narody
Zjednoczone 20-tysięczną misję
pokojową.
Przebywający z wizytą w Chartu-
mie zastępca sekretarza stanu USA
John Negroponte ostrzegł władze
Sudanu, iż brak współpracy ze spo-
łecznością międzynarodową
w sprawie zakończenia wojny
w Darfurze i pomocy humanitar-
nej dla ofiar tego konfliktu spowo-
duje ich izolację. Zarzucił im też
wspieranie bojówek odpowiedzial-
nych za większość popełnianych
tam zbrodni. – Rząd Sudanu musi
rozbroić dżandżawidów, arabskie
milicje, które nie mogłyby – co
wszyscy wiedzą – funkcjonować
bez jego wsparcia – oświadczył
amerykański dyplomata. (w)
morale wojsk w Iraku gen. Pa-
ce odpowiedział, że żołnierze
mogli się spodziewać przedłu-
żenia służby. Na początku ubie-
głego tygodnia ogłoszono, że
13 tys. członków Gwardii Naro-
dowej postawiono w stan goto-
wości do ewentualnego wysła-
nia do Iraku. Obecnie przebywa
w tym kraju około 145 tys. żoł-
nierzy USA. Po dotarciu zapo-
wiadanego wzmocnienia będzie
ich ponad 160 tys. (ted)
nie podczas nauki strzelania
było „absolutnie niedopusz-
czalne i sprzeczne ze standar-
dami szkolenia w niemieckim
wojsku”. Potwierdził, że pro-
wadzone jest w tej sprawie
śledztwo. Podano również, że
ów wojskowy został przenie-
siony na inne stanowisko.
Zainteresowani
radarem
CZECHY. Delegacja czeskich
parlamentarzystów udała się na
Wyspy Marshalla, gdzie ma
obejrzeć radar, który w ramach
amerykańskiego projektu syste-
mu obrony przeciwrakietowej
zostałby zainstalowany
w ich kraju. Od dziesięciu lat
jest on używany w amerykań-
Polska pamięta
W ostatnich latach w Uzbekistanie i Kazachstanie
odbudowano wiele polskich cmentarzy wojennych
UZBEKISTAN. – Dziś w sposób
symboliczny, otwierając i po-
święcając Polski Cmentarz Wo-
jenny w Guzar, oddajemy też hołd
wszystkim tu spoczywającym –
żołnierzom generała Władysława
Andersa, którym nie dane było
wrócić do ojczystego kraju – po-
wiedział 14 bm. sekretarz Rady
Ochrony Pamięci Walk i Mę-
czeństwa minister Andrzej Prze-
woźnik, który dokonał otwarcia
tej nekropolii. – Polska o nich pa-
miętała, pamięta i pamiętać bę-
dzie – dodał. W uroczystościach
w Guzar uczestniczyła polska de-
legacja państwowa pod przewod-
nictwem sekretarza stanu w Kan-
celarii Prezydenta RP Władysła-
wa Stasiaka, szefa Biura Bezpie-
czeństwa Narodowego. Przybyła
również delegacja Ministerstwa
Obrony Narodowej. Uroczystości
rozpoczęła msza święta koncele-
browana przez biskupa Jerzego
Maculewicza, administratora
apostolskiego w Uzbekistanie,
skiej bazie wojskowej na atolu
Kwajalein na Pacyfiku, gdzie
prowadzone są testy tarczy anty-
rakietowej. Jak poinformowała
rzeczniczka ambasady USA
w Pradze Victoria Silverman, to
właśnie ten radar „zostanie zde-
montowany i przetransportowa-
ny do Republiki Czeskiej”.
Długa misja
ESTONIA. – Szefowie obrony
krajów bałtyckich postanowili
prosić NATO o kontynuowanie
obecnej misji ochrony naszego
nieba przez innych członków
NATO co najmniej do 2018 r.
– oświadczył 13 bm. rzecznik
estońskiego ministerstwa obro-
ny Andres Sang. W tym dniu
w Tallinie spotkali się dowód-
cy sił zbrojnych Estonii, Litwy
oraz biskupa polowego WP gen.
dyw.Tadeusza Płoskiego. Odby-
ły się apel poległych i modlitwa
ekumeniczna duchownych in-
nych wyznań za poległych żoł-
nierzy Armii Polskiej gen. Ander-
sa. Złożono też wieńce, w tym od
prezydenta RP Lecha Kaczyń-
skiego, Ministerstwa Obrony Na-
rodowej oraz Rady Ochrony Pa-
mięci Walk i Męczeństwa.
Polski Cmentarz Wojenny w Gu-
zar to jeden z trzynastu odbudo-
wanych w ostatnich latach na te-
renie Uzbekistanu i Kazachsta-
nu. Jest największym i najbar-
dziej symbolicznym cmenta-
rzem polskim na terenie Uzbe-
kistanu. Spoczywa na nim około
700 osób, w większości żołnie-
rzy Armii Polskiej na Wscho-
dzie. W przeddzień uroczystości
w kościele Najświętszego Serca
Jezusowego w Taszkiencie od-
było się nabożeństwo ekume-
niczne w intencji Polaków spo-
czywających w tym kraju. (w)
GRZEGORZ ROGIŃSKI
i Łotwy. Kraje te zwrócą się
z formalną prośbą o przedłuże-
nie misji powietrznej najpóź-
niej w ciągu roku. Muszą one
korzystać z pomocy sojuszni-
ków w ochronie swej prze-
strzeni powietrznej, ponieważ
nie mają własnych samolotów
bojowych. Rotacyjnie kolejne
państwa NATO wydzielają na
potrzeby bałtyckiej misji klucz
samolotów bojowych.
Wojsko
na ulicach
BRAZYLIA. Prezydent Luiz
Inacio Lula da Silva upoważnił
w ubiegłym tygodniu siły
zbrojne, aby włączyły się do
walki z gangami, które od
czterech miesięcy terroryzują
nr 17/2007
 Mnóstwo
Podziały szpiegów
i zamachy WIELKA BRYTANIA. Dziennik
„Guardian”, powołując się na bry-
IRAK. Ruch polityczny Muktady tyjskie źródła wywiadowcze, napi-

as Sadra, radykalnego szyickiego
duchownego i przywódcy milicji
zwanej Armią Mahdiego, nakazał
16 bm. swym sześciu ministrom
opuszczenie irackiego rządu. To
forma presji wywieranej na gabi-
net premiera Nuriego al Malikie-
go, by przedstawił terminarz wy-
cofania wojsk amerykańskich
z Iraku. Premier uważa zaś, że nie
trzeba określać terminów wycofa-
nia Amerykanów, ponieważ jego
rząd pracuje nad jak najszybszym
stworzeniem irackich sił bezpie-
czeństwa, aby obce wojska mogły
opuścić kraj. Zdaniem obserwato-
rów, zachowanie zwolenników as
Sadra raczej nie spowoduje upad-
ku gabinetu al Malikiego, ale mo-
że spotęgować napięcie.
Niestety, iracką normalnością
wciąż są krwawe zamachy, któ-
rych ofiarami padają zwykli lu-
dzie. Atakowani są również
przedstawiciele władz i służb
bezpieczeństwa, a także wojska
koalicji. Do tego napięcie poja-
wiło się na granicy iracko-ture-
ckiej. W ubiegłym tygodniu szef
tureckiego sztabu generalnego
gen. Yasar Buyukanit zasugero-
wał konieczność przeprowadze-
nia akcji zbrojnej przeciwko se-
paratystom z Partii Pracujących
Kurdystanu (PKK) w północ-
nym Iraku, gdzie się chronią.
Przy czym zaznaczył, że na taką
operację potrzebna jest zgoda
tureckiego parlamentu, a wojsko
na razie o nią nie wystąpiło. (w)
DIRK VOORTMANS
sał 13 bm., że liczba rosyjskich
szpiegów w Londynie osiągnęła
poziom z czasów zimnej wojny.
Strata Tornado Według szacunków w rosyjskiej
ambasadzie oraz misji handlowej
SZWAJCARIA. Niemiecki samolot bojowy Tornado rozbił się po po- w Londynie działa obecnie
łudniu 12 bm. w Alpach, na terenie gminy Lauterbrunnen w połu- 30 szpiegów, a nie można wyklu-
dniowej części kantonu berneńskiego. Maszyna, która uczestniczyła czyć, że jest ich „dużo więcej”.
w ćwiczeniach na Korsyce, leciała po wyznaczonej trasie z Nimes
Według brytyjskich tajnych służb
w południowej Francji do macierzystej bazy Lechfeld koło Augsburga
w Bawarii. Przed wypadkiem samolot uzupełnił paliwo na szwajcar- rosyjska agentura wykazuje zain-
skim lotnisku wojskowym Emmen w kantonie Lucerny. Jak poinfor- teresowanie nowinkami technolo-
mowała szwajcarska policja, załoga się katapultowała. Obydwu pilo- gicznymi oraz najważniejszymi po-
tów odnaleziono na lodowcu, niestety jeden z nich nie przeżył. staciami rosyjskiej imigracji
w Zjednoczonym Królestwie, bo-
Rozważania o tarczy wiem jest w tym środowisku wielu
oligarchów, którzy dorobili się for-
Zbrojenia rakietowe Iranu są potencjalnym tuny podczas rządów byłego pre-
zydenta Rosji Borysa Jelcyna.
zagrożeniem dla Europy Niektórzy z nich, jak Borys
NATO. Sekretarz generalny Niemiecki minister obrony Franz Bierezowski, nie kryją swej wrogo-
NATO Jaap de Hoop Scheffer po- Josef Jung wezwał 12 bm. Europę ści wobec obecnej władzy na
wiedział w wywiadzie opubliko- i Stany Zjednoczone do współpra- Kremlu. – Musimy użyć siły, by
wanym w ubiegłym tygodniu cy z Rosją w celu osiągnięcia kom- obalić ten reżim. Nie da się go
przez niemiecki dziennik „Bild”, promisu w tej sprawie. – Uważam, zmienić demokratycznymi sposo-
że martwi go zagrożenie, jakie że byłoby dobrze, gdybyśmy w ra- bami – oświadczył w ubiegłym ty-
dla Europy mogą stanowić irań- mach sojuszu i Rady NATO–Rosja godniu Bierezowski. Zapytany
skie rakiety. – Wysiłki Iranu dą- pracowali jednomyślnie na rzecz przez dziennikarza „Guardiana”,
żącego do rozwijania technolo- rozwiania wszelkich wątpliwości czy oznacza to, że usiłuje wzniecić
gii jądrowej są przyczyną duże- – stwierdził Jung. Tymczasem szef rewolucję, odparł: – Ma pan abso-
go zmartwienia całej społeczno- rosyjskiej dyplomacji Siergiej Ła- lutną rację.
ści międzynarodowej. Nie mo- wrow w komentarzu opublikowa- Rosyjski wywiad jest zaintereso-
żemy ignorować również tego, nym dzień wcześniej na łamach „Fi- wany Londynem także z powodu
że Iran przeprowadził testy ra- nancial Times” napisał, że Moskwa swych byłych agentów, którzy tam
kiet o zasięgu 1800 km, które chce, aby rozmowy na temat mieszkają. W tej sytuacji jeden
mogłyby dotrzeć do Europy umieszczenia elementów amery- z emigrantów powiedział, że wró-
– oświadczył Scheffer. Dodał, że kańskiej tarczy antyrakietowej ciły czasy sowieckie i dlatego uni-
„stwierdzenia te zostaną włą- w Polsce i Czechach były prowa- ka, o ile nie jest to niezbędne,
czone do dyskusji w sprawie dzone trójstronnie: z udziałem Ro- wszelkich kontaktów z rosyjską
obrony antyrakietowej”. sji, Unii Europejskiej i USA. (t) ambasadą w Londynie. (w)

15-milionowe Rio de Janeiro. wiedział, iż al Kaida planuje

Od początku 2007 r. w dawnej
stolicy Brazylii doszło już do
około tysiąca zabójstw. Prawie
o jedną czwartą wzrosła liczba
napadów ulicznych, a napadów
na pasażerów autobusów
o 10 proc. Z rosnącą falą prze-
stępczości nie radzi sobie poli-
cja, choć na terenie stanu Rio
de Janeiro, obejmującego mia-
sto i okolice, służy 38 tys.
funkcjonariuszy policji zmili-
taryzowanej i 10,5 tys. poli-
cjantów cywilnych.
Tajny raport
FRANCJA. Były wysoki rangą
przedstawiciel francuskich taj-
nych służb (DGSE) Pierre-An-
toine Lorenzi potwierdził
16 bm., że już w styczniu 2001 r.
zamachy z wykorzystaniem
porwanych samolotów ame-
rykańskich linii. Tym samym
potwierdził informacje opub-
likowane przez dziennik „Le
Monde”. Wśród ściśle taj-
nych dokumentów dotyczą-
cych rozpracowywania siatki
Osamy ben Ladena, do któ-
rych dotarli dziennikarze, by-
ła pięciostronicowa notatka
zatytułowana „Plan porwania
samolotu przez radykałów is-
lamskich”. Co ważne, Fran-
cuzi przekazali zdobyte in-
formacje przedstawicielowi
CIA w Paryżu osiem miesię-
cy przed zamachami na
World Trade Center. Lorenzi
podkreślił też, iż nie wiedzia-
no, gdzie i kiedy uderzą ter-
roryści. (w)
ZOSTAŃ ŻOŁNIERZEM ZAWODOWYM
NABÓR DO SŁUŻBY W KORPUSIE
SZEREGOWYCH ZAWODOWYCH
2 Mazowiecka Brygada Saperów w Kazuniu pro-
wadzi nabór do służby wojskowej w korpusie sze-
regowych zawodowych oraz do nadterminowej
zasadniczej służby wojskowej.
WYMAGANIA ZAPEWNIAMY
 Odbyta zasadnicza służba  Wynagrodzenie brutto w wy-
wojskowa sokości 1800 zł (1200 zł dla
 Niekaralność żołnierzy nadterminowych)
 Wykształcenie – min. gimna-  Możliwość awansu i rozwoju
zjum zawodowego
 Bardzo dobry stan zdrowia  Szkolenia specjalistyczne
 Wysoka sprawność fizyczna  Możliwość wyjazdu na misje
 Posiadanie uprawnień specjali- zagraniczne
stycznych będzie mile widziane  Zakwaterowanie
SZCZEGÓŁOWE INFORMACJE MOŻNA UZYSKAĆ POD
NUMEREM TELEFONU 022 686 10 25 LUB 022 686 10 27

nr 17/2007 Polska Zbrojna 59

´
AAAAAAA
SWIAT AAAAAAAA
AUSTRALIA, JAPONIA

TA D E U S Z W RÓ B E L

Układ o współpracy
militarnej pomiędzy
Australią a Japonią wywołał
zaniepokojenie
w niektórych azjatyckich
państwach, choć jego
sygnatariusze zapewniają,
że nie jest on wymierzony
przeciw komukolwiek.

Australia i Japonia zacieśniają współ-

pracę. Trwają negocjacje mające dopro-
wadzić do podpisania umowy o wolnym
handlu. Wymiana handlowa między ty-
mi krajami przekroczyła w 2005 r. 34
mld dolarów. Już w marcu tego roku
w Tokio szefowie rządów obu krajów,

TRZECIE RAMIĘ
John Howard i Shinzo Abe, złożyli pod-
pisy pod układem obronnym. Kluczowe
obszary współpracy w tej dziedzinie to:
działania antyterrorystyczne, przeciw-
działanie proliferacji broni masowego
rażenia, bezpieczeństwo na morzu,
ochrona granic i klęski żywiołowe. Po-
za tym planuje się ćwiczenia japońskich li też premierzy Abe i Howard. Rzecz- noważenia wpływów chińskich rosną-
żołnierzy na australijskich poligonach nik chińskiego resortu spraw zagranicz- cych w regionie. Co prawda układ
i bliską współpracę wywiadowczą. Jed- nych Qin Gang tak je skomentował: w Tokio podpisały dwa kraje, jednak
nak zarówno Tokio, jak i Canberra pod- – Mamy nadzieję, że to, co powiedzie- ułatwi on współpracę w ramach „trój-
kreślają, że ta umowa wojskowa nie jest li, jest prawdą. kąta”: Australia, Ja-
układem o wzajemnej obronie, jaki Ja- Lakoniczność WEDŁUG PROF. ALANA ponia i USA, bo-
ponia zawarła ze Stanami Zjednoczony- jego wypowiedzi wiem Waszyngton
mi. Premier Howard przyznał natomiast, nie była przypad- DUPONTA Z UNIWERSYTETU ma już dwustronne
że teraz jego kraj będzie miał z Japonią kowa. W Pekinie W SYDNEY UKŁAD układy obronne
tak bliskie związki w sferze bezpieczeń- bowiem odnoto- O WSPÓŁPRACY AUSTRALIJSKO- z Tokio i Canberrą.
stwa, jak z żadnym innym państwem, wano, że we Pojawiają się opinie,
„z wyjątkiem USA”. wspólnej dekla- -JAPOŃSKIEJ OZNACZA, IŻ że „trójkąt” chętnie
racji australijsko- „ZAAKCEPTOWANO, by przekształcono
PODEJRZLIWOŚĆ japońskiej wśród w czworokąt, włą-
Zacieśnianie australijsko-japońskich regionalnych za- ŻE REGION AUSTRALII JEST czając do niego naj-
więzi wojskowych odbiło się szerokim grożeń, obok pół- CZĘŚCIĄ AZJI” większą demokrację
echem w Azji, bowiem choć od zakoń- nocnokoreań- świata – Indie.
czenia II wojny światowej minęło ponad skich testów atomowych i rakietowych, Wspomniał o tym minister Alexander
60 lat, w regionie ciągle żyje pamięć wymieniono rosnącą potęgę militarną Downer. Jednak Delhi, choć jest goto-
o tym, co się wówczas zdarzyło. Niektó- Chin. Qin Gang odniósł się do tego nastę- we na bliską współpracę z USA, Au-
re z krajów azjatyckich obawiają się ja- pująco: – Chiny kontynuują pokojową dro- stralią czy Japonią, nie zamierza prze-
pońskiego militaryzmu. Dlatego sygna- gę rozwoju. Modernizacja naszych sił kształcać jej w sojusz.
tariusze układu zapewniają, iż nie jest zbrojnych ma charakter defensywny. Eksperci nie wykluczają, że Pekin,
on wymierzony przeciwko żadnemu Wśród ekspertów wojskowych nie w odpowiedzi na ostatnie posunięcia
krajowi. – Nie jest skierowany przeciw- brakuje opinii, iż pomimo politycznych aliantów USA, jeszcze bardziej przy-
ko Chinom – oświadczył szef australij- zapewnień, zacieśnianie więzi militar- spieszy modernizację i rozbudowę
skiej dyplomacji Alexander Downer. nych pomiędzy krajami, które są bliski- swych sił zbrojnych. Pojawiło się pyta-
Z podobnymi zapewnieniami pospieszy- mi sojusznikami USA, jest próbą zrów- nie, czy Azji nie grozi zimna wojna.

60 Polska Zbrojna nr 17/2007

 FORUM Razem|naprzód
| SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA

JMSDF, MORRIS BIONDI

Japoński niszczyciel Haruna Australijskie samoloty bojowe F/A -18 Hornet

DWIE POTĘGI
AUSTRALIA I JAPONIA nie ma- nej. Flota japońska ma 53,
ją największych sił zbrojnych a australijska 13 dużych na-
w regionie. W sumie jest to oko- wodnych okrętów wojennych.
ło 300 tys. żołnierzy. Jednak ar- Siły podwodne sojuszników li-
mie te uchodzą za jedne z naj- czą 22 jednostki.
nowocześniejszych. Razem Jednak o potędze i znaczeniu
Australia i Japonia mają ponad obu krajów przesądza ekono-
pół tysiąca samolotów bojo- mia. Produkt krajowy brutto
wych, w tym myśliwce F-15 Japonii przekracza 4,5 bln dola-
i F/A-18. Jako państwa rów, w Australii jest w granicach
morskie przykładają 750 mld dolarów. Dlatego kraje
Żołnierze wagę do rozwoju te mogą przeznaczyć na obronę
australijscy

TRÓJKĄTA
Porozumienie wojskowe australijsko-
-japońskie nie wzbudziło również entu-
zjazmu w Korei Południowej. Zwróco-
no tam uwagę, że przy okazji lutowej
wizyty w regionie wiceprezydent USA
Dick Cheney odwiedził Tokio i Canber-
rę, a pominął Seul.
HISTORYCZNA ZMIANA
Również w samej Australii współpra-
ca militarna z Tokio budzi pewne wąt-
pliwości i obawy. Nie zapomniano bo-
wiem o barbarzyńskim traktowaniu au-
stralijskich jeńców czy wykorzystywa-
marynarki wojen-
zapewniali ochronę
kontyngentowi japoń-
skiemu, który zajmo-
wał się odbudową
Iraku
niu seksualnym kobiet z pobitych tere-
nów, wśród których były Australijki.
– To był zatrważający epizod w historii
świata – powiedział w odniesieniu do
tej ostatniej kwestii John Howard. Po-
mijając resentymenty historyczne, nie-
którzy z australijskich polityków boją
się wciągnięcia kraju w problemy pół-
nocno-wschodniej Azji. Dlatego lider
opozycyjnej Partii Pracy Kevin Rudd,
choć opowiada się za bliską współpra-
cą z Japonią, przestrzegał przed zawie-
raniem „pełnego paktu obronnego”.
Zbliżenie z Tokio stanowi element szer-
ponad 55 mld dolarów.
szego programu, którego celem jest po-
większenie grona zaprzyjaźnionych
z Canberrą państw azjatyckich. Według
cytowanego przez BBC prof. Alana Du-
ponta z uniwersytetu w Sydney oznacza
ono, iż „zaakceptowano, że region Austra-
lii jest częścią Azji”. To historyczna zmia-
na, bowiem w przeszłości zasiedlony
przez europejskich emigrantów kraj
utrzymywał duży dystans wobec azjaty-
ckich sąsiadów, a prowadzona w owych
czasach przez Canberrę polityka uważa-
na jest za rasistowską. Nie stało się to
z dnia na dzień. Australijska polityka za-
graniczna ewoluowała od lat 70. Uznano
bowiem, że azjatyckich przyjaciół po-
trzeba nie tylko po to, by zwiększyć swe
bezpieczeństwo, ale również z powodów
ekonomicznych. 

Historia kontaktów
1897 – powstał japoński
konsulat w Sydney
1952 – Australia podpisała
układ pokojowy z San
Francisco; otworzono austra-
lijską ambasadę w Tokio.
1953 – rozpoczęła działal-
AUSTRALIAN DOD (3)
1972 – dwustronna umowa
o współpracy przy pokojo-
wym wykorzystaniu energii
nuklearnej
1976 – podpisano Traktat
o Przyjaźni i Współpracy
1995 – ogłoszono wspólną
nerstwa australijsko-japoń-
skiego
2002 – zapoczątkowano
dwustronne doroczne kon-
sultacje ws. bezpieczeństwa,
w formule „dwa plus dwa”,
z udziałem ministrów spraw

ność ambasada Japonii deklarację o partnerstwie zagranicznych i obrony

w Canberze między Australią 2004 – rozpoczyna się
1957 – pierwsze wizyty sze- a Japonią współpraca wojsk australij-
fów rządów 1997 – przyjęto plan part- skich i japońskich w Iraku

nr 17/2007 Polska Zbrojna 61

TO I OWO

Operacja
„Winda”
W przedświątecznym tygo-
dniu irlandzkie siły zbroj-
ne przeprowadziły niezwykłą
operację uwolnienia sześciu
irlandzkich ministrów. Nie mu-
siano walczyć z terrorystami.
Niemal połowa liczącego 14
członków rządu Irlandii utknę-
ła w windzie. Wysłani przez
ministra obrony żołnierze
uwolnili polityków, którzy spę-
dzili w windzie około pół go-
dziny. Później okazało się, że
nie był to pierwszy taki przy-
padek w liczącej sto lat sie-
dzibie rządu Irlandii. (tw)

56,8%
Czy podoba Ci się nowy kształt
tygodnika „Polska Zbrojna”?

25,5%

11,4%
GRAFIKA: M. KLEKOCIUK

6,3% GAZETA INTERNETOWA REDAKCJI WOJSKOWEJ

„ŻOŁNIERZ POLSKI”: www.zolnierz-polski.pl
tel. CA MON 840 232, 840 868, tel. (0-22) 684 02 32,
tak nie tak, choć bardziej podobała nie mam zdania
(0-22) 684 08 68, e-mail: zolnierz-polski@redakcjawojskowa.pl
mi się stara „PZ”
Z portalu można pobrać artykuły „Polski Zbrojnej” w formacie PDF.

Dyrektor Redakcji Wojskowej TYGODNIK Jacek Szustakowski, tel.: (0-12) 613 17 80,CA MON 131 780; Poznań: Natalia Konopka,
cz.p.o. redaktora naczelnego tel.: (0-61) 857 23 59, CA MON 572 359; Piotr Laskowski, tel.: (0-61) 857 24 46, CA
Aneta Wiśniewska, tel.: (0-22) 684 53 65, 684 56 85, MON 572 446; Wrocław: Bogusław Politowski, tel.: (0-71) 765 38 53, CA MON 653 853;
faks: 684 55 03; CA MON 845 365, 845 685, faks: 845 503; Współpracownicy: Piotr Bernabiuk, Andrzej Jonas, Marcin Kaczmarski, Włodzimierz
sekretariat@redakcjawojskowa.pl www.polska-zbrojna.pl Kaleta, Tadeusz Mitek, Wojciech Piekarski, Aleksander Rawski, Henryk Suchar
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa Dział graficzny: tel.: (0-22) 684 51 70, CA MON 845 170; Marcin Dmowski (kierownik),
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej Monika Klekociuk, Paweł Kępka, Andrzej Witkowski (fotoedytor)
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”: Korekta: tel.: (0-22) 684 03 55, CA MON 840 355; Renata Gromska (kierownik),
Wojciech Kiss-Orski, tel.: (0-22) 684 02 22, CA MON 840 222; Katarzyna Kocoń, Małgorzata Mielcarz, Katarzyna Pietraszek, Joanna Rochowicz
wko@redakcjawojskowa.pl Szef pionu wydawniczego:
Redaktorzy prowadzący: płk Ryszard Choroszy, tel.: (0-22) 684 03 52, CA MON 840 352;
ppłk Lech Mleczko, tel.: (0-22) 684 52 30, CA MON 845 230; ryszard.choroszy@redakcjawojskowa.pl
(0-22) 684 52 13, CA MON 845213; Biuro Reklamy i Marketingu: Adam Niemczak (kierownik) , tel. (0-22) 684 53 87,
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl CA MON 845 387; Joanna Brodowska, Dominika Chodorowska, tel.: (0-22 ) 684 51 80,
Publicyści 684 55 03, faks: (0-22) 684 55 03; reklama@redakcjawojskowa.pl
Warszawa: Artur Bartkiewicz, tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229; Anna Dąbrowska, Prenumerata: RUCH SA, KOLPORTER SA, GARMOND PRESS, GLM.
tel.: (0-22) 684 52 44, CA MON 845 244; mjr Artur Goławski, tel.: (0-22) 684 52 44, CA Informacja: (0-22) 684 04 00
MON 845 244; Sylwia Guzowska, tel.: (0-22) 684 02 32, CA MON 840 232; kpt. Grzegorz Kolportaż i reklamacje: PP DW Bellona – (0-22) 457 04 37, 6879 041, CA MON 879 041
Predel, tel.: (0-22) 684 08 68, CA MON 840 868; Roman Przeciszewski, Druk: Drukarnia Perfekt, ul. Połczyńska 99, Warszawa
tel.: (0-22) 684 52 44, CA MON 845 244; Tadeusz Wróbel, tel.: (0-22) 684 52 44, Numer zamknięto: 17.04.2007 r.
CA MON 845 244; Zdjęcie na okładce: NATO
Fotoreporter: Projekt graficzny: Łukasz Kaugan , CaStudio
Jarosław Wiśniewski, tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229; Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze odzwierciedla stanowisko redakcji. Tekstów
Korespondenci: Bydgoszcz: Krzysztof Wilewski, tel.: (0-52) 378 25 90, CA MON 412 590; niezamówionych redakcja nie zwraca. Zastrzega sobie prawo do skrótów.
Gdynia: kmdr ppor. Mariusz Konarski, tel.: (0-58) 626 62 07, CA MON 266 207; Krzysztof
Wygnał, tel.: (0-58) 626 24 13, CA MON 262 413; Kraków: Magda Kowalska-Sendek, Nakład: 19 500 egz.

Egzemplarze czasopism dostępne w wewnętrznym kolportażu wojskowym są bezpłatne

62 Polska Zbrojna nr 17/2007

 @
GAZETA
INTERNETOWA
REDAKCJI
WOJSKOWEJ
Pierwszy w Polsce
elektroniczny dziennik
o wojsku i dla wojska

PRESS
ENTER WWW.ZOLNIERZ-POLSKI.PL