NR 34 (552) 19 SIERPNIA 2007 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK FORUM: W afgańskich kleszczach str. 10

ISSN 0867-4523
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl

PRACOWNICY WOJSKA: Jak jest, każdy widzi str. 46

SŁUŻBA ZDROWIA: Gdyby choroba wzięła górę str. 20
KULISY: LEOPARDY W ALEJACH str. 28
AAAAAAA AAAAAAAA
W NUMERZE
NASZYM OKIEM

PROMOCJA
PODOFICERSKA
Przez jedenaście miesięcy uczyli się przedmio-
tów ogólnowojskowych, specjalistycznych,
a także etyki, gospodarki rynkowej
w pododdziale, ochrony środowiska i języka an-
gielskiego. Poznawali armię, swój rodzaj wojsk,
trudną sztukę dowodzenia. Zwieńczeniem ich
trudów i wysiłków w Szkole Podoficerskiej
Wojsk Lądowych była uroczysta promocja,
która odbyła się 10 sierpnia
STR. 32

TEMAT NUMERU PRACOWNICY

WOJSKA
KIEDY POLSKA NIE ZGINĘŁA „Za mało, żeby żyć, za dużo, żeby
umrzeć” – hasło tegorocznej
Gdy Winston Churchill z uznaniem wyrażał
kwietniowej manifestacji
się o polskich lotnikach, komplementując
pracowników wojska wciąż
ich słowami: „jeszcze nigdy tak wielu nie
pozostaje aktualne. Tym bardziej
zawdzięczało tak wiele tak nielicznym”,
że ok. 32 proc. z 50-tysięcznej
odrobinę mijał się z prawdą. W 1940 r. grupy zawodowej to osoby żyjące
Polacy ocalili tylko Wielką Brytanię. na granicy ubóstwa
W 1920 r. najprawdopodobniej uratowali
całą Europę STR. 4 STR. 46 WOJSKO PZL-130
ORLIK JESZCZE
FORUM MISJE
POWALCZY
W AFGAŃSKICH KLESZCZACH Tegoroczne lato to bardzo pracowity
Niechęć części państw NATO do wspierania czas dla żołnierzy z Radomia.
misji w Afganistanie objawia się bolesnym W tamtejszym ośrodku szkolenia
brakiem sił do walki z talibami. Na dodatek lotniczego trenują kandydaci na
mająca dbać o bezpieczeństwo obywateli przyszłych wojskowych pilotów,
afgańska policja i nieliczne siły zbrojne są a do tego loty wznowił zespół
skorumpowane i niewyszkolone STR. 10 akrobacyjny Orlik STR. 16

TYGODNIK
www.polska-zbrojna.pl
Dyrektor Redakcji Wojskowej
Redaktor naczelny
Artur Bartkiewicz, tel.: (0-22) 684 53 65,
684 56 85, faks: 684 55 03; CA MON 845
365, 845 685, faks: 845 503;
sekretariat@redakcjawojskowa.pl
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”:
Wojciech Kiss-Orski, tel.: (0-22) 684 02 22,
CA MON 840 222;
wko@redakcjawojskowa.pl
Redaktorzy prowadzący:
mjr Artur Goławski , tel.: (0-22) 684 52 30,
CA MON 845 230; Aneta Wiśniewska,
(0-22) 684 52 13, CA MON 845213;
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Publicyści:
Warszawa: Norbert Bączyk, Piotr
Bernabiuk, tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON
845 229; Anna Dąbrowska, tel.: (0-22)
684 52 44, CA MON 845 244; Paulina
Glińska, tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON
845 229; Sylwia Guzowska, tel.: (0-22)
684 02 32, CA MON 840 232; kpt.
Grzegorz Predel, tel.: (0-22) 684 08 68,
CA MON 840 868; Roman Przeciszewski,
tel.: (0-22) 684 52 44, CA MON 845 244;
Tadeusz Wróbel, tel.: (0-22) 684 52 44,
CA MON 845 244; Bydgoszcz: Krzysztof
Egzemplarze czasopism dostępne w wewnętrznym kolportażu wojskowym są bezpłatne
Wilewski, tel.: (0-52) 378 25 90, CA MON
415 200; Gdynia: kmdr ppor. Mariusz
Konarski, tel.: (0-58) 626 62 07, CA MON
266 207; Krzysztof Wygnał, tel.: (0-58)
626 24 13, CA MON 262 413; Kraków:
Magdalena Kowalska-Sendek, Jacek
Szustakowski, tel.: (0-12) 613 17 80,CA
MON 131 780; Poznań: Piotr Laskowski,
tel.: (0-61) 857 24 46, CA MON 572 446;
Wrocław: Bogusław Politowski, tel.: (0-71)
765 38 53, CA MON 653 853;
Fotoreporter:
Jarosław Wiśniewski,
tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229;
Współpracownicy:
Andrzej Jonas, Krzysztof Głowacki, Marcin
Kaczmarski, Włodzimierz Kaleta, Stanisław
Koziej, Tadeusz Mitek, Wojciech Piekarski,
Aleksander Rawski, Henryk Suchar
Dział graficzny:
tel.: (0-22) 684 51 70, CA MON 845 170;
Marcin Dmowski (kierownik), Monika
Klekociuk, Paweł Kępka, Andrzej Witkowski
Opracowanie stylistyczne:
tel.: (0-22) 684 03 55, CA MON 840 355;
Renata Gromska (kierownik),
Katarzyna Kocoń, Małgorzata Mielcarz,
Aleksandra Ogłoza, Katarzyna Pietraszek,
Joanna Rochowicz
Biuro Reklamy i Marketingu:
Adam Niemczak (kierownik) ,
tel. (0-22) 684 53 87, 684 51 80,
684 55 03, faks: (0-22), CA MON 845 387;
Joanna Brodowska, tel.: (0-22 ) 684 51 80;
reklama@redakcjawojskowa.pl

2 Polska Zbrojna nr 34/2007

 REDAKTOR
NACZELNY
Artur Bartkiewicz

Szable w dłoń
„S zable do boju, lance w dłoń. Bolszewika – goń, goń, goń!” – tak 87 lat temu zagrzewa-
li się do boju polscy ułani. Słowa piosenki ostatecznie zostały przekute w rzeczywistość.
Młode państwo polskie odparło sowiecki najazd. Rocznica tego wydarzenia jest dziś obcho-
WOJSKA LĄDOWE dzona jako Święto Wojska Polskiego, które należy do najważniejszych – obok narodowego
ŁZY I POWRÓT Święta Niepodległości i Święta Konstytucji 3 Maja – świąt państwowych w Polsce. Mimo że od
czasów, kiedy kształt granic i istnienie naszego kraju zależały od krwi przelewanej na polach
DO NORMALNOŚCI bitew rozsianych po całym świecie, minęło kilkadziesiąt lat, Polacy wciąż pamiętają, jak wiel-
ką rolę odegrali żołnierze w historii naszego kraju. Symbolem wolności państwa jest dla nas
VIII zmiana PKW Irak powróciła do
nieustannie żołnierz z orłem na czapce.
kraju. Na wrocławskim lotnisku 15 sierpnia to dobry moment na refleksję nad polską armią i zadanie sobie pytania, jakie dziś
Strachowice, gdzie lądowały jest nasze wojsko. Na pierwszy rzut oka sytuacja nie jest zła. Armia ma ogromny kredyt zaufa-
samoloty z polskimi żołnierzami, nia – siedmiu na dziesięciu Polaków deklaruje, że myśli ciepło o polskich żołnierzach. O takiej
wylało się wiele łez STR. 34 popularności większość innych instytucji publicznych może tylko pomarzyć. Polscy żołnierze
codziennie zdają na piątkę egzamin z gotowości bojowej na trudnych misjach w Iraku i Afga-
MARYNARKA WOJENNA nistanie, chwaleni są również za aktywność w Kosowie, Bośni i Hercegowinie, Syrii czy Liba-
nie. Sprzęt armii, wbrew docinkom sceptyków, jest modernizowany, o czym świadczą nie tylko
PSIA WACHTA zakupy myśliwców czy KTO, ale również znacznie mniej spektakularna poprawa w zakresie
wyposażenia indywidualnego żołnierzy. Jednym słowem – sielanka. Czy aby na pewno? Nie-
Rodan, Banan, Zadra i Kastor stety, jest i druga strona medalu. Polacy armii ufają, ale na służbę w wojsku patrzą z przymru-
służą w Bazie Technicznej żeniem oka. Przed II wojną światową o karierze oficera, ba, podoficera wielu mogło tylko po-
Marynarki Wojennej. Każdy marzyć. Dziś brakuje chętnych do wkładania polskiego munduru. Młodzi Polacy wolą spraw-
z nich ma tam budę i miskę dzać się w biznesie albo zasilać szeregi PKW Irlandia. Otwarcie granic związane z przystąpie-
niem Polski do Unii Europejskiej postawiło szybką profesjonalizację polskiej armii pod zna-
świeżej wody. W dobie
kiem zapytania. Wszyscy znamy powiedzenie, że jeśli nie wiadomo, o co chodzi,
wszechobecnej elektroniki, z całą pewnością chodzi o pieniądze. Ale czy tylko o pieniądze?
czujników i kamer jednostki Chyba jednak nie – gdyby tak było, w Polsce już dawno zabrakłoby rąk do pracy, bo proste
wojskowe nie zrezygnowały przeliczniki są dla naszego kraju bezwzględne; jeszcze długo poziom życia w krajach starej
z usług najlepszego UE będzie wyższy niż u nas. Jednak pieniądze to nie wszystko – poza tym, wbrew narzeka-
przyjaciela człowieka, niom, żołnierze zawodowi na tle innych profesji naprawdę nie są finansowymi outsiderami.
Fakt – żołnierz armii amerykańskiej zarabia kilka razy więcej, ale np. dziennikarz w USA też
psa STR. 38
zarabia przeciętnie pięć razy więcej niż w Polsce. A jednak my piszemy tutaj.
Pieniądze to naprawdę nie wszystko. Problemem dzisiejszej armii jest w dużej mierze odziedzi-
czony po PRL-u obraz wojskowej rzeczywistości. Mimo że żyjemy w wolnej Polsce od 17 lat,
w cywilu wciąż z przekąsem przypomina się porzekadło, że „nie matura, lecz chęć szczera zro-
Prenumerata: bi z ciebie oficera”. Armię postrzega się jako skostniałą biurokrację, odporną na zmiany
RUCH SA, KOLPORTER SA, Garmond PRESS, GLM. i upływ czasu. Swego rodzaju państwo w państwie, w którym wszystko jest „po linii i na ba-
Informacja: (0-22) 684 04 00
zie”. W którym codzienność polega na wykonywaniu sprzecznych z logiką rozkazów. Na ar-
Kolportaż i reklamacje:
PP DW Bellona – (0-22) 457 04 37, mię wciąż zbyt często patrzy się z zewnątrz przez pryzmat głośnej niegdyś „Samowolki” Felik-
6879 041, CA MON 879 041 sa Falka. Do takiej armii chętni nie będą się garnąć.
Druk: Drukarnia Perfekt, ul. Połczyńska 99, Warszawa Czy możemy to zmienić? W dużej mierze – tak. Musimy jednak pamiętać, że poza wojskiem
Numer zamknięto: 13.08 .2007 r. jest jeszcze inny świat. I on się zmienia. Kiedyś w prywatnych korporacjach obowiązywała za-
Zdjęcie na okładce: M. Kluczyński/M. Dmowski sada: szef ma zawsze rację. Dziś, w dobie szybkiego postępu technologicznego, którego jeden
Projekt graficzny: Łukasz Kaugan , CaStudio człowiek nie jest w stanie objąć, szef zmienia się w menedżera, który zanim przedstawi swoją
rację, słucha podopiecznych, często znacznie bardziej kompetentnych niż on. Kiedyś ideałem
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze
porządku była organizacja biurokratyczna, w której wykonanie każdej czynności potwierdza-
odzwierciedla stanowisko redakcji.
Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca. no toną wypełnionych formularzy. Dziś, kiedy trzeba działać szybko, normą staje się zadanio-
Zastrzega sobie prawo do skrótów. wa i elastyczna organizacja pracy. Kiedyś, kiedy media były znacznie słabsze niż dziś, każda
grupa zawodowa mogła niemal bez przerwy posługiwać się swoim żargonem – dziś w kontak-
tach ze światem zewnętrznym trzeba mówić językiem, który zrozumie przeciętny Kowalski.
Proste? Proste. A to klucz do sukcesu. Dlatego w dniu Święta Wojska Polskiego życzę nam
wszystkim – żołnierzom i pracownikom wojska, aby armia, w której służymy, stała się instytu-
Nakład: 20 000 egz. cją na miarę XXI w. „Szable do boju, lance w dłoń. Rzeczywistość – goń, goń, goń!”.

nr 34/2007 Polska Zbrojna 3

TEMAT NUMERU
W historii Polski trudno jest znaleźć dru-
gą zwycięską bitwę o tak ogromnym zna-
czeniu. Ze zwycięstwem odniesionym na
przedpolach Warszawy równać się może
chyba tylko wiktoria wiedeńska króla Ja-
na III Sobieskiego, która powstrzymała
tryumfalny marsz wojsk tureckich w głąb
starego kontynentu. Wtedy jednak polscy
husarze wzięli udział w bitwie jako ele-
ment chrześcijańskiej koalicji. Nad Wisłą, Gdyby Zachód
w 1920 r. walczyliśmy sami, bo trudno za rozumiał interesy Polski,
realne wsparcie uznać obecność małej gru- bolszewicy zostaliby pokonani
py francuskich doradców wojskowych. i mocarstwo stanowiące przez
ponad siedemdziesiąt lat
Dziki wschód największe zagrożenie dla
W latach 1919–1920 sytuacja młodej wolnego świata nigdy by
Rzeczypospolitej na jej wschodniej grani- nie powstało.
cy była dość problematyczna. O ile kształt
granicy zachodniej można było negocjo-
wać metodami dyplomatycznymi podczas
konferencji wersalskiej, o tyle w kwestii

Kiedy Winston Churchill z uznaniem wyrażał

się o polskich lotnikach, komplementując ich
słowami: „jeszcze nigdy tak wielu nie
zawdzięczało tak wiele tak nielicznym”,
odrobinę mijał się z prawdą. W 1940 r. Polacy
ocalili tylko Wielką Brytanię. W 1920 roku
najprawdopodobniej uratowali całą Europę.

Kiedy Polska
wschodniej granicy nie było za bardzo
z kim negocjować. Biała, carska Rosja nie
miała już faktycznie żadnej kontroli nad
krajem, a władze bolszewickie, nieuzna-
wane przez kraje Europy Zachodniej, nie

były stroną wersalskich negocjacji. Dlate-
go też Polska musiała wziąć sprawy zwią-
zane z ustaleniem granicy wschodniej we
własne ręce. Zasada była prosta – tam
gdzie stanęła stopa polskiego żołnierza,
tam była Polska.
Wbrew pozorom w 1919 r. większe za-
grożenie dla Polski od walczących o wła-
dzę bolszewików stanowiło odrodzenie ca-
ratu. Rosja carska była bowiem sojuszni-
kiem mocarstw zwycięskich – Francji
i Anglii, a jednocześnie dość sceptycznie
podchodziła do kwestii niepodległości Pol-
ski. Było tajemnicą poliszynela, że carscy
dyplomaci, z cichym poparciem Francu-
zów, nie chcieli nawet słyszeć o wschod-
niej granicy Polski wykraczającej poza li-
nię Bugu, a najchętniej widzieliby nasz
kraj okrojony do napoleońskiego Księstwa
Warszawskiego. To m.in. dlatego w 1919 r.
marszałek Piłsudski zawarł rozejm z bol-
szewikami i mimo nacisków Zachodu od-
mówił wsparcia „białych” w toczącej się
w tym kraju wojnie domowej. Być może
gdyby Zachód rozumiał wówczas intere-
nie zginęła
A R T U R B AT K I E W I C Z
sy Polski, bolszewicy, którzy wciąż wal-
czyli o kontrolę nad krajem, zostaliby po-
konani i mocarstwo stanowiące przez po-
nad siedemdziesiąt lat największe zagro-
żenie dla wolnego świata nigdy by nie po-
wstało. Stało się jednak inaczej.
Od euforii do dramatu
Rok później sytuacja była już zupełnie
inna. Rządy komisarzy ludowych umoc-
niły się i Lenin, wbrew przedrewolucyj-
nym deklaracjom o samostanowieniu na-
rodów i komunistycznym raju bez wojen,
zaczął poważnie myśleć o eksporcie rewo-
lucji. Kluczem do zajęcia Europy miało być
połączenie się z komunistami niemiecki-
mi, którzy w tym czasie walczyli o władzę
w Niemczech. Na drodze do spełnienia ma-
rzenia, o którym wiek wcześniej pisał
Marks, stanęła Polska.
Aby uprzedzić atak, na początku 1920 r.
marszałek Piłsudski po negocjacjach
z ukraińskimi narodowcami postanowił
rozpocząć ofensywę na Ukrainie. Jak prze-
konują historycy, liczył przy tym, że bol-
szewicy będą starali się go powstrzymać
i do decydującej bitwy dojdzie z dala od
serca polskiego państwa. Bolszewicy jed-
nak koncentrowali siły na północ od nacie-
rających wojsk polskich. To m.in. dlatego
w kwietniu bez większych walk Polacy
zajęli Kijów.
W tym momencie doszło do dramatycz-
nego zwrotu – ofensywę rozpoczęli bolsze-
wicy. Wojsku polskiemu groziło, że zosta-
nie okrążone i odcięte od dróg aprowiza-

4 Polska Zbrojna nr 34/2007


Pociag pancerny „Pierwszy Marszalek” zdobyty przez Wojsko Polskie w 1920 r.
cji. Rozpoczął się dramatyczny odwrót. Eu-
ropa Zachodnia z rosnącym przerażeniem
obserwowała jak komunistyczna rewolucja
zbliża się do jej bram. Zamiast jednak wes-
przeć Polskę militarnie, zaczęto z bolsze-
wikami negocjować. Efektem tego było po-
wstanie koncepcji tzw. linii Curzona, we-
dług której wojna miała się zakończyć usta-
nowieniem granicy polsko-sowieckiej na
Bugu i częściową demilitaryzacją Rzeczy-
pospolitej. Dla Polski oznaczałoby to wy-
rok śmierci – bolszewicy zdążyli już kilka
razy zademonstrować, że jakiekolwiek
traktaty mają dla nich wartość mniejszą
niż papier, na którym zostały sporządzo-
ne. Przyjęcie warunków wynegocjowa-
nych w belgijskim Spa skończyłoby się
zapewne tym, że po kilku miesiącach po-
koju Rosja Sowiecka wznowiłaby ofensy-
wę. Polska warunki odrzuciła.
Pycha ukarana
„Jak jednolity, niewzruszony mur sta-
nąć musimy do oporu. O piersi całego na-
rodu rozbić się ma nawała bolszewizmu.
Jedność, zgoda i wytężona praca niech
skupią nas wszystkich dla wspólnej spra-
wy! Żołnierz polski, krwią broczący na
froncie, musi mieć to przeświadczenie, iż
nr 34/2007
W bitwie warszawskiej
największe siły polskie
skoncentrowano za
Wieprzem. Licząca
ok. 46 tys. żołnierzy
grupa uderzeniowa
złożona była z najlep-
szych dywizji legiono-
wych i wielkopolskich.
stoi za nim cały naród, każdej chwili go-
towy przyjść mu z pomocą. Chwila taka
nadeszła” – pisał 3 sierpnia 1920 r. w ode-
zwie do polskiego narodu Naczelnik Pań-
stwa i Naczelny Wódz marszałek Józef
Piłsudski. Sytuacja wydawała się bezna-
dziejna. Wtedy jednak doszło do rzadko
spotykanej w historii mobilizacji. Na-
miastkę jej możemy znaleźć w „Przed-
wiośniu” Stefana Żeromskiego, gdzie wi-
dzimy, jak komunizujący Cezary Baryka
wstępuje w szeregi armii „pańskiej” Pol-
ski broniąc jej przed najazdem armii ro-
botniczo-chłopskiej. Niepodległa Polska
okazała się dla naszych przodków waż-
niejsza niż spory i niesnaski polityczne.
Ramię w ramię walczyli o Warszawę so-
cjaliści i narodowcy.
O samej bitwie warszawskiej napisano
już tomy, o jej decydującym epizodzie
można też przeczytać w innej części tego
numeru „Polski Zbrojnej”. Bolszewików
zgubiły w dużej mierze pewność siebie
i brak wojskowej dyscypliny. Wbrew roz-
kazom sowieccy dowódcy, w euforii wy-
nikającej z łatwo dotychczas odnoszonych
zwycięstw, znacznie rozciągnęli front,
który zaczynał się na północy, kilkadzie-
siąt kilometrów na zachód od Warszawy,
a na południu zatrzymał się pod Lwowem.
Poza tym każdy z dowódców sowieckich
chciał mieć jak największe udziały w zwy-
cięstwie i niektórzy odmawiali (sic!) prze-
kazania swoich jednostek Michaiłowi Tu-
chaczewskiemu w decydującym momen-
cie bitwy. Udana kontrofensywa znad
Wieprza przerwała tę szeroką linię i spo-
wodowała, że tym razem groźba okrąże-
nia zawisła przed całym północnym
skrzydłem armii bolszewickiej. Bolszewi-
cy zostaliby w tym miejscu całkowicie
rozbici, gdyby nie przychylność Niemiec,
którzy pozwolili wycofującym się woj-
skom sowieckim przejść przez teren Prus
Wschodnich, nie rozbrajając ani nie inter-
nując bolszewickich żołnierzy.
Obrońcy Europy
Dlaczego wynik bitwy warszawskiej był
tak ważny, że ambasador brytyjski w War-
szawie nazwał ją „osiemnastą decydują-
cą bitwą w dziejach świata”? Dla ówczes-
nej Polski bitwa o Warszawę była swoi-
stym „być, albo nie być”. Gdyby stolica
upadła, bolszewicy natychmiast „zainsta-
lowaliby” tu komunistyczny rząd polski,
który prawdopodobnie ogłosiłby powsta-
nie Polskiej Republiki Rad i włączył ją do
tworzącego się Związku Sowieckiego. Po
zaledwie dwóch latach Polska straciłaby
niepodległość. Ale śmiertelne zagrożenie
zawisłoby wtedy również nad Europą.
Bolszewicy wkroczyliby wówczas do
ogarniętych powojennym chaosem Nie-
miec, wsparli tamtejszych – bardzo sil-
nych w tym czasie – komunistów i dopro-
wadzili do powstania komunistycznych
Niemiec wciąż jeszcze posiadających
ogromny potencjał przemysłowy i mili-
tarny. Rewolucyjnej armii niemiecko-so-
wieckiej z całą pewnością nie zdołałaby
się oprzeć Francja, która poniosła ogrom-
ne straty w I wojnie światowej, ani tym
bardziej inne mniejsze europejskie pań-
stwa (zwłaszcza że niektóre – tak jak cho-
ciażby Węgry – same były zagrożone
przewrotem komunistycznym). Komu-
nizm rozlałby się szerokim strumieniem
od Władywostoku po Gibraltar. Dla Eu-
ropy byłaby to ekonomiczna i społeczna
tragedia. Na Ukrainie prowadzona terro-
rystycznymi metodami kolektywizacja
pochłonęła być może nawet 10 mln ofiar.
Ile ofiar pochłonęłaby kolektywizacja
ogólnoeuropejska? Jakie rozmiary osiąg-
nąłby stalinowski terror w skali całej Eu-
ropy? Jakie byłyby koszty walki z nieludz-
kim ustrojem w skali całego kontynentu?
Dzięki Polsce, dzięki setkom tysięcy
ochotników, którzy w tych trudnych chwi-
lach bez słowa sprzeciwu przywdziewali
mundury młodej polskiej armii, są to py-
tania czysto hipotetyczne. 
Polska Zbrojna 5
WYDARZENIA ZAPIS

Ż ołnierzom składam
życzenia najprost-
sze, ale najważniejsze
– żołnierskiego szczęś-
cia, które jest niezbędne w tej
profesji. Szczególne słowa kie-
ruję do Państwa rodzin. Służba
wojskowa to nie tylko zawód,
ona wymaga wyrzeczeń.
Waszym najbliższym życzę więc
wytrwałości i optymizmu, gdy je-
steście na misjach czy poligo-
nach. Wierzę, że po Waszym po-
wrocie najbliżsi będą dumni
z ludzi, którzy dla wspólnego
bezpieczeństwa narażają zdro-
wie i życie. Święto Wojska
Polskiego jest okazją do powtó-
rzenia odpowiedzi na pytanie:
po co nam wojsko? Nasi żołnie-
rze służą na niezwykle ciężkich,
najtrudniejszych od zakończe-
nia II wojny światowej, misjach
Nominacje generalskie
Z okazji Święta Wojska Polskiego osiemnastu oficerów polskiej armii otrzymało
z rąk prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, na wniosek ministra obrony Aleksandra Szczygło,
nominacje na stopnie generalskie.
T rzy generalskie gwiazdki przypiął gen. dyw.
Andrzej Błasik. Na stopień generała dywizji mia-
nował prezydent gen. bryg. Romana Polko i gen. bryg.
Natomiast na stopień kontradmirała zostali mianowa-
ni kmdr Ryszard Demczuk, kmdr Waldemar Głusz-
ko, kmdr Stanisław Zarychta i kmdr Jarosław Zyg-
Krzysztofa Załęskiego. Pierwsze generalskie lampa- munt. Ponadto gen. broni Bronisław Kwiatkowski zo-
sy otrzymali płk Janusz Adamczak, płk Tomasz Bąk, stał wyznaczony na stanowisko dowódcy operacyjne-
płk Zbyszek Czerwiński, płk Mieczysław Gocuł, go sił zbrojnych, a płk Zbigniew Tłok-Kosowski objął
płk Andrzej Knap, płk Andrzej Przekwas, płk Jan Raj- funkcję szefa Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych
chel, płk Andrzej Sobieraj, płk Sławomir Szczepaniak, w miejsce zwolnionego z tego stanowiska gen. dyw.
płk Adam Świerkocz i płk Zbigniew Tłok-Kosowski. Zbigniewa Głowienki. (ann)
trwał na posterunku, oczekując na
pomoc medyczną. – Nie czuję się
bohaterem. Każdy żołnierz zrobił-
by na moim miejscu to samo
– skwitował swój czyn sierż. Men-
del. Także st. kpr. Sawicki jest zda-
nia, że zachował się tak, jak każdy
wojskowy powinien się zachować,

w Iraku i Afganistanie. Ludzie
z biało-czerwonymi flagami na
mundurach dbają także o bez-
pieczeństwo mieszkańców
Libanu, Kosowa, Bośni, Wzgórz
Golan. Za granicą służy 3,5 ty-
siąca Polaków.
Polska jako duży kraj, mający
ambicje być ważnym
w Europie, powinna angażo-
wać wojsko w podnoszenie
międzynarodowego bezpie-
czeństwa. To wynika z na-
szych zobowiązań wobec
Organizacji Narodów
Zjednoczonych, UE i sojuszu
północnoatlantyckiego. Ale
jest też bardzo ludzki wymiar
Żołnierze
z honorem
Ż ołnierze powinni być dumni
ze swojej służby w Iraku – po-
wiedział minister Aleksander
Szczygło, przedstawiając sierż. Ar-
kadiusza Mendla (z prawej)
z 2 Brygady Saperów i st. kpr. Ma-
riusza Sawickiego z 3 Batalionu
JAROSAW WIŚNIEWSKI
Rozpoznawczego 16 Dywizji
Zmechanizowanej – wyróżnio-
nych wpisem do Księgi Honoro-
wej MON. Minister podkreślił, że
ich odwaga i wykonywanie zadań
w niezwykle trudnych warunkach
misji irackiej są godne najwyższe-
go uznania. Sierż. Mendel na wy-
różnienie zapracował, ratując z na-
rażeniem własnego życia rannego
kolegę. Natomiast st. kpr. Sawicki,
mimo że odniósł ciężkie rany, wy-
wykonując zadanie bojowe. Do
księgi honorowej zostali wpisani
14 bm. także st. sierż. Tomasz
Murkowski, zabity w ataku na kon-
wój w listopadzie ub.r. w Iraku,
kpr. Piotr Nita, który zginął w lu-
tym br. wskutek eksplozji miny pu-
łapki, i kpr. Tomasz Jura, zabity
w kwietniu br. przez kolejną minę-
pułapkę. Uhonorowani zostali tak-
że dowódcy – m.in. Korpusu Zme-
chanizowanego gen. dyw. Włodzi-
mierz Potasiński, organizator szko-
lenia lotniczego gen. bryg. pil. Ta-
deusz Kuziora i dowódca okrętu
podwodnego „Bielik” kmdr por.
Sławomir Wiśniewski. (ATU)

tego zaangażowania. Nasi ro-
dacy ginęli w zamachach
w Nowym Jorku, w Londynie
czy Madrycie. Dlatego musimy
powstrzymać terrorystów! Jest
to szczególnie aktualne w cza-
sach, gdy bez żadnych ograni-
czeń wyjeżdżamy do pracy na
drugi koniec Europy, a wypo-
czywamy w najdalszych zakąt-
kach globu.
Okopanie się między Bugiem
a Odrą nie zapewni nam bez-
pieczeństwa. Jako żołnierze
walczycie z międzynarodowym
terroryzmem i dzięki temu dba-
cie Państwo o przyszłość Polski
i Polaków. Z wyrazami głębokie-
go szacunku
Aleksander Szczygło,
minister obrony narodowej
W drodze do gwiazdek
ogólnowojskowym – 113 miejsc,
rakietowym i artylerii – 27, prze-
ciwlotniczym – 20. Natomiast
Wyższe szkoły wojskowe nie mogły w tym roku w Wojskowej Akademii Technicz-
narzekać na brak zainteresowania ofertą edukacyjną nej czekało 186 indeksów na ośmiu
dla przyszłych żołnierzy. kierunkach – elektronika i teleko-
munikacja – 50, mechatronika –
51, budownictwo oraz mechanika
N a stacjonarne studia rekru-
tację prowadziły cztery
uczelnie. Wyższa Szkoła Oficer-
a nawigatorami naprowadzania
– 13 (dwie panie). Akademia Ma-
rynarki Wojennej też znalazła
i budowa maszyn – po siedem,
geodezja i kartografia – 21, lotni-
ctwo i kosmonautyka – pięć, logi-
ska Sił Powietrznych przygoto- chętnych na wszystkie 45 miejsc styka – 30 oraz o połowę mniej na
wała dla maturzystów 90 miejsc. – 30 na wydziale nawigacji chemii. Zarejestrowało się 527
Zapełniono wszystkie – wnioski i uzbrojenia okrętowego i 15 na kandydatów (w tym 68 kobiet
złożyło ponad 400 osób, w tym wydziale mechaniczno-elek- i 15 żołnierzy), przyjęto 186 osób,
blisko 50 kobiet. Pilotami samo- trycznym na kierunku mechani- wśród których znalazło się 18 pań
lotów zostaną 32 osoby – w tym ka i budowa maszyn. Na nawiga- i pięciu wojskowych.
siedem pań, śmigłowców – 26 cję dostało się dziewięć pań, a na Wszędzie przyszli podchorążo-
(dwie dziewczyny), kontrolera- mechanikę trzy. WSO Wojsk Lą- wie musieli zdać test z WF i odbyć
mi ruchu lotniczego – 19 mło- dowych prowadziła rekrutację na rozmowę kwalifikacyjną stwier-
dych ludzi, w tym trzy kobiety, studia I stopnia w korpusach: dzającą predyspozycje do studiów

6 Polska Zbrojna nr 34/2007

 Bagienny Katorżnik
ROWY melioracyjne, bagna
i zalane podlery – tak wyglą-
15 sierpnia
1920 r. to wy-
jątkowa data w histo-
dała blisko siedmiokilometro- rii, dzień szczególnej
wa trasa trzeciego „Biegu chwały oręża polskiego – bitwy
Katorżnika” zorganizowanego warszawskiej, która ocaliła nie-

WOJCIECH KALISZCZAK
11–12 bm. w Kokotku k. podległość odrodzonego pań-
Lublińca przez Wojskowy Klub
Biegacza „Meta” i 1 Pułk Rosomak stwa. Heroizm tamtych dni jest
źródłem głębokiego patriotycz-
Specjalny Komandosów
z Lublińca. Wystartowało po-
nad 500 osób. Rozegrano też
na minie nego przekazu i wzorem cnót
oraz wartości kształtujących
postawy współczesnych żołnie-
konkurencję Galernik Team,
w której triumfowała drużyna
Sztabu Generalnego WP,
T ransporter opancerzony Roso-
mak wjechał w Afganistanie
na minę. Pojazd został uszkodzo-
minę, która uszkodziła koło. Nie
udało się też uruchomić ponownie
silnika wozu. Wezwano specjali-
rzy. Obchodzone co roku w tym
dniu, dla upamiętnienia zwy-
cięskich zmagań, Święto
ny, na szczęście żaden z jadących styczny sprzęt z bazy Sharan, któ- Wojska Polskiego to najlepszy
nim polskich żołnierzy nie ucier- ry doholował uszkodzony pojazd. czas na podziękowanie oraz
piał. Zdarzyło się to 11 bm., kiedy Rosomak był jednym z transporte- uhonorowanie wszystkich, któ-
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

polsko-amerykański patrol, wraca- rów, na którym zainstalowano już rzy sumienną służbą i pracą
jący do bazy Sharan po rozbroje- dodatkowy stalowo-kompozytowy wnoszą niezaprzeczalny wkład
niu miny pułapki, został ostrzela- pancerz. W bazach w Afganista- w umacnianie obronności, da-
ny z broni ręcznej. Zgodnie z pro- nie trwa właśnie montowanie na jąc dowód oddania Polsce.
cedurami w miejsce ostrzału wy- transporterach dodatkowych pan- Wyrazy najwyższego uznania
przed reprezentacją serwisu ruszył patrol sił szybkiego reago- cerzy, które ma się zakończyć kieruję pod adresem tych, któ-
maratonypolskie.pl i Drużyną wania. KTO Rosomak najechał na w ciągu dwóch tygodni. (ATU) rzy żołnierski mundur noszą na
Podkowy. Drużyna „Polski co dzień. Służba to nie tylko za-
Zbrojnej” zajęła 13 miejsce Z BBN do MSWiA szczyt i przywilej, ale przede
spośród 17 startujących.
Natomiast team MON był
czwarty, a Biura
D otychczasowy szef Biura
Bezpieczeństwa Narodowego
Władysław Stasiak objął 8 bm. sta-
wszystkim poświęcenie.
Dziękuję za codzienny wysiłek
oraz sumienność, z jaką strze-
Bezpieczeństwa Narodowego nowisko ministra spraw wewnętrz- żecie bezpieczeństwa Ojczyzny.
– 14. – Bieg i wysiłek, jaki nych i administracji po dymisji Szczególnie pozdrawiam
trzeba włożyć w pokonanie te- wcześniejszego ministra wszystkich żołnierzy wypełnia-
IEWSKI

go dystansu, pokazuje, jak Janusza Kaczmarka. Obowiązki jących obowiązki poza granica-
trudna jest służba żołnierzy szefa BBN-u pełni teraz dotychcza- mi kraju. Doceniając Wasz trud
N
AW WIŚ

jednostek specjalnych. – po- sowy jego zastępca – gen. bryg. i profesjonalizm, życzę wytrwa-
wiedział minister Aleksander Roman Polko. Na razie nie wiado- łości, satysfakcji z realizacji za-
JAROSŁ

Szczygło, wręczając podkowy
najlepszym biegaczom. (ad)
na uczelni wojskowej oraz moty-
wacje do zawodu oficera. Pozosta-
łe etapy egzaminu były różne. Na
WAT kandydaci na żołnierzy za-
wodowych nie zdawali już żadnych
innych egzaminów, otrzymywali
tylko punkty za oceny uzyskane
w czasie egzaminu maturalnego
lub – w przypadku, gdy nie zda-
wali danego przedmiotu na matu-
rze – oceny końcowe ze szkoły
średniej. Pod uwagę była brana
matematyka, fizyka z astronomią,
chemia, język angielski i polski.
Dla walczących o powołanie do
służby kandydackiej w Akademii
Marynarki Wojennej liczyły się
stopnie maturalne z matematyki
oraz angielskiego. Ci, którzy ta-
kiej matury nie zdawali, musieli
przystąpić do testów z tych przed-
mo, kto na stałe zasiądzie w fotelu
szefa biura. (ad)
miotów. Natomiast w WSOWLąd
brano pod uwagę ocenę z matema-
tyki – z matury lub egzaminu,
wszyscy zdawali też język angiel-
ski na poziomie SPJ 2121. Dębliń-
ska szkoła przewidziała testy z ma-
tematyki i fizyki lub punkty z tych
przedmiotów na nowej maturze
oraz test z angielskiego na pozio-
mie SPJ 2121. Tutaj pod uwagę
brano także dorobek lotniczy.
Trochę mniej chętnych zgłasza-
ło się na roczne studium oficerskie
dla absolwentów wyższych uczel-
ni. Tylko w WSOSP na 91 miejsc
w korpusie lotnictwa (w specjalno-
ści inżynieryjno-lotniczej), radio-
technicznym i przeciwlotniczym
wnioski złożyło 210 osób (w tym
50 kobiet). Zapełniono wszystkie
miejsca, przy tym dostało się
dań oraz szczęśliwego powrotu
do domu.
Oddaję hołd wszystkim pole-
głym żołnierzom, którym przy-
26 pań. Dęblińska szkoła przewi- szło ponieść najwyższą ofiarę
duje natomiast dodatkową rekru- życia podczas służby. Pamięć
tację absolwentów wyższych o Nich pozostanie na zawsze
uczelni do studium dla przyszłych w naszych sercach.
pilotów. Zgłoszenia przyjmowa- W tym szczególnym dniu nie
ne są do 24 bm. Wolne miejsca może zabraknąć podziękowań
ma też WSO we Wrocławiu, oraz wyrazów szacunku dla
gdzie pod koniec sierpnia odbę- Kombatantów, którzy z poświę-
dzie się dodatkowy nabór kan- ceniem walczyli o prawo do su-
dydatów w korpusach – ogólno- werennej Ojczyzny.
wojskowym, łączności i infor- Rezerwistom, pracownikom
matyki, rakietowym i artylerii, wojska życzę zadowolenia
inżynierii wojskowej, obrony z pracy i służby, a także dal-
przed bronią masowego rażenia szych sukcesów w wypełnianiu
oraz logistyki. Aby się dostać do odpowiedzialnych obowiązków.
studium, trzeba przejść badania Wszystkim żołnierzom życzę
lekarskie, zdać egzamin z angiel- niezawodnego zdrowia, szczęś-
skiego na poziomie SPJ 2222, cia oraz wszelkiej pomyślności.
test ze sprawności fizycznej Gen. Franciszek Gągor,
oraz odbyć rozmowę kwalifika- szef Sztabu Generalnego
cyjną. (ad) Wojska Polskiego

nr 34/2007 Polska Zbrojna 7

AAAAAAA AAAAAAAA
WYDARZENIA ZAPIS
LICZBA TYGODNIA
10 tys.
10 tys. – o tyle zostanie
zmniejszona liczba
poborowych w przyszłym roku
– zapowiedział 8 bm. mini-
ster Aleksander Szczygło.
Teraz do wojska wciela się co
roku ok. 70 tys. młodych
osób. Pobór ma być jednak
stopniowo zmniejszany
Zapomniane misje
T a misja jest równie ważna jak
inne, w których uczestniczą
polscy żołnierze. Zbyt często jed-
nak zapominamy, że dotyczy ona
części Europy przez wiele lat ska-
zanej na ostre konflikty etniczne.
Nasi żołnierze dbają, by nie powtó-
rzyła się sytuacja z końca lat 90.
– powiedział minister Aleksander
Szczygło 8 bm. po spotkaniu z żoł-
nierzami służącymi w XVI zmia-
nie PKW KFOR w Kosowie. Pod-
czas rozmów z wojskowymi mini-
ster podkreślił, że misje na Bałka-
nach są ważne, zwłaszcza w obli-
czu nadchodzących wyborów i dą-
NAPISALI DO NAS
W nr. 33 Polski Zbrojnej
ukazał się artykuł
o Centrum Reagowania
Epidemiologicznego SZ zawie-
rający pewne nieścisłości,
które mogą wprowadzić w błąd
czytelnika „PZ”.
W artykule stwierdza się, że
CRESZ „jest to największa i naj-
nowocześniejsza jednostka spe-
cjalizująca się w wykrywaniu
i identyfikacji broni biologicznej
w Polsce”. Pragnę w tym miej-
scu przypomnieć czytelnikom
o wiodącej w tym zakresie roli
Ośrodka Diagnostyki
i Zwalczania Zagrożeń
Biologicznych WIHiE
w Puławach, autentycznie przy-
gotowanego do identyfikacji
czynników broni biologicznej.
Ośrodek powstał w tym celu
w 2002 r., w wyniku współpracy
z USA. Strona amerykańska wy-
posażyła placówkę w nowoczes-
ny sprzęt, a amerykańska agen-
cja DARPA przeznaczyła środki
na roczne staże kadry nauko-
wej. Ośrodek jako jedyny w si-
łach zbrojnych dysponuje sta-
cjonarnym laboratorium trzecie-
8 Polska Zbrojna
i w efekcie zawieszony
w 2012–2013 r., gdy – we-
dług planów rządu – polska
armia stanie się w pełni pro-
fesjonalna. – Zaoszczędzone
pieniądze zostaną przezna-
czone na uzawodowienie wy-
branych batalionów – wyjaśnił
Szczygło. (ann)
żeń kosowskich Albańczyków do
niepodległości. Zaznaczył też, że
na wycofanie międzynarodowych
wojsk jest na razie za wcześnie.
– Wszyscy oczekują rozstrzygnięć
dotyczących przyszłości Kosowa.
Rozbudzono – moim zdaniem zbyt
mocno – nadzieje Albańczyków na
niepodległość. W najbliższym cza-
sie na pewno nie będzie można wy-
cofać wojsk – dodał szef MON.
Kolejnym etapem wizyty na Bał-
kanach była Bośnia i Hercegowi-
na, gdzie 9 bm. szef MON odwie-
dził polskich żołnierzy pełniących
służbę w misji EUFOR. (ATU)
go stopnia hermetyczności.
Należy ponadto wspomnieć
o doświadczeniu tamtejszej ka-
dry. Ich praca była wielokrotnie
pozytywnie oceniana zarówno
w ramach ćwiczeń NATO,
jak i UE.
W kolejnej części artykułu na-
stępuje stwierdzenie, że od
pierwszej zmiany w Iraku funk-
cjonuje wystawione i szkolone
przez CRESZ Mobilne
Laboratorium Biologiczne. Otóż
pierwsza misja MLB miała miej-
sce w 2003 r., kiedy CRESZ
jeszcze nie istniał. Koncepcja
utworzenia MLB, a także jego
wyposażenie powstały
w Puławach. Także pierwsza
zmiana załogi MLB została wy-
stawiona przez WIHiE.
Odnosząc się do szkoleń, to
właśnie pracownicy ośrodka
przygotowywali kolejne zmiany
MLB do pełnienia tej służby
w Iraku, w tym również kadrę
CRESZ.
Prof. dr hab.
Michał Bartoszcze,
szef ODiZZB WiHiE,
zastępca dyrektora WIHiE
J.WIŚNIEWSKI
PIOTR
BERNABIUK
Pług
na karabin
C ałkiem nie tak dawno temu moją ulubioną lekturą o te-
matyce wojskowej był wydawany co pół roku poradnik
drukowany w masowo wykupywanym dzienniku: Sto sposo-
bów na uniknięcie zasadniczej służby wojskowej. Przestałem
go czytywać po tym, jak nauczyłem się wszystkich tricków na
pamięć. W okresie, kiedy wszyscy zakładali firmy doradcze,
chciałem nawet uruchomić biuro porad dla analfabetów
w wieku poborowym, którym udzielałbym odnośnych porad.
Nie wypaliło! – jak mawia kolega artylerzysta.
Nie wypaliło z takiego powodu, że wszyscy wówczas, piśmienni
i niepiśmienni, stali w kolejce do wojska. Ponoć w rejonach ob-
jętych szczególnym bezrobociem zakładano znane jedynie
z przekazów historycznych kolejki społeczne, do których zapo-
biegliwi rodzice wpisywali niemowlęta. Również do szkół ofi-
cerskich, nie mówiąc o podoficerskich, waliły tłumy ochotni-
ków. Na jedno miejsce było więcej chętnych niż do akademii
sztuk pięknych – przebierać, wybierać!
Niespodziewany prezent od losu rozbudził nam zarówno apety-
ty, jak i wyobraźnię. Trochę na jawie, trochę
we śnie tworzyliśmy wówczas zawodowstwo i elity.
Z nonszalancją nowobogackich, w okresie etatowych błędów
i wypaczeń wywalaliśmy do cywila jeden zestaw sprawdzonych
już i wyszkolonych „termitów”, czyli żołnierzy nadtermino-
wych, przekonani, że bez trudu skompletujemy drugi. Szastali-
śmy kapralami na prawo i na lewo, bo na podoficerkę napiera-
ły tłumy. Nikt się nie przejmował, że młodzi, ambitni ludzie
przegrywają z biurokratyczną nieudolnością, z kadrowym za-
mieszaniem, z kwitami. Rozrzutność nie miała granic.
Minęło lat niewiele, i dziś, bez najmniejszej satysfakcji odnoto-
wuję fakt, że już wszystko wróciło do normy. Zmiana koniunk-
tury rynkowej zaskoczyła nas jak zwykle. Dziś bierzemy wszyst-
kich, którzy nie potrafią się wymigać, więc dramat rozgrywa się
za dramatem: dzieci płaczą za ojcem uprowadzonym „w kama-
sze”, opuszczona ziemia jęczy, bo gospodarz pług na karabin
zamienił... Jak dawniej, media drą łacha z „systemu” naboru
obywateli do służby wojskowej, którego ofiarami w czasie posu-
chy padają osobnicy ułomni na ciele i umyśle. W „systemie”
piekło, bo cywile zrzucają winę na wojskowych, wojskowi na
cywilów. Ktoś przytomny woła: Wcielamy wszystkich, jak leci,
albo zamykamy koszary! Bardzo byłoby to wszystko razem
śmieszne, gdyby nie dramaty ludzkie i ogólnie ponury
obraz rzeczywistości.
Szkoda, że nie potrafię zręcznie rysować, gdyż wymyśliłem so-
bie taki obrazek satyryczny – stoi płowowłose chłopię z roz-
dziawioną buzią, w jednej rączce ściska bilet lotniczy do Lon-
dynu, w drugiej „bilet” do wojska. I nie wie!!!
Sprostowanie Podoficerska Służb Medycznych
W artykule Włodzimierza Kalety w Łodzi, a nie, jak sugerował au-
„Z głowy na nogi” opublikowanym tor artykułu, Centrum Szkolenia
w 29. numerze „PZ” pojawiła się Wojskowych Służb Medycznych.
nieścisłość. Ratowników medycz- Za pomyłkę serdecznie przepra-
nych dla wojska szkoli Szkoła szamy. (Red.)
nr 34/2007
 BEZPIECZEŃSTWO FORUM

nr 34/2007 Polska Zbrojna 9

 FORUM MISJE
Niechęć części państw NATO do wspierania misji w Afganistanie objawia się bolesnym
brakiem sił do walki z talibami. Na dodatek mająca dbać o bezpieczeństwo obywateli
afgańska policja i nieliczne siły zbrojne są skorumpowane i niewyszkolone.
Sytuacja taka sprawia, że talibowie rosną w siłę. To główne tezy raportu opracowanego
na zlecenie brytyjskiego parlamentu.
ARTUR BILSKI

Niemcy odmawiają wysyłania swoich
wojsk do walki z talibami na południe
Afganistanu, podobnie zresztą jak Fran-
cja, Hiszpania, Włochy czy Turcja.
– Muszę przyznać, że niepokoi mnie sy-
tuacja, kiedy solidarność sojuszu w kwe-
stii wsparcia operacji afgańskiej jest na-
ruszana – mówi Egon Ramms, szef Po-
łączonego Dowództwa NATO w Bruns-
sum. Działamy w jednej drużynie i, we-
dług mnie, nie powinno być takich za-
chowań. Dotyczy to również niemieckie-
go kontyngentu, który jest jednym z naj-
liczniejszych w ISAF. W północnym Af-
ganistanie stacjonuje ponad 3 tys. na-
szych żołnierzy. Jako niemiecki generał
w strukturach NATO będę się starał
przekonać polityków w Berlinie do
zmiany tej decyzji i wysłania żołnierzy
na południe kraju do walki z talibami
– zapewnia.
Innego zdania jest szef Dowództwa Re-
gionalnego Północ ulokowanego w Ma-
zar-e Sharif niemiecki generał brygady
Josef Blotz. 50-letni oficer kieruje ob-
szarem wielkości połowy Polski, za-
mieszkanym przez 6 mln ludzi. Ma do
dyspozycji około 3 tys. żołnierzy. Tutaj
stacjonują m.in. samoloty rozpoznania
Tornado. Uśmiecha się, kiedy pytam o
niemiecki brak solidarności i niechęć do
walki z talibami.
– Nie widzę potrzeby – mówi – by
zmieniać mandat i wysyłać moich żoł-
nierzy do walki z talibami. Nie rozumiem
tych wszystkich narzekań na nasz kraj. Kie-
dy w 2001 r. jako pierwsi obejmowaliśmy
ten obszar Afganistanu, nikt nie mógł prze-
widzieć, że będzie to najspokojniejsza
część tego rozległego państwa – dodaje.
– Do tej pory zainwestowaliśmy w rozbu-
dowę bazy 130 mln euro, wybudowaliśmy
nowoczesny szpital polowy za 20 mln. To
wszystko stanowi poważne zaplecze logi-
styczne dla ISAF-u – przekonuje – i zosta-
nie po nas, kiedy stąd wyjdziemy. Mamy
bardzo dobry kontakt z władzami afgań-
skimi, choć często nie przejawiają one
żadnej inicjatywy i musimy im mówić,
co mają robić. Niestety, policja jest sko-
rumpowana i niewyszkolona, panuje ne-

W afgańskich
kleszcza
ARTUR BILSKI/US DOD

10 Polska Zbrojna nr 34/2007

 potyzm, co podważa zaufanie do władz. To
kwestia mentalności, którą trudno zmienić
– uważa generał Blotz. – Oprócz talibów
wielkim zagrożeniem są mafia narkotyko-
wa, przemytnicy i handlarze bronią, a tak-
że przywódcy plemienni z dużymi ambi-
cjami, dla których rządy prawa oznaczają
koniec ich nielegalnych interesów – doda-
je. Handlarze narkotyków mają się jednak
dobrze. Według ONZ, w tym roku na sku-
tek niejasnej i niekonsekwentnej polityki
ISAF wobec upraw opium jego zbiory bę-
dą rekordowe.
– Jestem za tym, by zwalczać produkcję
narkotyków – komentuje zaistniałą sytua-
cję gen. Egon Ramms. W szerszym zakre-
Obietnice
sie powinni to jednak robić sami Afgań-
czycy. Jestem też za tym, żeby kontrolować
część upraw i skupować plony od afgań-
N iemcy, podobnie jak
Francja, Hiszpania,
Włochy czy nawet Turcja,
terrorystycznym na USA
zaplanowanym
w Afganistanie, ambasa-
w razie zagrożenia) i po-
parli USA w walce
z al Kaidą i talibami
skich chłopów, by legalnie sprzedawać je odmawiając wsparcia so- dorzy państw NATO zgro- w Afganistanie, oferując
międzynarodowemu przemysłowi farma- juszu w tym krytycznym madzeni na specjalnym wszelką możliwą pomoc.
ceutycznemu do wyrobu środków przeciw- momencie, rzucają na posiedzeniu Rady Teraz jednak, kiedy trze-
bólowych. Pomoże to kontrolować uprawy, szalę nie tylko losy afgań- Północnoatlantyckiej jed- ba realnie tę pomoc do-
jak również przysporzy dochodów afgań- skiej misji, ale i wiarygod- nogłośnie uchwalili art. 5 starczyć, sojusznicy wy-
skim chłopom i jednocześnie odetnie tali- ność NATO. 12 września traktatu waszyngtońskie- kruszają się jeden po
bom możliwości finansowania kampanii 2001 r., dzień po ataku go (o wzajemnej pomocy drugim.
wojskowych – twierdzi Ramms. 

Oprócz talibów
wielkim zagrożeniem
są mafia narkotykowa,
przemytnicy i handlarze bro-
nią, a także przywódcy plemien-

h
ni z dużymi ambicjami, dla któ-
rych rządy prawa oznaczają

zach
koniec ich nielegalnych
interesów

nr 34/2007 Polska Zbrojna 11

FORUM MISJE
Na legalną uprawę opium nie pozwala
jednak afgańska konstytucja. Dowódca
Międzynarodowych Sił Wsparcia Bezpie-
czeństwa gen. Dan McNeil wylicza inne
problemy: brakuje mu 2 tys. żołnierzy do
walki z talibami, nie może się doprosić
obiecanych śmigłowców od krajów soju-
szu i w końcu brakuje pieniędzy na pro-
jekty humanitarne, jak choćby wspieranie
uchodźców. – Kraje NATO odwracają się
do nas plecami – mówi o sytuacji, w ja-
kiej znalazły się międzynarodowe siły
w Afganistanie.
Na patrolu
Jadę z żołnierzami na rutynowy patrol,
żeby przyjrzeć się życiu Afgańczyków.
stwa, zdawałoby się, że wylądowaliśmy na
księżycu. Po prawej stronie niewielkie wy-
palone słońcem wzniesienia, a po lewej pła-
skie półpustynne przestrzenie. W oddali
piękne zaśnieżone majestatyczne góry.
– Tam jest granica z Pakistanem – krzyczy
w moim kierunku niemiecki sierżant.
Stamtąd nadchodzą talibowie. Dzieci przy-
jaźnie do nas machają. Zdawałoby się – sie-
lanka. Tak jednak nie jest.
Sierżant obraca nerwowo karabin ma-
szynowy to w jedną to drugą stronę, prze-
szukując niebezpieczne sektory. Atak mo-
że nadejść z każdej strony. W tym roku zgi-
nęło już 50 żołnierzy z sił ISAF, w tym
25 Amerykanów, ale giną też cywile.
W Afganistanie nastąpił znaczny wzrost
ARTUR BILSKI (2)
kach lub zostało zamordowanych przez re-
beliantów. HRW twierdzi, że około 70 proc.
zamachów bombowych dokonywanych
jest w południowych i południowo-wschod-
nich prowincjach Afganistanu: Helman-
dzie, Kandaharze, Uruzganie, Zabulu,
Paktii, Paktice i Kunarze. Organizacja
oskarża również siły międzynarodowe
o niepodejmowanie dostatecznych środ-
ków ostrożności w czasie operacji prze-
ciwko rebeliantom, które zapobiegłyby
stratom wśród cywilów.
Nędza na pustyni
Patrol wjeżdża do jednego z obozów
przy drodze z Kabulu do Bagram. Upał
– ponad 40 stopni w słońcu. Kamizelka
i hełm przeszkadzają. Do wojskowych po-
jazdów od razu podchodzą dzieci, prosząc
o jedzenie i wodę. Niemcy starają się wy-
słuchać wszystkich. Mieszkańcy obozów
skarżą się, że nikt o nich nie pamięta. Pro-
sili wielokrotnie gubernatora Kabulu o ja-
kiekolwiek wsparcie. Niestety, nic nie
wskórali. Teraz mówią bezradnym niemie-
ckim żołnierzom, że nie mogą tak dłużej
żyć, bez wody i jedzenia, w nędznych na-
miotach pokrytych folią. – Jeśli nikt nam
nie pomoże i nie da pracy, będę zmuszony
przyłączyć się do talibów, żeby wykarmić
moją rodzinę. Jeśli twoje dzieci głodują, to
jesteś gotów wysadzić się w powietrze, że-
by nie słyszeć ich płaczu – mówi do mnie
jeden z nich.
Zastanawiam się, gdzie właściwie znaj-
duje się front walki w Afganistanie. Czy
na północy, gdzie Niemcy próbują umoc-
nić bezpieczeństwo przez mało spektaku-
larną obecność wojskową i patrole, a tak-

że współpracę z lokalnymi władzami, czy

NIELICZNE afgańskie siły zbrojne są skorumpowane i niewyszkolone.
W tym roku zginęło już 50 żołnierzy
z sił ISAF, w tym 25 Amerykanów,
ale giną też cywile. W Afganistanie
nastąpił znaczny wzrost liczby
ataków i zbrodni wojennych
popełnianych przez rebeliantów
na ludności cywilnej
W tumanach kurzu wyjeżdżamy z bazy. liczby ataków i zbrodni wojennych popeł-
Kierowcy pędzą ulicami, byle tylko nie sta- nionych przez rebeliantów na ludności cy-
nąć w korkach i nie dać się wyprzedzić cy- wilnej – poinformowała w swoim raporcie
wilnym pojazdom, bo grozi to samobój- organizacja broniąca praw człowieka – Hu-
czym atakiem. Jedziemy drogą z Kabulu man Rights Watch. W sumie w tym roku
w kierunku Bagram. w Afganistanie poniosło śmierć około
Dookoła niesamowite widoki. Gdyby nie trzech tysięcy cywilów. Co najmniej 669
porozrzucane przy drodze nędzne domo- spośród nich zginęło w zamachach, zasadz-
może na południu, gdzie żołnierze amery-
kańscy, brytyjscy, kanadyjscy i polscy zma-
gają się z talibami, ponosząc ofiary? A mo-
że właśnie tutaj, 25 km od Kabulu, gdzie
przy drodze do Bagram całe rodziny, za-
pomniane przez wszystkich, nie mają nic
oprócz pustynnego słońca i nieznośnych
tumanów kurzu? Tutaj nietrudno wmówić
tym nędzarzom, że świat jest zły. Przy-
szłość Afganistanu będzie z pewnością za-
leżała od nich, a bardziej od tego, jaką wi-
zję swojego życia wybiorą.
Na pustyni widać jak na dłoni, że woj-
skowa obecność oddziałów międzynarodo-
wych w Afganistanie to tylko część tam-
tejszych problemów. Niemiecka odmowa
solidarności z NATO w kwestii walki z ta-
libami ma swoje uzasadnienie i swoich
zwolenników, ale budzi wiele kontrowersji
w samym sojuszu. Pamiętać trzeba, że kru-
cha niemiecka stabilizacja w północnej czę-
ści kraju rozleci się jak domek z kart w mo-
mencie, gdy talibowie wyprą NATO z po-
łudnia i wschodu Afganistanu. 

12 Polska Zbrojna nr 34/2007

NA CELOWNIKU
Pancerny
góral
Rozmowa z gen. bryg. MIROSŁAWEM ROZMUSEM,
zastępcą dowódcy 11 Lubuskiej Dywizji
Kawalerii Pancernej
im. Króla Jana III Sobieskiego
Czy trudno było Panu zamienić
szarotkę na husarskie skrzydła?
– Taki jest los żołnierza, że musi iść
tam, gdzie dostanie rozkaz. Mnie po
piechocie górskiej, lekkim związku
taktycznym, przyszło służyć w jedno-
stce ciężkiej i o wiele większej niż
21 Brygada Strzelców Podhalańskich.
Dążymy do eliminacji
sztuczności w szkoleniu
i pokazówek. Czynimy tak
od czasu, gdy dywizja
wystawiała czwartą zmia-
nę do Iraku
Skąd obok elementów góralskich
wzięły się szable i siodło w Pańskim
gabinecie? Czy tylko dlatego, iż jest
to dywizja z „kawalerią” w nazwie?
14 Polska Zbrojna
– Przedmioty te są bliskie mojemu
sercu, gdyż to pamiątki rodzinne.
Czasami rzut oka na nie uspokaja. Są
jak talizmany. Jestem zwolennikiem
kontynuowania tradycji kawaleryj-
skich przez jednostki pancerne. W na-
szej dywizji są one szczególnie pie-
lęgnowane przez poszczególne od-
działy i pododdziały.
Wnioskuję, że nie miał Pan kłopo-
tu z aklimatyzacją w Żaganiu?
– Łatwo wdrożyłem się w nowe obo-
wiązki. Nie było to trudne, gdyż siłą
tej dywizji są wspaniali ludzie. Pod-
władni, którzy rozumieją, czego się
od nich oczekuje, a jednocześnie nie
boją się przełożonego. Potrafią przed-
stawiać swoje propozycje bez obawy,
że komuś się to nie spodoba.
To scheda po generale Waldemarze
Skrzypczaku, który tego od nich
oczekiwał.
– Tutaj wszyscy zostali tak naucze-
ni, że nikt nie straszył podwładnego,
nie zmuszał do robienia rzeczy, któ-
rych nie powinno się robić. Każdy
mógł się wypowiedzieć, przedstawić
swój punkt widzenia czy propozycję,
ale ostateczną decyzję podejmował
dowódca. W takich warunkach ła-
twiej się dowodzi. Po wyjeździe do-
wódcy dywizji gen. dyw. Pawła Lam-
li do Iraku staraliśmy się zrealizować
wszystkie stojące przed dywizją za-
dania. Czy dobrze je wykonaliśmy,
nie mnie to oceniać.
Wspomniał Pan o Iraku. Dywizja wy-
stawiła kontyngenty dla dwóch naj-
ważniejszych misji zagranicznych?
– Nasi żołnierze z VIII zmiany
PKW Irak powrócili do kraju. Teraz
najważniejszy jest dla nas Afgani-
stan. Wysłaliśmy już pierwszą zmia-
nę w rejon misji i przygotowujemy
drugą. Ze względu na specyfikę ope-
racji wystawiamy kontyngent wspól-
nie z 6 Brygadą Desantowo-Szturmo-
wą. Używany w Afganistanie sprzęt,
kołowe transportery opancerzone Ro-
somak, powoduje, że opieramy się na
17 Wielkopolskiej Brygadzie Zme-
chanizowanej.
Czyli brygada ta staje się jednost-
ką ekspedycyjną?
– Wstrzymałbym się z tak daleko idą-
cym określeniem, ale z pewnością
nr 34/2007

17 WBZ i 10 BKPanc będą jednostka-
mi świetnie przygotowanymi do wyko-
nywania zadań poza granicami kraju.
Czy jesteście w stanie wystawić na
potrzeby operacji za granicą zwar-
te pododdziały?
– Tak, pozwala na to wysoki po-
ziom profesjonalizacji części naszych
Modernizacja to proces
wieloletni. Czas potrzebny
jest chociażby na przete-
stowanie nowego sprzętu.
Najlepszymi jego recen-
zentami są żołnierze.
Oczywiście pod warun-
kiem, że ktoś słucha
ich opinii
nr 34/2007
jednostek. Jednak zale-
ży to również od charak-
teru misji, zadań, jakie
nas podczas niej czekają.
Do tego musimy dostoso-
wać wysyłane siły. Stąd
czasami pojawia się ko-
nieczność sprowadzenia
specjalistów, których nie
ma kompania czy batalion.
Jako dowódca jestem zwo-
lennikiem wysyłania zwar-
tych pododdziałów.
Czy udaje się pogodzić
przygotowania do misji
z bieżącym szkoleniem
jednostek pozostających
w kraju?
– Obecnie programy szko-
lenia pozwalają nam na do-
bór tematyki szkoleń. Wpla-
tamy w nią zagadnienia, któ-
re są nam potrzebne do wyko-
nywania zadań poza granica-
mi Polski. Staramy się szko-
lić ludzi w warunkach możli-
wie najbliższych tym, jakie za-
ZEWSKI
staną w rejonie misji. Dążymy
do eliminacji sztuczności
ROMAN PRZECIS
w szkoleniu i pokazówek. Czy-
nimy tak od czasu, gdy dywi-
zja wystawiała czwartą zmianę
do Iraku.
Co od tego czasu się zmieniło?
– Nowe wyposażenie, zmiany
w szkoleniu taktycznym i ogniowym,
więcej strzelań sytuacyjnych, ale
zmiany są też w innych obszarach, jak
np. szkolenie medyczne.
Znaczące zmiany zaszły też w struk-
turze samej dywizji.
– 30 czerwca rozformowana zosta-
ła 15 Brygada Kawalerii Pancernej.
W tej chwili dywizja ma trzy bryga-
dy, w tym dwie pancerne. Wcześniej
z 11 Dywizji odszedł 4 Pułk Przeciw-
lotniczy. W jego miejsce pojawił się
69 pułk z Leszna. Tym samym obec-
nie dywizja zakończyła restruktury-
zację. Choć trwa jeszcze dostosowy-
wanie struktur np. w 17 WBZ do no-
wego sprzętu bojowego.
Powstał już Inspektorat Wsparcia Sił
Zbrojnych. Teraz słyszy się o refor-
mie logistyki jednostek bojowych.
– Rzeczywiście istnieją plany, by
jednostki przygotowujące się do wal-
ki przestały zajmować się sprawami
pokojowego zaopatrzenia i tym po-
dobnymi. Na razie jednak działamy
w dotychczasowym systemie, stara-
jąc się najefektywniej wykorzystać
to, co posiadamy. W przyszłości po-
zostanie to, co potrzebne nam jest do
prowadzenia walki.
Przygotowujecie się już na defila-
dę w Warszawie?
– Dywizja jest przygotowana nie
tylko do defilady. Myślę, że należa-
łoby pokazać posiadany przez nas
sprzęt, czołgi Leopard 2 czy trans-
portery Rosomak, bo jest nowocze-
sny i nie musimy się go wstydzić. Po-
za tym każdy obywatel ma prawo zo-
baczyć, czym dysponuje wojsko, że
nie jest to tylko „kałasznikow i saper-
ka”. Byłby to też sposób na pokaza-
nie podatnikom, na co wydawane są
ich pieniądze.
Niestety, z tą nowoczesnością bywa
u nas różnie.
– Miejmy świadomość, że nie uda
się zrobić wszystkiego z dnia na
dzień. Modernizacja to proces wielo-
letni. Czas potrzebny jest chociażby
na przetestowanie nowego sprzętu.
Najlepszymi jego recenzentami są
żołnierze. Oczywiście pod warun-
kiem, że ktoś słucha ich opinii i wy-
ciąga odpowiednie wnioski. A że tak
jest, świadczy zmieniające się wypo-
sażenie indywidualne i umundurowa-
nie, a także inny sprzęt uzbrojenia.
Czołgistom na przykład przydały-
by się nowe kombinezony zamiast
czarnych drelichów.
– Oni bardzo na to liczą. Na polu
walki nie może być widoczna wyraź-
na różnica w wyglądzie i wyposaże-
niu piechura czy czołgisty. Kombine-
zony pancerniaków muszą być w ta-
kim samym kolorze jak mundury po-
lowe. Obecnie używane czarne ubio-
ry nie mają jakichkolwiek walorów
maskujących. Wręcz przeciwnie,
ściągają ogień przeciwnika.
A czy w dywizji ciężkiej jest miej-
sce dla lekkich pojazdów pancer-
nych?
– Na pewno tak. Wszak mamy pod-
oddziały rozpoznawcze, gdzie taki
sprzęt by się nam przydał. Oczywi-
ście poza pojazdami opancerzonymi
potrzebne są też inne. Większa róż-
norodność wyposażenia ułatwia jed-
nostce wykonywanie różnych specy-
ficznych zadań, zwiększa jej poten-
cjał bojowy. 
Rozmawiał Tadeusz Wróbel
Polska Zbrojna 15
WOJSKO PZL-130
Tegoroczne lato to bardzo pracowity czas dla żołnierzy z Radomia. W tamtejszym ośrodku szkolenia
lotniczego trenują kandydaci na przyszłych wojskowych pilotów, a do tego loty wznowił zespół
akrobacyjny Orlik. Wbrew opiniom o krytycznej sytuacji sprzętowej, nad Radomiem ciągle można
oglądać samoloty z biało-czerwoną szachownicą.
NORBERT BĄCZYK
Orlik jeszcze
Wschodnie rogatki Radomia, ciepły po-
czątek sierpnia. Za niespełna miesiąc na te-
renie tutejszej 1 Komendy Lotniska na Sad-
kowie ma się odbyć „Air Show”. Jednak
i teraz wojskowe lotnisko nie jest strefą ci-
szy. Co jakiś czas po okolicy rozchodzi się
charakterystyczne buczenie turbośmigło-
wych silników Motorlet Walter M-601. To
oczywiście startują lub lądują samoloty
PZL-130 Orlik TC I, które ćwiczą do wspo-
mnianych pokazów. Umieszczony tu
2 Ośrodek Szkolenia Lotniczego, podległy
WSO Sił Powietrznych, jest ich wyłącz-
nym użytkownikiem. Do tego dziś są to
jego jedyne statki powietrzne. Obecnie,
gdy mówi się tyle o problemie szkolenia
pilotów na bojowe samoloty wielozada-
niowe, ma się na myśli głównie koniecz-
ność kupienia nowych maszyn LIFT (Le-
ad In Fighter Trainer – samolot treningu
zaawansowanego). A przecież to zagad-
nienie jest równie ściśle związane z przy-
szłością radomskich PZL-130.
Gotowi do lotu
O sprawności technicznej Orlików krą-
żą różne plotki. Fakt – na 37 maszyn for-
malnie będących w ewidencji aż 20 czeka
na remont główny. Jednak pewna część
z nich nie figuruje w etacie ośrodka, gdyż
ten ma tylko 28 Orlików. Z tego 17 maszyn
można przygotować do pracy, choć latają
nie wszystkie jednocześnie. – Sprzęt, któ-
ry mamy, zabezpiecza szkolenie – mówi
dowódca 2 Ośrodka płk pil. Jerzy Choj-
nowski. – Treningi prowadzone są na bie-
żąco i już zrealizowaliśmy 75 proc. tego-
rocznego planu. Szkolenie odbywa się
zgodnie z harmonogramem i bez opóźnień.
Na stałe w gotowości mamy po kilka sa-
molotów, na ogół cztery do sześciu, ale licz-
16 Polska Zbrojna
ba sprawnych maszyn jest ruchoma – wy-
jaśnia pułkownik.
Faktycznie, na początku sierpnia loty
wykonywało jednocześnie prawie dziesięć
samolotów. W pewnym momencie w po-
wietrzu znalazł się nawet zespół akrobacyj-
ny Orlik w sile siedmiu maszyn. Jeśli ktoś
uważa, że to mało, powinien najpierw
przyjrzeć się zagadnieniom dotyczącym
liczby ludzi służących w Radomiu i eks-
ploatacji PZL-130.
2 Ośrodek wyszkolił już w tym roku (lo-
ty na Orlikach odbywają się na drugim ro-
ku w WSOSP) dziesięciu pilotów, którzy
w najbliższej przyszłości być może zasią-
dą za sterami samolotów bojowych lub
transportowych. Takie szkolenie trwa czte-
ry miesiące, a wspomniana dziesiątka od-
była je między kwietniem a lipcem. Wyla-
tali po 80–90 godzin, kilka razy więcej spę-
dzili na zajęciach teoretycznych. Obecnie
w Radomiu szkoli się następnych 15 kan-
dydatów; w kategorii pilot samolotu trans-
portowego i odrzutowego. Większość za-
kończy kursy we wrześniu, a ostatnia piąt-
ka – w październiku. Dzięki temu w 2007
r. radomski ośrodek przekaże do dalszego
szkolenia planowo 25 nowych pilotów, każ-
dego z nalotem ponad 80 godzin na Orliku.
A ponieważ instruktorów jest zaledwie
28 (!), a loty trzeba wykonywać od połu-
dnia po środek nocy, i tak do szkolenia uda
sie jednorazowo zaangażować nie więcej
niż kilka, może kilkanaście samolotów.
Dodatkowo PZL-130 Orlik to samolot
eksploatowany według resursu kalendarzo-
wego i godzinowego. Kiedyś resurs kalen-
darzowy potrafił na tym samolocie wyczer-
pać się przed godzinowym, ale to już prze-
szłość. Teraz Orliki eksploatuje się inten-
sywnie, a rekordzista spędził w czasie jed-
nej doby 13 godzin w powietrzu. Zatem,
aby nie wyczerpać szybko resursów godzi-
nowych, technicy co jakiś czas zmieniają
maszyny spośród puli niewymagających
jeszcze głównego remontu, dzięki czemu
większa liczba maszyn starcza na dłużej.
Z jednej strony 2 Ośrodek nie podrywa jed-
norazowo w powietrze nawet połowy
swych samolotów, z drugiej – startują one
na tyle często, iż w tym roku kursanci wy-
latają na nich ponad 2 tys. godzin.
TC II, czyli drugie życie
Choć liczba Orlików czekających na
remont główny przewyższa liczbę spraw-
nych samolotów, sprawa nie stoi w miej-
scu. W zeszłym roku EADS PZL War-
szawa-Okęcie, producent i serwisant pła-
towców, przekazał trzy wyremontowane
samoloty TC I, a w tym roku cztery.
W kwietniu dwa TC I, a w lipcu do ośrod-
ka przyjęto dwa testowane od dawna samo-
loty PZL-130 TC II (łącznie do lotów moż-
na obecnie dopuścić 15 TC I oraz dwa
TC II). TC II ma bardziej wydajny silnik
Pratt & Whitney PT6-25C oraz nieco zmie-
niony płatowiec. Jeśli chodzi o czas, jaki
może spędzić w powietrzu, między remon-
tami, TC II przewyższa TC I o 30 proc. Co-
kolwiek dobrego powiedzieć o TC II, to
i tak nie rozwiązuje on kwestii wstępnego
przygotowania pilotów Jastrzębi. Koniecz-
na jest jeszcze głębsza modernizacja Orli-
ka, która swego czasu miała symbol
TC III, zakładająca montaż nowej awioni-
ki z ciekłokrystalicznymi monitorami czy
nawet przygotowanie maszyny do działań
bojowych przez odpowiednie doposażenie
kabiny oraz montaż podwieszeń.
Mówiąc jednak o jakichkolwiek moder-
nizacjach, trzeba widzieć je w ogólnym sy-
nr 34/2007
ze powalczy
stemie szkolenia i eksploatacji statków po-
wietrznych. Bowiem, przykładowo, jak na
razie na dwóch radomskich TC II latają
tylko instruktorzy, „ucząc się” tych samo-
lotów. Nie opracowano jeszcze procesu
przeszkolenia technicznego pod ten wa-
riant Orlika dla podchorążych. A ma on
przecież „tylko” nowy silnik czy nieco
zmienione właściwości lotne.
W przypadku wdrażania TC III trzeba
było jeszcze mocniej ingerować w system
szkolenia, także ten stosowany w Dębli-
nie. I trzeba to robić nadal. Orliki, jeśli zo-
staną na czas i fachowo zmodernizowa-
ne, mogą polatać jeszcze wiele lat, za-
pewniając naszemu lotnictwu kolejne
zastępy pilotów.
 W przypadku TC 2 samolot po remoncie
nr 34/2007
Konieczna
jest jeszcze głębsza
modernizacja Orlika, która
swego czasu miała symbol
TC III, zakładająca montaż nowej
awioniki z ciekłokrystalicznymi moni-
torami czy nawet przygotowanie ma-
szyny do działań bojowych (TC I
w przypadku konfliktu nie ma żad-
nego zastosowania bojowego)
przez odpowiednie doposaże-
nie kabiny oraz montaż
podwieszeń
Z kalendarza
eksploatacji
PZL-130 ORLIK, dzieło PZL Warszawa-
-Okęcie (dziś EADS PZL Warszawa-Okęcie),
zaczął latać w polskim lotnictwie
w pierwszej połowie lat 90. Ostatni
egzemplarz, o numerze 052, dostarczono
w 2002 r. Obecnie Siły Powietrzne mają
37 takich samolotów, z czego 28 na eta-
cie 2 Ośrodka Szkolenia Lotniczego
w Radomiu. Reszta to rezerwa. Podstawową
odmianę TC 1 można eksploatować przez
20 lat bądź 6 tys. godzin spędzonych
w powietrzu. Remonty główne należy
wykonywać co tysiąc godzin lub osiem lat.
głównym można eksploatować
kolejne dziesięć lat
lub 1,5 tys. godzin.
Co sto i dwieście
godzin samolot
poddawany jest
w Radomiu obsłudze
okresowej.
ARTUR BARTKIEWICZ (2)
Polska Zbrojna1717
Zbrojna
Polska
 Zbyt niski ekwiwalent,
MIESZKANIA WOJSKO
na który nie godzi się kadra,
nie jest dla Wojskowej Agencji
Mieszkaniowej jedynym proble-
mem do rozwiązania. Stale
maleje liczba oddawanych do
użytku mieszkań. Armii
brakuje kwater
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

NIECHCIANY EKWIWALENT PIOTR GOZDEK

Skończyło się wieloletnie oczekiwanie zawodowej kadry w kolejce po ekwiwalent pieniężny za
rezygnację z kwatery służbowej. W kasach Wojskowej Agencji Mieszkaniowej pieniędzy jest
w bród. Mimo to nie ma chętnych do odbioru gotówki. Powód? Niskie stawki przeliczeniowe, które
nijak mają się do uwarunkowań na dynamicznym rynku nieruchomości.

– Proponowana przez WAM w Krako-
wie wycena jest bardzo niska – mówi
st. chor. sztab. rez. Jan Modzelewski, były
żołnierz zawodowy. – Mieszkam w Kato-
wicach. W ramach ekwiwalentu mogę do-
stać jedynie 1630 zł za jeden metr kwadra-
towy. Przy takiej wycenie nie stać mnie na
kupno mieszkania w moich rodzinnych
stronach. Na przykład we Wrocławiu za
metr kwadratowy muszę zapłacić 8 tys. zł.
Jeszcze gorzej wygląda sytuacja
w Warszawie. Tutaj oferowany przez sto-
łeczny WAM ekwiwalent za rezygnację
z kwatery wynosi zaledwie 2,7 tys. zł za metr
kw., podczas gdy cena rynkowa jednego me-
tra kwadratowego w niektórych częściach
miasta sięga 10 tys. zł.
O kwaterach w sejmie
Problematyce mieszkaniowej w wojsku
przyjrzeli się parlamentarzyści. Podczas
czerwcowego posiedzenia sejmowej Ko-
misji Obrony Narodowej dotyczącego m.
in. rozpatrzenia sprawozdania budżetu pań-
stwa za ubiegły rok poseł Janusz Zemke
podkreślał, iż kadra nie odbiera ekwiwa-
lentu pieniężnego za brak kwatery. „Liczy
na to, że Ministerstwo Obrony Narodowej
i sejm złamią się i podniosą stawki ekwi-
walentu. Ustawa o zakwaterowaniu sił
zbrojnych została uchwalona trzy lata te-
mu. Od tego czasu w sposób zasadniczy
zmieniła się sytuacja na rynku mieszkań.
W chwili obecnej ekwiwalent nie jest atrak-
cyjny dla żołnierzy, zwłaszcza w dużych
miastach. Jeśli nic nie zrobimy, może dojść
do paradoksu. Co roku będziemy przezna-
czali na ekwiwalent za brak kwatery ponad
200 mln zł. Jednak nie rozwiąże to proble-
mu, gdyż osoby oczekujące w kolejce na
przydział kwatery nie będą go brały”.
Zbyt niski ekwiwalent, na który nie go-
dzi się kadra, nie jest dla Wojskowej Agen-
cji Mieszkaniowej jedynym problemem do
rozwiązania. Stale maleje liczba oddawa-
nych do użytku mieszkań. Armii brakuje
kwater. Kadra, zamiast godnie wypoczy-
wać po służbie, gnieździ się w wielooso-
bowych internatach. O odejściu do cywila
myślą żołnierze kontraktowi, dla których
otrzymanie własnego lokum było jednym
z kryteriów wstąpienia w szeregi armii.
Wielu młodych zawodowych podoficerów
praktycznie nie ma szans na prywatność,
nie mówiąc już o intymności. Zawodową
służbę w jednostce wojskowej muszą łą-
czyć z życiem osobistym toczącym się
w wieloosobowej izbie żołnierskiej.
– W wojsku jestem już od blisko sied-
miu lat – mówi Mirek, dowódca drużyny,
zawodowy kapral 25 Brygady Kawalerii
Powietrznej służący w Nowym Glinni-
ku. – Nie mam mieszkania, choć jestem
zawodowym żołnierzem od dwóch lat.
Rodzina mieszka nieopodal Nowego Są-
cza w Małopolsce, ja – w jednostce. Po-
kój dzielę z sześcioma żołnierzami sze-
regowymi i podoficerami, głównie nad-
terminowymi.
Mniej niż planowano
Plany WAM były ambitne. W ubiegłym
roku agencja miała wybudować ponad 600
mieszkań. Skończyło się na 200 wykoń-
czonych i 184 w stanie surowym. Zawied-
li nieuczciwi kontrahenci, którzy w umo-
wach przedwstępnych zgodzili się
na 2470 zł za metr kwadratowy mieszka-
nia, zaś w roku budżetowym zażądali bli-
sko 4 tys. zł, zmieniając tym samym pla-
nowane wydatki agencji. Doradca WAM
płk Leszek Łuczak w słowach skierowa-
nych do posłów KON zaznaczył, iż: „WAM
przystąpiła do własnych realizacji. Tylko
w bieżącym roku oddaliśmy ponad 300
mieszkań. Przewidujemy, że w 2008 wy-
budujemy ich ponad tysiąc. Średnia cena
pozyskanego w ten sposób mieszkania bę-
dzie niższa niż proponują nam kontrahen-
ci”. Pułkownik odniósł się także do prob-
lemu ekwiwalentu. Według niego to, że
żołnierze nie przystępują do podpisania
umowy dotyczącej tego świadczenia, spo-
wodowane jest np. planowanym przenie-
sieniem służbowym do innej miejscowo-
ści, w której obowiązuje wyższa stawka,
oczekiwanym awansem zawodowym,
a tym samym wyższym stopniem lub zmia-
ną uprawnień czy też planowanym powięk-
szeniem rodziny. Na 5049 osób uprawnio-
nych do ekwiwalentu na koniec 2006 r.
2390 w ogóle nie myśli o jego pobraniu.
Wielu chce wziąć go dopiero w 2020 r.”.
Co zrobi MON
Zamiarem WAM było wypłacenie ekwi-
walentu mieszkaniowego do 2010 r. Wia-
domo już, że tak się nie stanie, choćby dla-
tego, że stawki świadczeń są zależne od
garnizonu i wynoszą od 900 do 2700 zł
za metr kwadratowy. Dla wielu jest to nie-
sprawiedliwe. Sprawiedliwa, choć mało
opłacalna, jest za to odprawa mieszkanio-
wa, jednakowa dla wszystkich. W tym ro-
ku wynosi ona 2304,90 zł za metr kwa-
dratowy. Niestety, z prostych obliczeń wy-
nika, iż nie jest ona opłacalna dla żołnie-
rzy służących w Warszawie oraz innych
dużych garnizonach.
Zmiana ustawy o zakwaterowaniu w si-
łach zbrojnych z założenia miała uzdrowić
sytuację mieszkaniową kadry. Tak się jed-
nak nie stało. 

nr 34/2007 Polska Zbrojna 19

SŁUŻBA ZDROWIA
O obecnym systemie wojskowej służby
zdrowia i nadzoru medycznego nad kadrą
zawodową można powiedzieć, że nie ma
go wcale. Kiedy w końcu lat 90. powsta-
ły kasy chorych, skończyły się książeczki
zdrowia żołnierzy zawodowych, ułatwio-
no dostęp do wojskowych specjalistów
i wprowadzono monitoring schorzeń. Za-
panowała wolna amerykanka, a stan zdro-
wia kadry zawodowej wymknął się spod
kontroli resortu.
Powie ktoś, że ciągle istnieje system ba-
dań okresowych, którym poddać się musi
każdy mundurowy. To prawda, jednak każ-
dy w wojsku doskonale wie, że gdy ktoś
w trakcie takich badań chce z różnych
względów ukryć chorobę, może to zrobić
bez problemu. Mało tego, fora internetowe
pełne są porad, jak łatwo można oszukać
komisję lekarską, również tę badającą żoł-
nierzy przed wyjazdem na misje.
Jeśli żołnierz zawodowy, mając per-
spektywę awansu czy wyjazdu na misję,
utajnia swoje schorzenia, np. nadciśnie-
nie, wrzody dwunastnicy czy podobne, nie
stanowi to żadnego zagrożenia dla innych.
Gdy jednak wojskowy – dowódca oficer
– w prywatnych gabinetach potajemnie le-
czy jakąś chorobę psychiczną, uzależnie-
nie od narkotyków czy zaawansowany al-
koholizm, wtedy sytuacja staje się niebez-
pieczna. Żołnierz ten bardzo często odpo-
wiada przecież za ludzi, ma dostęp do bro-
ni, materiałów wybuchowych i wielu in-
nych niebezpiecznych narzędzi.
PSYCHIATRZY ALARMUJĄ
Wojskowi psychiatrzy sygnalizują, iż
w prywatnych gabinetach ich cywilnych
SYLWIA GUZOWSKA
kolegów coraz liczniej zaczynają pojawiać
się pacjenci w mundurach. Naszych przy-
puszczeń, że w szeregach armii mogą słu-
żyć ludzie chorzy, a nawet potencjalnie
20 Polska Zbrojna
zagrażający innym, nie zdementował ża-
den z wielu lekarzy, z którymi rozmawia-
liśmy. Nie zrobili tego psychiatrzy ani sze-
fowie komisji lekarskich z Wrocławia, ani
nawet nowy szef Inspektoratu Wojskowej
Służby Zdrowia, który – co optymistycz-
ne – widzi problem i potrzebę zmiany ca-
łego systemu medycznego w wojsku.
Niedawno w „Gazecie Wyborczej” po-
jawił się artykuł potwierdzaający, jak
dziurawe jest sito wojskowej kontroli me-
dycznej. Gazeta doniosła o historii żołnie-
rza, który został wcielony do wojska mi-
mo stwierdzonej i udokumentowanej schi-
zofrenii paranoidalnej. Rzecz dotyczy co
prawda żołnierza służby zasadniczej, ale
w końcu przeszedł on przez komisję po-
borową, a następnie lekarską podczas
wcielenia w jednostce. Już po dwóch
dniach służby trafił do szpitala psychia-
System wojskowej
służby zdrowia kuleje.
Żołnierz leczy się, gdzie
chce i jak chce. Jeśli
w cywilnym gabinecie
leczy wrzody dwunastnicy,
to pół biedy. Gorzej, gdy
potajemnie leczy
schizofrenię lub inną
chorobę psychiczną.
trycznego, bo nie podobało mu się w ko-
szarach. Co by się jednak stało, gdyby
utajniał chorobę, gdyby po jakimś czasie
dostał broń i trafił na wartę? Czy nie był-
by zagrożeniem?
Ci sami psychiatrzy w mundurach zwra-
cają także uwagę, że w wojsku nie ma
okresowego systemu kontroli psycholo-
gicznej czy psychiatrycznej kadry zawo-
dowej. Co kilka lat przed obliczem psy-
chologa musi stanąć kierowca zawodowy
i przejść odpowiednie badania kontrolne.
Takim samym kontrolom poddawani są
górnik, operator dźwigu i reprezentanci
wielu innych zawodów oraz obowiązko-
wo osoba ubiegająca się o pozwolenie na
broń. Tymczasem żołnierz zawodowy po
jedynym badaniu przed przyjęciem do ar-
mii żadnych badań psychologicznych prze-
chodzić już do końca służby nie musi.
nr 34/2007
 Doc. dr hab. n. med. Stanisław Ilnicki
– kierownik Kliniki Psychiatrii i Stresu
Bojowego Wojskowego Instytutu Me-
dycznego w Warszawie, od dawna zwra-
cał uwagę na potrzebę dokładniejszej se-
lekcji i badań ludzi wyjeżdżających na mi-
sje. Z braku odpowiedniej liczby specja-
listów oraz czasu docent proponował, aby
wprowadzić dla wyjeżdżających odpo-
wiednio przygotowaną ankietę, w której
pod odpowiedzialnością karną żołnierz
musiałby wpisać, czy nie leczył się psy-
chiatrycznie, a jeśli tak, to gdzie i jakiego
typu miał schorzenia.
Docent Ilnicki twierdzi, że czasami
większym zagrożeniem dla ludzi podczas
misji wojennej od chorego psychicznie
może być wojskowy uzależniony od alko-
holu. Zdaniem psychiatry, w tym wzglę-
dzie w polskiej armii także robi się nie-
nr 34/2007
wiele, a pijący nie są objęci pomocą i le-
czeniem, lecz restrykcjami.
MA BYĆ LEPIEJ...
Płk dr n. med. Andrzej Wiśniewski od
niedawna pełni obowiązki szefa Inspek-
toratu Wojskowej Służby Zdrowia. Jako
doświadczony lekarz i administrator pla-
cówek medycznych zna jednak doskona-
le problemy medyczne wojska. Uważa, że
istniejącą do tej pory wolną amerykankę
w lecznictwie wojskowym trzeba jak naj-
szybciej zmienić.
Pułkownik zapewnia, że tak się stanie.
Wprowadzone zostaną zarządzenia naka-
zujące kadrze zawodowej korzystanie wy-
łącznie z lecznictwa wojskowego.
– Szczególną uwagę będziemy zwracać
na ludzi wracających z misji. Oni muszą
być najpierw dokładnie przebadani w woj-
skowych ośrodkach. Jeżeli będą wymaga-
li leczenia, będzie ono prowadzone tylko
w resortowych szpitalach, a cały proces
powrotu do zdrowia zakończy się przed
wojskową komisją lekarską – powiedział
pułkownik. – Na takie systemowe rozwią-
zania szukamy jednak pieniędzy. Mamy
nadzieję, że szybko się z tym uporamy.
Dla kadry zawodowej ma zostać stwo-
rzony jednolity model opieki medycznej.
Szpitale wojskowe staną się placówkami
wiodącymi dla wojsk w danym rejonie.
Będą im podlegały izby chorych z jedno-
stek oraz pracujący tam lekarze. Zdaniem
pułkownika, wojskowi będą mieli w tych
szpitalach pierwszeństwo w dostępie do
świadczeń. Wszystkie inicjatywy zmian
powinny zostać zaakceptowane do końca
roku, a w przyszłym – wcielane w życie.
Obecnie toczą się w tej sprawie rozmowy
z Narodowym Funduszem Zdrowia i in-
nymi instytucjami.
Pułkownik Wiśniewski zapewnia, że
kadra zawodowa po zmianach systemu
lecznictwa nie będzie mogła leczyć się,
gdzie chce. Stan zdrowia żołnierzy ma być
monitorowany. Zarządzenia resortowe
zmienią niektóre przepisy o ochronie
zdrowia psychicznego. Stan zdrowia ofi-
cera czy podoficera wykonującego waż-
ne zadania, latającego na przykład samo-
lotem czy też obsługującego inne skom-
plikowane uzbrojenie, nie może być tyl-
ko jego osobistą sprawą.
– Chcemy przywrócić wojskową służ-
bę zdrowia żołnierzom. Za to, że ciężko
służą, narażają się, jeżdżą na misje, mu-
szą mieć odpowiednie przywileje – dodał
pułkownik – Nie może być tak, że kiedy
zadzwonią z więzienia, to szybko wyko-
nujemy tomograf czy inne drogie bada-
nie, a żołnierz na takie samo badanie mu-
si czekać wiele tygodni. 
Polska Zbrojna 21
WOJSKO MISJE

Żołnierz bez dystynkcji

Nie noszą dystynkcji na naramiennikach, ale tak jak inni członkowie PKW Afganistan
noszą polskie mundury. Ich zadaniem jest ułatwienie kontaktu z miejscową ludnością.
Afgańskich tłumaczy – bo o nich mowa – można spotkać w polskiej grupie bojowej
stacjonującej w Sharanie. Jednym z nich jest Aminullach Yacob.
Aminullach opowiada, że tradycją
w Afganistanie jest noszenie długiej bro-
dy przez starszyznę. To pokłosie wyzna-
wanego w tym kraju islamu, którego za-
łożycielem był brodaty prorok Mahomet.
Noszenie długiej brody jest dobrze wi-
dziane zwłaszcza w prowincji Paktika,
gdzie stacjonują polscy żołnierze. Jest to
zarazem jedna z najbiedniejszych pro-
wincji Afganistanu. Blisko sto procent
kobiet nie uczęszcza tutaj do szkół.
Dziewczynki mogą się pokazywać na uli-
cy tylko do 11. roku życia. Potem pracu-
ją w domu, zajmują się zwierzętami oraz
uprawą ziemi. Wówczas chodzą wyłącz-
nie w czadorach, a świat obserwują przez
niewielki otwór na oczy. W wieku
JACEK MATUSZAK

14–15 lat są już gotowe do tego, by wyjść

za mąż. Zamężna kobieta może pokazy-
wać się poza domem tylko z mężem lub
kimś z najbliższej rodziny.
TRADYCJĄ W AFGANISTANIE jest noszenie długiej brody przez starszyznę. To pokłosie wyznawane- Aminullach dodaje, że Afgańczycy są
go w tym kraju islamu, którego założycielem był brodaty prorok Mahomet. narodem wyjątkowo gościnnym. Gdy

D
w domu znajdzie się przybysz, nawet jeśli
zięki stypendium udzielo- ka, a także działań mających na celu po- nie był zaproszony, traktowany jest przez
nemu przez Uniwersytet wstrzymanie talibów i ich wpływu na gospodarza jako członek rodziny przez ca-
Warszawski Aminullach miejscową społecz- ły czas pobytu.
Afganistan dzieli się
rozpoczął w 2002 r. studia ność. Ostatnio zajmo- Podczas przejazdów
w Instytucie Stosunków wał się m.in. opraco- kulturowo przez miejscowości
Międzynarodowych. Na wywaniem ulotek. zwracają uwagę cmen-
świat przyszedł jednak w Panyshir, północ- Czasami jeździ też i językowo na dwie części: tarze. Na kamiennych
nej prowincji Afganistanu, w rodzinnym z dowódcą grupy na północ i południe. Bliższa kopcach powiewają za-
mieście afgańskiego bohatera narodowego patrole bojowe. zwyczaj niebieskie fla-
Ahmada Shah Masuda. To dzięki temu mó- naszym standardom gi. Pytam Aminulla-
wi płynnie w języku dari i właśnie dlatego cywilizacyjnym jest północ, cha, jaka jest ich rola.
podczas studiów dostał ofertę, jaką rzadko Gościnnie i... – To znaczy, że zmarły
kieruje się do studentów. niekobieco ze stolicą w Kabulu. Nie bez wciąż przebywa wśród
O ojczystym kraju swoich – wyjaśnia mi
W samym sercu zdarzeń opowiada bardzo chęt- wpływu na to pozostaje tłumacz.
– Pewnego dnia dostałem telefon z pro- nie. Podkreśla, że Af- fakt, że jest to część kraju On też nie wyklucza
pozycją współpracy w ramach Polskie- ganistan dzieli się kul- powrotu do swojego
go Kontyngentu Wojskowego – wspomi- turowo i językowo na znacznie bogatsza kraju. Umowę o pracę
na tłumacz. Zgodził się. W kwietniu te- dwie części: północ w surowce mineralne, takie podpisał na pół roku,
go roku znalazł się w Bagram, a stamtąd i południe. Bliższa na- z możliwością przedłu-
otrzymał przydział do PGB Sharana. Od szym standardom cy- jak gaz, ropa naftowa żenia. Możliwe, że tak
tego czasu jako tłumacz jeździ z naszy- wilizacyjnym jest pół- się stanie, ponieważ do-
mi żołnierzami. Najczęściej do guberna- noc, ze stolicą w Ka- i węgiel tychczas współpraca
tora prowincji, komendanta policji czy bulu. Nie bez wpływu na to pozostaje układa się bardzo dobrze. Potem jednak
też dowódcy stacjonującej w Sharanie fakt, że jest to część kraju znacznie bo- chciałby dokończyć studia w Polsce i pod-
jednostki armii afgańskiej. Jest obecny gatsza w surowce mineralne, takie jak jąć pracę w Ambasadzie Afganistanu
przy dyskusjach dotyczących opracowy- gaz, ropa naftowa, węgiel i kamienie w Warszawie lub afgańskim MSZ.
wania planów rozwoju prowincji Pakti- szlachetne.  Mariusz Konarski

22 Polska Zbrojna nr 34/2007

WOJSKO INTERWENCJE
Restrukturyzacja w wojsku to proces
ciągły. W tym roku duże zmiany zajdą
w brygadach obrony terytorialnej, które
przeformowane zostaną w bataliony. Za
tym pójdą przetasowania kadrowe. Na
przykład w Białymstoku, gdzie stacjonu-
je 18 Brygada OT, etat znajdzie jedynie
dwóch oficerów starszych. Pozostali
szczęścia muszą szukać gdzie indziej.
W niewiele lepszej sytuacji znaleźli się
także kapitanowie reprezentujący korpus
oficerów młodszych. Pięciu z nich zosta-
nie na miejscu, ale ośmiu (nie licząc
dwóch, którzy złożyli właśnie wypowie-
dzenia stosunku służbowego) musi iść
w Polskę. Tylko gdzie? Jak się okazuje
– z tej transformacji najbardziej powinni
być zadowoleni podporucznicy i porucz-
nicy. Dla nich jest tu najwięcej
wolnych etatów.
Por. Marek Kawecki: – Gdy tylko usły-
szałem o wakatach w Białymstoku, na-
tychmiast zacząłem starać się o powrót do
swojej byłej jednostki.
Ppłk Krzysztof Rogacz, zastępca do-
wódcy 18 BOT: – Porucznika Kaweckie-
go zapamiętałem dobrze. To chłopak, któ-
ry realizuje się w polu, w bezpośrednim
działaniu z żołnierzami. Może dlatego tak
bardzo przeżywam teraz to, że biurokra-
tycznie chce się mu wystawiać rachunek
za dyspozycyjność.
Odsłona pierwsza – służbowa
Kawecki: szczupły, wysoki, energicz-
ny, z dowódczą charyzmą. Próbuje swo-
ich sił na wielu polach. Także w zawo-
dach, które zarezerwowane są dla wy-
czynowców bądź żołnierzy sił spe-
cjalnych. On, z życiorysem wojsko-
wym zapoczątkowanym akurat
w OT, zawsze był widoczny,
zawsze się liczył.
Wrocławską WSO po-
żegnał pięć lat temu. Po
promocji został dowódcą
plutonu piechoty zmoto-
ryzowanej w 18 BOT.
Wiedział, że tylko niektórzy z dowód-
ców plutonów mogą liczyć na pozosta-
nie w brygadzie, i dlatego dawał z sie-
bie wszystko. Pododdział odpłacał mu
bardzo dobrymi wynikami w szkoleniu.
Chyba dlatego był pewniakiem. Nikt nie
wątpił, że „Kawecki będzie się tu roz-
wijał”. Cztery lata temu się ożenił. Po
roku otrzymał służbowe „M”: 38 me-
trów, dwa pokoje. Dwa lata temu prze-
konał się, że w wojsku może zdarzyć się
wszystko. Chociaż przełożeni z brygady
widzieli go dalej w Białymstoku, to Do-
wództwo Wojsk Lądowych pisało mu in-
ny scenariusz wojskowej kariery: zosta-
nie szefem sekcji personalno-wychowaw-
czej w batalionie budowy mostów 2 Puł-
ku Komunikacyjnego w Inowrocławiu.
Oficer personalny, zastrzegający so-
bie anonimowość: – Porucznik miał pe-
cha. Akurat w tym czasie szukano sta-
nowisk dla absolwentów studium ofi-
cerskiego przy wrocławskiej WSO. Je-
go etat miała objąć pani podporucznik.
Niestety, nie objęła. Wiem, że przez
miesiąc plutonem dowodził dowódca
drużyny, a później – aż do teraz – sta-
nowisko pozostaje nieobsadzone.

Uwaga: powrót do garnizonu,

w którym już pełniło się służbę,
może sporo kosztować! Z tej lekcji
każdy może wyciągnąć pewne
wnioski...

ROMAN
PRZECISZEWSKI

24 Polska Zbrojna nr 34/2007

 Akt drugi – trochę rodzinny
W Inowrocławiu na Kaweckiego cze-
kało darmowe miejsce w internacie. Kil-
ka metrów namiastki domu, standardo-
we wyposażenie i współlokatorzy – pię-
ciu kaprali. Cóż, służba nie drużba.
Płk Marek Sarnowski, dowódca 2 Puł-
ku Komunikacyjnego: – Kawecki szyb-
ko zaadaptował się w nowej jednostce.
Widać było, że jest zaangażowany i bar-
dzo się stara.
Inaczej odbierała to Monika, jego żo-
na. W Białymstoku została sama. Była
w ciąży. Życie na dwa domy sporo kosz-
towało. Gdy urodziła Krzysia, mieli go-
towy plan na przyszłość: niedawno wy-
kupioną kwaterę służbową w Białym-
stoku sprzedadzą, dobiorą kilkadziesiąt
tysięcy złotych kredytu i kupią miesz-
kanie w Toruniu. Dlaczego akurat w To-
runiu? Bo w tym mieście jest jej rodzi-
na, a Marek będzie miał blisko do Ino-
wrocławia. Bez najmniejszych kłopo-
tów uzyskali kredyt w banku i zaraz ku-
pili nowe „M”. Wydawało się, że już nic
nie przeszkodzi w byciu razem. Jednak-
że Kawecki dowiedział się o wolnym
stanowisku w swojej byłej, akurat prze-
formowywanej brygadzie. Wróćmy do
Białegostoku, zaproponował. Monika
się krzywiła. Nie chciała tego powrotu.
Nie zamierzała tułać się po Polsce. Je-
go argumenty były jednak silniejsze:
– Ja się tam zrealizuję, odżyję, tam bę-
dę sobą – mówił. I znowu, jak na zawo-
łanie, miał gotowy plan działania: do-
piero co kupione mieszkanie w Toruniu
sprzedadzą i za kilka miesięcy kupią no-
we, w Białymstoku. Na razie on za-
mieszka tam w internacie, a ona znowu
– ale już z synem – będzie żyć przyszłą
przeprowadzką. I czeka ich zaledwie
kilka miesięcy rozłąki.
nr 34/2007
Płk Sarnowski: – Kilka razy rozma-
wiałem z Kaweckim. Szczerze mówiąc,
chciałem zatrzymać go w pułku, bo był
dobry. Ale po męsku postawił sprawę,
i go zrozumiałem. Chcąc nie chcąc, wy-
raziłem więc zgodę na jego służbowe
przeniesienie do Białegostoku.
Scena trzecia
– z przepychankami
Ppłk Rogacz lubi sięgać do wojsko-
wych klasyków. Teraz otwiera pamięt-
nik generała Stanisława Sosabowskie-
go w miejscu, gdy ten po trzech latach
daremnego czekania na przejęcie puł-
ku melduje się u gen. Stachiewicza,
szefa Sztabu Głównego, i prosto z mo-
stu oznajmia: „moim obowiązkiem
jest robić, obowiązkiem zaś moich
przełożonych jest dbać o moje sprawy
osobiste, takie jak awans i przydzia-
ły”. Zatem, zaznacza ppłk Rogacz, do-
wództwo brygady zrobiło wszystko,
by należycie przyjąć por. Kaweckiego
z powrotem. Między innymi zgodnie
z rozporządzeniem MON złożyło do
Oddziału Regionalnego WAM w War-
szawie wniosek o zakwaterowanie na
czas pełnienia obowiązków na danym
stanowisku w Białymstoku. A że po-
tem przyszedł zimny prysznic, to wy-
łącznie wina Wojskowej Agencji Miesz-
kaniowej.
Mjr Andrzej Kirmuć, mąż zaufania
18 BOT: – Ustawa o zakwaterowaniu Sił
Zbrojnych RP stanowi wprost: jeżeli
żołnierz zawodowy zostawia rodzinę w
jednym garnizonie, to w nowym miej-
scu pełnienia służby należy mu się dar-
mowy internat. W przypadku por. Ka-
weckiego WAM najpierw zastosowała
tę zasadę, a później zaczęła szukać dziu-
ry w całym.
Ppłk Krzysztof Rogacz: – Kawecki
przejął nowe obowiązki na początku lip-
ca. W pierwszych dniach sierpnia za-
meldował się, mówiąc, że ma problem.
Kierownik internatu wystawił mu bo-
wiem fakturę za miesiąc pobytu. W su-
mie kilkaset złotych. Jeżeli nie zapłaci,
to wejdą mu na pensję, usłyszał. Nie do-
wierzałem: dlaczego ten oficer ma pła-
cić za internat? Zwróciłem się do Od-
działu Regionalnego WAM w Warsza-
wie. W odpowiedzi usłyszałem, że Ka-
wecki nie ma prawa do darmowego lo-
kum w Białymstoku, gdyż w tym gar-
nizonie wykupił już mieszkanie i nie
może liczyć na żadne ulgi. O płatne
miejsce w internacie może zaś się tylko
starać. W każdym innym garnizonie
miałby kwaterę za darmo, ale w Białym-
stoku, skąd się wyprowadził, musi sięg-
nąć do kieszeni. Gdy stwierdziłem, że
to jest kpina i że o sprawie powiadomię
„Polskę Zbrojną”, usłyszałem, że prawo
jest prawem i że żadne interwencje na
nic się nie zdadzą.
Kurtyna opada – happy end
Z oficjalnego pisma ORWAM w War-
szawie wynika jasno: por. Kawecki po-
winien wystąpić o odpłatne miejsce
w internacie garnizonowym w Białym-
stoku. Na tym koniec, kropka. Po kilku
dniach telefonujemy do ORWAM i się
przedstawiamy. Dopiero po kilkunastu
sekundach miła pani optymistycznie
przerywa milczenie:
– Proszę pana, to jedna wielka pomył-
ka. Pan porucznik Kawecki – bez wzglę-
du na garnizon – ma prawo do darmo-
wego internatu. Faktura, którą mu wy-
stawiono, zostanie anulowana.
Po co więc były te pisma, telefony
i nasza interwencja? 
ROMAN PRZECISZEWSKI (2)
Polska Zbrojna 25
WOJSKO BROŃ CHEMICZNA
HELKOM

z opóźnionym zapłonem TOMASZ GOS

Broń chemiczna zatopiona na dnie Bałtyku znów budzi emocje.

Budowa Gazociągu Północnego może naruszyć skorodowane bomby
i doprowadzić do katastrofy ekologicznej.
Problem z bronią zatopioną w Bałty-
ku podczas II wojny światowej pojawił
się już w 1947 r., kiedy to duńska zało-
ga kutrów rybackich wyłowiła bojowe
środki trujące. W następnych latach ry-
bacy coraz częściej natrafiali na taką
broń. Zdarzało się też, że samo morze
wyrzucało na brzeg pojemniki z bronią
chemiczną, np. u wybrzeży Danii, Szwe-
cji, Niemiec, Polski, Litwy czy Łotwy.
W 1955 r. na plaży w Darłówku znale-
ziono nieszczelną bombę lotniczą z ipery-
tem. Poparzyło się 120 dzieci, w tym kil-
kanaścioro bardzo ciężko. Dwa lata temu
iperyt znaleźli rybacy z Władysławowa.
Czterech z nich z rozległymi, trudno goją-
cymi się poparzeniami wylądowało w Szpi-
talu Marynarki Wojennej w Gdyni.
W 1992 r. miało miejsce zdarzenie,
które doprowadziło do wnikliwych
badań Bałtyku pod kątem znajdują-
cych się w nim bomb z trującymi sub-
stancjami. Wówczas to w pobliżu Du-
eodde na Bornholmie znaleziono za-
kopaną na plaży 250-kilogramową
bombę chemiczną z iperytem siarko-
wym. W efekcie w 1993 r. powołano
w ramach Komisji Helsińskiej (HEL-
COM) specjalną Grupę Roboczą
ds. Zatopionej Amunicji Chemicznej
(HELCOM CHEM).
BEZPIECZNE ŻOŁĄDKI
Dwa lata później Komisja Helsiń-
ska zatwierdziła „Raport w sprawie
broni chemicznej zatopionej w Mo-
rzu Bałtyckim”. Na polecenie HEL-
COM-u raport opracowały cztery
państwa: Dania, Szwecja, Rosja
i Niemcy. Jak wynika z tego doku-
mentu, największe składowiska bro-
ni chemicznej znajdują się na połu-
dniowy wschód od Gotlandii, na
wschód od Bornholmu i na południe
od cieśniny Mały Bełt.
Niektóre pociski zrzucane ze stat-
ków znajdowały się w drewnianych
skrzyniach, dlatego część z nich zo-
stała przeniesiona przez wodę w in-
ne miejsca. Przeprowadzone analizy
chemiczne nie wykazały jednak obec-
ności szkodliwych substancji che-
micznych w organizmach ryb, które
jemy. Komisja ustaliła także, że nie

26 Polska Zbrojna nr 34/2007

 HELCOM
Komisja Helsińska jest
organem wykonaw-
czym odpowie-
dzialnym za
Konwencję
o ochronie śro-
dowiska mor-
skiego obszaru
Morza Bałtyc-
kiego – znaną
jako konwencja
helsińska, która zo-
stała podpisana
w 1974 r. przez wszystkie kraje
Morza Bałtyckiego, a w 1992 r.
przez nowo powstałe kraje nadbał-
tyckie i Unię Europejską. Konwen-
cja helsińska jest pierwszą mię-
dzynarodową umową biorącą pod
uwagę wszystkie aspekty ochrony
środowiska morskiego.
warto wyławiać bomb, ponieważ bar-
dzo wysokie jest ryzyko zakażenia
środkami chemicznymi przy uniesz-
kodliwianiu tej broni. HELCOM nie
zaleca więc wydobywania bomb na
powierzchnię, zanim nie pojawią się
nowe rozwiązania techniczne umoż-
liwiające bezpieczne przeprowadze-
nie całej operacji.
ZNOWU GROŹNE
Sprawa zatopionej broni chemicz-
nej zaczęła jednak znowu budzić emo-
cje w związku z budową Gazociągu
Północnego. Będzie on bowiem prze-
biegał w miejscu, gdzie zatopiono
chemiczną amunicję, lub w jego oko-
licach. Według Tadeusza Kasperka
z Akademii Marynarki Wojennej
w Gdyni, największe zagrożenie dla
środowiska naturalnego mogą stano-
wić bojowe gazy trujące, np. iperyt
siarkowy bądź azotowy. – Naruszenie
skorodowanej amunicji przyspieszy
uwalnianie się środków trujących do
morza, powodując większe ich stęże-
nie w wodzie – uważa Tadeusz Kaspe-
nr 34/2007
W ramach programu opracowanego przez HELCOM CHEM, wody Bałtyku są monitorowane
m.in. w celu zlokalizowania bomb i składowisk broni chemicznej.
rek. – Z pewnością nie będzie to obo-
jętne dla flory i fauny Bałtyku. Już ob-
serwuje się wzrost stężenia arsenu nie
tylko w rejonach zatopienia, ale rów-
nież na trasach transportu – dodaje.
Dane co do ilości tych środków che-
micznych w Bałtyku wahają się od 30
do 60 tys. ton, z czego samego iperytu
jest ok. 13 tys. ton.
NIEZNANE OBIEKTY
Gazociąg, który ma połączyć Rosję
z Niemcami, osiągnie długość prawie
1,2 tys. km. Będzie składał się z dwóch
nitek o przepustowości 55 mln m sześc.
gazu dziennie. Pierwsza z nich ma zo-
stać zbudowana do 2010 r., kolejna
– dwa lata później. Trasa wiedzie przez
Głębię Bornholmską, gdzie po II woj-
nie światowej zatopiono tysiące ton
broni chemicznej.
Kilka dni temu adm. Władimir Ma-
sorin, dowódca rosyjskiej marynarki
wojennej, w wywiadzie dla gazety
„Krasnaja Zwiezda” powiedział, że
specjaliści Rosyjskiej Floty Bałtyckiej
na zamówienie Gazpromu opracowali
program oczyszczenia dna morza na
odcinku, na którym ułożony będzie ga-
zociąg. Specjaliści floty zbadają dno
Bałtyku, zlokalizują główne przeszko-
dy, takie jak niewybuchy, broń che-
miczna i wraki statków, oraz przygotu-
ją mapę, na której zaznaczą miejsca po-
łożenia tych obiektów. Zaproponują też
drogi obejścia miejsc, w których spo-
czywają pozostałości broni chemicznej
i zatopionych statków.
ARCH. ORP CZAJKA
IPERYT (GAZ MUSZTARDOWY) – ogólna
nazwa kilku bojowych środków trujących
o działaniu parzącym, których nazwa po-
chodzi od miejscowości Ypres w Belgii,
gdzie w 1917 r. Niemcy użyli po raz pierw-
szy tego rodzaju związku chemicznego.
Iperyty powodują, że na skórze pojawiają
się pęcherze i trudno gojące się rany, wy-
wołują także porażenie dróg oddechowych
i płuc, prowadzące często do śmierci. Dzia-
łanie par iperytu na oczy powoduje zwykle
wyleczalną ślepotę, zaś w stanie ciekłym
– nieodwracalną utratę wzroku. Iperyt sła-
bo rozpuszcza się w wodzie. Dawka śmier-
telna przez skórę wynosi 40–60 mg/kg
ARSEN – pierwiastek
chemiczny z grupy pół-
metali. Wykorzystywany
m.in. w produkcji bojo-
wych środków trujących
(luizyty). Jego nadmiar
powoduje niezwykle silne
zatrucia. Wszystkie związki arsenu mają
właściwości rakotwórcze. Objawy zatrucia
przewlekłego występują zwykle po kilku
latach. Mogą być nimi liczne nowotwory
skóry, płuc, nerek, wątroby, a niekiedy
i pęcherza moczowego.
Admirał Masorin powiedział, że sfil-
mowano dno morskie i odkryto sześć du-
żych obiektów, których nie było na wcze-
śniejszych mapach nawigacyjnych – sześć
zatopionych łodzi torpedowych z amuni-
cją oraz dwa obiekty historyczne (jakie,
nie wiadomo). Odkryto też ok. 600 mniej-
szych nieznanych obiektów. 
Polska Zbrojna 27
KULISY DEFILADA
TO BĘDZIE NA JWIĘKSZY OD DZIESIĘCIOLECI POKAZ

ANNA DĄBROWSKA

Już dawno Warszawa nie widziała takiej defilady, jaka planowana jest skowego. Co prawda w ubiegłym roku
na tegoroczne Święto Wojska Polskiego. To będzie prawdziwa gratka na defiladzie także można było zobaczyć
sprzęt zmechanizowany, ale tylko koło-
dla wielbicieli armii. Parada ma też przybliżyć dzisiejsze polskie siły wy. Tym razem w kolumnie – obok bo-
zbrojne tym, którzy na co dzień nie interesują się wojskowością. jowych wozów piechoty, kołowych trans-
porterów opancerzonych Rosomak,
Resort obrony odpiera zarzuty, że szy- Stanach Zjednoczonych w Dzień Nie- BRDM-ów czy samochodów Hummer
kuje demonstrację militaryzmu. – Kiedy podległości 4 lipca czy we Francji 14 lip- – przejedzie też 13 czołgów Leopard
armia ma się pokazać, jak nie w swoje ca, w rocznicę zburzenia Bastylii. i czołgi Twardy. Nad głowami warsza-
święto? – pytają w MON. Zdaniem re- wiaków mają zaś przelecieć śmigłowce
sortu obrony 15 sierpnia to właśnie zna- DOŁEM ROSOMAKI, GÓRĄ JASTRZĘBIE oraz myśliwce wielozadaniowe F-16.
komita okazja do promocji polskiego Główną atrakcją parady stanie się Paradę zainaugurują jednak oddziały
wojska. Zresztą podobne uroczystości or- z pewnością pierwszy od wielu lat prze- piesze. Jako jedni z pierwszych będą szli,
ganizowane są też w innych krajach – w jazd przez miasto ciężkiego sprzętu woj- jak zapowiada resort obrony, weterani na-

28 Polska Zbrojna nr 34/2007

 Wojsko
POLSKIEGO ORĘŻA

maszeruje TA D E U S Z W RÓ B E L
Defilady wojskowe są nieodłącznym elementem obchodów
świąt państwowych w wielu krajach europejskich.

TADEUSZ WRÓBEL
Gwardia Republikańska podczas defilady 14 lipca w Paryżu

ajbardziej znane defilady wojsko- obchodów Dnia Niepodległości. 26 maja

we odbywają się w stolicach Rosji
i Francji. W tym roku 9 maja,
w dniu uznawanym przez Rosjan
za datę zakończenia II wojny światowej, przez
plac Czerwony w Moskwie przemaszerowało
około 7 tys. żołnierzy, przejechały pojazdy,
a nad głowami przeleciały samoloty i śmi-
głowce. Mniejsza, ale barwniejsza była de-
filada na paryskich Polach Elizejskich
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
aleją Rustaveli maszerowało 12 tys. żołnie-
rzy służby czynnej i 3,5 tys. rezerwistów. Za-
prezentowano też nowy sprzęt, m.in. 80 sa-
mochodów terenowych Land-Rover, 19 ko-
łowych transporterów opancerzonych BTR-
80 i tuzin armatohaubic Dana. Na stolicą
Gruzji przeleciały też wojskowe samoloty
i śmigłowce.
Na tym nie koniec tegorocznych parad woj-

14 lipca, w rocznicę zburzenia Bastylii. skowych. Z reguły niewiele mniejsza od pary-

Wzięło w niej udział ponad cztery tysiące
wojskowych i policjantów. Obok żołnierzy
francuskich przed trybuną honorową prze-
maszerowali reprezentanci sił zbrojnych
wszystkich państw członkowskich Unii Eu-
ropejskiej. Nad Paryżem przeleciało kilka-
szych misji pokojowych. – Chcemy po- dziesiąt samolotów i śmigłowców.
kazać, że ich doceniamy – tłumaczy pod- Akcenty europejskie były też podczas defi-
sekretarz stanu w MON Jacek Kotas. Na- lady w Brukseli, która odbyła się tydzień
tomiast „misjonarze”, którzy byli ranni, później. Uczestniczyło w niej około 1700
oraz rodziny żołnierzy, którzy zginęli żołnierzy. W Wielkiej Brytanii okazją do pa-
podczas służby na misjach, zostaną za- rady wojskowej są obchodzone tradycyjnie
proszeni na trybuny. w drugą sobotę czerwca urodziny królowej.
Ulicami stolicy przemaszerują nie tyl- Wojsko uświetnia też obchody świąt naro-
ko polscy wojskowi. Po raz pierwszy dowych w Grecji i we Włoszech. W tym
w paradzie defilować będzie też podod- ostatnim kraju wielka defilada odbywa się
dział francuski. Jest to swoista rewizyta 2 czerwca z okazji Dnia Republiki. Ulicami
żołnierzy z tego państwa w zamian za Rzymu maszerowuje kilka tysięcy żołnierzy.
udział naszych wojsk w święcie 14 lipca Jednak największe tego typu uroczystości
na Polach Elizejskich.  miały miejsce w tym roku w Gruzji, podczas
skiej jest defilada w Madrycie organizowana
12 października. Uświetnia ona święto naro-
dowe Hiszpanii. Data ta upamiętnia odkry-
cie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Jest
to jednocześnie święto religijne, Matki Bo-
skiej El Pilar, patronki Hiszpanii.
Pod koniec tego miesiąca można liczyć na
paradę w Grecji. Tu okazją jest przypadająca
28 października rocznica agresji faszystow-
skich Włoch w 1940 r. 1 grudnia natomiast
jest defilada w Bukareszcie. Po obaleniu ko-
munistycznego reżimu wprowadzono nowe
święto – Dzień Jedności, na pamiątkę zjed-
noczenia w 1918 r. z Królestwem Rumunii
Transylwanii, Besarabii i Bukowiny.
Oczywiście defilady wojskowe nie są ewene-
mentem europejskim. Odbywają się, z zasady
regularnie, na wszystkich kontynentach. Oka-
zje po temu są bardzo różne. Najczęściej to
święta państwowe bądź sił zbrojnych. 

nr 34/2007 Polska Zbrojna 29

KULISY DEFILADA

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)

Próba przed świąteczną defiladą na poligonie w Wesołej

KAWALERIA JAK NOWA wódcy i pięciu ułanów, oraz sekcja trę- jowych, a na samo miejsce defilady
Jednym z barwniejszych elementów pa- baczy – dowódca i dwóch ułanów. – na drogowych. Dalej czołgi pojadą
rady od kilku już lat są kawalerzyści. Nie Szwadronowi przybyło też obowiąz- same. Wojsko zapewnia jednak, że nie
zabraknie ich też w ków – od końca czerw- zniszczą jezdni – pojazdy będą miały
tym roku, mimo że Parada 15 sierpnia będzie ca br. kawaleria nie ochronne nakładki na gąsienicach,
Szwadron Kawale- tylko uczestniczy w miejscach nawrotów zostaną rozło-
rii Wojska Polskie-
z pewnością testem w uroczystościach żone specjalne maty osłaniające na-
go czeka wiele wytrzymałości dla nawierzchni wojskowych i patrio- wierzchnię. Dlatego pokaz może się
zmian, przede tycznych, ale także odbyć nawet wtedy, gdy będzie bardzo
wszystkim organi- warszawskich ulic. Ciężki asystuje przy powita- gorąco. Natomiast to, czy zobaczymy
zacyjnych. Szwa- sprzęt na gąsienicach zostanie niu głów państw od- na niebie F-16 i śmigłowce, zależy od
dron – na razie pod- wiedzających Polskę. aury. Przy niesprzyjającej pogodzie ich
oddział 3 Batalionu przywieziony do Warszawy W ten sposób powró- przelot może zostać odwołany.
Zabezpieczenia Do- cono do kawaleryj- Jest jeszcze jedna nowość. Paradę, któ-
wództwa Wojsk Lą-
na lawetach kolejowych. skich tradycji wysta- ra rozpocznie się o drugiej po południu,
dowych – ma znaleźć się w przyszłości wiania konnej asysty honorowej pod- będzie można podziwiać nie jak dotych-
w Batalionie Reprezentacyjnym WP. Ar- czas uroczystych wizyt. czas na pl. Piłsudskiego, ale w Al. Ujaz-
mia przejęła w tym roku także konie od dowskich i na ul. Belwederskiej. Kto nie
agencji rolnej, dotąd od niej wypożycza- TEST NA WYTRZYMAŁOŚĆ zdąży dokładnie obejrzeć sprzętu, jakim
ne. Jak informuje wiceminister Kotas, za- Parada 15 sierpnia będzie z pewnoś- dysponuje nasza armia, w trakcie defila-
padła również decyzja, aby zwiększyć cią testem wytrzymałości dla na- dy, nie powinien się martwić. Część po-
liczbę wierzchowców z 30 do 48. wierzchni warszawskich ulic. Ciężki jazdów będzie można bowiem podziwiać
Na razie w szwadronie jest siedem sprzęt na gąsienicach zostanie przywie- także później – podczas festynu zorgani-
sekcji kawalerii, każda złożona z do- ziony do Warszawy na lawetach kole- zowanego na Agrykoli. 

S I Ł A I S Z Y K
Demonstracja siły stanowiła od zawsze główny powód dernizacji i rozbudowy armii Wielkie defilady zorganizowano
organizowania defilad wojskowych w dawnych czasach. w latach 30. m.in. w roku 1937 i 11 listopa-
Dochodziło do tego, że defilady da 1938 r. z okazji dwudziesto-

P odstawowym zadaniem tych głość państwową. Pierwsze defi- urządzano z okazji np. przeka-
uroczystości było ukazanie
– tak potencjalnemu wrogowi,
lady odbywały się przy huku ar-
mat i palbie karabinów maszy-
zania wojsku nowego typu sa-
mochodów ciężarowych. Taka
lecia odzyskania niepodległo-
ści. Wzięły w nich udział
wszystkie rodzaje broni. Obraz
jak i własnemu społeczeństwu nowych. W latach 20. zaczęto uroczystość odbyła się na Polu ułanów, piechoty i sunących
– mocy zbrojnego ramienia pań- organizować ich coraz więcej, Mokotowskim w Warszawie pojazdów wśród powagi sztan-
stwa, jakim była armia. lecz te z pierwszej dekady nie- w 1934 r., kiedy przed wieloty- darów i proporców, w aurze
W II Rzeczypospolitej odrodzone podległości nijak się miały do sięczną publicznością przedefi- biało-czerwonych barw, robił
Wojsko Polskie stanowiło czyn- potężnych wojskowych pocho- lowała kolumna kilkudziesięciu na oglądających piorunujące
nik gwarantujący byt i niepodle- dów urządzanych z okazji mo- wozów Renault MN. wrażenie. (dm)

30 Polska Zbrojna nr 34/2007

ochrona
URZĄDZEŃ I INFORMACJI
Firma JAKUSZ od 22 lat zajmuje się projektowaniem, produkcją i sprzedażą urządzeń związanych z szeroko pojętym BEZPIECZEŃSTWEM.
Jesteśmy firmą prywatną, której działalność opiera się wyłącznie na kapitale polskim, a tradycje siegają lat czterdziestych ubiegłego wieku.
Na bazie własnego działu konstrukcyjno-technologicznego oraz współpracy z wieloma instytutami naukowo-technicznymi powstały urzadzenia
i instalacje chroniące przed włamaniem, podsłuchem i podglądem elektromagnetycznym oraz przed skutkami wybuchu.

Zapraszamy Państwa do odwiedzenia naszych stoisk na tegorocznym MSPO w Kielcach.

oBUDoWa EKranUJĄca na STanoWISKo KoMPUTEroWE

ZESTAW SZYFRATOR + FAKS W KLASIE TEMPEST

PrzyKłaD oBUDoWy WyKonanEJ Wg InDyWIDUalnEgo ProJEKTU. oBUDoWy I STanoWISKa SPEłnIaJĄ norMy SErII aMSg.

oBUDoWa EKranUJĄca KaBIna EKRAnUJĄcA

TYPU RAcK 19’’

rozMIary I WyPoSażEnIE DoPaSoWanE Do PoTrzEB KlIEnTa ochrona SErWEroWnI I PUnKTóW PrzETWarzanIa InforMacJI.
– ochrona UrzĄDzEń różnEgo roDzaJU. na zDJęcIU: zaKłaDoWE laBoraTorIUM KoMPaTyBIlnoścI
ElEKTroMagnETycznEJ UznanE PrzEz Jc DBTI aBW oraz BT SKW

JaKUSz, UL. PRZEMYSłOWA 40, 83-400 KOścIERZYnA EMc-laB, TEL.WEWn. 27 BETon-laB

TEL. +48 (58) 686 31 01, FAx +48 (58) 686 49 09, SEKRETARIAT: 660 745 148 EMc-SySTEM, UL.AKAcJOWA 34, 81-520 gDYnIA EXPlo-laB
WWW.JaKUSz.coM.Pl, hanDloWy@JaKUSz.coM.Pl TEL./FAx: + 48 58 664 94 53 UL.DłUgA 41
KoncESJa MSWIa nr B414/2003 EMc@EMc-SySTEM.coM.Pl 83-315 SZYMbARK

W W W . J a K U S z . c o M . P l
AAAAAAA OKIEM
NASZYM AAAAAAAA

32 Polska Zbrojna nr 34/2007

 FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA

BOGUSŁAW POLITOWSKI

a placu apelowym wrocławskiej
uczelni do wręczenia aktów miano-
wania na pierwszy stopień podoficerski
stanęło 68 absolwentów. Było wśród nich
17 starszych szeregowych zawodowych,
którzy szkolili się w ramach trzymiesięcz-
nego kursu pilotażowego. Aktu wręczenia
mianowań w imieniu szefa Sztabu Gene-
ralnego WP dokonał komendant-rektor
Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądo-
wych we Wrocławiu gen. bryg. Kazi-
mierz Jaklewicz.
Nowo promowani absolwenci będą
w różnych jednostkach Wojsk Lądowych
pełnić obowiązki dowódców drużyn.
W sumie mury tej szkoły opuściło już
około 300 wysokiej klasy dowódców spe-
cjalistów. Wśród tegorocznych absolwen-
tów najwyższą lokatę uzyskał kpr. Marcin
Badziak. Tuż za prymusem, pod wzglę-
dem wyników w szkoleniu i nauce, upla-
sowali się kpr. Roman Kusiński oraz kpr.
Paweł Szymajdak.
Pilotażowy trzymiesięczny kurs z naj-
wyższą lokatą ukończył kpr. Artur Strzel-
czyk. Wszyscy wymienieni podczas uro-
czystości otrzymali nagrody rzeczowe.

Na uroczystość podoficer-
ską przybyli dowódcy jed-
nostek Garnizonu
Wrocław, przedstawiciele
korpusu podoficerskiego,
duchowni oraz – co zrozu-
miałe – bardzo licznie
najbliżsi, a także przyjacie-

BOGUSŁAW POLITOWSKI (2)

le promowanych. To właś-
nie rodzinom podczas
składania gratulacji przy-
padł w udziale zaszczyt od-
słonięcia słuchaczom na-
ramienników, na których
widnieją ich nowe stopnie
wojskowe.

Przez 11 miesięcy uczyli się przedmiotów ogólnowojskowych,

specjalistycznych, a także etyki, gospodarki rynkowej w pododdziale,
ochrony środowiska i języka angielskiego. Poznawali armię, swój rodzaj
wojsk, uczyli się trudnej sztuki dowodzenia. Zwieńczeniem ich trudów
i wysiłków w Szkole Podoficerskiej Wojsk Lądowych była uroczysta
promocja, która odbyła się 10 sierpnia. Polska Zbrojna 33
WOJSKA LĄDOWE

Trudno oddać
atmosferę powitań.
Z pewnością więcej
można wyczytać ze
zdjęć…

VIII zmiana PKW Irak powróciła do kraju. Na wrocławskim

lotnisku Strachowice, gdzie lądowały samoloty z grupami polskich
żołnierzy, wylano wiele łez. Ze szczęścia na widok powracających ojców,
mężów, synów płakały dzieci, żony, matki. Oczy szkliły się też i ojcom
„misjonarzy”.
Minister Aleksander Szczygło, wita- rze, dzieląc się wrażeniami, wcale nie kry-
jąc grupę żołnierzy, która przyleciała z do- li, że wrócili z trudnej misji. Dla niektó-
wódcą tej zmiany gen. dyw. Pawłem Lam- rych najgorsza była rozłąka z najbliż-
lą, życzył im w przyszłej służbie awansów szymi, dla innych monotonia co-
i satysfakcji z wykonywanej pracy. Dzię- dziennego życia. Na misjach naj-
kował również im i ich rodzinom, że dziel- więcej kłopotów z adaptacją
nie znosili trudy rozłąki. Po półrocznej mi- do nowych warunków mają
sji dla żołnierzy i ich najbliższych nastał żołnierze, którzy wyjeżdża-
czas powrotu do normalności. ją po raz pierwszy. Wie coś
Niełatwo w ciągu kilku minut opowie- na ten temat ppłk dr An-
dzieć o półrocznej służbie w Iraku. Żołnie- drzej Dylong z Centralnej

Łzy i powrót do
34 Polska Zbrojna nr 34/2007
 FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA
DOWÓDCĘ VIII ZMIANY PKW IRAK gen. dyw. Pawła Lamlę na wrocławskim lotnisku Strachowice
witała rodzina i ulubiony pies.
Grupy Wsparcia Współpracy Cywilno-
Wojskowej w Kielcach, dla którego służba
w VIII zmianie PKW Irak była czwartą mi-
sją w karierze. Pierwszą odbył w 1993 r.
na Wzgórzach Golan, a kolejne w Koso-
wie i Afganistanie.
– Wyjeżdżając po raz czwarty na misję,
aspekty rodzinne związane z rozłąką ustę-
pują aspektom zawodowym – twierdzi ppłk
Dylong. – Rozstanie z rodziną przeżyłem
najbardziej przed 14 laty, kiedy po raz
pierwszy wyjeżdżałem na misję. Wtedy
byłem poza krajem 12 miesięcy. Służba
miała zupełnie inny charakter, inny był też
kontakt z rodziną. Nie było internetu,
a i dzwonić do kraju mogliśmy tylko raz
w tygodniu. Po dwóch–trzech minutach
do normalności
nr 34/2007
FLESZ
ŚWIĘTOSZÓW. Podczas obchodów Święta
10 Brygady Kawalerii Pancernej im. gen.
broni Stanisława Maczka, które odbyły się
w dniach 3–4 sierpnia, decyzją ministra
obrony narodowej 2 Batalion Czołgów
zmienił nazwę na 24 Batalion Ułanów,
przyjął imię Hetmana Wielkiego
Koronnego Stanisława Żółkiewskiego,
a kanclerz i Kapituła Orderu Wojennego
Virtuti Militari dokonali przeniesienia
JACEK SZUSTAKOWSKI/SYLWIA GUZOWSKA (6)
Krzyża Srebrnego na replikę sztandaru.
Obchody święta swoją obecnością za-
szczycili m.in. minister Janusz Krupski
– kierownik Urzędu ds. Kombatantów
i Osób Represjonowanych, członkowie
Kapituły Orderu Wojennego VM na czele
z kanclerzem orderu gen. bryg. w st. spocz.
Stanisławem Nałęcz-Komornickim, dowód-
ca Wojsk Lądowych gen. broni Waldemar
Skrzypczak oraz liczna grupa kombatan-
tów z kraju i zagranicy. Święto było też
okazją do powitania żołnierzy brygady
– uczestników VIII zmiany PKW Irak.
rozmowy trzeba się było żegnać. A teraz bardzo trudne, gdyż musimy wyzbyć się
MON stworzyło wojsku bardzo dobre wa- pewnych nawyków – dodaje.
runki kontaktu z najbliższymi. Jest inter- Na misji żołnierz mógł się skoncentro-
net i możliwość rozmawiania z rodzinami wać wyłącznie na służbie. Nie musiał cho-
za pomocą różnego rodzaju komunikato- dzić do sklepu po produkty żywnościowe.
rów. Dzięki temu kontakt z najbliższymi Posiłki jadał w stołówce. Nie miał takich
jest częstszy i łatwiejszy. obowiązków jak na co dzień w domu.
W kraju „misjonarze” udają się na za- – Na misji przyzwyczajamy się do pew-
służone urlopy. Jednak mimo iż dokładnie nych zachowań, których trzeba się wyzbyć
znają datę powrotu z misji, trudno jest im po powrocie do kraju – mówi ppłk Dylong.
wcześniej zaplanować rodzinne wyjazdy – Musimy zmienić nawyki, w czym bar-
na wczasy czy jakieś wycieczki. dzo mogą nam pomóc nasi najbliżsi. Wra-
– Najpierw musimy przejść badania le- camy do domu, wracamy do pra-
karskie, których wyniki nie muszą być dla cy i musimy normalnie funk-
nas pomyślne – wyjaśnia ppłk Dylong. cjonować. Tak jak przed
– Czasami trzeba je powtarzać. Należy li- wyjazdem. 
czyć się z tym, że pewien odsetek żołnie-
rzy wraca z misji z jakimiś niedyspozycja-
mi chorobowymi, które mogą skutkować
zwolnieniem lekarskim. Nie jest więc tak
łatwo zaplanować sobie urlop. Poza tym
pierwsze dni po powrocie z misji są dla nas
Polska Zbrojna 35
 SIŁY POWIETRZNE

zef szkolenia WOSzK w Za-

kopanem, popularnego Gro-
nika, mjr Czesław Studencki
przygotowuje program trzyty-
godniowego szkolenia lotników, które
poświęcone będzie wyłącznie przetrwa-
niu w ekstremalnych warunkach. Pomy-
słów na organizację ciekawych zajęć do-
starczył mu udział w najbardziej ekstre-

JAC E K S Z U S TA KOW S K I

Wojsko musi być przygotowane

nie tylko do walki, ale
i przetrwania na terytorium
przeciwnika. Nic więc dziwnego,
że w związku z tym do programu
zajęć w Wojskowym Ośrodku
Szkoleniowo-Kondycyjnym

Walka mocy
„Gronik” w Zakopanem
wprowadza się coraz
więcej elementów
poświęconych sztuce
przetrwania.

malnym rajdzie przygodowym w Pol-
sce, który w maju był rozgrywany w Ta-
trach, Gorcach, na Podhalu i Spiszu. Na
trasie „The North Face Adventure
Trophy 2007” mjr Studencki startował
w zespole z jednym z dziewięciu in-
struktorów wf. z WOSzK por. Toma-
szem Bartkowiakiem. Pokonanie 236 km
trasy, na którą składało się 15 km biegu
na orientację, 13 km pływania kajakiem,
138 km jazdy rowerem górskim oraz 70
km pieszo, zajęło duetowi z Gronika 37
godz. i 51 min. – Doświadczenia wy-
niesione z rajdu zamierzamy z Tomkiem
przenieść do systemu szkolenia z prze-
trwania – mówi mjr Studencki. – Nie
będziemy robić rajdu na podobnej tra-
sie. Ktoś, kto jest mocny fizycznie, mo-
że nie dać rady, bo w pewnym momen-
cie nie potrafi przełamać swoich słabo-
ści i odpadnie z rywalizacji. W tego ty-
pu imprezach nie jest dyshonorem zej-
ście z trasy. Jednak jeśli ma się mocną
psychikę, w momencie, kiedy organizm
mówi dość, gdy najłatwiej podnieść rę-
ce do góry i powiedzieć: zrobiłem, co
mogłem i na więcej mnie nie stać, to
właśnie wówczas zaczyna się walka mo-
cy z niemocą.
Mjr Studencki był zdziwiony, że na
trasie „The North Face Adventure
Trophy 2007” spotkał tylko kilku żoł-
nierzy, gdyż jego zdaniem tego typu im-
preza jest wprost wymarzona dla woj-
ska. – Człowiek na takim rajdzie pozna-
je swoją psychikę, jest świadom tego,
ile może wytrzymać, jakie drzemią
w nim możliwości – mówi. – Przekonu-
je się, że warto pokonać swój organizm,

WOSzK GRONIK WCZORAJ I DZIŚ

PRZED 50 LATY NA BAZIE które w 1957 r. postawili konywaniem lotów” ośro-
OBIEKTU GRONIK KOŁO kadrze nowo sformowane- dek ma organizować dwuty-
ZAKOPANEGO, go ośrodka minister obrony godniowe obowiązkowe
NALEŻĄCEGO DO narodowej oraz dowódca obozy kondycyjne. Po kilku
CENTRALNEGO Wojsk Lotniczych i Obrony latach obozy zmieniły się
WOJSKOWEGO KLUBU Przeciwlotniczej Obszaru w typowe turnusy szkole-
SPORTOWEGO, UTWO- Kraju, się nie zmieniły. niowe, które wydłużono do
RZONO WOJSKOWY W rozkazie o sformowaniu trzech tygodni, i tak pozo-
OŚRODEK KONDYCYJNY WOK minister obrony za- stało do dzisiaj.
DLA PERSONELU znaczył, że „w celu wzmoc- Niezmiennie pobyt
LATAJĄCEGO. Po dziewię- nienia kondycji psychofi- w WOSzK jest obowiązkowy.
ciu latach zmieniono jego zycznej personelu latające- Personel latający raz
nazwę na Wojskowy go Wojsk Lotniczych oraz w roku musi szkolić się
Ośrodek Szkoleniowo- podniesienia jego odporno- w ośrodku w Zakopanem lub
-Kondycyjny, ale zadania, ści na trudy związane z wy- w drugim – w Mrągowie.

36 Polska Zbrojna nr 34/2007


JACEK SZUSTAKOWSKI (2)
z niemocą
który odmawia posłuszeństwa. Jeśli zro-
bi to żołnierz na polu walki, skrajnie wy-
czerpany, pójdzie ten kilometr czy dwa
dalej, to może dzięki temu uratuje swo-
je życie.
Utrzymać sprawność
O lotnikach mówi się, że mają koń-
skie zdrowie i są sprawni fizycznie.
Gdyby było inaczej, przynajmniej na po-
czątku ich przygody z lotnictwem,
w ogóle nie przeszliby ostrej selekcji do
dęblińskiej „Szkoły Orląt”. Z kolei
w dalszej karierze kłopoty zdrowotne
lub ze zdaniem egzaminów ze sprawno-
ści fizycznej oznaczałyby zakaz latania,
co wiąże się choćby ze stratami w ich bu-
dżecie domowym. Piloci dbają więc o
zdrowie i starają utrzymywać wysoką
sprawność fizyczną. – Większość osób,
które przyjeżdżają do nas na trzytygodnio-
we turnusy, może się pochwalić dobrą lub
bardzo dobrą sprawnością – podkreśla mjr
Studencki.
Personel latający, w przeciwieństwie do
pozostałej kadry zawodowej, dwa razy
w roku zdaje egzaminy ze sprawności fi-
zycznej. Raz, tak jak wszyscy, a drugi
– na zakończenie turnusu w jednym
z dwóch w Polsce wojskowych ośrodków
szkoleniowo-kondycyjnych (drugi jest
nr 34/2007
PERSONEL LATAJĄCY,
W PRZECIWIEŃSTWIE
DO POZOSTAŁEJ KADRY
ZAWODOWEJ, DWA RAZY
W ROKU ZDAJE EGZAMINY
ZE SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ.
RAZ, TAK JAK WSZYSCY, A DRUGI
– NA ZAKOŃCZENIE TURNUSU
W JEDNYM Z DWÓCH W POLSCE
WOJSKOWYCH OŚRODKÓW
SZKOLENIOWO-KONDYCYJNYCH
(ZAKOPANE I MRĄGOWO)
w Mrągowie). Egzamin w WOSzK jest
o wiele trudniejszy. W Groniku za przy-
gotowanie kursantów do egzaminu odpo-
wiada dziewięciu wszechstronnie wyszko-
lonych instruktorów. Każdy z nich zdobył
uprawnienia państwowe do prowadzenia
zajęć specjalistycznych w kilku dyscypli-
nach sportu, a niektórzy z nich są na do-
datek przewodnikami tatrzańskimi. Zda-
niem por. Tomasza Bartkowiaka (instruk-
tor sportów halowych, pływania, narciar-
stwa, tenisa ziemnego, samoobrony, strze-
lectwa sportowego i kajakarstwa), normy,
które muszą wypełnić zdający, aby zali-
czono im turnus w WOSzK na ocenę bar-
dzo dobrą, są wysokie. – Porównując nasz
egzamin z dorocznym dla całej kadry, to
w WOSzK personel latający musi się nie-
źle napocić, aby zdać na „5” – mówi por.
Bartkowiak.
Kursanci muszą się sprawdzić w takich
konkurencjach jak: uginanie ramion w pod-
porze, leżąc przodem (nogi na ławeczce),
podciąganie się na drążku, skłony tułowia
w przód z leżenia tyłem (w ciągu 2 min),
skok w dal z miejsca, bieg 10x10 m, bieg
zygzakiem, pływanie na 50 m st. dowol-
nym i walka wręcz. I tak np. w najmłod-
szej grupie wiekowej (do 30 lat), aby do-
stać piątkę za skok w dal z miejsca, trzeba
skoczyć 250 cm. Kadra powyżej 46 lat na
„5” w tej konkurencji musi uzyskać wynik
210 cm, a na „3” – 175 cm. 
FLESZ
POWIDZ. 7 sierpnia w dowództwie 3 Brygady
Lotnictwa Transportowego odbyła się uroczy-
stość przekazania obowiązków dowódcy 3 BLTr.
Do czasowego pełnienia obowiązków dowódcy
brygady wyznaczony został szef sztabu 3 BLTr
ppłk dypl. Robert Zalewski. Przekazanie obo-
wiązków odbyło się w obecności dowódcy
Sił Powietrznych gen. dyw. pil. Andrzeja Błasika.
W uroczystości uczestniczyli przedstawiciele
władz lokalnych, dowódcy jednostek Garnizonu
Powidz, przedstawiciele służb mundurowych
oraz kadra i pracownicy dowództwa brygady.
Dotychczasowy dowódca 3 BLTr gen. bryg. pil
Sławomir Kałuziński został wyznaczony na sta-
nowisko zastępcy szefa sztabu ds. wsparcia
Dowództwa Komponentu Sił Powietrznych
w Ramstein, Niemcy.
POZNAŃ. Będzie mniej startów z Krzesin, a sa-
moloty będą podchodziły bardziej stromo, żeby
nie latać zbyt blisko domów mieszkańców
Marlewa – to obietnica, jaką na wspólnym spot-
kaniu złożył dowódca 2 Brygady Lotnictwa
Taktycznego w Poznaniu gen. bryg. pil.
Włodzimierz Usarek przedstawicielom
Stowarzyszenia Ekologicznego Marlewo.
– Łączy nas dialog. Chcemy, żeby mieszkańcom
Marlewa mieszkało się lepiej – mówił
gen. Usarek. W spotkaniu w dowództwie 2 BLT
wzięli udział wojewoda wielkopolski Tadeusz
Dziuba i przedstawiciele stowarzyszenia.
– Chcieliśmy spotkać się i porozmawiać o proble-
mach mieszkańców Marlewa. Staramy się zrozu-
mieć, że przeszkadza im hałas i że martwią się o
swoje bezpieczeństwo. Chcemy rozwiać ich obawy,
zapewnić, że samolot jest bezpieczny i nie zagraża
im katastrofa – mówił po spotkaniu gen. Usarek.
WARSZAWA. W sierpniu w Dowództwie SP zli-
kwidowano stanowisko zastępcy dowódcy sił po-
wietrznych oraz wprowadzono zmiany na róż-
nych stanowiskach, również tych najwyższego
szczebla. Pod nieobecność dowódcy funkcję za-
stępcy będzie pełnił szef sztabu. Ze stanowiska
szefa wojsk lotniczych – zastępcy szefa szkole-
nia odszedł m. in. do Sztabu Generalnego WP
gen. bryg. pil. Leszek Cwojdziński, a jego obo-
wiązki objął dotychczasowy zastępca szefa szta-
bu SP gen. bryg. pil. Ryszard Hać.
Oprac. G.P
3 Batalion Zabezpieczenia
Dowództwa Wojsk Lądowych
ogłasza nabór do
SZWADRONU KAWALERII
– konnego pododdziału
reprezentacyjnego na stanowiska
w korpusie szeregowych zawodowych.
Więcej informacji: dowódca szwadronu,
tel.: (0-22) 773 34 74
Sekcja personalna,
tel.: (0-22) 6878 501,
(0-22) 6878 849.
Polska Zbrojna 37
 MARYNARKA WOJENNA

wachta
KRZYSZTOF W YGNAŁ

Rodan, Banan, Zadra i Kastor służą w Bazie Technicznej Marynarki Wojennej.

W dobie wszechobecnej elektroniki, czujników i kamer, jednostki wojskowe
nie zrezygnowały z usług najlepszego przyjaciela człowieka – psa.

Psy patrolowo-wartownicze strzegą te-
renu Bazy Technicznej Marynarki Wojen-
nej. Malowniczo położone kilkanaście hek-
tarów, ogrodzone mocnym płotem i zabez-
pieczone urządzeniami elektronicznymi,
znajduje się pod stałą kontrolą. Kiedy za-
pada ciemność, owczarki niemieckie szyb-
ciej od najdoskonalszego sprzętu wyczu-
wają obecność ludzi i alarmują swoich
opiekunów donośnym szczekaniem.
Nos Rodana
Wszystkie psy w Bazie Technicznej MW
mają imiona. Służą tu Blank, Tank, Banan,
Zadra, Kastor, Drops, Rodan i Zambo. Za
miskę ciepłej strawy i dobre słowo opieku-
na strzegą terenu jednostki. – Psy wysta-
wiane są na posterunki po południu – mó-
wi wieloletni przewodnik Rodana st. chor.
sztab. w st. spocz. Henryk Kluczyński. Mo-
gą pracować do ośmiu godzin na dobę.
W miejscu pełnienia służby mają budę
i miskę ze świeżą wodą. Może swobodnie
poruszać się w promieniu 50 metrów przy
obiektach lub na dojściach do nich. – Mo-
że schować się w swoim domku – żartuje
pan Kluczyński. – Czasem się tam zdrzem-
nie, ale sen ma lekki i nie trzeba go budzić
na siłę jak wartownika. A cywila wyczuwa
z daleka. Na marynarzy w mundurach nie
zwraca większej uwagi. Po powrocie z po-
sterunku zazwyczaj idzie spać.
Psy karmione są raz dziennie. Jedzą su-
chą karmę, psie konserwy mięsne, jaja, wa-
rzywa. Opiekunowie gotują im ciepły obiad
z dodatkiem ryżu i makaronu. Jednorazo-
wa porcja jedzenia dla psa to cztery do pię-
ciu litrów karmy. Muszą być nakarmione
nie później niż dwie godziny przed służ-
bą. Owczarki niemieckie w ciągu dnia
współpracują ze swoimi przewodni-
kami. Ich szkolenie jest procesem
ciągłym. Uczy się je więc warowa-

Ostra selekcja
N ie każdy pies może zostać wojskowym
wartownikiem. W Ośrodku Tresury
Psów Służbowych Straży Granicznej
w Lubaniu Śląskim odbywa się ostra selek-
cja. Hodowcy czworonogów wystawiają na
sprzedaż swoich wychowanków. Każdy z nich
musi mieć ukończony rok życia, ale nie więcej
niż dwa lata. Po wstępnej kontroli, podczas któ-
rej ocenia się budowę ciała psa, uzębienie
i charakter, można przystąpić do bardziej szcze-
gółowego badania. Pies musi już sporo umieć, na
przykład aportować. Sprawdza się również reak-
cję na huk. Psi kandydat do służby nie powinien
bać się odgłosu strzału. Przeprowadza się również
próbę obrony przewodnika. Jeśli zaskoczy go po-
zorant, pies nie może się cofać. Powinien zaata-
kować przeciwnika i pogryźć go. Jeśli tak się nie
zachowa, może być zdyskwalifikowany. Po pomyślnym
przejściu wstępnych testów zwierzę zaczyna uczyć się dalej.
Kurs z przewodnikiem trwa pięć miesięcy. W tym czasie
człowiek i zwierzę poznają się, nabierają do siebie zaufania,
zaczynają współpracować. Oboje uczą się przeszukiwania
terenu, konwojowania, pracy na posterunku. Przewodnik do-
wiaduje się, jak dbać o psa, utrzymywać go w dobrej kondy-
KRZYSZTOF WYGNAŁ (2)

cji, karmić, szczotkować. Po ukończonym kursie i zaliczo-

nych egzaminach przewodnik przyjeżdża z psem do macie-
rzystej jednostki. Zwierzę dostaje atest na dwa lata. Po tym
okresie wraca do szkoły tresury na kolejny miesiąc.
To ostatnie szkolenie.

38 Polska Zbrojna nr 34/2007

FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA
nia, czołgania, aportowania. Przebiega z ni-
mi tor przeszkód. Każdego dnia trzeba też
zadbać o higienę psa, wyczyścić go, wy-
szczotkować. Zajmuje to prawie godzinę.
Przewodnicy z psami patrolują również
strefy ochronne. – Nie mogę powiedzieć,
jak często to robią – mówi pan Henryk
– ale w ciągu nocy wychodzą na patrol kil-
kakrotnie.
Przewodnik zawsze prowadzi swojego
pupila na smyczy z nałożonym kagańcem.
– Zdarzyło się – wspomina pan Kluczyń-
ski – że ktoś przeszedł przez ogrodzenie
jednostki. Psy były od razu zaniepokojone,
zaczęły ostro ujadać. Wyszedł patrol z psem
i już po chwili przyprowadzono przerażo-
nego delikwenta, którego namierzył Ro-
dan. Ma dobry nos i wciąż służy, chociaż
mógłby już przejść na emeryturę.
Za miskę strawy i dobre słowo
Psy wartownicze mogą pełnić obowiąz-
ki przez dziesięć lat. Po tym czasie decy-
zję o dalszej służbie zawsze podejmuje le-
karz weterynarii. – Rodan ma już trzyna-
ście lat – mówi Kluczyński – i w dalszym
ciągu jest czujnym psem, który z powodze-
niem sprawdza się na posterunku. Dopóki
lekarz mu pozwala, będzie służył.
A jaka jest dola psiego emeryta? – Jest
kilka możliwości – mówi st. chor. Marcin
Rychwicki. Może zostać oddany swojemu
nr 34/2007
przewodnikowi za symboliczną złotówkę,
może też być sprzedany komuś, kto potra-
fi się z nim zaprzyjaźnić. Może też zostać
uśpiony, ale to się nigdy nie zdarzyło. Nikt
by tego nie zrobił. Psi emeryt żyje więc do
końca swoich dni. A dopóki jest zdrowy,
dopóty pozostaje psem służbowym.
Każdy z nich ma swój dowód osobisty,
w którym odnotowywane są choroby psa,
szczepienia i leczenie. Najważniejszym za-
pisem jest jednak: „zdolny do służby”.
Psy mają różne charaktery. Niektóre są
milczące, inne ruchliwe. – Nasze zwierza-
ki – dodaje pan Henryk – są nadzwyczaj
spokojne. Nie znaczy to, że są łagodne. Na-
uczyły się, że swojego pana muszą bez-
względnie bronić. I zawsze to zrobią, nie-
zależnie od okoliczności. Za miskę strawy
i dobre słowo.
W Trójmiejskim Parku Krajobrazowym,
gdzie umiejscowiona jest jednostka, żyją
zwierzęta leśne. Są dziki, sarny, lisy. One
mogą spokojnie przechodzić nieopodal
psów, nie wzbudzając ich reakcji. Natomiast
obecność człowieka wyczuwają zawsze.
Wszyscy przyznają, że posiadanie psów
wartowniczych się nie opłaca. Sporo kosz-
tuje ich zakup, szkolenie, utrzymanie i wy-
nagrodzenie opiekunów. Jednak przyzna-
ją też, że obecność czuwającego z czło-
wiekiem zwierzęcia odstraszy niejednego
intruza. 
FLESZ
SZCZECIN. W czasie trwającego od 4 do
7 sierpnia finału słynnych regat The Tall
Ships` Races 2007 w Szczecinie zacumowa-
ła rekordowa liczba żaglowców, a wśród ORP
„Iskra”. Oprócz głównych aktorów regat – czyli
największych żaglowców świata, swój udział
w organizacji i zabezpieczeniu tego morskiego
święta miały również okręty oraz pododdziały
brzegowe 8 Flotylli Obrony Wybrzeża. Okręt
transportowo-minowy ORP „Poznań” i kuter
transportowy KTr-852 udostępnione zostały do
zwiedzania, podniesiono na nich Wielką Galę
Banderową i Świetlną.
GDYNIA. W zorganizowanym przez Brygadę
Lotnictwa Marynarki Wojennej szkoleniu spa-
dochronowym wzięło udział ponad siedem-
dziesiąt osób z różnych formacji. Szkolenie
dla instruktorów spadochronowych, persone-
lu latającego i etatowych skoczków rozpoczę-
ło się 30 lipca w Gdyni Babich Dołach.
Uczestnicy szkolenia przypomnieli sobie pod-
stawowe zasady obowiązujące w szkoleniu
spadochronowym, a więc dotyczące przebie-
gu wstępnego i bezpośredniego przygotowa-
nia do skoków oraz oddania skoku na ląd i do
wody z samolotu An-28 TD i śmigłowca W3.
Każdy pies ma swój
dowód osobisty, w którym
odnotowywane są choroby,
szczepienia i leczenie.
Najważniejszym zapisem
jest jednak:
„zdolny do służby”
Polska Zbrojna 39
ŻANDARMERIA WOJSKOWA

Czy kolor może mieć wpływ na życie? Okazuje się,

że tak. Przykładem jest Feliks Dołgań, który został
żandarmem, bo urzekły go żółte wypustki na
kołnierzykach munduru tej formacji.

Żandarm
SY LW I A G U ZOW S K A

z duszą artysty
Feliks Dołgań urodził się 28 września
1914 r. w wielodzietnej rodzinie w Za-
bytowie koło Zamościa. Od dzieciństwa
przejawiał duże zdolności plastyczne.
Po ukończeniu szkoły powszechnej kon-
tynuował naukę w szkole rzeźbiarskiej
w Kołomyi. – Liczyłem na to, że po
szkole będę wykonywał rzeźby w ko-
ściołach, ale przyszedł kryzys gospodar-
czy. Ze względu na trudną sytuację ma-
terialną rodziny nie mogłem też rozpo-
cząć studiów plastycznych. Zgłosił się
więc na ochotnika do wojska. Dostał
przydział do ciężkiej artylerii, jednak
już po dwóch miesiącach, zgodnie
z wcześniejszym życzeniem, został
przyjęty do 1 Kompanii w Centrum Wy-
szkolenia Żandarmerii w Grudziądzu.
Kanarkiem być
Dlaczego żandarmeria? Twierdzi, że
urzekło go umundurowanie i fakt, że to
było takie inne wojsko. Naukę wspomi-
na bardzo dobrze. – Wszędzie było sły-
chać: Dołgań, zacznij śpiewać; Dołgań,
pokaż, jak wykonuje się „prezentuj
broń” itp. Stawiano mnie za wzór. By-
łem po prostu sprytny. Jako jeden z nie-
wielu pokonywałem bez kłopotu wszyst-
kie przeszkody w Ośrodku Sprawności
Fizycznej, nawet tzw. ścianę płaczu.
W Grudziądzu Feliks Dołgań nama-
lował dla komendanta ppłk. Stanisława
Sitka obraz przedstawiający marszałka
Piłsudskiego naturalnej wielkości.
Centrum ukończył z wynikiem bar-
dzo dobrym. 10 lipca 1934 r. jako pry-
mus zdecydował się na Brześć nad Bu-
giem, gdzie mieszkała jego żona
z dzieckiem. Rozpoczęła się zwykła
służba w 9 Dywizjonie Żandarmerii
– ochrona sztabów, patrole, czynności
dochodzeniowo-śledcze, interwencje
w czasie awantur ulicznych.
Po wybuchu II wojny światowej dostał
przydział mobilizacyjny na dowódcę po-
lowego posterunku żandarmerii do
ochrony Sztabu Armii Łódź. Do jednost-
ki jednak nie dotarł z powodu walk. Spod
Łowicza, zgodnie z kolejnymi rozkaza-
mi, przedostał się pieszo do Warszawy.
Trafił na ul. Rakowiecką do ochrony
Sztabu Armii Obrony Warszawy.
– Sztab był przystosowany do warun-
ków wojennych. W podziemiach znajdo-
wało się kilkadziesiąt pomieszczeń. Bu-
dynek miał własny prąd i wodę. Często
meldunki w sztabie składał prezydent
Warszawy Stefan Starzyński, ówczesny
szef Obrony Cywilnej Warszawy. Zja-
wiał się nawet o pierwszej w nocy. Za-
stanawiałem się wtedy, kiedy on śpi…
W końcu przyszedł dzień kapitulacji.
To wspomnienie jeszcze dziś sprawia, że
w oczach pana Dołgania pojawiają się łzy
i łamie mu się głos. Kilku oficerów szta-
bowych wyjechało ustalać warunki pod-
dania się. – Ostatnia odprawa odbyła się
na parterze, w jadalni. Stojąc przy
drzwiach, wszystko słyszałem. Gen. Ju-
liusz Rómmel przedstawiał warunki ka-
pitulacji. Wszyscy płakali. Ostatnie sło-
wa dowódcy brzmiały: „Bądźmy dobrej
myśli. Polska jeszcze powstanie”. – Jesz-
cze Polska nie zginęła… – rozległo się.
Potem rozpoczęła się wielka tułaczka,
głód i niewiadoma…
Droga przez mękę
Pan Feliks znalazł się wśród 14 tys. wy-
syłanych na wschód od Bugu. Szli pod
eskortą samochodów z karabinami ma-
szynowymi. Każdy dostawał kawałek
chleba i napój. Na szczęście Niemcy po-
zwalali ludności dostarczać im jedzenie.
Najczęściej spali na łąkach. Podczas po-
stoju w Czersku Dołgań, nie zastanawia-

40 Polska Zbrojna nr 34/2007

 jąc się długo, poszedł do znajdującej się stałem od swojego dowódcy polecenie
nieopodal szopy. Było w niej mnóstwo wykonania planów niemieckich maga- FLESZ
mebli. Ułożył się do snu w szafie. – Ra- zynów. Musiałem w nich zaznaczyć
SZCZECIN. 5 sierpnia na lotnisku w Gole-
no obudził mnie Niemiec. Strach zajrzał m.in., z jakich materiałów są te budynki niowie OŻW w Szczecinie sprawdził bagaże
mi w oczy. Myślę, zastrzeli mnie. Zaczą- i co jest w nich przechowywane. Trud- żołnierzy z Wielonarodowego Korpusu
łem mówić po niemiecku. To miało wte- nym zadaniem było zebranie informacji Północ–Wschód w Szczecinie, powracają-
dy bardzo duże znaczenie. Wyjąłem zdję- o kobiecie, która pracowała w kancelarii cych z misji w Afganistanie. Jednocześnie,
cie żony i dziecka. Ulitował się – puścił młyna i chciała wstąpić do Kedywu. przy pomocy funkcjonariuszy z Komendy
mnie. Kamień spadł mi z serca… W czasie powstania warszawskiego był Wojewódzkiej Policji w tym mieście, spraw-
Dni robiły się coraz krótsze i zimniej- kurierem Lubelskiej Delegatury Rządu dzono autokary przewożące żołnierzy.
sze. Wieczorami powstawały setki ognisk. Londyńskiego. Wykonywał wiele nie- Żadnych środków odurzających ani materia-
Maszerujący żołnierze byli coraz bardziej bezpiecznych zadań, m.in. musiał dostar- łów wybuchowych nie znaleziono.
wycieńczeni. Męczyły czyć bardzo ważną
ich głód, wszy, czer- Przed wojną żandarmów i pilną przesyłkę do-
USTKA. 3 sierpnia do PŻW w Ustce wpłynęła
wonka. Po 18 dniach wództwa AK z Lubli-
rozpoczęła się podróż nazywano potocznie na do Otwocka.
informacja, że szer. Radosław R. z Centrum
Szkolenia Marynarki Wojennej przywłaszczył
pociągiem towarowym kanarkami, W 1944 r., po wej- sobie dwanaście telefonów komórkowych
do granicy, gdzie zosta- ściu do Polski wojsk (należących do nowo wcielonych żołnierzy).
li przekazani Sowietom. od charakterystycznych sowieckich, dla dzia- Wszystkie odzyskano.
– Pierwszy raz widzia- żółtych wypustek łających w konspira-
łem takich żołnierzy. cji zagrożenie nie
Niektórzy wyglądali go- na kołnierzach munduru zmalało. Później, WARSZAWA. Nowym zastępcą komendan-
rzej od nas. Karabiny w okresie Polski Lu- ta głównego Żandarmerii Wojskowej został
mieli na sznurkach. Jeden miał buty okrę- dowej, gdziekolwiek Feliks Dołgań płk Jarosław Janczewski, dotychczasowy
cone drutem, bo odpadały mu podeszwy. pracował, zawsze podawał życiorys od- komendant Mazowieckiego Oddziału
Niemiecki żołnierz, robiąc zbiórkę w sze- powiednio zmieniony. Nie mógł napi- Żandarmerii Wojskowej. Płk Janczewski ob-
regu, kazał stojącemu obok Sowietowi do- sać, że służył w żandarmerii, że dzia- jął nowe obowiązki 6 sierpnia.
Dotychczasowym zastępcą był
łączyć do nas. Gdy któryś z nas powie- łał w Kedywie AK i był kurierem.
gen. bryg. Krzysztof Busz, który 2 sierpnia
dział, kto to jest, natychmiast go przepro- Po zakończeniu II wojny światowej
przeszedł do rezerwy kadrowej.
sił. Sowieci szybko zaczęli nas uświada- pracował na PKP, następnie w „Społem” Oprac. GP
miać, że właśnie zostaliśmy przez nich i centrali tekstylnej. Przez 17 lat był sze-
oswobodzeni. Potem jechaliśmy wagona- fem reklamy i dekoratorem w Wojsko-
mi towarowymi do większych miast. wej Centrali Handlowej w Lublinie.
W końcu dotarłem do żony i dziecka. – W tej pracy mogłem w końcu wyko- Pomoc dzieciom
rzystać swoje wykształcenie i umiejęt-
Fakty długo przemilczane ności. Jednak moją pasją było i nadal
Na podstawie art. 9 ustawy z 15 marca
1933 r. o zbiórkach publicznych (DzU nr 22,
Wkrótce przedarł się z powrotem za jest malarstwo. Całe życie maluję. Mo- poz. 162 z późn. zm.) Komitet Organizacyjny
Bug – do Lublina, gdzie podjął pracę je prace wzbudzały zainteresowanie. Po- do Przeprowadzenia Zbiórki Publicznej przy
w elewatorze zbożowym przy ulicy pularność zdobyłem w ambasadzie Ja- Dowództwie 6 Brygady Desantowo-Szturmowej
w Krakowie ogłasza, że przeprowadził ogólno-
Krochmalnej. Znajdowały się tam naj- ponii. W 1981 r. dostałem z Minister-
polską zbiórkę publiczną na rzecz dzieci
większe magazyny wojskowe zaopatru- stwa Kultury i Sztuki zaświadczenie st. sierż. Andrzeja Gabły i jego małżonki
jące niemiecki front wschodni. – Rozpo- uprawniające mnie do prowadzenia Jolanty, tragicznie zmarłych 24 maja 2006 r.
cząłem równolegle działalność konspi- działalności artysty plastyka. Moje ob- w wypadku komunikacyjnym.
racyjną w Kedywie Armii Krajowej Lu- razy znajdują się w wielu domach. Dwa Zbiórkę przeprowadzono na podstawie de-
blin-Południe. Kontaktowałem się przekazałem Ojcu Świętemu. Kilka cyzji ministra spraw wewnętrznych i admini-
stracji nr 74/2006 z 18 lipca 2006 r. Podczas
z por. Stefanem Czornym, ps. „Krystyn”. ofiarowałem również żandarmom – koń- akcji przeprowadzonej od 1.08.2006 r. do
Pracowałem na szóstym piętrze elewato- czy Dołgań i uśmiecha się, patrząc na 31.07.2007 r. zebrano 63 604,05 zł. W związ-
ra, więc miałem idealną widoczność. Do- niedokończony obraz.  ku z wydaniem decyzji administracyjnej na
przeprowadzenie zbiórki publicznej poniesio-
OSTATNIO, 24 LIPCA, OD- no koszty w łącznej wysokości 78,10 zł, które
WIEDZILI PANA FELIKSA wydatkowano na opłatę skarbową i opłacenie
ŻANDARMI. Komendant przelewu. Pozostałą kwotę zużytkowano w na-
główny Żandarmerii stępujący sposób:
Wojskowej gen. bryg. Jan • wysokość środków finansowych wyda-
Żukowski wręczył 93-letnie- nych na edukację – 10 521,00 zł;
mu żandarmowi m.in. szkar- • wysokość środków finansowych wyda-
łatny beret. – Ma Pan od dzi- nych na pomoc socjalną – 1 135,00 zł;
siaj beret żandarmerii, więc • niewykorzystane środki finansowe
będziemy nad Panem czu- w okresie trwania zbiórki – 51 869,95 zł.
wać. Chcemy się zaangażo-
Pozostałe środki finansowe zostaną wyko-
SYLWIA GUZOWSKA (2)

wać, pomóc – powiedział

generał. Żandarmi będą
wnioskować o awansowanie
por. w st. spocz. Feliksa
Dołgania.
rzystane w okresie roku od dnia zakończenia
zbiórki.
przewodniczący Komitetu
Organizacyjnego
płk dypl. Wojciech Jania

nr 34/2007 Polska Zbrojna 41

PO SŁUŻBIE
KOMANDOSI
OD KUCHNI
Barwne opisy, soczysty język, galeria niesamowitych
postaci – to tylko niektóre zalety tej książki.
ANNA DĄBROWSKA
Kto sięgnie po publikację Piotra Ber-
nabiuka, oczekując kompendium wiedzy
o jednostkach specjalnych, encyklope-
dycznego opracowania o uzbrojeniu
i szkoleniu z chronologicznie ustawiony-
mi datami – nie znajdzie w niej tego. Usa-
tysfakcjonowany będzie natomiast czy-
telnik lubiący gawędy pełne humoru,
barwne opisy i opowieść pisaną soczy-
stym językiem.
SPROWADZANIE DO PARTERU
Publikacja poświęcona komandosom,
a dokładnie nieistniejącej już 56 Kom-
panii Specjalnej, powstała po wielu roz-
mowach naszego redakcyjnego kolegi,
wieloletniego dziennikarza „Żołnierza
Polskiego” i jednego z twórców polskiej
szkoły survivalu, z mjr. Arkadiuszem
Kupsem, żołnierzem 56 ks, twórcą sys-
temu walki Combat 56, a w rezerwie
organizatorem imprez ekstremalnych,
m.in. słynnej „Selekcji”.
Autor, czyli „Barnaba”, pisze w niej,
jak sam mówi, „o wielkiej pasji i przygo-
dzie ludzi, którzy tworzyli tę jednostkę,
być może szalonych, ale bez reszty odda-
nych służbie”. To prawda – z kart opowie-
ści wyraźnie wynika, że ówczesnym żoł-
nierzom 56 Kompanii chciało się ćwiczyć
i choć czasem popełniali błędy, to robili
wszystko z zapałem, pasją i poświęce-
niem. Towarzyszymy im w trakcie szko-
leń w lesie i na wodzie, nurkowań, sko-
ków spadochronowych, zajęć linowych,
strzelań czy walki wręcz.
Czytając, warto zwrócić uwagę na
podejście tych żołnierzy do służby.
Nikt nie spogląda na zegarek i nie zdej-
muje munduru o 15.30. Szkolą się od
świtu do zmierzchu, i jeszcze długo po-
tem. Pompki nie są karą, ale ćwicze-
niem rozwijającym żołnierza. Wbrew
42 Polska Zbrojna
pozorom nie liczy się też najbardziej
siła fizyczna. Przez kompanię prze-
szły prawdziwe chudziny, które jed-
nak miały „to coś” i wzięte pod spe-
cjalną opiekę stawały się herosami.
Szkolenie miało wycisnąć z żołnie-
rza ostanie poty – „jeśli pluton nie
niósł z taktyki żołnierza na pałat-
ce, zmarnował dzień szkolenia”
– pisze Piotr. Dowódcy nie jecha-
li samochodem za grupą, ale szli
na przodzie i każdy z żołnierzy marzył,
aby być tacy jak oni.
W kompanii żołnierz był sprowadza-
ny do parteru i wbijany w błoto, aby na-
rodzić się siłaczem, w myśl zasady, że co
cię nie zabije, to cię wzmocni. Ciekawie
wygląda zderzenie takiej filozofii z wpro-
wadzaną potem w armii humanizacją,
kiedy uważano nawet, że lepiej zastąpić
sylwetki osób na tarczach strzelniczych
figurami geometrycznymi.
NAJGORSZY WRÓG KOMANDOSA
W książce przeczytamy też, jakie
wrażenie na komandosach zrobiły – nie-
znane wtedy powszechnie – oddychają-
ce i termoaktywne ciuchy Piotra. Prze-
czytamy, jak w 56 ks przyjęto transfor-
mację ustroju, co robił Kups po rozwią-
zaniu kompanii, jak powstawał system
Combat 56 i kto miał w związku z tym
zarzuty do Arka. Sporo miejsca poświę-
cono także słynnej „Selekcji”. Książka
pełna jest niesamowitych postaci, które
„JEŚLI PLUTON NIE NIÓSŁ
Z TAKTYKI ŻOŁNIERZA
NA PAŁATCE, ZMARNOWAŁ
DZIEŃ SZKOLENIA”
– PISZE PIOTR
wpłynęły na kształt jednostki albo po
prostu zapadły w pamięć. Do barwniej-
szych należy Józef Koźbiał – pan na Ja-
worzu, i jego metody wychowawcze.
Gdybym miała na coś ponarzekać, to
jest tu kilka określeń wziętych z żargo-
nu wojskowego, które nie każdy czy-
telnik musi zrozumieć. O ile bowiem
domyślimy się, co to znaczy „dostać
bęcki”, a z kontekstu wynika, że „plem-
niki” to śmigłowce Mi-2, to już co to
są „safiany” (kierowcy, kucharze itp.
w wojsku), „tor francuski” (rodzaj to-
ru przeszkód) czy „składak” (rodzaj sa-
mochodu sztabowego), trudno rozszy-
frować. Może warto było dać na koń-
cu mały słowniczek.
Nie zmienia to faktu, że książka wcią-
ga i nie można się od niej oderwać. Naj-
lepsze są opisy ćwiczeń, m.in. kaskad.
Dowiemy się, za co milicja aresztowała
Barnabę, co to jest zupa śniegowa oraz
że największym wrogiem komandosa są
komary, staruszki, psy i dzieci (to chyba
jeden z najzabawniejszych fragmentów).
Akcja jak z Bonda toczy się wartko i trzy-
ma w napięciu, a opowieść pisana cię-
tym językiem okraszona jest pełnymi hu-
moru uwagami. 
Piotr Bernabiuk: „Mjr Kups o 56. Kompanii
Specjalnej”, Wydawnictwo Redhorse 2007
nr 34/2007
Niezwykłe
mieszkania
D laczego możni tego świata budo-
wali wspaniałe zamki, pałace, wil-
le? Czy była to rozrzutność, zamiłowa-
nie do piękna? A może manifestacja
potęgi i bogactwa? Jak stwierdził
Norbert Elias, niemiecki socjolog i hi-
storyk: „Ludzie zajmujący wysoką pozy-
cję są zobligowani do tego, by posiadać
rezydencję, która odpowiednio by się
prezentowała. To, co z punktu widzenia
burżuazji, której moralność ściśle łączy
się z ekonomią, jest jedynie szasta-
niem pieniędzmi (…), w rzeczywistości
jest wyrazem etosu klas wyższych”.
Słowo „pałac” oznacza reprezentacyj-
ną budowlę mieszkalną, która – w od-
różnieniu do zamku – nie ma wyraź-
nych cech obronnych. Marcello Morelli,
kierując się taką definicją pałacu,
przedstawił w tym albumie ponad trzy-
dzieści bar-
dziej bądź
mniej zna-
nych rezyden-
cji z prawie
całego świa-
ta, pośród
których nie
zabrakło rów-
nież pałacu
w Wilanowie.
Autor albu-
mu, oprowa-
dzając nas po
tych niezwy-
kłych miejscach, zwraca uwagę nie tylko
na przepiękną architekturę, elementy de-
koracyjne, meble, obrazy bądź inne dzie-
ła sztuki, ale przedstawia nam postacie
z nimi związane. Pałac to przede wszyst-
kim dom i nie powinno się go traktować
wyłącznie jak muzeum. Wychodząc z ta-
kiego założenia, łatwiej jest nam zrozu-
mieć charakter poszczególnych komplek-
sów pałacowo-ogrodowych, które od-
zwierciedlają zainteresowania i namięt-
ności ich mieszkańców. Zatem możemy
się dowiedzieć, dlaczego Escorial ma
charakter pałacowo-klasztorny i jest zbu-
dowany na planie rusztu, na którym zgi-
nął św. Wawrzyniec, bądź dlaczego pałac
w Poczdamie nosi nazwę Sans-Souci
(franc. „bez trosk”). To odróżnia tę publi-
kację od wielu innych, równie pięknie ilu-
strowanych albumów. (awis)
Marcello Morelli, „Królewskie pałace”,
Arkady, Warszawa 2007
nr 34/2007
Żołnierska trylogia
SŁOWO KAPELANA
T o zapadająca w pamięć opowieść
o żołnierzach i ich najbliższych, o lojal-
P rorok Jeremiasz był
realistą. Kapitulacji
Jerozolimy się w jego
ności, zwycięstwie, zdradzie i miłości.
Książka jest pierwszym tomem obejmują-
cej trzy dzie-
ocenie nie dało uniknąć.
Tego oczekiwał Bóg.
Niewola miała stać się
sięciolecia mi-
formą kary za grzech, a jednocze-
litarnej sagi.
śnie szansą oczyszczenia i moralnej
Opowiada hi-
odnowy narodu wybranego. Nie-
storię czte-
rech wspania- przejednani obrońcy Jerozolimy
łych oficer- traktowali więc proroka Jeremiasza
skich karier. jak wroga. Nie umieli przegrywać,
Młodzi, zdolni a kto chce wyłącznie wygrywać, nie
i pełni marzeń potrafi przyjąć klęski czy porażki.
porucznicy Wolność ojczyzny to wielka wartość.
bez wahania Polega na mądrym prawodawstwie,
walczą wszę- na szacunku do człowieka, sprawie-
dzie tam, dliwości. Jeśli tego zabraknie, naród
gdzie są po- po latach okupacji może znaleźć się
trzebni – od Europy po Afrykę Północną. w sytuacji jeszcze trudniejszej niż
Wyruszyli na wojnę jako młodzi chłopcy. Ci, w latach zniewolenia. Dobrze rozu-
którzy przeżyją, wrócą jako zahartowani mieli to Polacy po upadku powsta-
w walkach zawodowi żołnierze. Griffin, autor
nia styczniowego. Wyciągnęli z klę-
wielu amerykańskich bestsellerów o tematy-
ski właściwe wnioski. Wszyscy pa-
ce wojskowej, z których najsłynniejsze to
trioci, czy ci na Syberii, czy na emi-
chyba cykl „Braterstwo broni”, w Polsce zna-
ny jest także z dwóch tomów serii gracji, czy w kraju, zadbali przede
„Prezydencki agent” – „Z rozkazu prezyden- wszystkim o wychowanie następnych
ta” i „Zakładniczka”. W „Porucznikach” pokoleń w szacunku do wielkich
umieścił coś dla każdego miłośnika armii wartości. Jezus zgodził się na klęskę
– krwawe bitwy, mordercze szkolenia, a tak- – na haniebną w oczach współcze-
że codzienne losy wojskowych rodzin. snych śmierć na krzyżu. W ten spo-
Następny tom trylogii – „Kapitanowie” sób przygotował swoich uczniów do
– ukaże się niebawem. (ad) ponoszenia klęski na drodze do osią-
gnięcia szczęścia bez granic, do
W.E.B. Griffin: „Porucznicy”, Dom Wydawniczy
ostatecznego sukcesu.
Rebis, Poznań 2007
Gawęda ze Stanisławowa
N a książkę Tarasa Prochaśki – jednego z ciekawszych
pisarzy ukraińskich – składają się dwa opowiadania.
Pierwsza historia „Z tego można zrobić kilka opowieści”
opowiada o losach rodziny autora. Opowieść, w wielu mo-
mentach autobiograficzna, zbudowana z ułamków wspo-
mnień, legend, anegdot i historii z dzieciństwa, przedstawia
całą galerię postaci: milczącego dziadunia, ekscentryczną
ciotkę, kolegów. Podróżujemy przez wsie, miasteczka, w tym
rodzinne miasto autora – Iwano-Frankiwsk (dawny
Stanisławów), akademiki, koszary, dzielnice i góry.
Podobny, choć bardziej osobisty charakter ma druga
część książki zatytułowana „Jak przestałem być pisarzem”.
Jednocześnie wspomnienia, do których sięga Prochaśko,
pozwalają poznać sytuację społeczną i polityczną Ukrainy
oraz Galicji czasów sowieckich. Opowieść napisana jest ja-
ko niespieszny monolog kręcący się wokół historii, zdarzeń, osób, swobodnie przeskakują-
cy z tematu na temat, w formie ciągu luźnych skojarzeń. Z jednym tylko nie można się zgo-
dzić – z tej książki można zrobić zdecydowanie więcej niż tylko kilka opowieści. (an)
Taras Prochaśko „Z tego można zrobić kilka opowieści”, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2007
Polska Zbrojna 43
WOJSKO LUDZIE
Rozmowa z kpt. DANIELEM DOBRENKĄ,
lekarzem wojskowym z 1 Szpitala Operacji
Pokojowych w Bydgoszczy, dowódcą
sekcji medycznej IX zmiany PKW
w Afganistanie
Upał, hałas
i miny
Gdyby miał Pan opisać Afganistan jed-
nym zdaniem...
– Piach, słońce i góry.
A zagrożenia? Które z nich było naj-
gorsze?
– Psychologicznie – odgłosy wybu-
chów. W bazie wojskowej Bagram nie-
ustannie było słychać wystrzały i wy-
buchy dobiegające z pobliskich gór. Po
jakimś czasie prawie nauczyłem się,
oczywiście dzięki podpowiedziom,
rozpoznawać, z czego talibowie lub
Amerykanie akurat strzelają. Co jakiś
czas słychać było też detonacje wywo-
ływane przez saperów rozminowują-
cych bazę. Jednak przed każdym takim
wybuchem ostrzegano nas.
Bał się Pan?
– Wtedy starałem się o tym nie my-
śleć. Skupiałem się na swojej pracy
i dodatkowych zajęciach. Poza tym
żaden z pocisków nie uderzył w tę
część bazy, która była zamieszkiwa-
na przez żołnierzy koalicji czy pra-
cowników kontraktowych. Za to dwa
miesiące po powrocie do kraju, kie-
dy w sylwestra strzelały petardy
i sztuczne ognie, zastanawiałem się,
czemu nie słychać jeszcze amerykań-
skich śmigłowców, które w podobnej
sytuacji leciały „do pracy”.
Czy to prawda, że Afganistan jest jed-
nym z najbardziej zaminowanych kra-
jów na świecie?
44 Polska Zbrojna
– Podobno tak. Mogłem
się o tym przekonać, jeżdżąc z polski-
mi saperami na rozminowywanie bazy
Bagram. Czasem zboczenie kilka me-
trów z wyznaczonej trasy mogło zakoń-
czyć się nawet utratą życia. Czerwone
trójkąty z napisem „mines” znajdowały
się wewnątrz bazy niemalże na każdym
kroku. Na szczęście w czasie mojej
zmiany żadnemu z naszych saperów nic
złego się nie stało. Ale miny były wszę-
dzie. Nawet w zaporze z siatki wypeł-
nionej kamieniami (HESCO). Jedna
z nich rozsypała się ze starości, a poza
kamieniami wypadła z niej także mina.
Wypłukiwał je też deszcz spod drogi,
którą poruszaliśmy się w bazie.
Po co Pan pojechał w takie miejsce?
– Taką mam pracę. Ma ona swoje plu-
sy – mogę robić specjalizację, mieć kon-
takt z medycyną kliniczną, ale są też obo-
wiązki, m.in. wyjazdy na misje. Ten był
zresztą moim pierwszym.
Dla lekarza taki wyjazd to chyba cie-
kawe doświadczenie zawodowe?
– Tak, ale tylko dla specjalistów z nie-
których dziedzin. Na przykład dr Krzysz-
tof Korzeniowski, lekarz z Zakładu Me-
dycyny Morskiej i Tropikalnej Wojsko-
wego Instytutu Medycznego, zebrał
w Afganistanie materiały do książki. Po-
dobnie skorzystał z pobytu tam jeden
z lekarzy – chirurg, który był ze mną na
tej samej zmianie – operował z Amery-
kanami w ich szpitalu i – jak mówią za-
biegowcy
– „nabijał sobie łapę”. Ja jednak ro-
bię specjalizację z interny, więc te pół ro-
ku oznaczało dla mnie zatrzymanie szko-
lenia specjalizacyjnego.
Dlaczego na misjach brakuje lekarzy?
– Ponieważ brakuje ich w armii. Jest
też problem ze znalezieniem chętnych
cywilnych lekarzy do wstąpienia do woj-
ska. Nie tak łatwo ich ściągnąć, bo pie-
niądze nie są zbyt duże. Lekarze tłuma-
czą, że wolą wziąć kilka–kilkanaście dy-
żurów, by mieć podobne pieniądze, a nikt
nie będzie do nich strzelał.
Jak ich zachęcić?
– Od czasu, kiedy Fenicjanie wyna-
leźli pieniądze, są one najlepszym spo-
Afgańczycy nie sprawiali
na mnie dobrego wrażenia
– bez uśmiechu, życzliwo-
ści, za to z roszczeniami.
Co nie zmienia faktu,
że to biedny naród,
a dzieci zwykle wyglądają
na młodsze, niż są,
z powodu złych warunków
i niedożywienia
nr 34/2007
 sobem zachęty. Dla lekarzy ważna,
BRENKO
a może nawet ważniejsza jest też moż-
liwość rozwoju zawodowego. Ja
A DO
w SzOP-ie mogę się kształcić, odby-
ARCH. DANIEL
wać staże specjalizacyjne na oddzia-
łach szpitalnych, a to dzięki mądrej or-
ganizacji pracy przez komendanta szpi-
tala płk. Wojciecha Wójcickiego.
Jest coś, czego się Pan w Afganistanie
nauczył?
– Owszem, bardzo dużo o pasożytach
przewodu pokarmowego, od kiedy
stwierdziliśmy je u części żołnierzy na-
szej zmiany.
To były rutynowe badania?
– Nie, sprawa wyszła przypadkiem.
Śmialiśmy się z kolegi, który miewał cza-
sami kontakty z Afgańczykami oraz jadł
z nimi lokalne potrawy, że na pewno za-
kaził się tasiemcem nieuzbrojonym, czę-
sto tam występującym. Potem, żeby go
uspokoić, przebadaliśmy go dzięki
uprzejmości mjr. dr. Tereka, kierownika
laboratorium, w Egipskim Szpitalu Po-
lowym. Stwierdzono obecność jaj paso-
żytów przewodu pokarmowego. Zbada-
liśmy potem wszystkich żołnierzy PKW
i u pewnej części stwierdzono zakażenie
pełzakiem czerwonki, glistą ludzką lub
owsikiem, za to żadnego tasiemca. No-
sicielami – bo u nikogo nie pojawiły się
objawy chorób – byli żołnierze, którzy
wyjeżdżali poza polską bazę oraz korzy-
stali z toalet na zewnątrz. Wszystkich
udało się wyleczyć jeszcze na miejscu.
Bardzo się z tego cieszę, bo zatrzymano
postęp choroby, oraz dlatego, że w kraju
prawdopodobnie trudniej jest wykryć
i leczyć amebiozę.
Jakie inne choroby nękały naszych
żołnierzy?
– Leczyliśmy głównie drobne urazy,
oparzenia słoneczne, ale najwięcej przy-
padków stanowiły infekcje gardła i gór-
nych dróg oddechowych oraz zaburzenia
czynności przewodu pokarmowego. Na
brak zajęć nie narzekałem, szczególnie
przez pierwsze trzy miesiące, kiedy by-
łem w naszym kontyngencie jedynym le-
karzem na stu żołnierzy.
To prawda, że każdego po przyjeździe
czeka kilka dni biegunki?
– Może nie każdego, ale zdecydowa-
na większość dostaje tzw. biegunki po-
dróżnych spowodowanej przestrojeniem
flory bakteryjnej przewodu pokarmowe-
go, zmianą klimatu i kuchni.
Do tego dochodzi zagrożenie miejsco-
wymi chorobami.
nr 34/2007
– W Afganistanie najgroźniejsza, bo
najczęstsza, jest malaria. Na szczęście
w trakcie mojego pobytu nie było prze-
noszących ją komarów; pojawiły się do-
piero we wrześniu.
Czy można zabezpieczyć się przed
malarią?
– Tak. Zażywając leki doustne – profi-
laktyka malaryczna zaczyna się miesiąc
przed wyjazdem i trwa do miesiąca po
powrocie – oraz stosując środki odstra-
szające owady. Ochrona przed insektami
za pomocą repelentów w płynie czy mo-
skitier to podstawowe działanie profilak-
tyczne. Warto też zabrać ze sobą elek-
tryczne repelenty podłączane do prądu.
W Afganistanie ciężki jest też klimat.
Jak sobie z tym radzić?
– Kiedy było bardzo gorąco, saperzy
zaczynali pracę o 4 rano, aby skończyć
ją przed największymi upałami. Amery-
kanie opracowali nawet specjalne tabel-
ki – przy jakiej temperaturze ile trzeba
pić, ile czasu odpoczywać itd. Najważ-
niejszy jest po prostu rozsądek. Warto też
pamiętać, że w Afganistanie istotna jest
adaptacja do wysokości. Bagram leży
1500 m n.p.m., a Kabul prawie na 2 tys.
m. W Polsce nie ma na tej wysokości
miejsca na stałe zamieszkanego. U nie-
których taki pobyt na wysokości Kaspro-
wego może wywołać nawet chorobę wy-
sokościową. Warto też wziąć ze sobą do-
bre słuchawki ochraniające. Ja wróciłem
stamtąd z urazem akustycznym.
Było tak głośno?
– Ciągły, przewlekły hałas z lotniska
oraz odgłosy wystrzałów i wybuchów.
Zetknął się Pan z jadowitymi wężami?
– Nie. W bazie ich nie było, bo Ame-
rykanie przestrzegali zasady, aby nie zo-
stawiać resztek jedzenia na zewnątrz bu-
dynków. Przyciągałyby one szczury, a za
nimi węże. Widywałem za to pająki wiel-
błądzie, ale one tylko gryzą. Saperzy
znajdowali jadowite skolopendry, w ma-
gazynach widywano też skorpiony. Ich
ukąszenie powoduje m.in. martwicę tka-
nek. Dlatego trzeba było cały czas uwa-
żać. Mieszkający w kontenerach nie mie-
li tych problemów, za to mieszkając
w namiotach, powinno się przed użyciem
sprawdzać buty i śpiwory.
Zwiedzał Pan trochę?
– Nie, tam nie można wyjść poza ba-
zę na przepustkę czy wycieczkę, jak
np. w Bośni czy w Libanie. Jeśli już ktoś
wyjeżdżał, to w kamizelce kuloodpor-
nej, z bronią i w konwoju.
Ciągłe zamknięcie musi być dołujące?
– Trzeba sobie umiejętnie zorganizo-
wać czas. Wybór zajęć był bardzo du-
ży. Nie wiem, jak jest w innych bazach,
ale Bagram jest ogromne i jest tam wła-
ściwie wszystko. Można było pójść do
biblioteki, obejrzeć film, poćwiczyć,
organizowana była nauka angielskie-
go, kółka zainteresowań, był nawet sa-
lon piękności: fryzjer, kosmetyczka,
masaże relaksacyjne.
Dla lekarzy ważna,
może nawet ważniejsza
od pieniędzy jest
możliwość
rozwoju zawodowego
A Pan jak spędzał wolny czas?
– Rozmawiałem przez internet z żoną,
uczyłem się angielskiego i studiowałem
książki medyczne zabrane z kraju, żeby
nie tracić czasu. Niedługo chcę zdawać
egzamin specjalizacyjny.
Jacy są Afgańczycy? Czy trudno zdo-
być ich zaufanie?
– Nie miałem z nimi częstego kon-
taktu. Miejscowych chorych leczono
w Egipskim Szpitalu Polowym i cza-
sem tam zaglądałem. Afgańczycy nie
sprawiali na mnie dobrego wrażenia
– bez uśmiechu, życzliwości, za to
z roszczeniami. Co nie zmienia faktu,
iż to biedny naród, a dzieci zwykle
wyglądają na młodsze, niż są, z powo-
du złych warunków i niedożywienia.
Po Kabulu jeżdżą jednak również luk-
susowe samochody, a na miejscowym
targu oferowano Amerykanom nowo-
ści filmowe na DVD.
Powrót do domu po przeszło półrocznej
nieobecności był zapewne wspaniały?
– Owszem, ale musiałem się przy-
zwyczaić do normalności. Jeszcze
przez kilka tygodni budziłem się
w nocy z wewnętrznym niepokojem.
Mimo to uważam, iż to żony „misjo-
narzy”, które zostają w kraju i zajmu-
ją się pracą, domem, dziećmi i do te-
go martwią, czy mężowi nic się nie
stało, bardziej przeżywają wyjazdy
żołnierzy niż oni sami. 
Rozmawiała Anna Dąbrowska
Polska Zbrojna 45
WOJSKO PROBLEMY
„Za mało, żeby żyć, za dużo, żeby umrzeć” – hasło tegorocznej, kwietniowej manifestacji
pracowników wojska wciąż pozostaje aktualne. Tym bardziej że ok. 32 proc.
z 50-tysięcznej grupy zawodowej to osoby bytujące na granicy ubóstwa.
Do niedawna praca na etacie wydawała
się marzeniem. Stała posada, regularnie
wpływająca pensja, czegóż więcej chcieć.
Czasy się niestety zmieniły. Bezrobocie
spada, ofert pracy przybywa i wojskowa
posada nie jest już tak atrakcyjna. Tym bar-
dziej że średnie wynagrodzenie netto
kształtuje się dziś na poziomie 1120 zł, co
jest kwotą niższą od przeciętnego wyna-
grodzenia w Polsce w pierwszym kwarta-
le tego roku (ok. 1830 zł netto). Pesymi-
stycznie wyglądają też analizy porównaw-
cze, które niestety nie wykazują istotnego
wzrostu wynagrodzenia w okresie od wios-
ny 2003 r. Czy może zatem dziwić fakt, iż
poziom niezadowolenia i negatywnych na-
strojów w tej grupie jest coraz wyższy?
Pesymizm dominujący wśród pracow-
ników wojska potwierdzają wyniki badań
Wojskowego Biura Badań Społecznych
przeprowadzonych na grupie 653 respon-
Zarobki
pracowników
wojska były niskie
i wciąż takie pozostają.
Sytuacja nie jest jeszcze dra-
matyczna, ale jak tak dalej pój-
dzie, to być może dojdzie do
„rzucania kwitami”. Warto
więc może zastanowić się
i przemyśleć sytuację tej
grupy zawodowej
Jak jest, ka
GRZEGORZ PREDEL
46 Polska Zbrojna
PAULINA GLIŃSKA
dentów w okresie trwających manifestacji
cywilów na przełomie kwietnia i maja
2007 roku (wyniki badań uwzględniają
641 kwestionariuszy ankiet). Pesymizm ten
jednak łatwo usprawiedliwić. Bo czy np.
osoba po studiach nie ma prawa czuć żalu,
że zarabia nieadekwatnie do swoich umie-
jętności? Jak pisze „Tola” na Niezależnym
Forum o Wojsku: „Jeśli chodzi o mnie, to
mam dość. Nie mam zamiaru pracować
w wojsku za te grosze. Czasem aż mi wstyd,
że po studiach zarabiam trzy razy mniej niż
robotnik budowlany po podstawówce.
W przyszłym roku odchodzę. Jak tak da-
lej będzie, to życzę armii powodzenia. Na-
wet żony nowych oficerów to raczej kobie-
ty wykształcone, po studiach, świadome
swojej wartości, i myślę, że nie będą już tak
chętne do pracy jako pracownik wojska”.
Z pewnością wiele w tym prawdy. Tyl-
ko podwyżka płac mogłaby być – według
69,2 proc. badanych – swoistym kołem ra-
tunkowym. Aby sytuację poprawić, nale-
żałoby także lepiej traktować pracowników
wojska (10,5 proc.), stworzyć im możli-
wość podnoszenia kwalifikacji (9,9 proc.)
oraz poprawić warunki pracy (7,5 proc.).
Ankietowani wspomnieli także o więk-
szych możliwościach awansu zawodowe-
go (4,9 proc.), jak również zwiększeniu ich
autonomii decyzyjnej (2,4 proc.). Wtedy
być może posada w wojsku stałaby się po-
nownie pożądana na rynku pracy.
Zyski i straty
Można by się więc zastanawiać, dlacze-
go, skoro w wojsku jest tak źle, pracowni-
cy nadal w nim tkwią. Powszechne już na-
rzekanie na zbyt niskie wynagrodzenie
(a w konsekwencji niską emeryturę), brak
możliwości rozwoju zawodowego, awan-
su, sposób traktowania pracowników
wojska, którzy według badanych są nie-
doceniani, a ich pozycja w stosunku do
żołnierzy zawodowych jest zdecydowa-
nie niższa, do niczego przecież nie pro-
wadzi. Okazuje się, że mimo tych wszyst-
kich „strat” badani dostrzegają i korzy-
ści, wśród których pierwsze miejsce zaj-
muje poczucie bezpieczeństwa zawodo-
wego. Pozostałe zalety wymieniane są
rzadziej: normowany czas pracy oraz na
bieżąco regulowane świadczenia. Nieste-
ty, w co ósmym wskazaniu respondenci
nie wymienili żadnych korzyści. Niezbyt
budująco wygląda również ocena per-
spektyw pracy w wojsku. Aż 52,4 proc.
badanych uważa, że ich sytuacja zawo-
dowa pozostanie na dotychczasowym po-
ziomie, a tylko co 11 (9 proc.) to zade-
nr 34/2007

klarowany optymista, przekonany, że sy-
tuacja w wojsku się poprawi.
W obliczu pojawiających się problemów
i „walki o lepsze jutro” ważną rolę powin-
ny zatem odgrywać organa przedstawiciel-
skie, w tym przypadku związki zawodowe.
Choć trzy czwarte ogółu badanych przy-
znaje, że funkcjonują one w ich macierzy-
stych jednostkach, to przynależy do nich
zaledwie jedna czwarta ankietowanych pra-
cowników (25,9 proc.). Większość z nich
uznała, że związki te nie mają żadnego
wpływu na rozwiązywanie problemów pra-
cowników wojska. Mniej liczni uważają,
że mogą wpływać tylko na niektóre aspek-
ty sytuacji zawodowej. Jedynie 18,9 proc.
przekonanych jest o możliwościach wpły-
wu tych organów na rozwiązanie określo-
nych problemów.
Oszczędni i zadłużeni
Pracownicy wojska negatywnie ocenia-
ją także warunki materialne swoich gospo-
darstw domowych; spora część z nich na co
dzień boryka się z problemami finansowy-
mi. W rodzinach większości badanych pro-
wadzi się oszczędny tryb życia, a w gospo-
darstwie co dziewiątego respondenta i tak
nie wystarcza nawet na najtańsze jedzenie
i ubranie. Zaledwie 6,4 proc. ogółu bada-
nych żyje bez troski o środki finansowe.
Krytyczne oceny warunków material-
nych wyjaśniają również wskaźniki okre-
ślające strukturę gospodarowania środka-
mi finansowymi, w której uderza to, że
większość badanych prowadzi oszczędny
tryb życia, co pozwala gromadzić oszczęd-
każdy widzi
nr 34/2007
nr 34/2007
AAAAAAAA AAAAAAA
ności zaledwie ok. jednej czwartej z nich
(22,9 proc.). W większości przypadków nie
są to duże kwoty – najczęściej do wysoko-
ści miesięcznych lub trzymiesięcznych do-
chodów gospodarstwa. W zdecydowanej
większości – ponad trzy czwarte – są na-
tomiast ci ankietowani, których domowy
budżet obciążony jest spłatą kredytów.
Ze względów finansowych pracownicy
wojska sporadycznie korzystają z dóbr kul-
tury. Do kina czy teatru chodzi zaledwie
6,7 proc. ankietowanych. Większość spę-
dza czas wolny, jeżdżąc na rowerze lub spa-
W tym roku resort skieruje do noweli-
zacji ustawy: o zakwaterowaniu sił
zbrojnych, o przebudowie i modernizacji
cerując (29,2 proc.) albo też odpoczywa-
technicznej, o finansowaniu SZ oraz
jąc na działce (23,8 proc.), co nie wymaga
o powszechnym obowiązku obrony.
dużych nakładów finansowych. Część ba-
Celem zmiany ustawy modernizacyjnej
danych lub członków ich rodzin musiała
ma być zwiększenie funduszu wynagro-
z powodu braku pieniędzy zrezygnować
dzeń pracowników wojska w latach
w ciągu ostatniego roku przede wszyst-
2008–2009 o 7 proc. rocznie powyżej
kim z wizyty w teatrze, operze bądź na
koncercie (45,5 proc.), z zakupu książki
średniorocznego wskaźnika wzrostu wy-
nagrodzeń ustalonego w ustawie budże-
(43,3 proc.), z seansu filmowego w kinie
towej. Wliczając waloryzację inflacyjną,
(42,7 proc.), oraz wystawy w muzeum
pracownicy dostaną co roku
(33,5 proc.). Z tych samych powodów ro-
o blisko 9 proc. wyższe pensje. Taka pod-
dziny niektórych pracowników wojska mu-
wyżka pochłonie ok. 100 mln zł rocznie.
siały zrezygnować z urlopu, wyjazdów
osób dorosłych (64,8 proc.) bądź wyjaz-
dów rodzinnych (52,2 proc.), rzadziej ko- 24 KWIETNIA br. pod Sejm przyszło 3 tys. osób
lonii dzieci (28,9 proc.). zatrudnionych w wojsku. Niezależny
Zarobki pracowników wojska były ni- Samorządny Związek Zawodowy Pracowników
Wojska domagał się podwyżek płac,
skie i wciąż takie pozostają. Sytuacja nie
odstąpienia od likwidacji przez ministra obrony
jest jeszcze dramatyczna, ale jak tak dalej zakładów pomocniczych wojska i reformy za-
pójdzie, to być może dojdzie do „rzucania trudnienia emerytowanych wojskowych w resor-
kwitami”. Warto więc może zastanowić się cie. ZZPW protestował na ulicach pierwszy raz.
nad sytuacją tej grupy zawodowej. Zwłasz- – Nie mamy innego wyjścia – tłumaczyła wtedy
cza że wojsko przechodzi w ostatnim okre- Elżbieta Rutkowska, sekretarz zarządu
związku. – Domagamy się płacy w wysokości
sie proces ucywilniania stanowisk.  75 proc. uposażenia wojskowych – powiedziała
Rutkowska. Jak podkreśliła, protestujący nie
mogą zrezygnować z walki o swoje prawa.
Polska Zbrojna4747
Zbrojna
Polska
PRZEGLĄD
AAAAAAA PRASY
AAAAAAAA
MANEWRY
Z POLSZCZYZNĄ
Maciej Malinowski
jest mistrzem polskiej

KAROLINA PRYMLEWICZ
ortografii,
popularyzatorem
poprawnej
polszczyzny

Dawniej był żołdnierz Kto cienko śpiewa? Ż Y C I E W A R S Z A W Y

C zy to możliwe, żeby słowo

żołnierz nie było rdzennie
polskie? Okazuje się, że tak.
Wyraz ten pojawił się w polszczyź-
nie (na początku XVI w.) pod wpły-
wem niemieckiego rzeczownika
Söldner (dosłownie ‘służący za sol-
dy’, tzn. za pieniądze). Pierwotnie
nie był to jednak żołnierz, tylko
żołdnierz. Po prostu do członu żołd
(od niem. Sold, z łac. solidus num-
mus ‘mocny szeląg’) dodano rodzi-
my przyrostek -nierz.
D la fanów pieśni żołnier-
skiej tęskniących za nie-
odżałowanym festiwalem
w Kołobrzegu wygrzebaliśmy
informację, że w Serocku
(Mazowieckie) rozpoczyna się
dziś 4. Przegląd Piosenki
Wojska Polskiego. Jak prze-
czytaliśmy na stronie interne-
towej, „jego zasadniczym ce-
Ekstremalni grzybiarze
GAZETA LUBUSKA
lem jest promocja amator-
skiego ruchu muzycznego
działającego pod auspicjami
wojskowych instytucji kultury.
Weźmie w nim udział blisko
stu wykonawców w trzech ka-
tegoriach: soliści, zespoły wo-
kalne i wokalno-instrumental-
ne oraz recitale”. Będzie moż-
na na własne uszy zweryfiko-
Piłkarska dyplomacja
wać twierdzenia złośliwych, że
nasza armia cienko śpiewa.
Od redakcji: Chętnie poznaliby-
śmy tych złośliwych. Na wła-
sne uszy słyszeliśmy wielo-
krotnie i zapewniamy: co jak
co, ale wojsko na pewno nie
śpiewa cienko. Niedowiarków
zapraszamy do Serocka.
POLITYKA

Istniało też (wcześniej) drugie nie-

mieckie zapożyczenie, Soldat, prze-
jęte przez nas w postaci fonetycznej
jako zoldat, również oznaczające
‘kogoś służącego za soldy’. Kiedy
więc pojawiło się w obiegu słowo
żołdnierz, stało się jasne, że musi
dojść do zniekształcenia formy zol-
dat. Zaczęto mówić i pisać zołdat,
żołdat, a następnie żołdak. Owej
ostatniej formy (utworzonej przez
analogię do wojak, tzn. z wygłoso-
wym -ak) nie uważano jeszcze za
określenie nacechowane ujemnie,
oznaczała ona po prostu ‘żołnierza
najemnego pobierającego żołd’.
Ostatecznie utrwaliło się w polsz-
czyźnie słowo żołnierz (uproszczo-
no w nim trudną do wymówienia
zbitkę spółgłoskową -łdn- do -łn),
a z zołdata, żołdata zrobił się żoł-
dak (‘pogardliwie o żołnierzu’).
C o roku nie brakuje doniesień o groźnych
wypadkach na żagańskim poligonie.
– Najpierw w lasach były jagody, teraz grzyby.
To powoduje, że wielu ludzi łamie zakazy
i wchodzi na poligon – mówi major Franciszek
Fedczyszyn, zastępca dowódcy ośrodka poligo-
nowego Wojsk Lądowych w Dobrem nad
Kwisą. – Apelujemy o zachowanie zdrowego
rozsądku. Na poligonie często odbywają się
ćwiczenia. Ludzie, którzy wchodzą tu bez na-
szej wiedzy, mogą stracić zdrowie, a nawet ży-
cie – podkreśla mjr Fedczyszyn.
Od redakcji: Dołączenie zbierania grzybów pod
ostrzałem czołgów lub podjadania jagód w akom-
paniamencie ognia kaemów do grupy sportów
ekstremalnych to ciekawy wkład naszego kraju
w rozwój światowego sportu. Teraz czekamy, aż
te konkurencje pojawią się na olimpiadzie.
Chętni do startu, jak widać, już trenują.
Podróże kształcą DZIENNIK
D owodem dobrej woli ze strony Arabii
Saudyjskiej wobec Iraku jest wynik finału
Pucharu Azji w piłce nożnej. – Irakijczycy wy-
grali – powiedział książę Saud al Fajsal, szef
saudyjskiego MSZ.
Arabia Saudyjska przyłączyła się do inicjatywy
George’a Busha, który chce przekonać kraje
Zatoki Perskiej, aby pomogły w ustabilizowaniu
sytuacji w Iraku. Ponieważ jednak ostatnio na
linii Rijad–Waszyngton iskrzyło, a amerykań-
skie służby wywiadowcze donosiły, że więk-
szość terrorystów przenikających do Iraku po-
chodzi z Arabii Saudyjskiej, postawa księcia
jest miłym zaskoczeniem. Książę żartuje, że je-
go kraj już zrobił pierwszy krok, bo pozwolił wy-
grać Irakowi mecz.
Od redakcji: I teraz wiemy już, czemu Zagłębie
Lubin odpadło w eliminacjach Ligi Mistrzów po
meczu ze Steauą Bukareszt. Po prostu Polska
poprawia swoje relacje z Rumunią.

Miejmy jednak na uwadze to, że
żołnierz nie jest – jak napisałem
na wstępie – słowem rodzimym.
Przed wiekami nasi przodkowie
posługiwali się bowiem takimi for-
mami jak woj, wój, wojownik, wo-
jak, wojarz. Wszystkie one wywo-
dziły się od czasownika wojować,
czyli ‘prowadzić wojnę’. Na taką
‘gromadę wojów’ mówiono – uwa-
ga – (ta) wojska (w domyśle: siła).
Później były to (te) wojska, aż
wreszcie w XVI w. utrwaliła się for-
ma l. poj. r. nijakiego (to) wojsko.
W
góralskiej wiosce na
Śląsku Cieszyńskim aż
huczy od plotek, że elementy
tarczy antyrakietowej zostaną
zamontowane w Istebnej.
O sprawie napisał „Dziennik
Zachodni”. Zaczęło się od te-
go, że miejscowy muzyk
Zbyszek Wałach z kapeli
Wałasi pojechał na koncert do
Delhi i tam zobaczył w telewi-
zji amerykański program pu-
blicystyczny. Mowa była o tar-
czy antyrakietowej i planach
jej lokalizacji. – Pokazano ma-
pę, na której oprócz lokalizacji
nad morzem zaznaczono wła-
śnie okolice Istebnej – opo-
wiada Wałach „Dziennikowi
Zachodniemu”. Danuta Rabin,
wójt gminy, na pytanie dzien-
nikarzy o tarczę i radary re-
aguje uśmiechem i twierdzi,
że nic jej nie wiadomo o ame-
rykańskich planach. A przed-
stawiciele MON i MSZ uspo-
kajają, że pogłoski o wyrzut-
niach w Istebnej można po-
traktować tylko w kategoriach
anegdoty.
Od redakcji: Jak widać, o tarczy
dyskutuje się już na całym
świecie. Nas zastanawia tyl-
ko, gdzie Zbyszek Wałach na-
uczył się języka hinduskiego.
– Delhi znajduje się w In-
diach, więc mamy wątpliwo-
ści, czy program nadawany
był w języku polskim, czy an-
gielskim. A przecież, aby
z pełnym przekonaniem twier-
dzić, że tarcza znajdzie się
w Istebnej, muzyk musiał do-
skonale zrozumieć treść au-
dycji. Prawda?

48 Polska Zbrojna nr 34/2007


NAJWYTRWALSI MIŁOŚNICY TURYSTYKI ROWEROWEJ
28 lipca uczestniczyli w V Rajdzie Rowerowym
„W jeden dzień rowerem dookoła Tatr”, zwanym również
Rajdem Kurierów Tatrzańskich, który odbył się
pod patronatem „Polski Zbrojnej”.
Pętla wokół Tatr
PIOTR BERNABIUK
PIOTR BERNABIUK
Dwustukilometrową górską trasę dookoła Tatr można pokonać tylko w jeden sposób
– jechać, nie pozwalając sobie na słabości i kryzysy.
ankiem 28 lipca, spod po-
mnika Zamoyskiego na za-
kopiańskich Krupówkach,
w zorganizowanym przez
Słowaka Frantiska Pitko
IV Tatry Tour wystartowa-
ło trzystu kolarzy z Czech, Holandii, Nie-
miec, Słowacji, Polski, USA i Włoch.
Wśród nich takie gwiazdy jak znakomi-
ty niegdyś Włoch Maurizio Fondriest.
Godzinę wcześniej spod wylotu Doliny
Kościeliskiej rusza w przeciwną stronę
garstka kolarzy, złożona głównie z leka-
rzy, speleologów, żołnierzy zawodowych
i miejscowych ministrantów. Startujemy
w V Rajdzie Kurierów Tatrzańskich. Za-
łożeniem obu niekonkurujących ze sobą
grup jest pokonanie ponaddwustukilome-
trowej pętli wokół Tatr.
Czerwona latarnia
Patronat „Polski Zbrojnej” zobowią-
zuje, jednakże zamiast banera reklamu-
jącego pismo zabieram ze sobą rower.
Nigdy nie przejechałem w jeden dzień
dwóch setek kilometrów, nie zaliczałem
12-procentowych podjazdów, a mozol-
ne wspinanie się przez 30 km pod górę
znam doskonale z... dopiero co ogląda-
nych relacji z Tour de France.
Z Kościeliska, łagodnie opadającą
szosą przez Witów i Chochołów, do
przejścia granicznego w Suchej Horze
mkniemy małym peletonikiem. Na Sło-
wacji jeszcze kilka kilometrów zjazdów,
nr 34/2007
POD NASZYM PATRONATEM
a od Vitanovej zaczyna się wspinaczka Nie mam licznika, bo to zbędny doping,
i zgodnie dotąd kręcący zespół się roz- wolę wsłuchiwać się w siebie. Po setce
prasza. Wojtek Wasilewski, sta- było nieźle, a widok na Tatry od
ry „napieracz” z ekstremal- południowej strony stanowił
nych rajdów i triatlonów, KTO sowitą zapłatę za wszyst-
odjechał. Mnie przy- TO ZROBIŁ kie trudy. Hradok to
padła pozycja sa- Kpt. Narcyz Sadłoń jest leka- początek długiej, bar-
motnej „czerwonej rzem. Służył na misji w Libanie, jako dzo długiej i mono-
latarni”, reszta na- ratownik pełni dyżury na śmigłowcu tonnej wspinaczki
tomiast mieszała w TOPR. Uprawia wiele dyscyplin sportu, aż pod Strybskie
między nami, każ- głównie górskich. Startował w rajdach przy- Pleso. Pięknie,
dy według swoich gody, był finalistą Marlboro Adventure ciężko i monoton-
możliwości. Od- Team, wygrał III Selekcję Żołnierza nie. I coraz mocniej
tąd też każdy bę- Polskiego. Rajd kurierów tatrzań- pod górę.
dzie miał swoją, od- skich zorganizował, i wziął
rębną opowieść o tej w nim udział, po Bajeczne zjazdy
przygodzie. raz piąty. Koniec bajek o twar-
Od Orawic czekał nas dzielach, po prostu należało
wyjątkowo stromy podjazd. kręcić, aż się człowiek przyzwy-
Szybko też dowiedziałem się, co to zna- czai. Na zjazdach było za to bajecznie!
czy nachylenie 12 procent – z przodu W Tatrzańskiej Łomnicy skręciłem
najmniejszy tryb, z tyłu największy, w kierunku na Łysą Polanę, z mocnym
i mielenie pedałami ze świadomością, postanowieniem dotarcia do granicy. Pro-
że jeśli podjazd stanie się jeszcze bar- blem w tym, że po drodze jest Żdiar. Oko-
dziej stromy, będzie po rajdzie. Prowa- ło dychy monotonnej wspinaczki straszli-
dzać się z rowerem nie miałem zamia- wie dołowało. Wystarczyło popatrzeć
ru. Trudny technicznie zjazd nie dał przed siebie, i już przychodziła ochota,
wiele odpoczynku. Zaraz podjazd aż aby zsiąść z roweru. Nie patrzyłem, krę-
pod przełęcz Huty i dalej pod Kvaczań- ciłem i nie byłem pewien, która granica
ski Wierch. W nagrodę zjazd serpenty- bliżej – Polski czy moich możliwości? Tu,
nami z hamowaniem na zakrętach, aż zjeżdżając, można było bez problemów
czuć było paloną gumą klocków. Nar- osiągnąć siedem dych. Pod górę nie wiem,
cyz Sadłoń, organizator rajdu, na zjeź- czy wyrabiałem piątkę na godzinę.
dzie prowadzącym aż do Liptowskiego Granica! Wszystkie „życiówki” pobite.
Mikulasza osiągnął prędkość 76 km/h. Wsiadłem do busa. 
Polska Zbrojna 49
HISTORIA TRADYCJE
DAMIAN MARKOWSKI

Bitwa warszawska 1920 r.

kojarzy się przede
wszystkim z surową, wąsatą
twarzą marszałka Józefa
Piłsudskiego, hordami
bolszewików uciekających
co tchu spod Warszawy
i wielkim zwycięstwem
militarnym. Nie pamiętamy
jednak, że do godzin
wieczornych 15 sierpnia
los kraju wisiał
na włosku.

Klucz
„Stajemy do rozstrzygającej bitwy.
Świadomy odpowiedzialności za jej wy-
nik, nakazuję wszystkim dowódcom
utrzymanie zajmowanej linii. W obronie
stolicy i w walce o polskie być albo nie
być można tylko bohatersko oddać ży-
cie, lecz nie można zhańbić imienia pol-
skiego” – pisał 13 sierpnia 1920 r.
gen. Franciszek Latinik, dowódca 1 Ar-

do Warszawy
mii broniącej przedmościa warszawskie-
go i samego miasta. Generał dobrze znał
sytuację na froncie. Od ponad pięciu ty-
godni, czyli od czasu klęski nad rzeką
Autą, Polacy nieustannie cofali się na
zachód pod naporem Armii Czerwonej,
ponosząc ciężkie straty.
„Jestem w tej chwili tak zmęczony, że – przedstawiał odwrót 1 Pułku Ułanów niczną ucieczkę. Całe bataliony i puł-
nie mogę bardzo myśli zebrać – nie wiem, Krechowieckich st. ułan Kazimierz Kar- ki pierzchały zdemoralizowane na wi-
od czego zacząć – tyle nocy nieprzespa- ski w liście do rodziny. dok kozackich podjazdów. Na począt-
nych, ciągle ten huk i terkot. Wyglądamy Zacięte walki i wyrąbywanie drogi ku sierpnia z trudem odtworzono po-
wszyscy jak prorocy – wychudli, obro- do Wisły znaczyły szlak do niedawna szarpane dywizje, umocniono wschod-
śnięci, niewyspani (...). Ludzie giną jak zwycięskiego Wojska Polskiego. Od- nie przedpola Warszawy, tworząc trzy
muchy. Najgorzej jest z rannymi...” wrót miejscami przeradzał się w pa- linie obrony. Kluczowym punktem

Święto Wojska Polskiego

KAROLINA PRYMLEWICZ

M inister Spraw Wojskowych

gen. broni Stanisław
Szeptycki rozkazem nr 126
z 4 sierpnia 1923 r. ustanowił
Święto Żołnierza, które miano
obchodzić 15 sierpnia, w roczni-
cę forsowania Wieprza przez
21 Dywizję Górską, co było po-
czątkiem zwycięskiego marszu.
15 sierpnia to także dzień prze-
łomu w walkach o Radzymin.
„W dniu tym wojsko i społe-
czeństwo czci chwałę oręża
polskiego, której uosobieniem
i wyrazem jest żołnierz.
W rocznicę wiekopomnego roz-
gromienia nawały bolszewic-
kiej pod Warszawą święci się
pamięć poległych w walkach
z wiekowym wrogiem o całość
i niepodległość Polski”
– brzmiał rozkaz Szeptyckiego.
Święto Żołnierza nigdy nie zo-
stało anulowane żadnym ak-
tem prawnym. Było uroczyście
obchodzone w II RP i w okre-
sie II wojny światowej w Pol-
skich Siłach Zbrojnych na
Zachodzie oraz w Wojsku
Polskim do 1947 r. Później ko-
munistyczne władze zaniecha-
ły jego obchodów, w zamian
ustanawiając Dzień Wojska
Polskiego (12 października)
w rocznicę bitwy pod Lenino.
30 lipca 1992 r. sejm przywró-
cił Święto Wojska Polskiego na
dzień 15 sierpnia. Rocznicy to-
warzyszą uroczystości przed
Grobem Nieznanego Żołnierza
w Warszawie związane z odda-
niem czci poległym.

50 Polska Zbrojna nr 34/2007

 DWIE ARMIE
Siły Wojska Polskiego i Armii Czerwonej
bezpośrednio zaangażowane w decydujące walki
o Radzymin 15 sierpnia:
ców stolicy ty WP wyniosły 3042 poległych, ran-
Polacy: 10, 11 dywizje piechoty, 1 Dywizja Litewsko-
Polski. Nie nych i zaginionych. W niektórych od-
-Białoruska, razem: 16 tys. żołnierzy, 220 karabinów
próbował działach sięgały 40 proc. Straty rosyj-
maszynowych, 109 dział, 5 czołgów. temu prze- skie były prawdopodobnie o wiele
Rosjanie: 2, 21, 27 dywizje strzeleckie, razem: ciwdziałać większe. Brygady strzeleckie liczące
14 tys. żołnierzy, 390 karabinów – był zwolen- po trzy pułki każda po bitwie o Radzy-
maszynowych, 91 dział. nikiem jak naj- min przeformowano w pułki. 
szybszej rozpra-
wy z „jaśniepańską”
Rzecząpospolitą.
Szyfry wojny
Od rana 13 sierpnia 21 i 27 dywizje 12 sierpnia 1920 r. polski wywiad radio-
strzeleckie atakowały odcinek głównej wy przejął wielostronicowy szyfrowy te-
polskiej linii obrony na wschód od Ra- legram 16 Armii bolszewickiej. Po zła-
dzymina, obsadzony zaledwie przez maniu szyfru okazało się, że jest to wielki
dwa bataliony 46 Pułku Piechoty rozkaz o decydującym natarciu na
z 11 DP. Sowieci, posiadający ponad- Warszawę. Punkt czwarty rozkazu poda-
dwukrotną przewagę liczebną i ośmio- wał: „27 Dywizja Strzelców ma wykonać
krotną w broni maszynowej, około główne uderzenie, przeprawić się w rejo-
godz. 17 przełamali opór. Polski pułk nie przedmieścia Pragi na drugi brzeg
został rozbity. Niedobitki próbowały Wisły i zająć Warszawę”. Polscy radiowcy
walczyć w Radzyminie. Bezskutecz- na polecenie Sztabu WP przez 48 godzin
nie. O godzinie 19 miasto padło. Sytu- od chwili rozpoczęcia kontrofensywy znad
acja była dramatyczna. Szpice sowiec- Wieprza uniemożliwiali bolszewikom łącz-
kiej 16 Armii znajdowały się 15 km od ność radiową. Wchodząc na fale, na któ-
stolicy. Dowództwo polskie zostało rych radiowcy sowieccy próbowali nadać
zmuszone do sięgnięcia po odwód depesze, zagłuszali wroga, czytając frag-
– 1 Dywizję Litewsko-Białoruską. menty Nowego Testamentu.
W razie niepowodzenia należało się Ciężka sytuacja 1 Armii pod Radzyminem
spodziewać bolszewików na Pradze. wpłynęła na przyspieszenie o 24 godziny
W nocy Polacy podciągnęli 10 DP, kontruderzenia wojsk Józefa Piłsudskiego.
a Rosjanie 2 DS. Wczesnym świtem ru- Chociaż starano się utrzymać datę rozpo-
szyło polskie natarcie. W porannej mgle częcia i plany ataku w największej tajemni-
żołnierze 10 DP, uderzając na północ od cy, 13 sierpnia przy poległym pod
pierścienia osłaniającego miasto od Radzymina z zamiarem wyjścia na ty- Dubienką majorze WP Rosjanie znaleźli
wschodu był Radzymin, położony tuż ły przeciwnika, wpadli na przegrupo- rozkaz operacyjny do kontrofensywy.
za główną linią obronną. Kto opanował wujące się pułki sowieckie. Doszło do Szybko znalazł się on u Tuchaczewskiego,
tę miejscowość, mógł wyprowadzać morderczej walki na bagnety i pięści. jednak ten... uznał go za celową mistyfika-
działania zaczepne na kierunku War- Od południa, szosą Warszawa–Radzy- cję, gdyż wywiad zapewniał, że wymienione
szawy, Modlina i wideł Bugo-Narwi. min atakowała 1 DLB przy wsparciu w rozkazie dywizje walczą właśnie na in-
pięciu czołgów Renault Ft 17. Podob- nych odcinkach frontu.
WRÓG U BRAM nie jak poprzedniego dnia, Polacy wdar-
„Oddziały Frontu Zachodniego by- li się do miasta, ale szybko wyrzucił ich
ARCHIWUM (2)
ły wycieńczone i osłabione fizycznie, stamtąd kontratak Rosjan. Straty obu
ale silne duchem i nie bały się prze- stron były ogromne.
ciwnika. Przeciwnik, dwa czy trzy ra- Mimo to dowództwo polskie rozkaza-
zy silniejszy, nie mógł powstrzymać ło wieczorem ponowić natarcie. Za
naszego natarcia. [...] Stawało się ja- wszelką cenę trzeba było zażegnać nie-
sne, że nie czas myśleć o wahaniach, bezpieczeństwo wiszące nad Warszawą.
odpoczynkach, ale że nadszedł czas, Rozpoznanie wysłane przed atakiem
kiedy jednym uderzeniem ostatnim stwierdziło, że Armia Czerwona ewa-
trzeba rozstrzygnąć posunięte daleko kuuje Radzymin. Natychmiast pchnię-
wypadki” – tak Michaił Tuchaczew- to do szturmu najbliższe kompanie.
ski, dowódca sowieckiego Frontu Za- Miasto wzięto po krótkiej wymianie
chodniego, opisywał przygotowania ognia. Zdobycie Radzymina, poprze-
do ostatecznego rozgromienia Pola- dzone walkami, w czasie których przez
ków. Rzeczywiście, czerwonoarmi- trzy dni ginęły tysiące żołnierzy, kosz-
stom poważnie dał się we znaki pościg towało 30 pp... dwóch rannych.
za uchodzącymi dywizjami polskimi, Bitwa pod Radzyminem była jedy-
lecz wspomniana kilkakrotna przewa- nie nieznaczną częścią wielkiej bitwy
ga była po stronie nacierających. Tu- warszawskiej, jednakże jej rezultat za-
chaczewski widział, jak podlegli mu decydował o ocaleniu stolicy. Ewentu-
dowódcy forsownym marszem katują alna utrata Warszawy mogła przesądzić
swoje jednostki, aby pierwsi mogli o wyniku całej wojny. Starcie zakoń- „Do broni” – plakat polski z 1920 r.
sięgnąć po zaszczytne miano zdobyw- czyło się zwycięstwem Polaków. Stra-

nr 34/2007 Polska Zbrojna 51

 MILITARIA TARGI KIELCE
SIKORSKY
Zaproszenie do przedstawienia naro-
dowej ekspozycji podczas tegoroczne-
go Międzynarodowego Salonu Przemy-
słu Obronnego wystosował do USA
w końcu 2005 r. ówczesny minister
obrony narodowej Radosław Sikorski,
przesyłając list na ręce sekretarza obro-
ny Donalda Rumsfelda. Strona amery-
kańska przyjęła zaproszenie. Wpływ na
tę decyzję miało wiele czynników. Na-
leży do nich bliska współpraca wojsko-
wa między naszymi krajami, udział
w globalnej wojnie z terroryzmem i pla-
ny ulokowania na polskim terytorium
elementów systemu strategicznej obro-
ny antyrakietowej. Dla amerykańskiego
przemysłu ważne było to, iż Wojsko Pol-
skie się modernizuje, co wiąże się z pla-
nami zakupów nowego sprzętu. Polska
jest atrakcyjnym partnerem dla firm
z USA, gdyż ma wykształconych pra-
cowników, o dużych kwalifikacjach.
Nowy jastrząb
Kielce będą pierwszym miejscem
w Europie Środkowej i Wschodniej,
gdzie przedstawione zostaną najnow-
sze osiągnięcia przemysłu zbrojeniowe-
go USA. Z zapowiedzi wynika, że do-
minować będą wyroby dla wojsk lądo-
wych. Motto przewodnie amerykań-
skiej ekspozycji to „Rozwój sił na po-
52 Polska Zbrojna
Kielce będą
był wcześniej pokazy-
pierwszym miejscem
w Europie Środkowej i Wschodniej, wany w Polsce.
gdzie przedstawione zostaną
najnowsze osiągnięcia przemysłu
Seminaria
zbrojeniowego USA Poza pokazem goto-
wych wyrobów ważnym
elementem amerykańskiej
prezentacji będą specjalistyczne
seminaria. Rozpoczną się one 3 września,
w pierwszym dniu MSPO, i będą poświę-
cone współpracy wojskowej, zaopatrywa-
niu sił zbrojnych i wspólnemu bezpieczeń-
stwu. Wystąpią m.in. gen. mjr Chris
T. Anzalone, zastępca dyrektora Agencji
Obrony Rakietowej ds. testów, integracji
i wdrożeń; Robert Bruce, dyrektor Atlan-
tyckiej Współpracy Zbrojeniowej w biu-
rze podsekretarza obrony ds. zakupów,
technologii i logistyki; Keith Webster, za-
stępca asystenta sekretarza armii ds. eks-
portu obronnego i współpracy, a także Je-
anne Farmer z Agencji Współpracy Woj-
skowej (DSCA). Podczas drugiego dnia
przed południem seminaria poświęcone
Salon
amerykański TA D E U S Z W RÓ B E L
W tym roku podczas targów kieleckich
prezentowana będzie ekspozycja wyrobów
przemysłu zbrojeniowego Stanów Zjednoczonych.
trzeby operacji koalicyjnych” („Deve- będą badaniom i rozwojowi sprzętu woj-
loping forces for coalition operations”. skowego. Jako pierwszy wystąpi dr An-
Stąd na czele oficjalnej delegacji ame- thony J. Tether, dyrektor Agencji Zaawan-
rykańskiej stać będzie Claude M. Bol- sowanych Projektów Badawczych Obro-
ton, asystent sekretarza armii ds. zaku- ny (DARPA). Poza prelegentami amery-
pów, logistyki i technologii. kańskimi wystąpi również polski wicemi-
W jednym z pawilonów znajdą się sto- nister nauki i szkolnictwa wyższego. Wy-
iska kluczowych amerykańskich produ- jątkowo ciekawie zapowiada się wtorko-
centów: Lockheed Martin, Boeing, Ray- we popołudnie, podczas którego zapre-
theon, AM General, Harris Corp., Mo- zentują się biura zarządzające kluczowy-
torola, AAI, ITT i Sikorsky. Własne sto- mi programami wojskowymi US Army.
isko będzie miała US Army. Ameryka- Tematyka ta będzie kontynuowana na-
nie podkreślają, że chcą pokazać, jak wy- stępnego dnia. W sumie wystąpią przed-
gląda ich wojsko dziś i jak będzie wyglą- stawiciele ośmiu biur. Natomiast ostatni
dało w przyszłości. Zaprezentują m.in. blok seminaryjny, po południu 5 wrze-
bezzałogowy aparat latający Shadow, śnia, poświęcony będzie operacjom połą-
sprzęt łączności i nowe wersje HMMWV. czonym. Oczywiście poza seminariami,
Jednak największym przebojem ma być których organizatorem jest strona rządo-
śmigłowiec UH-60M, najnowszy wariant wa, własne prezentacje będą miały obec-
Black Hawka firmy Sikorsky, który nie ne tam firmy amerykańskie. 
nr 34/2007
 AAAAAAAA MILITARIA
AAAAAAA

SD dla rakietowców-przeciwlotników
RUSZAJĄ PRACE nad
wdrożeniem do sił
zbrojnych stanowisk
dowodzenia jednost-
kami rakietowymi
obrony powietrznej,
opatrzonych kryptoni-
mem SAMOC-Przelot.
Departament Polityki
Zbrojeniowej MON po-

Made WZI
wierzył w czerwcu br.
wykonanie takich sta-
nowisk

in Dęblin
Przemysłowemu
Instytutowi
Telekomunikacji.
PIT ma wywiązać się

W ojskowe Zakłady Inżynieryjne otrzy-

mały 19 lipca zlecenie na wyproduko-
wanie dla wojska w latach 2007–2009
z umowy do grudnia
2008 r., inkasując
łącznie 15 mln zł, przy
14 przyczepnych ustawiaczy min UMP-3, czym połowę tej kwoty
20 przyczep do transportu łodzi oraz sied- otrzyma w formie zali-

LOCKHEED MARTIN
miu kontenerowych stacji oczyszczania wo- czek na kupno kompo-
dy KSW-12. Gros dostaw Departament nentów i urządzeń do
Zaopatrywania SZ MON zakontraktował na zamawianych stano-
rok 2009. (AG) wisk dowodzenia. (art)

KUPUJEMY
APARATOWNIE Lufy z Tarnowa
R ekordowe, warte aż 242 mln zł zlece-
nie armii zdobyły zegrzyńskie
Wojskowe Zakłady Łączności nr 1
P od koniec lipca
DZSZ MON
zamówił w Zakładach
kalibrowych
karabinów
wyborowych
i stołeczny Transbit, znany producent radio- Mechanicznych Tarnów kal. 12,7 mm
linii. Tym razem firmy mają do grudnia 16 przeciwlotniczych zesta- Tor oraz 130 ka-
2010 r. dostarczyć aparatownie łączności wów artyleryjsko-rakieto- rabinów maszy-
RWŁC-10/T, TK i KF oraz doposażyć wych ZUR-23-2KG wraz nowych UKM-2000P broni strzeleckiej i działka
niekompletne aparatownie będące z trenażerami Tester MSJ. kal. 7,62. Firma dostarczy ZU-23/ZUR-23 oraz części
w wyposażeniu wojska. Przedstawiciel komi- Częścią transakcji jest też też wojsku ponad 20 ze- zamienne do kaemów
sji przetargowej Departamentu kupno dziesięciu wielko- stawów remontowych do kal. 7,62 i 12,7 mm. (goł)
Zaopatrywania SZ MON zawarł z reprezen-
tantami firm umowę 27 lipca br. Jedna no-
wa aparatownia kosztuje
ok. 2,3 mln zł. Sprzęt trafi do
jednostek Wojsk Lądowych
podległych Dowództwu
Garnizonu Warszawa oraz
do GROM-u. (ga)
WZŁ N R1

nr 34/2007 Polska Zbrojna 53

MILITARIA SYMULATORY
Gra „Navy Training Exercise: Strike
and Retrieve” pokazała się na rynku dwa
lata temu. Jej autorzy od początku nie
ukrywali, że program ma uświadomić
wszystkim potencjalnym żołnierzom, jak
wygląda prawdziwe życie w wojsku,
a także zachęcić ich do podjęcia służby.
Gry komputerowe to bowiem jedna z naj-
bardziej skutecznych metod zaintereso-
wania młodych ludzi służbą w armii. Ar-
gumentem są statystyki. Po miesiącu od
pojawienia się w internecie America’s
Army było już 600 tys. oficjalnie zareje-
strowanych użytkowników tej gry!
Bret Wilson, koordynator projektu
America’s Army ze strony armii USA,
w jednym z wywiadów powiedział: „Nie
mogę sobie wyobrazić lepszego medium
do pokazania ludziom tego, co robią na-
si żołnierze. To jak wirtualna, interak-
tywna powieść. Nie masz nawet pojęcia,
jak wielu ludzi pytało mnie na forum
o nasze siły zbrojne, o szkolenie podsta-
wowe, o to, co robią nasi żołnierze. To
prawdziwa przyjemność widzieć tak du-
że zainteresowanie – nie tylko grą, ale
także tym, czym armia, czyli my, zajmu-
jemy się na co dzień”.
Zabawa w wojnę
Edwin Bendyk, publicysta zajmujący
się problematyką cywilizacyjną i wpły-
wem technologii na życie społeczne, w ar-
tykule opublikowanym kilka lat temu
w „Polityce” zwrócił uwagę, że w dobie re-
wolucji cyfrowej granica między wojną
a zabawą się zaciera. Komputerowe gry fa-
scynują realizmem. Doskonała grafika i re-
alistyczne efekty specjalne powodują, że
wrażenia gracza siedzącego przed ekranem
komputera upodobniają się do wrażeń żoł-
nierza na prawdziwym polu walki.
Coraz częściej też współczesny żoł-
nierz, zamiast pociągać za spust, naciska
klawisz „enter”. Na przykład system sy-
mulacji komputerowej znajdujący się
w Akademii Obrony Narodowej w Rem-
bertowie jest użytkowany również w wie-
lu krajach NATO i w wielu natowskich
centrach szkoleniowych. Wykorzysta-
nie nowoczesnego programu kompute-
rowego do prowadzenia ćwiczeń do-
wódczo-sztabowych tworzy nową ja-
kość w szkoleniu. Pozwala z jednej stro-
ny na realizację bardzo różnorodnych
celów szkoleniowych, z drugiej zaś
umożliwia prowadzenie większej licz-
by symulacji, które ćwiczone „w realu”
byłyby bardzo kosztowne.
Kierujący ćwiczeniem ma możliwość
zatrzymania systemu na dowolnym eta-
pie działań i w razie potrzeby powtórze-
nia zagadnienia, które nie zostało przez

TOMASZ GOS

i do wojs
Samolot szpiegowski rozbił się
nad Atlantykiem. Trzeba
odzyskać tajne dane znajdujące
się na jego pokładzie. W akcji
może nam pomóc zdalnie
sterowany okręt podwodny. To
opis gry komputerowej, która
ma zachęcić młodych ludzi do
wstępowania w szeregi
amerykańskiej marynarki
wojennej. Gry komputerowe
to jedne ze skuteczniejszych
metod zarówno werbunku, jak
i szkolenia żołnierzy.

54 Polska Zbrojna nr 34/2007


ćwiczącego poprawnie zrealizowane.
Jednym z najważniejszych argumentów
wpływających na wzrost znaczenia kom-
puterowych gier wojennych jest ko-
nieczność stosowania zasady minimali-
zacji kosztów przy maksymalizacji efek-
tów. Nic więc dziwnego, że wojsko in-
teresuje się wykorzystaniem zdobyczy
przemysłu rozrywkowego do szkolenia
żołnierzy.
Z lotu ptaka
Dla osób, które chciałyby się spraw-
dzić w roli pilota, są różne wersje symu-
latorów lotów. Na przykład Falcon 4.0:
Allied Force. Znajdziemy w nim do wy-
boru trzy odmiany myśliwców F-16, bo-
gaty wybór misji w Korei i na Bałka-
nach oraz najpopularniejsze środki za-
głady, które można „podpiąć” pod na-
szą maszynę. Są także różne smaczki,
AAAAAAAA
np. realistyczne komunikaty kierowa-
ne do kabiny pilota drogą radiową. Naj-
ważniejszym elementem gry jest tryb
multiplayer, który zrzesza setki graczy
organizujących się w szwadrony, wal-
czących przeciwko sobie czy wykonu-
jących wspólnie misje. Jak na prawdzi-
wej wojnie.
Szkolić fachowców
Gry komputerowe stały się już naro-
dowym przemysłem w Stanach
Zjednoczonych, Japonii, Wielkiej Bryta-
nii, a nawet Korei Południowej. U nas
ciągle brakuje kadr do profesjonalnego
tworzenia gier, zarówno dla wojska, jak
i cywilów. Od projektantów takich pro-
gramów wymaga się bowiem specjalnych
kompetencji, których trudno nauczyć się
na polskich uczelniach. Uniwersytety
brytyjskie oferują ponad sto akademi-
AAAAAAA
ckich kursów przeznaczonych specjalnie
dla przyszłych twórców komputerowych
gier. Tymczasem w Polsce gry ciągle nie
mogą zdobyć uznania świata akademi-
ckiego, zarówno jako przedmiot naucza-
nia, jak i przedmiot poważnych badań na-
ukowych. A przecież gra to nie tylko pu-
sta zabawa.
Warto pamiętać o tym, że np. gry stra-
tegiczne poprawiają refleks, spostrze-
gawczość oraz uczą logicznego myśle-
nia. Według Edwina Bendyka, polskie
pokolenie graczy musi skruszyć skost-
niałą profesurę na uczelniach i zmienić
sposób myślenia młodego pokolenia na-
ukowców o grach. Wówczas być może
powstaną tworzone przez fachowców
programy komputerowe wykorzystywa-
ne do ćwiczeń przez jednostki specjalne
lub przez cywilów, którzy chcieliby za-
silić szeregi armii. 

jska
OD PROJEKTANTÓW GIER wymaga się specjal-
nych kompetencji, których trudno nauczyć się
na polskich uczelniach. Uniwersytety brytyjskie
oferują ponad sto akademickich kursów
przeznaczonych specjalnie dla przyszłych pro-
jektantów gier

W dobie re-
wolucji cyfrowej za-
ciera się granica
między wojną
a zabawą
POCZĄTKI
Za moment narodzin wojskowego symulatora należy uznać wynala-
zek Edwina Linka. W latach 30. skonstruował on pierwszy mecha-
niczny symulator lotniczy. Zaczął od kupienia samolotu zabawki,
podobnego do tych, które bujają się po wrzuceniu monety. Potem
wyposażył go w mechanizmy działające w analogiczny sposób do
urządzeń w prawdziwych samolotach. Użytkownik symulatora miał
wrażenie, jakby naprawdę leciał samolotem. Amerykańska armia
nie była jednak wówczas zainteresowana wynalazkiem, Link wsta-
wił więc swoje urządzenie do jednego z parków rozrywki. Katastrofy
lotnicze i wybuch wojny zmieniły jednak poglądy wojsko-
wych. Dostrzegli oni, że symulator może być doskonałym
narzędziem do szybkiego i taniego szkolenia pilotów.
W czasie II wojny światowej fabryka Linka wyprodukowa-
ła ponad 10 tys. symulatorów lotu zwanych „niebieskimi
pudełkami”. Edwin Link umarł w 1981 r., ale jego firma
wciąż działa. To właśnie Link Simulation & Training do-
starcza elementy do najbardziej zaawansowanych symu-
latorów lotu w Polsce, które działają w bazie lotniczej
w Krzesinach, gdzie stacjonują myśliwce F-16.

nr 34/2007
nr 34/2007 Polska
Polska Zbrojna5555
Zbrojna
ARMIE ŚWIATA
ŚWIAT SAMOLOTY
TURCJA
TRANSPORTOWE C-5 GALAXY

NORBERT BĄCZYK

Latające
OLBRZYMY
Strategiczny transport
powietrzny ma ogromne
znaczenie dla armii
prowadzących działania
w wymiarze globalnym.
Samoloty to bowiem
najszybszy sposób na
przerzut wojska. Jednakże
do elitarnego klubu
posiadaczy takich maszyn
nie jest łatwo wstąpić.

Dziś nikt nie

produkuje wojskowych
transportowców mogących
przewozić wielkie ładunki
o masie ponad sto ton.
W tej klasie rządzą
wciąż cywile
C-17 GLOBEMASTER
Park strategicznych samolotów
transportowych USAF (stan na 2006 r.)
C-5 Galaxy C-17 Globemaster III
Jednostki liniowe – 52, w tym 47 sprawnych; Jednostki liniowe – 141, w tym 108 sprawnych;
Gwardia Narodowa – 17, w tym 16 sprawnych; Gwardia Narodowa – 8, wszystkie sprawne;
Rezerwa – 42, w tym 36 sprawnych. Rezerwa – 8, wszystkie sprawne.

56 Polska Zbrojna nr 34/2007

 Strategiczny transport powietrzny jest
potrzebny przede wszystkim tym armiom,
które prowadzą operacje daleko od granic
własnego państwa, wysyłając na nie znacz-
ną liczbę żołnierzy wraz z ciężkim sprzę-
tem. W dzisiejszych czasach w misje tego
rodzaju angażują się tzw. państwa zachod-
nie, zainteresowane budową ładu świato-
wego oraz strzegące swych globalnych in-
teresów. Najbardziej ekspansywne na tym
obszarze są Stany Zjednoczone. Ameryka-
nie pozostają poza konkurencją, jeśli cho-
dzi o możliwości wojskowego transportu
lotniczego, a początki takiego stanu rzeczy
sięgają jeszcze zimnej wojny. Państwa eu-
ropejskie, uzależnione wówczas militarnie
od wsparcia Waszyngtonu bądź Moskwy,
nie rozwijały powietrznego transportu stra-
tegicznego. Dziś sytuacja zaczyna się zmie-
niać, ale jest to proces dość złożony.
Cywile górą
Właściwie, jeśli przyjrzeć się szerzej
światowemu lotnictwu, to strategiczny
transport lotniczy jest w rękach… cywi-
lów. Czołowe linie lotnicze użytkują ma-
szyny cargo oparte na dużych, pasażerskich
samolotach rejsowych, takich jak przykła-
dowo Boeing 747, którego najnowsze od-
miany transportowe mogą zabierać nawet
ponad sto ton ładunku (czyli jeden taki
„Jumbo” zabiera więcej niż wszystkie ra-
zem wzięte C-295M z naszej 13 Eskadry
Lotnictwa Transportowego). W lotnictwie
cywilnym zadomowiły się również samo-
loty pierwotnie projektowane dla wojska,
takie jak Ił-76 oraz sławny An-124 Rusłan.
Aż połowa wyprodukowanych Rusłanów,
których wielkim atutem jest zdolność do
przewozu ciężkich ładunków wielkogaba-
rytowych, lata dziś w cywilnych barwach.
Dla rosyjskich firm Wołga-Dniepr (Volga-
Dnepr Group) i Polet Airlines oraz ukraiń-
skiej Antonov Airlines z Antonov ASTC
flota An-124 to prawdziwa żyła złota. Co
ciekawe, dwa Rusłany znalazły się w Liby-
an Arab Air Cargo. Ten libijski przewoź-
nik ma flotę transportowców większą niż
niejedno mocarstwo europejskie! A jak to
wygląda w militarnym światku?
Grono państw posiadaczy strategicznych
wojskowych samolotów transportowych,
czyli maszyn o dużym zasięgu, udźwigu
ładunku rzędu 70–120 ton, a do tego zdol-
An-124
nr 34/2007
nych do przewozu wielkogabarytowych ła-
dunków, jest niewielkie. Największe ma-
szyny (reprezentowane przez zaledwie dwa
modele – C-5 Galaxy i An-124) mają tyl-
ko USA, Rosja i Ukraina. Na całym świe-
cie jest zaledwie ok. 130 takich wojsko-
wych olbrzymów, z czego Rosjanie użyt-
kują ok. 20–25 Rusłanów (wspominane fir-
my cywilne mają następnych 28), zaś Ame-
rykanie w statystykach za 2006 r. wymie-
niają 111 Galaxy, z których tylko 69 znaj-
duje się w aktywnej służbie.
Waszyngton ma kłopot z C-5, gdyż ich
średnia wieku dla maszyn w linii wynosi
22 lata (to odmiana C-5B wyprodukowa-
na w liczbie 50 sztuk w latach 80.), a tych
w rezerwie i przekazanych Gwardii Na-
rodowej – powyżej 30 lat. Najmłodszy
Galaxy ma… 18 lat. Amerykanie pod-
dali je modernizacji, wymieniając awio-
nikę i silniki, ale jej powodzenie stoi pod
znakiem zapytania z przyczyn finanso-
wych. Nie lepiej jest z Rusłanem. Choć
rosyjskie firmy lotnicze są nim zaintereso-
wane, zapowiadane od lat ponowne uru-
chomienie produkcji wciąż się przeciąga,
a wszystkie istniejące dziś An-124 zostały
zbudowane praktycznie jeszcze w czasach
ZSRR. Na początku tego wieku dokończo-
no tylko kilka skonstruowanych wówczas
płatowców. Można zatem powiedzieć, iż
dziś nikt nie produkuje wojskowych trans-
portowców zdolnych przewozić wielkie ła-
dunki o masie ponad sto ton. W tej klasie
rządzą dziś cywile.
Król i książęta
Firmą, która rozdaje obecnie karty
w świecie maszyn transportowych, jest Bo-
eing. Na rynku cywilnym brylują 777
i wielki 747 w odmianach cargo (najnow-
szy, czyli 747-8F, zamówili nawet Rosja-
nie z Wołga-Dniepr!), a na rynku wojsko-
wym sławny C-17 Globemaster III. C-17
to dziś podstawowy samolot transportu
strategicznego USA. Jest mniejszy od C-5
i zabiera „tylko” 77 ton. W linii jest już po-
nad 160 takich maszyn, a ich średnia wie-
ku wynosi zaledwie sześć lat. Tylko osiem
jest w rezerwie, a najstarszy C-17 jest i tak
młodszy od najmłodszego C-5. Globema-
sterem interesuje się NATO, w niewielkich
ilościach zakupiły go Wielka Brytania, Ka-
nada i Australia. To samolot bardziej eko-
nomiczny od opisywanych wcześniej lata-
jących gigantów, a jego udźwig i rozmia-
ry komory ładunkowej są wystarczające
i dla czołgu Abrams, i dla śmigłowca
CH-47. C-17 nie ma konkurencji.
Nieco zbliżony do niego rosyjski Ił-76
(zabiera jednak znacznie mniejszy ładunek,
ok. 50 ton) to konstrukcja starsza, nieeko-
nomiczna i wymagająca modernizacji. Ma-
sowo wytwarzany w czasach ZSRR Ił-76
ma wprawdzie szansę stać się podstawo-
wym dużym transportowcem Azji także
pierwszych dekad XXI wieku (użytkowa-
ny bądź zamówiony przez takie mocarstwa
jak Chiny i Indie), ale pod warunkiem, iż
uda się go… ponownie produkować. Chiń-
czycy złożyli duże zamówienie na te samo-
loty w wersji transportowej i tankowca, ale
jak na razie Rosjanie muszą przenieść ich
produkcję z Kazachstanu do siebie.
Tymczasem Boeinga i Amerykanów go-
nią Europejczycy, ale na swój sposób. Ich
Airbus 400 Military, czyli A-400M, doce-
lowy podstawowy wojskowy samolot trans-
portowy m.in. Niemiec, Francji, Hiszpa-
nii, Turcji czy częściowo nawet Wielkiej
Brytanii, pod względem udźwigu ustępu-
je aż dwukrotnie C-17. Niektórzy uważa-
ją, iż z tego powodu nie należy go uważać
za samolot transportu strategicznego, bo
faktycznie najnowszy Airbus kwalifikuje
się gdzieś między tą klasą a transportow-
cami taktycznymi, takimi jak C-130. Jest
w tym trochę racji, ale z drugiej strony
A-400M może okazać się ciekawą propo-
zycją dla tych wszystkich, którym możli-
wości C-130 przestały już wystarczać, a na
C-17 ich nie stać.
Airbus nie zaryzykował budowy maszy-
ny wielkości Globemastera, bo takie duże
wojskowe transportowce kupuje w iloś-
ciach wartych produkcji tylko jedno super-
mocarstwo albo cywile. A dla tych ostat-
nich Airbus jak na razie ma A-380, który
rozmiarami i masą całkowitą przewyższa
nawet C-5 Galaxy. W przyszłości do jego
wersji cargo, A-380-800F, będzie można
załadować nawet 150 ton towarów. 
US DOD/AIRBUS (3)
A-400M
Polska Zbrojna 57
ŚWIAT AFRYKA

TA D E U S Z
WRÓBEL

Misja w Darfurze (UNAMID) będzie największą operacją pokojową stanie w El Faszer, stolicy prowincji Pół-
w historii Organizacji Narodów Zjednoczonych. Mandat zakłada, że nocny Darfur, jednej z trzech tworzących
region. Mandat przewiduje, że UNAMID
weźmie w niej udział około 26 tys. wojskowych i funkcjonariuszy. będzie liczyła do 19 555 żołnierzy, w tym
Roczne koszty tej misji szacuje się na 2 mld dolarów. 360 obserwatorów wojskowych i oficerów
łącznikowych. Będzie miała też do 6432
Minął zaledwie tydzień od uchwalenia sji AMIS, której liczebność Rada Pokoju policjantów. Część z nich zostanie zorga-
przez Radę Bezpieczeństwa ONZ rezolu- i Bezpieczeństwa UA ustaliła 28 kwietnia nizowana w 19 jednostek po 140 funkcjo-
cji o rozmieszczeniu w ogarniętym od po- 2005 r. na 6171 żołnierzy i 1560 policjan- nariuszy. Do tego dojdzie blisko 5 tys. pra-
nad czterech lat wojną domową sudańskim tów. Nowa misja wchłonie też elementy cowników. Według założeń, gros persone-
regionie Darfur „błękitnych hełmów”, wsparcia ze strony ONZ AMIS. Wstępny lu misji dostarczyć mają kraje afrykańskie.
a już pojawiły się sygnały o problemach. mandat określił czas jej trwania na rok, do Dotychczas gotowość wysłania do Darfu-
Jane Holl Lute, szefowa nowego Departa- 31 lipca 2008 r. Nowe oddziały „błękit- ru żołnierzy i policjantów zadeklarowały
mentu Wsparcia Polowego, oświadczyła, nych hełmów” mają przybywać do Darfu- Bangladesz, Burkina Faso, Chiny, Dżibu-
że potrzebuje więcej ofert od państw człon- ru od października. Proces ich integracji z ti, Egipt, Etiopia, Ghana, Indonezja, Jor-
kowskich w kluczowych obszarach, takich AMIS potrwa do końca roku. Przewiduje dania, Malezja, Nepal, Nigeria, Norwegia,
jak transport lądowy i lotniczy. Samoloty się jednak, że znacząca część personelu Pakistan, Rwanda, Tajlandia, Tanzania
transportowe i ciężarówki są niezbędne do UNAMID pojawi się w rejonie operacji i Uganda.
sprawnego funkcjonowania misji na tere- prawdopodobnie dopiero po 1 stycznia Uchwalona 31 lipca rezolucja to „dru-
nach odległych o ponad 2 tys. km od 2008 r. gie podejście” ONZ do rozmieszczenia
najbliższego portu i z bardzo ubogą infra- Kierowanie polityczne tą hybrydową „błękitnych hełmów” w zachodnim Suda-
strukturą. misją powierzono Rodolphe Adadazie, by- nie. 31 sierpnia 2006 r. RB ONZ podjęła
łemu szefowi dyplomacji Demokratycz- decyzję o rozszerzeniu na Darfur działa-
Wielkie siły nej Republiki Konga, który od 8 maja był jącej już na południu tego kraju misji
Przyjęta 31 lipca rezolucja nr 1769 prze- wspólnym specjalnym wysłannikiem ONZ UNMIS, nadzorującej realizację porozu-
widuje, że operacja pokojowa w Darfurze i UA do Darfuru. Dowódcą jej sił został mienia pokojowego, które zakończyło in-
będzie prowadzona razem z Unią Afry- Nigeryjczyk, gen. Martin L. Agwai, dotąd ną ponad 20-letnią wojnę domową. Rezo-
kańską. Do UNAMID włączony zostanie dowodzący AMIS. Jane Holl Lute poda- lucja nr 1706 zakładała, że liczba jej mun-
personel działającej pod jej auspicjami mi- ła, że kwatera główna misji ulokowana zo- durowego personelu zwiększy się z około

58 Polska Zbrojna nr 34/2007


CHARTUM
zgodził się na rozmiesz-
czenie w Darfurze „błękitnych
hełmów”, ale z ograniczonymi
możliwościami działania. Mogą one
używać broni tylko w określonych
przypadkach – w obronie własnej
bądź dla zapewnienia
bezpieczeństwa pracownikom
organizacji humanitarnych
lub ludności cywilnej
10 tys. do ponad 30 tys. Planów tych nie
udało się jednak zrealizować ze względu
na sprzeciw władz w Chartumie. Dopiero
po długich negocjacjach i międzynarodo-
wych naciskach zgodziły się one na ogra-
niczone wsparcie ONZ dla AMIS. Misję
tę wspomagały finansowo i technicznie
UE, USA i NATO, które udostępniło m.
in. samoloty transportowe.
Teraz Chartum zgodził się na rozmiesz-
czenie w Darfurze „błękitnych hełmów”,
ale z ograniczonymi możliwościami dzia-
łania. Mogą one używać broni tylko
w określonych przypadkach – w obronie
własnej bądź dla zapewnienia bezpieczeń-
stwa pracownikom organizacji humanitar-
nych lub ludności cywilnej. W rezolucji
znalazł się zapis, że siły ONZ nie będą mo-
gły rekwirować i niszczyć nielegalnej bro-
ni. Ich rola została w tym przypadku ogra-
niczona tylko do monitoringu. Oznacza to,
iż zarówno powstańcy, jak i łączone z rzą-
dem bojówki dżandżawidów bez prze-
szkód będą mogli się dozbrajać. Nie bę-
dzie rozbrajania milicji czy stawiania przed
Międzynarodowym Trybunałem Karnym
zbrodniarzy wojennych. Spełniono też ży-
czenie rządu sudańskiego, by większość
peacekeeperów pochodziła z Afryki. Char-
nr 34/2007
AMIS (3)
tum wyrażał obawy przed zachodnią in-
filtracją kraju. Wręcz twierdził, iż wojska
ONZ mogą stać się narzędziem rekoloni-
zacji. W lipcowej rezolucji nie ma groźby
wprowadzenia sankcji w sytuacji, gdy rząd
Sudanu nie będzie współpracował ze
wspólnotą międzynarodową na rzecz po-
kojowego rozwiązania konfliktu w Darfu-
rze. Amerykanie i Brytyjczycy ostrzegli
go jednak, by nie próbował obstrukcji.
Ustępstwa w rezolucji były konieczne, by
nie zawetowały jej Chiny, aliant sudańskich
władz. Chińczycy mają duże interesy go-
spodarcze w tym kraju, szczególnie w sek-
torze naftowym.
Próba pogodzenia
Problemem jest nie tylko postawa władz
sudańskich, ale też podziały wśród darfur-
skich powstańców. Można wyróżnić kil-
kanaście ich ugrupowań. Na początku
sierpnia w tanzańskiej Aruszy, pod patro-
natem ONZ i UA, spotkali się przedstawi-
ciele kilku grup powstańczych. Celem roz-
mów było wypracowanie wspólnego sta-
nowiska przed negocjacjami z rządem Su-
danu dotyczącymi pokojowego rozwiąza-
nia konfliktu. Według zapowiedzi powin-
ny się one rozpocząć w ciągu dwóch,
Krwawe lata
B unt w Darfurze wybuchł w lutym
2003 r., gdy oczy świata zwrócone były
ku Zatoce Perskiej, gdzie niebawem miało
dojść do amerykańskiej interwencji
w Iraku. Czarnoskórzy mieszkańcy zachod-
niego Sudanu chwycili za broń, gdyż czuli
się dyskryminowani przez władze cen-
tralne. Niebawem rząd w Chartumie
przystąpił do pacyfikacji regionu, w której
obok regularnych wojsk wzięły udział bo-
jówki arabskich milicji, tzw. dżandżawidów
(jeźdźców). Rozpoczęła się wielka czystka
etniczna, której towarzyszyły mordy
i gwałty. Szacuje się, że domy utraciło
2–2,5 mln Darfurczyków. Co najmniej
200 tys. uchodźców szukało schronienia
w państwach ościennych, głównie
w Czadzie. Eksperci zagraniczni szacują, że
mogło zginąć ponad 200 tys. osób. Rząd
w Chartumie uważa, iż są to dane zawyżone
i utrzymuje, że ofiar było poniżej 10 tys.
trzech miesięcy. Tyle tylko, że rozmowy
zbojkotował Abu Wahid Mohammad Ah-
med al Nur, lider znaczącej frakcji Ruchu/
Armii Wyzwolenia Sudanu (SLM/A).
Chce on, by negocjacje polityczne poprze-
dziło podpisanie zawieszenia broni.
Na początku maja zeszłego roku w sto-
licy Nigerii Abudży kierowany przez Min-
ni Minawiego największy odłam SLM/A
podpisał układ pokojowy z władzami.
Przeciwnicy tego porozumienia utworzy-
li Narodowy Front Zbawienia, na którego
czele stanął eksgubernator Darfuru Ah-
med Diraige. Tym razem nie udało się za-
kończyć kryzysu, który destabilizuje nie
tylko Sudan. Największe napięcie istnieje
w stosunkach z Czadem. Chartum oskar-
ża jego rząd, że wspiera front i że wielu je-
go bojowników wcielono do czadyjskiej
armii. Jest to łączone z faktem, iż prezy-
dent tego kraju Idriss Deby wywodzi z gru-
py plemiennej Zagawa, podobnie jak część
powstańców darfurskich. Natomiast poli-
tycy w Ndżamenie utrzymują, że Sudan
stoi za Unią Sił na rzecz Demokracji i Roz-
woju – rebeliantami atakującymi wschod-
ni Czad z terytorium Darfuru. Stąd Cza-
dyjczycy chcieliby rozmieszczenia na gra-
nicy sił ONZ.
Konflikt zdestabilizował też Republikę
Środkowoafrykańską. Na jej północy po-
jawiły się grupy partyzantów Unii Sił De-
mokratycznych na rzecz Jedności. Ich
bazy są również w Darfurze i jak uwa-
żają władze RŚA, są wspierani przez Su-
dan. Istnieje ryzyko, iż te działania pod-
jazdowe mogą doprowadzić do regio-
nalnej wojny. 
Polska Zbrojna 59
AAAAAAA AAAAAAAA
WYDARZENIA ZAPIS
Sojusz
antyislamistyczny
CHINY–ROSJA. W obwodzie
czelabińskim na rosyjskim Uralu
od 10 do 17 sierpnia trwają ćwi-
czenia „Misja pokojowa 2007”.
Bierze w nich udział 6,5 tys. żoł-
nierzy z Rosji i Chin oraz czte-
rech członków Szanghajskiej
Organizacji Współpracy z Azji
Środkowej: Kazachstanu,
Kirgistanu, Tadżykistanu
i Uzbekistanu, wspartych przez
prawie 80 samolotów i śmigłow-
ców bojowych. Są to największe
manewry w historii tej organiza-
cji. Rosyjski ekspert wojskowy
Paweł Felgenhauer uważa, że
celem współpracy wojskowej
Moskwy i Pekinu jest „niedo-
puszczenie do przejęcia postso-
wieckiej Azji Środkowej przez is-
lamistów”. – Rządy regionu są
autorytarne, skorumpowane,
ale świeckie, antyislamskie i ot-
warte na handel ze światem.
Rosja, Chiny, a także Zachód
chcą, by takie pozostały – po-
wiedział on BBC. Armie tych
państw przygotowują się do ak-
cji przeciw ekstremistom.
– Jeżeli ewentualna interwencja
zbrojna ma być skutecznie prze-
prowadzona przez rosyjską i
chińską brygadę oraz kilka kom-
panii z republik Azji Środkowej,
to potrzeba odpowiednich przy-
gotowań, ponieważ narody te ni-
gdy dotąd nie walczyły obok sie-
bie – stwierdził Felgenhauer. (t)
w skrócie
Kłopoty
Damaszku
SYRIA. Szef Politycznego Biu-
ra Bezpieczeństwa Mohammed
Mansura przyznał 9 bm., że Sy-
rię atakują islamscy bojownicy
z Iraku. W stu starciach zginęło
sześciu żołnierzy ochrony po-
granicza, a 17 zostało rannych.
– Przejęliśmy arsenały broni za-
wierające też pasy materiałów
wybuchowych do ataków sa-
mobójczych – powiedział
Mansura, który przemawiał
podczas zamkniętych obrad
przedstawicieli Syrii, Iraku, Ira-
nu, Turcji, Wielkiej Brytanii i
60 Polska Zbrojna
Zabezpieczanie Arktyki
KANADA. 10 bm., podczas po-
bytu w Resolute Bay, około
600 km na południe od biegu-
na północnego, premier Step-
hen Harper zapowiedział zbudo-
wanie dwóch obiektów wojsko-
wych w Arktyce dla „zaznacze-
nia” suwerenności jego kraju
nad morskim przejściem ark-
tycznym Północ–Zachód. Po-
wstaną ośrodek szkoleniowy dla
armii kanadyjskiej oraz głęboko-
wodny port. Zapowiedź ta padła
tydzień po tym, jak Rosja sym-
bolicznie ogłosiła swe roszczenia
do Arktyki, wysyłając w tym ce-
lu na dno Oceanu Arktycznego
Wizyta w stacji
ROSJA. – To pierwszy krok do
realizacji wielkiego programu
w tej dziedzinie – powiedział
11 bm. prezydent Władimir Pu-
tin, oglądając radar typu Woro-
neż w miejscowości Lechtusi,
około 40 km na północ od Pe-
tersburga. Program moderniza-
cji systemu radarowego potrwa
USA na temat sytuacji w Iraku.
– Uznajemy ataki rebeliantów,
które nie oszczędzają niczego w
Iraku, za próbę niszczenia narodu
irackiego i zagrożenie, które mo-
że rozprzestrzenić się na cały re-
gion – dodał Syryjczyk.
Nowa opcja
KOSOWO. Mediatorzy Unii Eu-
ropejskiej, USA i Rosji, którzy
prowadzą rozmowy na temat
przyszłego statusu Kosowa, nie
wykluczają podziału tej
południowoserbskiej prowincji.
– Założeniem tej trójki jest być
przygotowanym do przyjęcia
każdego porozumienia, do które-
go osiągnięcia dążą obie strony.
dwa miniokręty podwodne. Ka-
nadyjczycy już wcześniej posta-
nowili zbudować okręty patrolo-
we przystosowane do działania
na wodach arktycznych.
Topnienie lodów Arktyki spra-
wia, że dostęp do tamtejszych
złóż ropy naftowej i gazu staje
się łatwiejszy. Szacuje się, że
mogą one stanowić 25 proc. nie-
odkrytych dotąd ziemskich za-
sobów tych surowców. Poza Ka-
nadą i Rosją pretensje do kon-
troli nad podmorskimi obszara-
mi Arktyki roszczą sobie Stany
Zjednoczone, Norwegia i Dania.
(ted)
DND/CF
do 2015 r. Stacja radarowa
w Lechtusi, która została uru-
chomiona w grudniu 2006 r.,
może monitorować przestrzeń
powietrzną od bieguna północ-
nego do południowych krań-
ców Afryki. Zastąpiła zlikwi-
dowaną w 1998 r. instalację
w łotewskiej Skrundzie. Po-
dobna stacja powstaje w Arma-
wirze, na południu Rosji. (w)
W tym zawierają się wszystkie
możliwości – powiedział
reprezentujący UE Wolfgang
Ischinger. Podział oznaczałby
prawdopodobnie pozostawienie
przy Serbii północnej części Ko-
sowa. Wcześniej zachodni
mediatorzy wykluczali takie
rozwiązanie w obawie przed
destabilizacją regionu zamiesz-
kanego w większości przez
Albańczyków. Twierdzili, że
mogłoby ono ożywić tendencje
separatystyczne wśród etnicznych
Albańczyków w dolinie
Preszewa i w Macedonii.
Oczekiwania stanowiących
większość mieszkańców Kosowa
Albańczyków i Serbów są nie do
pogodzenia. Pierwsi chcą
Dżirga
pokoju
AFGANISTAN–PAKISTAN.
W niedzielę (12 bm.) przebywa-
jący z wizytą w Afganistanie pa-
kistański prezydent Pervez Mus-
harraf oświadczył, że oba kraje
muszą zwalczać terroryzm. Sło-
wa te padły podczas końcowej se-
sji dżirgi, czyli wielkiego zgroma-
dzenia 650 przywódców plemien-
nych, religijnych i politycznych
z obu państw, która odbyła się
w Kabulu. Musharraf przyznał, że
terroryści otrzymują pomoc
w przygranicznych regionach Pa-
kistanu i przenikają stamtąd do Af-
ganistanu. Zaprzeczył jednak
oskarżeniom, że władze w Islama-
badzie wspierają przemoc w tym
kraju. – Nie prowadzimy i nigdy
nie będziemy prowadzić takiej krót-
kowzrocznej i zgubnej polityki
– oświadczył pakistański prezy-
dent. Pervez Musharraf, mający
ostatnio duże problemy z radykała-
mi islamskimi, ostrzegł przed „ma-
chinacjami obcych fanatyków”,
którzy mogą dążyć do zasiania wro-
gości między obu państwami.
Uczestnicy spotkania w Kabulu
jednogłośnie przyjęli rezolucję,
która przewiduje m.in. utworze-
nie komitetu pojednawczego ma-
jącego przekonywać talibów do
przystąpienia do procesu pokojo-
wego. Dżirga potępiła też uprawę
maku i przemyt opium. Jedno-
cześnie wezwała społeczność
międzynarodową do zapewnienia
afgańskim rolnikom innych źró-
deł utrzymania. Prezydent Afga-
nistanu Hamid Karzaj wyraził
wiarę w pozytywny rezultat zgro-
madzenia. (ww)
niepodległości regionu już w tym
roku. Drudzy – by Kosowo
pozostało częścią Serbii.
W ubiegłym tygodniu jeden
z przedstawicieli władz w Bel-
gradzie oskarżył NATO, że chce
tam stworzyć „państwo mili-
tarne”, w którym sojusz mógłby
robić, co zechce.
Do zwycięstwa
NIEMCY. Przewodniczący klubu
parlamentarnego rządzących
w Niemczech partii chadeckich
CDU/CSU Volker Kauder
w niedzielnym (12 bm.) wydaniu
dziennika „Der Tagesspiegel”
stwierdził, że Bundeswehra
powinna pozostać w Afganista-
nie do czasu zwycięstwa nad tali-
nr 34/2007
 FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA
Strategia porażki
US DOD
IRAK. W opublikowanym 13 bm.
raporcie brytyjscy parlamenta-
rzyści wyrazili wątpliwości co do
szans powodzenia amerykań-
skiej strategii w Iraku, w której
ramach wysłano tam w tym roku
30 tys. dodatkowych żołnierzy,
USAF
Tajemniczy lot
USA. Amerykanie zaprzeczyli
twierdzeniom Rosji, iż jej dwa
bombowce Tu-95, znane na Za-
chodzie jako Bears, zbliżyły się
w trakcie ćwiczeń do wyspy
Guam na Pacyfiku i wywołały
interwencję stacjonujących tam
myśliwców. Mówił o tym do-
bami. Socjaldemokrata Egon
Bahr opowiedział się natomiast
za wzmocnieniem sił stabiliza-
cyjnych w tym kraju do „co na-
jmniej 200 tys.”. Dziś jest ich
pięć razy mniej. Niemiecki poli-
tyk uważa też, że Zachód powi-
nien nastawić się na kilkuletnią
obecność w Afganistanie.
W przyszłym miesiącu Bundestag
podejmie decyzję o ewentualnym
przedłużeniu misji w tym kraju.
Polityczny strzał
GRUZJA. – Stany Zjednoczone
i Europa powinny pomóc Gruzji
wnieść tę sprawę na forum Rady
Bezpieczeństwa ONZ. I jeżeli
po dokładnym sprawdzeniu fak-
nr 34/2007
zaś jej ostateczny wynik nie zale-
ży tylko od Amerykanów.
– Uważamy, że sukces tej strate-
gii ostatecznie będzie zależał od
zdolności – albo ich braku – ira-
ckich polityków do porozumienia
w sprawie pewnej liczby kluczo-
wódca rosyjskiego lotnictwa
bombowego dalekiego zasięgu
gen. Paweł Androsow. – Ame-
rykańskie samoloty osiągnęły
strefę wyczekiwania, przygoto-
wując się do przechwycenia,
które w ogóle nie nastąpiło, bo-
wiem Bears aż tak się nie zbli-
żyły – powiedział Associated
Press adm. Robert Willard. We-
dług niego, Rosjanie nie prze-
kroczyli otaczającej wyspę
300-milowej strefy ochronnej.
Lot Tu-95 miał miejsce w czasie,
gdy w rejonie wyspy odbywały
się ćwiczenia sił amerykań-
skich „Valiant shield” (Śmiała
Tarcza). Uczestniczyło w nich
ponad 22 tys. żołnierzy, prze-
szło 30 okrętów i około 275
samolotów. (w)
tów okaże się, że Rosjanie są
winni, nie powinno się stać na
drodze aspiracji Gruzji do
członkostwa w NATO. Sojusz
został utworzony po to właśnie,
aby powstrzymać tego rodzaju
agresję – napisał 9 bm. dzien-
nik „Washington Post” w od-
niesieniu do incydentu
z 6 sierpnia. Według władz
w Tbilisi, rosyjski samolot
Su-24 wystrzelił rakietę
AS-11, która spadła na teryto-
rium Gruzji. Obserwatorzy
OBWE potwierdzili, że nadle-
ciał on z „północnego wscho-
du”, ale bez jasnego wskaza-
nia na Rosję. Ta zaś twierdzi,
iż Gruzini sfabrykowali infor-
mację o incydencie. (wr)
wych kwestii – stwierdzono
w dokumencie, który sporządziła
komisja spraw zagranicznych
Izby Gmin, niższej izby parlamen-
tu. Stąd w raporcie znalazł się
apel do rządu, by przedstawił on,
w jaki sposób chce działać na
Za integracją
USA. Daniel Fried, dyrektor wy-
działu Departamentu Stanu ds.
Europy i Eurazji, opowiedział się
za integracją rosyjskich i amery-
kańskich koncepcji dotyczących
planowanej przez Waszyngton
tarczy antyrakietowej. – Najlep-
sze wyjście polega na tym, aby,
konsolidując pomysły USA o ba-
zach w Polsce i Czechach, idee
Rosji o radarach w Azerbejdża-
nie i na południu Rosji oraz po-
glądy w tej sprawie krajów Euro-
py i NATO, stworzyć jednolity,
Milczenie złotem
WIELKA BRYTANIA. Najnow-
szy okólnik brytyjskiego mini-
sterstwa obrony zakazał żoł-
nierzom pisać o stanach swej
duszy w blogach. Wojskowi
nie mogą też wysyłać tekstów,
zdjęć ani wideo związanych
z kwestiami obronności bez
upoważnienia zwierzchników.
Mają także zakaz uczestnictwa
UK MOD
w sondażach oraz zabierania
publicznie głosu bez zgody
władz. Wcześniej żołnierze
musieli prosić o zgodę na kon-
takt z mediami, ale mogli swo-
bodnie wyrażać się w blogach
i na internetowych forach.
Wprowadzone zmiany to efekt
skandalu, jaki wywołała sprze-
daż opowieści kilku marynarzy
brytyjskich zatrzymanych
w marcu przez Irańczyków.
Już wcześniej resort obrony za-
bronił żołnierzom służby czyn-
rzecz pojednania zwaśnionych
społeczności szyitów, sunni-
tów i Kurdów.
Parlamentarzyści chcą też do-
wodów na poparcie twierdzeń,
że Iran udziela pomocy ira-
ckim rebeliantom.
Raport krytycznie ocenił też in-
ne poczynania Zachodu na
Bliskim Wschodzie, w tym po-
stawę rządu Tony’ego Blaira
podczas interwencji Izraela
w Libanie latem 2006 r.
Parlamentarzyści uznali rów-
nież, iż zachodni bojkot ekono-
miczny władz wywodzących
się z Hamasu przyspieszył upa-
dek palestyńskiego rządu jed-
ności narodowej. Mają też wąt-
pliwości związane z możliwoś-
cią zrealizowania „mapy drogo-
wej”, czyli planu pokojowego
dla Bliskiego Wschodu. (w)
uzgodniony system, by w rezul-
tacie zwiększyć bezpieczeństwo
wszystkich stron – powiedział
11 bm. amerykański dyploma-
ta w wywiadzie dla azerbejdżań-
skiej telewizji Lider. Przypo-
mniał przy okazji, że w przy-
szłym miesiącu ma odbyć się
kolejna runda rosyjsko-amery-
kańskich konsultacji w sprawie
obrony antyrakietowej, po czym
spotkają się ministrowie spraw
zagranicznych obrony obu
państw. W tym czasie nabiorą
tempa rozmowy z Warszawą
i Pragą. (t)
Uwolnieni przez Irańczyków bry-
tyjscy marynarze i marines
nej pobierania wynagrodzenia
za wywiady, książkę lub udział
w konferencji. Dziennik „The
Guardian” uznał, że nowe prze-
pisy są sprzeczne z brytyjskim
prawem dotyczącym praw czło-
wieka i swobody wypowiedzi.
Natomiast sami wojskowi oce-
nili je na forum internetowym
jako niewykonalne. (ted)
Polska Zbrojna 61
TO I OWO
UCY WILIZOWANY
SZPIEG
Świąteczne
życzenia
Ś
więto Wojska Polskiego, tak jak
każde inne święto, jest okazją do
składania życzeń. Dobrych słów nigdy
zbyt wiele, więc i ja postanowiłem dołą-
czyć do osób, które w tym dniu, szcze-
gólnie miłym dla noszących zielone,
granatowe i stalowe mundury, przekażą
wyrazy uznania i same serdeczności.
Generałom i admirałom Wojska Polskie-
go życzę tego, by ich podwładni widzieli
w nich ludzi, a nie tylko dumnych nosicie-
li wężyków i lampasów. Podpowiem, że bę-
dzie to łatwiej uzyskać, jeżeli sami będą
pamiętali, iż kiedyś byli ludźmi, i przypo-
mną sobie, jak wówczas postrzegali osoby
zajmujące generalskie stanowiska.
Pułkownikom i majorom życzę, by do-
strzegając drzazgi w oku przełożonych, za-
uważyli belki w swoim. Pamiętajcie, moi
drodzy, że dyktatorstwo nie musi oznaczać
wszechwładzy. To pewien sposób bycia.
Kapitanom i porucznikom życzę, aby jak
najdłużej pamiętali o tym, że przyszli do
wojska służyć Rzeczypospolitej, a nie po
to, aby krętymi korytarzami kadrowców
doczłapać do szybkiej emerytury i prysnąć
z armii. Jesteście nadzieją polskiego woj-
ska – nie dajcie sobie wmówić, że służba
polega na przechytrzeniu każdego i niepo-
zwoleniu na stawianie sobie zadań.
Podoficerom życzę, aby byli traktowani
jak partnerzy oficerów, ale również jak
partnerzy się zachowywali. Pamiętajcie,
że w armii różnią nas wprawdzie nara-
mienniki, ale łączy, a przynajmniej po-
winno, działanie w jej interesie. Złośliwe
działanie na szkodę nielubianego oficera
to działanie na szkodę armii.
Szeregowym zawodowym życzę, aby jak
najszybciej ich uposażenie zostało prze-
liczone ze złotówek na euro według za-
sady 1:1. Żołnierzom zasadniczej służby
wojskowej życzę, aby na czas, kiedy za-
kładają mundur, stawali się lepsi.
A pracownikom wojska masowych wy-
granych w toto-lotka. To na jakiś czas
rozwiąże wasze problemy finansowe.
Wszystkiego najlepszego!
62 Polska Zbrojna
Tajemnicza
łódź podwodna
Historia z bagien N owojorska policja
zauważyła niedaw-
no w pobliżu największe-
Samolot RAF-u z brytyjsko-kanadyjską go transatlantyckiego li-
załogą leciał dokonać zrzutu dla walczą- niowca „Queen Mary 2”,
cej Warszawy. Na miejsce jednak nie do- zacumowanego w porcie
tarł. W nocy z 4 na 5 sierpnia 1944 r. pasażerskim w dzielnicy
bombowiec został zestrzelony przez nie- Brooklyn, tajemniczy ponton
miecki myśliwiec w okolicach Dąbrowy z dwoma mężczyznami. Co więcej,
Tarnowskiej i runął na ziemię. Spadł na był połączony liną z częściowo zanu-
bagnisty teren. Ciała lotników pochowano rzoną łodzią podwodną. Gdy policjanci pod-
na pobliskim cmentarzu, a szczątki płynęli bliżej, okazało się, że jest to replika
Halifaksu wiele lat przeleżały pod ziemią.
jednoosobowej, napędzanej siłą mięśni drew-
Na jesieni 2006 r. rozpoczęto prace ar- nianej łodzi podwodnej zwanej żółwiem, któ-
cheologiczne, które zakończyły się odnale- rej używano podczas wojny o niepodległość
zieniem i wydobyciem samolotu. Historię Stanów Zjednoczonych w 1776 r. W jej wnę-
tego lotu i fragmenty bombowca można trzu siedziała trzecia osoba. Wszyscy trzej
zobaczyć w hangarze warszawskiej „podwodniacy” zostali zatrzymani. Co prawda
Wojskowej Akademii Technicznej. przedstawiciel policji przyznał, że „łódź nie
Wystawa „1944 – Skrzydła Nadziei. stanowi zagrożenia terrorystycznego”, ale
Halifax JP 276 A na pomoc wolnej Polsce” mogą stanąć przed sądem za pływanie nie-
czynna jest do 2 października. (ATD) zarejestrowaną łodzią podwodną oraz naru-
szenie strefy bezpieczeństwa liniowca. (w)
MIODNI SAPERZY
3000 kangurów opanowało teren
wojskowej bazy w australijskiej
C HORWACI BADAJĄ WYKORZYSTANIE
PSZCZÓŁ DO ROZBRAJANIA PÓL MI-
NOWYCH. Zdaniem prof. Nikola Kezicia
Canberze. Wbrew rozkazowi dowódców,
żołnierze nie chcieli strzelać do intru-
z Uniwersytetu w Zagrzebiu, owady te moż- zów. Gazeta „Canberra Times” donosi,
na nauczyć wykrywania min – pisze 8 bm. że kangury zostały obezwładnione
„Gazeta Wyborcza”. Na razie, jak podaje strzałkami ze środkiem usypiającym.
dziennik, pszczoły polują na ładunki wybu- Wyłapanie zwierząt i wywiezienie ich
chowe na polach testowych. Idzie im bar- w bezpieczne miejsce będzie koszto-
dzo dobrze i naukowcy liczą, że w przyszło- wać majątek. Dlatego australijskie me-
ści znacznie obniżą koszty rozminowywa- dia kwestionują taką decyzję. Poza tym
nia kraju. Naukowcy uczą owady rozpozna- populacja kangurów sięga w Australii
wania zapachu materiałów wybuchowych, 80 mln, a zwierzęta są zwykle trakto-
umieszczając niewielkie dawki trotylu wane jako szkodniki. (ann)
w pojemniczkach obok ich karmników. Po
około czterech dniach treningu owady wy-
puszczane są na pole testowe. Ich lot reje-
struje kamera termowizyjna. Dzięki nagra-
niu można zidentyfikować miejsca, w któ-
rych pszczoły wyczuły trotyl. Jeśli badania
zakończą się sukcesem, w przyszłości
owady będą wspomagały saperów. (ad)
Nonsens tygodnia: Przedłużona misja
„Polacy są już na misjach w Iraku, Afganistanie, na Bliskim Wschodzie, w Kongu,
a minister Szczygło chce jeszcze wysłać wojsko do Czadu. Po co?” – takie pytanie pa-
da jako pierwsze w wywiadzie z gen. bryg. Stanisławem Koziejem zamieszczonym
w „Dzienniku Łódzkim” z 8 bm. „Teraz damy czadu w Czadzie”.
Uważamy, że przygotowując tąd w grudniu ub.r. Nawet je- gła przeczytać, że do Afryki
się do rozmowy na temat na- śli autorka tekstu nie intere- pojadą najprawdopodobniej
szych misji, warto sprawdzić, suje się za bardzo wojskiem, przede wszystkim ci żołnie-
gdzie za granicą służą nasi to choćby przeglądając teksty rze, którzy byli na zakończo-
żołnierze, a gdzie nie. W Kon- związane z możliwym wyjaz- nej misji w Kongo. Dobrze
gu ich już nie ma, i to od dość dem polskich żołnierzy do jest wiedzieć takie rzeczy, kie-
dawna – ostatni wrócili stam- Czadu, w każdym z nich mo- dy pisze się o armii. (ad)
nr 34/2007