ZACZNIK

ANALIZA WPYWU PRZEDSIWZICIA P.N.

BUDOWA ZBIORNIKA PRZECIWPOWODZIOWEGO RACIBRZ DOLNY NA RZECE ODRZE WOJ. LSKIE (POLDER) NA STAN WD ORAZ ZGODNOCI PROJEKTU Z ART. 4(7) RDW
1. Lokalizacja przedsiwzicia

Projektowany, suchy zbiornik przeciwpowodziowy Racibrz Dolny (Polder) jest zlokalizowany w dolinie rzeki Odry na pnoc od mostu drogowego Krzyanowice Bukw, na kilometrze od 33,580 do kilometra 46,300 tej rzeki [patrz: zacznik graficzny nr 1 oraz fot. nr 1]. Na tym odcinku Odra ma charakter rzeki czciowo naturalizowanej, pyncej w rodkowej czci doliny. Jej koryto jest czciowo uregulowane, z pozostawionymi zakolami i fragmentami starorzeczy. O wyborze lokalizacji zbiornika przeciwpowodziowego (polderu) w rejonie Raciborza zadecydoway: moliwo okresowego retencjonowania maksymalnych dopyww wd opadowych w bezporednim ssiedztwie terenw ich akumulacji tj. w rdliskowej czci dorzecza grnej Odry na grskich obszarach Sudetw Wschodnich i Karpat Zachodnich moliwo maksymalnej ochrony terenw miejskich i wiejskich w caej dolinie rzeki Odry, od projektowanej zapory czoowej a po Wrocaw moliwo wykorzystania istniejcych i realizowanych obwaowa rzeki Odry, jako skutecznych elementw ochrony przeciwpowodziowej moliwo efektywnego koordynowania sterowania falami powodziowymi z wykorzystaniem istniejcych ju obiektw systemu ochrony przeciwpowodziowej w dorzeczu Odry, tj. zbiornika Turawa na Maej Panwi, zbiornikw: Otmuchw Nysa, Topola i Kozielno na Nysie Kodzkiej, zbiornika Rybickiego na Rudnie, a w szczeglnoci polderu Bukw w dolinie Odry, powyej Raciborza. moliwo retencjonowania nadmiaru wd opadowych z tej czci dorzecza Odry, z ktrej odpyw nie by regulowany poprzez system istniejcych zbiornikw (polderw) przeciwpowodziowych naturalne cechy geomorfologiczne terenu projektowanej budowy [patrz: fot.nr 1], sprzyjajce uksztatowaniu czaszy o pojemnoci ponad 200 mln m3 w przypadku wykorzystania wyrobisk poeksploatacyjnych kruszywa. brak znaczcych oddziaywa, na wystpujcy w obrbie przyszej czaszy, obszar Natura 2000, jak te brak znaczcych oddziaywa na obszary Natura 2000, pooone w obrbie doliny Odry pomidzy Raciborzem a Wrocawiem. Istota oddziaywa na rodowisko nie bdzie zwizana z istnieniem polderu w ogle, lecz wycznie z jego eksploatacj. Ksztat czaszy polderu dostosowany zosta do naturalnych warunkw topograficznych doliny i stanu zagospodarowania terenu [patrz: fot.nr 1]. Od strony pnocnej brzeg zbiornika (zapora czoowa) znajduje si kilkaset metrw poniej rozwidlenia rzeki na dwa koryta: Odr Miejsk i 1

Kana Ulgi [patrz: fot.nr 10], od strony wschodniej nasypu linii kolejowej Markowice Olza, a od strony zachodniej - po wschodniej stronie nasypu linii kolejowej Racibrz Chaupki [patrz: fot.nr 7]. W rejonie mostu drogowego w Krzyanowicach polder Racibrz Dolny czy si z polderem Bukw. Obszar projektowanego zbiornika znajduje si w granicach wojewdztwa lskiego na terenie nastpujcych powiatw i gmin:
2

Powiat wodzisawski Gmina Lubomia Powiat raciborski Miasto Racibrz Gmina Kornowac Gmina Krzyanowice

Teren planowanego zbiornika Racibrz Dolny (wraz z korytem przeoonej Psiny) liczy 26,3 km , z czego 23,3% znajduje si w granicach administracyjnych Raciborza, 36,7% - gminy Krzyanowice, 1,4% - gminy Kornowac (wie Pogrzebie), za 40,6% - gminy Lubo-mia. Do powierzchni terenu inwestycji zbiornika zaliczono tereny : Czaszy zbiornika wraz z zaporami ziemnymi i formowanymi obrzeami, Kanau zrzutowego, Obiektw melioracyjnych dla regulacji stosunkw wodnych na terenach przylegych do zbiornika w tym: rowy opaskowe, rowy zbiorcze, przeoone koryta ciekw (rz. Psina, pot. gom), pompowanie i odwadnianie wraz ze zbiornikami wyrwnawczymi.

W granicach opracowania i najbliszym otoczeniu, teren stanowi obszary rolniczo kowe z zieleni rdpoln (krzewy i kpy drzew), czciowo zdegradowane przez dziaajce od wielu lat kopalnie kruszywa. Na terenie inwestycji znajduj si: Budowla hydrotechniczna upust do Odry Miejskiej przewidziana do rozbirki i zastpiona nowym upustem. Orodek pomocy spoecznej w Sudole przewidziany do rozbirki. Zabudowa kubaturowa planowane jest cakowite wywaszczenie i rozbirka w ramach przygotowania inwestycji. Ujcia wody dla miejscowoci Lubomia: 6 studni wierconych z ogrodzeniami oraz may budynek gospodarczy planowana jest ich rozbirka. Ujcie wody dla Zakadw Henkel przeznaczone do rozbirki. Sieci energetyczne, wodocigowe, teletechniczne oraz drogi biegnce w gb czaszy, ktre bd kolidowa z przebiegiem zapr zbiornika, zostan rozebrane i przebudowane.

Praw i lew granic inwestycji wytyczaj istniejce linie kolejowe: Racibrz Krzyanowice, oraz Olza Chaupki wraz z przystankami. 2

Na obszarze inwestycji rwnolegle do linii kolejowych przebiegaj drogi publiczne: Krajowa droga nr 91 Wodzisaw Gorzyce Olza Chaupki, Droga nr 918 Racibrz Krzyanowice Zabekw, Droga nr 936 Wodzisaw Syrynia Krzyanowice.

Zbiornik Racibrz Dolny jest usytuowany w poudniowej czci rozlegego obszaru Kotliny Raciborskiej, bdcej czci Niziny lskiej. Ksztat czaszy dostosowano do naturalnych warunkw topograficznych, cho tylko w czci pnocno wschodniej bezporednio opiera si ona o krawd pradoliny. Przedmiotowy odcinek pradoliny Odry cechuje wyrana asymetria zboczy. Od wschodu krawd jest stroma, rozcita gbokimi dolinami wciosowymi i wznoszc si na wysoko 60-70 m stanowi pocztek Paskowyu Rybnickiego. Od zachodu dolina jest wyranie spaszczona i agodnie przechodzi w Paskowy Gubczycki. Dno doliny ma tu szeroko okoo 5 km z korytem usytuowanym w czci rodkowej. Odra jest na omawianym odcinku uregulowana, jednak z pozostawionymi zakolami i resztkami starorzeczy. Obszary lene na dnie doliny zajmuj niewielki odsetek powierzchni z jednym wikszym kompleksem liciastym w rejonie Tworkowa, przylegajcym bezporednio do rzeki. Z kolei rozlegy obszar lasw iglastych przylega od wschodu do projektowanego zbiornika i dalej szerokim pasem cignie si na pnoc wzdu prawej krawdzi doliny, tworzc dobrze wyksztacony korytarz ekologiczny. Cay teren jest silnie przeksztacony z dominacj uytkw rolnych i stopniowo powikszajcym si obszarem odkrywkowych kopal kruszywa. Wykorzystanie gospodarcze i rekreacyjne wpywa na bardzo siln penetracje ludzk tego terenu. Zaznacza si przy tym zwaszcza wpyw lecego bardzo blisko Raciborza. Cenne pod wzgldem przyrodniczym s dwa kompleksy staww pooone w ssiedztwie zbiornika i objte ochron prawn (rezerwat czak i Zesp Przyrodniczo Krajobrazowy Wielikt). Wraz z zalanymi wyrobiskami wiru w dolinie Odry oraz sam rzek stanowi one znaczny odsetek rodowisk wodnych w omawianym rejonie. 2. Charakterystyka przedsiwzicia

Zbiornik przeciwpowodziowy Racibrz Dolny na rzecze Odrze, o powierzchni 26,3m 2, zgodnie z zaoeniami projektowymi, stanowi bdzie obiekt wchodzcy w system ochrony przeciwpowodziowej doliny rzeki Odry usytuowanej poniej zapory czoowej budowli. Bdzie mia on charakter polderu, w ktrym woda bdzie pitrzona jedynie w okresie przejcia wd powodziowych, za poza okresami powodziowymi nie bdzie peni praktycznie adnych funkcji z punktu widzenia gospodarki wod. Zbiornik zaprojektowano jako obiekt I klasy dla przyjcia fal powodziowych o prawdopodobiestwie p0,1% : Q0,1% = 2650 m3/s woda miarodajna i p0,02% : Q0,02% = 3200 m3/s woda kontrolna. Hydrogramy fal hipotetycznych na wejciu do zbiornika opracowano na podstawie hydrogramw najwikszych fal historycznych (z lat 1977 i 1997). Maksymalna rzdna pitrzenia wd powodziowych na zbiorniku, przyjta na podstawie umowy z Republik Czesk wynosi 195,2 m npm. 3

Gospodarka wodna polderu Racibrz Dolny bdzie polegaa na racjonalnym dysponowaniu rezerw przeciwpowodziow zbiornika (polderu) poprzez maksymaln redukcj kulminacji wezbrania przy rwnoczesnym wypenieniu caej pojemnoci rezerwy przeciwpowodziowej. Redukcja fali powodziowej w zbiorniku bdzie przebiegaa nastpu-jco: dopki przepyw w Odrze (dopyw do zbiornika) nie osignie wielkoci przepywu dozwolonego lub jak w przypadku wariantu III przepywu dopuszczalnego, odpyw nie bdzie redukowany po przekroczeniu w/w przepyww (dopyww) bd one redukowane do ich poziomu. Nastpi stopniowe napenienie si polderu. dalsze napenienie polderu bdzie prowadzone w oparciu o hydrologiczn prognoz kubatury dopywu (moliwe bdzie elastyczne reagowanie na zmian warunkw hydrologiczno meteorologicznych). Jeeli z prognozy cakowitej objtoci fali powodziowej bdzie wynikao, e jest ona mniejsza ni pojemno polderu, moliwe bdzie zatrzymanie caej nadwyki dopywu ponad przepyw dozwolony lub dopuszczalny. W przeciwnym razie moliwe bdzie zatrzymanie tylko czci wd powodziowych. Decyzja o wielkoci realizowanego dopywu bdzie wwczas podejmowana w oparciu o prognoz kubatury dopywu w cigu najbliszych 72 godzin i wielkoci dostpnej w momencie podejmowania decyzji rezerwy powodziowej. utrzymywanie odpywu odpowiadajcego przepywowi dozwolonemu lub dopuszczalnemu bdzie odbywa si do osignicia napenienia uznanego za graniczne dla tych przepyww. Wielko napenienia zostanie okrelona po wybudowaniu i obliczeniu rzeczywistej pojemnoci polderu. po osigniciu napenienia granicznego odpyw z polderu bdzie rwny najmniejszemu przepywowi, na jaki pozwala konstrukcja urzdze przelewowospustowych przy zapewnieniu nieprzekroczenia rzdnej maksymalnego pitrzenia tj. +195.2 m n.p.m. od chwili, gdy przepyw (odpyw) opadnie poniej przepywu dozwolonego lub dopuszczalnego, rozpocznie si oprnianie polderu przepywem dozwolonym (dopuszczalnym). Oprnienie koczy si, gdy napenienie (dopyw do polderu) polderu opadnie tak, e maksymalny moliwy do zrealizowania odpyw bdzie mniejszy ni przepyw dozwolony. Urzdzenia przelewowo spustowe zostan cakowicie otwarte. W okresach pozapowodziowych polder Racibrz Dolny nie bdzie pitrzy wody. Dopyw z Odry, Psiny i pomniejszych ciekw bdzie przeprowadzany przez teren czaszy polderu do Kanau Ulgi i Odry Miejskiej. Otwarte bd przsa bezprogowe, spusty denne i upust do Odry Miejskiej. W zakresie przepyww niskich i rednich rozwizania techniczne polderu gwarantuj moliwo rwnego rozdziau odpywu pomidzy budowl przelewowospustow i upust do Odry Miejskiej. Przy przepywach wyszych maksymalny przepyw w Odrze Miejskiej bdzie rzdu 28 m3/s. W okresach pozapowodziowych zapewniona bdzie swobodna migracja ryb i ruch rumowiska wleczonego i unoszonego. Poniej zestawiono gwne budowle zbiornika wraz z ich sposobem uytkowania: Zapory: czoowa i boczne [patrz: fot. nr 1-4] wykonane zostan z materiaw ziemnych. Nasyp statyczny z gruntw sypkich zagszczonych do stopnia ID > 0,7 bdzie mia obustronne nachylenie skarp 1:2,5. Maksymalny poziom wody przyjty wg porozumienia ze stron czesk wynosi 195,20 m n.p.m. Budowla przelewowo spustowa o szeciu wiatach zamykanych zasuwami i spustw dennych usytuowanych w filarach jazu. Budowla umoliwia regulacj odpywu w penym zakresie, to jest a do wody miarodajnej. Przewiduje si redukcj odpywu do 4

poziomu Q dozwolonego = 1 210 m3/s, ewentualnie nieco wicej (rzd 1210 1500 m3/s), przy duych powodziach Upust do Odry Miejskiej, alimentujcy wod do granicznego przepywu 28 m 3/s. W zwizku z budow upustu do Odry Miejskiej przewidziano rozbirk istniejcej luzy wraz z betonowymi ubezpieczeniami koryta oraz likwidacj wau o dugoci 350 mb. Przeoenie dolnego odcinka rzeki Psiny. Zgodnie z wymaganiami decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach zachowano dotychczasow tras rzeki Psiny tj. odprowadzenie rzeki do Odry w czaszy zbiornika. Zasilanie starego koryta umoliwia przepust pod zapor. Nowe koryto rzeki Psiny stanowi kana ulgi funkcjonujcy okresowo, w przypadku jednoczesnego wezbrania w zlewni wasnej rzeki Psiny i wypenienia polderu do poziomu utrudniajcego odpyw grawitacyjny do starego koryta rzeki. Zasilanie starorzecza potoku Plinc w dowolnym stanowisku zapory czoowej, niezbdne dla ocalenia wartociowego ekosystemu [patrz: fot.nr 9]. Bdzie ono zrealizowane grawitacyjnym przepustem przez zapor, Odwodnienie zlewni Bukw oparte bdzie na czciowo zmodyfikowanym 100 m odcinku przyujciowym potoku go. W normalnych warunkach eksploatacyjnych wody potoku go bd odprowadzane rurocigami grawitacyjnymi DN=3x1400 mm przez zapor boczn do koryta Odry. W przypadku napeniania zbiornika Racibrz odpyw grawitacyjny zostanie odcity, a zrzut przejmie pompownia o wydajnoci 4,7 m 3/s. Zredukowanie odpywu ze zlewni do w/w wydatku pompowni jest zapewnione dziki wykorzystaniu retencji w trzech rejonowych zbiornikach: w zbiorniku przy pompowni Bukw (z uwzgldnieniem istniejcego wyrobiska poeksploatacyjnego), zbiorniku Syrynka oraz w zbiorniku rekreacyjnym KWK JASMOS. Odwodnienie zlewni Lubomia wykorzystuje, przeoone na dugoci 387 m, koryto potoku Lubomka, ktrego wody przeprowadzane s dwoma rurocigami DN=1400 mm poprzez zapor boczn do koryta Odry. W czasie napeniania zbiornika Racibrz rurocigi bd zamykane, a wody bd odprowadzane przez pompowni Lubomia o wydatku 2,2 m3/s. Pompowni wspomaga bdzie zbiornik wyrwnawczy usytuowany przy pompowni. zamykanym w czasie napenienia zbiornika. rdem zasilania bd wody potoku Plinc. Odwodnienie zlewni Pogrzebie. Wody ze zlewni bd odprowadzane grawitacyjne (z czciowym wykorzystaniem zbiornika retencyjnego Pogrzebie) rurocigami DN = 2x1400 mm do zbiornika Racibrz przy jego napenieniu poniej rzdnej 188,15. Przy wyszych napenieniach zbiornika Racibrz rurocigi te bd zamykane, a wody ze zlewni gromadzone w zbiorniku retencyjnym Pogrzebie i odprowadzane w iloci nie wikszej ni 1,3 m3/s przez przepust ze sterowanym odpywem do rowu nr 2 i do pompowni Bukw, w ktrej wydatku zostaa uwzgldniona powysza wielko Odwodnienie zlewni apacz. Odwodnienie zawala w rejonie przysika apacz zaprojektowano z wykorzystaniem przepustw grawitacyjnych. Urzdzeniami tymi w czasie normalnej eksploatacji zbiornika Racibrz, wody opadowe bd przepuszczane pod korpusem zapory w kierunku rzeki Odry. W przypadku wystpienia wezbrania powodziowego i zamknicia przepustw grawitacyjnych wody opadowe poprzez przelew zostan skierowane do rowu zbiorczego a nastpnie do przeoonego koryta rzeki Psiny. 5

Odwodnienie zlewni Tworkw. Wody z tej zlewni bd zebrane rowem przebiegajcym wzdu zapory i skierowane do koryta rzeki Psiny tu poniej jej przejcia pod mostem kolejowym.

Oglnie ujmujc zbiornik ma by eksploatowany jako suchy zbiornik przeciwpowodziowy podejmujcy prac tylko powyej Qdozw.=1 210 m3/s, umoliwiajc tym samym dalsze wydobycie kruszyw budowlanych w czaszy. W okresach czasu poza powodziami rozwizania techniczne zbiornika oglnie zachowuj istniejc sie hydrologiczn. Budowle techniczne zostay pogrupowane w piciu obiektach, w rozumieniu Prawa Budowlanego, dla osignicia celw organizacyjnych budowy zbiornika. S nimi: Obiekt nr 1: Obiekt nr 2: Obiekt nr 3: Obiekt nr 4: Obiekt nr 5: Zapora czoowa z budowlami towarzyszcymi, Zapora lewobrzena z budowlami towarzyszcymi, Zapora prawobrzena z budowlami towarzyszcymi, Zaplecze eksploatacyjne zbiornika, Czasza zbiornika.

Zapora czoowa zlokalizowana zostaa w km 46+300 rz. Odry i jest to obiekt zaliczony do I klasy budowli. Dugo cakowita zapory wynosi bdzie 4000 metrw. Pocztek zapory zlokalizowany jest na naturalnym wysokim, prawym zboczu doliny aumown granic poczenia zapory czoowej z lewobrzen zapor boczn ustalono w km 4+000. Zapora czoowa bdzie zajmowa powierzchni 35,7 ha objto nasypu wynosi bdzie 1,37 mln. m3. Budowla przelewowo-spustowa, stanowica element zapory czoowej, umoliwi prowadzenie gospodarki wodnej w zbiorniku, podporzdkowanej funkcji przeciwpowodziowej. Bdzie ona posiadaa 6 spustw dennych umoliwiajcych przepywanie wdrujcym rybom. Wody rzeki Odry bd doprowadzone do budowli przelewowo-spustowej kanaem doprowa-dzajcym o dugoci okoo 1900 m i wyprowadzone kanaem odpywowym o dugoci okoo 1050m. Zatem czna dugo przebudowywanego odcinka koryta rzeki Odry, co bdzie miao miejsce wycznie w rejonie budowli przelewowo-spustowej, wyniesie okoo 2950m. 3. Identyfikacja jednolitych czci wd rzecznych

Suchy zbiornik Racibrz Dolny (Polder) bdzie realizowany na odcinku doliny rzeki Odry od kilometra 33,580 do kilometra 46,300 tej rzeki. Plan gospodarowania wodami dorzecza Odry [KZGW, Warszawa, 2011] zosta zat-wierdzony na posiedzeniu Rady Ministrw dnia 22 lutego 2011. 3.1 Odra od wypywu ze zbiornika Polder Bukw do Kanau Gliwickiego

Zgodnie z Planem gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry, zacznikiem nr 2 Charakterystyka jednolitych czci wd rzecznych lokalizacja zbiornika pooona jest na o terenie 6

JCWP o nazwie Odra od wypywu ze zbiornika Polder Bukw do Kanau Gliwickiego i symbolu PLRW600019117159. Podstawowe charakterystyki okrelajce ten odcinek rzeki Odry, wynikajce z zacznika n 2 do Planu () s nastpujce:
SCALONA CZ WD GO0110 REGION WODNY Grna Odra OBSZAR DORZECZA 1. KOD 6000 2. NAZWA obszar dorzecza Odry RZGW Gliwice EKOREGION TYP ICWP rzeka nizinna piaszczysto-gliniasta STATUS silnie zmieniona cz wd OCENA STANU zy OCENA RYZYKA NIEOSIAGNIECIA CELW RODOWISKOWYCH zagroona DEROGACJA 4(4) 1; 4(7) - 1 UZASADNIENIE DEROGACJI Derogacja czasowa technicznych ()

brak

moliwoci

Na podstawie dostpnych danych Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska w Katowicach tj. a/ WIOS Katowice, marzec 2011. Pastwowy monitoring rodowiska Wyniki bada w punkcie pomiarowym wykaz punktw pomiarowych badanych w dorzeczu Odry w 2010 roku. WIO Katowice, czerwiec 2011. Ocena stanu/potencjau ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych czci wd powierzchniowych na podstawie bada prowadzonych w ramach monitoringu operacyjnego w 2010 roku WIO Katowice 2011. Ocena eutrofizacji rzek w jednolitych czciach wd w latach 2008-2010 WIO Katowice 2010. Stenia rednioroczne, maksymalne i minimalne wskanikw i substancji w punktach pomiarowych badanych w 2009 roku w zlewni Odry (wg bazy danych JAWO) WIO Katowice Ocena jakoci jednolitych czci wd rzek w latach 2007-2009 objtych monitoringiem diagnostycznym i operacyjnym w oparciu o RM z dnia 20 sierpnia 2008 roku opracowana dla potrzeb publikacji pt. Stan czystoci rzek na podstawie wynikw bada wykonanych w ramach Pastwowego Monitoringu rodowiska w latach 2007-2009 (Biblioteka Monitoringu rodowiska, Warszawa 2010)

b/

c/ d/

e/

mona poda ponisze dane z bada i pomiarw w punkcie usytuowanym na odcinku rzeki Odry w Krzyanowicach: 7

Nazwa punktu (nazwa jcwp): Odra - w Krzyanowicach ( Odra od Olzy do wypywu z polderu Bukw) Punkt pomiarowy zamyka jcw Kod punktu: PL02S1301_1124 Km rzeki: Odra, km 34,5 Dugo geograficzna: 18,287756 Szeroko geograficzna 49,993652 Kod jcwp PLRW6000011513 Wyniki bada prowadzonych w 2010 roku Wskaniki chemiczne substancje priorytetowe oraz inne (za. Nr 8 do RM z dnia 20.08.2008 r., (Dz.U.nr 162 z 2008 r., poz.1008)) Wskanik (jednostka): Rt g Hg/l Ilo pomiarw (N) : 12 Minimum ; Maksimum: <0,06; 0,14 Ocena stanu chemicznego: PSD poniej dobrego Silnie zanieczyszczona lub sztuczna jcw Wyniki bada prowadzonych w 2009 roku Symbol wskanika biologicznego decydujcego o ocenie: c Warto oceniana chlorofilu: 11,5 Ocena wskanikw biologicznych: 1 (wg RM) Ocena elementw fizykochemicznych: PSD- poniej stanu dopuszczalnego Ocena substancji z zacznika nr 5 do RM z dnia 20.08.2008 r., (Dz.U.nr 162 z 2008 r., poz.1008): brak przekrocze Ocena elementw hydromorfologicznych: ze wzgldu na brak danych pominite w ocenie Ocena stanu ekologicznego: umiarkowany Ocena substancji z zacznika nr 8 do RM z dnia 20.08.2008 r., (Dz.U.nr 162 z 2008 r., poz.1008): stwierdzono przekroczenia Ocena stanu jednolitych czci wd: zy l.p. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Parametr Temp. Wody Zawiesina oglna Odczyn Tlen rozp. BZT5 ChZT-Mn Oglny. Wg. Org. Azot amonowy Niezjon. amoniak Azot Kjeldahla Azot azotanowy Azotyny Azot oglny Fosfor oglny Jednostka C mg/l mg O2/l mg O2/l mg O2/l mg C/l mg N/l mg NH3/l mg N/l mg N/l mg NO2/l mg N/l mg P/l N 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 Minimum Maksimum 0,6 21,5 7,00 79,00 7,6 7,8 7,100 12,200 2,800 8,800 4,100 6,800 3,700 6,600 0,100 0,800 0,0010 0,0060 0,640 1,340 1,870 5,760 0,089 0,538 2,800 7,030 0,080 0,240 rednia 10,23 28,42 7,708 9,725 4,192 5,517 4,718 0,3333 0,002875 0,9817 2,954 0,2357 4,009 0,1375 8

15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36

Przew. elektrol. Subst. rozp. og. Twardo oglna Siarczany Chlorki Chlor cak. poz. Wap Magnez Arsen Bar Bor Chrom +6 Chrom oglny Cynk Cynk niesczony Glin Mied Rt Cyjanki niezw. Fenole lotne Oleje mineralne Chlorofil a

uS/cm mg/l mg CaCO3/l mg SO4/l mg Cl/l mg HOCl/l mg Ca/l mg Mg/l mg As/l mg Ba/l mg B/l mg Cr/l mg Cr/l mg Zn/l mg Zn/l mg Al/l mg Cu/l mg Hg/l mg CN/l mg/l mg/l ug/l

12 12 12 12 12 12 12 12 4 4 4 4 4 4 12 4 12 12 4 4 4 6

357 240 95,000 39,000 48,000 0,020000 27,000 5,600 0,005 0,0660 0,040 0,0015 0,0015 0,0050 0,0160 0,025 0,0025 0,00003 0,003 0,0005 0,013 6,200

1668 1020 281,000 132,000 384,000 0,020000

1150 711,3 215,6 94,42 242,5 0,02000

70,500 55,86 37,00 16,56 0,005 0,005000 0,0790 0,07275 0,040 0,04000 0,0015 0,001500 0,0015 0,001500 0,0180 0,01350 0,1180 0,03567 0,025 0,02500 0,0080 0,004125 0,00019 0,00006333 0,003 0,003000 0,0010 0,0008750 0,032 0,01775 41,700 20,17

Poziomu eutrofizacji nie przekraczaj wskaniki: Chlorofil a (ug/l) , Piciodobowe zapotrzebowanie tlenu BZT5 (mg O2/l), Oglny wgiel organiczny (mg C/l), Azot amonowy (mg N-NH4/l), Azot Kjeldahla (mg N/l), Azot azotanowy (mg N-NO3/l), Azot oglny (mg N/l), Fosfor oglny (mg P/l). 3.2 Psina od Suchej Psiny do ujcia

Zgodnie z Planem gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry, zacznikiem nr 2 Charakterystyka jednolitych czci wd rzecznych lokalizacja zbiornika pooona jest na o terenie JCWP o nazwie Psina od Suchej Psiny do ujcia i symbolu PLRW600019115299. Podstawowe charakterystyki okrelajce ten odcinek rzeki Psiny, wynikajce z zacz-nika n 2 do Planu () s nastpujce:
SCALONA CZ WD REGION WODNY OBSZAR DORZECZA 1. KOD 2. NAZWA RZGW EKOREGION GO0109 Grna Odra 6000 obszar dorzecza Odry Gliwice

TYP ICWP rzeka nizinna piaszczysto-gliniasta STATUS naturalna cz wd OCENA STANU zy OCENA RYZYKA NIEOSIAGNIECIA CELW RODOWISKOWYCH zagroona DEROGACJA 4(4) 1; 4(7) - 1 UZASADNIENIE DEROGACJI Derogacja czasowa technicznych ()

brak

moliwoci

Na podstawie dostpnych danych Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska w Katowicach tj. a/ WIOS Katowice, marzec 2011. Pastwowy monitoring rodowiska Wyniki bada w punkcie pomiarowym wykaz punktw pomiarowych badanych w dorzeczu Odry w 2010 roku. WIO Katowice, czerwiec 2011. Ocena stanu/potencjau ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych czci wd powierzchniowych na podstawie bada prowadzonych w ramach monitoringu operacyjnego w 2010 roku WIO Katowice 2011. Ocena eutrofizacji rzek w jednolitych czciach wd w latach 2008-2010 WIO Katowice 2010. Stenia rednioroczne, maksymalne i minimalne wskanikw i substancji w punktach pomiarowych badanych w 2009 roku w zlewni Odry (wg bazy danych JAWO) WIO Katowice Ocena jakoci jednolitych czci wd rzek w latach 2007-2009 objtych monitoringiem diagnostycznym i operacyjnym w oparciu o RM z dnia 20 sierpnia 2008 roku opracowana dla potrzeb publikacji pt. Stan czystoci rzek na podstawie wynikw bada wykonanych w ramach Pastwowego Monitoringu rodowiska w latach 2007-2009 (Biblioteka Monitoringu rodowiska, Warszawa 2010)

b/

c/ d/

e/

mona poda ponisze dane z bada i pomiarw w punkcie usytuowanym na odcinku rzeki Psiny, miejscowo Biekowice: Nazwa punktu (nazwa jcwp): Psina miejscowo Biekowice (Psina od Suchej Psiny do ujcia) Punkt pomiarowy zamyka jcw Kod punktu: PL02S1301_1136 Km rzeki: Psina, km 4,2 Kod jcwp: PLRW600019115299 Wyniki bada prowadzonych w 2009 roku Symbol wskanika biologicznego decydujcego o ocenie: o Warto oceniana indeksu okrzemkowego: 0,28 Rok bada wskanika biologicznego: 2008 Ocena wskanikw biologicznych: 4 (wg RM) Ocena elementw fizykochemicznych: PSD- poniej stanu dopuszczalnego 10

Ocena substancji z zacznika nr 5 do RM z dnia 20.08.2008 r., (Dz.U.nr 162 z 2008 r., poz.1008): brak przekrocze Ocena elementw hydromorfologicznych: ze wzgldu na brak danych pominite w ocenie Ocena stanu ekologicznego: saby Ocena substancji z zacznika nr 8 do RM z dnia 20.08.2008 r., (Dz.U.nr 162 z 2008 r., poz.1008): brak danych Ocena stanu jednolitych czeci wd: brak danych l.p. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 Parametr Temp. Wody Zawiesina oglna Odczyn Tlen rozp. BZT5 ChZT-Mn Oglny. Wg. Org. Azot amonowy Niezjon. amoniak Azot Kjeldahla Azot azotanowy Azotyny Azot oglny Fosfor oglny Przew. elektrol. Subst. rozp. og. Twardo oglna Siarczany Chlorki Chlor cak. poz. Wap Magnez Arsen Bar Bor Chrom +6 Chrom oglny Cynk Cynk niesczony Glin Mied Cyjanki niezw. Fenole lotne Jednostka C mg/l mg O2/l mg O2/l mg O2/l mg C/l mg N/l mg NH3/l mg N/l mg N/l mg NO2/l mg N/l mg P/l uS/cm mg/l mg CaCO3/l mg SO4/l mg Cl/l mg HOCl/l mg Ca/l mg Mg/l mg As/l mg Ba/l mg B/l mg Cr/l mg Cr/l mg Zn/l mg Zn/l mg Al/l mg Cu/l mg CN/l mg/l N 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 4 4 4 4 4 4 12 4 12 4 4 Minimum Maksimum -0,3 20,7 9,5 320 7,6 8,1 7,8 12,9 2,2 7 5,9 24,3 5,16 9,28 0,01 2,1 0,001 0,019 0,25 5,1 2 9,1 0,13 0,89 2,69 14,3 0,31 1,4 594 906 497 652 274 498,5 67,9 43 0,015 87,1 13,8 0,001 0,052 0,008 0,005 0,0015 0,0025 0,0025 0,028 0,002 0,003 0,0025 129,6 56,8 0,07 168 19,8 0,001 0,057 0,038 0,005 0,0015 0,0025 0,092 0,288 0,006 0,003 0,0025 rednia 10,78 53,79 7,883 10,1 4,375 10,33 7,078 0,6742 0,007083 1,793 4,175 0,3675 6,103 0,63 769,5 589,5 365,9 105,4 51,73 0,01958 118,1 17,25 0,001 0,05325 0,01875 0,005 0,0015 0,0025 0,02329 0,128 0,002333 0,003 0,0025 11

34

Oleje mineralne

mg/l

0,05

0,05

0,05

Poziomu eutrofizacji nie przekraczaj wskaniki: Oglny wgiel organiczny (mg C/l), Azot amonowy (mg N-NH4/l), Azot oglny (mg N/l). 3.3 go

Zgodnie z Planem gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry, zacznikiem nr 2 Charakterystyka jednolitych czci wd rzecznych lokalizacja zbiornika pooona jest na o terenie JCWP o nazwie go i symbolu PLRW60002311549. Podstawowe charakterystyki okrelajce ten odcinek rzeki Odry, wynikajce z zacz-nika n 2 do Planu () s nastpujce:
SCALONA CZ WD REGION WODNY OBSZAR DORZECZA 1. KOD 2. NAZWA RZGW EKOREGION TYP ICWP STATUS OCENA STANU OCENA RYZYKA NIEOSIAGNIECIA CELW RODOWISKOWYCH DEROGACJA 4(4) 1 UZASADNIENIE DEROGACJI GO0110 Grna Odra 6000 obszar dorzecza Odry Gliwice potoki i strumienie na obszarach bdcych pod wpywem procesw torfotwrczych naturalna cz wd zy zagroona Wpyw dziaa antropogenicznych na stan JCW oraz brak moliwoci technicznych ograniczonego wpywu tych oddziaywa, generuje konieczno odsunicia w czasie osignicie celw rodowiskowych przez JCW. Wystpujca dziaalno gospodarcza czowieka zwizana jest cile z wystpowaniem surowcw naturalnych bd przemysowym charakterem obszaru

Na podstawie dostpnych danych Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska w Katowicach tj. a/ WIOS Katowice, marzec 2011. Pastwowy monitoring rodowiska Wyniki bada w punkcie pomiarowym wykaz punktw pomiarowych badanych w dorzeczu Odry w 2010 roku. WIO Katowice, czerwiec 2011. Ocena stanu/potencjau ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych czci wd powierzchniowych na podstawie bada prowadzonych w ramach monitoringu operacyjnego w 2010 roku WIO Katowice 2011. Ocena eutrofizacji rzek w jednolitych czciach wd w latach 2008-2010 12

b/

c/

d/

WIO Katowice 2010. Stenia rednioroczne, maksymalne i minimalne wskanikw i substancji w punktach pomiarowych badanych w 2009 roku w zlewni Odry (wg bazy danych JAWO) WIO Katowice Ocena jakoci jednolitych czci wd rzek w latach 2007-2009 objtych monitoringiem diagnostycznym i operacyjnym w oparciu o RM z dnia 20 sierpnia 2008 roku opracowana dla potrzeb publikacji pt. Stan czystoci rzek na podstawie wynikw bada wykonanych w ramach Pastwowego Monitoringu rodowiska w latach 2007-2009 (Biblioteka Monitoringu rodowiska, Warszawa 2010)

e/

mona poda ponisze dane z bada i pomiarw w punkcie usytuowanym na odcinku potoku go II ujcie do Odry: Nazwa punktu (nazwa jcwp): Potok go II ujcie do Odry (go) Punkt pomiarowy zamyka jcw Kod punktu: PL02S1301_1140 Km rzeki: go II, km 0,5 Kod jcwp: PLRW60002311549 Wyniki bada prowadzonych w 2009 roku Symbol wskanika biologicznego decydujcego o ocenie: m Warto oceniana makrofitowego indeksu rzecznego: 39,00 Ocena wskanikw biologicznych: 2 (wg RM) Ocena elementw fizykochemicznych: PSD- poniej stanu dopuszczalnego Ocena substancji z zacznika nr 5 do RM z dnia 20.08.2008 r., (Dz.U.nr 162 z 2008 r., poz.1008): brak przekrocze Ocena elementw hydromorfologicznych: ze wzgldu na brak danych pominite w ocenie Ocena stanu ekologicznego: umiarkowany Ocena substancji z zacznika nr 8 do RM z dnia 20.08.2008 r., (Dz.U.nr 162 z 2008 r., poz.1008): brak danych Ocena stanu jednolitych czeci wd: brak danych l.p. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Parametr Temp. Wody Zawiesina oglna Odczyn Tlen rozp. BZT5 ChZT-Mn Oglny. Wg. Org. Azot amonowy Niezjon. amoniak Azot Kjeldahla Azot azotanowy Azotyny Azot oglny Jednostka C mg/l mg O2/l mg O2/l mg O2/l mg C/l mg N/l mg NH3/l mg N/l mg N/l mg NO2/l mg N/l N 12 11 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 Minimum Maksimum 0,4 23,2 12,00 75,00 7,0 7,9 3,000 10,700 3,400 6,000 5,600 9,800 5,980 13,000 0,180 1,200 0,0005 0,0150 1,040 2,020 0,049 6,020 0,003 0,177 1,950 7,710 rednia 10,61 38,18 7,233 7,508 4,558 7,917 8,651 0,5183 0,003542 1,560 1,436 0,1027 3,275 13

14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34

Fosfor oglny Przew. elektrol. Subst. rozp. og. Twardo oglna Siarczany Chlorki Chlor cak. poz. Wap Magnez Arsen Bar Bor Chrom +6 Chrom oglny Cynk Cynk niesczony Glin Mied Cyjanki niezw. Fenole lotne Oleje mineralne

mg P/l uS/cm mg/l mg CaCO3/l mg SO4/l mg Cl/l mg HOCl/l mg Ca/l mg Mg/l mg As/l mg Ba/l mg B/l mg Cr/l mg Cr/l mg Zn/l mg Zn/l mg Al/l mg Cu/l mg CN/l mg/l mg/l

12 12 12 12 12 12 12 12 12 4 4 4 4 4 4 12 4 12 4 4 4

0,070 37 241 125,000 38,000 25,000 0,020000 38,400 7,400 0,005 0,0470 0,040 0,0015 0,0015 0,0050 0,0050 0,025 0,0025 0,003 0,0005 0,013

0,270 479 368 205,000 101,000 39,000 0,020000 59,700 9,800 0,005 0,0680 0,274 0,0015 0,0030 0,0100 0,0810 0,094 0,0120 0,003 0,0005 0,094

0,1617 366,6 284,4 150,7 68,58 30,08 0,02000 46,27 8,517 0,005000 0,05750 0,09850 0,001500 0,001875 0,006250 0,02625 0,04225 0,003875 0,003000 0,0005000 0,03325

Poziomu eutrofizacji nie przekraczaj wskaniki: Piciodobowe zapotrzebowanie tlenu BZT5 (mg O2/l), Oglny wgiel organiczny (mg C/l), Azot amonowy (mg N-NH4/l), Azot Kjeldahla (mg N/l), Azot azotanowy (mg N-NO3/l), Azot oglny (mg N/l), Fosfor oglny (mg P/l).

4.

Cele rodowiskowe dla wd powierzchniowych oraz obszarw chronionych, ustalonych na mocy art. 4 RDW

Zgodnie z Planem gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry, rozdzia 8 Cele rodowiskowe oraz odstpstwa od osigania celw rodowiskowych w pierwszym cyklu planowania gospodarowania wodami cele rodowiskowe dla czci wd zostay oparte gwnie na wartociach granicznych poszczeglnych wskanikw fizyko-chemicznych, biologicznych i hydromorfologicznych okrelajcych stan ekologiczny wd powierzchnio-wych oraz wskanikw chemicznych wiadczcych o stanie chemicznym wody, odpowie-dajcych warunkom osignicia przez te wody dobrego stanu, z uwzgldnieniem kategorii wd, wg rozporzdzenia w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych czci wd po-wierzchniowych.

14

Dla JCWP o symbolu PLRW600019117159, dla silnie zmienionych czci wd, jako cel rodowiskowy ustalono osignicie dobrego potencjau ekologicznego i dobrego stanu chemicznego. Dla JCWP o symbolu PLRW600019115299 i PLRW600011549 celem jest osignicie dobrego stanu ekologicznego i chemicznego. Dla obszarw chronionych funkcjonujcych obszarze dorzecza nie zostay podwyszone cele rodowiskowe z uwagi na czstokro wysze wymagania w stosunku do wartoci granicznych wskanikw jakoci wody przyjtych, jako wartoci graniczne dla dobrego stanu ekologicznego bd dla dobrego lub powyej dobrego potencjau ekologicznego wd, ni w poszczeglnych aktach prawa regulujcych sposb postpowania i wymagania co do stanu wd w obrbie obszarw chronionych. W bezporednim ssiedztwie suchego zbiornika Racibrz Dolny (Polder) wystpuje Obszar Specjalnej Ochrony Ptakw Natura 2000 Stawy Wielikt i Las Tworkowski oraz Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 Las koo Tworkowa. W obydwu przypadkach, Regionalny Dyrektor Ochrony rodowiska w Katowicach przystpi do sporzdzania projektw planw zada ochronnych. Do czasu zatwierdzenia planw ochrony dla w/w obszarw nie sa zaostrzone cele rodowiskowe dla czci wd, na ktrych takie obszary zostay wyznaczone. Celem rodowiskowych dla tych obszarw bdzie zatem osignicie lub utrzymanie co najmniej dobrego stanu. 5. Identyfikacja oddziaywa na cele ochrony wd i obszary chronione w postpowaniu w sprawie oceny oddziaywania na rodowisko

Identyfikacja oddziaywa na cele ochrony wd i obszarw chronionych zostaa przeprowadzona na etapie procedury oceny oddziaywania na rodowisko w ramach wydawania decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach i bdzie kontynuowana w ramach postpowania administracyjnego zwizanego z wydawanie decyzji o pozwoleniu na realizacj inwestycji zgodnie z art.88 ust.1 ustawy z dnia 3 padziernika 2008 o udostpnieniu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko [Dz.U. z dnia 07.11.2008, nr 199, poz. 1227 z pniejszymi zmianami]. 5.1 Rozwizania projektowe przedsiwzicia a wpyw na cele ochrony wd

5.1.1 Zmiany ilociowe Zgodnie z zaoeniami wariantu wybranego do realizacji przedsiwzicia, zadaniem polderu jest redukcja wezbra powodziowych do wielkoci przepywu dozwolonego 1210 m 3/sek (woda o okresie powtarzalnoci 20 lat). Wariant ten zakada znacznie rzadsza ingerencj w naturalny reim hydrologiczny Odry, co oznacza pozostawienie w korycie rzeki przepyww moliwie najbardziej zblionych do naturalnych a jednoczesnie umoliwiajcych spenienie podstawowego celu planowanego przedsiwzicia, jakim jest ochrona przeciwpo-wodziowa. Przepywy poniej wielkoci 1210 m3/sek bd swobodnie przepuszczane a wiksze przepywy redukowane bd do wielkoci przepywu dozwolonego. W poniszej tabeli zestawione zostay powierzchnie zalewu wd o danym okresie powtarzalnoci zredukowane w wyniku pracy polderu zgodnie z zaoeniami wariantu wybranego do realizacji: Wariant wybrany do realizacji Powierzchnia [km ]
2

Powierzchnia zalewu Powierzchnia

Procent redukcji 15

100 letnia 20 letnia 10 letnia 5 letnia 2 letnia

335,38 321,00 227,09 139,58 38,15

zredukowana w stosunku do stanu aktualnego [km2] 40,02 -

powierzchni w stosunku do stanu aktualnego 10,7% -

Na etapie eksploatacji, zarwno w warunkach normalnych, jak te redukcji wezbra, nastpi jedynie nieznaczne zmiany ilociowe, polegajce gownie na zmianie aktualnego ukadu ciekw powierzchniowych.Zmiany te wynika bd z: - wykonania obwaowa i zabezpieczenia obszarw zawala - prowadzonego wybobycia kruszyw wewntrz czaszy zbiornika Eksploatacja polderu ze wzgldu na brak utrzymywania staego pitrzenia o charakterze cigym i dugotrwaym oraz ze wzgldu na zastosowane rozwizania konstrukcyjne budowli przelewowo-upustowej nie wie si z wystpieniem procesu erozji liniowej poniej obiektu zapory czoowej. W celu umoliwienia zasilania Odry Miejskiej (stare koryto rzeki) w zaporze czoowej wykonany zostanie przepust, ktry zapewni przepyw wody w iloci do 28 m3/sek. W czci prawobrzenej zapory czoowej planuje si wykonanie przepustu dla potoku Plinc. W okresach gdy polder nie bdzie pracowa (poza okresem wystpowania wezbra) potok Plinc swobodnie przepywa bdzie przez korpus zapory. W momencie rozpoczcia redukcji fal powodziowych przepust bdzie zamykany. Zasilanie pooonych poniej osi zapory czoowej starorzecza, do ktrych uchodzi potok Plinc realizowane bdzie wod z rowu odwadniajcego zapor prawobrzen W zwizku z wybudowaniem zapory lewobrzenej zakada si wykonanie przepustu waowego oraz zastpczego koryta rzeki Psiny, ktre bdzie funkcjonowao wycznie w okresie znaczcych wezbra rzeki Odry. Trasa koryta zastpczego (dodatkowego) przebiegac bdzie midzy nasypem zapory lewobrzenej, a nasypem linii kolejowej Racibrz Chaupki. Odprowadzenie wd rzeki Psiny istniejcym korytem za pomoc budowli upustowej do czaszy polderu, bdzie moliwe jedynie przy napenieniach polderu poniej 186,5 m npm, po przekroczeniu przez wod akumulowana w polderze tego poziomu upust zostanie zamknity a przepyw zostanie skierowany zastpczym (dodatkowym) korytem do Odry Miejskiej, w dolnym stanowisku zapory czoowej. W grnym odcinku zapory lewobrzenej planuje si rwnie wykonanie rowu odwadniajcego uchodzcego do zastpczego (rezerwowego) koryta rzeki Psiny. Do odprowadzenia wody ze zlewni apacz wykonany zostanie przepust z zamkniciami, ktry grawitacyjnie odprowadzac bdzie wody z wyrobiska do czaszy polderu w okresach, gdy poziom wody w polderze bdzie ukada si poniej rzdnej 188,33 m npm. W ramach odwodnienia zlewni apacz powstanie rwnie pompownia apacz a rol zbiornika wyrwnawczego spenia bdzie istniejce wyrobisko powirowe. W zwizku z powstaniem zapory prawobrzenej, projektuje si przepompowni wraz z suchym zbiornikiem wyrwnawczym potoku go w okolicy miejscowoci Bukw. Do momentu, gdy poziom wody w polderze nie przekroczy rzdnej 186,00m npm, wody potoku go przeprowadzane bd przez korpus zapory grawitacyjnie. Gdy poziom wody akumulowanej w polderze przekroczy rzedn 186,00m npm przepust zostanie zamknity a wody nagromadzone w 16

zbiorniku retencyjnym przeprowadzane bd przy uyciu pompowni do czaszy polderu. Podobne rozwizanie dotyczy bdzie przepustu pod torami kolejowymi oraz zapora prawobrzezn w miejscowoci Lubomia. Grawitacyjne przeprowadzanie wd bdzie moliwe do momentu osignicia rzednej wody w polderze 189,00m npm. Powyzej tej rzdnej funkcjonowa bdzie pompownia Lubomia wraz ze zbiornikiem retencyjnym. W przypadku zbiornika retencyjnego Podgrzebie woda bdzie odprowadzana grawitacyjnie przepustem do momentu osignicia wody w polderze na rzednej 188,15m npm. Powyzej tej rzednej rozpocznie si napenianie zbiornika Podgrzebie, skd woda grawitacyjnie spywa bdzie do pompowni Bukw, z ktrej przepompowywana bdzie do czaszy polderu. Zmiany w sposobie funkcjonowania ciekw w okresie napeniania polderu wodami powodziowymi s konieczne ze wzgldu na zachowanie odpowiedniego poziomu bezpieczestwa mienia i liudzi zamieszkujcych obszary przylege do planowanego zbiornika Racibrz Dolny (polder). Rozwizanie techniczne odwodnienia terenw przylegych do polderu gwarantuj bezpieczestwo terenw zawala zarwno podczas magazynowania wd w polderze, jak i podczas normalnych stanw wody w Odrze. Przejscia ciekw przez korpusy zapr maj w kadym z przypadkw charakter grawitacyjny a przerzut wd przy uyciu pompowni odbywa si bdzie jedynie podczas magazynowania wd w polderze. 5.1.2 Zmian jakociowe W toku eksploatacji polderu nie przewiduje si negatywnego wpywu na jako wd. Odstpienie od utrzymywania staego pitrzenia wie si z unikniciem niekorzystnych zmian jakoci wody rzeki Odry w wyniku procesw zachodzcych wewntrz typowych zbiornikw zaporowych. W okresach suchych, pozapowodziowych (niewymagajcych zatrzymania wody) wody rzeki Odry bd przepywa szybko i swobodnie dotychczasowym korytem rzeki nie podlegajc tym procesom, ktre miayby miejsce w przypadku napywu wd rzeki do zbiornika wypenionego wod. Wobec braku utrzymywania staego pitrzenia nie wystpi proces eutrofizacji oraz proces akumulacji niebezpiecznych zwizkw w osadach dennych. Rwnie proces sedymentacji zawiesin bdzie w znacznym stopniu ograniczony. Po ustaniu zjawisk powodziowych i oprnieniu polderu w obrbie jego czaszy pozostawa bdzie w niewielkich ilociach materia transportowany przez rzek (rumowisko i zawiesiny), ze wzgldu na krtki czas przetrzymywania wd w polderze ilo tego materiau bdzie nieznaczna i wikszoci sedymentowa bdzie w wyrobiskach poeksploatacyjnych. Z punktu widzenia jakoci wody prowadzona eksploatacja z kruszyw w obrbie czaszy polderu, moe mie korzystny wpyw na jako rzeki Odry. Wystpujce w bezporednim ssiedztwie rzeki zbiorniki wodne utworzone w wyrobiskach po eksploatacji surowcw mineralnych bd zatrzymywa spywajce w kierunku Odry zanieczyszczenia. Polder stanie si swoistym buforem chronicym dolin Odry nie tylko w wymiarze fizycznym transformacja fali powodziowej ale rwnie w wymiarze biologicznym, w wyniku redukcji materii organicznej, biogenw i zanieczyszcze niesionych z wodami powodziowymi. Dziki rolinnoci zasiedlajcej tereny polderu materia organiczna zostanie zablokowana w procesie glebotwrczym, a niesione substancje biogenne w biomasie [16]. Z tego te powodu dominujcym rolniczym sposobem uytkowania terenu powinny by ki. Intensywno procesw samooczyszczania wd w rzece jest funkcj m.in. prdkoci przepywu, spowolnienie przepywu powoduje zmniejszanie si tempa mineralizacji zanieczyszcze organicznych. Wybrany do realizacji wariant nie zakada utrzymywania staego pitrzenia, prdko 17

przepywu wody w czaszy polderu nie bdzie ograniczana. Zatem eksploatacja polderu, uwzgldniajc jego docelowe zagospodarowanie czaszy, wpyn moe na zintensyfikowanie procesw samooczyszczania wd rzeki Odry. 5.1.3 Zmian hydromorfologiczne Wybudowanie zapory czoowej z urzdzeniami przelewowo-spustowymi, wraz z zaporami bocznymi, bdzie zmian w charakterystyce fizycznej JCWP. Dotyczy to nastpujcych wd powierzchniowych: rzeka Odra, rzeka Psina, potok Plinc, Kana Ulgi, potok go, ciek Piskara. Przeoenie koryta Odry bdzie realizowane od przekroju powyej obecnego rozdzielenia koryta do budowli przelewowo-spustowej zapory czoowej, tj. na odcinku ok. 300m. Obejmie zasypanie fragmentu koryta rzeki Odry w rejonie zapory czoowej oraz realizacj nowego odcinka koryta Odry.

Przeoenie Psiny nastpi na odcinku o dugoci okoo 1,0 km, co wie si z rwnoczesnym zasypaniem obecnego koryta na wspomnianym odcinku. Jednoczenie zachowane zostanie koryto rzeki na terenie czaszy zbiornika, zapewniajc, tak jak dotychczas, odprowadzenie wd Psiny do rzeki Odry. Przeoenie Kanau Ulgi, tj. realizacja nowego odcinka koryta oraz zasypanie koryta starego, obejmuje odcinek w rejonie zapory czoowej. Przeoenie potoku Plinc wystpi na odcinku o dugoci okoo 1,5 km. Obejmie zasypanie fragmentu starorzecza oraz realizacj nowego odcinka potoku. Zostanie ono zaprojektowane w taki sposb aby moliwe byo zasilanie starorzecza potoku Plinc w dolnym stanowisku zapory czoowej, niezbdne dla ocalenia wartociowego ekosystemu. Ekosystem starorzecza bdzie dodatkowo uzupeniony stawem o powierzchni 3 ha. Przewiduje si przeoenie fragmentu koryta potoku go, z zasypaniem koryta starego, z. ujciem przeoonego koryta potoku ok. 260 m niej od obecnego ujcia do Odry. Na przeciciu z waem zapory lewobrzenej cieku Pilarka, przewiduje si przeprowadzenie cieku przepustem, z pozostawieniem obecnego przebiegu cieku w czaszy polderu.

Wszystkie powysze zmiany dotyczce wd powierzchniowych, wpyn na warunki hydromorfologiczne, to znaczy na odcinkach objtych realizacj przedsiwzicia, zmianie ulegnie struktura stref korytowych ciekw (wraz ze struktur strefy brzegowej i podoa). Bdzie to jednak dotyczyo krtkich odcinkw w rejonach przecinania ciekw przez zapory. W miejscach przejcia wd powierzchniowych przez zapory, zostan one przeprowadzone przepustami, uzalenionymi pod wzgldem budowy i wielkoci od wielkoci rzeki czy potoku. Nowe koryta odcinkw przeoonych ciekw zostan uksztatowane w sposb zbliony do naturalnego. Dotyczy to w szczeglnoci koryta potoku Plinc oraz rzeki Psiny, ktre nie bd umacniane (betonowane). Rzeki te bowiem odznaczaj si wikszym stopniem naturalnoci. Funkcjonowanie zbiornika Racibrz Dolny nie bdzie upoledzao cigoci ciekw i rzek kolidujcych z zaporami zbiornika. Migracja ryb Odr bdzie moliwa przez cay czas funkcjonowania polderu (poza krtkookresow faz napeniania) dziki wykonaniu odpowiednio skonstruowanej budowli przelewowo-spustowej. Migracja ryb nie bdzie zakcona dziki obecnoci przsa eglugowego (zawsze otwartego poza okresem napeniania), oraz konstrukcji pozostaych spustw dennych, z ktrych cz te bdzie otwarta, a ktrych dno znajduje si na poziomie dna rzeki. 18

Swobodna migracja ryb w d i gr rzeki Psiny bdzie zapewniona dziki realizacji bezkolizyjnej budowli przelewowo-spustowej, projektowanej jako elbetowa konstrukcja wyposaona w trzyotworowy przepust o duym wietle kadego z otworw, bez elementw ograniczajcych migracj ryb w gr i d rzeki. W czasie pitrzenia wody w zbiorniku przepust bdzie zamykany a wody Psiny kierowane bd na przeoone koryto rzeki, biegnce wzdu zapory lewobrzenej i wprowadzajce wody Psiny do Odry tu za zapor czoow polderu. Zatem cigo przepywu w rzece Psinie bdzie zachowana take w czasie pitrzenia wody. W przypadku pozostaych, drobnych ciekw kolidujcych z zaporami zbiornika, przepyw w nich zatrzymywany bdzie jedynie w czasie pitrzenia wody w polderze. S to jednak cieki niewielkie, wyranie zdegradowane i nie posiadajce zauwaalnych walorw ichtiofaunistycznych. Reasumujc naley stwierdzi, e woda w okresach pozapowodziowych bdzie przez przepusty w zaporach przepuszczana w sposb zapewniajcy zachowanie obecnych wielkoci i dynamiki przepywu w rzekach. Poza tym zapewniona bdzie migracja ryb i innych organizmw wodnych, przez co cigo biologiczna rzek bdzie zapewniona. Moliwo osignicia celw rodowiskowych dla wd powierzchniowych, obejmujcych osignicie dobrego potencjau ekologicznego i dobrego stanu chemicznego, nie ulegnie zmianie. 5.1.4 Planowane przedsiwzicie a obszary Natura 2000 Na obszarze projektowanego polderu wystpuj dwa obszary Natura 2000: Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Las koo Tworkowa [patrz: fot.nr 7-8] oraz Obszar Specjalnej Ochrony Ptakw Stawy Wielikt i Las Tworkowski. Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Las koo Tworkowa (PLH240040) Ostoja obejmuje may, lecz dobrze zachowany i cenny przyrodniczo fragment lasw gowych z licznymi partiami starodrzewu, lecy w pobliu wsi Ligota Tworkowska, bezporednio w ssiedztwie koryta rzeki Odry. Zajmuje powierzchni 115,1 ha. Obszar ten stanowi wysp cennych siedlisk lenych uznanych za wane dla Unii Europejskiej na mocy Zacznika I Dyrektywy 92/43/EWG, zajmujcych 83,34% powierzchni ostoi. Zgodnie z dokumentem SDF oraz trwajcymi pracami nad Planem Zada Ochronnych (etap wstpny prac nad Planem), z uwzgldnieniem Ekspertyzy botanicznej na potrzeby sporzdzenia Planu Zada Ochronnych dla specjalnego obszaru ochrony natura 2000 Las koo Tworkowa, w obrbie obszaru wystpuj: *91E0 gi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe; 9170 Grd rodkowoeuropejski i subkontynentalny ( GalioCarpinetum, Tilio-Carpinetum); 91F0 gowe lasy dbowo-wizowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum); 3150 starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion; 3260 Nizinne i podgrskie rzeki ze zbiorowiskami wosienicznikw Ranunculion fluitantis. Ostoja stanowi rwnie wane miejsce wystpowania gatunku bezkrgowca z Zacznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG, ktry rwnie jest przedmiotem ochrony w obszarze: pachnica dbowa Osmoderma eremita. Wrd siedlisk bdcych przedmiotem ochrony w ostoi Natura 2000, powierzchniowo zdecydowanie dominuje siedlisko 91F0 - gowe lasy dbowo-wizowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum). Lasy te miejscowo przechodz w kierunku grdw 9170 (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum), a od strony rzeki Odry ustpuj siedlisku *91E0 gi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe ( Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae). Wszystkie trzy typy siedlisk przyrodniczych pozostaj wzgldem siebie w stanie rwnowagi dynamicznej uzalenionej od warunkw klimatycznych, tj. naprzemiennie wystpujcych okresw suchych i powodziowych w dolinie. W zwizku z tym ich powierzchnie nie s stae lecz ulegaj cigym zmianom. 19

Zachowanie potencjau ekologicznego i dobrego stanu chemicznego jest cile zwizane z utrzymaniem warunkw wd powierzchniowych i podziemnych w obszarze, ktre z kolei ksztatuj siedliska przyrodnicze ostoi Natura 2000. Wszystkie siedliska przyrodnicze bdce przedmiotem ochrony obszaru, s uzalenione od okresowych zaleww powodziowych ze strony rzeki Odry, ktre inicjuj lub utrzymuj zachodzce w nich przemiany i warunki ich funkcjonowania. Istotne jest rwnie zachowanie niezmienionych warunkw wd gruntowych, ktre pozwalaj na trwanie siedlisk, a zwaszcza funkcjonujcych w cisej zalenoci od nich siedlisk lenych (91F0, 91E0, 9170). Wystpowanie bowiem poszczeglnych patw gw czy grdw jest uwarunkowane midzy innymi odlegoci od koryta Odry oraz gbokoci zwierciada wd gruntowych. W okresie realizacji przedsiwzicia nie przewiduje si adnej ingerencji w SOO Las Koo Tworkowa, ani te w tereny z nim ssiadujce. Dotyczy to strefy przynajmniej 100m w otoczeniu obszaru, w tym w szczeglnoci nie przewiduje si prowadzenia prac regulacyjnych czy umocnieniowych w strefie brzegowej i korytowej rzeki Odry na odcinku daleko wykraczajcym poza obszar Natura 2000, tj. od mostu w Krzyanowicach do rozwidlenia Odry na projektowany odcinek Kanau Ulgi. Okres budowy polderu nie wpywa zatem na cele ochrony wd powierzchniowych oraz podziemnych. Podczas funkcjonowania polderu Racibrz Dolny, ze wzgldw ekologicznych redukcji bd podlegay jedynie fale powodziowe o kulminacjach wyszych ni przepyw dozwolony, ustalony dla odcinka Odry poniej Raciborza, wynoszcy Q = 1 210 m 3/s, o czstotliwoci pojawiania si rednio co 20 lat. Wezbrania o mniejszych przepywach nie bd wcale obniane (pitrzone w polderze). Jedynie w przypadku najwikszych, bardzo rzadkich wezbra (rednio raz na 20 lat), cz wody bdzie magazynowana w polderze, co oznacza zalewanie obszaru Natura 2000 Las koo Tworkowa przez okres co najwyej kilku dni (rednio 3-4 dni). Rwnie w przypadku braku polderu takie wezbrania zalewaj obszar Natura 2000 w sposb naturalny. Tym samym naturalna czstotliwo zaleww powodziowych, w tym okresowych zaleww siedlisk przyrodniczych, nie ulegnie zmianie. Eksploatacja polderu oznacza normalne funkcjonowanie rzeki i doliny Odry w obrbie czaszy polderu, w tym czstotliwo zjawisk powodziowych. Nie przewiduje si zachodzenia w obrbie siedlisk przyrodniczych lasu tworkowskiego zmian warunkw wodnych, zarwno w odniesieniu do reimu hydrologicznego, warunkw morfologicznych, zakcenia cigoci ciekw (Odry i przepywajcej przez ostoj Natura 2000 Pilarki) czy warunkw fizykochemicznych, ktre odbiegayby od naturalnych sytuacji powodziowych, a tym samym ktre mogyby skutkowa nieosigniciem celw rodowiskowych ochrony wd. Obszar Specjalnej Ochrony Ptakw Stawy Wielikt i Las Tworkowski (PLB240003) Obszar obejmuje niewielki fragment doliny Odry (914,5 ha) okoo 20 km na poudnie od Raciborza, obejmujcy kompleks rybnych staww hodowlanych Wielikt wraz z otaczajcymi go obszarami rolniczymi oraz Las Tworkowski. Kompleks staww Wielikt tworzy 9 wikszych (17-41 ha) i kilkanacie mniejszych staww pooonych bardzo blisko siebie, w duej czci przylegajcych do siebie (rozdzielonych wskimi groblami). Brzegi staww porastaj trzcinowiska, gwnie w postaci wskich pasw. Cz grobli poronita jest krzewami i rnowiekowymi zadrzewieniami liciastymi. Pomidzy wspomnianym kompleksem staww a granic ostoi wystpuj wski pas terenw uytkowanych rolniczo, wrd ktrych wyranie dominuj grunty orne. Las Tworkowski to niewielki, lecz dobrze zachowany fragment lasw gowych z licznymi partiami starodrzewu. Kompleks ten objty jest ochron w ramach Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Las Tworkowski, ktrego charakterystyka przedstawiona zostaa powyej. W granicach ostoi ptasiej wystpuj co najmniej 22 gatunki ptakw z Zacznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG oraz 4 gatunki figurujce w Polskiej Czerwonej Ksidze Zwierzt. Obszar Stanowi ostoj wan dla 20

zachowania krajowej populacji bczka, podgorzaki oraz hemiatki (wystpuje tutaj co najmniej 1 % polskiej populacji tych gatunkw). Ponadto, w Lesie Tworkowskim ustanowiono stref ochronn bielika. Jak przedstawiono powyej, przedmiotem ochrony OSOP Stawy Wielikt i Las Tworkowski s zasiedlajce stawy populacje lgowe bczka, podgorzaki, perkoza dwuczubego, krakwy, gowienki i rycyka oraz migrujca populacja rycyka. Obszarem warunkujcych wystpowanie tych gatunkw i zapewniajcym waciwy stan ich zachowania s wycznie stawy hodowlane. Na przedmiot ochrony ocenianego obszaru Natura 200 nie bdzie wpywao wypenianie wod w czasie wezbra powodziowych Zbiornika Racibrz oraz zbiornikw retencyjnych. Stawy warunkujce zachowanie siedlisk ptakw nie s w aden sposb zagroone zalewaniem czaszy zbiornika. Oddziaywanie na przedmiot ochrony OSOP Stawy Wielikt i Las Tworkowski nie pojawi si. Nie mona zatem rwnoczenie mwi o wpywie na cele rodowiskowe JCWP w okresie funkcjonowania polderu. W okresie budowy polderu nastpi konieczno przeksztacenia fragmentu jednego ze staww w kompleksie staww Wielikat, w wyniku czego zniszczona zostanie niewielka ilo potencjalnych siedlisk bczka. Ulegn zatem zmianie warunki morfologiczne zbiornika poprzez zmian strefy brzegowej stawu. W kompleksie staww Wielikt brzegi wszystkich zbiornikw wodnych poronite s szuwarami, a cakowita dugo ich linii brzegowej to ok. 33 km. W wyniku likwidacji czci stawu zniszczone zostanie ok 800 metrw linii brzegowej. Jednak bdzie to oddziaywanie okresowe, gdy po wykonaniu zapory ocenia si, i szuwary bd mogy odnowi si na nowo uformowanym fragmencie brzegu. Dodatkowo jako jedno z dziaa minimalizujcych zalecono aby zniszczon skarp brzegow uksztatowa w sposb sprzyjajcy rozwojowi trzcinowisk, przywracajc jej parametry sprzed realizacji inwestycji, w tym zalecono wykonanie nasadzenia trzcin, aby maksymalnie przyspieszy odbudow utraconych trzczinowisk. Ostatecznie zatem warunki morfologiczne stawu zostan odtworzone. Realizacja przedsiwzicia nie ma wpywu na warunki sterowania wodami w stawach Wielikt, gdy te uzalenione s od gospodarki hodowlanej prowadzonej przez odrbny podmiot gospodarczy. Reasumujc stwierdza si, e realizacja oraz funkcjonowanie polderu Racibrz Dolny nie wpynie na stan zachowania przedmiotw ochrony w ostoi ptasiej, co rwnoczenie przekada si na zachowanie waciwego potencjau ekologicznego i dobrego stanu chemicznego JCWP. 5.1.5 Wskazanie rodkw umoliwiajcych osignicie celu rodowiskowego w zakresie stanu/potencjau ekologicznego w jednolitej czci wd rodki umoliwiajce osignicie celu rodowiskowego w odniesieniu do potencjau ekologicznego, wynikajce z realizacji i funkcjonowania suchego zbiornika Racibrz Dolny s nastpujce: Zbiornik ma by eksploatowany jako suchy zbiornik przeciwpowodziowy, podejmujcy prac tylko powyej Qdozw.=1 210 m3/s, a wic wody o czstotliwoci pojawiania si rednio co 20 lat. W okresach pozapowodziowych polder Racibrz Dolny nie bdzie pitrzy wody, i w tym czasie rozwizania techniczne zbiornika zachowaj przepywy w rzekach zblione do naturalnych (swobodny przepyw wd w ciekach przepywajcych przez zapory i czasz polderu), oraz zapewni migracj ryb i ruch rumowiska wleczonego i unoszonego w rzece Odrze. Przejcia (przepywy) ciekw przez korpusy zapr bd w kadym przypadku funkcjonowa grawitacyjnie. Jedynie przez bardzo krtki okres magazynowania wody w polderze przerzut wd maych ciekw bdzie realizowany przy uyciu pompowni. Migracja ryb w Odrze bdzie zapewniona poprzez realizacj w zaporze czoowej przsa eglugowego, zawsze otwartego poza okresem napeniania, a take konstrukcji pozostaych 21

spustw dennych, z ktrych cz te bdzie otwarta, a ktrych dno znajduje si na poziomie dna rzeki. Koryto Odry zostanie przeoone wycznie w rejonie zapory czoowej, na odcinku ok. 300m. Wykluczono ingerencj w koryt Odry, w tym remont istniejcych ubezpiecze brzegowych rzeki na odcinku od mostu drogowego w Krzyanowicach do przekroju rozdzielenia si koryta rzeki na Odr Miejsk i kana napywowy na budowl przelewow. Przebieg koryta na tym odcinku pozostanie bez zmian. Zachowano dotychczasow tras rzeki Psiny w czaszy zbiornika, z jej obecnym ujciem do Odry. Zasilanie koryta Psiny w czaszy polderu umoliwia duy przepust pod zapor lewobrzen. Swobodna migracja ryb w d i gr rzeki Psiny bdzie zapewniona dziki realizacji bezkolizyjnej budowli przelewowo-spustowej, projektowanej jako konstrukcja wyposaona w trzyotworowy przepust o duym wietle kadego z otworw, bez elementw ograniczajcych migracj ryb w gr i d rzeki. Zasilanie Odry wodami Psiny bdzie rwnie zapewnione w okresie napeniania polderu, w zwizku z wykonaniem zastpczego koryta wzdu zapory lewobrzenej z jego ujciem do Odry. Zatem migracja fauny wodnej w Psinie bdzie moliwa przez cay czas. Zachowanie wartociowego ekosystemu stanowicego starorzecze potoku Plinc jest uzalenione od zasilania wod przepywow, tak jak to odbywa si obecnie. Dlatego te zasilanie starorzecza w dowolnym stanowisku zapory czoowej bdzie zrealizowane grawitacyjnym przepustem przez zapor. Ekosystem starorzecza bdzie dodatkowo uzupeniony stawem o powierzchni 3,0ha, o odpowiednio wyprofilowanym dnie i skarpach, z nasadzeniem rolinnoci szuwarowej, tak aby warunki siedliskowe stawu byy zblione do starorzecza. Nowe koryta przeoonych fragmentw ciekw zostan uksztatowane w sposb zbliony do naturalnego. Dotyczy to w szczeglnoci koryta potoku Plinc oraz rzeki Psiny, ktre nie bd umacniane (betonowane). Pozwoli to na wyksztacenie si rolinnoci przywodnej oraz wodnej w korytach, a take spowoduje wyksztacenie si siedlisk odpowiednich dla fauny wodnej. Moliwe bdzie swobodne zachodzenie naturalnych procesw korytotwrczych. W okresach powodziowych polder bdzie pitrzy wod moliwie krtko, zgodnie z obnianiem si fali powodziowej bdzie oprniany. Ma to na celu w pierwszej kolejnoci zachowanie przedmiotw ochrony w obszarze Natura 2000 Las koo Tworkowa. Jednake zarwno krtki i bardzo rzadki okres napeniania polderu, jak i jego funkcjonowanie jako suchego zbiornika w okresie pozapowodziowym, przyczyni si do tego, e nie wystpi proces eutrofizacji oraz proces akumulacji niebezpiecznych zwizkw w osadach dennych. W kompleksie staww Wielikt zostanie zlikwidowana cz jednego stawu wraz z lini brzegow. Przewiduje si zatem, e nowa skarpa brzegowa stawu uksztatowana zostanie w sposb sprzyjajcy rozwojowi trzcinowisk, w tym rwnoczenie zalecono wykonanie nasadzenia trzcin, aby maksymalnie przyspieszy odbudow utraconych siedlisk tego typu. Charakterystyka procedury formalnej w zakresie oceny oddziaywania na rodowisko

5.2

22

Organem waciwym do przeprowadzenia postpowania w sprawie oceny oddziaywania planowanego polderu Racibrz Dolny jest Regionalny Dyrektor Ochrony rodowiska w Katowicach. Budowa polderu Racibrz Dolny kwalifikuje si do rodzaju przedsiwzi wymienionych w 2 ust 1 pkt 33 rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie przedsiwzi mogcych znaczco oddziaywa na rodowisko oraz szczegowych uwarunkowa zwizanych z kwalifikowaniem przedsiwzicia do sporzdzenia raportu o oddziaywaniu na rodowisko [Dz. U. Nr 257 poz. 2573 z pniejszymi zmianami]. Zgodnie z Dyrektyw Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutkw wywieranych przez niektre przedsiwzicia publiczne i prywatne na rodowisko naturalne przedsiwzicie to kwalifikuje si do przedsiwzi wymienionych w zaczniku I. W dniu 24 maja 2010 r. zosta zoony wniosek do Regionalnego Dyrektora Ochrony rodowiska w Katowicach o wydanie decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach. Do wniosku doczono: - raport o oddziaywaniu przedsiwzicia na rodowisko, wykonany w maju 2010 r. przez zesp specjalistw z firmy Hydroprojekt Sp. z o. o. z Warszawy pod redakcj Anny Maksymiuk-Dziuban, - powiadczon przez waciwy organ kopi mapy ewidencyjnej obejmujcej teren, na ktrym bdzie realizowane przedsiwzicie oraz obejmujcej obszar, na ktry bdzie oddziaywa przedsiwzicie, - wypisy z ewidencji gruntw, obejmujce przewidywany teren, na ktrym bdzie realizowane przedsiwzicie oraz obejmujce obszar, na ktry bdzie oddziaywa przedsiwzicie. W dniu 28 maja 2010 r. inwestor (Dyrektor Regionalnego Zarzdu Gospodarki Wodnej w Gliwicach) zoy uzupenienie powyszego wniosku o wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego soectwa Pogrzebie, w gminie Kornowac. Zoone z wnioskiem dokumenty, po ich uzupenieniu, uznano za kompletne i zostao wszczte postpowanie administracyjne, co ogoszono obwieszeniem w dniu 28 maja 2010 r. Obwieszczenie zostao upublicznione zgodnie z przepisami obowizujcego prawa. W dniu 28 maja 2010 r. Regionalny Dyrektor Ochrony rodowiska w Katowicach wystpi do Pastwowego Wojewdzkiego Inspektora Sanitarnego w Katowicach o opini w sprawie realizacji przedsiwzicia polegajcego na budowie zbiornika Racibrz Dolny. Pastwowy Wojewdzki Inspektor Sanitarny w Katowicach w opinii sanitarnej z 23 czerwca 2010 r. uzgodni w zakresie wymaga higienicznych i zdrowotnych rodowiskowe uwarunkowania przedsiwzicia i okreli warunki jego realizacji. Z uwagi na prognozowany zasig oddziaywania zbiornika Racibrz Dolny na obszary Natura 2000 Regionalny Dyrektor Ochrony rodowiska wystpi do Regionalnego Dyrektora Ochrony rodowiska we Wrocawiu pismem z dnia 1 czerwca 2010 r. oraz do Regionalnego Dyrektora Ochrony rodowiska w Opolu pismem z dnia 1 lipca 2010 r. z prob o zapoznanie si z raportem oddziaywania na rodowisko zbiornika Racibrz Dolny. W odpowiedzi Regionalny Dyrektor Ochrony rodowiska we Wrocawiu (pismo z 28 czerwca 2010 r.) oraz Regionalny Dyrektor Ochrony rodowiska w Opolu (pismo z 5 lipca 2010 r.) uznali, e realizacja przedsiwzicia zgodnie z wariantem preferowanym przez inwestora nie bdzie negatywnie oddziaywa na obszary Natura 2000. W dniu 14 czerwca 2010 r. do Regionalnej Dyrekcji Ochrony rodowiska w Katowicach wpyn wniosek fundacji WWF Polska wiatowy Fundusz na Rzecz Przyrody o dopuszczenie 23

jej na prawach strony do udziau w toczcym si postpowaniu. Wniosek zosta rozpatrzony pozytywnie. W dniu 19 lipca 2010 r. wpyno do Regionalnej Dyrekcji Ochrony rodowiska w Katowicach pismo z dnia 16 lipca 2010 r. fundacji WWF Polska wiatowy Fundusz na Rzecz Przyrody, w ktrym przedstawiono uwagi do raportu oddziaywania na rodowisko. W zwizku z uwagami zgoszonymi przez WWF Polska Regionalny Dyrektor Ochrony rodowiska w Katowicach wezwa inwestora pismem z dnia 21 lipca 2010 r. do ustosunkowania si do problemw poruszanych przez WWF Polska. Ponadto uwagi te zostay przesane do Regionalnego Dyrektora Ochrony rodowiska we Wrocawiu z prob o ustosunkowanie si do nich. Dyrektor Regionalnego Zarzdu Gospodarki Wodnej w Gliwicach pismem z dnia 22 lipca 2010 r. i pismem z dnia 10 sierpnia 2010 r. zoy wyjanienia odnonie uwag WWF Polska. Ponadto Regionalny Dyrektor Ochrony rodowiska we Wrocawiu pismem z dnia 9 sierpnia odnis si do uwag fundacji WWF Polska. W dniu 7 wrzenia 2010 r. Regionalny Dyrektor Ochrony rodowiska wyda decyzj o rodowiskowych uwarunkowaniach dla przedsiwzicia Zbiornik przeciwpowodziowy Racibrz Dolny na rzece Odrze w wojewdztwie lskim (polder) ustalajc jednoczenie: warunki wykorzystania terenu w fazie realizacji i eksploatacji, ze szczeglnym uwzgldnieniem koniecznoci ochrony cennych wartoci przyrodniczych, zasobw naturalnych i zabytkw oraz ograniczania uciliwoci dla terenw ssiednich, wymagania dotyczce ochrony rodowiska konieczne do uwzgldnienia w dokumentacji wymaganej do wydania decyzji, o ktrej mowa w art. 72 ust. 1 ustawy z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko [Dz.U. z 2008 r., nr 199, poz. 1227 z pniejszymi zmianami], zakres obowizkw koniecznych do zapobiegania i ograniczania oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko, zakres monitoringu oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko. W ramach przeprowadzonego postpowania w sprawie oceny oddziaywania na rodowisko nie stwierdzono, aby realizacja projektu pocigaa za sob nowe modyfi-kacje fizycznych charakterystyk czci wd powierzchniowych lub zmiany poziomu czci wd podziemnych, ktre to zmiany mogyby skutkowa nieosigniciem dobrego stanu wd podziemnych, dobrego stanu ekologicznego, lub tam gdzie jest to waciwe dobrego potencjau ekologicznego lub skutkujce niezapobiegniciem pogorszeniu stanu czci wd powierzchniowych lub podziemnych. Zatem brak jest podstaw do zastosowania art. 4(7) Ramowej Dyrektywy Wodnej. Od decyzji tej odwoa si WWF Oddzia Wrocaw. W dniu 14 padziernika 2010 r. odwoanie zostao przekazane do rozpatrzenia organowi drugiej instancji tj. Generalnemu Dyrektorowi Ochrony rodowiska w Warszawie. Postpowanie odwoawcze w sprawie budowy suchego zbiornika przeciwpowodzio-wego Racibrz Dolny na rzece Odrze Generalny Dyrektor Ochrony rodowiska zakoczy 30.06.2011 r. wydaniem decyzji znak: DOO-oa.4204.1.2011 nakadajc obowizek ponow-nego przeprowadzenia oceny oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko w ramach postpowania 24

w sprawie wydania decyzji o pozwoleniu na realizacj inwestycji przeciw-powodziowej. Decyzja o rodowiskowych uwarunkowaniach wydana przez Regionalnego Dyrektora Ochrony rodowiska w Katowicach zostaa w istotny sposb zmieniona, w wielu zobowizaniach naoonych na inwestora, przez Generalnego Dyrektora Ochrony rodo-wiska. W rozdziaach I.2 i I.3 zaskaronej przez WWF decyzji, Generalny Dyrektor Ochrony rodowiska uchyli cakowicie 7 postanowie, ktre dotyczyy: w trzech przypadkach ogranicze zwizanych z eksploatacj kruszyw, w jednym przypadku koniecznoci wykonywania dziaa zwizanych z minimalizacj negatywnych skutkw zniszczenia czci miejsc rozrodu nietoperzy, w dwch przypadkach obowizku koszenia k, w jednym przypadku kontrolowanego nawadniania fragmentu obszaru Natura 2000 Grdy w Dolinie Odry. Ponadto ulegy zmianie postanowienia zawarte w 5 punktach wczeniejszej decyzji, z czego w czterech przypadkach wyczono dziaalno zwizan z eksploatacj kruszyw, ktra to dziaalno prowadzona jest przez inne podmioty gospodarcze ni inwestor suchego zbiornika tj. RZGW Gliwice, oraz w jednym przypadku uchylono zapis o dziaaniach minimalizujcych zwizanych z odtworzeniem drzewostanu usuwanego w zwizku z wycinkami, ktre bd prowadzone na trasie przebiegu zapr bocznych i zapory czoowej. W zasadniczy sposb zmieniona zostaa tre rozdziau II decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach wydanej przez Regionalnego Dyrektora Ochrony rodowiska w Katowicach okrelajca wymagania w zakresie zapobiegania, ograniczania oraz monitorowania oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko. Istot tej zmiany jest uchylenie zobowiza zawartych w rozdziaach II.1 do II.3 wymienionej decyzji, w tym dotyczcych zakresu monitorowania oddziaywa na rodowisko, obejmujcego teren caego odcinka doliny rzeki Odry poczwszy od zapory czoowej suchego zbiornika Racibrz Dolny do Wrocawia. W decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony rodowiska okrelono obowizek wykonania kompensacji przyrodniczej, ktra wynika z przepisw prawa krajowego , i dotyczy gwnie nasadzenia drzew i krzeww w ekwiwalentnej iloci +10% drzew i krzeww przewidzianych do wycicia na trasie planowanych zapr bocznych i zapory czoowej. Naley jednak zauway, i jest to wyraz innej interpretacji dziaa okrelonych wczeniej w decyzji Regionalnego Dyrektora Ochrony rodowiska w Katowicach, jako dziaania minimalizujce. Istotne, dodatkowe warunki wynikajce z decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony rodowiska to zobowizanie do: prowadzenia specjalistycznego nadzoru przyrodniczego na etapie realizacji przedsiwzicia, dokonywanie w cyklach 5-letnich, poczwszy od oddania obiektu do uytkowania, oceny wystpowania i stanu zachowania: siedlisk przyrodniczych, populacji gatunkw zwierzt, grzybw i rolin oraz przedmiotw ochrony obszarw Natura 2000.

Kluczowe znaczenie dla dalszego postpowania administracyjnego ma zmiana brzmienia rozdziau III decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach zaskaronej przez WWF, w wyniku ktrej to zmiany naoony zosta obowizek ponownego przeprowadzenia oceny oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko w ramach postpowania w sprawie wydania decyzji o pozwoleniu na realizacj inwestycji przeciwpowodziowej zgodnie z art. 72, ust.1, pkt 18 ustawy z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa 25

w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko [Dz.U. nr 199, poz. 1227 z pniejszymi zmianami] Ponadto w decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony rodowiska sformuowano wymagania co do zakresu ponownej oceny polegajce na: doprecyzowaniu skali oddziaywania na obszar specjalnej ochrony ptakw Stawy Wielikt i Las Tworkowski wraz z okreleniem dziaa o charakterze minimalizacyjnym i kompensacyjnym, w odniesieniu do niego, o ile bd wymagane, doprecyzowaniu skali oddziaywania na obszar majcy znaczenie dla Wsplnoty Las koo Tworkowa wraz z okreleniem dziaa o charakterze minimalizacyjnym i kompensacyjnym, w odniesieniu do niego, o ile bd wymagane, wskazaniu niezbdnego czasu prowadzenia monitoringu wskazanego w punkcie II.2.2 decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony rodowiska, doprecyzowaniu dziaa kompensacyjnych wskazanych w punkcie II.4.a decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony rodowiska poprzez wskazanie zbiornikw wodnych na terenie czaszy polderu, w obrbie ktrych maj zosta zastosowane nasadzenia i okrelenie ich iloci i skadu gatunkowego, dla kadego ze zbiornikw, doprecyzowaniu dziaa kompensacyjnych wskazanych w punkcie II.4.b decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony rodowiska poprzez wskazanie dokadnej lokalizacji stawu wraz z okreleniem warunkw technicznych, ktre winny by spenione, by staw mg peni swoje funkcje, przeprowadzeniu oceny potencjalnych oddziaywa skumulowanych, jakie mog powsta w wyniku budowy i funkcjonowania polderu Racibrz Dolny oraz planowanych waw przeciwpowodziowych.

Zakres ponownego raportu okrelono w w/w decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony rodowiska z dnia 30 czerwca 2011 r. znak: DOOS-oa.4204.1.2011 oraz uwzgldniajc wymagania wynikajce z art. 67 ustawy z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz oocenach oddziaywania na rodowisko [Dz.U. nr 199, poz. 1227 z pniejszymi zmianami], zgodnie z ktrymi raport powinien zawiera: informacje, o ktrych mowa w art. 66, okrelone ze szczegowoci i dokadnoci odpowiednio do posiadanych danych wynikajcych z projektu budowlanego i innych informacji wynikajcych po wydaniu decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach i decyzjach, o ktrych mowa w art. 72 ust.1 pkt 2-9 i 11-13, jeeli byy ju do danego przedsiwzicia wydane, okrela stopie i sposb uwzgldniania wymaga dotyczcych ochrony rodowiska, zawartych w decyzjach o rodowiskowych uwarunkowaniach i decyzjach, o ktrych mowa w art. 72, ust.1 pkt 2-9 i 11-13, jeeli byy ju dla danego przedsiwzicia wydane.

Analizy rodowiskowe przeprowadzone w ramach ponownej oceny oddziaywania na rodo-wisko, sporzdzanej na etapie przygotowania wniosku o wydanie przez Wojewod lskiego decyzji o pozwoleniu na realizacj inwestycji przeciwpowodziowej, ktrych podstaw stanowiy: - projekt budowlany przedsiwzicia okrelajcy bardzo szczegowo sposb rozwiza projektowych, przestrzenny zasig usytuowania poszczeglnych budowli, czas utrzymywania maksymalnych pitrze w zbiorniku i inne niezbdne informacje, - ekspertyzy fitosocjologiczne charakteryzujce tendencje rozwojowe siedlisk w obsza-rze Lasu koo Tworkowa, 26

- wyniki monitoringu ornitologicznego na terenie Staww Wielikt i Lasu Tworkows-kiego udostpnione przez Generaln Dyrekcj Ochrony rodowiska , - wyniki monitoringu ornitologicznego i chiropterologicznego prowadzonego przez Kon-sultanta na zlecenie Regionalnego Zarzdu Gospodarki Wodnej w Gliwicach upowaniaj na sformuowanie poniszych zalece i wnioskw: a/ Rozwizania projektowe zawarte w projekcie budowlanym przedsiwzicia pozwalaj na zachowanie koryta rzeki Odry i jej dopyww w stanie istniejcym, a usytuowanie zapr bocznych (prawobrzenej i lewobrzenej) w bezporednim ssiedztwie naturalnych zboczy doliny oddaje do dyspozycji rzeki cae naturalnie uksztatowane dno doliny. Zatem zapis zawarty w kolumnie Uzasadnienie derogacji zacznika nr 2 Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry, w pozycji PLRW600019117159 nie znajduje uzasadnienia i zaleca si usunicie z tego uzasadnienia inwestycji pn. zbiornik przeciwpowodziowy Racibrz Dolny (Polder). Dodatkowe ekspertyzy fitosocjologiczne, oraz wyniki bada terenowych przeprowadzonych w trakcie opracowywania raportu oceny oddziaywania na rodowisko w ramach postpowania ponownego, jak te informacje zawarte w projekcie budowlanym a dotyczce dugoci okresu czasu utrzymania w zbiorniku maksymalnych pitrze wd powodziowych (3-4 doby) pozwalaj stwierdzi, e przedsiwzicie nie bdzie miao negatywnego wpywu na utrzymanie waciwego stanu ochrony siedlisk w Lesie koo Tworkowa Dodatkowe (archiwalne) wyniki obserwacji ornitologicznych z ostatnich lat, jak te dotychczasowe wyniki prowadzonego aktualnie monitoringu ornitologicznego pozwa-laj stwierdzi, e przedsiwzicie nie bdzie miao wpywu na utrzymanie waciwego stanu obszaru Natura 2000 Stawy Wielikt i Las Tworkowski W ramach ponownego postpowania w sprawie oceny oddziaywania na rodowisko nie zidentyfikowano negatywnego, skumulowanego oddziaywania na cele ochrony wd i obszary chronione okrelone w art.4 ust.1 Ramowej Dyrektywy Wodnej Suchy zbiornika Racibrz Dolny (Polder) jest przedsiwziciem komplementarnym w odniesieniu do pozostaych zada przewidzianych do realizacji w ramach Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej Doliny Odry na terenie Wrocawskiego Wza Wodnego a podstawowym zaoeniem tego projektu jest skumulowany pozytywny efekt ochrony przeciwpowodziowej. Wnioski Projekt pt Budowa zbiornika przeciwpowodziowego Racibrz Dolny na rzece Odrze stanowi element Programu dla Odry 2006, ktry uwzgldniono w Planie gospoda-rowania wodami na obszarze dorzecza Odry (PGWDO). W PGWDO uwzgldniono rwnie takie dokumenty jak Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko oraz Projekt Polityki Wodnej Pastwa do roku 2030, w ktrych przedsiwzicia Programu dla Odry 2006 zostay wskazane jako jedne z gwnych strategicznych dziaa sucych poprawie bezpieczestwa powodziowego. 27

b/

c/

d/

e/

6. 1.

Wszystkie wymienione dokumenty zostay poddane strategicznej ocenie oddziaywania na rodowisko 2. W wyniku przeprowadzonej, na etapie wydawania decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach, oceny oddziaywania planowanego przedsiwzicia na rodowisko okrelono warunki realizacji i eksploatacji, a w szczeglnoci wskazano wariant eksploatacji zbiornika, uwzgldniajcy wymagania zwizane z ochron obszarw Natura 2000 zarwno ssiadujcych bezporednio z lokalizacja zbiornika, jak te znajdujcych si w dolinie rzeki Odry poniej zapory czoowej zbiornika a do Wrocawia Zgodnie z Planem gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry [zacznik nr 2 Charakterystyka jednolitych czci wd rzecznych] lokalizacja zbiornika pooona jest na odcinku JCWP o nazwie Odra od wypywu ze zbiornika Polder Bukw do Kanau Gliwickiego symbol: PLRW600019117159 kwalifikowanym, jako silnie zmieniona cz wd i zej ocenie stanu. Odcinek ten jest zagroony osigniciem dobrego stanu do 2015r. Dla JCWP o symbolu PLRW600019117159, dla silnie zmienionych czci wd, jako cel rodowiskowy ustalono osignicie co najmniej dobrego potencjau ekologicznego oraz utrzymanie co najmniej dobrego stanu chemicznego. Zgodnie z informacjami zawartymi w raporcie oddziaywania na rodowisko sporzdza-nym dla potrzeb uzyskania decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach, w wydanej decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach, jak te w kolejnym raporcie oddziaywania na rodowisko sporzdzonym dla potrzeb kolejnego etapu postpowania, zwizanego z uzyskaniem decyzji o pozwoleniu na realizacj inwestycji wskazuje si, i realizacja projektu nie spowoduje nowych zmian, w charakterystyce fizycznej wd powierzchniowych lub zmian poziomu wd podziemnych, dobrego stanu ekologicznego i dobrego potencjau ekologicznego lub spowoduje brak zapobiegania pogarszaniu si stanu czci wd powierzchniowych czy podziemnych Przeprowadzona analiza pozwala stwierdzi, i realizacja projektu nie narusza celw rodowiskowych , nie powoduje pogorszenia potencjau wd, oraz nie powoduje przerwania cigoci morfologicznej cieku. Realizacja projektu jest bezporednio zwizana z nadrzdnym interesem publicznym i ma zasadnicze znaczenie dla ochrony zdrowia, ycia i bezpieczestwa ludzi. W konstatacji naley stwierdzi, i przedsiwzicie jest zgodne z Ramow Dyrektyw Wodn i nie na-ruszy ram wsplnotowego dziaania w zakresie polityki wodnej Unii Europejskiej.

3.

4.

5.

6.

28