Professional Documents
Culture Documents
TEMATY WICZE
1. Podzespoy i pomiary elektroniczne. 2. Przetwarzanie sygnaw. 3. Falowe wasnoci wiata. 4. Formy przewodnictwa elektrycznego. 5. Rentgenografia. 6. Spektroskopia optyczna 8. Oddziaywanie promieniowania rentgenowskiego z materi. 9. Magnetyczny rezonans jdrowy
Sprawozdanie z wiczenia 1:
(1)
Pomiar natenia prdu i napicia oraz oporu wewntrznego baterii. Pomiar SEM baterii paskiej E = .................... V Zestaw obwd wedug schematu uywajc opornika wskazanego przez asystenta
Zmierz napicie na oporze. Uzew = .................... V Ustaw miernik na pomiar natenia prdu i zmierz natenie prdu pyncego w obwodzie:
R =
U zew , I
R=....................
SEM jest rwne sumie spadkw napi na oporze zewntrznym (R) i oporze wewntrznym (Rw) baterii E = R I + Rw I
1
R w I = E - RI
Rw =
E - R I
Rw = ....................
(2)
Pomiar oporu omomierzem.
Przed pomiarem odcz miernik od poprzedniego obwodu. Zmierz warto oporu opornika R stosowanego w punkcie (1) uywajc przyrzdu ustawionego jako omomierz. Czy uzyskae t sam warto ? R' = ..................... Zmierz oporno swego ciaa pomidzy lew i praw doni: Rsuche = .................... Zwil donie wod i ponw pomiar: Rmokre = .................... Zmierz wartoci oporu opornikw otrzymanych od asystenta R1 = .................... R2 = .................... R3 = .................... czenie oporw 1. Pocz R1 , R2 i R3 szeregowo i zmierz opr tego ukadu Rzast = .................... Porwnaj z wartoci obliczon ze wzoru: Rzast = R1 + R2 + R3 Robl = .................... 2. Pocz R1 i R2 rwnolegle i zmierz opr tego ukadu Rzast = .................... Porwnaj z wartoci obliczon ze wzoru:
1 R zast = 1 1 + R1 R2
Robl = ....................
(3)
Pomiar pojemnoci
Przed kadym pomiarem kondensator naley rozadowa ( zewrze kocwki przewodem ). Dla dwch kondensatorw wskazanych przez asystenta zbadaj jak zachowuj si przy prbie pomiaru ich opornoci. Odcz przewody pomiaru opornoci a podcz przewd do pomiaru pojemnoci. Rozaduj wszystkie kondensatory. 1. Zmierz pojemno kondensatorw otrzymanych przez asystenta C1 = .................... C2 = .................... C3 = .................... C4 = .................... W przypadku kondensatora ............ sprbuj ustali jego pojemno czc szeregowo z innym............., ktrego pojemno uda si zmierzy.
Pocz rwnolegle .......... i ............ i zmierz ich wypadkow pojemno. Czm = .................... Pojemno obliczona ze wzoru: .................................................. Cobl = ....................
(4)
Wyznaczanie wzgldnej przenikalnoci kondensatora paskiego ( r )
C = r S d
wzr stosowany w obliczeniach:
r =
d S C
= 8.85410-12 C/V m = = =
r =
(5)
Pomiar indukcyjnoci
Przecz miernik na pomiar indukcyjnoci. Zmierz indukcyjno cewek wskazanych przez asystenta L1 = .................... L2 = .................... Sprawd, jak na indukcyjno cewki ........... wpywa umieszczenie w niej drutu stalowego ..................................................................................................................................................... Sprbuj dowiadczalnie wyznaczy prawa czenia cewek. Lrwn = .................... Lszer = ....................
(6)
Wyznaczanie charakterystyki opornikw suwakowych
Wyznaczy zaleno oporu R od pooenia suwaka x dla opornikw A i B. Opornik A x [cm] R [k] Opornik B x [cm] ln x R [k]
Sporzdzi wykres zalenoci R = f(x) dla opornikw A i B. Dla drugiego wykona rwnie wykres R = f(ln x).
(7)
Wyznaczanie staej szybkoci stygnicia ( )
Przeczy przyrzd na pomiar temperatury. Termopar umieci w zlewce. Zmierzy temperatur i zanotowa jej warto: To = .................. Do zlewki nala gorcej wody; odczyta temperatur ( po ustabilizowaniu si wskaza ). Wczy stoper. Notowa czas i temperatur pocztkowo co 30 sekund, potem co 1 , 2 minuty ( stosownie do szybkoci spadku temperatury ). Wyniki zestawi w tabeli i nanie na wykresy: 1) T = f ( t ) na papierze milimetrowym, 2) T = f ( t ) na papierze pologarytmicznym (lub
ln T = f(t) na papierze milimetrowym).
t
0
T
Tmax =
T = T - To
ln T
T = T e Po zlogarytmowaniu
ln T = ln T - t
ln T zaley liniowo od czasu
a = tg = -
ln T ln To ln T(1) ln T(2)
P1 (t1 , ln T1 )
P2 (t 2 , ln T2 )
t(1)
t(2)
tg =
t [min] 1 2
ln T
tg =
= ...........................min-1
(8)
Wyznaczanie siy elektromotorycznej rnych rde SEM
SEM [V] 0
SEM [mV]
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
Sprawozdanie z wiczenia 2
PRZETWARZANIE SYGNAW
Ocena:
Zaliczenie:
1 = ....................... Hz
rdo
T [ms]
[Hz]
(oscyloskop)
[Hz]
(komputer)
[Hz] =
dwik ...........
c) Zarejestruj sygnay akustyczne odpowiadajce samogoskom ('a e o u i y') wymawianym przez kolejne osoby. Wyznacz okresy i oblicz czstotliwoci otrzymanych przebiegw. Naszkicuj przebiegi odpowiadajce samogoskom 'a u i'.
20
Przebiegi samogosek
'a'
Widma
'u'
'i'
21
Imi
Samogoska
T [ms]
[Hz] (oscyloskop)
[Hz] (komputer)
2. Transformata Fouriera
a) Podcz mikrofon do karty dwikowej komputera. Zarejestruj dwiki, ktre badae przy pomocy oscyloskopu. Przed zapisaniem nagrania wybierz z niego fragment o jednolitym brzmieniu. b) Uruchom program do analizy Fouriera i otwrz zarejestrowane nagrania. Wyznacz czstotliwoci podstawowe badanych sygnaw, oblicz ich okresy i porwnaj z wartociami otrzymanymi przy pomocy oscyloskopu. Przerysuj widma samogosek 'a u i' obok ich przebiegw. Czy patrzc na cig par [przebieg,widmo] dostrzegasz pewne prawidowoci? c) Poeksperymentuj troch. Zarejestruj dwiki bardzo niskie i bardzo wysokie, czyste i zoone. Dokonaj syntezy dwch najsilniejszych skadowych harmonicznych wybranych samogosek. Zobacz, jak wygldaj widma tych samych samogosek u poszczeglnych osb.
22
23
Sprawozdanie z wiczenia 3
Data: Asystent:
Ocena:
Zaliczenie:
Pooenie [mm]
24
25
26
27
2. Wyniki pomiarw natenia wiata w obrazie dyfrakcyjnym wskiej szczeliny lub cienkiego drutu.
Pooenie [mm]
Pooenie [mm]
Pooenie [mm]
28
29
30
31
[mm]
r2 =
[mm] [nm].
rr =
[mm]
[rad],
3.832
4. Siatka dyfrakcyjna i dwuwymiarowy "kryszta". Na przeroczu znajduje si regularny ukad plamek, uoonych podobnie jak atom w krysztale. Celem wiczenia jest ustalenie struktury i orientacji tego krysztau. Przymocuj kartk papieru do ekranu. Zaznacz, a nastpnie zmierz odlegoci rodkw plamek dyfrakcyjnych (x). Zmierz odlego ekranu od obiektu (l):
l =
[mm]
[nm]
Potraktuj kryszta jako zbir naoonych na siebie siatek dyfrakcyjnych. Widoczne plamki odpowiadaj maksimom dyfrakcyjnym. Oblicz kty ugicia dla tych maksimw, a nastpnie odlegoci midzy rzdami "atomw". Przesunicie x [mm] 1. 2. Kt = x [rad] l d=
[m]
3.
32
33
Sprawozdanie z wiczenia 4:
T [K]
1 K 1 T
[ ]
przewodnik metaliczny
pprzewodnik
r-r KCl
R []
zmierzone
L [S]
obliczone
R []
zmierzone
L [S]
obliczone
L [mS]
zmierzone
34
T [K]
1 K 1 T
[ ]
przewodnik metaliczny
pprzewodnik
r-r KCl
R []
zmierzone
L [S]
obliczone
R []
zmierzone
L [S]
obliczone
L [mS]
zmierzone
35
T [K]
1 K 1 T
[ ]
przewodnik metaliczny
pprzewodnik
r-r KCl
R []
zmierzone
L [S]
obliczone
R []
zmierzone
L [S]
obliczone
L [mS]
zmierzone
36
T [K]
1 K 1 T
[ ]
przewodnik metaliczny
pprzewodnik
r-r KCl
R []
zmierzone
L [S]
obliczone
R []
zmierzone
L [S]
obliczone
L [mS]
zmierzone
ln L = -
E 1 + ln L 2k T
pasmem przewodnictwa). Wynik wyrazi w eV (1eV = 1,60219 1019 J). Staa Boltzmanna: k = 1.38062210-23 J/K.
37
1 ln L = f T ln L = E 1 + ln 2k T
a = tg = -
E 2k
E = - 2 a k
a = tg =
ln L ln Lo ln L(1)
1 P1 T , ln L1 1
ln L(2)
1 P2 T , ln L2 2
1 T1
1 T2
1 T
T [K]
1 2
1 [K-1] T
L [S]
ln L
a = tg =
Obliczenia:
E =
E = .....................eV
38
II. Nadprzewodnictwo.
39
T [oC]
T [K]
U [mV]
R []
R = f ( T ) przedstawi na wykresie.
Tp.f. (kr.) [K] [C]
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
Sprawozdanie do wiczenia 5
RENTGENOGRAFIA
Ocena:
Zaliczenie:
1 Obrazy Lauego
Zamocuj bon rentgenowsk na podstawce do filmw znajdujcej si na czarnej plastikowej szynie. Za na kolimator przeson z otworem o rednicy 1 mm i przymocuj do niej monokryszta. W plastikow szyn do komory pomiarowej. Przesuwajc po szynie podstawk z bon ustaw j w zadanej przez asystenta odlegoci wzgldem kolimatora. Zamknij komor i wcz zasilanie aparatu. Ustaw napicie anodowe U = 35 kV i prd anodowy I = 1 mA oraz = 0. Wprowad czas nawietlania (t) podany przez asystenta. Wcz przycisk SCAN. Po zakoczeniu nawietlania wywoaj, utrwal i wypucz bon wedug wskazwek asystenta. Naszkicuj uzyskany obraz. Ustal rodzaj symetrii widzianego obrazu.
53
b) Powtrz pomiary dla kilku innych napi anodowych podanych przez asystenta. Dla kadego z pomiarw oblicz krtkofalow granic promieniowania. Korzystajc z widma okrel kt obserwacji granicy krtkofalowej, a nastpnie korzystajc ze wzoru Bragga wyznacz odlego pomidzy paszczyznami krystalicznymi monochromatora. Oblicz warto redni ze wszystkich pomiarw.
dr =
c) [Zadanie domowe]
dobl =
Na widmie okrel kty ............ i ............. (kty obserwacji linii promieniowania charakterystycznego K i K). Korzystajc ponownie ze wzoru Bragga oblicz dugoci fal linii charakterystycznych (w pikometrach) oraz odpowiadajce im wartoci energii (w femtodulach [10-15J] pamitajc e d jest w pikometrach [* 10-12]). We wzorach jako odlego pomidzy paszczyznami wstaw podan przez asystenta warto dobl. Docz obliczenia podajc ich wyniki z dokadnoci do 4 miejsc po przecinku. Nastpnie przelicz dule na elektronowolty, podajc wynik z dokadnoci do 1 elektronowolta. Korzystajc z doczonych tablic energii promieniowania charakterystycznego pierwiastkw dokonaj identyfikacji materiau anody. Korzystajc z ukadu okresowego pierwiastkw sprawd, czy wskazany przez Ciebie materia spenia wymagania stawiane anodzie (wysoka temperatura topnienia i dobre przewodnictwo cieplne). Porwnaj materia pod wzgldem badanych wasnoci fizycznych z pierwiastkami ssiadujcymi w ukadzie okresowym.
3 Przewietlenie
Zdejmij monokryszta, przyson i kolimator. Do podstawki przymocuj obiekt otrzymany od asystenta. Przygotuj ekran fluorescencyjny do obserwacji. Wcz wysokie napicie i obejrzyj uzyskany obraz. Zanotuj spostrzeenia i docz szkic. Zbadaj wpyw napicia i prdu anodowego na uzyskany obraz.
54
E [J] =
hc
E [eV] =
E [ J ] = e
E [J] =
hc
E [eV] =
E [ J ] e
Pozostae obliczenia:
Zgodno jednostek:
55
56
Energie promieniowania charakterystycznego podane w elektronowoltach. rdo: X-Ray Data Booklet http://xdb.lbl.gov
57
Sprawozdanie z wiczenia 6
SPEKTROSKOPIA OPTYCZNA
Data: Asystent:
Ocena:
Zaliczenie:
1. prek
kt obserwacji przejcie
czerwony czerwony
3 3S2 3P 3 1D2 1P 3 3D2 3P 4 1S2 1P 3 1P2 1S 4 1D2 1P 4 3S2 3P He II 4 3D2 3P 5 1D2 1P 5 3D2 3P
ty
600
587,6
10 100 20
niebieski
34 36
471,3 468,6
625 10 150
58
59
60
2.
3. Obejrzyj pasmowe widmo emisyjne wietlwki, i widmo absorpcyjne chlorofilu. Okrel granice zakresw absorpcji chlorofilu i jego maksimum absorpcyjne dla barwy czerwonej. 2 nieb =
2 nieb =
1 czerw = 2 czerw =
1 czerw =
2 czerw =
max abs =
1 czerw + 2 czerw
2
61
Sprawozdanie z wiczenia 8:
1 Filtracja promieniowania
Wykonaj pomiar widma promieniowania z filtrem otrzymanym od asystenta. Otwrz w jednym pliku widmo zarejestrowane z filtrem oraz widmo bez filtra. Wybierz zakadk Transmission. Na widmie absorpcyjnym odczytaj kt obserwacji krawdzi absorpcji K. Oblicz energi odpowiadajc pooeniu krawdzi. Przerysuj widma oraz wykres absorpcji. Korzystajc z tablic na dostepnych na stronie http://xdb.lbl.gov dokonaj identyfikacji materiau filtra (wkazwka: Electron Binding Energies). kt obserwacji krawdzi absorpcji: ......................
=
E[J] = E[eV] = materia: ........................
62
2 Przenikliwo promieniowania
Usu z goniometru podstawk na kryszta. Do wnki aparatu wstaw plastikow szyn. Ustaw detektor na wprost kolimatora (kt 0). Zaprogramuj aparat na pomiar czasowy bez zmiany kta wedug wskaza podanych przez asystenta. Uruchom program przyciskiem SCAN. Po zakoczeniu pomiaru wcinij przycisk REPLAY i odczytaj redni warto natenia padajcego promieniowania. Do plastikowej podstawki przymocuj absorbent. Wykonaj pomiary natenia przechodzcego promieniowania dla rnych gruboci absorbentu. Dla kadej gruboci oblicz transmisj i liniowy wspczynnik osabienia wizki. Na papierze milimetrowym sporzd wykres zalenoci ln ( J / J 0 )( x ) dla przypadku 2b. Oblicz redni warto liniowego oraz masowego wspczynnika osabienia materiau.
a)
= ........................ [g/cm 3 ]
I = ......................... mA J 0 = .......................... [1/s]
d[mm] 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
J [1/s]
ln( J / J 0 )
[ mm 1 ]
r = ......................... [ cm 1 ]
= ........................ [ cm 2 / g ]
63
b)
= ........................ [g/cm 3 ]
I = ......................... mA
J 0 = .......................... [1/s]
d[mm] 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
J [1/s]
ln( J / J 0 )
[ mm 1 ]
r = ......................... [ cm 1 ]
= ........................ [ cm 2 / g ]
64
65
66
= ........................ [g/cm 3 ]
I = ......................... mA
J 0 = .......................... [1/s]
d[mm] 1 2 3 4 5
J [1/s]
ln( J / J 0 )
[ mm 1 ]
r = ......................... [ cm 1 ]
= ........................ [ cm 2 / g ]
Wnioski:
67
3 Dozymetria
Odczytaj z dozymetru warto ta promieniowania. Nastpnie przymocuj go do podstawki i umie we wnce pomiarowej. Ustaw zadane przez asystenta parametry pracy aparatu. Wykonaj pomiar mocy dawki w funkcji odlegoci od rda promieniowania. Sporzd wykres logarytmu mocy dawki w funkcji odlegoci od rda.
odlego [cm]
log 2 Dt
68
69
70
U[kV]
liczba zlicze
I[mA]
liczba zlicze
71
72
73
74
Sprawozdanie z wiczenia 9
Ocena:
Zaliczenie:
Pocz elementy obwodu zgodnie ze schematem. Po sprawdzeniu przez prowadzcego poprawnoci pocze wcz poszczeglne urzdzenia: oscyloskop, zasilacz, generator NMR. Ustaw warto natenia prdu na 4A. Ustaw generator sygnau o czstotliwoci radiowej na warto 20 MHz. Dobierz amplitud tego sygnau nieco powyej punktu, w ktrym lampka kontrolna zaczyna przygasa. Delikatnie w do komory pomiarowej prbk wskazan przez asystenta. Powoli zmniejszaj czstotliwo zwikszajc w razie potrzeby amplitud. Obserwuj ekran oscyloskopu, a do pojawienia si sygnau NMR. Doprowad do rwnomiernego rozmieszczenia szpilek sygnau. Odczytaj czstotliwo sygnau radiowego = ............................ MHz i natenie prdu
I=......................................A w obwodzie elektromagnesu. Wyznacz z wykresu indukcj pola
75
Zaleno pola magnetycznego w komorze pomiarowej NMR od natenia prdu pyncego przez elektromagnes. 0.51 0.50 0.49 0.48 0.47 0.46 B [T] 0.45 0.44 0.43 0.42 0.41 0.40 0.39 0.38 2.9 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 4.0 I [A] 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6
Wspczynnik yromagnetyczny wyznacz z zalenoci E = mhB . m oznacza zmian liczby kwantowej m. Dla spinu
1 2
= ................................ ...........
Na podstawie tabeli 1 ustal od jdra jakiego pierwiastka pochodzi sygna. Tabela 1. Jdro Spin Wspczynnik yromagnetyczny T 1 s 1 1 1/2 2,6752 10 8 1H
14 7 19 9
23 11 31 15
N F Na
P
1 1/2 3/2
1/2
1,9325 10 7
2.5167 10 8
7,0762 10 7
1,0829 10 8
76
Porwnaj ksztat sygnau NMR wodoru dla PCV, cieczy, kawakw rolin (odyga zielna i zdrewniaa).
Oblicz teoretyczne wartoci stenia jder wodoru dla substancji wymienionych w tabeli 3: Sposb obliczenia stenia H: jednostkowa objto (np. 1 cm3) substancji ma mas i zawiera M moli zwizku chemicznego. Mnoc to przez liczb atomw wodoru w czsteczce zwizku otrzymasz stenie atomw wodoru (w mol/cm3). Zidentyfikuj poszczeglne prbki, zakadajc e sygna NMR jest tym wikszy im wiksza zawarto wodoru. Po zweryfikowaniu poprawnoci identyfikacji sporzd wykres zalenoci midzy steniem wodoru a sygnaem NMR.
77
Tabela 3. Nazwa
Wzr
Liczba atomw H n
aceton etanol gliceryna metanol kwas octowy octan etylu olej parafinowy oktanol toluen CH3OD CD3OH woda CF3COOH
Stenie H Gsto [g/cm3] n [mol/cm3] M 0.786 0.800 1.261 0.791 1.049 0.895 0.875 0.826 0.867 0.810 0.824 0.995 1.489
78