Jacek Walczyski

LEGENDA I RZECZYWISTO O YCIU KARIERZE I MIERCI

ELVISA PRESLEYA

ROZDZIA V

MIDAS XX WIEKU TOM PARKER

Tom Parker to persona ze wszechmiar zasugujca na osobn biografi. Showmaster przedwojennego chowu, prawdopodobnie pastor, a sprzedawca hotdogw i taczcych kurczakw na pewno i nie wiadomo dlaczego Pukownik. Thomas Andrew Parker ju w latach pidziesitych mia opini fenomena zamieniajcego w zoto kad rzecz ktrej si dotkn. O tym krlu Midasie XX wieku mwiono, e bez adnego trudu mgby jako kanarki sprzedawa wrble pomalowane na to. Wyzna wa star jak wiat jankesk zasad: Nie prbuj nic tumaczy, tylko sprzedawaj. Tom Parker by pochodzenia holenderskiego, nazywa si Cornelius van Kuijk i urodzi si w 1909 roku. W modoci wystpowa w cyrku i wesoym miasteczku, ktrego pniej zosta wacicielem. By menaderem i lansjerem tak popularnych gwiazd country jak Hank Snow, Eddy Arnold i Gene Austin. Z Presleyem spotka si do przypadkowo w lutym 1955 roku. Prowadzi wtedy rewi objazdow po miastach Poudnia i po opuszczeniu go przez dwch piosenkarzy, na gwat potrzebowa jakiego zapchajdziury. Poradzono mu Presleya, ktry cieszy si ju du popularnoci wrd lokalnych radiostacji. Kiedy zobaczy jak te zdoa oywi sztywn publiczno, dostrzeg sw wielk szans. Zrozumia jak si dysponuje ten chopak. Poniewa Bob Neale nie stawia zbyt wygrowanych da, postanowi przej karier Elvisa w swoje rce. Jednym sowem, narzuci mu si jako menader i uczciwie trzeba to przyzna pokierowa karier Elvisa w sposb jak najbardziej genialny. Grubawy, ysawy jegomo w kapeluszu, z nieodcznym cygarem w zbach, czowiek, ktry si nigdy nie myli; ten to najbardziej przedsibiorczy menader o twardej rce doprowadzi do tego, e najwiksza amerykaska wytwrnia pyt RCA odkupia kontrakt Presleya od lokalnej Sun Records za 35

Legenda i Rzeczywisto o yciu Karierze i mierci Elvisa Presleya Rozdzia V MIDAS XX WIEKU TOM PARKER

tysicy dolarw (rda podaj rne kwoty lecz t najczciej), co na owe czasy byo niebagateln sum jak na pocztkujcego piosenkarza. Jednake ju w trzy lata pniej oficjalnie stwierdzono, e Sam Phillips popeni w sawny najgorszy interes w dziejach wiatowej fonografii. Sprzeda bowiem za ndzne grosze kur znoszc zote jaja warte miliony. Tymi zotymi jajami byy kolejne pyty, filmy, koncerty Presleya przynoszce wytwrni miliony dolarw zysku, a doprowadzajce modzie caego wiata do granic wniebowstpieniowego amoku. Kiedy w 1956 roku w Nashville, Elvis nagra dla RCA Victor utwr Hertbreak Hotel, ktry przyniesie mu pierwsze miejsce na listach przebojw i pierwsz Zot Pyt, Parker powie: Kiedy spotkaem Elvisa, wiedziaem e ma talent o wartoci miliona dolarw. Teraz ma milion dolarw. Pniej Tom Parker pokieruje cakowicie przebiegiem kariery Elvisa. Pozwoli odsuy mu wojsko, zainscenizuje jego triumfalny powrt na listy bestsellerw a pniej na estrad, powie kiedy powinien si ju oeni. Przez cay ten czas z niezmiern precyzj i efektywnoci realizowa bdzie zasad, ktr wyoy Elvisowi podczas pierwszego spotkania: Ty masz tylko piewa, a ja zajm si reszt. I zaj si. Rzuci wiatu fantastyczne a rwnoczenie szalone wyzwanie: Dokonamy rzeczy niemoliwych a rwnoczenie zadziwiajcych. Porwiemy wiat, a rwnoczenie staniemy si bogatsi od arabskich szejkw i hinduskich maharadw. Mczyzna z ogromnym cygarem dotrzyma sowa. Przedsibiorczy, energiczny czowiek interesu i nieomylny psycholog zarezerwowa sobie pra wo do absolutnej kontroli nad kad najdrobniejsz nawet nut wydobyta z garda Elvisa i w cigu niespena dwch lat z prowincjonalnego kierowcy ciarwki stworzy typ gronego amerykaskiego profesjonalisty. Elvis sam dba i zajmowa si przygotowaniem swych piosenek, wystpw, swego wygldu scenicznego. Natomiast Parker sprzedawa ju gotowy produkt. Na samym pocztku umowy Parker wypowiedzia kardynaln sentencj: Pan Presley ma swoich przyjaci i swoje zainteresowania, ja si do tego nie mieszam. Zasadniczym punktem naszej umowy jest to, e ja nie staram si piewa a on sprawy handlowe pozostawia mnie. Przez dugi czas wsppraca bya wic idealna lecz Presley czsto skary si, e ignorancja Parkera w dziedzinie sztuki nie pozwala mu na pene wykorzystanie swych moliwoci, zwaszcza w dziedzinie aktorskiej. Podczas pobytu w Hollywood Elvis otrzyma propozycj zagrania gwnej roli w filmie produkcji M-G-M Sodki ptak modoci bdcym ekranizacj synnej sztuki Tennessee Williamsa. Parker odrzuci t propozycj jako mogc wypaczy reputacj Elvisa. Ju sama propozycja zagrania gwnej roli w adaptacji sztuki o wiatowej renomie, stanowia due wyrnienie i zaufanie producenta do
Opracowanie edytorskie: Jawa 48
Wszelkie prawa zastrzeone

Legenda i Rzeczywisto o yciu Karierze i mierci Elvisa Presleya Rozdzia V MIDAS XX WIEKU TOM PARKER

Presleya jako aktora. Film by wywietlany take w polskich kinach. Gwn rol odtwarza jak wiemy Paul Newman odnoszc ogromny sukces. Presley pochodzi z Mississippi i posiada charakterystyczny, nosowy akcent. Elektryczna gitara, nieartykuowane dwiki i zaskakujca improwizacja stanowi specyficzny urok jego produkcji wokalnych. Parker z caym rozmachem przystpi do eksploatacji gwiazdora. W wyniku jego genialnych koncepcji, na pocztku swej kariery na estradzie pojawi si rozmamany, mrucy oko i wycierajcy nos wierzchem doni chopiec. Pniej by to ukadny, grzeczny, elegancki mczyzna aktor piewajcy w filmach i na pytach chwytajce za serce szlagiery, by po powrocie w 1972 roku na estrady, zaprezentowa si ju tylko jako KRL piosenki. W kadym przypadku z miejsca fascynowa publiczno wszystkich generacji. Bez mojej lewej stopy nie mgbym piewa wyznawa Presley. Wkrtce to boyszcze estrady, bardziej wwczas (195356) podobne do wyrostka udajcego trampa lub gangstera, byo wacicielem trzech cadillacw (kanarkowy, rowy i biay), fiol etowego lincolna, czarnego motocykla Harley Davidson (na ktrym jedzi w czarnej skrzanej kurtce i cyklistwce), tej Isetty i trjkoowego Messerschmidta. A kiedy pytano go czy ma zamiar si oeni, odpowiada cynicznie: po co kupowa browar, jeeli ma si ochot na szklank piwa. Gdy w przedpokoju Elvisa toczy si tum autorw i kompozytorw, pukownik czuwa i kontrolowa sytuacj. Autorzy i kompozytorzy przedstawiali Presleyowi gotowe nagrania, bd makiety nagra imitujce gos Presleya aby zas ugerowa mu szybszy wybr. Pukownik kaza Elvisowi na gorco nagra swj gos na tam z prbnym nagraniem. W ten sposb nagranie mogo by podpisane imieniem kadego kogo wybra menader take Presleya lub nawet Parkera jako wspautora. Jeeli rzeczywisty autor zada dodatkowych udziaw, wwczas odsyano mu tam jako rezygnacj z oferty i przechodzono do nastpnych propozycji.
Opracowanie edytorskie: Jawa 48
Wszelkie prawa zastrzeone

Legenda i Rzeczywisto o yciu Karierze i mierci Elvisa Presleya Rozdzia V MIDAS XX WIEKU TOM PARKER

Tak to znakomity taktyk i showbussinessowy polityk elazn rk i z niesychanym wyczuciem sytuacji kierowa karier Elvisa. Wiedzia kiedy moe da horrendalnych stawek, wiedzia kiedy je obniy aby procentoway w dwjnasb. W rezultacie Presley pobi wszelkie rekordy w wysokoci stawek honorariw za koncerty i wystpy telewizyjne. To wanie Parker wytargowa dla Elvisa najkorzystniejsze warunki finansowe w Hollywood. Na dugo przed Robertem Redfordem Elvis zacznie zarabia milion dolarw za jeden film. Gdy za jeden z wystpw, telewizja zaproponowaa 60.000 dolarw, Parker odpowiedzia z zimn krwi: Ja to przyjmuj, a ile zapacicie Elvisowi? Parker by te inicjatorem wystpu Elvisa w synnej amerykaskiej audycji telewizyjnej Stage Show Jackie Gleasona, gdzie piewa wraz z brami Dorsey. W jednym z tych programw zaprezentowa piosenk Heartbreak Hotel, ktra staa si jego wielkim przebojem pytowym, nagrodzonym Zot Pyt. Colonel konsekwentnie potrafi wykorzysta kady moment, kady element do osignicia dodatkowego dolara. Najlepiej wiadczy o tym epizod jaki zaistnia w czasie krcenia jednego z filmw. Na planie Elvis nosi wasny zegarek. Wykorzysta to Parker i zada (i uzyska!) od wytwrni dodatkowe honorarium w wysokoci 25 tysicy dolarw. Umotywowa to tym, e w kontrakcie nie byo zastrzeenia o noszeniu przez artyst wasnej garderoby. Interesy Presleya byy wic pod znakomit opiek. Ale jak ju wspomniaem, zrobienie kariery nie jest jeszcze tak wielk sztuk jak utrzymanie jej przez moliwie najduszy czas. Zdajc sobie spraw z tego, e szalestwo prymitywnego, bd co bd rock and rolla, musi si skoczy, a nastolatki wydorolej i stan si ustabilizowanymi ludmi szukajcymi innej muzyki, Parker postanowi zmieni nieco styl wypracowany przez Presleya i poszerzy jego repertuar. Wykorzystujc wyjtkow muzykalno swego podopiecznego, jego nieprzecitne zdolnoci wokalne i wspaniae moliwoci interpretacyjne, wczy do jego repertuaru ballady, piosenki w styli country, pieni religijne i kocielne, nastrojowe przerbki znanych wiatowych szlagierw. Gwnym punktem programw Elvisa bdz ie w owym czasie nadal rock and roll, ale na pytach, w filmach i na estradzie zaczn coraz czciej pojawia si (a pniej i dominowa) nastrojowe ballady, country, koldy i gospele. Repertuar Elvisa zostanie tak ustalony, aby kady mg znale dla siebie co miego, a wic i rock and roll i blues i country i sweet i gospel a nawet hymny narodowe. Z takim wanie programem Elvis stanie si gwn atrakcj drogich, ekskluzywnych lokali w Las Vegas.

Opracowanie edytorskie: Jawa 48

Wszelkie prawa zastrzeone

Legenda i Rzeczywisto o yciu Karierze i mierci Elvisa Presleya Rozdzia V MIDAS XX WIEKU TOM PARKER

Gdy Elvisa powoano do wojska, showbussinessmani i producenci pyt chwycili si za gowy. Jak ocali rock and roll a wraz z nim wasne interesy? Nieobecno Elvisa na estradzie to odpyw ze skarbu pastwa setek tysicy dolarw podatku. Mwiono nawet, e wojsko skraca mu ycie o dwa lata. Podniosa si olbrzymia wrzawa, w czasie ktrej tylko Elvis Presley i Tom Parker zachowali spokj i cierpliwo. Przed powoaniem odroczonym na dwa tygodnie, Elvis nakrci trzy filmy: Loving You, Jailhouse Rock i King Creole

Opracowanie edytorskie: Jawa 48

Wszelkie prawa zastrzeone

Legenda i Rzeczywisto o yciu Karierze i mierci Elvisa Presleya Rozdzia V MIDAS XX WIEKU TOM PARKER

oraz nagra kilka pyt, ktre miay stopniowo ukazywa si na rynku muzycznym podczas jego nieobecnoci. Aby nie deprecjonowa wasnej wartoci, Elvis nie wystpowa w adnych wojskowych kabaretach czy teatrzykach. Ale co z oczu to i z serca. Publiczno rock and rollowa jest kapryna, wymaga staej obecnoci swych boyszcz. Sfabrykowano wic ca plejad nastpcw Presleya: Ricky Nelsona, Frankie Avalona, Tommy Sandsa Starano si o rozmaite odmiany typw wystpujcych w rnych scenkach. Nastpcy wielkiego Elvisa grali i piewali klczc lub lec na p lecach i udajc ataki epileptyczne lub erotyczne spazmy mniej lub bardziej fascynowali publiczno. Pozwalano im si wyszumie. Lokalni i zagraniczni naladowcy i imitatorzy przemijali jak jeden sezon. A gdy przeminli triumfalnie i pewnie Elvis wrci na estrad. Nawet byskotliwa, dugotrwaa i fantastyczna kariera The Beatles nie bya w stanie zagrozi mu na duszy czas ani przymi jego blasku. Dwuletnia suba wojskowa w RFN nie tylko nie przyniosa kresu jego kariery lecz staa si kolejnym krokiem do sawy i chway. Film z Elvisem pt: G. I. Blues opowiadajcy o jego onierskich losach oraz dwa longplaye G. I. Blues i Elvis Is Back przyniosy mu oszaamiajcy sukces i akceptacj dorosych rodzicw tych, ktrzy jeszcze nie tak dawno byli oskarani o wszystko co ze. Rock and roll kontynuowa wic nadal swj pochd przez wiat, a kiedy wci zastanawiano si, kto bdzie prawdziwy m nowym Presleyem ELVIS WRCI! Jeszcze w czasie jego nieobecnoci rozwaano jego ewentualn kontynuacj kariery. Ale przewaay opinie, e nim Presley nauczy si salutowa, wszyscy o nim zapomn. A znany komik Alan King artowa nawet: Armia zastpi mu wytwrni pyt. Za milion umytych talerzy otrzyma jeden zoty. W czasie nieobecnoci Elvisa w1959 roku, radio stanu Mississippi urzdzio ceremonialny pogrzeb rock and rolla. Mississippi to miejsce urodzin Elvisa. Prorok rock and rolla odbywajc sub wojskow przeszed powan ewolucj i radiostacja miaa powody aby ogosi, e rock and roll nie yje. Symboliczn trumn wypeniono ponad 5 tysicami pyt i zainscenizowano parodi pogrzebu. Ale po zakoczeniu ceremonii owe 5 tysicy pyt zostao w oka mgnieniu rozchwytane przez uczestnikw pogrzebu. Powrt Elvisa sta si wielk manifestacj, ktra ugruntowaa jego powodzenie i poszerzya i tak ju szeroki krg jego admiratorw. Dzie wyjcia z koszar podobny by do estradowego sukcesu. 3 marca 1960 roku o godzinie 7.24 na lotnisku McGuire w New Jersey wyldowa transportowiec US Air Force z Elvisem Presleyem na pokadzie. Oczekiwao go
Opracowanie edytorskie: Jawa 48
Wszelkie prawa zastrzeone

Legenda i Rzeczywisto o yciu Karierze i mierci Elvisa Presleya Rozdzia V MIDAS XX WIEKU TOM PARKER

200 dziennikarzy i fotoreporterw oraz kilkadziesit tysicy wielbicieli. Towarzyszya im prawdziwie arktyczna burza niena. Ale cierpliwo i oczekiwanie zostay nagrodzone. W otwartych drzwiach samolotu stan sierant Elvis Presley z III Dywizji Pancernej Friedburg. Pozdrowi szalejce tumy. Z lotniska udano si do Fortu Dix, gdzie odbya si zaimprowizowana konferencja prasowa. Stamtd Elvis uda si pocigiem do Memphis. Na peronie powita go tum wielbicieli z transparentem Welcome Home Elvis. W Gracelandzie odbya si konferencja prasowa, w miejsc owych sklepach i wystawach ukazay si powitalne napisy i eksponaty. Cae miasto witao swego obywatela. Elvis doskonale prezentujcy si w ciemnooliwkowym mundurze by niezwykle szczliwy i wzruszony. Nie powstrzymywa si od ez. Wojsko uksztatowao Elvisa. Dojrza, wydorola, spowania, sta si mczyzn. Parker zmieni te gruntownie jego profil estradowy. Wystpy ograniczy do minimum aby z czasem zaprzesta ich cakowicie, powicajc czas wycznie na nagrywanie pyt i krcenie filmw. Tu po wyjciu z wojska, wypuszczono na rynek pyt Elvis Is Back oraz nakrcono film Cafe Europa, zmieniajc w ostatniej chwili jego tytu na G.I. Blues (G.I. government issue, dosownie: emisja rzdowa popularna nazwa amerykaskiego onierza). W Nashville Elvis nagra kilka piosenek, bdcych nowymi wersjami starych szlagierw. Nagranie nowej wersji O sole mio jako Its Now Or Never miao ugruntowa ustabilizowan pozycj Presleya i jego wiek dojrzay. Piosenk sprzedano w rekordowej iloci egzemplarzy. Utrzymywaa si ona przez 9 tygodni na I miejscu listy przebojw New Musical Express poczwszy od 4 listopada 1960 roku. Suchali jej wszyscy modzie, doroli a przede wszystkim rodzice dorastajcej modziey. By to moment szczytowy w karierze Presleya. Byy demoralizator modziey okaza si czowiekiem zdyscyplinowanym i sympatycznym. A do tego tak sodko i wzruszajco piewa. Sta si teraz niezaprzeczalnie najpopularniejszym piosenkarzem amerykaskim. Teraz ju nawet najwiksi jego wrogowie nie mi eli go atakowa, a krytycy wystawiali mu jak najlepsze opinie. Krytykowano i druzgotano jego filmy lecz wychwalano i wynoszono pod niebiosa jego samego, a piosenki z jego filmw zdobyway wszystkie laury i szczyty list bestsellerw. Nikt ju nie mia nawet okrela go mianem Elvis -Pelvis. Obecnie nazywano go ju tylko The KING. Tak wic kolejny, genialny chwyt niezmordowanego Parkera przynis efekty. Pomimo zaamania si rock and rolla, Elvis stale bi rekordy powodzenia i utrzymywa si na fali popularnoci, co w dziedzinie muzyki pop stanowio nadzwyczajny ewenement. Wydawao si e eksplozja muzyki zespoowej, jaka na pocztku lat szedziesitych wybucha gwnie za spraw The Beatles, The Shadows czy
Opracowanie edytorskie: Jawa 48
Wszelkie prawa zastrzeone

Legenda i Rzeczywisto o yciu Karierze i mierci Elvisa Presleya Rozdzia V MIDAS XX WIEKU TOM PARKER

The Rolling Stones, zmiecie Presleya z powierzchni sukcesu, ale widocznie jego powoaniem byo nigdy nie odej w zapomnienie. W latach szedziesitych Elvis usun si co prawda ze sceny, z estrady ale jego popularnoci nie zagroziy ani na chwil najmodniejsze nawet grupy. Nawet w symboliczny pogrzeb rock and rolla nie wywoa spodziewanego oddwiku. Odpowiedzi byy powstajce wszdzie fancluby jego imienia, i demonstracje na jego pocztkowych filmach. W tym okresie Elvis nie wystpowa, powicajc si tylko nagraniom studyjnym i grze w filmach, co byo kolejnym swoistym majstersztykiem Parkera: lansowaniem na gwiazd filmow i cho filmy Presleya nie byy arcydzieami kinematografii utrzymaniem i umocnieniem wiatowej popularnoci piosenkarza. W drugiej poowie lat szedziesitych, suchajc lepo rad swego mentora, Elvis znacznie ograniczy rwnie nagrywanie piosenek zamykajc si w wiecie filmowych dekoracji Hollywoodu. Na rynku pytowym ukazyway si najczciej wznowienia lub longplaye filmowe. Longplaye te to gwnie tamy dwikowe z jego filmw. Hollywood odkryo swego Marlona Brando gitarzyst i swego Jamesa Deana piosenkarza. Produkcja filmw z Elvisem postpowaa szybko. Kowboj w Love me tender, ratownik w Fun In Acapulco, zbuntowany modzieniec w King Creole, bokser w Kid Galahad, piosenkarz w Roustabout, kierowca wycigowy w Speedway, pilot w It Happened at the Worlds Fair, marynarz w Girls! Girls! Girls! czy instruktor jazdy na nartach wodnych w Clambake. Zmieniajc profil artystyczny Elvisa, Parker mia dwa cele: ograniczajc wystpy estradowe nie dopuszcza do ewentualnych incydentw oraz wywoa niedosyt przeduajcy popularno swego podopiecznego. Wszystko w myl zasady: Nie rb tego co moesz zapiewa, wykorzystujc wszelkie okazje do przemycania piosenek przez telefo n, w basenie, pod prysznicem, w kajaku, helikopterze, samochodzie, na jachcie, w wodzie, powietrzu czy na play. Krcono wic te i nastpne filmy, bdce niejako parodiami tych pierwszych lub je powielajce : Kissin Cousins, Girl Happy, Frankie and Johnny, Hawaiian Paradise Style, Double Trouble, Viva Las Vegas, Clambake, Spinout, Speedway. Wszystkie w byskawicznym tempie, w wikszoci mierne
Opracowanie edytorskie: Jawa 48
Wszelkie prawa zastrzeone

Legenda i Rzeczywisto o yciu Karierze i mierci Elvisa Presleya Rozdzia V MIDAS XX WIEKU TOM PARKER

(niektrzy recenzenci uznawali je za kiczowate), lecz cieszce si olbrzymim powodzeniem publicznoci, przede wszys tkim tej umuzykalnionej rozrywkowo. W filmach tych, Elvis zawsze kreowa postacie wzbudzajce sympati widza, nieskazitelne, nieustraszone, jeeli pocztkowo kontrowersyjne to w finale zawsze pozytywne.

Czy rzeczywicie filmy te s a tak ze artystycznie ? Trudno to obiektywnie stwierdzi. Gdy ta ksika powstawaa, w Polsce obejrzelimy ich zaledwie cztery i to tylko w telewizji: Love Me Tender, King Creole, Hawaiian
Opracowanie edytorskie: Jawa 48
Wszelkie prawa zastrzeone

Legenda i Rzeczywisto o yciu Karierze i mierci Elvisa Presleya Rozdzia V MIDAS XX WIEKU TOM PARKER

Paradise Style i Fun In Acapulco. Cieszyy si bezprzykadnym powodzeniem. Love Me Tender emitowano trzykrotnie, po raz pierwszy w 1966 roku. Dzi wikszo z nas widziaa ju wszystkie filmy Elvisa, nie tylko te fabularne lecz i koncertowe i dokumentalne. Ogldaem wszystkie i chocia moja opinia bdzie na pewno subiektywna, mog z ca pewnoci stwierdzi, e wikszo naszych krytykw i publicystw bezmylnie powtarzaa opinie amerykaskich periodykw i dziennikw. Zaznaczam, e w owym czasie wikszo krytykw nie widziaa adnego z filmw Presleya. A najwiksz gaf popeni chyba Lucjan Kydryski, gdy w jedn z nocy sylwestrowych, zapowiadajc film Viva Las Vegas, stwierdzi, e film warto obejrze choby dla samego ujrzenia synnego miasta gwiazd, domw gier, feerii wiate i rozrywki. Trudno chyba o wiksze dyletanctwo. Nie by zreszt jedyny czy odosobniony w tego typu opiniach. Temat filmowy by tylko pretekstem do zaprezentowania piosenek Elvisa. Pozwol sobie zrobi w tym miejscu uwag, e rwnie filmowe role mojego wielkiego krajana, Jana Kiepury chopaka z Sosnowca, rwnie stanowiy to dla ukazania jego niezwykego talentu i zaprezentowania cudownego gosu. Nie chciabym tu obrazi fachowcw, gdy z pewnoci nawet si do nich nie umywam w tej dziedzinie ani w zakresie poziomu wiedzy fachowej, lecz wydaje mi si, e wikszo z nich zasugerowaa si po prostu szablonowymi ocenami zachodnich kolegw. Wikszoci filmw Presleya te zapewne nie ogldaa. Opinie o filmach Elvisa byy z reguy zgodne: ubouchne historyjki pokazane z bezprzykadnym przepychem. Ale i tu mona stwierdzi, e nie byy w amerykaskiej kinematografii zjawiskiem odosobnionym. Wystarczy przypomnie wspaniae kolorystycznie, ze wiatowym rozmachem i przepychem zrealizowane Upadek Cesarstwa Rzymskiego, Helena Trojaska, Dyngis Chan czy woskie adaptacje sienkiewiczowskich Ogniem i mieczem i Quo Vadis a nie majce nic wsplnego poza tytuem z prawd historyczn. Podobnie byo z adaptacjami wielkich dzie rosyjskich pisarzy. Wszystkie one przynosiy jednak wspania rozrywk i niezapomniane wraenia widzom a producentom wielomilionowe zyski. Filmy z Presleyem to przede wszystkim prezentacja i wprowadzenie na rynek jego nowych piosenek w oryginalnej formie. e nie s to szczyty artystyczne z tego Parker doskonale zdawa sobie spraw. Nigdy zreszt jego ambicj nie byo zrobienie z Elvisa gwiazdy filmowej wiatowego formatu. Wrcz przeciwnie stara si nawet hamowa dno i ambicje Elvisa do udziau w wartociowych filmach. Wiedzia, e najwikszym atutem Elvisa jest gos i zdolnoci interpre tatorskie. Dlatego te zapewnia mu wspudzia znanych aktorek, aktorw i reyserw. Sprawiao to, e Presley dojrzewa aktorsko, uczy si od nich zachowania przed kamer a reszt dopeniay piosenki, ktrych stale domaga si muzyczny rynek.
Opracowanie edytorskie: Jawa 48
Wszelkie prawa zastrzeone

10

Legenda i Rzeczywisto o yciu Karierze i mierci Elvisa Presleya Rozdzia V MIDAS XX WIEKU TOM PARKER

Elvis zacz domaga si roli na miar swojego talentu i pomau filmy przestaway by wizualnymi longplayami. W Stay Away Joe, Change of Habit, Live a Little Love a Little, The Trouble with Girls nie byo ju tak duo piosenek jak w Fun In Acapulco, Hawaiian Paradise Style, Girls, Girls, Girls, Double Trouble czy Spinout. A w Charro Elvis piewa jedynie w czowce pod napisami. Powtrzono stereotyp z innego westernu Flaming Star. Z czasem krytycy zaczli przychylniej spoglda na Presleya i jeg o filmy. Cho fabua z reguy nadal nie ulegaa zmianie, podkrelano coraz dojrzalsz i lepsz gr na tle zawsze doskonaych piosenek. Czy by to efekt wyrobienia aktorskiego czy talentu organizatorskiego Parkera, trudno dociec. Dzi, gdy widzielimy ju wszystkie filmy Elvisa mona stwierdzi jednoznacznie: wystpy Elvisa w filmach byy now form promocji piosenek. Dzi z pewnoci wykorzystano by teledyski i videoclipy. Sam Presley do krytycznie wyraa si o swych filmach, czsto po prostu ich si wstydzi. Nie posiada jednak adnego wpywu na scenariusz a wycofanie si z kontraktu stanowio grob powanych konsekwencji finansowych. Do mia ju filmw, w ktrych ni z tego ni z owego, w najbardziej nieoczekiwanym momencie zaczyna piewa, w dodatku o czym wogle nie zwizanym z treci filmu. Niezadowolenie KRLA byo zrozumiae. Musia podda si finansowym presjom. Kade wyemitowanie filmu trzy razu w roku zbiegao si dziwnym trafem z rozpoczciem wakacji w szkoach. W annaach kina, filmy z Pres leyem stanowi jedyn w swoim rodzaju kategori. W sezonie ogrkowym nie tak atwo wylansowa nawet mierny film. Cae kino umiecha si do Amerykanina na urlopie.
Opracowanie edytorskie: Jawa 48
Wszelkie prawa zastrzeone

11

Legenda i Rzeczywisto o yciu Karierze i mierci Elvisa Presleya Rozdzia V MIDAS XX WIEKU TOM PARKER

Mona wic wysnu wniosek, e Presley by niezym aktorem, tylko grywa w filmach o mao ambitnych scenariuszach. Mia zreszt na tyle samokrytycyzmu aby otwarcie do tego si przyznawa. Motor wszystkich sukcesw Presleya Tom Parker dba o interesy Elvisa w kadym calu. Byy to zreszt take jego interesy. Kontrolowa niemal wszystko, od zakada nia specjalnych pism kierowanych przez fan-cluby po druk specjalnych koszulek z fotografi Elvisa (dzisiejsze T-shirts). Ale oczywicie nawet piciu Parkerw nie byoby w stanie wylansowa Elvisa, gdyby on sam nie by obdarzony naprawd wyjtkowym talentem wspaniaym oryginalnym gosem o unikalnym brzmieniu, olbrzymi muzykalnoci, niespotykanym wyczuciem rytmu, doskonaymi warunkami estradowymi, temperamentem i niepowtarzalnym wdzikiem. Parker umia tylko odpowiednio te cechy wyeksponowa. Pod koniec lat szedziesitych Elvis by najlepiej opacan gwiazd w historii muzyki i filmu rozrywkowego. Milion dolarw za kady film, 50% zyskw, do tego dochody z nagra pytowych. Zarabia od 5 do 6 milionw dolarw rocznie, a wic tyle co Elizabeth Taylor, Car y Grant i Audrey Hepburn razem wzici. A do tego dochodzio jeszcze kieszonkowe. Od 1956 roku Elvis krlowa na listach przebojw niemal w kadym tygodniu. Kada jego pyta stawaa si bestsellerem i wchodzia na sam wierzchoek list przebojw. Na samej tylko licie bestsellerw prowadzonej przez New Musical Express od stycznia 1957 do czerwca 1965 roku Elvis goci nieprzerwanie przez 56 tygodni, wprowadzajc na pierwsze miejsce 15 utworw. Byy to kolejno: 24 stycznia 1957 All Shook Up (przez 7 tygodni) 24 stycznia 1958 Jailhouse Rock (3 tygodnie) 30 stycznia 1959 One Night i I Got Stung (3 tygodnie) 15 maja 1959 A Fool Such As I i I Need Your Love Tonight (5 tygodni) 4 listopada 1960 Its Now Or Never (9 tygodni) 27 stycznia 1961 Are You Lonesome Tonight (5 tygodni) 24 marca 1961 Wooden Heart (3 tygodnie) 26 maja 1961 Surrender (4 tygodnie) 22 wrzenia 1961 Wild In the Country (1 tydzie) 10 listopada 1961 His Latest Flame (3 tygodnie) 18 maja 1962 Good Luck Charm (5 tygodni) 14 wrzenia 1962 Shes Not You (3 tygodnie) 14 grudnia 1962 Return To Sender (2 tygodnie) w 1965 roku Crying In The Chapel (2 tygodnie).

Opracowanie edytorskie: Jawa 48

Wszelkie prawa zastrzeone

12

Legenda i Rzeczywisto o yciu Karierze i mierci Elvisa Presleya Rozdzia V MIDAS XX WIEKU TOM PARKER

W 1967 roku Pukownik zdecydowa, e czas ju najwyszy by Elvis si oeni. Polubi wic Priscill Ann Beaulieu, crk dowdcy pod ktrym suy w wojsku w Europie, a ktr pozna gdy miaa czternacie lat. lub odby si w Las Vegas. Ze zwizku tego urodzia si creczka gorco uwielbiana przez Elvisa Lisa Maria. Maestwo nie przetrwao dugo. Po piciu latach uwielbiana Priscilla opucia Elvisa wic si z nauczycielem karate Mikeem Stoneem, ktrego sam dla niej zaangaowa. Odesza, poniewa jak sama stwierdzia nie moga ju duej znie zotej klatki. Na pocztku lat siedemdziesitych Elvis Presley powrci na estrady. By u szczytu powodzenia. Wczeniej, w 1969 roku wystpi publicznie w hotelu w Las Vegas. W 1970 roku noworoczny program Hawaii Show obejrzeli telewidzowie czterdziestu krajw. W 1972 roku odby si jego pierwszy po ponad dziesiciu latach publiczny Wielki Koncert w Madison Square Garden w Nowym Jorku. W 1973 roku super widowisko Aloha from Hawaii transmitowane z Honolulu via satelite obejrzao miliard widzw na caym wiecie, a liczba sprzedanych pyt przekroczya p miliarda egzemplarzy. Na rozkadanym longplayu Aloha from Hawaii wrd wielojzycznych napisw jest take polski Kochamy Ci Elwis. W latach siedemdziesitych Elvis to ju nie tylko idol, piosenkarz i aktor jego posta to take symbol. Lata nienagannej suby dla kraju zyskay mu szacunek prawomylnych obywateli. Milczca Ameryka rozpoznaa w nim wreszcie swojego. W wojsku da si pozna jako wzorowy onierz, nieustraszony kapral, fachowy sierant, wspaniay kolega i obywatel bez zarzutu. Zebra medale za strzay z karabinu i pistoletu, za jazd i manewry czogiem. Zasuy sobie na honorow wzmiank w uznaniu wzorowego zachowania. Po powrocie do cywila zrzuci strj modego, gniewnego i sta si statecznym modym czowiekiem. Kolekcjonowa cadillaki, trzyma prywatn obstaw liczniejsz ni u prezydenta Cartera, za rad i inspiracj swego menedera pomnaa swoje bogactwo. Jego luksusowa rezydencja otoczona bya wysokim murem ze wspania bram przedstawiajc nuty na piciolinii. Urzdzona bya w przedziwny sposb. Przeplataa si tu mieszanina stylowych
Opracowanie edytorskie: Jawa 48
Wszelkie prawa zastrzeone

13

Legenda i Rzeczywisto o yciu Karierze i mierci Elvisa Presleya Rozdzia V MIDAS XX WIEKU TOM PARKER

mebli, prawdziwych i faszywych antykw z przedmiotami nowoczesnymi i sprztem elektronicznym. Pniej Presley kupi wielkie ranczo pod Memphis za 100 tysi cy dolarw i tam planowa budow nowej posiadoci dla siebie i dla rodziny. Elvis wzorowy obywatel skrupulatnie paci podatki. Jego nieobecno na scenie podczas penienia suby wojskowej kosztowaa drogo skarb amerykaski. Ale Presley nie omieszka wynagrodzi pastwu tych strat. W cigu dziesiciu lat przeznaczy przeszo milion dolarw dla skautw, dla Armii Zbawienia, dla nieuleczalnie chorych wszelkiego rodzaju. Zakupi jacht Potomac nalecy kiedy do prezydenta Roosevelta i ofiarowa go zakonnicom z Memphis. Jacht kosztowa 55 tysicy dolarw i zakonnice nie mogy przyj tak kosztownego daru. Przechodzi wiec w kolejne rce by ostatecznie sta si ekskluzywn restauracj wodn, z ktrej zyski i dochody przekazywane byy na rzecz szpitala St. Jude Hospital w Memphis. Elvis organizowa take licytacje zabawek i maskotek z lat dziecinnych na cel osamotnionych i nieszczliwych dzieci. Zasada tych aukcji bya prosta: zakupujcy ofiarowywa zakupion zabawk dziecku z domu dziecka czy sierocica, dochd za z tej aukcji przekazywany by w caoci dla dzieci, sierot i chorych. Miosierdzie i patriotyzm Elvisa obaliy reputacj zimnego drania jak z reguy obdarzano go w kocu lat pidziesitych, jak kadego zreszt wywrotowca w nurcie modzieowym. Byy rwnie i dosadniejsze, charakterystyczne dla amerykaskiego gruntu okrelenia. W 1962 roku przebywajcy w USA arcyksi austriacki Otto von Habsburg, powiedzia na konferencji prasowej, e Elvis Presley jest symbolem buntu modziey znajdujcej si w niewoli komunizmu. Komunizm? Ju chyba my najlepiej wiemy jak atwo jest naduy tego okrelenia, gdy nie ma si wiele do powiedzenia. Presley nie pali, nie pije, nie uywa narkotykw. To nastpny rys jego charakteru jako idola nastolatkw i modziey lat 50. i 60. I tak te gosz tumy jego wielbicieli. Ponadto jest politycznie obojtny, co wicej konserwatywny. Presley zarabiajcy potwornie wielkie pienidze i yjcy w szalonym przepychu, w gruncie rzeczy jest prostym, skromnym czowiekiem. Po p rostu jest czowiekiem normalnym. Nie urzdza skandali, paci podatki, wielbi sw on i creczk wydaje si by odporny psychicznie na przejawy popularnoci. Nie jest tragiczn postaci w yciu i historii rozrywkowego showbussinessu jak na przykad gwiazdy jazzu Charlie Parker czy Billie Holiday, a nawet wprost przeciwnie uchodzi za synonim yciowego powodzenia. I nadal trafia do serc i domw suchaczy. Tytuy jego nowych albumw pytowych trafiaj do kadego: Elvis dla kadego, Elvis dla ciebie, Co dla wszystkich, Pucharek szczcia z Elvisem,
Opracowanie edytorskie: Jawa 48
Wszelkie prawa zastrzeone

14

Legenda i Rzeczywisto o yciu Karierze i mierci Elvisa Presleya Rozdzia V MIDAS XX WIEKU TOM PARKER

Elvis na danie, Elvis piewa dla dzieci i dla dorosych rwnie, Tylko razem z wami, Spotkanie z Elvisem, Bdmy przyjacimi. Przebj O sole mio to w wersji Elvisa Its Now Or Never. Jego wykonanie otworzyo mu szeroko drzwi do serc najprzyzwoitszych rodzin. Potem przyszy nastpne, podobne w swym zaoeniu i brzmieniu a bdce na og nowymi, przystpnymi przerbkami starych, znanych szlagierw: Surrender (Torna a Sariento Wr do Sorento E. Curtisa)), Crying in the Chapel (wielki przebj zespou The Orioles z 1953 roku), Wooden Heart (Wenn in komm, muss ich denn), Today, Tomorrow and Forever (Liebestraum F. Liszta),No More (La Paloma S. Yradiera), Cant Help Falling In Love (Plaisir damour), Fools Fall In Love, Bridge Over Troubled Water, AlohaOe (hawajska kompozycja ksiniczki Liliuskalani z 1878 roku), Peace in the Valley (wielki przebj Reda Foleya skomponowany w 1939 roku przez Thomasa Dorseya). Synny pierwszy przebj filmowy Elvisa Love Me Tender powsta na kanwie popularnej konfederackiej Aura Leez 1861 roku, Santa Lucia to znana woska canzona, prawdopodobnie skomponowana przez teodore Cottraua a Tonight Is So Right For Love to Opowieci Lasku wiedeskiego Johanna Straussa.

Opracowanie edytorskie: Jawa 48

Wszelkie prawa zastrzeone

15

Legenda i Rzeczywisto o yciu Karierze i mierci Elvisa Presleya Rozdzia V MIDAS XX WIEKU TOM PARKER

I oczywicie koldy, gospele, souls i pieni religijne: Silent Night synna Cicha noc, White Christmas, Merry Christmas Baby, Amazing Grace, Why Me Lord, How Great Thou Art, Mama Liked The Roses, So High, Swing Down Sweet Charriot, Youll Never Walk Alone. Jedna z piknych piosenek Elvisa nosi tytu Long Black Limousine i mwi o dziewczynie, ktra odesza, zrobia karier i teraz jedzi pikn, czarn limuzyn

Nastpny rozdzia nosi tytu: Rozdzia VI POWROTY

Dokument w f ormacie *.pdf moe by wykorzystany wycznie do uytku osobistego bez prawa do dalszego obrotu i obiegu komercyjnego lub handlowego i nie moe by poddawany modyfikacjom bez zgody autora edycji. Naley go traktowa tak, jak ksik wypoyczon do przeczytania.

Opracowanie edytorskie: Jawa 48

Wszelkie prawa zastrzeone

16