http://sp_rogalinek.republika.pl/pliki/start_pliki/nauka/gramatyka_cz.zd...

CZCI ZDANIA:
[CZCI MOWY] [CZCI ZDANIA] [ZASADY ORTOGRAFII] [SOWNICZEK] [Bdy jzykowe] [Bdne wyraenia] [Wtpliwoci jzykowe] [EPOKI DLA O(D)PORNYCH] [Wyrazy modne i nieznonie natrtne] [Lekarski poradnik jzykowy]

PODMIOT
Wykonujcy czynno lub pozostajcy w stanie. Podmiotem moe by: - rzeczownik (Kot pi.); - zaimek rzeczowny (Kto ukrad buty.); - bezokolicznik (Czyta jest poytecznie.); - zaimek przymiotnikowy (Nasi zwyciyli.); - liczebnik (Dwunasta wybia.); - imiesw przymiotnikowy (Przewodniczcy zamkn zebranie); - przyswek (Wczoraj byo przyjemnie). Pod wzgldem budowy podmiot moe by wyraony: - jednym skadnikiem (Konie znikny.), - szeregiem (Rejent, Asesor otworzyli usta.); - skupieniem nierozerwalnym (Troch pienidzy zostao.); - podmiot domylny (<Deszcz> Pada.).

ORZECZENIE
Podrzdnik zwizku orzekajcego, ktrego nadrzdnikiem jest obecny lub domylny podmiot. Rodzaje orzeczenia: - czynne ( Janek zgasi wiato.); - stanowe ( Pies pi.); - bierne ( Sprawa bya dobrze obmylana.); - zwrotne ( Iza przeglda si.). Ze wzgldu na budow orzeczenie moe by: - skadnikiem (Janek odszed.); - szeregiem ( Janek jest pilny i zdolny.). W zalenoci od formy osobowej rozrniamy: - sowne ( Franek choruje.); - imienne (Franek jest chory.). Orzeczenie imienne skada si z cznika i orzecznika. W funkcji cznika mog by uyte czasowniki: by, sta si, zosta, bywa, stawa si, zastawa.

PRZYDAWKA
Okrelenie rzeczownika oraz zaimka rzeczownego. Podzia: 1. Przydawka charakteryzujca (jaki?, jaka?, jakie?): - przymiotna (chuda twarz); - rzeczowna (kobieta demon); - dopeniaczowa (ga akacji); - przyimkowa (drzwi od piwnicy). 2. Przydawka przynalenociowa (czyj?, czyja?,czyje?): - wyodrbniajca ( W tej mgle nic nie wida.); - ilociowa (ilu?, ile?, ktry z rzdu?); - imiesowowa (czytajcy czowiek). 3. Przydawka dopeniajca (kogo?, czego?, czemu?), np. czytanie ksiek. 4. Przydawka okolicznociowa (pytanie okolicznika), np. chodzenie ulicami. 5. Przydawka podmiotowa - sprawca czynnoci lub nosiciel stanu, np. wschd soca.

1z3

2011-04-11 18:29

http://sp_rogalinek.republika.pl/pliki/start_pliki/nauka/gramatyka_cz.zd...

DOPENIENIE
Okrelnik zwizku oznaczajcy przedmiot, ktrego dotyczy czynno lub stan. Rodzaje dopenienia: - dopenienie blisze - transformacja orzeczenia na stron biern powoduje, e dopenienie staje si podmiotem (Janek napisa referat. Referat zosta napisany przez Janka); - dopenienie dalsze - transformacja nie jest moliwa (Janek uczy si matematyki.). Inny podzia dopenienia: - dopeniaczowe (Unika za.); - celownikowe (Dziwi si krzywdzie.); - biernikowe (Widzie osa.); - narzdnikowe (Martwi si egzaminem.); - przyimkowe (Dba o wiedz.); - bezokolicznikowe (Kaza i.).

OKOLICZNIK
Oznacza okolicznoci czynnoci lub stanu. Rodzaje: 1. Okolicznik miejsca - ogranicznik przestrzeni (gdzie?, ktrdy?, skd?, dokd?): - przysowny (Usid obok.); - przyimkowy (Lec nad k.); - rzeczowny (Przechodzili lasem.). 2. Okolicznik czasu - ogranicznik czasu (kiedy?, odkd?, dokd?): - przysowny (Wyruszyli nazajutrz.); - przyimkowy (Wyszed po egzaminie.); - rzeczowny (Jechaem dniem i noc.). 3. Okolicznik sposobu - charakteryzuje podstaw ze wzgldu na posta, ksztat jej realizacji w jaki sposb?): - przysowny (Bawili si wesoo.); - przyimkowy (Umiem na pami.); - rzeczowny (Mwi szeptem.).

(jak?,

4.Okolicznik wzgldu - ucila i uwydatnia granice, w ktrych obrbie tre podstawy jest wana, aktualna, ywotna i waciwa (pod wzgldem..., wedle..., ze stanowiska..., na podstawie..., z uwagi na..., co do...) - np. Najbogatszy jest lsk pod wzgldem surowcw. 5. Okolicznik miary (stopnia) - ogranicznik pod wzgldem iloci, dugoci itp. - przysowny (Ksika bardzo si podobaa.); - przyimkowy (Dostali po szklance mleka.); - rzeczowny (Podr trwaa miesice.). 6. Okolicznik przyczyny - okoliczno czasowa, ktra wywouje tre podstawy: - przysowny (Dlaczego narzekasz ?); - przyimkowy (Twarz poblada ze strachu.); - rzeczowny (onierze przymierali godem.). 7. Okolicznik celu - zawiera okoliczno w czasie pniejsz, ktra wywouje tre podstawy (w jakim celu?, po co?); np. Poszedem po rad. 8. Okolicznik warunku - zawiera tre mylow uwaan przez mwicego za konieczny poprzednik treci podstawy, np. Nie pjd bez zezwolenia. 9. Okolicznik przyzwolenia - zawiera tre mylow, ktra zdaniem mwicego powinna unicestwi tre podstawy, np. mialimy si na przekr wszystkiemu. 10. Okolicznik skutku - zawiera tre mylow, kt5ra jest przez mwicego pojta jako rezultat treci podstawy: - przysowny ( Do koca kocham - nadaremnie.); - przyimkowy (Oni zatuk mnie na mier.).

2z3

2011-04-11 18:29

http://sp_rogalinek.republika.pl/pliki/start_pliki/nauka/gramatyka_cz.zd...

3z3

2011-04-11 18:29