Transport intermodalny jako ogniwo wymiany handlowej Powstanie i rozwj transportu intermodalnego byo odpowiedzi na objawy nienadania transportu

za wymaganiami rozwijajcej si wymiany handlowej. Okazao si, e gwn przyczyn tego stanu rzeczy przerwanie procesu transportowego w momencie, gdy adunek zmienia rodek transportu. Transport intermodalny mia by rozwizaniem tego problemu, by odejciem od tradycyjnego, gaziowego traktowania transportu, integrowa proces transportowy, na ktry to proces skaday si przewozy adunkw wicej ni jedn gazi transportu. Specyfika transportu intermodalnego spowodowaa du zmian w pozycji i zadaniach spedytorw, zajmujcych si obsug transportu intermodalnego. Mwi si nawet o spedycji intermodalnej, co uwypukla odmienno dziaalnoci spedycyjnej w aspekcie transportu intermodalnego. Pojcie transportu intermodalnego jest czsto mylone z pojciami transportu amanego, multimodalnego, gaziowego. Nie s to synonimy. Transport intermodalny jest natomiast utosamiany z multimodalnym. Oto definicja zawarta w Konwencji o midzynarodowym transporcie multimodalnym: Midzynarodowy transport multimodalny oznacza przewz towarw co najmniej dwoma gaziami transportu na podstawie umowy o przewz multimodalny, z miejsca pooonego w jednym kraju, gdzie towar przej w piecz operator transportu multimodalnego, do oznaczonego miejsca przeznaczenia pooonego w innym kraju. Jest to najbardziej popularna definicja transportu multimodalnego. 1 Transport intermodalny pojawi si w Polsce w latach dziewidziesitych. Jednak udzia tego rodzaju transportu nie przekracza 1 % w oglnej masie przewoonych adunkw. Na tle krajw Unii Europejskiej jest to bardzo niewiele, gdy w tamtych krajach udzia omawianego transportu w przewozach adunkw ogem zawiera si w przedziale od 5 do 12%. Naley tutaj podkreli, e przewozy intermodalne w Polsce s realizowane gwnie w zwizku z wymaganiami kontrahentw zagranicznych,, przewocych swoje adunki w zunifikowanych jednostkach adunkowych. Przewozy wewntrz krajowe realizowane s na niewielk skal.2 Jedna z definicji spedycji okrela j jako zorganizowanie przemieszczenia adunkw przy zastosowaniu odpowiednio dobranych rodkw transportowych i sposobu przewozu, w wyniku czego nastpuje przesanie adunku od nadawcy do odbiorcy.3 Na potrzeby niniejszego opracowania definicja ta zostanie przyjta.
1 2

D. Marciniak-Neider, J. Neider: Podrcznik spedytora, Polska Izba Spedycji i Logistyki , Gdynia 2002, s. 268. Dzadek S.: Szanse i zagroenia funkcjonowania przedsibiorstw transportu, spedycji i cznoci w warunkach jednolitego europejskiego rynku transportowego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Katowice 2004,s.139. 3 Szczepaniak T.: Transport i spedycja w handlu zagranicznym. PWE, Warszawa 2002, s. 280-281.

Do czasu wprowadzenia kontenerw spedytorzy odgrywali gwn rol w procesie organizacji transportu adunkw drobnicowych, bdc dysponentami masy adunkowej i niezbdnym ogniwem pomidzy zleceniodawcami a przewonikami. Wizao si to z ich funkcj organizatora transportu i porednika midzy zleceniodawc, dysponujcym adunkiem do przewozu, a przewonikami oraz licznymi przedsibiorstwami i instytucjami zwizanymi z przemieszczaniem adunkw. Spedytor wystpuje wobec swego zleceniodawcy w roli usugodawcy, oferujc swj potencja organizacyjny w celu waciwego i sprawnego zorganizowania przewozu adunku. 4 Wprowadzenie kontenerw do obrotw midzynarodowych spowodowao znaczn zmian w pozycji o zadaniach spedytorw. Porwnujc zakres dziaania przewonikw morskich , wystpujcych w roli operatorw transportu multimodalnego (MTO), z podstawowymi funkcjami penionymi przez spedytorw midzynarodowych przy obsudze konwencjonalnej drobnicy, mona wycign wniosek, e konteneryzacja spowodowaa liczne rozbienoci midzy armatorami Armatorzy morscy, poprzez rozwj przewozw intermodalnych zaczli dociera bezporednio do dysponenta adunku. Wydawao si ju, i transport intermodalny przyniesie rychy koniec instytucji spedytora midzynarodowego z organizacji kontenerowych przewozw intermodalnych. Antycypacje te okazay si jednak bdne. Rol operatora transportu intermodalnego w przewozach szynowo-drogowych moe spenia przewonik samochodowy. Schemat jego dziaania jest wwczas nastpujcy. Przewonik zawiera ze swym klientem (tj. dysponentem adunku) umow o przewz , jak i dostarczenie adunku do wyznaczonego miejsca odbioru. Po jej zawarciu odbiera towar wasnym pojazdem z magazynu klienta i dowozi go do terminalu krajowego, bdcego w gestii towarzystwa Huckepack ,przewonik samochodowy (jeli przewz nie odbywa si w reimie Konwencji TIR). Tam te nastpuje przekazanie naczepy, nadwozia wymiennego bd caego samochodu towarowego towarzystwu Huckepack. Towarzystwo zawiera nastpnie umow z przedsibiorstwem kolejowym, stajc si dla kolei zleceniodawc wykonania okrelonych usug. Na stacji przeznaczenia jednostk adunkow z terminalu kolejowego odbiera miejscowy agent przewonika samochodowego dostarczajc j wasnym pojazdem cignikiem do magazynu odbiorcy. Niektrzy autorzy nazywaj transport intermodalny cudem wiata wspczesnego w dziedzinie transportu, podkrelajc zmiany, jakie przynis w dziedzinie transportu.5
4 5

Neider J., Marciniak-Neider D:Transport intermodalny, PWE, Warszawa 1997, s. 153-155. Skolasiski L.:Transport intermodalny w Europie i w Polsce, Przegld komunikacyjny nr 4/2005.

Mona wymieni nastpujce sytuacje, kiedy zastosowanie transportu intermodalnego jest zasadne: 1) taszy, 2) 3) przyspieszenie przewozu przesyki; wymieszanie kilku rodzajw transportu moe doprowadzi do przyspieszenia przewozu przy niewielkim wzrocie kosztw, brak moliwoci dostawy za porednictwem danego rodka transportu. Przykadowo w danym kraju nie ma portw morskich, wic przesyka musi by przeadowana i dostarczona samochodem lubo kolej.6 4) przesank do zastosowania transportu intermodalnego mog by take wzgldy ekologiczne, w przypadku gdy cz przewozu dokonujemy bardziej przyjazn rodowisku gazi transportu . wynoszce od 3 do 5 dni.7 Oto przyczyny opnienia transportu kombinowanego w Polsce wzgldem innych pastw UE podane przez Cklippera, przedstawiciela niemieckiej spki Klombivehrherk: -niedysponowanie przez polskich przewonikw odpowiednimi jednostkami adunkowymi, ani wagonami przystosowanymi do transportu kombinowanego; -istniejca sie polskich terminali jest niewystarczajca, a ich wyposaenie nie dorwnuje nowoczesnym wymaganiom rynku transportu kombinowanego. -due rozdrobnienie transportu samochodowego obsugujcego przewozy intrermodalne, uniemoliwiajce przystosowanie si maych firm do wymaga transportu kombinowanego.8 Gwnymi uczestnikami transportu intermodalnego s w Polsce nastpujce przedsibiorstwa: Polskie Koleje Pastwowe S.A., Towarzystwo Transportu Kombinowanego POLKOMBI SA, SPEDCONT Spedycja Polska Sp. Z o.o., Polcont, Polzug, Tradetrans, Cargosped oraz Porty Morskie Szczecin-winoujcie, Gdask i batycki Terminal Kontenerowy w Porcie Gdynia.9 ograniczenie przebiegu transportem , ktry charakteryzuje si wikszymi kosztami poprzez dodanie do procesu transportowego przewozu gazi transportu, gdzie przebieg ten jest

6 7

P. Sikorski, Zemdrzycki T.:Spedycja w praktyce, Polskie Wydawnictwo Transportowe, Warszawa 2006, s.169. Dziadek S.:Szanse i zagroenia funkcjonowania przedsibiorstw transportu, spedycji i cznoci w warunkach jednolitego europejskiego rynku transportowego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Katowice 2004,s.140 8 Tame, s.141-142 9 Wronka J.:Transport kombinowany w aspekcie wymogw zrwnowaonego rozwoju. Wydawnictwo Naukowe Orodka Badawczego Ekonomiki Transportu P. P, Warszawa - Szczecin 2002,s.172.