Professional Documents
Culture Documents
Temat:
ROLA NOWYCH TECHNOLOGII JAKO KATALIZATORÓW ROZWOJU
GOSPODARKI USŁUG I ZNACZENIE EFEKTYWNOŚCI ICH WYKORZYSTANIA
W TRAKCIE BUDOWY WARTOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA
Autor:
Remigiusz Orzechowski
Katedra Small Businessu
Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie
Wstęp ……………………………………………………………………………… 4
1. Rola IT w budowie wartości przedsiębiorstwa ……………………………. 6
1.1. Klasyfikacja technologii informacyjnych ………………………………. 6
1.2. Źródła wartości IT ……………………………………………………….. 7
2. Nadzór IT ……………………………………………………………………… 11
2.1. Definicje nadzoru IT ...…………………………………………………... 11
2.2. Miejsce nadzoru IT w nadzorze korporacyjnym ……………………… 13
2.3. Obszary nadzoru IT ……………………………………………………... 15
2.3.1. Dopasowanie strategiczne IT …………………………………… 16
2.3.2. Dostarczanie wartości przez IT …………………………………. 17
2.3.3. Zarządzanie zasobami IT ……………………………………….. 19
2.3.4. Zarządzanie ryzykiem IT ………………………………………… 20
2.3.5. Pomiar wydajności IT ……………………………………………. 20
3. Najlepsze praktyki nadzoru IT ……………………………………………… 22
3.1. Matryca nadzoru IT ……………………………………………………… 22
3.1.1. Najlepsze wzorce nadzoru IT …………………………………… 28
3.1.2. Mechanizmy nadzoru IT …………………………………………. 33
3.2. CobiT ………...…………………………………………………………… 36
3.3. Val IT ……………………………………………………………………… 39
4. Nadzór IT w Polsce – wyniki badań empirycznych ………………………. 42
4.1. Charakterystyka metody badawczej i przebiegu badań …………….. 42
4.2. Charakterystyka próby badawczej …………………………………….. 42
4.3. Analiza wyników badań ………………………………………………… 49
4.3.1. Typowa matryca nadzoru IT wśród polskich przedsiębiorstw .. 49
4.3.2. Matryce nadzoru IT w zależności od roli IT
w przedsiębiorstwie ………………………………………………… 50
4.3.3. Matryce nadzoru IT w zależności od sposobu zarządzania IT
w przedsiębiorstwie ………………………………………………… 54
4.3.4. Matryce nadzoru IT u liderów …………………………………… 57
4.3.4.1. Liderzy wzrostu …………………………………………… 57
4.3.4.2. Liderzy ROE ………………………………………………. 59
1
Turban, E., Leidner, D., McLean, E., Wetherbe, J.: Information Technology for Management. Transforming
Organizations in the Digital Economy, John Wiley and Sons, 2006.
2
Kaplan R., Norton D.: Strategy Maps. Converting intangible assets into tangible outcomes. Harvard Business
School Press, Boston 2004, str. 255.
© 2007 dr Remigiusz Orzechowski, remigiusz.orzechowski@sgh.waw.pl 6|Strona
1.2. Źródła wartości IT
3
Porter M., Competitive Advantage: Creating and Sustaining Superior Performance, The Free Press, 1985.
4
Stabell, C.B., Fjeldstad, O.L.: Configuring Value for Competitive Advantage: on Chains, Shops and Networks,
Strategic Management Journal, Vol. 19, 1998, str. 413-437.
5
Porter, M.E.: Porter o konkurencji, PWE, Warszawa 2001, str. 93-97.
© 2007 dr Remigiusz Orzechowski, remigiusz.orzechowski@sgh.waw.pl 7|Strona
systemy umożliwiające klientom samodzielne projektowanie lub konfigurowanie
produktów, które mogą stanowić wyróżnik strategiczny oraz prowadzić do ogromnych
oszczędności kosztowych wynikających z braku konieczności utrzymywania
większych zapasów surowców/półproduktów i produktów gotowych (np. samodzielne
konfigurowanie komputerów w Dell); takie systemy pozwalają również na bieżące
i bardzo szczegółowe śledzenie trendów w oczekiwaniach użytkowników
i bezzwłoczne raportowanie o zmianach w preferencjach klientów6.
6
Chains, Shops and Networks: The Role of IS in New Models of Value Creation, Foundation Strategic
Innovation Report, Computer Sciences Corporation, 1998, str. 18-19.
7
Stabell, C.B., Fjeldstad, O.L.: Configuring Value for Competitive Advantage… op. cit., str. 413-437
© 2007 dr Remigiusz Orzechowski, remigiusz.orzechowski@sgh.waw.pl 8|Strona
wiedzy, ale także od koordynacji działań i wykorzystywania zasobów. Rolą systemów
informatycznych jest dostarczenie informacji do wsparcia tych operacji
i wspomaganie zarządzania zmianą, w tym przewidywanie skutków zmian,
systemy do projektowania, symulacji i modelowania, które są szczególnie istotne
w takich sektorach jak farmacja czy poszukiwanie złóż surowców energetycznych8.
Trzecia możliwość, sieć wartości zakłada, że budowa wartości opiera się na łączeniu klientów
lub pośredniczeniu między nimi. Przykładami przedsiębiorstw funkcjonujących zgodnie z
takim modelem są firmy telekomunikacyjne, ubezpieczeniowe i banki. Zarządzanie takim
przedsiębiorstwem koncentruje się na doskonaleniu jakości i ilości połączeń między
klientami9. Większość tego typu przedsiębiorstw w bardzo dużym stopniu bazuje na
wykorzystaniu technologii informacyjnych.
8
Chains, Shops and Networks… op. cit., str. 20-21.
9
Chains, Shops and Networks… op. cit., str. 8.
© 2007 dr Remigiusz Orzechowski, remigiusz.orzechowski@sgh.waw.pl 9|Strona
podróżowania. Analiza zachowań klientów wykorzystywana jest również do lepszej
segmentacji klientów (np. w bankowości, ubezpieczeniach, telekomunikacji)10.
10
Chains, Shops and Networks… op. cit.
11
Porter, M.E., Porter o konkurencji … op.cit.
© 2007 dr Remigiusz Orzechowski, remigiusz.orzechowski@sgh.waw.pl 10 | S t r o n a
2. Nadzór IT
Koncepcja nadzoru korporacyjnego nie jest nowa, ale nabrała na znaczeniu po głośnych
skandalach księgowych w USA i w Europie Zachodniej (m.in. Enron, Worldcom, Parmalat).
Badania firmy doradczej McKinsey wskazują, że inwestorzy są skłonni zapłacić pokaźną
premię za wysoki standard nadzoru korporacyjnego w przedsiębiorstwie. Premia ta wacha się
od średnio 13% w Ameryce Północnej i w Europie Zachodniej, do 20-25% w Azji
i w Ameryce Łacińskiej. W Europie Wschodniej i w Afryce premia ta nierzadko jest jeszcze
wyższa13.
12
Polskie Forum Corporate Governance.
13
Global Investor Opinion Survey, McKinsey & Company, lipiec 2002.
14
Board Briefing on IT Governance, 2nd Edition, IT Governance Institute, 2003, str. 10.
© 2007 dr Remigiusz Orzechowski, remigiusz.orzechowski@sgh.waw.pl 11 | S t r o n a
w organizacji w zakresie IT oraz odpowiedzialność za te decyzje między różnymi
interesariuszami, a także zasady i procedury służące do wykonywania
i monitorowania czynności związanych ze strategicznym wykorzystaniem IT15.
Z badań przeprowadzonych przez MIT Sloan School Center for Information Systems
Research (CISR) w latach 1999-2003 w ponad 300 przedsiębiorstwach w ponad 20 krajach
wynika, że efektywny nadzór IT w przedsiębiorstwie powinien odpowiadać na trzy
podstawowe pytania17:
Jakie decyzje muszą zostać podjęte w celu zapewnienia efektywnego zarządzania
i wykorzystania IT?
Kto powinien podejmować te decyzje?
W jaki sposób te decyzje zostaną podjęte i jak będą monitorowane ich efekty?
15
Van Grembergen, W.: Strategies for information technology governance, Idea Group Publishing, London
2004, str. 41.
16
Weil P., Ross J.: IT Governance. How Top Performers Manage IT Decision Rights for Superior Results.
Harvard Business School Press, Boston 2004, str. 8.
17
Weil P., Ross J.: IT Governance… op.cit., str. 10.
18
Weil P., Ross J.: IT Governance… op. cit., str. 14.
© 2007 dr Remigiusz Orzechowski, remigiusz.orzechowski@sgh.waw.pl 12 | S t r o n a
W praktycznym stosowaniu tego typu rozwiązań pomocne są standardy i zbiory najlepszych
praktyk opracowane przez międzynarodowe zespoły naukowców i menedżerów, takie jak
CobiT, Val IT czy matryca nadzoru IT.
Nadzór korporacyjny
Udziałowcy Inni
interesariusze
Rada nadzorcza
Monitorowanie
Ujawnianie
Zarząd
Kluczowe zasoby
Nadzór IT
Dolna część rysunku obrazuje sześć grup głównych zasobów, które są wykorzystywane przez
przedsiębiorstwa do wdrażania strategii i generowania wartości biznesowej. Klasyfikację
poszczególnych zasobów przedstawia tab. 1.
Zarządy tworzą mechanizmy nadzoru nad powyższymi kluczowymi zasobami dla każdego z
osobna, a także wspólne. W tym celu wykorzystywane są różnorodne mechanizmy
organizacyjne, np. struktury, procesy, komitety, procedury, audyty. Niektóre z mechanizmów
są wyłączną domeną wybranego obszaru (np. komitet architektury IT), inne mają szersze
zastosowanie, i obejmują swoim zasięgiem kilka obszarów w celu osiągnięcia synergii
między kluczowymi zasobami (np. proces zatwierdzania inwestycji kapitałowych).
© 2007 dr Remigiusz Orzechowski, remigiusz.orzechowski@sgh.waw.pl 14 | S t r o n a
Dojrzałość mechanizmów wykorzystywanych do nadzoru nad poszczególnymi zasobami jest
różna: najbardziej dojrzałe są zazwyczaj mechanizmy odpowiedzialne za nadzór nad
zasobami finansowymi i fizycznymi, a najmniej – te odpowiedzialne za zasoby IT.
Dostarczanie Zarządzanie
wartości zasobami IT
przez IT
Dopasowanie Zarządzanie
strategiczne Wartości i cele ryzykiem
IT interesariuszy IT
Pomiar
wydajności
IT
Źródło: IT Governance Institute, Board Briefing on IT Governance, 2nd Edition, 2003, str. 20.
19
Board Briefing on IT Governance … op. cit.
© 2007 dr Remigiusz Orzechowski, remigiusz.orzechowski@sgh.waw.pl 17 | S t r o n a
Tabela 2 prezentuje typowe źródła wartości poszczególnych kategorii IT.
Na różnych poziomach zarządzania różnie jest postrzegana wartość IT i w inny sposób się ją
mierzy (rys. 3).
Jednostka biznesowa:
Aplikacje IT
Czas implementacji nowej aplikacji
Koszt implementacji nowej aplikacji
Korporacyjna infrastruktura IT
Dostępność infrastruktury Zarządzanie IT
Koszt na transakcję
Koszt na stanowisko robocze
Czas potrzebny do wpłynięcia na biznes Stopień wpływu
Struktura wydatków na IT
(wg Gartnera)
13% 2%
Utrzymanie i rozwój
istniejącej infrastruktury
Istotniejsze usprawnienia
biznesowe
Innowacje o charakterze
przełomowym
85%
Przyczyną takiego stanu rzeczy jest jeszcze mniejsze zrozumienie przez zarządzających
operacyjnej działalności działu IT i w związku z tym niemożność odpowiedniego zarządzania
tym obszarem.
Nadzór IT jest dość nowym zjawiskiem zarówno jako element praktyki gospodarczej, jak i
obszar badań naukowych. W ostatnich latach wypracowano jednak pewne wzorce będące
zbiorem najlepszych praktyk zaobserwowanych wśród przedsiębiorstw. Do najbardziej
znanych należą: matryca nadzoru IT, CobiT i Val IT.
Koncepcja matrycy nadzoru IT została opracowana przez dwóch naukowców, Petera Weilla i
Jeanne Ross, pracujących w Centre for Information Systems Research MIT Sloan School of
Management (CISR).
Prowadząc badania wśród kilkuset przedsiębiorstw w USA, w Europie i w Azji Weill i Ross
wyróżnili pięć grup decyzji podejmowanych w ramach nadzoru IT. Należą do nich:
Zasady IT (IT principles) – decyzje obejmujące rolę IT w danym przedsiębiorstwie,
formułowane w postaci ogólnych deklaracji (np. dostarczać usługi po najniższym
koszcie całkowitym stosując benchmarking, zapewnić integrację architektury);
Architektura IT (IT architecture) – decyzje określające logikę organizacji danych,
aplikacji i infrastruktury; spisane w postaci zestawu polityk, związków i wyborów
technologicznych prowadzących do zakładanej biznesowej i technologicznej
standaryzacji i integracji;
Infrastruktura IT (IT infrastructure) – decyzje stanowiące bazę (technologiczną
i ludzką) dla całego przedsiębiorstwa do stabilnego świadczenia usług
współdzielonych przez różne aplikacje;
Zapotrzebowanie na aplikacje biznesowe (Business application needs) – decyzje
w zakresie identyfikacji aplikacji zaspokajających określone potrzeby biznesowe,
mogą w największym stopniu przyczyniać się do dostarczania wartości przez IT;
Inwestycje w IT i ich priorytetowanie (IT Investment and prioritization) – decyzje
dotyczące tego jak wiele wydawać na IT, na które inwestycje i jak rozdzielać
ograniczone zasoby w ramach określonego portfela projektów.
Drugim obszarem analiz naukowców z CISR były osoby podejmujące decyzje w ramach
nadzoru IT oraz osoby dostarczające informacji do podjęcia decyzji. Weil i Ross
zidentyfikowali sześć archetypów podejmowania decyzji:
Monarchia biznesowa (Business monarchy) – decyzje podejmują menedżerowie
najwyższego szczebla,
Monarchia IT (IT monarchy) – decyzje podejmują menedżerowie i specjaliści IT,
Feudalny (Feudal) – każda jednostka biznesowa (business unit) podejmuje decyzje
samodzielnie,
Federalny (Federal) – kombinacja archetypu feudalnego i monarchii biznesowej,
z lub bez udziału specjalistów IT,
Duopol IT (IT duopoly) – decyzje podejmują wspólnie specjaliści IT i jedna z dwóch
pozostałych grup – menedżerowie najwyższego szczebla lub liderzy jednostek
biznesowych,
Anarchia (Anarchy) – decyzje są podejmowane samodzielnie przez poszczególne
jednostki lub w niewielkich grupach.
Strategie w Potrzeby w
Zasady IT Architektura IT zakresie zakresie aplikacji Inwestycje IT
infrastruktury IT biznesowych
info decyzja info decyzja info Decyzja info decyzja info decyzja
Monarchia
biznesowa 0 27 0 6 0 7 1 12 1 30
Monarchia
IT 1 18 20 73 10 59 0 8 0 9
ARCHETYPY
Feudalny 0 3 0 0 1 2 1 18 0 3
Federalny 83 14 46 4 59 6 81 30 93 27
Duopol 15 36 34 15 30 23 17 27 6 30
Anarchia 0 0 0 1 0 1 0 3 0 1
Nie wiem 1 2 0 1 0 2 0 2 0 0
Źródło: Weil P., Ross J.: IT Governance… op. cit., str. 64.
Duopole wskazują na istotną rolę IT (np. standardów architektury IT) przy ograniczaniu
dowolności w zakresie wyboru aplikacji biznesowych. Uwzględnienie roli menedżerów IT
przy wyborze aplikacji zwiększa prawdopodobieństwo lepszego wykorzystania posiadanych
zasobów IT i pozwala łatwiej osiągać odpowiednią standaryzację.
Strategie w Potrzeby w
Zasady IT Architektura IT zakresie zakresie aplikacji Inwestycje IT
infrastruktury IT biznesowych
info Decyzja info decyzja info Decyzja Info decyzja info Decyzja
Monarchia
biznesowa
Monarchia
IT
ARCHETYPY
Feudalny
Federalny
Duopol
Anarchia
Nie wiem
efektywny nadzór IT
nieefektywny nadzór IT
Źródło: Weil P., Ross J.: IT Governance… op. cit., str. 131.
Z kolei nieefektywnym archetypem w zakresie dostarczania informacji okazał się być duopol.
Zastosowanie tego rozwiązania jest w praktyce zbyt restrykcyjne. Współpraca IT tylko z
jedną z grup (zarząd, szefowie jednostek biznesowych lub właściciele głównych procesów
biznesowych) sprawia wrażenie nieprzejrzystości procesu podejmowania decyzji i
koncentrowania się na korzyściach tylko tej grupy, która była konsultowana.
Nie istnieje zatem gotowa recepta na idealny sposób podejmowania decyzji w ramach
nadzoru IT. Projektowanie systemu nadzoru IT zawsze wymaga uwzględnienia specyfiki
przedsiębiorstwa i sektora, w którym ono funkcjonuje. Naukowcom z CISR udało się jednak
wyróżnić trzy wzorce nadzoru IT, które zostały zaobserwowane w najbardziej rentownych
przedsiębiorstwach (rys. 7).
DECYZJE
Strategie w Potrzeby w
Architektura zakresie zakresie
Zasady IT Inwestycje IT
IT infrastruktury aplikacji
IT biznesowych
Monarchia
biznesowa 3 3 3 2 3
Monarchia IT 1 1
2 2
ARCHETYPY
Feudalny
Federalny 1 3
Duopol 1 2 2 1
Anarchia
Nie wiem
Źródło: Weil P., Ross J.: IT Governance… op. cit., str. 133.
Dodatkowo naukowcom z CISR udało się wyróżnić wzorce nadzoru IT wśród liderów, czyli
przedsiębiorstw osiągających najszybszy wzrost przychodów, największy zwrot z
zainwestowanego kapitału (ROE) i największy zwrot z aktywów (ROA) (rys. 8).
DECYZJE
Strategie w Potrzeby w
Architektura zakresie zakresie
Zasady IT Inwestycje IT
IT infrastruktury aplikacji
IT biznesowych
Monarchia IT ROE
ARCHETYPY
Feudalny WZROST
Federalny
Anarchia
Nie wiem
Źródło: Weil P., Ross J.: IT Governance… op. cit., str. 137.
W ramach struktur podejmowania decyzji znajdować się mogą różnego rodzaju jednostki
organizacyjne, o różnorodnych rolach i zakresie odpowiedzialności za podejmowane decyzje.
Należą do nich m.in. komitety, zespoły tworzone przez menedżerów wyższego szczebla,
a także menedżerowie zarządzający relacjami biznes-IT. Rysunek 9 ilustruje efektywność
poszczególnych struktur podejmowania decyzji w ocenie szefów IT (1 – nieefektywne,
5 – bardzo efektywne).
20
Weil P., Ross J.: IT Governance… op. cit.
© 2007 dr Remigiusz Orzechowski, remigiusz.orzechowski@sgh.waw.pl 33 | S t r o n a
Rys. 9. Efektywność struktur podejmowania decyzji.
Źródło: Weil P., Ross J.: IT Governance… op. cit., str. 86.
Najbardziej efektywne okazały się być struktury podejmowania decyzji angażujące zarówno
przedstawicieli biznesu jak i IT.
4
3,5 3,6 Biuro szefa IT lub biuro nadzoru IT
3 3,2
2,9 2,9 Praca z menedżerami, którzy nie
2,5 przestrzegają zasad
2 Ogłoszenia menedżerów wyższego
1,5 szczebla
1 Portale internetowe i intranetowe
0,5
0
Ocena w skali od 1 do 5
CobiT (Control Objectives for Information and related Technology) rozwijany przez IT
Governance Institute ma swoje korzenie w audycie systemów informatycznych i stanowi
obecnie główny standard w tym zakresie. Od kilku lat CobiT rozszerza swój zakres i obecnie
znajduje zastosowanie również przy projektowaniu systemów nadzoru IT, szczególnie w
zakresie systemu kontroli.
Domena Zakupy i implementacja określa procesy, które są niezbędne do tego aby zrealizować
strategię IT. Obejmują one identyfikację, nabycie lub zbudowanie oraz wdrożenie
odpowiednich rozwiązań IT. W tej domenie uwzględnione są również zmiany wprowadzane
w obecnie funkcjonujących systemach IT w celu zapewnienia, że systemy te nadążają za
zmianami w oczekiwaniach i celach biznesu.
Dla każdego z procesów opracowana została również tzw. macierz RACI (Responsible,
Accountable, Consulted, Informed), określająca osoby odpowiedzialne, nadzorujące,
konsultujące i informowane. Macierz RACI stanowi podstawę budowy struktur
podejmowania decyzji i odpowiedzialności za decyzje w ramach projektowania systemu
nadzoru IT.
Celem metodyki Val IT, opracowanej w ramach IT Governance Institute, jest pomoc
zarządzającym w zapewnieniu, że organizacja realizuje optymalną wartość z inwestycji
biznesowych wykorzystujących IT (IT-enabled business investments) przy akceptowanym
poziomie kosztów oraz znanym i akceptowanym poziomie ryzyka. Val IT dostarcza
wskazówki, procesy i dobre praktyki pomagające radom nadzorczym i zarządom zrozumieć
i wypełniać ich role w zakresie tych inwestycji.
Val IT jest jeszcze bardzo młodą metodyką, opublikowaną zaledwie przed rokiem.
W związku z tym w ramach IT Governance Institute prowadzone są intensywne prace nad jej
rozwojem. W przyszłości Val IT ma rozszerzyć swój zakres na wszystkie usługi i zasoby IT,
będzie oferować bardziej szczegółowe techniki w zakresie stosowania zasad, procesów
i praktyk w ramach specyficznych inwestycji, np. CRM, oraz zapewniać niekomercyjne
usługi, tj. benchmarking i platforma wymiany doświadczeń w zakresie najlepszych praktyk
zarządzania wartością IT.
14%
36% Prywatna
Zagraniczna
18%
Mieszana
Paostwowa
32%
21
Ze względu na tak małą liczebność firm sektora finansowego niezasadna jest analiza otrzymanych wyników w
przekroju na sektory, w szczególności w odniesieniu właśnie do finansów.
© 2007 dr Remigiusz Orzechowski, remigiusz.orzechowski@sgh.waw.pl 43 | S t r o n a
Rys. 15. Rozkład próby badawczej ze względu na przynależność do sektora.
3%
Przemysł
40%
Usługi
57% Finanse
Biorąc pod uwagę rodzaj stosowanej strategii najbardziej popularna była strategia bliskich
stosunków z klientami, przejawiająca się dążeniem do elastyczności i szybkiej odpowiedzi na
oczekiwania klientów (37%) (rys. 16). Druga pod względem popularności była strategia
przywództwa produktowego, koncentrująca się na wysokiej jakości innowacyjnych
produktach i na szybkim wchodzeniu na rynek (33%). Pozostałe firmy stosowały strategię
doskonałości operacyjnej, dążąc do zaoferowania klientom niskich cen poprzez kontrolę
kosztów i optymalizację procesów (30%).
30%
37%
Bliskie stosunki z klientami
Przywództwo produktowe
Doskonałośd operacyjna
33%
Biorąc pod uwagę rolę IT w strategii przedsiębiorstwa najbardziej popularne było podejście
mówiące o tym, iż IT jest istotne i krytyczne dla funkcjonowania głównych procesów
przedsiębiorstwa (49%) (rys. 17). 27% firm uważało, iż w ich przypadku IT ma rolę
innowacyjną, co oznacza, że oprócz istotnej i krytycznej roli w funkcjonowaniu głównych
procesów przedsiębiorstwa, IT jest także narzędziem zdobywania przewagi konkurencyjnej
przez przedsiębiorstwo. Konserwatywne podejście do roli IT, opierające się na
standardowych, sprawdzonych i dojrzałych rozwiązaniach technologicznych oraz na
twierdzeniu, że IT nie jest krytyczne dla funkcjonowania firmy, było obecne tylko wśród 16%
badanych firm.
16%
27% 2%
Konserwatywna
Konserwatywna -> Istotna
Istotna
Istotna -> Innowacyjna
6%
Innowacyjna
49%
Biorąc pod uwagę sposób zarządzania IT wśród przebadanych firm dominowało podejście, iż
IT jest partnerem w tworzeniu wartości przedsiębiorstwa, czyli oprócz dostarczania usług, IT
współtworzy strategię przedsiębiorstwa wytyczając nowe możliwości rozwoju i umożliwiając
osiąganie przewagi nad konkurencją (43% firm) (rys. 18). W blisko 30% firm IT było
zaufanym dostawcą usług, co oznaczało, że usługi IT były świadczone biznesowi na
podstawie umów SLA oraz że wszystkie usługi IT były wycenione (znany był ich koszt). W
przypadku 24% przedsiębiorstw IT było tylko dostawcą technologii.
Dostawca technologii
43%
Zaufany dostawca usług
2%
Biorąc pod uwagę zakres stosowania outsourcingu IT dominowały dwa podejścia: częściowy
outsourcing i brak outsourcingu (po 47% firm) (rys. 19). Tylko 6% przebadanych
przedsiębiorstw stosowało pełen outsourcing IT.
Rys. 19. Rozkład próby badawczej ze względu na zakres stosowania outsourcingu IT.
6%
Brak
47%
Częściowy
Pełny
47%
35,0%
30,0% 28,0%
25,7%
25,0%
20,0%
15,0%
12,0%
10,0% 8,3%
6,7%
5,0% 2,7%
1,7%
0,7% 0,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
0,0%
Strategie w Potrzeby w
Zasady IT Architektura IT zakresie zakresie aplikacji Inwestycje IT
infrastruktury IT biznesowych
info decyzja Info decyzja info decyzja info decyzja Info decyzja
Monarchia
biznesowa 0 1 1 0 1 0 1 0 0 0
Monarchia
IT 73 34 70 46 71 47 60 40 71 31
ARCHETYPY
Feudalny 3 6 5 5 5 5 4 4 4 3
Federalny 16 51 10 39 12 38 13 44 14 54
Duopol 5 8 6 8 5 9 5 8 5 9
Anarchia 3 0 8 2 6 2 16 2 5 1
Nie wiem 0 0 0 0 0 0 1 1 2 2
najbardziej popularne
najmniej popularne
Strategie w Potrzeby w
Zasady IT Architektura IT zakresie zakresie aplikacji Inwestycje IT
infrastruktury IT biznesowych
info decyzja info decyzja info decyzja info decyzja info decyzja
Monarchia
biznesowa 0 2 0 0 6 0 0 0 0 0
Monarchia
IT 75 41 78 63 73 67 59 55 82 47
ARCHETYPY
Feudalny 6 4 4 4 8 2 4 2 6 4
Federalny 14 47 8 27 6 25 10 33 10 41
Duopol 2 6 0 4 2 4 4 6 2 8
Anarchia 4 0 10 2 6 2 24 4 0 0
Nie wiem 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
najbardziej popularne
najmniej popularne
W sytuacji, gdy IT ma rolę istotną, decyzje bardziej biznesowe (zasady, aplikacje, inwestycje)
podejmowane są zgodnie z archetypem federalnym (rys. 23). Dostarczanie informacji do
podjęcia decyzji nadal odbywa się wedle schematu monarchia IT.
Strategie w Potrzeby w
Zasady IT Architektura IT zakresie zakresie aplikacji Inwestycje IT
infrastruktury IT biznesowych
info decyzja info decyzja Info decyzja info decyzja info decyzja
Monarchia
biznesowa 0 0 2 0 1 0 1 0 1 0
Monarchia
IT 73 33 73 43 72 43 59 40 65 27
ARCHETYPY
Feudalny 4 5 5 6 5 5 4 4 4 3
Federalny 14 52 9 40 12 41 12 45 15 57
Duopol 6 10 7 9 5 10 7 9 8 10
Anarchia 4 0 5 1 5 1 16 2 5 1
Nie wiem 0 0 0 0 0 0 1 1 2 2
najbardziej popularne
najmniej popularne
Strategie w Potrzeby w
Zasady IT Architektura IT zakresie zakresie aplikacji Inwestycje IT
infrastruktury IT biznesowych
info Decyzja info decyzja info decyzja info decyzja info decyzja
Monarchia
biznesowa 1 2 1 0 0 0 2 0 0 0
Monarchia
IT 72 32 59 38 67 41 63 32 74 31
ARCHETYPY
Feudalny 1 10 4 5 5 6 4 6 2 4
Federalny 21 49 15 43 16 40 16 51 16 56
Duopol 4 6 7 10 6 10 2 7 0 6
Anarchia 1 0 14 4 6 4 11 2 5 1
Nie wiem 0 0 0 0 0 0 1 1 2 2
najbardziej popularne
najmniej popularne
Strategie w Potrzeby w
Zasady IT Architektura IT zakresie zakresie aplikacji Inwestycje IT
infrastruktury IT biznesowych
info decyzja info decyzja Info Decyzja info decyzja info Decyzja
Monarchia
biznesowa 0 1 0 0 1 0 1 0 0 0
Monarchia
IT 71 30 72 39 75 41 55 32 72 29
ARCHETYPY
Feudalny 5 11 8 9 5 3 8 7 1 9
Federalny 17 50 12 45 12 47 11 49 17 50
Duopol 4 8 3 4 3 7 4 8 4 11
Anarchia 3 0 5 3 4 3 20 4 4 0
Nie wiem 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1
najbardziej popularne
najmniej popularne
Strategie w Potrzeby w
Zasady IT Architektura IT zakresie zakresie aplikacji Inwestycje IT
infrastruktury IT biznesowych
info decyzja info decyzja Info decyzja info decyzja info decyzja
Monarchia
biznesowa 0 0 0 0 2 0 0 0 1 0
Monarchia
IT 74 37 69 44 69 49 61 44 74 39
ARCHETYPY
Feudalny 2 6 3 4 4 3 4 4 4 1
Federalny 16 51 8 37 13 36 12 40 12 49
Duopol 4 6 9 13 6 11 5 8 2 7
Anarchia 4 0 9 2 5 1 17 2 4 0
Nie wiem 0 0 0 0 0 0 1 1 3 3
najbardziej popularne
najmniej popularne
Strategie w Potrzeby w
Zasady IT Architektura IT zakresie zakresie aplikacji Inwestycje IT
infrastruktury IT biznesowych
info Decyzja Info decyzja info decyzja info decyzja info decyzja
Monarchia
biznesowa 1 2 3 0 1 0 2 0 0 0
Monarchia
IT 73 35 69 50 70 48 62 43 67 27
ARCHETYPY
Feudalny 3 3 4 4 6 7 2 3 5 2
Federalny 16 51 10 36 11 34 15 45 15 60
Duopol 5 9 5 8 5 9 6 8 7 9
Anarchia 2 0 9 2 7 2 13 2 5 2
Nie wiem 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1
najbardziej popularne
najmniej popularne
Wraz ze wzrostem poziomu zarządzania IT sposób nadzoru nad tym obszarem nie ulega
większym zmianom. W zakresie dostarczania informacji do podjęcia decyzji dominuje
monarchia IT, a decyzje są podejmowane bądź federalnie (głównie w obszarach bardziej
biznesowych), bądź w formie monarchii IT. Warto zwrócić uwagę, iż w kolejnych stadiach
rozwoju zarządzania IT zmniejsza się odsetek firm nie posiadających reguł w zakresie
dostarczania informacji odnośnie wyboru aplikacji biznesowych, choć w dalszym ciągu
odsetek ten utrzymuje się na wysokim poziomie (spadek z 20% do 13%).
Strategie w Potrzeby w
Zasady IT Architektura IT zakresie zakresie aplikacji Inwestycje IT
infrastruktury IT biznesowych
info decyzja info decyzja info decyzja info Decyzja info Decyzja
Monarchia
biznesowa 1 0 1 0 3 0 0 0 0 0
Monarchia
IT 64 36 68 41 60 42 45 29 68 37
ARCHETYPY
Feudalny 7 10 8 8 12 7 5 5 3 3
Federalny 15 48 11 41 12 38 18 51 14 48
Duopol 7 7 8 8 8 11 5 10 5 8
Anarchia 5 0 3 1 4 1 23 3 7 1
Nie wiem 0 0 0 0 0 0 3 3 3 3
najbardziej popularne
najmniej popularne Źródło: opracowanie własne.
© 2007 dr Remigiusz Orzechowski, remigiusz.orzechowski@sgh.waw.pl 57 | S t r o n a
Wzorce zachowań liderów wzrostu są zatem bardzo podobne do zachowań pozostałych firm
(rys. 29). Jedyna różnica polega na częstszym wykorzystywaniu przez liderów archetypu
federalnego do podejmowania decyzji odnośnie architektury IT.
Strategie w Potrzeby w
Zasady IT Architektura IT zakresie zakresie aplikacji Inwestycje IT
infrastruktury IT biznesowych
info decyzja info decyzja info decyzja info decyzja info Decyzja
Monarchia
biznesowa
Feudalny
Duopol
Anarchia
Nie wiem
DECYZJE
Strategie w Potrzeby w
Architektura zakresie zakresie
Zasady IT Inwestycje IT
IT infrastruktury aplikacji
IT biznesowych
Monarchia
biznesowa ŚWIAT ŚWIAT ŚWIAT
Monarchia IT POLSKA
ARCHETYPY
Feudalny ŚWIAT
Duopol
Anarchia
Nie wiem
Źródło: opracowanie własne na podstawie Weil, Ross.: IT Governance… op. cit., str. 137.
Strategie w Potrzeby w
Zasady IT Architektura IT zakresie zakresie aplikacji Inwestycje IT
infrastruktury IT biznesowych
info decyzja info decyzja info decyzja info decyzja info Decyzja
Monarchia
biznesowa 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0
Monarchia
IT 70 28 73 28 67 28 65 37 77 28
ARCHETYPY
Feudalny 3 8 5 7 8 7 3 2 5 7
Federalny 15 55 8 53 10 52 13 52 12 55
Duopol 5 8 7 10 5 12 3 8 2 8
Anarchia 7 0 7 2 8 2 15 2 3 0
Nie wiem 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2
najbardziej popularne
najmniej popularne
Strategie w Potrzeby w
Zasady IT Architektura IT zakresie zakresie aplikacji Inwestycje IT
infrastruktury IT biznesowych
info decyzja info decyzja info decyzja info decyzja info Decyzja
Monarchia
biznesowa
Feudalny
Duopol
Anarchia
Nie wiem
DECYZJE
Strategie w Potrzeby w
Architektura zakresie zakresie
Zasady IT Inwestycje IT
IT infrastruktury aplikacji
IT biznesowych
Monarchia
biznesowa ŚWIAT ŚWIAT ŚWIAT ŚWIAT
Monarchia IT ŚWIAT
ARCHETYPY
Feudalny
Duopol
Anarchia
Nie wiem
Źródło: opracowanie własne na podst. Weil, Ross.: IT Governance… op. cit., str. 137.
Strategie w Potrzeby w
Zasady IT Architektura IT zakresie zakresie aplikacji Inwestycje IT
infrastruktury IT biznesowych
info decyzja info decyzja info decyzja info decyzja info Decyzja
Monarchia
biznesowa 0 0 2 0 3 0 0 0 0 0
Monarchia
IT 75 31 75 38 72 38 61 45 73 31
ARCHETYPY
Feudalny 2 6 3 6 3 5 2 2 6 3
Federalny 14 53 6 45 13 45 14 42 13 55
Duopol 6 9 11 11 5 13 6 8 3 8
Anarchia 3 0 3 0 5 0 17 3 2 0
Nie wiem 0 0 0 0 0 0 0 0 3 3
najbardziej popularne
najmniej popularne
Strategie w Potrzeby w
Zasady IT Architektura IT zakresie zakresie aplikacji Inwestycje IT
infrastruktury IT biznesowych
info decyzja info decyzja info decyzja info Decyzja info Decyzja
Monarchia
biznesowa
Feudalny
liderzy liderzy
Federalny liderzy liderzy inni
inni inni
Duopol
Anarchia
Nie wiem
Zachowania polskich liderów ROA są odmienne od zachowań liderów światowych (rys. 36).
Do podejmowania decyzji liderzy światowi wykorzystują duopol, który dzięki współpracy
menedżerów IT i przedstawicieli biznesu pozwala na osiągnięcie większej rentowności
wykorzystania zasobów IT poprzez ich odpowiednie współdzielenie i ponowne
wykorzystywanie w innych obszarach biznesowych. Polscy liderzy ROA najczęściej stosują
jednak archetyp federalny, którego praktyczna efektywność jest dużo mniejsza.
DECYZJE
Strategie w Potrzeby w
Architektura zakresie zakresie
Zasady IT Inwestycje IT
IT infrastruktury aplikacji
IT biznesowych
Monarchia
biznesowa
Monarchia IT POLSKA
ARCHETYPY
Feudalny
Anarchia
Nie wiem
Źródło: opracowanie własne na podst. Weil, Ross.: IT Governance… op. cit., str. 137.
Na podstawie wyników wszystkich przebadanych firm udało się wyróżnić dwa dominujące
wzorce zachowań w obszarze nadzoru IT (rys. 37). Pierwszy wzorzec stosowało 23% firm,
a drugi – 13%.
DECYZJE
Strategie w Potrzeby w
Architektura zakresie zakresie
Zasady IT Inwestycje IT
IT infrastruktury aplikacji
IT biznesowych
Monarchia
biznesowa
Monarchia IT 2 2 2 2 2
ARCHETYPY
Feudalny
Federalny 1 1 1 1 1
Duopol
Anarchia
Nie wiem
Strategie w Potrzeby w
Zasady IT Architektura IT zakresie zakresie aplikacji Inwestycje IT
infrastruktury IT biznesowych
info decyzja info decyzja info decyzja info decyzja info Decyzja
Monarchia
biznesowa
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
Monarchia
IT 1 1 1 1 1
ARCHETYPY
Feudalny
Federalny 1 1 1 1 1
Duopol
Anarchia
Nie wiem
Wzorce zachowań polskich liderów wzrostu, ROE i ROA były takie same jak pozostałych
przebadanych firm. Powyższa analiza wskazuje zatem, że polskie przedsiębiorstwa stosują
archetypy, które charakteryzują się małą efektywnością i dużym ryzykiem.
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
3,25 3,3 3,35 3,4 3,45 3,5 3,55 3,6 3,65 3,7 3,75
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
3,4 3,4 3,5 3,5 3,6 3,6 3,7 3,7 3,8 3,8 3,9
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
52%
Komitet architektury IT
46%
62%
Komitet zatwierdzający inwestycje kapitałowe
62%
65%
Menedżerowie zarządzający relacjami IT-biznes
62%
Pozostali Liderzy
66%
Stosowanie umów SLA
61%
65%
Naliczanie opłat za świadczone usługi IT
65%
69%
Formalne śledzenie wartości dostarczanej przez IT
67%
71%
Zarządzanie portfelem usług
71%
72%
Zarządzanie portfelem projektów
71%
84%
Śledzenie przebiegu projektów IT i zużywanych zasobów
86%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Pozostali Liderzy
58%
Biuro CIO lub biuro nadzoru IT (IT Governance)
48%
62%
Ogłoszenia menedżerów wyższych szczebli
60%
87%
Intranet i inne portale dla IT
84%
91%
Kanały komunikacji
90%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Pozostali Liderzy
Warto również zauważyć, że istotny odsetek przedsiębiorstw (16%) nie miał żadnych zasad
co do dostarczania informacji w zakresie wyboru aplikacji biznesowych (panowała anarchia).
Wraz ze wzrostem roli IT maleje jednocześnie odsetek firm nieposiadających zasad odnośnie
dostarczania informacji w zakresie wyboru aplikacji biznesowych. Warto jednak zauważyć,
że w istotnym odsetku przedsiębiorstw (14%), w przypadku innowacyjnej roli IT, kreatywne
wykorzystywanie technologii wiązało się także z brakiem reguł postępowania w zakresie
dostarczania informacji w obszarze architektury. Taki stan rzeczy w dłuższym okresie
doprowadzić może do niskiej efektywności kosztowej obszaru IT oraz do ograniczenia
możliwości rozwoju przedsiębiorstwa na skutek zbytniej różnorodności i niekompatybilności
rozwiązań w zakresie architektury IT.
W porównaniu do wyników liderów wzrostu liderzy ROE wykazują większą dbałość biznesu
o efektywność zarządzania obszarem IT poprzez podejmowanie decyzji w kluczowych
kwestiach właśnie przez menedżerów biznesowych. W dalszym ciągu jednak polscy liderzy
ROE wykorzystują najmniej efektywny archetyp podejmowania decyzji, czyli federalny,
podczas gdy ich odpowiednicy krajach rozwiniętych podejmują decyzje w ramach monarchii
biznesowej.
ANKIETA
1) Wskaźniki rentowności firmy, struktura właścicielska.
(zostanie uzupełnione z bazy danych)
Decydenci:
Monarchia IT – dyrektor IT lub grupa menedżerów IT.
Feudalny – szefowie jednostek biznesowych (business unit leaders), właściciele
głównych procesów (key processes owners) lub ich delegowani.
Strategie w Potrzeby w
Zasady IT Architektura IT zakresie zakresie aplikacji Inwestycje IT
infrastruktury IT biznesowych
info decyzja info decyzja info decyzja info decyzja info decyzja
Monarchia
biznesowa
Monarchia
IT
ARCHETYPY
Feudalny
Federalny
Duopol
Anarchia
Nie wiem