You are on page 1of 2

Filozofia techniki Arnolda Gehlena Gehlen okreli czowieka jako istot naznaczon niedostatkiem.

Czowiek charakteryzuje si brakiem naturalnie osiganej rwnowagi w wiecie i dla tego jego wiat jest otwarty .Czowiek jest skazany na poszukiwanie innych ni naturalne narzdzi i dlatego jest istot aktywn i dziaajc tworzc technik. Wedug Gehlena rdem techniki s braki natury ludzkiej, technika stanowi swego rodzaju protez niedoskonaych ludzkich narzdw. Podstawowe zasady rzdzce rozwojem techniki - zasada przeduenia - technika jest przedueniem naturalnych ludzkich narzdw, to one s jej pierwowzorem, spenia analogiczne do nich funkcje. - zasada wzmocnienia - technika wzmacnia naturalne ludzkie organy, czynic to samo co one ale szybciej, mocniej. - zasada zastpowania- technika ostatecznie zastpuje naturalne ludzkie organy, eliminujc je z odpowiednich czynnoci i przez to jedn z jej podstawowych funkcji jest uatwianie. Zdaniem Gehlena techniki automatyczne s przedueniem caej ludzkiej natury poczwszy od dziaania po reagowanie na reakcje otoczenia, stanowi kres jakociowego rozwoju techniki .Koncepcje Gehlena ma charakter ahistoryczny i aspoeczny gdy nie dostrzega on znaczenia czynnikw spoecznych, kulturowych i politycznych. Pojmowa technik w sposb antropologiczny, jako aksjologicznie niezaleny i etycznie neutralny system rodkw, bdcych przeduaniem ludzkiej natury biologicznej. Filozofia techniki O. Spenglera. Oskar Spengler rwnie pojmowa technik w sposb antropologiczny. Jego koncepcja wyrosa z krytyki kultury masowane, spoeczestwa przemysowego i wielu innych negatywnych zjawisk bdcych skutkiem upowszechnienia odkry nauki i techniki. Spengler rozwj techniki przeciwstawia twrczym i spontanicznym procesom rozwoju kultury, wraz z rozwojem techniki czowiek traci swoj twrcz podmiotowo i staje si fragmentem zmechanizowanego wiata ktry narzuca mu sposoby dziaania i zachowania. Techniki nie mona utosamia jedynie z odpowiednimi narzdziami stanowi ona sposb ycia czowieka. Jest taktyk wszelkiego ycia. Podobnie jak Gehlen upatruje rda techniki w ludzkiej naturze, lecz pojmuje ja inaczej, uwaa i natura ludzka jest drapiena i skonna do panowania nad innymi. Spenglera uwaa i kultura podobna jest do ywego organizmu, rodzi si dorasta i zaczyna obumiera, rozwj i upowszechnienie si techniki jest tym ostatnim etapem gdy kultura wchodzi w stadium cywilizacji tworzy swe monumenty aby nastpnie upa, wszystkie wielkie cywilizacje upadaj jest to nieuchronne i naturalne. Postrzega technik jako zagroenie dla duchowego dorobku kultury. Filozofia techniki M. Heideggera. Haidegger odszed od neutralnoci techniki , nie popad jednak w techniczny determinizm. Nie upatrywa niebezpieczestw w samej technice lecz w tajemnicach jej istoty. Technika jedynie moe alienowa czowieka z jego wasnej istoty przez co zagraa czowieczestwu. Czowiek nie staje jako autonomiczny czon w relacji z technika, Heidegger nie traktuje techniki jako czego naturalnego. Wraz z rozwojem i upowszechnieniem techniki upowszechnia si racjonalno instrumentalna a co za tym idzie charakterystyczny dla kultury wspczesnej znak mylenia kontemplacyjnego. Ludzie zatracaj swoj trosk i czuwanie o bycie w momencie gdy poddaj si dynamice rozwoju techniki. W ujciu Heideggera brak jednak perspektywy spoecznej, proponuje on odejcie od tradycji metafizyki skoncentrowanej na bycie. Heidegger dokonuje take podziau na technik i jej istot. Technika to zbir rodkw i narzdzi oraz sposobw dziaania ,jest to ujcie antropologiczne. Pytanie o istot techniki nasuwajce pytanie o istot instrumentalnoci, w dalszych rozwaaniach Heidegger sprowadzi j do przyczynowoci ktra wie si z wis taczaniem si czego, doszed do zaskakujcego wniosku i istota techniki odnosi si do tego samego obszaru co prawda rozumowa aletheia, zwizana jest z przeistaczaniem si czego, z przechodzeniem od tego co ukryte do tego co nie skryte. Wspczesna technika zmienia wiat i traktuje go jak wasny skad ktry stanowi tworzywo dla okrelonych dziaa instrumentalnych. Zagroenie wynikajce z rozwoju techniki bierze si std i jej ekspansji podlega take czowiek, stajc si czci owego skadu. Rola czowieka sprowadza si do manipulowania i nastawiania owego skadu. Heidegger odchodzi take od pojmowania techniki jako aksjologicznie neutralnej, rozwaa relacje pomidzy czowiekiem a wiatem ,technika pojawia si w tej relacji jako element znaczcy zmieniajcym zarwno przedmiot jak i podmiot tej relacji. Filozofia techniki H. Marcusego. Maecuse w swojej pracy czowiek jednowymiarowy zwraca uwag na to i we wspczesnych spoeczestwach przemysowych ksztatuj si nowe formy kontroli. Panujce formy kontroli spoecznej s formami technologicznymi w nowym sensie. Techniczna struktura i skuteczno aparatu produkcyjnego stanowiy w okresie nowoytnym gwny instrument podporzdkowywania ludzi stanowionemu spoecznemu podziaowi pracy, takiej integracji towarzysz zawsze bardziej jawne formy przymusu wymiar sprawiedliwoci, policja siy zbrojne. Obecnie kontrola technologiczna jawi si jako ucielenienie rozumu dla dobra caego spoeczestwa, tak dalece e wszelki sprzeciw zdaje si by irracjonalny a jakie kol wiek przeciw dziaania niemoliwe. Technika staa si nie tylko narzdziem panowania przez czowieka nad natur ale take rodkiem urzeczywistnienia kontroli spoecznej, wzorce panowania nad przyrod zostaj przeniesione na spoeczestwo a ich swoista skuteczno nie jest tylko ucielenieniem rozumu lecz rwnie czynnikiem jej legitymizacji. Stanowisko Marcusego to determinizm technologiczny technika uznawana jest jako autonomiczny czynnik przemian spoecznych. Ideologia technokratyczna stanowi podstaw wspczesnej jednowymiarowej kultury. Wartociowanie techniki zaoenia, metody, uwarunkowania. Wartociowanie techniki oznacza planowane i systematyczne prowadzenie bada nad technik. Jest ono gwnie zainteresowane prognozowaniem i przewidywaniem nastpstw rozwoju techniki ktre nadejd w przyszoci ,wartociowanie perspektywiczne. - analizowanie stanu techniki i jej moliwoci rozwojowych.

- ocena bezporednich, porednich, ubocznych i rozoonych w czasie, skutkw danej techniki i rozwiza wobec niej alternatywnych. - dokonanie bilansu rnorodnych nastpstw techniki i jej rozwoju w celu eliminowanie jej negatywnych i wykorzystywania pozytywnych moliwoci. Porter wymienia nastpujce elementy wartociowania. - zdefiniowanie problemu - ustalenie zakresu i charakteru prowadzonych analiz. - opis techniki -okrelenie najwaniejszych parametrw technicznych oraz moliwoci ich osignicia, take za pomoc alternatywnych rozwiza. - prognoza techniki - ustalenie dziedzin zastosowania danej techniki, jej wpywu na obszary pokrewne. - opis spoeczestwa - zidentyfikowanie grupy spoecznej zainteresowanej rozwojem danej techniki, oraz takiej ktra bdzie podatna jaj negatywnym wpywom, identyfikacja czynnikw i rde oporu w stosunku do danych przedsiwzi technicznych. - prognozowanie spoeczne - prognoza zalenoci pomidzy zmian techniczn a zmian spoeczn. - identyfikacja skutkw - klasyfikacja nastpstw z uwagi na dziedziny ich wystpowania Wartociowanie techniki zakada i technika obciona jest jakimi wartociami, a jej upowszechnienie wie si z okrelonymi i uwarunkowanymi czynnikami natury spoecznej oraz kulturowymi preferencjami wartoci. Z technik i jej rozwojem wie si okrelony zbir wartoci do ktrego zaliczaj si wartoci funkcjonalne, ekonomiczne, zdrowie, bezpieczestwo, wartoci ekologiczne, jako ycia spoecznego i rozwj osobowoci. . Problem odpowiedzialnoci wg G. Pichta. Podkrela relacyjny charakter odpowiedzialnoci, wskazuje jednak na to i w tradycji nowoytnej relacyjno ta zostaa sprowadzona do odpowiedzialnoci przed wasnym sumieniem. Odpowiedzialno jest pojmowana jako samo odpowiedzialno czyli odpowiedzialno przed samym sob. Picht stara si nada odpowiedzialnoci obiektywny charakter i wyj poza taki sposb jej pojmowania, kiedy mieci si w granicach sprawstwa, odpowiedzialno bowiem nie jest zjawiskiem subiektywnym , nie jest ona wynikiem decyzji, woli czy te wiadomoci podmiotu. Wedug Pichta mieci si w strukturze zdarze ktrych cze stanowi czowiek uwikany w te zdarzenia ktre po czci s wynikiem jego wyborw a po czci wynikiem splotu takich czy innych okolicznoci. Uniwersalny charakter ludzkiej odpowiedzialnoci jest zdaniem Pichta wynikiem rozwoju techniki i nauki wie si z globalnym wymiarem dziaa czowieka i z odpowiadajcym mu globalnym wymiarem odpowiedzialnoci. Globalny wymiar odpowiedzialnoci przejawia si take w wymiarze czasu, odpowiedzialno jest niezalena od czasu, jestemy odpowiedzialni za przyszo przeszo i teraniejszo, czowiek jest uniwersalnie odpowiedzialny za to aby dzieje pozostay dziejami, szczeglnie wana pozostaje przyszo. . Problematyka odpowiedzialnoci H. Jonasa Jonas w swojej pracy pt. Zasada odpowiedzialnoci wskazuje na charakterystyczne cechy tradycyjnego spojrzenia na relacje pomidzy czowiekiem a technik, ktre take odnosz si do etycznego wymiaru tych relacji: - obszar techniki traktowany bya jako etycznie neutralny, dotyczyo to i techniki i natury bo dotychczasowa etyka bya antropocentryczna jej przedmiotem byy relacje interpersonalne - czowiek w obszarze techniki traktowany by jako trway czon relacji a nie jako zaleny element , przez co filozofia techniki te bya antropocentryczna, nie widzia przez to pewnych istotnych problemw w tym obszarze. -obszar dziaa czowieka widziany by wsko, co sprawiao i perspektywa dotyczaca nastpstw dziaa ograniczaa si jedynie do nastpstw bezporednich i bliszych w czasie. Dalsze konsekwencje pozostawiano losowi i opatrznoci. Bya to etyka relacji midzy ludzkich w konkretnym czasie przygotowanych na nieznane, wynikao to z pojmowania wiedzy etycznej, ktr pojmowano jako dostpn dla wszystkich dla tego na znaczeniu zyskiwa aspekt woluntarny. Dzi aby dziaanie miao charakter moralny potrzebna jest take odpowiednia wiedza o moralnoci, wraliwo podmiotu jest niewystarczajca tak jaki i dobra wola. Odpowiedzialno a kryzys ekologiczny. Za jedno ze rde wspczesnego kryzysu ekologicznego powszechnie uwaa si typ aksjologii okrelany mianem antropocentryzmu, gosi on i czowiek pozostaje jedynym podmiotem wartoci natomiast przyroda obraona jest jedynie wartoci wzgldn i instrumentaln. Krytyka antropocentryzmu doprowadzia do skrajnej postaci fizjocentryzmu nadajc wiatu przyrody warto autoteliczn. Prowadzi to do utopijnoci. Racjonalna perspektywa rozwizania tego problemu musi uwzgldni - stan aktualnej ingerencji czowieka w rodowisko i stopie jego przeksztacenia przez czowieka, rodowisko to przestao by w duym stopniu rodowiskiem naturalnym a stao si wiatem czowieka, nie ma tez ono czysto kulturowego charakteru kecz stanowi kompleks elementw sztucznych i naturalnych. -poziom cywilizacyjnego rozwoju- by zwizany z nadmierna eksploatacj rodowiska naturalnego i jego zasobw, lecz idea kontrolowanego rozwoju nie musi oznacza rezygnacji z osigni techniki i zahamowania rozwoju gospodarczego. Pogodzi tu trzeba dwa cele, konieczno radykalnej zmiany istniejcych relacji pomidzy czowiekiem a rodowiskiem z zachowaniem tego co pozytywnego niesie rozwj cywilizacji gospodarki i upowszechnienie odkry nauki i techniki. Wspczesne wymaganie skierowane w stron odpowiedzialnoci maj take zwizek z tym e wiele nastpstw okrelonych dziaa i decyzji nie ma bezporednio intencjonalnego charakteru, s efektem sprzgania si rnorodnych dziaa i pojawiania si niezamierzonych skudw ubocznych. Zdarza si i podmiot dziaa i podmiot odpowiedzialnoci nie pokrywaj si ze sob, odpowiedzialno nie mieci si wprost i nie jest ograniczona do ram wyznaczanych przez sprawstwo danego podmiotu. Obecnie musi nastpi pogbienie i poszerzenie odpowiedzialnoci, ktrej przedmiotem powinien sta si take bioregion, oraz zachowanie jego specyficznych wartoci naturalnych. Wspczenie nastpio wiele zmian odnonie pojmowania odpowiedzialnoci i jej wymaga. Nabraa ona centralnego znaczenia w wielu dziedzinach praktycznej i poznawczej dziaalnoci czowieka.

You might also like