Druk NR 1858: GR/IX/070/1-1/2009/MMK

Druk nr 1858
Warszawa, 30 marca 2009 r.

SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Rzecznik Praw Dziecka
Marek Michalak
GR/IX/070/1-1/2009/MMK
Pan
Bronis!aw Komorowski
Marsza!ek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej
Wielce Szanowny Panie Marsza!ku,
Zgodnie z tre"ci# art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 6 stycznia 2000 r. o

Rzeczniku Praw Dziecka (Dz. U. z 2000 r. Nr 6, poz. 69, pó$n. zm.), przedk!adam
- Informacj! Rzecznika Praw Dziecka za

rok 2008 oraz uwagi o stanie przestrzegania
praw dziecka.
Z wyrazami szacunku
(-) Marek Michalak

!"#$%&'()'*$*+,!'-'."$/(!
RZECZNIKA PRAW
DZIECKA
ZA ROK 2008
ORAZ UWAGI
O STANIE PRZESTRZEGANIA
PRAW DZIECKA
Warszawa 2009
!"#$%&'()*#+
I. RZECZNIK PRAW DZIECKA ............................................................................................. 3

II. OCHRONA PRAW DZIECKA ........................................................................................... 6
,-%./012%32%45670%7%268/295%:3/2170% ................................................................. 6
,-,%1;$&<"#(=#a generalne Rzecznika Praw Dziecka ........................................................... 6
1.2 Sprawy indywidualne ................................................................................................... 14
2. PRAWO DO WYCHOWANIA W RODZINIE ............................................................ 19
>-,%1;$&<"#(=#?%@(=('?A=(%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%......................................................... 20
3. PRAWO DO GODZIWYCH WARUNKÓW SOCJALNYCH ..................................... 36
E-,%1;$&<"#(=#?%@(=('?A=( Rzecznika Praw Dziecka ......................................................... 37
4. PRAWO DO NAUKI ..................................................................................................... 46
F-,%1;$&<"#(=#?%@(=('?A=(%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%......................................................... 47
G-%./012%32%268/295%./:H3%./:HI26JK%2L/M67HN!O1HIK%15:5!L7HIK%
3HI2/0P7:06QJK%:097H3R097HI%2/0:%7995I%:S5I%O/0LO21097HI% ...... 64
G-,%1;$&<"#(=#?%@(=('?A=(%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C? ............................................................. 64
5.2 Sprawy indywidualne ........................................................................................................ 71
T-%./010%3:7H67%97H.HS92!./019568%................................................................... 79
T-,%1;$&<"#(=#?%@(=('?A=(%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?% ............................................................. 79
6.2 Sprawy indywidualne ........................................................................................................ 80
777-%1!.US./060%:%03I797!O/06QJ%.MRP76:9J% .................................................... 82
,-%MVB#?W%D%"'?*?*X%$&?W;*X%B($"YWZD%"'Y[A(\YD;*X% ........................................................... 83
>-%MVB#?W%D%"'Y@'?\?*X%'($Y'&YD;*X%...................................................................................... 84
E-%MVB#?W%D%$(\#=?'#?*X%#%$"Y&C?=#?*X% .................................................................................... 84
7]-%1!.US./060%I7^3:590/23210% ....................................................................... 87
,-%LY=_('(=*`(%\#aVB;=?'YVYD(%............................................................................................. 87
>-%I#aVB;=?'YVYD(%$"Y&C?=#?%/B(*B=#CZw Praw Dziecka .................................................... 89
V. UPOWSZECHNIANIE PRAW DZIECKA ....................................................................... 90
,-%3B#?W?A=Y)b%[#(c<*?% ............................................................................................................. 90
2. Wydarzenia .......................................................................................................................... 92
1
UWAGI O STANIE PRZESTRZEGANIA PRAW DZIECKA …….……………….………96
:0SJ6:97L7
:?W<*B=#C%='%,%– 1;C?B%D;$&<"#(d%@(=('?A=;*X%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%D%>eef%'YCg% .... 106
Z?W<*B=#C%='%>%– !"'?D;K%"YVà&(%"'B(B%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%D%A?&?*X%>eeG%– 2008 .... 119
:?W<*B=#C%='%E%– Kategorie spraw, B@WY$BY=(%VY%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%D%'YCg%>eef .... 119
:?W<*B=#C%='%F%– 1;C?B%D;V?'B(dK%Y[à&;*X%XY=Y'YD;\%"?&'Y=?&(\%/B(*B=#C? ................ 120
:?W<*znik nr 5 – Wybrane konferencje i seminaria ............................................................... 123
:?W<*B=#C%nr 6 – Wybrane spotkania w ramach promocji praw dziecka ............................... 126
2
!"#$%&'(%&'%&)*+,*-./&0#*+12$34.3&5+6784.&.&5+-3$84.9&,8#8,*-.+9&-.+&0:;-.+6&
-.<& 18& 1-.3& ='& 73#,39& .->8#73,6?& 8& 2486+6& 1*.3@3A-8B,.& .& C43D.& 8& 2$3-.+&
przestrzegania praw dziecka”
(Ustawa z dnia 6 stycznia 2000 roku o Rzeczniku Praw

3B#(*C?K%3B-%M-%9'%T%B%>eee%'-K%"YB-%ThK%B%"Zi=-%B\-j
I. RZECZNIK PRAW DZIECKA
Prace nad utworzeniem instytucji Rzecznika Praw DB#(*C?% #=#*`YD?=(% [;W;% "'B(B%
Y'@?=#B?*`(% "YB?'B<VYD(% #% )'YVYD#$C?% VB#?W?`<*(% =?% 'B(*B% "'?D% VB#(*#% "Y% &;\K% `?C% k% A#"*?%
,hh,% 'YCg% /B(*B"Y$"YA#&?% .YA$C?% '?&;_#CYD?W?% LY=D(=*à% Y% "'?D?*X% Vziecka. Rezultatem
&;*X%VB#?W?d%[;WY%D"'YD?VB(=#(%VY%LY=$&;&g*`#%/.%B%,hhk%'YCg%"'B("#$gK%V?`<*(@Y%"YV$&?D;%
"'?D=(%VA?%"YDYW?=#?%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?-%W art. 72 ust. 4, =#(%YC'()A?`<*%CY\"(&(=*`#%#%
$"Y$Y[g%"YDYW;D?=#?%/B(*B=#C?K%g$&?DYV?D*?%YV$;W?%VY%g$&?D;%Y%/B(*B=#Cg%.'?D%3B#(*C?-%
0'&-% k>% g$&% F% LY=$&;&g*`#% $&?=YD#K% #c% „Ust?D?% YC'()A?% CY\"(&(=*`(% #% $"Y$Z[% "YDYW;D?=#?%
Rzecznika Praw Dziecka”.
M$&?D?% Y% /B(*B=#Cg% .'?D% 3B#(*C?% BY$&?W?% "'B(B% !(`\% /.% "'B;à&?% T% $&;*B=#?% >eee%
roku 1. :@YV=#(% B% `(`% B?"#$?\#K% /B(*B=#C% $&Y#% =?% $&'?c;% "'?D% VB#(*C?K% YC'()AY=;*X%
w Konstytucji RP, Konwencji o prawach dziecka i innych przepisach prawa, z
"Y$B?=YD?=#(\%YV"YD#(VB#?A=Y)*#K%"'?D%# Y[YD#<BCZD%'YVB#*ZD-%
1
Ustawa z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka, Dz. U. 9'%T%B%>eee%'-K%"YB-%ThK%B%"Zi=-%B\-
3
1%'YBg\#(=#g%M$&?D;%VB#(*C#(\%`($&%C?cV?%#$&Y&?%AgVBC?%YV "Y*Ba*#?%VY%Y$#<@=#a*#?%
"(W=YA(&=#Y)*# l?'&-% >K% g$&-% ,j-% /B(*B=#C% VB#?W?% =?% 'B(*B% Y*Xrony praw dziecka, a w
$B*B(@ZA=Y)*#+
,j%"'?D?%VY%c;*#?%#%Y*X'Y=;%BV'YD#?K
2) prawa do wychowania w rodzinie,
3) prawa do godziwych warunków socjalnych,
4) prawa do nauki.
1$B;$&C#(%"YV(`\YD?=(%"'B(B%/B(*B=#C?%VB#?W?=#?%\?`<%=?%*(Ag%B?"(D=#(=#(%"(W=(@Y%
i h?'\Y=#`=(@Y% 'YBDY`g% VB#(*C?% Y'?B% "YD#==;% [;b% "'YD?VBY=(% B% "Y$B?=YD?=#(\% `(@Y%
@YV=Y)*#% #% "YV\#Y&YDY)*#-% 3B#(*#% \g$B<% [;b% *X'Y=#Y=(% "'B(V% D$B(AC#\#% "'B(`?D?\#%
"'B(\Y*;K% YC'g*#(d$&D?K% D;B;$CgK% ?% &?Cc(% "'B(V% V(\Y'?A#B?*`<K% B?=#(V[?=#(\% #% #==;\#%
_Y'\?\#% =#(DW?)*#D(@Y% &'?C&YD?=#?-% !B*B(@ZA=<% &'Y$C<% /B(*B=#C% Y&?*B?% VB#(*#%
=#("(W=Y$"'?D=(-
M$&?D?% =?V?W?% /B(*B=#CYD#% g"'?D=#(=#?% Y% *X?'?C&('B(% Y$&'B(@?D*B;\K%
$;@=?A#B?*;`=;\% Y'?B% #=#*`?&;D=;\-% .'B;B=?W?% \g% CY\"(&(=*`(% "'B(V$&?D#?=#?% DW?)*#D;\%
Y'@?=Y\%DW?VB;%"g[A#*B=(`K organizacjom i #=$&;&g*`Y\%Y*(=%#%D=#Y$CZDK%B\#('B?`<*;*X%VY%
$Cg&(*B=(`% Y*X'Y=;% "'?D% #% VY['?% VB#(*C?% Y'?B% g$"'?D=#(=#?% &';[g% B?W?&D#?=#?% $"'?D% D% &;\%
B?C'($#(-% /B(*B=#C% \Yc(% 'ZD=#(c% D;$&a"YD?b% VY% DW?)*#D;*X% Y'@?=ZD% B% D=#Y$C?\#%
o "YVà*#(%#=#*`?&;D;%g$&?DYV?D*B(`%[<Vi%Y%D;V?=#(%Ag[%B\#?=a%#==;*X%?C&ZD%"'?D=;*X-
M$&?=YD#(=#(% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% D'?B% B% "'B;$Wg@g`<*;\#% \g% CY\"(&(=*`?\#%
D% $"Y$Z[% #$&Y&=;% DB[Y@?*#WY% D*B()=#(`$B(% #=$&'g\(=&?'#g\% Y*X'Y=;% "'?D% VB#(*C?-%
3B#?W?A=Y)b% /B(*B=#C?% "YBD?A?% =?% $&?W<% #% $;$&(\YD<% ?=?A#Ba% "'Y[A(\ZDK% VY&;*B<*;*X%
VB#(*C?% #% 'YVB#=;-% !<% Y=(% "'B(V\#Y&(\% A#*B=;*X% D;$&<"#(d% @(=('?A=;*XK% C#('YD?=;*X% VY%
Y'@?=ZD% DW?VB;% "g[A#*B=(`-% !&?=YD#<% &(c% "YV$&?Da% _Y'\gWYD?=#?% Y"#=##% Y% $&?=#(%
przestrzegania praw dziecka w Polsce, które Rzecznik przedstawia co roku Sejmowi i
Senatowi.
.'B;à&?% >G% "?iVB#('=#C?% >eef% 'YCg% =YD(A#B?*`?% M$&?D;% Y% /B(*B=#Cg% .'?D% 3B#(*C?%
DB\Y*=#W?%`(@Y%CY\"(&(=*`(K%D;"Y$?c?`<*%@Y%\-#=-%D%g"'?D=#(=#?%VY+
- D$B*Ba*#?%"Y$&a"YD?=#?%D%$"'?D?*X%*;D#A=;*X%#%?V\#=#$&'?*;`=;*X%Y'?B%['ania w
=#*X%gVB#?Wg%=?%"'?D?*XK%"'B;$Wg@g`<*;*X%"'YCg'?&Y'YD#m
- D;$&<"#(=#?% VY% DW?)*#D;*X% Y'@?=ZD% Y% D$B*Ba*#(% "Y$&a"YD?=#?%
"'B;@Y&YD?D*B(@Y% Y'?B% VY% D;$&<"#(=#?% B% D=#Y$C#(\% Y% gC?'?=#(% D% $"'?D?*X% Y%
wykroczenia;
- B?$C?'c(=#?%V(*;B`#%?V\#=#$&'?*;`=(`-
4
1(VWg@% B=YD(A#BYD?=(`% M$&?D;% Y'@?=;K% #=$&;&g*`(% #% Y'@?=#B?*`(K% VY% C&Z';*X% BD'Z*#% $#a%
/B(*B=#C%D%'?\?*X%"'YD?VBY=;*X%"'B(B%$#([#(%$"'?DK%$<%BY[YD#<B?=#(%VY%gVB#(A(=#?%#=_Y'\?*`#%D%
terminie najdalej 30 dni2.
Rzecznik Praw Dziecka wykonuje swoje zadania przy pomocy biura. W 2008 roku
_g=C*`Y=YD?W;%D%=#\%&'B;%"YV$&?DYD(%`(V=Y$&C#%Y'@?=#B?*;`=(+
1. :($"ZW% #=_Y'\?*;`=Y-#=&('D(=*;`=;K% VY% B?V?d% C&Z'(@Y% =?A(c;% "'B(V(% D$B;$&C#\%
D;`?)=#(=#?% #% "YV(`\YD?=#(% #=&('D(=*`#% D% $"'?D?*XK% B@WY$BY=;*X% "'B(B% Y$Y[;%
indywidualne; udzielanie pY\Y*;K% #=_Y'\?*`#% #% "Y'?V-% .'?*YD=#*;% &(@Y% B($"YWg%
B?"(D=#?`<% 'ZD=#(c% Y[$Wg@a% &(A(_Y=g% #=&('D(=*;`=(@Y% Y'?B% "'B("'YD?VB?`<% – z
g"YD?c=#(=#?%/B(*B=#C?%– wizytacje;
2. :($"ZW% [?V?d% #% ?=?A#BK% VY% B?V?d% C&Z'(@Y% =?A(c;% V#?@=YBYD?=#(% #% Y*(=?% $&?=g%
przestrzegania praD% VB#(*C?% Y'?B% Y"'?*YD;D?=#(% "'Y"YB;*`#% 'YBD#<B?d%
$;$&(\YD;*X-% 1% Y"?'*#g% Y% "'?*(% &(@Y% B($"YWg% /B(*B=#C% C#('g`(% D;$&<"#(=#?%
@(=('?A=(% VY% Y'@?=ZD% DW?VB;% "?d$&DYD(`K% $;@=?A#Bg`<*% =#("'?D#VWYDY)*#% D%
"'B($&'B(@?=#g%"'?D%VB#(*C?K%$CW?V?`<*%CY=C'(&=(%D=#Y$C#%Ag[%Y*(=;K%B\#('B?`<*(%
VY%B?"(D=#(=#?%$Cg&(*B=(`%Y*X'Y=;%"'?D%#%VY['?%VB#(*C?%Y'?B%D=Y$B<*%Y%"YVà*#(%
#=#*`?&;D;%g$&?DYV?D*B(`%[<Vi%Y%D;V?=#(%Ag[%B\#?=a%#==;*X%?C&ZD%"'?D=;*Xm
3. n?[#=(&% /B(*B=#C?K% B?"(D=#?`<*;% \g% [#(c<*<% Y[$Wg@a% ?V\#=#$&'?*;`=<K% "'?D=<% #%
merytor;*B=<-
M'B<V%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%YV%>eee%'YCg%"(W=#A#%CYA(`=Y+%I?'(C%.#(*XYD#?C (28
czerwca 2000 – ,>%"?iVB#('=#C?%>eeejK%.?D(W%Q?'Y$%(16 lutego 2001 – 7 kwietnia 2006) oraz
HD?% !YD#d$C? (7 kwietnia 2006 – 25 lipca 2008)-% 1% YC'($#(K% C&Z'(\g% "Y)D#a*Y=?% jest
=#=#(`$B?% 7=_Y'\?*`?K%=?$&<"#W?%B\#?=?%=?%$&?=YD#$Cg% /B(*B=#C?%– 23 lipca 2008 roku Sejm
/.%D;['?W%=?%=#(%I?'C?%I#*X?A?C?-%>F%A#"*?%D;[Z'%&(=%BY$&?W%B?&D#('VBY=;%"'B(B%!(=?&%/.K%?%
>G%A#"*?%\#?WY%\#(`$*(%g'Y*B;$&(%)Ag[YD?=#(%=YD(@Y%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*ka.
2
M$&?D?% B% V=#?% >F% "?iVB#('=#C?% >eef% '-% Y% B\#?=#(% g$&?D;% Y% /B(*B=#Cg% .'?D% 3B#(*C?% Y'?B% g$&?D;% Y%
D;=?@'YVB(=#g%Y$Z[%B?`\g`<*;*X%C#('YD=#*B(%$&?=YD#$C?%"?d$&DYD(K%3B-%M-%9'%>,F%B%>eef%'YCgK%"YB-%,EFG-
5
II. OCHRONA PRAW DZIECKA
01*2%'3$*+$*45(!'*!*$(6%$"5*,+%$3!'
Zgodnie z art. 24 Konwencji o prawach d*.+,/39& 03E2$48& *8F84.G*3-+& 6+2$& 18&

*30+4-.+-.3& /3<1+7C& 1*.+,/C& -364H<2*+D8& 08*.87C& 8,I#8-H& *1#84.3& .& C18D81-.+E& 4&
zakresie leczenia chorób oraz rehabilitacji zdrowotnej.
1%>eef%'YCg%B@WY$BY=Y%VY%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%Y@ZW(\%>>T%$"'?DK%BD#<B?=;*X%B%
"'?D(\%VY%c;*#?%#%Y*X'Y=;%BV'YD#?K%D%&;\+
- ,,e%B@WY$BY=Y%=?%"#)\#(m
- 116 podczas rozmów telefonicznych.
/B(*B=#C%BD'?*?W%$#a%VY%#==;*X%Y'@?=ZD%#%#=$&;&g*`#%Y%"YVà*#(%VB#?W?d%Ag[%gVB#(A(=#(%
#=_Y'\?*`#%D%$"'?D?*XK%VY&;*B<*;*X+
- ochrony prawa do cycia dzieci poczatych;
- objacia powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym;
- zakresu refundowanych )wiadczed%zdrowotnych i kosztów leczenia;
- Y'@?=#B?*`#%"A?*ZD(C%$Wgcby zdrowia;
- "'?D%\?WYA(&=#*X%"?*`(=&ZDm%
- [Wadów lekarskich i dochodzenia roszczedK%zwi<zanych z udzielaniem )wiadczed
zdrowotnych.
010*3789:;<=><?*@=>=A?B>=*%C=DC><E?*2A?F*+C<=DE?*F*C?EA=8<=*;A?F?*GH*I7D<?*<*HDJAH>7*
CGAHF<?*GH97DC7K7L
! ;A?F*GC<=D<*MN<=A9elnie chorych – F789:;<=><=*C*0O*897DC><?*POOQ*AHER

1% D;$&<"#(=#gK% $C#('YD?=;\% VY% .'(B($?% 9?'YVYD(@Y% og=Vg$Bg% :V'YD#?K%
/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% BD'Z*#W% gD?@a% =?% B[;&% =#$C#% "YB#Y\% _#=?=$YD?=#?% Y"#(C#%
"?A#?&;D=(`% =?V% VB#(b\#-% 3Y\YD?% Y"#(C?% "?A#?&;D=?K% "YV*B?$% C&Z'(`% VB#(*CY% \Yc(%
"'B([;D?b%D%VY\g%#%`(V=Y*B()=#(%[;b%Y&Y*BY=(%_?*XYD<%Y"#(C<%"'?*YD=#CZD%XY$"#*`g\K%
`($&%Y"&;\?A=?%VA?%CY\_Y'&g%VB#(*C?K%&?d$B?%YV%"Y[;&g%VB#(*C?%D%$B"#&?Ag 3.
3
ZBA- 500- 14/08 TR
6
! C?;=F><=><?* GC<=D<HN* S=C;<=DC=T89F?* ;HGDC?8* 9A?>8;HA9R* 8?NHDJHGHF=@H –
F789:;ienie z 21 stycznia 2008 roku
/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% BD'Z*#W% $#a% VY% I#=#$&'?% 7=_'?$&'gC&g';% D% $"'?D#(%
=#('($"(C&YD?=#?% "'B(B% D#(Ag% 'YVB#*ZD% Y[YD#<Bg`<*(@Y% "'?D?K% =?C?Bg`<*(@Y%
"'B(DYc(=#(% VB#(*#% D% _Y&(A#Cg-% /ZD=#(c% CY'"Y'?*`(% &?C$ZDCYD(K% "'B;`\g`<*% BA(*(=#(%
"'B(D#(B#(=#?% VB#(*C?K% "YD#==;% gc;D?b% "Y`?BVZDK% "'B;$&Y$YD?=;*X% VY% "'B(DYBg%
dzieci 4.
1%YV"YD#(VB#%I#=#$&('%7=_'?$&'gC&g';%B?"(D=#WK%c(%`(@Y%'($Y'&%[aVB#(%V<c;W%VY%`?C%
=?À("$B(@Y% B?"(D=#(=#?% [(B"#(*B(d$&D?% VB#(*#% "Y"'B(B% CY=&;=gYD?=#(% "'B(V$#aDB#abK%
zmierB?`<*;*X%VY%"YV=#($#(=#?%)D#?VY\Y)*#%'YVB#*ZD 5.
! ;AC7FAUD=><?*H;<=E<*N=G7DC>=V*F*8CEHK?DJ*– F789:;<=><=*C*0P*N?AD?*POOQ*AHER
!&Y"#(d% D;"Y$?c(=#?% $BCZW% D gabinety profilaktyki i pomocy przedlekarskiej (w
)D#(&A(%'?"Y'&g%p9#('ZD=Y)*#%D%VY$&a"#(%g*B=#ZD%VY%"rofilaktycznej opieki zdrowotnej w
Polsce” B?%'YC%$BCYA=;%>eeTq>eekjK%BDW?$B*B?%=?%&('(=?*X%D#(`$C#*XK%=?A(c;%YC'()A#b%`?CY%
=#(D;$&?'*B?`<*;% #% D;\?@?`<*;% B\#?=-% n?[#=(&ZD% =#(% \?% D% "'?D#(% >qE% $BCZW%
"YV$&?DYD;*XK%"YWYD#(%@#\=?B`ZD%#%,qE%A#*(ZDK%&(*X=#CZD%#%$BCZW%$"(*`?A=;*X-%:?A(*?=;%
$&?=V?'V% B?&'gV=#(=#?% "#(Aa@=#?'(C% BY$&?W% "'B(C'Y*BY=;% $B*B(@ZA=#(% D% $BCYW?*X%
specjalnych na wsi – =?% C?cV<% B% =#*X% "'B;"?V?% VY% >ke% g*B=#ZD% "'B;% B?A(*?=;\%
\?C$#\g\% ,Ge-% 1% BD#<BCg% B% "YD;c$B;\K% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% BD'Z*#W% $#a% VY%
M#=#$&'?% HVgC?*`#% 9?'YVYD(`% #% I#=#$&'?% :V'YD#?% Y% "YVà*#(% VB#?W?dK% B\#('B?`<*;*X% VY%
"Y"'?D;%$&?=g%Y"#(C#%\(V;*B=(`%D%$BCYW?*X 6.
1% YV"YD#(VB#% I#=#$&('% HVgC?*`#% 9?'YVYD(`% Y\ZD#W% B?$?V;% $"'?DYD?=#?% Y"#(C#%
\(V;*B=(`% =?V% g*B=#?\#K% ?% &?Cc(% "YVB#(A#W% "Y@A<VK% c(% Y"#(C?% BV'YDY&=?% =?V% VB#(b\#% #%
\WYVB#(c<% D;\?@?% D$B(*X$&'Y==;*X% #% B#=&(@'YD?=;*X% VB#?W?d% B?'ZD=Y% Y'@?=ZD%
?V\#=#$&'?*`#% 'B<VYD(`K% `?C% #% $?\Y'B<VYD(`-% Q(V=Y*B()=#(% D$C?B?WK% B(% "'B(V$&?D#Y=(%
"Y$&gA?&;%"'B;D'Z*(=#?%"#(Aa@=#?'CY\qX#@#(=#$&CY\%$BCYA=;\%CY=&'YA#%=ad szczepieniami
Y*X'Y==;\#%Y'?B%BD#aC$B(=#(%(&?&ZD%"#(Aa@=#?'(C%D%$BCYW?*X%=#(%=?A(c<%VY%CY\"(&(=*`#%
Ministra Edukacji Narodowej 7.
4
ZBA/I/500/7-1/2008/MW/KSz
5
TRD2c-0732/4/08
6
ZBIA/500/26-1/ESn/2008
7
! ;HK:DC=><?*89?>G?AGUF*<*;AHD=GRA*N=G7DC>7DJ*F*C?EA=8<=*N=G7D7>7*;?B<?97F>=V*GB?*
GHAH8K7DJ*<*GB?*GC<=D<*– F789:;<=><=*C*WO*Ewietnia 2008 roku
1% D;$&<"#(=#gK% $C#('YD?=;\% VY% I#=#$&'?% :V'YD#?K% /B(*B=#C% D;'?B#W% $"'B(*#D%
DY[(*%"YW<*B(=#?%$&?=V?'VZD%#%"'Y*(Vg'%\(V;*B=;*X%D%B?C'($#(%\(V;*;=;%"?A#?&;D=(`%
VA?% VY'Y$W;*X% #% VA?% VB#(*#-% /B(*B=#C% BD'Z*#W% gD?@a% =?% _?C&K% c(% VB#(*#K% C&Z'(% D;\?@?`<%
Y"#(C#% "?A#?&;D=(`K% *XY'g`<% =?% #==(% $*XY'B(=#?% =#c% Y$Y[;% VY'Y$W(% #% VA?&(@Y% $"(*;_#C?% &(`%
Y"#(C#%"YD#==?%BY$&?b%gDB@AaV=#Y=?%"'B;%Y"'?*YD?=#g%$&?=V?'VZD 8.
1% YV"YD#(VB#% I#=#$&('% :V'YD#?% "Y#=_Y'\YD?WK% c(% =#(% D#VB#% "'B($BCZVK% [;%
YVVB#(A=#(%BY$&?W;%g'(@gAYwane standardy pediatrycznej opieki paliatywnej9.
! B<EF<G?DV<* V=G>=@H* C* HGGC<?KUF* XB<><E<* $A9H;=G<<* <* YA?RN?9HBH@<<* +C<=D<ZD=V* F*

Szpitalu Klinicznym im. Wiktora Degi – F789:;<=><=*C*0[*N?V?*POOQ*AHER
/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% BY$&?W% "Y#=_Y'\YD?=;% Y% "A?=YD?=(`% restrukturyzacji
Ortopedyczno-Rehabilitacyjnego Szpitala Klinicznego im. Wiktora Degi w Poznaniu,
"'B(B% *Y% \Yc(% gA(*% B\=#(`$B(=#g% A#*B[?% \#(`$*% VA?% VB#(*#% B(% $*XY'B(=#?\#%
Y'&Y"(V;*B=;\#-% 1;'?c?`<*% Y[?Da% Y% #*X% AY$K% BD'Z*#W% $#a% VY% I#=#$&'?% :V'YD#?% Y%
D;`?)=#(nie sytuacji 10.
I#=#$&('$&DY% :V'YD#?% D% YV"YD#(VB#% "'B(V$&?D#WY% B?$?V;% "'B(C$B&?W*?=#?%
"g[A#*B=(@Y%B?CW?Vg%Y"#(C#%BV'YDY&=(`%Y'?B%B?"(D=#WYK%#c%D%D;=#Cg%'($&'gC&g';B?*`#%DD-%
$B"#&?A?%=#(%BY$&?=#(%Y@'?=#*BY=?%VY$&a"=Y)b%)D#?V*B(d%VA?%VB#(*#11.
! wysokich kosztóF*B=DC=><?*GC<=D<*;AC=FB=EB=*DJHA7DJ*<*EF=89<<*A=\R>G?DV<*C=*MAHGEUF*
publicznych – F789:;<=><=*C*]*8<=A;><?*POOQ*AHER
/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% B?`<W% $#a% $"'?D<% D;$YC#*X% CY$B&ZD% A(*B(=#?% *XY'Z[%
"'B(DA(CW;*X% g% VB#(*#% #% #*X% '(_g=V?*`#% B(% )'YVCZD% "g[A#*B=;*X-% 1% D;$&<"#(=#g% VY%
I#=#$&'?%:V'YD#?%D%$"'?D#(%@'g";%*XWY"*ZDK%*XY'g`<*;*X%=?%"Y$&?b%X(\Y_#A##%"YD#CW?=(`%
#=X#[#&Y'(\K% /B(*B=#C% BD'Z*#W% gD?@aK% #c% =#(% BY$&?A#% Y=#% Y[à*#% "'Y@'?\(\%
"'Y_#A?C&;*B=;\% p:?"Y[#(@?=#(% C'D?D#(=#Y\% g% VB#(*#% B% X(\Y_#A#<% 0% #% Rr-% /B(*B=#C%
7
DZSE-MB-611-70/08
8
GR IX/500/12/2008/ES
9
MZ-ZP-Z-073-10614-3/BW/08
10
ZBIA/500/28-2/2008/EK
11
MZ-0Z0-051-14193-4/EW/08
8
wyr?B#W% "'B(CY=?=#(K% c(% C?cV(% VB#(*CY% \?% "'?DY% $CY'B;$&?=#?% B% "'Y@'?\gK% ?% VB#(*#Y\%
=?`*#ac(`%*XY';\%=#(%\Yc=?%YV[#('?b%?=#%&(@Y%"'?D?K%?=#%=?VB#(#%=?%D;A(*B(=#(12.
1% YV"YD#(VB#% .YV$(C'(&?'B% !&?=g% D% I#=#$&('$&D#(% :V'YD#?% "Y#=_Y'\YD?WK% c(% D%
A#"*g% >eef% '-% BY$&?W D% '($Y'*#(% "YDYW?=;% :($"ZW% V$-% 6XY'Z[% /B?VC#*X-% :($"ZW% &(=%
"YD#=#(=% 'YB"?&'B;b% "YV% C<&(\% B?A#*B(=#?% VY% @'g";% *XY'Z[% 'B?VC#*X% X(\Y_#A#a% 0% #% R%
"YD#CW?=<% #=X#[#&Y'(\ 13. Sprawa jest monitorowana przez Biuro Rzecznika Praw
Dziecka.
! finansowania leczenia dzieci, chorych na choroby onkologiczne – F789:;<=><=* C* PP*

sierpnia 2008 roku
/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% BD'Z*#W% $#a% VY% I#=#$&'?% :V'YD#?% D% $"'?D#(% =(@?&;D=;*X%
CY=$(CD(=*`#K% D;=#C?`<*;*X% B% D"'YD?VB(=#?% :?'B<VB(=#?% 9'% E>q>eefq3!2:% .'(B($?%
Narodowego Funduszu Zdrowia B% ,,% *B('D*?% >eef% '-% pD% $"'?D#(% YC'()A(=#?% D?'g=CZD%
B?D#('?=#?% #% '(?A#B?*`#% g\ZD% D% 'YVB?`g+% A(*B(=#(% $B"#&?A=(r-% Q(@Y% =?$&a"$&D(\% [;WY[;%
CY=&'?C&YD?=#(% )D#?V*B(d% A(*B(=#?% VB#(*#% =?% &;\% $?\;\% "YB#Y\#(K% *Y% VY'Y$W;*X-%
/B(*B=#C% "YVC'()A#WK% c(% [;WY[;% &Y% VB#?W?=ie niezgodne z interesem i potrzebami dzieci.
Ponad 80% dzieci chorych na nowotwory zostaje wyleczonych, a realny koszt tego
D;A(*B(=#?%`($&%B=?*B=#(%D;c$B;%=#c%g%Y$Z[%VY'Y$W;*X-%/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%"YVC'()A#W%
&(cK% c(% B?"'Y"Y=YD?=(% D% D;\#(=#Y=;\% :?'B<VB(=#g% 'YBD#<B?=#?% [;W;% "'B(V\#Y&(\%
C';&;C#% )'YVYD#$C?% \(V;*B=(@YK% D% &;\% "'B(V$&?D#*#(A#% :?'B<Vg% nWZD=(@Y% .YA$C#(@Y%
OYD?'B;$&D?%2=CYAY@##%#%8(\?&YAY@##%3B#(*#a*(` 14.
1% YV"YD#(VB#% I#=#$&('% :V'YD#?% "Y#=_Y'\YD?WK% c(% D"'YD?VBY=(% B\#?=;% B?$?V%
finansowania leczenia $B"#&?A=(@Y% =?$&<"#W;% D% CY=$(CD(=*`#% Y"?'*#?% A(*B(=#?% Y% $;$&(\%
Jednorodnych Grup Pacjentów. W opinii Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia, nowy
$"Y$Z[% _#=?=$YD?=#?% "YD#=#(=% "Y"'?D#b% [(B"#(*B(d$&DY% )D#?V*B(=#Y[#Y'*ZD% #%
D;$&?'*B?`<*Y% B?[(B"#(*B;b% #=&('($;% *XY';*X-% Q(V=Y*B()=#(% I#=#$&('% BD'Z*#W% gD?@aK% c(%
=YD;%$;$&(\%g'g*XY\#W%VYV?&CYDY%\(*X?=#B\;%_#=?=$YD?=#?%"'B;"?VCZD%&'gV=;*X%#%B%
"YD#CW?=#?\#-% :?"(D=#WK% c(% =?% [#(c<*Y% \Y=#&Y'g`(% '(?A#B?*à% )D#?V*B(d% B% B?C'($g%
Y=CYAY@##% #% X(\?&YAY@##% VB#(*#a*(`-% 9?% Y$&?&=#\% $potkaniu przedstawicieli Ministerstwa
:V'YD#?%#%9?'YVYD(@Y%og=Vg$Bg%:V'YD#?%g$&?AY=YK%c(%VYCY=?=?%BY$&?=#(%B\#?=?%B?$?V%
12
ZBIA/45/19-1/2008/EK
13
MZ-PZ-PZ-400-4805-48/JK/08
14
ZBIA/500/47/2008/Esn
9
_#=?=$YD?=#?%)D#?V*B(d%BV'YDY&=;*XK%'(?A#BYD?=;*X%D%B?C'($#(%Y=CYAY@##%#%X(\?&YAY@##%
VB#(*#a*(` 15.
! R9ARG><H>=@H*GH89Z;R*GH*B=E?AC?*;=G<atry – F789:;<=><=*C*PP*FAC=M><?*POOQ*AHER
2[YD#<Bg`<*(% "'B("#$;% "'?D?% $&?=YD#<K% c(% ?[;% VY$&?b% $#a% VY% A(C?'B?% "(V#?&';K%
CY=#(*B=(%`($&%gB;$C?=#(%$C#('YD?=#?%YV%A(C?'B?%'YVB#==(@Y-%1;VWgc?%&Y%*B?$%VY&?'*#?%VY%
"(V#?&';%#%$Cg&Cg`(%&;\K%c(%*XY'(%VB#(*CY%&'?_#? =?%#B[a%"'B;àbK%@VB#(%Y&'B;\g`(%`(V;=#(%
p"Y'?Va% V;cg'YD<rK% =#(@D?'?=&g`<*<% "(W=(`% #% *#<@W(`% Y"#(C#% \(V;*B=(`-% .'B;)D#(*?`<*(%
&DZ'*Y\% g$&?D;% Y% )D#?V*B(=#?*X% Y"#(C#% BV'YDY&=(`K% _#=?=$YD?=(`% B(% )'YVCZD%
"g[A#*B=;*X%B?WYc(=#(K%#c%A(C?'B%'YVB#==;%[aVB#(%B?D$B( VY$&a"=;%#%Y[(`\#(%Y"#(C<%&?Cc(%
dzieci – =#(%D;&'B;\?WY%BV('B(=#?%B%'(?A#?\#-%1%$D;\%D;$&<"#(=#g%VY%I#=#$&'?%:V'YD#?%
/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%VYDYVB#W%&(@Y%D%Y"?'*#g%Y%A#*B=(%$"Y&C?=#?%B%"(V#?&'?\#K%C&Z'B;%
D#(AYC'Y&=#(% D$C?B;D?A#% =?% "Y&'B([a% B\#?=;% Y[YD#<Bg`<*;*X% "'B("#$ZD-% 1% BD#<BCg% B%
&;\K%/B(*B=#C%B?"'Y"Y=YD?W%g\#($B*B(=#(%"(V#?&';%=?%A#)*#(%$"(*`?A#B?*`#K%VY%C&Z';*X%=#(%
`($&%"Y&'B([=(%$C#('YD?=#(%YV%A(C?'B?%'YVB#==(@Y-%.YBDYA#WY[;%&Y%=?%$C'Z*(=#(%V'Y@#%VY%
uzyskania efektywnej pomocy pediatrycznej oraz organizowanie specjalistycznych
"Y'?V=#%VB#(*#a*;*X 16.
2V"YD#?V?`<*%=?%D;$&<"#(=#(K%.YV$(C'(&?'B%!&?=g%D%I#=#$&('$&D#(%:V'YD#?%D;'?B#W%
– po konsultacjach z Polskim Towarzystwem Pediatrycznym i Narodowym Funduszem
Zdrowia – D$&a"=<% @Y&YDY)b% 'YBD#<B?=#?% "'Y[A(\g-% :?$&'B(@W% `(V=?CK% c(% D;\?@?% &Y%
$B*B(@ZWYD(@Y% "'Y`(C&g% B\#?=;% B?$?V% '(?A#B?*`#% &;*X% )D#?V*B(d% #% B?"(D=#(=#?% C?V';% Y%
D;$YC#*X% CD?A#_#C?*`?*X-% .YVC'()A#W% 'ZD=#(cK% c(% D% &?C#\% D;"?VCg% =#(B[aV=(% [;W;[;%
\(*X?=#B\;K% "YBD?A?`<*(% =?% g=#C=#a*#(% ';B;C?% "YVDZ`=(@Y% _#nansowania tych samych
)D#?V*B(d 17.
! V?EHMD<*MF<?GDC=T*CGAHFH9>7DJ*GB?*GC<=D<*– F789:;<=><=*C*PP*FAC=M><?*POOQ*AHER
1% D;$&<"#(=#g% VY% I#=#$&'?% :V'YD#?% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% "'B(V$&?D#W%
D;\?@?`<*(% 'YBD#<B?d% "'Y[A(\;K% C&Z'(% B@W?$B?=(% $<% \g% "'B(B% A(C?'B;% "(V#?&'ZD% [<Vi%
"'B(C?B;D?=(% "'B(B% \(V#?-% /B(*B=#C% "YVC'()A#W% ['?C% 'YBD#<B?d% A(@#$A?*;`=;*X% #%
=#("'(*;B;`=(% "'Y*(Vg';% Y'@?=#B?*;`=(K% Y[=#c?=#(% A#*B[;% WZc(C% "(V#?&';*B=;*XK%
=#(D;$&?'*B?`<*<%A#*B[a%A(C?'B;%"(V#?&'ZDK%=(Y=?&YAY@ZDK%"$;*X#?&'ZD%VB#(*#a*;*XK%['?C%
15
MZ-UZ-ZR-073-13071-1/BR/08
16
ZBIA/500/52-1/2008/EK
17
MZ-ZP-D-073-12311-1/WS/08
10
opieki medycznej w miejscu nauczania. Jako problemy, które w jego opinii powinny
BY$&?b% gà&(% D% VWg@Y_?AYD;*X% "A?=?*XK% B\#('B?`<*;*X% VY% $&DY'B(=#?% (_(C&;D=(@Y%
$;$&(\g%Y"#(C#%"(V#?&';*B=(`K%/B(*B=#C%D;\#(=#W+
- "Y&'B([a% BD#aC$B(=#?% A#*B[;% A(C?'B;K% "YV(`\g`<*;*X% $"(*`?A#B?*à% B% "(V#?&'##K%
=(Y=?&YAY@##%#%"$;*X#?&'##%VB#(*#a*(`m
- "Y&'B([a%VYCY=?=#?%?=?A#B;%$&?=g%A#*B[YD(@Y%WZc(C%"(V#?&';*B=;*X%D%?$"(C*#(%#*X%
VY$&a"=Y)*#%VA?%D$B;$&C#*X%VB#(*#K%=#(B?A(c=#(%YV%\#(`$*?%B?\#($BC?=#?m
- "Y&'B([a% D"'YD?VB(=#?% 'YBD#<B?d% Y'@?=#B?*;`=;*XK% g\YcA#D#?`<*;*X% *Y'Y*B=(%
[?V?=#(%"'B(B%"(V#?&'a%C?cV(@Y%VB#(*C?m
- "Y&'B([a% VYCY=?=#?% Y*(=;% $Cg&(*B=Y)*#% #% ?V(CD?&=Y)*#% 'YBD#<B?d%
"'Y_#A?C&;*B=;*X% D% "(V#?&'##K% D% &;\% ?C&g?A=#(% Y[YD#<Bg`<*(@Y% C?A(=V?'B?%
$B*B("#(d%Y*X'Y==;*X%Y'?B%\(&YVYAY@##%B[#('?=ia danych na temat stanu zdrowia
populacji wieku rozwojowego 18.
.YV$(C'(&?'B% !&?=g% D% I#=#$&('$&D#(% :V'YD#?K% C&Z';% YV"YD#(VB#?W% =?% D;$&<"#(=#(%
/B(*B=#C?K% =#(% "YVB#(A#W% `(@Y% "'B(CY=?=#?% Y% B=?*B=(`% #AY)*#% CY=#(*B=;*X% B\#?=% D%
organizacji opieki medycznej nad dz#(b\#-% 1$C?B?WK% c(% D% BD#<BCg% B% CY=#(*B=Y)*#<%
\Y=#&Y'YD?=#?%#%Y*(=;%B?V?dK%'(?A#BYD?=;*X%"'B(B%Y"#(Ca%BV'YDY&=<K%I#=#$&('%:V'YD#?%
"YDYW?W% &'B;% B($"YW;% (C$"('&ZD+% .(V#?&';*B=;% :($"ZW% HC$"('&ZD% V$-% !B*B("#(d%
2*X'Y==;*XK%:($"ZW%V$-%2"'?*YD?=#?%.'Y`(C&g%!&?=V?'Vg%2"#(C#%2CYWY"Y'YVYD(`K%:($"ZW%
VY% $"'?D% 6XY'Z[% /B?VC#*X-% .YVC'()A#W% &(c% D% #\#(=#g% I#=#$&('$&D?% :V'YD#?% DYAa%
D$"ZW"'?*;% #% V;$Cg$`#% =?% &(\?&% "'Y"YB;*`#% B\#?=% D% Y"#(*(% BV'YDY&=(`% =?V% VB#(b\#% #%
\WYVB#(c<19.
! GC<=D<*><8EHAH8K7DJ*– F789:;<=><=*C*P^*FAC=M><?*POO8 roku

3B#(*#% =#$CY'Y$W(% $&?=YD#<% @'g"a% "?*`(=&ZDK% g% C&Z';*X% "'Y[A(\;% \(V;*B=(%
"YW<*BY=(% $<% B% "'Y[A(\?\#% (\Y*`Y=?A=;\#% #% "'Y[A(\?\#% _g=C*`Y=YD?=#?% $"YW(*B=(@Y-%
9#$C#% DB'Y$&%g&'gV=#?%'(?A#BYD?=#(%C?'#(';%B?DYVYD(`%#%c;*#(%Y$Y[#$&(-%O;\%D?c=#(`$B?%
jest odpow#(V=#Y% D*B()=#(% "Y$&?D#Y=?% V#?@=YB?% =#$CY'Y$WY)*#-% Q(V=;\% B% =?`[?'VB#(`%
#$&Y&=;*X% VA?% V#?@=YB;% =#$CY'Y$WY)*#% "Y\#?'ZD% `($&% \#('B(=#(% DB'Y$&g% VB#(*#-% /B(*B=#C%
.'?D%3B#(*C?%D;$&<"#W%VY%I#=#$&'?%:V'YD#?K%BD'?*?`<*%gD?@a%=?%_?C&K%c(%"Y\#?';%&(%=#(%
$<% VYCY=;D?=(% '(@gA?'=#(-% .Y=?V&Y% /B(*B=#C% BD'Z*#W% $#a% B% "'Y)[<% Y% g\#($B*B(=#(% =?%
18
ZBIA/500/53-1/2008/EK
19
MZ-ZP-D-073-12312-1/WS/08
11
A#)*#(%A(CZD%'(_g=VYD?=;*X%"'("?'?&g%7no-1. .'("?'?&%&(=%"YBD?A?%=?%$Cg&(*B=<%&('?"#a%g%
VB#(*#%=#$CY'Y$W;*XK%g%C&Z';*X%#==(%_Y'\;%A(*B(=#?%YC?B?W;%$#a%=#($Cg&(*B=(20.
Minister Zdrowia w gVB#(AY=(`% /B(*B=#CYD#% YV"YD#(VB#% B?"(D=#WK% c(% D$B;$&C#(%
VB#(*#% D% .YA$*(K% D% &;\% VB#(*#% =#$CY'Y$W(K% CY'B;$&?`<% B(% )D#?V*B(d% BV'YDY&=;*X%
?V(CD?&=#(% VY% #$&=#(`<*(@Y% "'Y[A(\g% BV'YDY&=(@Y-% 9#(% "YVB#(A#W% Y"#=##% /B(*B=#C?% Y%
"Y&'B([#(% "Y"'?D;% VY$&a"=Y)*#% VY% (=VYC';=YAY@?-% .Y#=_Y'\YD?W% &?Cc(K% c(% :($"ZW% V$-%
6XY'Z[%/B?VC#*X%[?V?%Y"#=#a%=?%&(\?&%A(*B(=#?%"'("?'?&(\%'(CY\[#=YD?=;\%7no-1 21.
! S=C;<=DC=T89F?*CGAHFH9>=@H*GC<=D<*– F789:;<=><=*C*_*;?`GC<=A><E?*POO_*AHER
:%#=_Y'\?*`#K%`?C#(%VY*#('?W;%VY%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%D;=#C?WYK%c(%D%$BCYA(%D%
Rg*BCg% \Y@WY% VY`)b% VY% B[;&=#(`% Y"#($B?WY)*#% $Wgc[% $?=#&?'=;*XK% *Y% @'YB#WY% B?C?c(=#(\%
VB#(*#% @'giA#*<-% 1% BD#<BCg% B% &;\K% /B(*B=#C% D;$&<"#W% VY% nWZD=(@Y% 7=$"(C&Y'?%
!?=#&?'=(@Y% B% "'Y)[<% Y% VYCY=?=#(% ?=?A#B;% "'?D#VWYDY)*#% "YV(`\YD?=;*X% D% $prawie
VB#?W?d-% /B(*B=#C% "YVC'()A#W% "'B;% &;\% B=?*B(=#(% (A(\(=&ZD% &?C#*XK% `?C% CY=#(*B=Y)b%
D;CY=?=#?% *B;==Y)*#% B% B?C'($g% VY*XYVB(=#?% ("#V(\#YAY@#*B=(@YK% \YcA#DY)b% $B('B(=#?%
$#a% =#("'?DVB#D;*X% #=_Y'\?*`#% D% BD#<BCg% B% "Y*Bg*#(\% B?@'Yc(=#?% *XY'Y[<% Y'?B%
konieczno)b% 'B(&(A=(@Y% #=_Y'\YD?=#?% 'YVB#*ZD-% 1% Y"#=##% /B(*B=#C?% B?@?V=#(=#?% &(% =#(%
BY$&?W;%"Y&'?C&YD?=(%B%=?A(c;&<%"YD?@<%#%$g\#(==Y)*#< 22.
nWZD=;% 7=$"(C&Y'% !?=#&?'=;% "Y#=_Y'\YD?W% D% YV"YD#(VB#K% c(% "Y% "'B("'YD?VB(=#g%
"Y$&a"YD?=#?% D;`?)=#?`<*(@Y% D;$&Y$YD?W% "#$\YK% "'B;"Y\#=?`<*(% Y% "'Y*(Vg'?*XK%
$&Y$YD?=;*X%C?cVY'?BYDY%D%"'B;"?VCg%B?#$&=#(=#?%"'B($W?=(C%("#V(\#YAY@#*B=;*X%Y'?B%
BY[YD#<Bg`<*(%VY%VY*XYD?=#?%DW?)*#D(`%"'?D=(`%_Y'\;%VB#?W?d%D%'?\?*X%"Y$&a"YD?=#?%
"'B(*#D("#V(\#*B=(@Y-% nWZD=;% 7=$"(C&Y'% !?=#&?'=;% B@YVB#W% $#a% B% "Y@A<V(\K% c(% D;\Z@%
'B(&(A=(@Y%#=_Y'\YD?=#?%$&'Y=%"Y$&a"YD?=#?K%gB?$?V=#?=#?%"YVà*#?%CY=#(*B=;*X%VB#?W?d%
D% &YCg% "Y$&a"YD?=#?% ?V\#=#$&'?*;`=(@YK% `($&% =#(BD;CA(% #$&Y&=;% – BDW?$B*B?% D% Y[$B?'B(%
[(B"#(*B(d$&D?%BV'YDY&=(@Y-%.Y#=_Y'\YD?W%&(cK%c(%&'D?`<%"'?*(%=?V%projektem ustawy o
B?"Y[#(@?=#g%Y'?B%BD?A*B?=#g%B?C?c(d%#%*XY'Z[%B?C?i=;*X%g%AgVB#-%1%"'Y`(C*#(%B?D?'&(%
$<% 'YBD#<B?=#?K% C&Z'(% g\YcA#D#<% B[gVYD?=#(% $"'?D=(@Y% $;$&(\g% CY\"A(C$YD(@Y%
=?VBY'g%=?V%B?C?c(=#?\#%#%*XY'Y[?\#%B?C?i=;\#%D%.YA$*( 23.
! GC<=D<*><8EHAH8K7Dh – F789:;<=><=*C*a*B<89H;?G?*POOQ*AHER
20
ZBIA/500/54-1/2008/EK
21
MZ-ZP-D-073-12374-2/WS/08
22
ZBIA/500/55-1/2008/EK
12
Rzecznik Praw Dziecka w skierowanym do Podsekretarza Stanu w Ministerstwie
:V'YD#?%D;$&<"#(=#g%"YD'Z*#W%VY%B?@?V=#(=#?%Y"#(C#%\(V;*B=(`K%`?C<%Y&?*B?=(%$<%VB#(*#%
=#$CY'Y$W(-% /B(*B=#C% =#(% B@YVB#W% $#a% B% Y"#=#<K% #c% "'?DY dzieci do opieki medycznej jest
B?D$B(%'(?A#BYD?=(%?V(CD?&=#(%VY%#$&=#(`<*(@Y%"'Y[A(\g%BV'YDY&=(@Y-%.YDYW?W%$#a%D%&(`%
mierze na swoj(%'YB\YD;%B%"(V#?&'?\#%Y'?B%=?%$C?'@#K%=?"W;D?`<*(%VY% R#g'?%/B(*B=#C?%
.'?D% 3B#(*C?-% /B(*B=#C% "Y=YD#W% $DZ`% ?"(A% Y% g\YcA#D#(=#(% VB#(*#Y\% =#$CY'Y$W;\%
\YcA#DY)*#%A(*B(=#?24.
LY=$(CD(=*`<%"YV(`\YD?=;*X%VB#?W?d%D%$"'?D#(%VB#(*#%=#$CY'Y$W;*X%[;W?%V(*;B`?%
Y%D"#$?=#g%=?%A#$&a%A(CZD%'(_g=VYD?=;*X%odpowiedniego preparatu.
! B=DC=><?*GC<=D<*C?E?IH>7DJ*F<AR8=N*6!b*– F789:;<=><=*C*P]*B<89H;?Ga 2008 roku

Ee% "?iVB#('=#C?% >eef% 'YCg% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% $"Y&C?W% $#a% B% 3yrektorem
Krajowego Centrum AIDS, pracownikami Centrum oraz pediatramiK% B?`\g`<*;\i $#a%
A(*B(=#(\%VB#(*#K%B?C?cY=;*X%D#'g$(\%87]-%1%(_(C*#(%&(@Y%$"Y&C?=#? /B(*B=#C%D;$&<"#W%
do Ministra ZV'YD#?%Y%Y[à*#(%D$B;$&C#*X%CY[#(&%D%*#<c;%[?V?=#?\#%"'Y_#A?C&;*B=;\#%D%
tym zakresie – "Y"'B(B%B\#?=a%'YB"Y'B<VB(=#?%I#=#$&'?%:V'owia z dnia 21 grudnia 2004
r. D% $"'?D#(% B?C'($g% )D#?V*B(d% Y"#(C#% BV'YDY&=(`K% D% &;\% [?V?d% "'B($#(DYD;*X% Y'?B%
okresów, w ktZ';*X%[?V?=#?%&(%$<%"'YD?VBY=( l3B-%M-%9'%>kFej-%/B(*B=#C%B?"'Y"Y=YD?WK%
[;%A(C?'B%@#=(CYAY@%\#?W%Y[YD#<B(C%B?"'Y"Y=YD?=#?%C?cV(`%CY[#(*#(%*#ac?'=(`%[?V?=#?%D%
C#('g=Cg% 87]-% 1"'YD?VB(=#(% &?C#(@Y% [?V?=#?% VY% B($&?Dg% [?V?d% Y[A#@?&Y';`=;*X% VA?%
CY[#(&% D% *#<c;% V?D?WY[;% $B?=$(% =?% B\=#(`$B(=#(% [<Vi% D;(A#\#=YD?=#(% B?C?c(d% g%
=YDY'YVCZDK% ?% 'ZD=Y*B()=#(% "YBDYA#WY[;% =?% BW?@YVB(=#(% *#<@W(`% $&;@\?&;B?*`#%
problematyki AIDS 25.
1% YV"YD#(VB#% .YV$(C'(&?'B% !&?=g% D% I#=#$&('$&D#(% :V'YD#?% "Y#=_Y'\YD?WK% c(%
"'Y"YB;*`(% B?D?'&(% D% D;$&<"#(=#g% BY$&?W;% "'B(V$&?D#Y=(% (C$"('&Y\% :($"YWg% VY% $"'?D%
Y"'?*YD?=#?%"'Y`(C&g%$&?=V?'Vg%Y"#(C#%YCYWY"Y'YVYD(` 26.
E%\?'*?%>eeh%'YCg%LY\#$`?%:V'YD#?%!(=?&g%/.%D;$&<"#W?%VY%I#=#$&('$&D?%:V'YD#?%
z analogicznym wnioskiem 27. Cytowani w mediach przedstawiciele Ministerstwa
23
GIS-EP-BI-400-496-IK-MK-08
24
ZBIA /500/54-3/2008/EK
25
ZBIA/500/61-1/2008/EK
26
MZ-ZP-D-073-13183-2/WS/09
27
.Y'-+%l@V;q%DC'q%`['qjK%p!(=?*C?%CY\#$`?+%D$B;$&C#(%CY[#(&;%D%*#<c;%"YD#==;%'Y[#b%&($&;%=?%87]rK%6YVB#(==;%
Serwis Informacyjny Polskiej Agencji Prasowej, 3 marca 2009, godz. 05:04.
13
"Y&D#('VB?`<K%c(%YV"YD#(V=#(%'YB"Y'B<VB(=#(%D(`VB#(%D%c;*#(%D%*#<@g%C#ACg%=?$&a"=;*X%
tygodni 28.
1.2 Sprawy indywidualne

:@W?$B?=(%VY%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%$"'?D;%#=V;D#Vg?A=(K%BD#<B?=(%B%"'?D(\%VB#(*C?%
VY%c;*#?%#%Y*X'Y=;%BV'YD#?K%VY&;*B;W;+
- ochrony prawa do cycia dzieci poczatych

3Y%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%D"W;D?W;%$"'?D;%B%B?C'($g%Y*X'Y=;%"'?D?%VY%cycia,
@VB#(% 'YA<% /B(*B=#C?% [;WY% "'B(V(% D$B;$&C#\% gVB#(A(=#(% D;*B('"g`<*;*X% #=_Y'\?*`#% =?%
temat regulacji prawa polskiego i miaVB;=?'YVYD(@YK%YV=Y$B<*;*X%$#a%VY%&;*X%CD($&##-%
1)'ZV% B@W?$B?=;*X% $"'?DK% `?C% *Y'Y*B=#(K% VY\#=YD?W;% &'gV=Y)*#% B% gB=?=#(\%
dziecka po jego )\#('*#K%@V;%=#(%BY$&?WY%Y=Y%gB=?=(%D%*B?$#(%*#<c;K%?%&?Cc(%"'Y[A(\ZD%B%
zarejestrowaniem urodzenia martwego dziecka, gdy okre)A(=#(% `(@Y% "W*#% "rzez lekarzy
[;WY%=#(\YcA#D(K%?%&;\%$?\;\%=#(%\Yc=?%[;WY%=?V?b%\g%#\#(=#? 29.
- objacia powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym, zakresu refundowanych

)wiadczeT*zdrowotnych i kosztów leczenia
3Y%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%C#('YD?=Y%$"'?D;K%VY&;*B<*(%g&'gV=#(dK%`?C#e kobiety
*#ac?'=(% =?"Y&;C?W;% D% B?C'($#(% VY$&a"g% VY% [(B"W?&=;*X% )D#?V*B(d% \(V;*B=;*X30,
'(?A#B?*`#% g'AY"g% \?*#('B;d$C#(@Y 31K% *B;% gB;$C?=#?% #==;*X% )D#?V*B(dK% VY% C&Z';*X% \?`<%
prawo 32-% !"'?D;% &(% D;\?@?W;% YV% /B(*B=#C?% gVB#(A(=#?% \?&CY\% $B*B(@ZWYD;*X%
D;`?)=#(d%=?%&(\?&%"'B;$Wg@g`<*;*X% #\%"'?D%VY% CY'B;$&?=#?%B(%)D#?V*B(d% \(V;*B=;*XK%
[<Vi%&(c%#=&('D(=*`#%g%V;'(C*`#%DW?)*#D;*X%"A?*ZD(C%A(*B=#*B;*XK%*B;%g%/B(*B=#C?%.'?D%
Pacjenta przy Narodowym Funduszu Zdrowia.
/YVB#*(% #% Y"#(Cg=YD#(% VB#(*#% B@W?$B?A#% VY% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% "'Y)[;% Y%
wyja)=#(=#(% B?$?VK% D(VWg@% C&Z';*X% B?'ZD=Y% VB#(*#K% `?C% #% Y$Y[;% $"'?Dg`<*(% =?V% =#\#%
"#(*BaK% $<% Y[à&(% g[(B"#(*B(=#(\% BV'YDY&=;\-% /B(*B=#C% gVB#(A?W% #\% D;*B('"g`<*;*X%
informacji na ten temat 33.
28
.Y'-+%0-%IY=CY$K%.6K%pRaV<%[?V?=#?%=?%87]%VA?%*#ac?'=;*X%.YA(CrK%p3B#(==#Cr%B%,,%\?'*?
29
ZII/400/10/2008/AW
30
ZII/401/9/2008/AW
31
ZII/400/6/2008/AS
32
ZII/400/3/2008/AW
33
ZII/401/4/2008/RR
14
Q?C%*Y%'YCgK%D#(A(%$"'?D%VY&;*B;WY%'ZD=#(c%'(_g=Vacji wydatków, poniesionych w
zwi<zku z uzyskaniem )wiadczenia zdrowotnego u )wiadczeniodawcy niezwi<zanego
umow<%z NFZ.
:@W?$B?=Y% &?Cc(% VY% /B(*B=#C? "'Y[A(\% YV\YD;% gVB#(A(=#?% VB#(*#Y\% )D#?V*B(d%
zdrowotnych z powodu wyczerpania limitów ilo)ciowych )wiadczed% zdrowotnych,
gVB#(A?=;*X% =?`\WYV$B;\% "?*`(=&Y\ 34K% ?% &?Cc(% &'gV=Y)*#% D% gB;$C?=#g% &;*X% )D#?V*B(dK%
"YA(@?`<*;*X% =?% CY=#(*B=Y)*#% VWg@#(@Y% Y*B(C#D?=#?% =?% #*X% B'(?A#BYD?=#(35. Rzecznik
gVB#(A?W% $&Y$YD=;*X% #=_Y'\?*`#% Y'?B% "YV(`\YD?W% #=&('D(=*`(% g% DW?VB% "Y$B*B(@ZAnych
B?CW?VZD% \(V;*B=;*X% Y'?B% .'(B($?% 9o:% D% *(Ag% $C'Z*(=#?% *B?$g% Y*B(C#D?=#?% =?%
D;CY=?=#(%g$Wg@%\(V;*B=;*X%[<Vi%gB;$C?=#?%D;*B('"g`<*(@Y%gB?$?V=#(=#?%"'B;"?VCZD%
YV\YD;%"YC';*#?%CY$B&ZD%A(*B(=#?%VB#(*C?-%/B(*B=#C%D%&;*X%"'B;"?VC?*X%"'B(C?B;D?W%
&(c%'YVB#*Y\%#%Y"#(Cg=Y\%VB#(*#%#=_Y'\?*`(%=?%&(\?&%V?=;*X%"A?*ZD(C%$Wgc[;%BV'YD#?K%D%
C&Z';*X% YC'()AY=;K% *Ba$&Y% D;$YCY$"(*`?A#$&;*B=;K% 'YVB?`% g$Wg@% \(V;*B=;*X% `($&%
)D#?V*BY=;% #% VY$&a"=;-% !"'?D;% &(% D#(AYC'Y&=#(% C#('YD?=Y% VY% DW?)*#D;*X% CY=$gA&?=&ZD%
krajowych, zgodnie z i*X% $"(*`?A#B?*`<K% VY% DW?VB% 9o:% Y'?B% VY% R#g'?% /B(*B=#C?% .'?D%
Pacjenta przy NFZ.
3Y%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%D"W;D?W;%&?Cc(%$C?'@#%=?%['?C%\YcA#DY)*#%gB;$C?=#?%
DW?)*#D(`% "Y\Y*;% \(V;*B=(`% VA?% VB#(*#K% C&Z'(% D;\?@?`<% $"(*`?A#$&;*B=;*X% #%
kosztownych procedur leczn#*B;*XK%B%gD?@#%=?%'B?VC#(%$*XY'B(=#?%#%&('?"#aK%D;\?@?`<*<%
$&Y$YD?=#?% V'Y@#*X% A(CZDK% =#(gà&;*X% D% D;C?B#(% A(CZD% '(_g=VYD?=;*X-% Q(V=<% B% &(@Y%
'YVB?`g% $"'?D% [;W?% "'Y)[?% \?&C#% Y% "Y\Y*% D% B?"(D=#(=#g% _#=?=$YD?=#?% A(*B(=#?% $;=?K%
*#('"#<*(@Y% =?% 'B?VC<% *XY'Y[a% @(=(&;*B=<% o?[';s(@Y-% 6XWY"#(*% =#(% $"(W=#?W% C';&('#g\%
D#(CgK%D%BD#<BCg%B%*B;\%=#(%BY$&?W%Y[à&;%"'Y@'?\(\%A(*B(=#?%(=B;\?&;*B=(@Y%D%`(V=(`%
B%D?'$B?D$C#*X%"A?*ZD(C%\(V;*B=;*X-%9?%$Cg&(C%#=&('D(=*`#%/B(*B=#C?%VB#(*CY%BY$&?WY%
DW<*BY=(% VY% "'Y@'?\g% A(*B(=#?% $"(*`?A#$&;*B=;\% "'("?'?&(\% D% '?\?*X% "'Y`(C&g% [?V?d%
klinicznych 36.
1#(A(% B@W?$B?=;*X% VY% /B(*B=#C?% $"'?DK% VY&y*B;WY% gB;$C?=#?% '(_g=V?*`#% CY$B&ZD%
sprza&g% Y'&Y"(V;*B=(@YK% ?% &?Cc(% `(@Y% =?"'?D 37. Trudno)ci w pokryciu tych kosztów
/B(*B=#C%B@W?$B?W%VY%V;'(C&Y'ZD%DW?)ciw;*X%YVVB#?WZD%9o:K%BD'?*?`<*%$#a%o przychylne
'YB"?&'B(=#(% "'Z)[% Y% #*X% $_#=?=$YD?=#(-% 1% "'B;"?VCg% ['?Cg% \YcA#DY)*#% gB;$C?=#?%
*?WCYD#&(`% *B;% *XYb[;% *Ba)*#YD(`% '(_g=V?*`#K% /B(*B=#C% #=_Y'\YD?W% Y% \YcA#DY)*#%
34
ZII/400/4/2008/AS
35
ZII/401/1/2008/AS
36
ZII/401/2/2008/KB
15
gB;$C?=#?%D$"?'*#?%_#=?=$YD(@Y%=?%*(A(%BV'YDY&=(%D%Y)'YVC?*X%"Y\Y*;%$"YW(*B=(`%Y'?B%
Y'@?=#B?*`?*X% #% _g=V?*`?*XK% C&Z';*X% $&?&g&YD;\% *(A(\% `($&% )D#?V*B(=#(% &(@Y% 'YVB?`g%
pomocy.
- HA@?><C?DV<*<*\R>EDVH>HF?><?*;B?DUF=E*8KRIS7*CGAHF<?
9?`D#a*(`%$"'?D%B%B?C'($g%_g=C*`Y=YD?=#?%"A?*ZD(C%$Wgc[;%BV'YD#?K%B@W?$B?=;*X%
do /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?K% VY&;*B;WY% &'gV=Y)*#% D% gB;$C?=#g% )D#?V*B(d% \(V;*B=;*X%
l="-% VWg@#% YC'($% Y*B(C#D?=#?% =?% "'B;à*#(% VY% $B"#&?A?% [<Vi% D#B;&a% D% "Y'?V=#%
specjalistycznej) 38-%1%$"'?D?*X%&;*X%/B(*B=#C%BD'?*?W%$#a%Y%D;`?)=#(=#?%VY%V;'(C&Y'ZD%
"A?*ZD(C% $Wgc[;% BV'YD#?K% YVVB#?WZD% 9?'YVYD(@Y% og=Vg$Bg% :V'YD#?K% ?% &?Cc(% "'Y$#W% Y%
#=&('D(=*à%/B(*B=#C?%.'?D%.?*`(=&?-
3Y% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% BD'?*?=Y% $#a% Y% "Y\Y*% D% "'B;"?VC?*X% VWg@#(@Y%
Y*B(C#D?=#?%=?%"'B("'YD?VB(=#(%$"(*`?A#$&;*B=;*X%[?V?d-%:%"'Y)[<%Y%"Y\Y*%BD'Z*#W%$#a%
\-#=-% Y`*#(*% VB#(*C?K% Y*B(Cg`<*(@Y% =?% "'B(=#($#(=#(% VB#(*C?% VY% LA#=#C#% L?'V#YAY@##%
Centrum Zdrowia Dziecka w celu wykonania badania cewnikowania serca. Dziecko –
D*B()=#?C%B%D'YVBY=<%D?V< $('*?K%YV%g'YVB(=#?%"'B([;D?`<*;%D%$B"#&?Ag%– po interwencji
RzeczniC?%g%L#('YD=#C?%LA#=#C#%BY$&?WY%$B;[CY%"'B;à&(%=?%YVVB#?W 39.
LYA(`=?% C?&(@Y'#?% $"'?DK% B% C&Z';\#% BD'?*?=Y% $#a% VY% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?K% &Y%
"'B;"?VC#% YV\YD;% gB;$C?=#?% )D#?V*B(d% \(V;*B=;*X% [<Vi% =#(DW?)*#D(@Y% – zdaniem
opiekuna – sposobu udzielenia pomocy medycznej 40-% /B(*B=#CK% [?V?`<*% &(% "'B;"?VC#K%
B[#('?W%#=_Y'\?*`(%#%"'Y$#W%Y%D;`?)=#(=#?%V;'(C&Y'ZD%YV"YD#(V=#*X%$B"#&?A#%Ag[%/B(*B=#C?%
.'?D% .?*`(=&?% "'B;% 9o:-% 1% `(V=(`% B(% $"'?DK% "YVà&;*X% "'B(B% /B(*B=#C?% =?% "YV$&?D#(%
VY=#($#(d%"'?$YD;*XK%YV\ZD#Y=Y%"'B;à*#?%VDYjga dzieci – B%@Y'<*BC<%#%D;\#Y&?\#%– do
VDZ*X% $B"#&?A#% "(V#?&';*B=;*X% =?% &('(=#(% nV?d$C?-% 2% D;`?)=#(=#(% &(@Y% "'B;"?VCg%
/B(*B=#C%BD'Z*#W%$#a%VY%3("?'&?\(=&g%:V'YD#?%M'BaVg%I?'$B?WCYD$C#(@Y%1Y`(DZVB&D?%
.Y\Y'$C#(@Y-% :% VYCY=?=;*X% g$&?A(d% D;=#C?WYK% c(% VY$BWY% Vo naruszenia procedury
"'B;à*#?% "?*`(=&ZD% "'B(B% A(C?'B?% V;cg'=(@Y% #B[;% "'B;àb% i =#(% BY$&?W?% B?*XYD?=?%
"'Y*(Vg'?% "YD#?V?\#?=#?% A(C?'B?% V;cg'=(@Y% $B"#&?A?K% VY% C&Z'(@Y% YV($W?=Y% VB#(*#-%
3;'(C&Y'% $B"#&?A?% gVB#(A#W% g"Y\=#(=#?% A(C?'BYD#% V;cg'=(\g% #% "YA(*#W% [(BDB@AaV=#(%
"'B($&'B(@?b%"'Y*(Vg'K%VY&;*B<*;*X%"'B;à*#?%VY%$B"#&?A?-
37
ZII/401/6/2008/KB
38
ZII/ /403/15/2008/KB
39
ZII/403/28/2008/KB
40
ZII/403/4/2008/AS; ZII/403/26/2008/KB; ZII/403/11/2008/KB
16
3Y% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% C#('YD?=(% [;W;% 'ZD=#(c% "'Y)[;% Y% #=&('D(=*à% D%
"'B;"?VC?*X%g\#($B*B(=#?%\?WYA(&=#*X%D%YVVB#?W?*X%"$;*X#?&';*B=;*X-%/B(*B=#C%BD'?*?W%
$#a% DZD*B?$% VY% V;'(C&Y'ZD% "A?*ZD(C% $Wgc[;% BV'YD#?% Y'?B% VY% $<Vg% Y% gVB#(A(=#(%
#=_Y'\?*`#% Y% "'B;*B;=?*X% XY$"#&?A#B?*`#% Y'?B% CY=#(*B=Y)*#% V?A$B(@Y% "Y[;&g% VB#(*C?% D%
oddziale psychiatrycznym41.
9?% "YV$&?D#(% VY=#($#(d% "'?$YD;*X% Y'?B% B@WY$B(d% #=V;D#Vg?A=;*X% /B(*B=#C% .'?D%
3B#(*C?% B?`<W% $#a% "'Y[A(\(\% VB#(*#% *#acCY% *XY';*XK% "YBY$&?D#Y=;*X% D% $B"#&?A?*XK%
C&Z';*X% 'YVB#*(% =#(% D;D#<Bg`<% $#a% B% _g=C*`#% Y"#(Cgd*BY-wychowawczych. W tych
$"'?D?*X% /B(*B=#C% "YV`<W% VB#?W?=#?K% \?`<*(% =?% *(Ag% $B('$B<% V#?@=YBa% "'Y[A(\g%
"YBY$&?D#?=#?% VB#(*#% D% YVVB#?W?*X% $B"#&?A=;*X- Q(`% *(A(\% [aVB#(% Y"'?*YD?=#(% "'Y*(Vg'K%
"YBD?A?`<*;*X%=?%$B;[$B(%#%$Cg&(*B=#(`$B(%#=&('D(=#YD?=#(%D%&(@Y%'YVB?`g%"'B;"?VC?*XK%
?% *Y% B?% &;\% #VB#(% g'g*XY\#(=#(% "'Y*(Vg'K% $Wgc<*;*X% B=?A(B#(=#g% VB#(*#Y\% Y"#(Cg=ZD%
B?$&a"*B;*X%[<Vi%'YVB#=%?VY"*;`=;*X 42.
- przestrze@?><?*;A?F*N?KHB=9><DJ*;?DV=>9UF
3Y% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% D"W;D?W;% $C?'@#K% BD#<B?=(% B% =?CW?V?=;\% "'B(B%
$B"#&?A(% Y[YD#<BC#(\% D=Y$B(=#?% Y"W?&% B?% "Y[;&% Y"#(Cg=ZD% "'B;% VB#(*Cg% D% &'?C*#(% `(@Y%
XY$"#&?A#B?*`#-% .YVC'()A?=Y% *Ba$&YK% c(% Y"W?&;% &(% [;W;% =#("'Y"Y'*`Y=?lnie wysokie wobec
B?"(D=#Y=(@Y% $&?=V?'Vg% "Y[;&g-% :V?'B?WY% $#aK% c(% 'YVB#*(K% B=?`Vg`<*;% $#a% D% &'gV=(`%
$;&g?*`#%_#=?=$YD(`K%B%gD?@#%=?%CY$B&%"Y[;&g%B\g$B(=#%[;A#%B'(B;@=YD?b%B(%$&?W(`%Y"#(C#%
=?V% VB#(*C#(\K% "'B([;D?`<*;\% D% $B"#&?Ag43. Rzecznik nie widzi podstaw prawnych do
"Y[#('?=#?%YV%'YVB#*ZD%Y"W?&%B?%#*X%"Y[;&%"'B;% *XY';\%VB#(*Cg-%1%g$&a"#(%F%VY%?'&-% ,h%
M$&?D;% Y% B?CW?V?*X% Y"#(C#% BV'YDY&=(`% B?"#$?=YK% c(% CY$B&;% '(?A#B?*`#% g"'?D=#(d%
D;\#(=#Y=;*X% D% g$&-% E% "C&% ,% #% >% =#(% \Y@<% Y[*#<c?b% B?CW?Vg% Y"#(C#% BV'YDY&=(`-% 9ie
B=?*B;% &Y% `(V=?CK% c(% CY$B&% "YD#=#(=% [;b% "'B('Bg*Y=;% =?% 'YVB#*ZD% – $B"#&?A% \Yc(%
Y&'B;\?b%)'YVC#%=?%&?C#(%D;V?&C#%YV%Y'@?=g%B?WYc;*#(A$C#(@Y%?A[Y%B%`($B*B(%#==;*X%i'ZV(W-%
/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% "'Z[YD?W% D% &?C#*X% $;&g?*`?*X% gB;$C?b% BDYA=#(=#(% B% Y"W?&% Ag[%
ki('YD?W%Y$Y[;%B?#=&('($YD?=(%VY%/B(*B=#C?%.'?D%.?*`(=&?-
/B(*B=#CYD#%B@W?$B?=Y%'ZD=#(c%"'B;"?VC#%['?Cg% B?"(D=#(=#?%VB#(*#Y\%DW?)*#D(`%
Y"#(C#%B(%$&'Y=;%"('$Y=(Ag%"#(Aa@=#?'$C#(@Y%lD%B?C'($#(%B?$"YCY`(=#?%"Y&'B([%_#B;*B=;*X%#%
41
ZII/403/9/2008/AS; ZII/403/22/2008/AS
42
ZII/403/16/2008/AW
43
ZII/403/8/2008/KB; ZII/403/2/2008/KB
17
"$;*X#*B=;*X% \?W;*X% "?*`(=&ZDj 44. /B(*B=#C% BD'?*?W% $#a% DZD*B?$% VY% V;'(C&Y'ZD%
"A?*ZD(C%$Wgc[;%BV'YD#?%Y%D;`?)=#(=#?%#%B?"(D=#(=#(%VB#(*#Y\%&'Y$CA#D(`%Y"#(C#-
3Y% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% D"W;D?W;% 'ZD=#(c% $C?'@#% =?% D?'g=C#K% "?=g`<*(% =?%
YVVB#?W?*X% "(V#?&';*B=;*X-% /YVB#*(% #=_Y'\YD?A#K% c(% VB#(*#% "'B([;D?`<% D% B?&WY*BY=;*X%
$?A?*XK%c(%D%YVVB#?W?*X%$<%B[;&%\?W(%)D#(&A#*(%Y'?B%c(%['?C%`($&%D%=#*X%\#(`$*K%D%C&Z';*X%
"?*`(=&% \Z@W[;% $DY[YV=#(% "Y'YB\?D#?b% B% Y$Y[?\#% YVD#(VB?`<*;\# 45-% 1% "YD;c$B;*X%
$"'?D?*XK% /B(*B=#C% BD'?*?W% $#a% VY% V;'(C&Y'ZD% "A?*ZD(C% Y% D;`?)=#(nie zarzutów i
"YVà*#(%VB#?W?d%D%C#('g=Cg%"Y"'?D;%$;&g?*`#-%
L#('YD?=(% VY% /B(*B=#C?% $C?'@#% VY&;*B;W;% B?=#(V[?dK% `?C#*X% "('$Y=(A% \(V;*B=;%
VY"g$B*B?W% $#a% DY[(*% =?`\WYV$B;*X% "?*`(=&ZDK% "'B;"?VCZD% B?=#(*X?=#?% #% YV\YD;%
)D#?V*B(=#?%V?=(`%"'Y*(Vg';%\(V;*B=(`K%`?C%'ZD=#(c%=#(DW?)*#D(`K% D$C?Bg`<*(`%=?%['?C%
"Y$B?=YD?=#?%@YV=Y)*#%"?*`(=&?K%"Y$&?D;%DY[(*%VB#(*#K%#*X%'YVB#*ZD%*B;% Y"#(Cg=ZD46.
/YVB#*(%c?A#A#%$#a%&?Cc(%/B(*B=#CYD#%=?%g&'gV=#?=#(%#\%VY$&a"g%VY%"(W=(`%D#(VB;%=?%&(\?&%
stanu zdrowia ich dziecka oraz na udziel?=#(% #\% *Ba$&YC'Yb% =#(CY\"A(&=(`% #=_Y'\?*`#% Y%
"'B([#(@g% A(*B(=#?-% 1% $"'?D?*X% &;*X% /B(*B=#C% gVB#(A?W% 'YVB#*Y\% #% Y"#(Cg=Y\%
Y[$B('=;*X%#=_Y'\?*`#%Y%\YcA#DY)*#?*X%VY*XYVB(=#?%"'?D%VB#(*#%`?CY%"?*`(=&ZD%Y'?B%#*X%
samych, jako opiekunów, na drodze administracyjnej lub s<dowej.
- SKZdów lekarskich i dochodzenia roszczeTc* zwi:zanych z udzielaniem

MwiadczeT zdrowotnych
.YVY[=#(% `?C% D% g[#(@W;*X% A?&?*XK% VY% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% D"W;D?W;% $C?'@#K%
VY&;*B<*(% B?C?cedK% `?C#\% gA(@?`<% \?A#% "?*`(=*#% D% *B?$#(% XY$"#&?A#B?*`#47. Rodzice i
Y"#(Cg=YD#(% VB#(*#% B@W?$B?A#% 'ZD=#(c% D#(A(% =#("'?D#VWYDY)*#% #% B?$&'B(c(d% D% B?C'($#(%
"Y$&?D#Y=(`% "'B(B% A(C?'B;% V#?@=YB;% \(V;*B=(`K% $Cg&Cg`<*(`% =#($&Y$YD=;\% VA?% V?=(@Y%
$*XY'B(=#?% $"Y$Y[(\% A(*B(=#?-% /B(*B=#C?% #=_Y'\YD?=Y% &?Cc(% Y% B=?*B<*(`% "'B(DA(CWY)*i
"'Y*(Vg'% V#?@=Y$&;*B=;*XK% "'YD?VB<*(`% D% (_(C*#(% VY% "Y@Y'$B(=#?% $&?=g% BV'YD#?% VB#(*#K%
"Y@Wa[#(=#?%$&Y"=#?%D;$&a"g`<*;*X%g%=#*X%V;$_g=C*`#%#%B?[g'B(d48.
44
ZII/403/8/2008/KB
45
ZII/403/14/2008/KB
46
ZII/402/13/2008/AW
47
ZII/402/12/2008/AW
48
ZII/402/14/2008/TOK
18
1#(A(% B@W?$B?=;*X% VY% /B(*B=#C?% $"'?D% VY&;*B;WY% g$BCYVB(d% YCYWY"Y'YVYD;*XK%
$Cg&Cg`<*;*X% &'D?W;\% g$B*B('[Ciem na zdrowiu zarówno matki jak i dziecka, w
=#(C&Z';*X%B?)%"'B;"?VC?*X%– [aV<*;*X%=?D(&%B?@'Yc(=#(\%VA?%#*X%c;*#? 49.
W odpowiedzi na pro)by rodziców i opiekunów, dotycz<*(% D$"?'*#?% VB#?W?d% w
zwi<BCg%B% 'Y$B*B(=#?\#%B% &;&gWg% VYB=?=(`% $BCYV;K% /B(*B=#C% D;$&a"YD?W% VY% DW?)*#D;*X%
organów o wyja)nienia okoliczno)*#% `(`% "YD$&?=#?K% ?% &?Cc(% #=&('D(=#YD?W% g% /B(*B=#C?%
.'?D% .?*`(=&?% "'B;% 9o:-% 1% "'B;"?VC?*XK% @V;% $C?'@#% VY&;*B;W;% Y"Zinied% w
'YB"YB=?D?=#g%$"'?D;%Ag[%@V;%&Y*B;WY%$#a%`gc%"Y$&apowanie dyscyplinarne w Okragowej
Izbie Lekarskiej, Okragowej Izbie Piela@=#?'(C% #% .YWYcnych, przed Rzecznikiem
Odpowiedzialno)ci Zawodowej albo s<V(\K% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% VY\?@?W% $#a%
wyja)nied%#%?"(AYD?W%Y%"'B;$"#($B(=#(%"'Y*(Vg'-%
2. PRAWO DO WYCHOWANIA W RODZINIE
Prawo dziecka d8& 4H,I843-.3& 4& #81*.-.+& 081/#+BA8-8& 4& 3#$H/C@3,I& J9& K& .& 'L&
Konwencji o prawach d*.+,/3%& 5$3-84.G& 8-+& 7%.-%9& <+& #81*.,87& 0#*H2@CDC6+& 0#348& 18&
4H,I84H43-.3&1*.+,/3&*D81-.+&*+&24H7.&0#*+/8-3-.37.%&M*.+,/8&-.+&78<+&*82$3N&811*.+A8-+&
od swoich rodziców wbrew ich woli chyba, <+&4&$#82,+&8&18F#8&1*.+,/3&*1+,H1C6+&8&$H7&2G1&
-3&0812$34.+&8F84.G*C6G,H,I&0#*+0.2:4&0#343%&M*.+,/8&811*.+A8-+&81&#81*.,:4&73&0#348&
18& /8-$3/$:4& *& -.7.%& OF86+& #81*.,+& 08-82*G& 420:A-G& .& D@:4-G& 81084.+1*.3A-8BN& *3&
wychowanie i rozwój dziecka. P3E2$48& *8F84.G*3-+& 6+2$& 18& C1*.+A+-.3& .7& 0878,H& 4&
4H0+@-.3-.C&$+D8&8F84.G*/C%&
1%>eef%'YCg%B@WY$BY=Y%VY%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%Y@ZW(\%>h,,%$"'?DK%BD#<B?=;*X%
z prawem dziecka do wychowania w rodzinie, w tym:
- 12>h%B@WY$BY=Y%=?%"#)\#(m
- 1496 podczas rozmów telefonicznych;
- 86 podczas osobistych wizyt w biurze Rzecznika.
#=_Y'\?*`#%D%$"'?D?*XK%VY&;*B<*;*X+
- procedury adopcyjnej;
49
ZII/402/5/2008/TOK; ZII/402/6/2008/TOK
19
- YV'a[=Y)*#%D;VB#?WZD%'YVB#==;*X%$<VZDm
- kontroli dB#?W?d%.YD#?&YD;*X%6(=&'ZD%.Y\Y*;%/YVB#=#(m
- Y'B(C?=#?%"'B(B%$<V;%Y%CY=&?C&?*X%'YVB#*ZD%B%VB#(b\#%#%#*X%(@B(CDYD?=#?m
- prawa do opieki rodziców dziecka hospitalizowanego;
- B?"(D=#(=#?%\#(`$*%B?&'B;\?=#?%VB#(*#K%C&Z'(%g*#(CW;%B%"A?*ZD(C%
resocjalizacyjnych;
- \?Woletnich cudzoziemców, pozostawionych w Polsce bez opieki;
- uprowadzenia dziecka poza granice Polski przez jednego z rodziców;
- g[#(@?=#?%$#a%Y%"?$B"Y'&;%VA?%VB#(*#%g'YVBY=;*X%B?%@'?=#*<.
P10*3789:;<=><?*@=>=A?B>=*%C=DC><E?*2A?F*+C<=DE?*F*C?EA=8<=*;A?F?*GH*wychowania w
AHGC<><=*GH97DC7K7L
! ><=;AC=89AC=@?><?* ;AC=C* 8:G7* AHGC<>>=* ;AHD=GRA7* ?GH;D7V>=V* – F789:;<=><=* C* 0]*

stycznia 2008 roku
Rzecznik Praw Dziecka, w oparciu o doniesienia medialne o tzw. podziemiu
?VY"*;`=;\K%D;$&<"#W%VY%I#=#$&'?%!"'?D#(VA#DY)*#%Y%#=_Y'\?*à%=?%&(\?&%"'B($&'B(@?=#?%
"'B(B%$<V;%'YVB#==(%"'Y*(Vg';%?VY"*;`=(`-%:@YV=#(%B%"'B("#$?\#%LYV(C$g%"Y$&a"YD?=#?%
*;D#A=(@YK%$<V%Y"#(Cgd*B;%"'B(V%D;V?=#(\%Y'B(*B(=#?%BY[YD#<B?=;%`($&%VY%B?$#a@=#a*#?%
Y"#=##% Y)'YVC?% ?VY"*;`=Y-Y"#(Cgd*B(@Y% Ag[% #==(`% $"(*àlistycznej placówki celem
B[?V?=#?%CD?A#_#C?*`#%"'B;$"Y$?[#?`<*;*X-%M$&?DYV?D*?%D%g$&?D#(%Y%"Y\Y*;%$"YW(*B=(`%
D;'?i=#(% B?$&'B(@?K% #c% "'B;@Y&YD?=#(% C?=V;V?&ZD% =?% 'YVB#*ZD% ?VY"*;`=;*X% Y'?B%
"'YD?VB(=#(% "'Y*(Vg'% "'B;$"Y$Y[#(=#?% =?A(c;% VY% D;W<*B=;*X% CY\"(&(=*`#% Y)'YVC?%
adopcyjno-Y"#(Cgd*B(@Y-% 2"#=#?% #==(`% $"(*`?A#$&;*B=(`% "A?*ZDC#% =#(% BD?A=#?% B% YV[;*#?%
"'Y_($`Y=?A=(@Y%$BCYA(=#?%D%Y)'YVCg%?VY"*;`=Y-Y"#(Cgd*B;\-%3Y"#('Y%"'B(`)*#(%&?C#(@Y%
$BCYA(=#?%$&?=YD#%"YV$&?Da%VY%D;V?=#?%B?)D#?V*B(=#?%CD?A#_#C?*;`=(@Y%Y%C?=V;datach 50.
1% YV"YD#(VB#% "Y#=_Y'\YD?=YK% c(% *XYb% =#(% \Yc=?% D;CAg*B;b% B?#$&=#(=#?% D%
"'?C&;*(% Y'B(*B=#*B(`% "'B;"?VCZD% =?'g$B(d% "'B("#$ZDK% &Y% `(V=?C% =#(% D;V?`(% $#a%
gB?$?V=#Y=;\% $&?=YD#$CYK% c(% $;&g?*`?% &?C?% `($&% '(@gW<-% .YV$(C'(&?'B% !&?=g% D%
Ministerstwie Sprawiedl#DY)*#%B?V(CA?'YD?W%&(cK%c(%'($Y'&%BD'Z*#%$#a%VY%"'(B($ZD%$<VZD%
?"(A?*;`=;*X% B% "'Y)[<% Y% BY[YD#<B?=#(% $aVB#ZD% D#B;&?&Y'ZD% VY% "'B(V$&?D#(=#?% &(@Y%
"'Y[A(\g% "YV*B?$% =?'?V% BY'@?=#BYD?=;*X% VA?% $aVB#ZD% Y'B(C?`<*;*X% D% $"'?D?*X%
50
ZBI/I/500/6-1/2008/NG
20
'YVB#==;*X%Y'?B%c(%BY$&?=#(%Y=%gà&;%D%"A?=?*X%B?V?d%=?VBY'*B;*X%$<VZD%"YD$B(*X=;*X%
na rok 2009 51.
! C?;HF<=GC<* B<EF<G?DV<* F7GC<?KUF* AHGC<>>7DJ* <* ><=B=9><DJ* HA?C* FK:DC=><?* <DJ* GH*
F7GC<?KUF*D7F<B>7DJ*– F789:;<=><=*C*WO*897DC><?*POOQ*AHER
1%D;$&<"#(=#g%VY%I#=#$&'?%!"'?D#(VA#DY)*#%/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%B?gD?c;WK%c(%
g&'B;\?=#(% YV'a[=Y)*#% $<VZD% 'YVB#==;*X% "YV;C&YD?=(% `($&% CY=#(*B=Y)*#<% B?"(D=#(=#?%
'YVB#=#(%#%VB#(*#Y\%Y"&;\?A=(`%Y*X'Y=;%"'?D=(`-%/B(*B=#C%D;'?B#W%$DY`(%B?=#("YCY`(=#(%
"YVà&;\#% "'?*?\#% =?V% A#CD#V?*`<% D;VB#?WZD% 'YVB#==;*X-% .YVC'()A#W% "'By tym
YV\#(==Y)b%$<VYD=#*&D?%'YVB#==(@YK%C&Z'(%D;"Y$?c?%$<V%D%$B('(@%=?'BaVB#K%*X'Y=#<*;*X%
VY['Y% VB#(*C?K% D$"#('?`<*;*X% #% gVB#(A?`<*;*X% "Y\Y*;% 'YVB#=Y\K% B=?`Vg`<*;\% $#a% D%
sytuacjach kryzysowych 52.
! kontroli wykonywania przez Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie <DJ* HSHF<:CEUF*

R89?FHF7DJ* F* C?EA=8<=* GC<?K?Tc* ;HG=VNHF?>7DJ* F* E<=AR>ER* B<EF<G?DV<*
<>8979RDVH>?B>7DJ* \HAN* H;<=E<* <* 9FHAC=><?* AHGC<>>7DJ* \HAN* H;<=E<* C?89Z;DC=V* –
F789:;<=><=*C*W0*897DC><?*POOQ*AHER
.#('D$B(d$&DY%_Y'\%'YVB#==;*X%=?V%#=$&;&g*`Y=?A=;\#%D#==Y%[;b%=?*B(A=<%B?$?V<K%
"'B;)D#(*?`<*<% .YD#?&YD;\% 6(=&'Y\% .Y\Y*;% /YVB#=#(% D% #*X% VB#?W?A=Y)*#-% OY% DW?)=#(%
'YVB#==(% _Y'\;% Y"#(C#% B?$&a"*B(`% $&?W;% $#a% `(V=<% B% "'Y_($`Y=?A=;*X% g$Wg@% "Y\Y*;%
$"YW(*B=(`-%3A?&(@Y%/B(*B=#C%BD'Z*#W%$#a%VY%.'(B($?%9?`D;c$B(`%7B[;%LY=&'YAi o uznanie
&(@Y%"'Y[A(\g%B?%"'#Y';&(&YD;%"'B(V\#Y&%[?V?d%CY=&'YA=;*X%D%'YCg%>eef 53.
1% $D(`% YV"YD#(VB#% 1#*("'(B($% 97L% "'B(V$&?D#W% D;=#C#% CY=&'YA#% .6./K%
"'B("'YD?VBY=(`% =?% "'B(WY\#(% >ee>% #% >eeE% '-% :@YV=#(% B% =#\#K% "Y=?V% "YWYD?% B% &;*X%
"A?*ZD(C% =#(% '(?A#BYD?W? *Ba)*#% B?V?d% g$&?DYD;*X-% .YV$&?DYD<% "'B;*B;=<% [;W;%
B?=#cY=(% CDY&;% VY&?*`#% B% [gVc(&g% "?d$&D?% Y'?B% =#(D;$&?'*B?`<*(% )'YVC#% "YD#?&ZD-%
1#*("'(B($%B?"YD#(VB#?WK%c(%D%>eef%'YCg%97L% "'B("'YD?VB#%CYA(`=<%CY=&'YAa%'(?A#B?*`#%
=#(C&Z';*X% B?V?d% D% B?C'($#(% "Y\Y*;% $"YW(*B=(`-% 7=_Y'\?*à% Y% `(`% D;=#C?*X% 7B[?% \?%
"'B(V$&?D#b%D%7%CD?'&?A(%>eeh%'YCg 54.
51
DSP-VI-0761-7/08
52
ZBIA/500/9-1/08/NG
53
ZBIA/500/11-1/2008/KS
54
KPZ-030-7-08
21
! zapewnienia dzieciom hospitalizowanym prawa do opieki sprawowanej przez
rodziców lub opiekunów – F789:;<=><=*C*0P*BR9=@H*POOQ*AHER
/B(*B=#C% .'?D%3B#(*C?%BD'Z*#W%$#a%VY% I#=#$&'? Zdrowia oraz do Ministra Pracy i
.YA#&;C#% !"YW(*B=(`% Y% 'YBD#<B?=#(% "'Y[A(\g% B?"(D=#(=#?% VB#(*#Y\% XY$"#&?A#BYD?=;\%
prawa do opieki, sprawowanej przez rodziców lub opiekunów. Do Biura Rzecznika
VY*#('?W;% $C?'@#K% VY&;*B<*(% \-#=-% B?['?=#?=#?% \?&CY\% \YcA#DY)*# przebywania z
VB#(*C#(\% \#aVB;% @YVB#=<% >e-ee% ?% h-ee% '?=Y% Y'?B% "Y[#('?=#?% Y"W?&% B?% \YcA#DY)b%
"'B([;D?=#?%B%VB#(*C#(\-%1%D;$&<"#(=#g%/B(*B=#C%D$C?B?W%CY'B;)*#K%`?C#(%D;=#C?`<%VA?%
*XY'(@Y% VB#(*C?% B% &'D?W(@Y% CY=&?C&g% B% 'YVB#*?\#-% :D'Z*#W% gD?@a% =?% "Y&'B([a% &?Ciego
g'(@gAYD?=#?K% [;% $B"#&?A(% =#(% [;W;% Y[*#<c?=(% VYV?&CYD;\#% CY$B&?\#K% D;=#C?`<*;\#% B%
pobytu rodziców 55.
I#=#$&('% .'?*;% #% .YA#&;C#% !"YW(*B=(`% D% YV"YD#(VB#% =?% D;$&<"#(=#(% "YVC'()A#W%
\YcA#DY)b% CY'B;$&?=#?% "'B(B% 'YVB#*ZDK% [aV<*;*X% D% &'gV=(`% $;&g?*`#% \?&('#?Anej, z
B?$#WCZDK% "'B(D#VB#?=;*X% D% $;$&(\#(% "Y\Y*;% $"YW(*B=(`-% .'Y"YB;*à% g&DY'B(=#?%
$"(*`?A=(@Y%_g=Vg$Bg%*(AYD(@YK%B%C&Z'(@Y%[;W;[;%"YC';D?=(%CY$B&;K%BD#<B?=(%B%"Y[;&(\%
VB#(*C?%D%$B"#&?AgK%gB=?W%=?&Y\#?$&%B?%=#(*(AYD<-
! resocjalizacji nieletnich, przebywaj:D7DJ* F* C?EK?G?DJ* <* 8DJAH><8E?DJ* GB?* ><=B=9><DJ*

oraz pomocy udzielanej wychowankom, zwalnianym z tych placówek – F789:;<=><=*C*
16 czerwca 2008 roku
/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% BD'Z*#W% $#a% VY% I#=#$&'?% !"'?D#(VA#DY)*#% Y% #=_Y'\?*`(% =?%
temat przebiegu procesu resocj?A#B?*`#% =#(A(&=#*XK% "'B([;D?`<*;*X% D% B?CW?V?*X% #%
schroniskach dla nieletnich oraz pomocy, udzielanej wychowankom, zwalnianym z tych
"A?*ZD(C-% :% $;@=?WZDK% VY*#('?`<*;*X% VY% R#g'?% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% D;=#C?, c(%
gVB#(A?=?% #\% "Y\Y*% `($&% B=#CY\?-% 2"g$B*B?`<*;% B?CW?V;% D;*XYD?=CYD#(% Y&'B;\g`<%
=#(D;$&?'*B?`<*<%pomoc, a po opuszczeniu "A?*ZDC#%D'?*?`<%BD;CA(%VY%$DYègo dawnego
– zwykle dysfunkcyjnego – )'YVYD#$C? 56.
1% =?V($W?=(`% YV"YD#(VB#% I#=#$&('$&DY% "Y#=_Y'\YD?WYK% c(% \Y=#&Y'YD?=#(%
$?\YVB#(A=Y)*#% c;*#YD(`% =#(A(&=#*X% "Y% #*X% BDYA=#(=#g% B% B?CW?Vg% "Y"'?D*B(@Y% Ag[%
$*X'Y=#$C?% VA?% =#(A(&=#*X% =#(% `($&% \YcA#D(-% 2V"YD#(VB#<% =?% =?'?$&?`<*(% "'Y[A(\;%
55
ZBIA/500/14-1/08/KBO
56
ZBIA/500/39-1/2008/KC
22
V(\Y'?A#B?*`#% VB#(*#% #% \WYVB#(c;% `($&% "'Y`(C&% =YD(`% g$&?D;% p.'?DY% =#(A(&=#*XrK% =?V%
C&Z';\%&'D?`<%Y[(*=#(%"'?*(%A(@#$A?*;`=( 57.
! GC<=D<c*;HCH89?F<?>7DJ*F*HGGC<?K?DJ noworodkowych – F789:;<=><?*C*[*<*a*8<=A;><?*

2008 roku
Rzecznik Praw Dziecka – =?D#<Bg`<*%VY%CY=C'(&=(`%$;&g?*`#%VDZ`C#%VB#(*#K%C&Z'(%YV%
g'YVB(=#?% "'B([;D?`<% D% A(@=#*C#\% $B"#&?Ag% D% BD#<BCg% B% ['?C#(\% Y"#(C#% B(% $&'Y=;%
rodziców – BD'Z*#W%$#a%VY%I#=#$&'?%2['Y=;%9?'YVYD(`K I#=#$&'?%!"'?D%1(D=a&'B=;*X%#%
0V\#=#$&'?*`#% Y'?B% I#=#$&'?% :V'YD#?% Y% "Y\Y*% D% VYCY=?=#g% ?=?A#B;% #% YC'()A(=#g% $C?A#%
zjawiska pozostawiania dzieci w szpitalach58.
1%YV"YD#(VB#%I#=#$&('%:V'YD#?%"'B(V$&?D#W%V?=(%B( statystyki resortowej na temat
=YDY'YVCZDK%"YBY$&?D#Y=;*X%D%$B"#&?A?*X-%.Y#=_Y'\YD?W%&(cK%c(%D;$&<"#W%VY%V;'(C&Y'?%
1Y`(DZVBC#(@Y%!B"#&?A?%!"(*`?A#$&;*B=(@Y%D% P(@=#*;%Y%D;`?)=#(=#(%$;&g?*`#%*XWY"*ZDK%
"'B([;D?`<*;*X%=?%2VVB#?A(%7=&(=$;D=(`%O('?"##%9YDY'YVCZw 59.
I#=#$&('% !"'?D% 1(D=a&'B=;*X% #% 0V\#=#$&'?*`#% "'B(V$&?D#W% D% YV"YD#(VB#% #=_Y'\?*`(K%
VY&;*B<*(%"Y'Bg*?=#?%=YDY%=?'YVBY=;*X%VB#(*#%D%:?CW?V?*X%2"#(C#%:V'YDY&=(`%I#=#$&('$&D?%
!"'?D%1(D=a&'B=;*X%#%0V\#=#$&'?*`#-
7=$"(C&Y'?&%1Y`$CYD(`%!Wgc[;%:V'YD#?%"'B(V$&?D#W%/B(*B=#CYD#%#=_Y'\?*`(K%VY&;*B<*(%
"Y'Bg*?=#?% VB#(*#% "'B(B% \?&C#% "Y% g'YVB(=#g% D% $B"#&?A?*XK% "YVA(@W;*X% '($Y'&YD#% Y['Y=;%
=?'YVYD(`-%1$C?B?W%&(cK%c(%$B"#&?A(%D%B?C'($#(%"'Y*(Vg'%?VY"*;`=;*X%D$"ZW"'?*g`<%B%AYC?A=;\#%
Y)'YVC?\#%Y"#(Cgd*BY-adopcyjnymi.
! S?G?T* ?>E<=9HF7DJ* F* C?EA=8<=* HAC=E?><?* ;AC=C* 8:G7* H* EH>9?E9?DJ* AHGC<DUF* C*

GC<=dN<*– F789:;<=><=*C*0P*FAC=M><?*POOQ*AHER
/B(*B=#C%D;$&<"#W%VY%I#=#$&('$&D?%!"'?D#(VA#DY)*#%B%"'Y)[<%Y%'YB($W?=#(%VY%$<VZD%
?=C#(&K% "Y)D#a*Y=;*X% "'?Dg% 'YVB#*ZD% #% VB#(*#% VY% CY=&?C&g-% .'Y)[?% BD#<B?=?% [;W?% B%
"YVà&;\#%D(%D$"ZW"'?*;%B(%)'YVYD#$C#(\%=?gCYD;\%[?V?=#?\#K%VY&;*B<*;\#%"'?C&;C#%
$<VYD(`% D% B?C'($#(% Y'B(C?=#?% "'B(B% $<V;% Y% CY=&?C&?*X% 'YVB#*ZD% B% VB#(b\#- Jednym z
@WZD=;*X% "'Y[A(\ZDK% VY&;*B<*;*X% $"'?D% YCYWY'YBDYVYD;*XK% `($&% "Y$&a"YD?=#(%
D;CY=?D*B(%D%"'B(V\#Y*#(%(@B(Cg*`#%CY=&?C&ZD%B%VB#(*C#(\-%1#(Ag%'YVB#*ZD%=#(%\Yc(%
D#V;D?b%$DY#*X%VB#(*#% "Y\#\Y%&(@YK%c(%=?%\Y*;% "'?DY\Y*=(@Y%Y'B(*B(=#?%$<Vg%\?`<%
57
DWOiP.III.073-31/08
58
ZBIA/500/43-1/08/IK/AW
59
MZ-ZP-D-073-11790-1/JC/08
23
VY% &(@Y% "'?DY-% .YB=?=#(% $C?A#% Y'?B% 'B(*B;D#$&(@Y% Y['?Bg% "'Y[A(\g% [aVB#(% "Y\Y*=(% D%
przygotowaniu propozycji zmian legislacyjnych w badanym zakresie 60.
I#=#$&('$&DY%!"'?D#(VA#DY)*#%D;'?B#WY%@Y&YDY)b%D$"ZW"'?*;%D%'(?A#B?*`#%[?V?=#?%#%
"'B(C?B?WY%?=C#(&;%VY%$<VZD%D%*?W;\%C'?`g%D%Ag&;\%>eeh%'YCg 61.
! zapewnienia miejsc zatrzymania dla nieletnich, którzy uciekli z placówek

resocjalizacyjnych – F789:;<=><=*C*0]*;?`GC<=A><E?*POOQ*AHER
/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% D;$&<"#W% VY% I#=#$&'?% HVgC?*`#% 9?'YVYD(`% Y% B?"(D=#(=#(%
miejsc dla zatrzymanych wychowanków placówek resocjalizacyjnych. W obecnym stanie
prawnym Policja nie \?%\YcA#DY)*#%g\#($B*B(=#?%=#(A(&=#(@Y%D%"YA#*;`=(`%#B[#(%VB#(*C?-%
.A?*ZDC#% Y"#(Cgd*BY-D;*XYD?D*B(% l#=&('D(=*;`=(j% YV\?D#?`<% "'B;à*#?% =#(A(&=#*XK%
D;\?@?`<*;*X%'($Y*`?A#B?*`#%B%gD?@#%=?%&YK%c(%g\#($B*B?%$#a%&?\%VB#(*#K%C&Z'(%D;\?@?`<%
jedynie VY'?i=(`% Y"#(C#-% .'B("#$;% =#(% D$C?Bg`<% \#(`$*% VA?% =#(A(&=#*XK% @VB#(% \Y@A#[;% Y=#%
"'B([;D?b%VY%*B?$g%"YD'Y&g%VY%"A?*ZDC#%'($Y*`?A#B?*;`=(` 62.
I#=#$&('% HVgC?*`#% 9?'YVYD(`% B?"(D=#WK% c(% "'Y[A(\% &(=% $&?=YD#% "'B(V\#Y&%
monitoringu i analiz, prowadzonych w jego resorcie. Celem roBD#<B?=#?%$;@=?A#BYD?=(`%
CD($&##% BY$&?W% "'B(B% .'(B($?% /?V;% I#=#$&'ZD% "YDYW?=;% I#aVB;'($Y'&YD;% :($"ZW% VY%
!"'?D%.Y"'?D;%!Cg&(*B=Y)*#%1;CY=?=#?%2'B(*B(d%!<VYD;*X 63.
! 9ARG>HMD<* HS7F?9=B<* ;HB8E<DJc* ;AC=S7F?V:D7DJ* ;HC?* @A?><D?N<* EA?VRc* F* RC78E?><R*

paszportu dla dzieci tam urodzonych – F789:;<=><=*C*P^*;?`GC<=A><E?*POOQ*AHER
1%Y[(*=;\%$&?=#(%"'?D=;\%VY%D=#Y$Cg%"?$B"Y'&YD(@Y%=?A(c;%VYW<*B;b%"YA$C#%?C&%
g'YVB(=#?% VB#(*C?-% Q(V;=#(% D% $B*B(@ZA=;*X% "'B;"?VC?*X% CY=$gA% YV$&a"g`(% YV% &(@Y%
wymogu i honoruje zagraniczny akt uroVB(=#?-% 9?WYc(=#(% =?% 'YVB#*ZD% Y[YD#<BCg%
"'B(V$&?D#(=#?% "YA$C#(@Y% ?C&g% g'YVB(=#?% D;VWgc?% *?W<% "'Y*(Vg'a% VY% C#ACg% \#($#a*;-%
/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%D;$&<"#W%VY%I#=#$&'?%!"'?D%1(D=a&'B=;*X%#%0V\#=#$&'?*`#%Y%&?C<%
B\#?=a% '(@gA?*`#%"'?D=;*XK%[;%"YA$C#(%DW?VB(%XY=Y'YD?W;%?C&%g'YVB(=#?K%D;V?=;%"'B(B%
#==(%"?d$&DY 64.
1% YV"YD#(VB#% I#=#$&('% "Y#=_Y'\YD?WK% c(% `(@Y% '($Y'&% D$C?B?W% CY=$gAY\% $"Y$Z[%
gW?&D#(=#?% "'YD?VB(=#?% $"'?D% "?$B"Y'&YD;*X% B% D;CY'B;$&?=#(\% VY$&a"=;*X% '(@gA?*`#%
60
ZBIA/071/3-1/2008/KC
61
DWOiP III 073-41/08
62
ZBIA/500/56-1/2008/KC
63
DZSE-EM-073-210/08
64
ZBIA/500/57-1/2008/KC
24
prawnych. „Szczególnie uzasadnionym przypadkiem” – D% C&Z';\% CY=$gA% \Yc(% "'B;`<b%
YV"#$% ?C&g% $&?=g% *;D#A=(@Y% Ag[% #==;% VYCg\(=&K% "Y&D#('VB?`<*;% $&?=% *;D#A=;% Y$Y[;%
D;$&a"g`<*(`% Y% D;V?=#(% "?$B"Y'&g% – $&?=YD#b% &g% \Yc(% DW?)=#(% _?C&K% #c% V?=?% Y$Y[?%
g'YVB#W?% $#a% B?% @'?=#*<K% =#(% B?\#($BC#D?W?% D% .YA$*(% #% =#(% V(CA?'g`(% *Xa*#% "YD'Y&g% VY%
C'?`g-%2%\YcA#DY)*#%B?$&Y$YD?=#?%&?C#(@Y%'YBD#<B?=#?%V(*;Vg`(%`(V=?C%CY=$gA-%.'Y[A(\;%
B%XY=Y'YD?=#(\%B?@'?=#*B=;*X%?C&ZD%$&?=g%*;D#A=(@Y%D;=#C?`<%B%&(@YK%c(%&?C#%VYCg\(=&%
B?BD;*B?`% B?D#('?% #==(% V?=(% =#c% ?C&% $&?=g% *;D#A=(@YK% D;V?=;% D% .YA$ce. W niektórych
"?d$&D?*X% _?C&% g'YVB(=#?% VB#(*C?% =#(% `($&% VYCg\(=&YD?=;% D% _Y'\#(% ?C&g% $&?=g%
cywilnego 65.
! A=?B<C?DV<* HAC=DC=T* 8:GHF7DJc* GH97DC:D7DJ* EH>9?E9UF* ;HN<ZGC7 dzieckiem a

AHGC<D=Nc* E9UA7* ><=* 8;A?FRV=* S=C;HMA=G><=V* H;<=E<* – F789:;<=><=* C* 2 grudnia 2008
roku
/B(*B=#C%BD'Z*#W%$#a%VY%I#=#$&'?%!"'?D#(VA#DY)*#%B%D=#Y$C#(\%Y%"YVà*#(%VB#?W?dK%
B\#('B?`<*;*X%VY%BD#aC$B(=#?%$Cg&(*B=Y)*#%'(?A#B?*`#%$<VYD;*X%Y'B(*B(d%Y%CY=&?C&?*X%B%
'YVB#*(\K%B%C&Z';\%VB#(*CY%=#(%B?\#($BCg`(-%/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%B?"'Y"Y=YD?W+%
- Y"'?*YD?=#(%D;&;*B=;*X%VA?%Cg'?&Y'ZD%$<VYD;*X%=?%&(\?&%VB#?W?dK%`?C#(%"YD#==;%
BY$&?b%"YVà&(%D%&'?C*#(%D;CY=;D?=#?%Y'B(*B(dm
- zapewnienie pomocy psychologa lub pedagoga podczas kontaktów;
- YC'()A(=#(% $"Y$Y[ZD% "Y$&a"YD?=#?% D% $;&g?*`#% g&'gV=#?=#?% CY=&?C&ZD% "'zez
jednego z rodziców lub gdy dziecko odmawia spotkania z jednym z rodziców pod
D"W;D(\%=?\YD;%B(%$&'Y=;%'YVB#*?K%g%C&Z'(@Y%"'B([;D?m
- stworzenie ogólnopolskiej sieci placówek, na terenie których w uzasadnionych
"'B;"?VC?*X% VY*XYVB#WY[;% VY% CY=&?C&ZD% 'YVB#*?% B% \?WYA(&=#\% D% Y[(*=Y)*#%
psychologa;
- D"'YD?VB(=#(%C?';%@'B;D=;%VA?%'YVB#*ZDK%g"Y'*B;D#(%g&'gV=#?`<*;*X%CY=&?C&;66.
I#=#$&('% !"'?D#(VA#DY)*#% YV"YD#(VB#?WK% c(% D% BD#<BCg% B% =YD(A#B?*`<% LYV(C$g%
/YVB#==(@Y% #% 2"#(Cgd*B(@YK% C&Z'?% D*XYVB#% D% c;*#(% D% V=#g% ,E% *B('D*? 2009 roku, a
D"'YD?VB?% D#(A(% =YD;*X% 'YBD#<B?dK% B?[(B"#(*B?`<*;*X% D;CY=?=#(% "Y$&?=YD#(d% Y%
CY=&?C&?*X% B% VB#(b\#K% "'B(VD*B($=(% [;WY[;% D"'YD?VB(=#(% CYA(`=;*X% B\#?=%
legislacyjnych 67.
65
BMP-0716-11624(1)/08/JD
66
ZII/500/2/2008/RR
67
DL-P-II-4133-6/08
25
:@W?$B?=(% VY% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% $"'?D;% #=V;D#Vg?A=(K% BD#<B?=(% B% "'?D(\% do
wychowania w rodzinieK%VY&;*B;W;+
- FK?GC7*AHGC<D<=B8E<=V*<*H;<=E<*>?G*GC<=DE<=N
Q(V=<%B%=?À#*B=#(`$B;*X%C?&(@Y'##%$"'?DK%B@W?$B?=;*X%VY%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?K%
$&?=YD#<% $"'?D;% VY&;*B<*(% DW?VB;% 'YVB#*#(A$C#(`% #% Y"#(C#% =?V% VB#(*C#(\. W
BV(*;VYD?=(`%D#aC$BY)*#%$"'?D;%&(%D=Y$#A#%'YVB#*(K%=?$&a"=#(%– VB#?VCYD#(K%'YVB(d$&DYK%
Y$Y[;%&'B(*#(%Y'?B%Y'@?=#B?*`(%"YB?'B<VYD(-%R?'VBY%*Ba$&Y%B@W?$B?`<*(%$#a%VY%/B(*B=#C?%
Y$Y[;% $&?'?W;% $#a% "'B(V$&?D#b% $DZ`% D;#V(?A#BYD?=;% D#B('g=(CK% B?'Bg*?`<*% `(V=Y*B()=#(%
V'g@#(\g% 'YVB#*YD#% B?=#(V[?=#?% Ag[% =?Vgc;*#?% DW?VB;% 'YVB#*#(A$C#(`-% .'?*YD=#*;% R#g'?%
/B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% D% *(Ag% D(';_#C?*`#% Y&'B;\?=;*X% #=_Y'\?*`#% D;$&a"YD?A#% VY%
$<VZD% Ag[% Y)'YVCZD% "Y\Y*;% $"YW(*B=(`% #% D% D#(Ag% "'B;"?VC?*X% $&D#('VB?A#% ['?C%
"'B($W?=ek do dalszego prowadzenia sprawy.
.'Y[A(\;K%VY&;*B<*(%$"'?DYD?=#?%DW?VB;%'YVB#*#(A$C#(`%"'B(B%'YVB#*ZD%#%CY=_A#C&;K%
"YD$&?W(%=?%&;\%&A(K%$<%[?'VBY%*Ba$&(-%Q(V=Y*B()=#(K%`(c(A#%'YVB#*(%– =?D(&%=#(g\;)A=#(%–
"'B(=Y$B<% DB?`(\=;% CY=_A#C&% =?% '(A?*`(% B% VB#(*C#em, powoduje to bardzo negatywne
konsekwencje dla jego rozwoju emocjonalnego i psychicznego.
:@YV=#(% B% B?$?V<% =#(B?D#$WY)*#% $aVB#YD$C#(`K% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% =#(% \Yc(%
#=@('YD?b%D%'YB$&'B;@=#a*#?%$<VYD(-%3B#?W?=#?%/B(*B=#C?%"YA(@?`<%=?%gVB#(A(=#g%"Y\Y*;%
prawnej rodzicom i osobom bliskim dzieci oraz psychologiczno-pedagogicznej – w
zakresie ochrony VB#(*#% "'B(V% =(@?&;D=;\#% $Cg&C?\#% CY=_A#C&g% \#aVB;% 'YVB#*?\#-%
.'?*YD=#*;%R#g'?%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%D%"#('D$B(`%CYA(`=Y)*#%$&?'?`<%$#a%B?*Xa*?b%VY%
porozumienia "Y\#aVB;%'YVB#*?\#K%D$C?Bg`<c =?%\YcA#DY)b%$CY'B;$&?=#?%B%\(V#?*`#-
Rzecznik Praw Dziecka, zgodnie ze swoimi kompetencjami, monitoruje
"Y$&a"YD?=#?% $<VYD(K% "YVV?`(% ?=?A#B#(% ?C&?K% D$C?Bg`(% (D(=&g?A=(% [WaV;% "'Y*(Vg'?A=(K%
B?#$&=#?W(% D% &YCg% "Y$&a"YD?=#?K% BD'?*?% $#a% VY% DW?)*#D;*X% Y'@?=ZD% l"'(B($ZD% $<VZDK%
I#=#$&('$&D?% !"'?D#(VA#DY)*#j% Y% "'B("'YD?VB(=#(% "Y$&a"YD?d% =?VBY'*B;*X% D% '?\?*X%
$"'?DYD?=(@Y% =?VBY'g% ?V\#=#$&'?*;`=(@Y-% M"'?D=#(=#?% /B(*B=#C?% gA(@W;% B=?*B=(\g%
'YB$B('B(=#g% D% @'gV=#g% >eef% 'YCgK% @V;% D($BW?% D% c;*#e znowelizowana Ustawa o
Rzeczniku Praw Dziecka.
!"'?D;K%BD#<B?=(%B%DW?VB<%'YVB#*#(A$C<%'YB"?&';D?=(%[;W;%B?'ZD=Y%D%YV'a[=;*X%
"Y$&a"YD?=#?*X% $<VYD;*XK% `?C% #% D% &YCg% "Y$&a"YD?d% 'YBDYVYD;*X-% .YVC'()A#b% =?A(c;%
26
"'?C&;Ca% 'YB"?&';D?=#?% =?% "Y*B<&Cg% "Y$&a"YD?=#?% 'ozwodowego (w trybie
zabezpieczenia) D=#Y$CZD% \?WcY=CZD% Y% g'(@gAYD?=#(% $;&g?*`#% VB#(*C?- 1;V?`(% $#aK% c(%
"'?C&;C?% &?% `($&% B@YV=?% B% VY['(\% VB#(*#K% =?A(c;% `(V=?Cc(% B?gD?c;bK% c(% Y'B(C?`<*% o
udzieleniu zabezpieczenia, $<V;%=#(%[?V?`<%*?WY)*#%\?&('#?Wg%VYDYVYD(@o.
3Y% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% B@W?$B?A#% $#a% 'YVB#*(K% C&Z'B;% &D#('VB#A#K% c(% BY$&?A#%
"YC'B;DVB(=#% "Y$&?=YD#(=#(\% $<VgK% Y@'?=#*B?`<*;\% Ag[% "YB[?D#?`<*;\% #*X% DW?VB;%
'YVB#*#(A$C#(`-% 1% &?C#*X% $;&g?*`?*X% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% D$C?B;D?W% 'YVB#*Y\%
\YcA#DY)*#% D;$&<"#(=#?% B% B?c?A(=#(\% YV% D;V?=(@Y% "Y$&?=YD#(=#?% Ag[% – `(c(A#%
"Y$&?=YD#(=#(% [;WY% "'?DY\Y*=(% – B% D=#Y$C#(\% Y% B\#?=a% "Y$&?=YD#(=#?% Y% gVB#(A(=#g%
B?[(B"#(*B(=#?K%B@YV=#(%B%?'&;CgW(\%kF>%LYV(C$g%"Y$&a"YD?=#?%*;D#A=(@Y-
Q(V=<% B% &?C#*X% $"'?D% [;W% "'B;"?V(C% "?=#% 4-K% C&Z'a do Rzecznika Praw Dziecka
BD'Z*#W?% $#a% D% *B('D*g >eef% 'YCg-% !<V% =?% *B?$% &'D?=#?% "Y$&a"YD?=#?% 'YBDYVYD(@Y%
g$&?A#W% \#(`$*(% B?\#($BC?=#?% VDZ`C#% `(`% VB#(*#% "'B;% Y`*g-% .Y\#\Y% D;V?=(@Y% "'B(B% $<V%
Y'B(*B(=#?K% "?=#% 4-% =?V?A% $"'?DYD?W?% [(B"Y)'(V=#<% Y"#(Ca% =?V% VB#(b\#-% 7*X% Y`*#(*% [;W%
Y$Y[<%=#(B?'?V=<K%gB?A(c=#Y=<%YV%?ACYXYAg-%:Y$&?W%\-#=-%gC?'?=;%"'B(B%$<VK%'YB"?&'g`<*;%
`(@Y% D=#Y$(C% Y% "'B;\g$YD(% YV(['?=#(% VB#(*#% \?&*(K% C?'<% @'B;D=;% B?% $&?D#(=#(% $#a% =?%
'YB"'?D#(% "YV% D"W;D(\% ?ACYXYAg-% !"Y'B<VBY=?% D% &YCg% "Y$&a"YD?=#?% Ypinia
"$;*XYAY@#*B=?%D$C?B;D?W?K%c(%\?&C?%`($&%V?A(*(%[?'VB#(`%"'(V;$"Y=YD?=?%VY%Y"#(C#%=?V%
VB#(b\#% #% \?% B% =#\#% $#A=#(`$B<% D#ai% (\Y*`Y=?A=<-% .'?*YD=#*;% R#g'?% /B(*B=#C?% .'?D%
3B#(*C?% "Y\Y@A#% "?=#% 4-% BWYc;b% D=#Y$(C% Y% B\#?=a% "Y$&?=YD#(=#?% o udzieleniu
zabezpieczenia oraz interweniowali w celu jego rozpoznania w terminie, przewidzianym
D%LYV(C$#(%"Y$&a"YD?=#?%*;D#A=(@Y-%1%A#"*g%>eef%'YCg%$<VK%"'YD?VB<*;%"Y$&a"YD?=#(%
'YBDYVYD(K% B\#(=#W% D*B()=#(`$B(% "Y$&?=YD#(=#(K% g$&?A?`<*% \#(`$*(% B?\#($BC?=#?% VB#(*#%
przy matce 68.
R;D?WY% &(cK% c(% 'YVB#*(% =#(% B@?VB?A#% $#a% B% &'()*#<% Y'B(*B(=#?% 'YBDYVYD(@Y% D%
B?C'($#(%DW?VB;%'YVB#*#(A$C#(`%#%Y"#(C#%=?V%VB#(*C#(\%Ag[%D$C?B;D?A#%=YD(%YCYA#*B=Y)*#K%
C&Z'(% gB?$?V=#?W;% B\#?=a% Y'B(*B(=#?% B?D?'&(@Y% D% D;'YCg% 'YBDYVYD;\-% 1% &?C#*X%
sytuacjach Rzecz=#C%.'?D%3B#(*C?%D$C?B;D?WK%c(%B@YV=#(%B%&'()*#<%?'&;CgWg%,eT%LYV(C$g%
'YVB#==(@Y% #% Y"#(Cgd*B(@YK% $<V% \Yc(% B\#(=#b% B?D?'&(% D% D;'YCg% Y'B(C?`<*;\% 'YBDZV%
Y'B(*B(=#(%Y%DW?VB;%'YVB#*#(A$C#(`%#%$"Y$Y[#(%`(`%D;CY=;D?=#?-
LD($&#(% DW?VB;% 'YVB#*#(A$C#(`% #% Y"#(C#% =?V% VB#(b\#% 'YB$&'B;@?=(% $<% &?Cc(% D% &YCg%
"Y$&a"YD?d% YV'a[=;*XK% D$B*B;=?=;*X% B?'ZD=Y% "'B(B% 'YVB#*ZDK% `?C% #% "YV(`\YD?=;*X%
68
ZII/410/281/2008/RR
27
"'B(B% $<V% B% g'BaVg-% /YVB#*(K% BD'?*?`<*;% $#a% D% &?C#*X% $;&g?*`?*X% VY% /B(*B=#C?% .'?D%
3B#(*C?K% B?D$B(% [;A#% #=_Y'\YD?=#% Y% D?VB(K% `?C<% VA?% "'?D#VWowego rozwoju
"$;*XY_#B;*B=(@Y% VB#(*C?% \?`<% DB?`(\=(% '(A?*`(% 'YVB#*ZD% Y'?B% Y% CY=$(CD(=*`?*X%
"YVD?c?=#?% V(*;B`#% #% g\#(à&=Y)*#% D;*XYD?D*B;*X% V'g@#(@Y% 'YVB#*?-% MB;$C#D?A#% &?Cc(%
#=_Y'\?*`(% Y% \YcA#DY)*#% D;$&<"#(=#?% VY% $<Vg% Y"#(Cgd*B(@Y% B% D=#Y$C#(\% Y%
rozstrzygn#a*#(% D% #$&Y&=(`% $"'?D#(% VB#(*C?K% B@YV=#(% B% ?'&;CgW(\% hk% t% >% LYV(C$g%
'YVB#==(@Y%#%Y"#(Cgd*B(@Y-
3Y% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% C#('YD?=(% [;W;% 'ZD=#(c% #=_Y'\?*`(% Y% =?Vgc;D?=#g%
Ag[%B?=#(V[;D?=#g%$DY#*X%Y[YD#<BCZD%"'B(B%'YVB#*ZD-%Q(c(A#%"'B(C?B;D?=(%#=_Y'\?*`(%
uza$?V=#?W;%D$B*Ba*#(%"Y$&a"YD?=#?%Y"#(Cgd*B(@Y%B%g'BaVgK%$"'?D?%"'B(C?B;D?=?%[;W?%
=#(BDWY*B=#(% VY% DW?)*#D(@Y% $<VgK% ?% =?$&a"=#(% /B(*B=#C% \Y=#&Y'YD?W% "YVà&(%
"Y$&a"YD?=#(-%1%&;\%B?C'($#(%D$"ZW"'?*?%B%$<V?\#%gCW?V?W?%$#a%B?BD;*B?`%VY['B(-%Q()A#%
"Y$&a"YD?=#(% [;WY% `gc% D% &YCgK% =?% "'Y)[a% 'YVB#*ZD% Ag[% Y$Z[% [A#$C#*X% VA?% VB#(*C?K%
/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%[?V?W%'ZD=#(c%"'?D#VWYDY)b%"Y$&a"YD?=#?%$<VYD(@Y%D%$"'?D?*X%
Y% "YB[?D#(=#(K% B?D#($B(=#(% Ag[% Y@'?=#*B(=#(% DW?VB;% 'YVB#*#(A$C#(`-% .'?*YD=#*;% R#g'?%
udzielali porad prawnych oV=Y)=#(% g"'?D=#(d% g*B($&=#CZD% "Y$&a"YD?=#?% Y'?B% VB#?W?dK%
`?C#(%\Y@<%"YV`<b%D%"Y$&a"YD?=#g%$<VYD;\-
2V'a[=;\%"'Y[A(\(\%`($&%'(?A#B?*`?%Y'B(*B(d%$<VYD;*XK%"'B;B=?`<*;*X%Y"#(Ca%Ag[%
g$&?A?`<*;*X%\#(`$*(%B?\#($BC?=#?%VB#(*C?%"'B;%`(V=;\%B%'YVB#*ZD-%9?A(c;%B?B=?*B;bK%c(%
B@YV=#(%B%D;CW?V=#<%!<Vg%9?`D;c$B(@Y%'YVB#*K%C&Z';%\?%"(W=#a%DW?VB;%'YVB#*#(A$C#(`K%=#(%
\Yc(% [;b% $"'?D*<% "'B($&a"$&D?% g"'YD?VB(=#?% VB#(*C?K% YC'()AY=(@Y% D% ?'&;CgA(% >,,%
LYV(C$g%C?'=(@Y-%.'Y*(Vg'a%YV[#Y'g%VB#(*C?%"'B(D#Vg`<%"'B("#$;% ?'&;CgWZD%5981-59813
LYV(C$g% "Y$&a"YD?=#?% *;D#A=(@Y-% 2C'()A?`<% Y=(K% #c% $<V% "Y% "'B("'YD?VB(=#g% 'YB"'?D;%
\Yc(% D;V?b% "Y$&?=YD#(=#(% Y% YV(['?=#g% Y$Y[;K% "YVA(@?`<*(`% DW?VB;% 'YVB#*#(A$C#(`% Ag[%
"YBY$&?`<*(`% "YV% Y"#(C<-% !<V% D;B=?*B?% &('\#=K% D% `?C#\% BY[YD#<B?=;% "YD#=#(=% YVV?b%
dzieckY%g"'?D=#Y=(\g-%Q(c(A#%BY[YD#<B?=;%=#(%B?$&Y$g`(%$#a%VY%"Y$&?=YD#(=#?K%$<V%– na
wniosek uprawnionego – BA(*?%Cg'?&Y'YD#%"'B;\g$YD(%YV(['?=#(-%Lg'?&Y'%$<VYD;%"'B;%
D;CY=;D?=#g%$DY#*X%Y[YD#<BCZD%\Yc(%$CY'B;$&?b%B%?$;$&;%.YA#*`#%Y'?B%B?c<V?b%"Y\Y*;%
organu opieC#% $"YW(*B=(`% Ag[% #==(`% #=$&;&g*`#K% "YDYW?=(`% VY% VB#?W?=#?% =?% 'B(*B% VY['?%
dziecka. 9#($&(&;K%VB#?W?=#?%Cg'?&Y'ZD%*Ba$&Y%YC?Bg`<%$#a%=#($Cg&(*B=(K%?%VYV?&CYDY%$?\?%
"'Y*(Vg'?% YV(['?=#?% VB#(*C?% =#(% `($&% "'(*;B;`=#(% YC'()AY=?-% .'B;CW?V(\% \Yc(% [;b%
kwestia powiaVY\#(=#?% 'YVB#*?K% Y"#(Cg`<*(@Y% $#a% VB#(*C#(\% Y% &('\#=#(% "'B;\g$YD(@Y%
YV[#Y'g-% .'B("#$;% =#(% YC'()A?`<K% C#(V;% #% D% `?C#\% &';[#(% \?% =?$&<"#b% B?D#?VY\#(=#(K% *Y%
"YDYVg`(K% c(% Cg'?&Y'B;% $?\YVB#(A=#(% VYCY=g`<% #=&('"'(&?*`#% "'B("#$ZDK% VY'a*B?`<*%
28
zawiadomienie krótko "'B(V% YV[#Y'(\% VB#(*C?% Ag[% $&Y$g`<*% "'Y*(Vg'aK% "'B(D#VB#?=<% VA?%
VY'a*B(d%"#$\%$<VYD;*X-
W Biurze Rzecznika Praw Dziecka prowadzona jest sprawa pani Z., która zgodnie z
"Y$&?=YD#(=#(\%$<Vg%"YD#==?%$"'?DYD?b%DW?VBa%'YVB#*#(A$C<%=?V%$;=(\-%2`*#(*%*XWY"*?%
odmZD#W D;CY=?=#?%"Y$&?=YD#(=#?%$<Vg-%Lg'?&Y'%$<VYD;K%"A?=g`<*%VYCY=?=#(%*B;==Y)*#K%
B?D#?VY\#W% Y`*?% *XWY"*?% D% &';[#(K% "'B(D#VB#?=;\% VA?% VY'a*B(d% "#$\% $<VYD;*X-% 2`*#(*%
VB#(*C?%"Y&D#('VB#W%YV[#Z'%D(BD?=#?-%1%&'?C*#(%"'B;\g$YD(@Y%YV[#Y'g%Cg'?&Y'%#%"?=#%:-%
nie za$&?A#%`(V=?C%=#CY@Y%D%\#(`$*g%B?\#($BC?=#?%Y`*?%\?WYA(&=#(@Y-%Lg'?&Y'%BD'Z*#W%$#a%
D#a*% VY% .'YCg'?&g';% B% "'Y)[<% Y% "YVà*#(% VB#?W?d% \?`<*;*X% =?% *(Ag% g\YcA#D#(=#(%
odebrania *XWY"*?-% .'Y*(Vg'?% &?% B=?*B=#(% "'B(VWgc?% "Y$&a"YD?=#(% #% "YDYVg`(%
'YBAgi=#(=#(% D#aB#% (\Y*`Y=?A=(`% "Y\#aVB;% $;=(\% #% \?&C<-% !"'?D?% `($&% \Y=#&Y'YD?=?%
przez Rzecznika Praw Dziecka 69.
- EH>9?E9UF*C*GC<=DE<=N*<*A=?B<C?DV<*HAC=DC=T*8:GHF7DJc*R89?B?V:D7DJ*EH>9?E97
LY=&?C&;%'YVB#*ZD%B%VB#(b\#%$<%YV'a[=;\%YV%DW?VB;%'YVB#*#(A$C#(`%B?@?V=#(=#(\-%
Zgodnie z Y'B(*B=#*&D(\% !<Vg% 9?`D;c$B(@Y% pY$Y[#$&?% $&;*B=Y)b% B% VB#(*C#(\% =#(% `($&%
?&';[g&(\%DW?VB;%'YVB#*#(A$C#(`%#%"'?DY%VY%&(@Y%\?`<%'YVB#*(%=?D(&%D&(V;K%@V;%DW?VB;%
rodzicielskiej zostali pozbawieni” 70. Prawo do utrzymywania kontaktu z dzieckiem
"'B;$Wg@g`(% =#(% &;ACY% 'YVB#*Y\-% 1% "'?C&;*(% Y'?B% D% Y'B(*B=#*&D#(% !<Vg% 9?`D;c$B(@Y%
"'B;`\g`(% $#aK% c(% C'(D=#% $#A=#(% BD#<B?=#% (\Y*`Y=?A=#(% B% VB#(*C#(\% \Y@<% – pomimo
sprzeciwu opiekunów – BD'Z*#b% $#a% VY% $<Vg% B% D=#Y$C#(\% Y% g$&?A(=#(% #*X% CY=&?C&ZD% B%
\?WYA(&=#\-%
W Biurze Rzecznika .'?D% 3B#(*C?% "'YD?VBY=?% [;W?% $"'?D?K% B@WY$BY=?% "'B(B%
*#Y*#a% #% [?[*#a% Y)\#YA(&=#(@Y% 3?D#V?-% .Y% )\#('*#% \?&C#% *XWY"*?K% `(@Y% Y`*#(*% YV\ZD#W%
C'(D=;\% B@YV;% =?% CY=&?C&;% B% 3?D#V(\-% !<V% g$&?A#W% CY=&?C&;% C'(D=;*X% B% *XWY"*(\% D%
\#(`$*g% B?\#($BC?=#?% \?WYA(&=#(@YK% `(V=?Cc(% – "YV% D"W;D(\% 'YVB#=;% B(% $&'Y=;% Y`*?% –
\?WYA(&=#% YV\?D#?W% B@YV;% =?% $"Y&C?=#?-% 3Y"#('Y% g$&?A(=#(% $"Y&C?d% D% Y[(*=Y)*#%
"$;*XYAY@?% #% =?% &('(=#(% "A?*ZDC#% #=&('D(=*`#% C';B;$YD(`% "YBDYA#WY% =?% =?D#<B?=#(%
"'?D#VWYD;*X%'(A?*`#%"Y\#aVB;%3?D#V(\%?%`(@Y%*#Y*#<%#%[?[*#< 71.
6Ba$&Y% BD'?*?`<% $#a% VY% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% 'YVB#*(% Ag[% [A#$*;% *BWY=CYD#(%
'YVB#=;K%"'Y$B<*%Y%"Y\Y*%D%gB;$C?=#g%CY=&?C&g%B%VB#(*C#(\-%.YVY[=#(K%`?C%D%$"'?D?*X%
69
ZII/410/545/2008/RR
70
!<V%9?`D;c$B;K%D;'YC%B%V=#?%f%D'B()=#?%>eeF%'-K%$;@=?&g'?+%7]%6L%T,GqeE
71
ZII/410/242/2008/RR
29
VY&;*B<*;*X%DW?VB;%'YVB#*#(A$C#(`K%/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%B?A(*?%D%"#('D$B(`%CYA(`=Y)*#
"'Z[a% =?D#<B?=#?% "Y'YBg\#(=#?% #% g$&?A(=#?% CY=&?C&ZD% B% VB#(*C#(\% D% V'YVB(% =(@Y*`?*`#%
Ag[% "'Y"Y=g`(% $CY'B;$&?=#(% B% g$Wg@% \(V#?&Y'?-% Q(c(A#% D$"Y\=#?=(% VB#?W?=#?% YC?c<% $#a%
=#($Cg&(*B=(K% gVB#(A?% #=_Y'\?*`#% "'?D=(`% YV=Y)=#(% \YcA#DY)*#% D$B*Ba*#?% "Y$&a"YD?=#?%
$<VYD(@Y%#%g"'?D=#(dK%`?C#(%"'B;$Wg@g`<%D%&YCg%"Y$&a"YD?=#?%$<VYD(@Y-
!;&g?*à% Y$Z[K% C&Z';\% g&'gV=#?=(% $<% CY=&?C&;% B% VB#(b\#K% CY\"A#Cg`(% VYV?&CYDY%
['?C%`(V=YB=?*B=(@Y%D$C?B?=#?%"'B("#$ZDK%=?%"YV$&?D#(%C&Z';*X%"YD#==Y%VY*XYVB#b%VY%
D;CY=?=#?% Y'B(*B(dK% g$&?A?`<*ych kontakty. Do sierpnia 2008 roku, zgodnie z
D*B()=#(`$B;\%Y'B(*B=#*&D(\%!<Vg%9?`D;c$B(@YK%$<V;%"YD$B(*X=#(%gc;D?W;%"'B("#$ZD%
Y% (@B(Cg*`#% )D#?V*B(d% =#("#(=#ac=;*XK% BDW?$B*B?% "'B("#$ZD% ?'&;CgWZD% ,eGe% #% ,eG,%
LYV(C$g%"Y$&a"YD?=#?%*;D#A=(@Y-%Q(V=?Cc(%!<V%9?`D;c$B; 72 Y"YD#(VB#?W%$#a%$&?=YD*BY%
"'B(*#DCY%#*X%$&Y$YD?=#g%D%$"'?D?*XK%VY&;*B<*;*X%D;CY=;D?=#?%Y'B(*B(dK%g$&?A?`<*;*X%
CY=&?C&;% B% VB#(*C#(\-% 2'B(*B(=#?% &(% "YD#==;% "YVA(@?b% D;CY=?=#g% D% Y"?'*#g% Y% ?'&;CgW%
5981 #% =?$&a"=(% LYV(C$g% "Y$&a"YD?=#?% *;D#A=(@YK% ?% B?&(\ zgodnie z przepisami,
'(@gAg`<*;\#%CD($&#a%YV[#Y'g%Y$Y[;K%"YVA(@?`<*(`%DW?VB;%'YVB#*#(A$C#(`%Ag[%"YBY$&?`<*(`%
"YV% Y"#(C<% YV% Y$Y[;% =#(g"'?D=#Y=(`-% R'?C% `(V=YB=?*B=(@Y% g'(@gAYD?=#?% &(`% CD($&##%
"YDYVg`(K% c(% ="-% $<V;% D'Y*W?D$C#(% =?V?A% "'YD?VB<% "Y$&a"YD?=#?% Y% wykonanie
Y'B(*B(=#?% g$&?A?`<*(@Y% CY=&?C&;% B@YV=#(% B% "'B("#$?\#% ?'&;CgWg% ,eGe% #% =?$&-% LYV(C$g%
"Y$&a"YD?=#?%*;D#A=(@YK%@V;%D%&;\%$?\;\%*B?$#(%$<V;%WZVBC#(%D%?=?AY@#*B=(`%$"'?D#(%
$&Y$g`<%"'B("#$;%?'&;CgWZD%5981-59813 LYV(C$g%"Y$&a"YD?=#?%*;D#A=(@Y-
Wiele osó[K% B@W?$B?`<*;*X% $#a% VY% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?K% D$C?Bg`(% =?%
"'B(DA(CWY)b%"Y$&a"YD?=#?%$<VYD(@YK%VY&;*B<*(@Y% D;CY=?=#?%Y'B(*B(=#?%Y%CY=&?C&?*X-%
L#ACg\#($#a*B=(%Y*B(C#D?=#?%=?%D;B=?*B(=#(%CYA(`=;*X%"Y$#(VB(d%$<Vg%#%– *Ba$&Y%"Y=?V%
"ZW'Y*B=(%– oczekiwanie na o'B(*B(=#(%"YDYVg`<%'YBAgi=#(=#(%D#aB#%(\Y*`Y=?A=(`%'YVB#*?%
B%VB#(*C#(\%#%BY$&?D#?`<%&'D?W(%"#a&=Y%D%"$;*X#*(%dziecka.
Skomplikowanym zagadnieniem jest samo utrudnianie kontaktów – \Yc(% Y=Y%
[YD#(\% "YA(@?b% B?'ZD=Y% =?% g=#(\YcA#D#?=#g% $"Y&C?=#?% lD;D#(B#(=#(% VBiecka w czasie
zaplanowanego kontaktu, niewpuszczenie drugiego rodzica do domu, niewydanie dziecka
na spotkanie poza miejscem jego zamieszkania) oraz na manipulowaniu dzieckiem,
nastawianiu, a nawet przekupywaniu go w celu przekonania do odmowy kontaktu z
V'g@#\% 'YVB#*(\-% O?C#(% B?*XYD?=#?K% "YDYVYD?=(% *Xa*#<% g$g=#a*#?% V'g@#(@Y% 'YVB#*?% B%
c;*#?% VB#(*C?% Ag[% [aV<*(% _Y'\<% =?*#$Cg% D% CY=_A#C*#(% [;W;*X% "?'&=('ZDK% =?A(c;% Y*(=#b%
72
!<V%9?`D;c$B;K%g*XD?W?%B%V=#?%>f%$#('"=#?%>eef%'YCgm%$;@=-%777%6:.%kGqef-
30
`?CY% =#(BD;CA(% =?@?==(-% 3<c;b% =?A(c;% VY% $&DY'B(=#?% 'YBD#<B?d% "'?D=;*XK%
@D?'?=&g`<*;*X% VB#(*Cg% `?C% =?À("$B<% Y*X'Y=a% "'B(V% VB#?W?=#?\#% =#(YV"YD#(VB#?A=;*X%
rodziców.
Do /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% BD'?*?`< $#a% 'ZD=#(c% 'YVB#*(K% C&Z'B;% gD?c?`<K% c(%
CY=&?C&;% B% VB#(*C#(\% BY$&?W;% g$&?AY=(% =#("'?D#VWYDY-% 1)'ZV% &;*X% Y$Z[% $<% B?'ZD=Y%
'YVB#*(% $"'?Dg`<*;%[(B"Y)'(V=#<%Y"#(Ca%=?V%VB#(*C#(\ D$C?Bg`<*;, c(%CY=&?C&;%BY$&?W;%
ustalone w sposób niezgodny z dobrem dziecka (np. w miejscu zamieszkania rodzica,
C&Z';% =#(% $"'?Dg`(% Y"#(C#% =?V% VB#(*C#(\K% @V;% "'B(*#DCY% =#(\g% &Y*B;% $#a% "Y$&a"YD?=#(%
"'YCg'?&Y'$C#(% Ag[% $<VYD(% Y% "Y"(W=#(=#(% "'B($&a"$&D?% "'B(*#DCY% VB#(*CgjK% `?C% #% 'YVB#*(%
gD?c?`<*;K% c(% $"Y&C?=#?% B% VB#(*C#(\% BY$&?W;% g$&?AY=(% B?% 'B?VCY% #% =#(% "YBD?A?`<% =?%
g&'B;\;D?=#(% DW?)*#D;*X% '(A?*`#% B% VB#(*C#(\-% .'?*YD=#*;% R#g'?% Rzecznika Praw
3B#(*C?%gVB#(A?`< =#(B[aV=;*X%"orad prawny*XK%\-#=-%#=_Y'\g`<* 'YVB#*ZDK%c(%B@YV=#(%B%
?'&;CgW(\% Gkk% LYV(C$g% "Y$&a"YD?=#?% *;D#A=(@Y% $<V% Y"#(Cgd*B;% \Yc(% B\#(=#b% $D(%
"Y$&?=YD#(=#(%=?D(&%"'?DY\Y*=(K%`(c(A#%D;\?@?%&(@Y%VY['Y%Y$Y[;K%C&Z'(`%"Y$&a"YD?=#(%
dotyczy.
- AHGC<>*C?89Z;DC7DJ
1)'ZV% $"'?D% B% B?C'($g% B?$&a"*B;*XK% 'YVB#==;*X% _Y'\% Y"#(C#% =?V% VB#(*C#(\K%
VY\#=g`<%"'Y[A(\;K%BD#<B?=(%B%['?C#(\%"Y\Y*;%$Y*`?A=(`K%D$"#('?`<*(`%B?'ZD=Y%'YVB#=a%
B?$&a"*B<K%`?C%&(c%[#YAY@#*B=<%VB#(*C?-%0=?A#B?%"'YD?VBY=;*X%D%R#g'B(%/B(*B=#C?%.'?D%
3B#(*C?%$"'?D%D$C?Bg`(K%#c%$B('YCY%'YBg\#?=<%"Y\Y*<%$Y*`?A=<%=#(%Y[(`\g`(%$#a%'YVB#=%
[#YAY@#*B=;*X% ?=#% "'B(V% g\#($B*B(=#(\% VB#(*C?% D% )'YVYD#$Cg% B?$&a"*B;\K% ?=#% "Y% &;\%
_?C*#(-% !Cg&C#(\% ['?Cg% _?*XYD(`% "Y\Y*;K% D$"#('?`<*(`% 'YVB#*ZD% #% D;`?)=#?`<*(`% *(A%
g\#($B*B?=#?% VB#(*#% "YB?% 'YVB#=<K% `($&% &'?C&YD?=#(% "'B(B% =#*X% &(@Y% )'YVC?% `?CY% 'YVB?`g%
C?';% #% B\YD;% "'?*YD=#CZD% $Y*`?A=;*XK% $<VZDK% $<$#?VZDK% VB#?VCZD-% .YDYVg`(% &Y%
=(@?&;D=;% $&Y$g=(C% 'YVB#*ZD% B?$&a"*B;*X% #% =?&g'?A=;*X% VY% $#([#(% =?DB?`(\K% *B(@Y%
efektem jest utrudnianie rodzicom kontaktów z ich dzi(b\#K% `?C% 'ZD=#(c% =#("'?D#VWYD(%
'YBg\#(=#(% 'ZA% 'YVB#*ZD% B?$&a"*B;*X% #% [#YAY@#*B=;*XK% #*X% "'?D% #% Y[YD#<BCZD-% /YVB#*(%
B?$&a"*B;% *B?$?\#% =#(% 'YBg\#(`<% &;\*B?$YDY)*#% "YD#('BY=;*X% #\% B?V?dK% \;A<*% `(% B%
B?V?=#?\#% 'YVB#*ZD% ?VY"*;`=;*X-% :V?'B?% $#aK% c(% $<% "'B(CY=?=# Y% CY=#(*B=Y)*#%
YV#BYAYD?=#?% VB#(*C?% YV% 'YVB#*ZD% [#YAY@#*B=;*XK% g=#(\YcA#D#?`<% #\% CY=&?C&;K%
'(@A?\(=&g`<% `(% *B;% YV\?D#?`<% "'?D?% VY% #=_Y'\?*`#% Y% VB#(*Cg-% .;&?=#?K% C#('YD?=(% VY%
/B(*B=#C?K%?%VY&;*B<*(%'YVB#*#(A$&D?%B?$&a"*B(@YK%*Ba$&Y%BD#<B?=(%$<%B%B?C'($(\%DW?VB;%
'YVB#*#(A$C#(`K% `?C<% V;$"Y=g`<% 'YVB#*(% [#YAY@#*B=#% #% B% "'?D(\% VY% $"'?DYD?=#?% [#(c<*(`%
31
"#(*B;% =?V% VB#(*C#(\% "'B(B% 'YVB#*ZD% B?$&a"*B;*X-% !B('(@% =#("Y'YBg\#(d% D#<c(% $#a%
DW?)=#(% B% ['?C#(\% D$"ZW"'?*;% "Y\#aVB;% 'YVB#*?\#% ?% 'YVB#*?\#% B?$&a"*B;\#% VB#(*C?% D%
zaC'($#(%`(@Y%&('?"##K%A(*B(=#?%*B;%g*B($&=#*B(=#?%D%VYV?&CYD;*X%B?à*#?*X%$BCYA=;*X-%
Analiza skarg, wnoszonych do Rzecznika Praw Dziecka, wskazuje na
=#(VY$&?&(*B=<%"Y\Y*K%`?C<%Y&'B;\g`<%'YVB#*(%B?$&a"*B;%#%Y@'?=#*B(=#(%`(`%D%B?$?VB#(%VY%
kwestii finansowycX-%!C?'c<%$#a%Y=#%=?%['?C%D$"?'*#?%D%$"'?D?*X%D;*XYD?D*B;*XK%['?C%
VY$&a"g% #% #=_Y'\?*`#% Y% $"(*`?A#$&?*X% B% B?C'($g% "$;*XYAY@##K% "$;*XY&('?"##K% "(V?@Y@#C#-%
1#(Ag% B% =#*X% =#(% BD'?*?% $#a% VY% 2)'YVCZD% .Y\Y*;% !"YW(*B=(`% #% .YD#?&YD;*X% 6(=&'ZD%
Pomocy Rodzinie z obawy "'B(V%=(@?&;D=<%Y*(=<%&;*X%$Wgc[K%C&Z'?%– `?C%$#a%Y[?D#?`<%–
\Y@W?[;% $Cg&CYD?b% D=#Y$C#(\% Y% 'YBD#<B?=#(% 'YVB#=;% B?$&a"*B(`-% 2$Y[;K% $"'?Dg`<*(%
_g=C*à% 'YVB#*ZD% B?$&a"*B;*XK% $C?'c<% $#a% =?% "YBY$&?D#?=#(% #*X% [(B% "Y\Y*;K% [(B%
#=_Y'\?*`#%Y%&;\K%*Y%'Y[#b%D%$;&g?*`?*X%C';B;$YD;*X-%.'Y[A(\%&(=%BD#<B?=;%`($&%\-%#=-%B%
=#(VY$&?&(*B=<% #=_Y'\?*`<% Y% $&?=#(% BV'YD#?% VB#(*#K% g\#($B*B?=;*X% D% 'YVB#=?*X%
B?$&a"*B;*XK% #*X% $"(*;_#*B=;*X% "Y&'B([?*XK% VY&;*X*B?$YD;\% A(*B(=#g% *B;% &('?"##-%
3YDYVB#% &YK% c(% "YV*B?$% $BCYA(d% VA?% C?=V;V?&ZDK% \?`<*;*X% "(W=#b% 'YAa% 'YVB#*ZD%
B?$&a"*B;*XK% =#(% Y&'B;\g`<% Y=#% D;$&?'*B?`<*(`% D#(VB;% =?% &(\?&% *B(C?`<*;*X% #*X% B?V?d-%
R'?C% D$"?'*#?% #% )D#?VY\Y)*#% "Y&'B([% VB#(*#% =#(`(V=YC'Y&=#(% $Cg&Cg`(% 'YBD#<B;D?=#(\%
'YVB#=%B?$&a"*B;*X%#%'YVB#==;*X%VY\ZD%VB#(*C?-%
Wiele spraD% VY&;*B;% &(c% =#(VY$&?&(*B=(`% "Y\Y*;% _#=?=$YD(`-% 2$Y[;% $"'?Dg`<*(%
Y"#(Ca% B?$&a"*B<% *Ba$&Y% $?\YVB#(A=#(% "YC';D?`<% CY$B&;% D#B;&% A(C?'$C#*XK% CY=$gA&?*`#%
$"(*`?A#$&;*B=;*XK% &('?"##% *B;% A(CZD-% .YD&?'B?`<% $#a% D<&"A#DY)*#K% VY&;*B<*(% B?$?V% #%
zakresu pomocy, udziel?=(`% Y$Y[Y\K% Y"g$B*B?`<*;\% 'YVB#==(% _Y'\;% Y"#(C#% B?$&a"*B(`-%
1?c=;\%B?@?V=#(=#(\%`($&%&(c%$;&g?*`?%VB#(*#%*XY';*XK%*B(C?`<*;*X%=?%Y"#(Ca%B?$&a"*B<-%
.'Y[A(\%VY&;*B;%$B*B(@ZA=#(%\?W;*X%VB#(*#K%g'YVBY=;*X%B%*#acC#\#%D?V?\#K%*#('"#<*;*X%
=?% "YD?c=(K% "'B(DA(CWe *XY'Y[;-% Q?C% D;=#C?% B% "YVà&;*X% $"'?DK% ['?C% `($&% VY$&?&(*B=(`%
A#*B[;% 'YVB#==;*X% _Y'\% Y"#(C#% B?$&a"*B(`K% BDW?$B*B?% $"(*`?A#$&;*B=;*XK% \Y@<*;*X%
B?@D?'?=&YD?b%Y"#(Ca%&?C#\%VB#(*#Y\-%
9YD;\% B?@?V=#(=#(\% `($&% $;&g?*`?% VB#(*#K% B?C?cY=;*X% D#'g$(\% 87]K%
wychowywany*X% D% 'YVB#=?*X% B?$&a"*B;*X-% .'Y[A(\;K% `?C#(% =?"Y&;C?`<% #*X% 'YVB#*(%
B?$&a"*B;K% VY&;*B<% "'B(V(% D$B;$&C#\% _g=C*`Y=YD?=#?% VB#(*#% D% )'YVYD#$Cg% $BCYA=;\% #%
korzystania ze zorganizowanego wypoczynku letniego.
.Y`?D#?`<% $#a% 'ZD=#(c% "'Y[A(\;K% BD#<B?=(% B% "'B(\Y*<% Y"#(Cg=ZD% B?$&a"*B;*X%
wobec powierzonych ich opiece dzieci, w tym – z molestowaniem seksualnym.
32
7=&('D(=*`(K% "YV(`\YD?=(% D% YV=#($#(=#g% VY% 'YVB#=% B?$&a"*B;*X% #% 'YVB#==;*X%
VY\ZD%VB#(*C?K%VY&;*B<%'ZD=#(c%CD($&##%Y'@?=#B?*;`=;*X%– #*X%&DY'B(=#?K%"YDYW;D?=#?%
nowy*X% #% 'YBD#<B;D?=#?% `gc% VB#?W?`<*;*X-% .YV(`\YD?=(% $"'?D;% VY&;*B<% B\#?=;% _Y'\;%
'YVB#=;%B?$&a"*B(`%#%"'B;`\YD?=#?%VB#(*#%D%$;&g?*`?*XK%D;\?@?`<*;*X%=?&;*X\#?$&YD(@Y%
B?"(D=#(=#?% VB#(*Cg% Y"#(C#% B?$&a"*B(`-% 9#(D;$&?'*B?`<*?% A#*B[?% B?DYVYD;*XK%
niespokrewnionych z VB#(*C#(\%'YVB#=%B?$&a"*B;*X%Y%*X?'?C&('B(%"Y@Y&YD#?%'YVB#==(@Y%
$"'?D#?K%c(%"'B;`\g`<%Y=(%D#aC$B<K%=#c%"'B(D#Vg`<%B?"#$;%g$&?D;K%A#*B[a%VB#(*#%73.
P#*B=(% #=&('D(=*`(K% "YV(`\YD?=(% "'B(B% /B(*B=#C?K% \#?W;% =?% *(Ag% D;`?)=#(=#(%
$;&g?*`#% Y"#(Cgd*B(`% VB#(*#K% V?`<*(% $B?=$a% =?% $B;[C#(% g\#($B*B(=#(% VB#(*C?% D% 'YVB#=#(%
B?$&a"*B(`-%1%&(=%$"Y$Z[%$C'?*?=Y%*B?$K%`?C#%"'B([;D?W;%Y=(%D%"A?*ZDC?*X%Y"#(Cgd*BY-
D;*XYD?D*B;*X-% :@W?$B?`<*(% $#a% VY% R#g'?% Y$Y[;K% B?#=&('($YD?=(% "(W=#(=#(\% _g=C*`#%
'YVB#=;%B?$&a"*B(`K%gB;$C#D?W;%#=_Y'\?*`(%=?%&(\?&%D;\Y@ZDK%`?C#(%D#==;%[;b%$"(W=#Y=(%
w celu ustanowienia tej formy opieki.
- N?KHB=9><DJ*DRGCHC<=NDUFc*;HCH89?F<H>7DJ*F*2HB8D=*S=C*H;<=E<
3Y%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%VY*#('?W;%#=_Y'\?*`(%Y%"'B;"?VC?*X%"Y'Bg*?=#?%VB#(*#%
"'B(B% 'YVB#*ZDK% "Y$#?V?`<*;*X% Y[*(% Y[;D?&(A$&DY-% .Y'Bg*Y=(% VB#(*#% &'?_#?W;K% =?%
"YV$&?D#(% &;\*B?$YD(@Y% Y'B(*B(=#?% $<VgK% VY% "A?*ZD(C% Y"#(Cgd*BY-wychowawczych.
Sytuacja prawna dzieci cudzoziemskich pozostawionych bez opieki jest bardzo trudna.
9?`D#aC$B(% "'Y[A(\;% D;=#C?`<% B% _?C&gK% c(% Vzieci te, umieszczone w placówce
Y"#(Cgd*BY-D;*XYD?D*B(`K% =#(% \Y@<% CY'B;$&?b% B% $B('(@g% "'?DK% "'B;$Wg@g`<*;*X%
VB#(*#Y\% "YA$C#\K% ?% &?Cc(% *gVBYB#(\*Y\K% C&Z';*X% "Y[;&% D% .YA$*(% YV[;D?% $#a% =?%
"YV$&?D#(% $&Y$YD=(@Y% B(BDYA(=#?% DW?VB% "YA$C#*X-% .'B(V(% D$B;$&C#\K% =#(% ma prawnej
\YcA#DY)*#% Y[à*#?% &?C#*X% VB#(*#% g[(B"#(*B(=#(\% BV'YDY&=;\-% 2[YD#<Bg`<*;% $&?=%
"'?D=;% =#(% "YBD?A?% &?Cc(% =?% B?\(AVYD?=#(% \?WYA(&=#*X% *gVBYB#(\*ZD% D% .YA$*(-% !<V;%
"YA$C#(% `(V;=#(% &;\*B?$YDY% '(@gAg`<% #*X% $;&g?*à% "'?D=<K% =#(% "YB[?D#?`<*% 'YVB#*ZD%
dzie*#% DW?VB;%'YVB#*#(A$C#(`K%*Y%YB=?*B?K%c(%$<%&'gV=Y)*#%B%"'B(C?B?=#(\%\?WYA(&=#*X% VY%
?VY"*`#-% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% D% "Y"'B(V=#*X% A?&?*X% C#('YD?W% D% "YD;c$B(`% $"'?D#(%
D;$&<"#(=#?% VY% DW?)*#D;*X% #=$&;&g*`#K% BD'?*?`<*% gD?@a% =?% CY=#(*B=Y)b% g'(@gAYD?=#?%
sytuacji "'?D=(`%\?WYA(&=#*X%*gVBYB#(\*ZD-%
Q(V(=%B%&?C#*X%"'B;"?VCZD%VY&;*B;W%\?WYA(&=#(@Y%Y[;D?&(A?%R#?WY'g$#K%*XY'(@Y%=?%
\gCYD#$*;VYBa-% :Y$&?W% Y=% "Y'Bg*Y=;% "'B(B% \?&CaK% $"'?Da% Y"#$?W?% "'?$?K% ?% /B(*B=#C%
73
.Y'-%M$&?Da%B%V=#?%,>%\?'*?%>eeF%'-%Y%"Y\Y*;%$"YW(*B=(`K%3B-%M-%9'%TF%B%,G%CD#(&=#?%>eeF%'-K%"YB-%GhEK%B%
"Zi=%B\-K%?'&-%kF-,%"C&%F-
33
.'?D%3B#(*C?%"YV`<W%V(*;Bà%Y%CY=#(*B=Y)*#%#=&('D(=*`#-%M$&?AY=YK%c(%g$&?=YD#Y=?%"'B(B%
$<V% 'YVB#=?% B?$&a"*B?K% "Y% C'Z&C#\% YC'($#(% $"'?DYD?=#?% Y"#(C#% =?V% VB#(*C#(\K%
B'(B;@=YD?W?% B% "(W=#(=#?% "YD#('BY=(`% `(`% _g=C*`#-% :% "Y$#?V?=;*X% "'B(B% /B(*B=#C?%
#=_Y'\?*`#%D;=#C?WYK%c(%DW?VB(%[#?WY'g$C#(%BD'Z*#W;%$#a%VY%$<Vg%"YA$C#(@Y z wnioskiem o
"YD'Z&% *XWY"*?% =?% R#?WY'g)-% 1$"ZW"'?*?% /B(*B=#C?% B% DW?)*#D;\% \#(`$*YDY% $<V(\%
'(`Y=YD;\K% L?=*(A?'#<% .'(B;V(=&?% /.% Y'?B% O'?=$"?'(=*;% 7=&('=?&#Y=?A% .YA$C?%
"'B;*B;=#W?% $#a% VY% "YB;&;D=(@Y% B?CYd*B(=#?% $"'?D;% #% D% (_(C*#(% – =?V?=#?% *XWY"*g%
obywatelstwa polskiego. Matka dziecka – Y[;D?&(AC?%R#?WY'g$#K%"Y$#?V?`<*?%"(W=<%DW?VBa%
'YVB#*#(A$C<% – $CY=&?C&YD?W?% $#a% B% /B(*B=#C#(\% .'?D% 3B#(*C?K% D;'?c?`<*% @Y&YDY)b%
"'B(à*#?%Y"#(C#%=?V%$;=(\-%2'B(*B(=#(\%$<Vg%\?WYA(&=#%D'Z*#W%"YV%`(`%Y"#(Ca-%/B(*B=#C%
Praw Dzieck?% "'B(B% *?W;% *B?$% \Y=#&Y'g`(% $;&g?*à% \?&('#?A=<% Y'?B% $Y*`?A=Y-[;&YD<%
rodziny74.
- uprowadzenia dziecka poza granice Polski przez jednego z rodziców

1;\#?'% \#aVB;=?'YVYD;% \?% 'ZD=#(c% B`?D#$CY% D;DYc(=#?% VB#(*#% B% "?d$&D?%
$&?W(@Y% "Y[;&g% "'B(B% `(V=Y% B% 'YVB#*ZDK% bez zgody drugiego. W wypadkach takich
g"'YD?VB(d% VY*XYVB#% VY% =?@W(`% B\#?=;% D?'g=CZD% c;*#?% VB#(*C?-% 6(A(\% LY=D(=*`#%
X?$C#(`K%VY&;*B<*(`%*;D#A=;*X%?$"(C&ZD%g"'YD?VB(=#?%VB#(*C?%B?%@'?=#*a%l3B-%M-%9'%,ef%
z 1995 roku, poz. 528), jest ochrona dziecka przed negatywnymi skutkami uprowadzenia
Ag[%B?&'B;\?=#?%VB#(*C?%"'B(B%Y$Y[aK%C&Z'(`%=#(%"'B;$Wg@g`(%D;W<*B=(%"'?DY%V(*;VYD?=#?%
o miejscu jego "Y[;&g-% 3Y% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% VY*#('?% *Y'?B% D#a*(`% $;@=?WZD% YV%
\?&(CK% C&Z';\% $<V% D% &';[#(% D$"Y\=#?=(`% LY=D(=*`#% =?C?B?W wydanie dziecka i jego
"YD'Z&% VY% C'?`gK% B% C&Z'(@Y% BY$&?WY% D;D#(B#Y=(% lC'?`g% $&?W(@Y% "Y[;&gj-% 3B#?W?=#?%
/B(*B=#C?%B?A(c?W;%YV%&(@YK%=?%`?C#\%(&?"#(%$"'?D;%BY$&?W?%\g%Y=?%B@WY$BY=?-%/B(*B=#C%
\Y=#&Y'YD?W% $"'?D;K% &Y*B<*(% $#a% D% $<VB#(% D% &';[#(% LY=D(=*`#% X?$C#(`K% ?=?A#BYD?W% #*X%
?C&?K% g*B($&=#*B;W% D% =#*X% D% *X?'?C&('B(% Y[$('D?&Y'?-% .'B(D#VB#?=;% D% LY=D(=*`#% =?C?B%
"YD'Y&g%VB#(*C?%D%D;"?VCg%`(@Y%[(B"'?D=(@Y%D;D#(B#(=#?%B?%@'?=#*a%=#(%\?%*X?'?C&('g%
[(BDB@AaV=(@Y% Y[YD#<BCg-% !<V% \Yc(% YVV?A#b% D=#Y$(C% Y% D;V?=#(% VB#(*C?K% `()A#% $&'Y=?%
$"'B(*#D#?`<*?% $#a% D;V?=#g% VB#(*C?% VYD#(VB#(% "YD?c=(@Y% ';B;C?% D;$&<"#(=#?% $BCYV;%
psychicznej lub fizycznej u dziecka w wypadku jego powrotu do dawnego miejsca
B?\#($BC?=#?-%2$Y[;K%BD'?*?`<*(%$#a%VY%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%[?'VBY%*Ba$&Y%"YV=Y$B<K
c(% VB#(*CY% \Yc(% $"Y&C?b% C'B;DV?% _#B;*B=?% Ag[% "$;*X#*B=?% "Y% "YD'Y*#(% VY% C'?`gK% B%
74
ZII/470/3/2008/RR
34
C&Z'(@Y% BY$&?WY% D;D#(B#Y=(-% 0=?A#Bg`<*% ?C&?% $"'?D;% #% )A(VB<*% &YC% "Y$&a"YD?=#?%
$<VYD(@Y% /B(*B=#C% [?V?K% *B;% $<V% g\YcA#D#W% $&'Y=#(% D;C?B?=#(% D% "Y$&a"YD?=#g%
VYDYVYD;\K%#c%"YD'Z&%VB#(*C?%#$&Y&=#(%\Z@W[;%\#(b%VA?%=#(@Y%=(@?&;D=(%CY=$(CD(=*`(-%
1% YVD'Y&=(`% $;&g?*`#% [;A#% 'YVB#*(K% C&Z'B;% BD'?*?A#% $#a% VY% /B(*B=#C?% B% "'Y)[<% Y%
"Y\Y*% D% YVB;$C?=#g% VB#(*C?K% [(B"'?D=#(% D;D#(B#Y=(@Y% B?% @'?=#*a-% 6Ba$&Y% YC?B;D?WY%
$#aK% c(% Y% _?C*#(% &;\% #=_Y'\YD?A#% `(V;=#(% Y'@?=;% )*#@?=#?-% 9#(% B?D#?V?\#?A#% =?&Y\#?$&%
DW?)*#D(@Y% D% &(`% \#('B(% Y'@?=g% *(=&'?A=(@Y% lI#=#$&('$&D?% !"'?D#(VA#DY)*#jK% C&Z';%
B@YV=#(% B% "Y$&?=YD#(=#?\#% LY=D(=*`#% X?$C#(`% `($&% DW?V=;% VY% g'g*XY\#(=#?% "'Y*(Vg';%
YV(['?=#?%VB#(*C?-%I?`<*%"YD;c$B(%=?%gD?VB(K%/B(*B=#C%#=_Y'\YD?W%D=#Y$CYV?D*ZD%Y%
\YcA#DY)*#%"YVà*#?%"'B(B%=#*X%DW?)*#D;*XK%YC'()AY=;*X%"'B("#$?\#%LY=D(=*`#%VB#?W?d-%
/B(*B=#C%\Y=#&Y'YD?W%&Y*B<*(%$#a%"Y$&a"YD?=#?K%B\#('B?`<*(%VY%YVB;$C?=#?%[(B"'?D=#(%
uprowadzonego dziecka.
Do tej kategorii spraw =?A(c?W%"'B;"?V(C%,,-\#($#a*B=(@Y%*XWY"*?K%g"'YD?VBY=(@Y%
"'B(B% Y`*?% VY% R(A@##-% I#\Y% g"'YD?VB(=#?% VB#(*C?K% "YA#*`?% [(A@#`$C?% =#(% B=?`VYD?W?%
podstaw do zatrzymania sprawcy i odebrania mu dziecka. W ocenie Rzecznika Praw
3B#(*C?% VB#?W?=#?% Y`*?% D;*B('";D?W;% =?&Y\#?$&% "'B($W?=C#% [(B"'?D=(@Y% g"'YD?VB(=#?K%
YC'()AY=(%D%?'&-%E%LY=D(=*`#%X?$C#(`K%C&Z'(`%$&'Y=?\#%$<%&?C%/B(*B"Y$"YA#&?%.YA$C?K%`?C%#%
L'ZA($&DY% R(A@##-% /B(*B=#C% $CY=&?C&YD?W% $#a% D#a*% B% \?&C<% VB#(*C?K% C&Z'?% VB#aC#% `(@Y%
D$C?BZDCY\%BWYc;W?%D%I#=#$&('$&D#(%!"'?D#(VA#DY)*#%YV"YD#(V=#%D=#Y$(C%Y%YV(['?=#(%
VB#(*C?-% 1$B*Ba&(% D% &(`% $"'?D#(% "Y$&a"YD?=#(% B?CYd*B;WY% $#a% Y'B(*B(=#(\% $<VgK%
=?C?Bg`<*;\%Y`*g%D;V?=#(%VB#(*C?-%.Y%"ZW%'YCg%YV%g"'YD?VB(=#?K%*XWY"#(*%"YD'Z*#W%VY%
matki, do Polski 75.
- obywateli polskich, zamieszk?K7DJ*C?*@A?><D:*

2[;D?&(A(%"YA$*;K%\#($BC?`<*;%B?%@'?=#*<K%BD'?*?A#%$#a%VY%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%
Y%"Y\Y*%D%BD#<BCg%B%D;V?=;\#%"'B(B%B?@'?=#*B=(%$<V;%Y'B(*B(=#?\#K%Y@'?=#*B?`<*;\#%
Ag[%"YB[?D#?`<*;\#%#*X%DW?VB;%'YVB#*#(A$C#(`%Y'?B%=?WYcY=;\#%"'B(B%=#(\#(*C#(%M'BaV;%
V$-% IWYVB#(c;% lQg@(=V?\&j% B?C?B?\#% gc;D?=#?% "YV*B?$% $"Y&C?d% B% VB#(b\#% àB;C?%
"YA$C#(@Y-%3B#?W?=#?%/B(*B=#C?%D%&;*X%$"'?D?*X%"YA(@?W;%=?%D;$&a"YD?=#g%VY%"YA$C#*X%
"A?*ZD(C% CY=$gA?'=;*X% B% "'Y)[<% Y% gVB#(A(=#(% Y[;D?&(AY\% "YA$C#\% D$B(*X$&'Y==(`%
pomocy na podstawie ustawy o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr
9'%>,G%B%>ee>%'-K%"YB-%,f>Ej%Y'?B%Y%g*B($&=#*B(=#(%D%'YB"'?D?*X%$<VYD;*X%D%*X?'?C&('B(%
75
ZII/470/24/2008/AJ
35
Y[$('D?&Y'?-% Qgc% D*B()=#(`% /B(*B=#C% D;'?B#W% $&?=YD#$CYK% #c% =?WYcY=(% "'B(B% #=$&;&g*`(%
niemie*C#(% B?C?B;% gc;D?=#?% àB;C?% "YA$C#(@Y% $<% D;$Y*(% V;$C';\#=g`<*(% #% $&?=YD#<%
=?'g$B(=#(%g"'?D=#(d%"YA$C#*X%Y[;D?&(A#K%D;=#C?`<*;*X%B%"Y$#?V?=(`%"'B(B%=#*X%DW?VB;%
rodzicielskiej. Ponadto stosownie do postanoD#(d% ?'&-% h% g$&-% E% LY=D(=*`#% Y% "'?D?*X%
dziecka (Dz. U. Nr 120 z 1991 roku, poz. 526) dziecko, odizolowane od jednego z
'YVB#*ZDK% \?% "'?DY% VY% g&'B;\;D?=#?% CY=&?C&ZD% B% Y[Y`@#(\% 'YVB#*ZD-% 9?A(c;% D#a*%
"'B;`<bK%c(%CY=&?C&;%&(%=#(%"YD#==;%[;b%Y@'?=#*BY=(%"Y"'B(B%=#(gB?$?V=#Y=(%=?WYc(=#(%=?%
'YVB#*ZD% B?C?Bg% gc;D?=#? àB;C?K% D% C&Z';\% VB#(*CY% DB'?$&?WY-% 2[(*=#(% $"'?D?%
V;$C';\#=?*`#% 'YVB#*ZD% "'B(B% =#(\#(*C#(% M'BaV;% V$-% IWYVB#(c;% `($&% "'B(V\#Y&(\%
B?#=&('($YD?=#?% B(% $&'Y=;% #=$&;&g*`#% M=##% Hg'Y"(`$C#(`-% .YDYW?W;% Y=(% $"(*`?A=<% @'g"aK%
\Y=#&Y'g`<*<% VB#?W?A=Y)b% Qg@(=V?\&ZDK% "A?=g`<% &(c% "YV`<b% $&Y$YD=<% '(BYAg*àK% D% C&Z'(`%
"Y`?D#W[;% $#a% B?"#$K% @D?'?=&g`<*;% 'YVB#*Y\% "'?DY% VY% 'YB\YD;% B% VB#(b\#% D% #*X%
Y`*B;$&;\% àB;Cg-% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% "YBY$&?`(% D% &(`% \#('B(% D% CY=&?C*#(% B%
I#=#$&('$&D(\% !"'?D% :?@'?=#*B=;*X% #% B?`\g`<*;\#% $#a% $"'?D<% V("g&YD?=;\#% VY%
Parlamentu Europejskiego. W marcu 2009 roku przedstawiciel Rzecznika "Y'g$B;W% &a%
CD($&#a% "YV*B?$% u% !($`#% /?V;% .'?D% 6BWYD#(C?% "'B;% :@'Y\?VB(=#g% 2@ZA=;\% 29:K%
Y['?Vg`<*(`%D%n(=(D#(-
3. PRAWO DO GODZIWYCH WARUNKÓW SOCJALNYCH
Q3<1+& 1*.+,/8& 73& 0#348& 18& 08*.87C& <H,.3& 81084.3136G,+D8& 6+D8& #8*48684.&
>.*H,*-+7C9&02H,I.,*-+7C9&1C,I84+7C9&78#3A-+7C9&208@+,*-+7C%&R@:4-G&81084.+1*.3A-8BN&
08-82*G&4&$+6&7.+#*+&6+D8&#81*.,+%&5$3nowi o tym art. 27 Konwencji o prawach dziecka.
1%>eef%'YCg%B@WY$BY=Y%VY%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%Y@ZW(\%kee%$"'?DK%BD#<B?=;*X%B%
prawem do godziwych warunków socjalnych, w tym:
- EGF%B@WY$BY=Y%=?%"#)\#(m
#=_Y'\?*`#%D%$"'?D?*XK%VY&;*B<*;*X+%
- D;"W?&%B?$#WCZD%\?*#('B;d$C#*Xm
- "'B($W?=(CK%g"'?D=#?`<*;*X%VY%=?[;*#?%)D#?V*B(d%"#(Aa@=?*;`=;*Xm
36
- [(B"#(*B(d$&D?%VB#(*#%D%*B?$#(%D;"Y*B;=Cg%A(&=#(@Ym
- ulg na przejazdy kolejowe dla dz#(*#% 'YVB#*ZDK% *B?$YDY% "'B([;D?`<*;*X% B?%
@'?=#*<m
- C';&('#g\%VY*XYVYD(@YK%g"'?D=#?`<*(@Y%VY%)D#?V*B(d%'YVB#==;*Xm
- problemów mieszkaniowych.
W101* 3789:;<=><?* @=>=A?B>=* %C=DC><E?* 2A?F* +C<=DE?* F* C?EA=8<=* ;A?F?* GH* @HGC<F7DJ*
F?AR>EUF*8HDV?B>7DJ*GH97DC7K7L
! niet=AN<>HF7DJ*F7;K?9*C?8<KEUF*N?D<=AC7T8E<DJ*– F789:;<=><?*C*W*<*a*897DC><?*POOQ*
roku
3Y% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% B@W?$B?W;% $#a% \?&C#K% C&Z'(% Y&'B;\;D?W;% B?$#WC#%
\?*#('B;d$C#(% B% Y"Zi=#(=#(\K% "'B(C'?*B?`<*;\% =?D(&% VD?% \#($#<*(-% 1% D#(Ag%
"'B;"?VC?*X% :M!% "'B('Bg*?W% =?% 'YVB#*ZD% $DY`(% Y[YD#<BC#% – BD'?*?W% $#a% VY%
g[(B"#(*BY=(@Y% Y% VYCg\(=&;K% "Y&D#('VB?`<*(% YV"'YD?VB?=#(% "'B(B% B?CW?V;% "'?*;%
$CW?VC#-% 1% BD#<BCg% B% &;\% /B(*B=#C% BD'Z*#W% $#a% VY% .'(B($?% :?CW?Vg% M[(B"#(*B(d%
!"YW(*B=;*X 76 Y'?B%VY%I#=#$&'?%.'?*;%#%.YA#&;C#%!"YW(*B=(` 77.
W odpowiedzi Minister Pracy #% .YA#&;C#% !"YW(*B=(`% $&D#('VB#WK% c(% $C?A?% CY=&'YA#%
g"'?D=#(d% VY% D;"W?&;% B?$#WCZDK% `?C% #% $"Y$Z[% `(`% "'B("'YD?VB(=#?K% =#(% $<% =?V\#('=#(%
g*#<cA#D(% VA?% g[(B"#(*BY=;*X-% :?"(D=#WK% c(% Y[YD#<Bg`<*(% "'B("#$; @D?'?=&g`<% D;"W?&a%
=?A(c=;*X%)D#?V*B(d%– '($Y'&%=#(%D#VB#%D#a*%"YV$&?D%VY%B\#?=;%"'B("#$ZD78.
! RK?9F<=T*;HG?9EHF7DJ*GB?*AHGC<>*F*AHER*POOQ*– F789:;<=><=*C*a*897DC><?*POOQ*AHER
1% >eek% '-% !(`\% g*XD?A#W% B\#?=;% D% g$&?D#(% Y% "YV?&Cg% VY*XYVYD;\% YV% Y$Z[%
_#B;*B=;*XK% D"'YD?VB?`<*% gA@a% B% &;&gWg% D;*XYD;D?=#?% VB#(*C?-% 1% D;$&<"#(=#g% VY%
I#=#$&'?% o#=?=$ZD% /B(*B=#C% B?gD?c;WK% c(% B% gA@#% "'Y'YVB#==(`% \Y@<% CY'B;$&?b% &;ACY%
"YV?&=#*;%"YV?&Cg%VY*XYVYD(@Y%YV%Y$Z[%_#B;*B=;*XK%gB;$Cg`<*;%VY*XYV;%Y"YV?&CYD?=(%
na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkYD(`K% D;*XYDg`<*;% DW?$=(% Ag[%
"'B;$"Y$Y[#Y=(% VB#(*#-% :% gA@#% =#(% $CY'B;$&?`<% =?&Y\#?$&% 'YA=#*;% #% "'B(V$#a[#Y'*;K% C&Z'B;%
76
ZBA/I/500/1-1/2008/KSz
77
ZBA/500/1-2/2008/KSz
78
DUS-07-25-KT/08
37
'YBA#*B?`<% $#a% B% _#$Cg$(\% ';*B?W&(\K% D% V'YVB(% &BD-% C?'&;% "YV?&CYD(`K% Y'?B% Y$Y[;K% C&Z'(%
"W?*<%"YV?&(C%A#=#YD;79.
Minister Finansów w odpowieVB#% "YVC'()A#W% #$&=#(=#(% $B('(@g% #=$&'g\(=&ZD%
$;$&(\g% "YV?&CYD(@YK% C&Z'(% D"W;D?`<% =?% B\=#(`$B(=#(% Y[*#<c(d% "YV?&CYD;*X% Y$Z[K%
D;*XYDg`<*;*X%VB#(*# 80.
! N<><N?B<CHF?><?*><=AUF>HMD<*8;HK=DC>7DJ*– F789:;<=><=*C*_*N?AD?*POOQ*AHER
/B(*B=#C%D;$&<"#W%VY%I#=#$&'?%.'?*;%#%.YA#&;C#%!"YW(*B=(`%D%BD#<BCg%B%"g[A#C?*`<%
'?"Y'&g% LY\#$`#% Hg'Y"(`$C#(`K% D% C&Z';\% $&D#('VBY=YK% #c% – "Y\#\Y% $&?W(@Y% B?&'gV=#(=#?%
rodziców – B=?*B=;% YV$(&(C% "YA$C#*X% 'YVB#=% c;`(% D% [#(VB#(-% 1% $B*B(@ZA=#(% &'gV=(`%
$;&g?*`#%B=?`Vg`<%$#a%Y$Y[;%$?\Y&=#(%D;*XYDg`<*(%VB#(*#%Y'?B%'YVB#=;%D#(AYVB#(&=(K%C&Z'(%
_g=C*`Y=g`<%=?%@'?=#*;%g[Z$&D? 81.
Minister Pracy #%.YA#&;C#%!"YW(*B=(`%D%YV"YD#(VB#%"Y#=_Y'\YD?WK%c(%"'(B(=&YD?=(%
D%'?"Y'*#(%D$C?i=#C#%Y"#('?`<%$#a%=?%V?=;*X%Y%VY*XYV?*X%@Y$"YV?'$&D%VY\YD;*X%B?%'YC%
2004. W latach 2005->eek%.YA$C?%"YVàW?%$B('(@%VB#?W?dK%C&Z'(%\?`<%=?%*(Ag%Y@'?=#*B(=#(%
$C?A#% g[Z$&D?% D)'ZV% VB#(*#-% 1% Y$&?&=#\% YC'($#(K% D% BD#<BCg% B(% B=?*B=;\% $"?VC#(\%
[(B'Y[Y*#?% Y'?B% DB'Y$&(\% D;=?@'YVB(dK% B=?*B=#(% "Y"'?D#W?% $#a% $;&g?*`?% \?&('#?A=?%
rodzin. Informacje n?% &(\?&% $C?A#% g[Z$&D?K% "'B(V$&?D#Y=(% D% '?"Y'*#(K% =#(% $<% D#a*%
aktualne 82.
! CN<?>7*;AC=;<8UFc*HEA=MB?V:D7DJ*;AC=8K?>E<*GH*>?S7D<?*MF<?GDC=><?*;<=BZ@>?D7V>=@H*
– F789:;<=><=*C*0a*EF<=9><?*POOQ*AHER
:@YV=#(% B% "'B("#$?\#K% )D#?V*B(=#?% "#(Aa@=?*;`=(% =#(% "'B;$Wg@g`< osobie, która
BY$&?W?%g\#($B*BY=?%D%$"(*`?A=;\%Y)'YVCg%$BCYA=Y-wychowawczym i korzysta w nim z
*?WYVY[YD(`% Y"#(C#% ?A[Y% D% BD#<BCg% B% CY=#(*B=Y)*#<% C$B&?W*(=#?K% '(D?A#V?*`#% Ag[%
'(X?[#A#&?*`#%"'B([;D?%D%"A?*ZD*(K%B?"(D=#?`<*(`%*?WYVY[YD<%Y"#(Ca%"'B(B%*Y%=?`\=iej 5
V=#% D% &;@YV=#g-% 1% 'B(*B;D#$&Y)*#% `(V=?C% VB#(*#% "'B([;D?`<% D% &;*X% Y)'YVC?*XK% @V;c%
$?\Y'B<V;% =#(% V;$"Y=g`<% YV"YD#(V=#\#% $BCYW?\#% D% \#(`$*g% B?\#($BC?=#?-% 3B#(*#% $<%
B\g$BY=(%\#($BC?b%D%#=&('=?*#(%B%gD?@#%=?%YVA(@WY)bK%VB#(A<*<%`(%YV%VY\g%'YVB#==(@Y-%
RzecB=#C% .'?D% 3B#(*C?% D% D;$&<"#(=#g% VY% I#=#$&'?% .'?*;% #% .YA#&;C#% !"YW(*B=(`%
B?"'Y"Y=YD?W% 'YBD?c(=#(K% *B;% "YB[?D#(=#(% )D#?V*B(=#?% "#(Aa@=?*;`=(@Y% `($&% B?$?V=(%
79
ZBIA/I/13-1/2008/KSz
80
DD3/033/1/IMD/08/MB 7-591
81
ZBIA/500/24-1/2008/KS/NG
38
&?Cc(% D% "'B;"?VC?*XK% @V;% D% Y)'YVCg% $BCYA=Y-wychowawczym dziecko realizuje
Y[YD#<B(C%$BCYA=;83.
W odpowi(VB#% I#=#$&('% .'?*;% #% .YA#&;C#% !"YW(*B=(`% "Y#=_Y'\YD?WK% c(% "YD;c$B(%
B?$?V;% "'B;B=?D?=#?% )D#?V*B(=#?% "#(Aa@=?*;`=(@Y% $<% `gc% "'B(V\#Y&(\% 'B<VYD(`%
=YD(A#B?*`#% g$&?D;% Y% )D#?V*B(=#?*X% 'YVB#==;*X-% .'B(D#V;D?=(% B\#?=;% $"YDYVg`<%
wzrost liczby rodziców, uprawnionycX%VY%)D#?V*B(d%"#(Aa@=?*;`=;*X%=?%=#("(W=Y$"'?D=(%
dzieci 84.
! GC<=D<c*E9UA=*FA?C*C*AHGC<>?N<*><=B=@?B><=*C?VNRV:*BHE?B=*N<=8CE?B>=*– F789:;<=><=*C*
21 kwietnia 2008 roku
/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% BD'Z*#W% $#a% VY% .'(B;V(=&?% 1?W['B;*X?% D% BD#<BCg% B%
VY*#('?`<*;\#% #=_Y'\?*`?\#% =?% &(\?&% $;&g?*`#% 'YVB#=K% =#(A(@?A=#(% "'B([;D?`<*;*X% D%
\#($BC?=#?*XK% [aV<*;*X% D% V;$"YB;*`#% M'BaVg% I#?$&?-% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% "'Y$#W% Y%
=?VBY'YD?=#(K%*B;%"'?D?%&;*X%VB#(*#%=#(%$<%=?'g$B?=(85.
1% YV"YD#(VB#% .'(B;V(=&% 1?W['B;*X?% B?"(D=#WK% #c% $;&g?*`? &;*X% VB#(*#% [aVB#(% =?%
[#(c<*Y%\Y=#&Y'YD?=?%#%D%'?B#(%CY=#(*B=Y)*#%BY$&?=<%"YVà&(%$&Y$YD=(%VB#?W?=#?K%\?`<*(%
=?%DB@AaVB#(%VY['Y%VB#(*C? 86.
! B=9><=@H*F7;HDC7>ER*GC<=D<*<*NKHGC<=I7*– F789:;<=><=*C*]*DC=AFD?*POOQ*AHER
/B(*B=#C% BD'Z*#W% $#a% VY% nWZD=(@Y% 7=$"(C&Yra Sanitarnego zaniepokojony
$;@=?W?\#K% #c% D% YC'($#(% A(&=#(@Y% D;"Y*B;=Cg% VB#(*#% #% \WYVB#(c% "'B([;D?`<% D%
=#(DW?)*#D;*X%D?'g=C?*XK%$&?=YD#<*;*X%B?@'Yc(=#(%VA?%#*X%BV'YD#?87.
1% YV"YD#(VB#% nWZD=;% 7=$"(C&Y'% !?=#&?'=;% "YV?WK% c(% DW?)=#(% D% BD#<BCg% B% &;\#%
informacjami Y@WY$BY=?% BY$&?W?% KK7=$&'gC*`?% nWZD=(@Y% 7=$"(C&Y'?% !?=#&?'=(@Y% B% V=#?% >>%
\?`?%>eef%'-%D%$"'?D#(%D;\?@?d%X#@#(=#*B=Y-sanitarnych dla stacjonarnych obozów pod
namiotami” 88.
! S=C;<=DC=T89F?*GC<=D<*F*9A?ED<=*B=9><=@H*F7;HDC7>ER*– F789:;<=><=*C*[*DC=AFD?*POO8 roku
82
DSR-III-078-4-1/5/08/PS
83
ZBIA/500/29-1/2008/KSz
84
DSR-I-073-10-1-TW/08
85
GR/500/1-1/2008/ES
86
KP 0717/90/2008
87
ZBIA/500/37-1/2008/EK
88
GIS-R4-WS-077-29/BO/08, GIS- 8v-HK-4321-26/ASz/08, GIS-ZP-445-116-1/WO/08
39
/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% BD'Z*#W% $#a% VY% I#=#$&'?% HVgC?*`#% 9?'YVYD(`% Y'?B% I#=#$&'?%
!"'?D% 1(D=a&'B=;*X% #% 0V\#=#$&'?*`#% B% "'Y)[<% Y% VYWYc(=#(% D$B(AC#*X% $&?'?dK% ?[;% g*B=#YD#(%
\Y@A#% $"aVB#b% D?C?*`(% D% $"Y$Z[K% @D?'?=&g`<*;% #\% DW?)*#D#(% BY'@?=#BYD?=;% #% [(B"#(*Bny
wypoczynek89.
1%YV"YD#(VB#%I#=#$&('%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%"Y#=_Y'\YD?WK%#c%'($Y'&%VYCW?V?%D$B(AC#*X%
$&?'?dK% ?[;% D;"Y*B;=(C% VB#(*#% #% \WYVB#(c;% D% YC'($#(% D?C?*;`=;\% [;W% [(B"#(*B=;K%
YV"YD#(V=#Y%BY'@?=#BYD?=;%#%\Y=#&Y'YD?=;-%I#=#$&('%"YVC'()A#W%&(cK%c(%"'B;VB#(A?`<*%VY&?*`(%
VA?% `(V=Y$&(CK% Y'@?=#Bg`<*;*X% D?C?*;`=;% A(&=#% D;"Y*B;=(C% VA?% VB#(*#% #% \WYVB#(c;K% $g'YDY%
Y*(=#?%D"W;D?`<*(%D=#Y$C#90.
! prawa dzieci polskich, czasowo ;AC=S7F?V:D7DJ*C?*@A?><D:c*GH*RB@HF7DJ*;AC=V?CGUF*

EHB=V:*– F789:;<=><=*C*P_*DC=AFD?*POOQ*AHER
1% BD#<BCg% B% =#(XY=Y'YD?=#(\% "'B(B% "'B(DYi=#CZD% "'?D?% VB#(*#% Y[;D?&(A#%
"YA$C#*XK%*B?$YDY%"'B([;D?`<*;*X%B?%@'?=#*<K%VY%gA@YD;*X%"'B(`?BVZD%CYA(`<K%/B(*B=#C%
.'?D%3B#(*C?%D;$&<"#W%D%'YCg%>eek%VY%I#=#$&'?%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%Y%"YVà*#(%VB#?W?d%
w celu zmiany stanu rzeczy91-% 7=_Y'\?*à% Y&'B;\?W% VY% D#?VY\Y)*#% &?Cc(% I#=#$&('%
O'?=$"Y'&g-%:%gVB#(AY=(`%"'B(B%I#=#$&'?%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%YV"YD#(VB#%D;=#C?WYK%c(%&Y%
DW?)=#(% &(=% '($Y'&% "YD#=#(=% B?`<b% $#a% $"'?D< 92. 1% BD#<BCg% B% "YD;c$B;\% /B(*B=#C% .'?D%
3B#(*C?%BD'Z*#W%$#a%B%B?";taniem w przedmiotowej sprawie do Ministra Transportu93.
I#=#$&('%O'?=$"Y'&g%YV"YD#(VB#?WK%c(%#=#*`?&;D?%g'(@gAYD?=#?%&(@Y%"'Y[A(\g%"YD#==?%
BY$&?b%"YVà&?%"'B(B%\#=#$&'?%DW?)*#D(@Y%VY%$"'?D%Y)D#?&;94.
! ;A=F=>D7V>=V* EH>9AHB<* ;B?DUF=E* F7;HDC7>ER* GC<=D<* <* NKHGC<=I7* – F789:;<=><=* C* 0P*

sierpnia 2008 roku
/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% BD'Z*#W% $#a% VY% LY\(=V?=&?% nWZD=(@Y% .YA#*`#% Y% D;V?=#(%
funkcjonariuszom Policji polecenia przeprowadzenia prewencyjnej kontroli placówek
D;"Y*B;=Cg% VB#(*#% #% \WYVB#(c;K% B(% $B*B(@ZA=;\% gDB@AaV=#(=#(\% $&?=g% &'B(iDY)*#%
B?&'gV=#Y=;*X% &?\% D;*XYD?D*ZD-% 1;$&<"#(=#(% $"YDYVYD?=(% [;WY% =?"W;D?`<*;\#% VY%
89
ZBIA/500/36/2008/ESn, ZBIA/500/36-2/2008/ESn
90
DKOS-MZ-045/05/2008
91
ZBIA/500/41-1/2008/ESn
92
DKOS-ZF-5008-8/07
93
ZBIA/500/41-1/2008/ESn
94
MB4t-024-23/08
40
/B(*B=#C?% #=_Y'\?*`?\#% YV% Cg'?&Y'ZD% Y)D#?&;% Y% Vgc(`% A#*B[#(% "'B;"?VCZD% $"Yc;D?=#?%
alkoholu przez wychowawców i kierowników kolonii 95.
W odpowiedzi Komendant GWZD=;% .YA#*`#% "'B(V$&?D#W% VB#?W?=#?% .YA#*`#% D% YC'($#(%
D?C?*;`=;\% #% "Y#=_Y'\YD?WK% #c% do wszystkich komendantów wojewódzkich Policji
$C#('YD?=(% BY$&?WY% "#$\YK% "YA(*?`<*(% "YA#*`?=&Y\% BD'?*?=#(% $B*B(@ZA=(`% gD?@#% =?%
"'Y[A(\%&'B(iDY)*#%D;*XYD?D*ZD%#%Y"#(Cg=ZD%CYlonijnych 96.
! EA79=A<RN* GHDJHGHF=@Hc* HG* E9UA=@H* C?B=I7* GH89Z;* GH* MF<?GDC=T rodzinnych –

F789:;<=><=*C*]*B<89H;?G?*POOQ*AHER
/B(*B=#C% BD'Z*#W% $#a% VY% I#=#$&'?% .'?*;% #% .YA#&;C#% !"YW(*B=(`% B% "'Y"YB;*`<%
"YV=#($#(=#?%C';&('#g\%VY*XYVYD(@YK%YV%C&Z'(@Y%B?A(c;%VY$&a"%VY%)D#?V*B(d%'YVB#==;*X-%
.YVC'()A#W% "'B;% &;\K% c(% g&'B;\;D?=#(% "'Y@g% VY*XYVYD(@Y% =?% "YB#Y\#(% =#(B\#(=#Y=;\%
od lat – GeF% BW% =?% Y$Y[a% D% 'YVB#=#(% – YB=?*B?% V'?$&;*B=(% B\=#(`$B?=#(% $#a C'a@g%
g"'?D=#Y=;*X%#%Y[=#c(=#(%$&?=V?'Vg%)D#?V*BY=(`%"Y\Y*;97.
Minister Pra*;% #% .YA#&;C#% !"YW(*B=(`% "Y#=_Y'\YD?WK% c(% &'D?`<% "'?*(% =?V%
"'B;$BWY'Y*B=<% D(';_#C?*`<% CDY&% "'Y@ZD% VY*XYVYD;*X% Y'?B% CDY&% "Y$B*B(@ZA=;*X%
)D#?V*B(d-% 9YD(% C';&('#g\% VY*XYVYD(% g"'?D=#?`<*(% VY% B?$#WCg% 'YVB#==(@YK% [aVB#(%
Y[YD#<B;D?WY%YV%,%A#$&Y"?V?%>eeh%'YCg 98.

:@W?$B?=(% VY% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% $"'?D;% #=V;D#Vg?A=(K% BD#<B?=(% B% "'?D(\% do
godziwych warunków socjalnychK%VY&;*B;W;+
- problemów mieszkaniowych
9?À#*B=#(`$B<%@'g"a%$"'?DK%B@W?$B?=;*X%/B(*B=#CYD#%D%BD#<BCg%B%"'B;$Wg@g`<*;\%
dziecio\% "'?D(\% VY% @YVB#D;*X% D?'g=CZD% $Y*`?A=;*XK% $&?=YD#W;% "'Y[A(\;% AYC?AYD(-%
9?`*Ba)*#(`% "'Y$BY=Y% /B(*B=#C?% Y% "Y\Y*% #% #=&('D(=*à% D% gB;$C?=#g% \#($BC?=#?%
CY\g=?A=(@Y% Ag[% `(@Y% B?\#?=#(-% 1% D#aC$BY)*#% BD'?*?A#% $#a% Y% &Y% 'YVB#*(% \?W;*X% VB#(*#K%
=#("Y$#?V?`<*; DW?$=(@Y \#($BC?=#?-% 1% D#(Ag% "'B;"?VC?*X% *B;==#C#(\K% "YDYVg`<*;\%
"YVà*#(%VB#?W?d%D%$"'?D#(%gB;$C?=#?%AYC?Ag%CY\g=?A=(@YK%[;W%"'Y[A(\%D;$&a"g`<*(@Y%D%
'YVB#=?*X% gB?A(c=#(=#?% ?ACYXYAYD(@Y% #% *Xab% gDYA=#(=#?% VB#(*#% YV% &?C% V(\Y'?A#Bg`<*(@Y%
95
ZBIA/500/45-1/2008/KC
96
ENP-444/384/08
97
ZBIA/500/58-1/2008/KC
41
D"W;Dg-% 6Ba$&Y% "YV=Y$BY=Y% 'ZD=#(c% "'Y[A(\% =#$C#(@Y% $&?=V?'Vg% #% BW(@Y% $&?=g%
&(*X=#*B=(@Y% VY&;*X*B?$% B?`\YD?=;*X% \#($BC?d-% 1% D#(Ag% "'B;"?VC?*X% Y% "Y\Y*%
g[#(@?`<% $#a% 'YVB#=;% B% VB#(b\#% *?WCYD#*#(% =#(BVYA=;\#% VY% $?\YVB#(A=(`% (@B;$&(=*`#% Ag[%
=#("(W=Y$"'?D=;\#K% D;\?@?`<*;\#% $&?W(`% Y"#(C#% Y$Z[ VY'Y$W;*X-% !&DY'B(=#(% #\%
DW?)*#D;*X%D?'g=CZD%AYC?AYD;*X%\?%D#a*%B=?*B(=#(%VA?%'(X?[#A#&?*`#%VB#(*#-%
/B(*B=#C% 'YB"YB=?D?W% B@W?$B?=(% \g% $"'?D;K% B@YV=#(% B% B?C'($(\% $DY#*X%
\YcA#DY)*#% #% CY\"(&(=*`#% g$&?DYD;*X-% :D'?*?W% $#a% VY% Y'@?=ZD% DW?VB% @\#==;*X% Y%
D;`?)=#(=#?%YCYA#*B=Y)*#%'YB"?&';D?=;*X%"'B;"?VCZDK%Y%#*X%"YD&Z'=(%'YB"?&'B(=#(%Y'?B%
gVB#(A(=#(% "Y\Y*;% B?#=&('($YD?=;\-% .'Y[A(\% AYC?AYD;% D;$&a"g`(% =?% D#(A(% D#aC$B<%
$C?Aa%=?%&('(=?*X%@\#=%&;"YDY%\#(`$C#*XK%@VB#(%B=?*B=;%YV$(&(C%AgV=Y)*#%B?\#($BCg`(%D%
komunalnych budynkach wielorodzinnych. Wieloletnie zaniedbania gmin w realizacji
g$&?DYD(@Y%B?V?=#?K%`?C#\%`($&%'YBDZ`%[gVYD=#*&D?%\#($BC?=#YD(@Y%Y'?B%['?C%)'YVCZD%
=?% YV&DY'B(=#(% BV(C?"#&?A#BYD?=(`% $g[$&?=*`#% \#($BC?=#YD(`% $"'?D#?`<K% c(% $C?A?% &(@Y%
B`?D#$C?% 'Y)=#(-% !;&g?*`#% =#(% "Y"'?D#WY% &(c% "YDYW?=#(% OYD?'B;$&D% RgVYD=#*&D?%
!"YW(*B=(@YK% C&Z'(% D;\?@?`<% YV% B?#=&('($YD?=;*X% B=?*B=(@Y% DCW?Vg% _#=?=$YD(@Y-%
Gminy wiejskie z CYA(#%"'B(D?c=#(%=#(%"Y$#?V?`<%– Ag[%"Y$#?V?`<%D%[?'VBY%Y@'?=iczonym
zakresie – DW?$=;, komunalny zasób mie$BC?=#YD;-% :% '(@gW;% $<% &Y% – nieprzystosowane
dla potrzeb mieszkaniowych – AYC?A(% "Y% BA#CD#VYD?=;*X% $BCYW?*XK% Y)'YVC?*X% BV'YD#?%
(&*-% 6XY*#?c% Y$Y[;% B@W?$B?`<*(% $#a% VY% /B(*B=#C?% *Ba$&Y% D$C?Bg`<% =?% &(@Y% &;"g%
pomieszczenia na terenie ich macierzystych gmin, to #*X% DW?VB(% &Wg\?*B<% $#a% ['?C#(\%
)'YVCZD%=?%=#(B[aV=(%?V?"&?*`(%#%'(\Y=&;-%
9#(C&Z'B;% B% B?#=&('($YD?=;*X% #=_Y'\YD?A#% =?$&a"=#(% /B(*B=#C?K% c(% `(@Y%
#=&('D(=*`(% $"YDYVYD?W;% "'B;$"#($B(=#(% V(*;B`#% Y% g\#($B*B(=#g% #*X% =?% A#)*#(% Y$Z[K%
Y*B(Cg`<*;*X%=?%"'B;VB#?W%Ag[ B?\#?=a%\#($BC?=#?%CY\g=?A=(@Y-%
Q(V=<% B(% $"'?DK% BD#<B?=;*X% B% "'Y[A(\(\% \#($BC?=#YD;\K% B@WY$#W?% /B(*B=#CYD#%
.'?D% 3B#(*C?% \#($BC?=C?% 9;$;-% .Y% )\#('*#% $DY`(`% $#Y$&';% BY$&?W?% Y=?% V(*;B`<% $<Vg%
g$&?=YD#Y=?% 'YVB#=<% B?$&a"*B<% VA?% ,>-A(&=#(@Y% $;=?% B\?'W(`% #% `(`% G-letniej,
=#("(W=Y$"'?D=(`% D=g*BC#-% 3B#(*#% BY$&?W;% &;\*B?$YDY% B?\(AVYD?=(% g% =#(`K% D% #==(`%
\#(`$*YDY)*#-% 1% \#($BC?=#g% Y% "YD-% FhKG% \2K% =?A(c<*;\% VY% B@W?$B?`<*(`% $"'?DaK%
B?\#($BC?WY% f% Y$Z[-% O;\*B?$(\% ?V\#=#$&'?&Y'% [gV;=CgK% D% C&Z';\% VB#(*#% \#($BC?W;%
uprzednio, *X*#?W% "YB[?D#b% `(% AYC?Ag% "Y% B\?'W(`% &D#('VB<*K% c(% VB#(*#% D% &;\*B?$YD;\%
\#(`$*g% "Y[;&gK% \?`<% YV"YD#(V=#(% D?'g=C#% \#($BC?=#YD(-% .Y% #=&('D(=*`#% /B(*B=#C?%
98
DSR-I-0700-1-20-MD-08
42
DW?VB(%$?\Y'B<VYD(%\#?$&?K%B%C&Z'(@Y%"Y*XYVB#W;%VB#(*#K%"Y$&?=YD#W;%B?D'B(b%B%=#\#%–
jako uprawnionymi do lokalu – g\YDa%=?`\g 99.
- MF<?GDC=T*C*;HNHD7*8;HK=DC>=V
6Ba$&(%$<%$C?'@#%=?%_g=C*`Y=YD?=#(%2)'YVCZD%.Y\Y*;%!"YW(*B=(`K%?%BDW?$B*B?%=?%
D;V?D?=(%"'B(B%=#(%V(*;B`(%Y%YV\YD#(%"Y\Y*;-%:?#=&('($YD?=#%*Ba$&Y%=#(%D#(VB#(A#K%c(%
kryterium dochodowe, od którego zalec;% "'B;B=?=#(% "Y\Y*;K% `($&% )*#)A(% g'(@gAYD?=(%
"'B("#$?\#-%6B?$?\#%YC?B;D?WY%$#aK%c(%#*X%$&?=% _#=?=$YD;% `($&%#==;K%=#c%&Y%V(CA?'YD?A#-%
Q(V=?C%=?V?A%VA?%D#(Ag%Y$Z[%)'YVC#K%Y&'B;\;D?=(%B%"Y\Y*;%$"YW(*B=(`K%$&?=YD#<%`(V;=(%
i'ZVWY%g&'B;\?=#?%'YVB#=;-%2[$('Dg`(%$#a%['?C%Y*B(C#D?=;*X%$Cg&CZD%"'?*;%$Y*`?A=(`%–
C&Y)K%C&Y%BY$&?`(%[(=(_#*`(=&(\%)'YVCZDK%D;"W?*?=;*X%"'B(B%2)'YVC#%.Y\Y*;%!"YW(*B=(`K%
B?BD;*B?`% `gc% =#\% "YBY$&?`(-% 1;V?`(% $#aK% c(% VY% &(`% "?$;D=Y)*#% "'B;BD;*B?`Y=(% $<% `gc%
Y[#(%$&'Y=;-%2)'YVC#%.Y\Y*;%!"YW(*B=(` *Ba$&Y%#=_Y'\g`<%/B(*B=#C?K%c(%#*X%"YVY"#(*B=#%
=#(%"'B;`\g`<%$CW?V?=;*X%#\%"'Y"YB;*`#%"'?*;-%
- rent rodzinnych
:% "'Y)[<% Y% "Y\Y*% VY% /B(*B=#C?% BD'?*?W;% $#a% Y$Y[;K% C&Z';\% :?CW?V% M[(B"#(*B(d%
!"YW(*B=;*X%YV\?D#?W%"'B;B=?=#?%'(=&%'YVB#==;*X%=?%VB#(*#%"Y%#*X%B\?'W;*X%'YVB#*?*X-%
6Ba$&;\% "YDYV(\% YV\YD;% [;WY% =#($"(W=#?=#(% – zdaniem ZUS – kryteriów,
g"'?D=#?`<*;*X% VY% Y&'B;\;D?=#?% )D#?V*B(=#?-% 9?`*Ba)*#(`% "YV?D?=;\% "YDYV(\% [;W%
['?C% YV"YD#(V=#Y% VWg@#(@Y% YC'($g% B?&'gV=#(=#?% B\?'W(`% Y$Y[;% [(B"Y)'(V=#Y% "'B(V% `(`%
)\#('*#<- /B(*B=#C% $&D#('VB?W% *Ba$&YK% c(% D;=#C?WY% &Y% B% [(B'Y[Y*#?% $&'gC&g'?A=(@Y% D%
\#(`$*g% B?\#($BC?=#?-% 1% $"'?D?*X% &;*X% VY'?VB?=Y% B?#=&('($YD?=;\% D;$&a"YD?=#(% =?%
V'Y@a% $<VYD<%Ag[%D=#($#(=#(%VY%.'(B($?% :M!%D=#Y$Cg%Y%"'B;B=?=#(%'(=&%$"(*`?A=;*X% D%
V'YVB(%D;`<&Cg-
Do /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% BD'Z*#W?% $#a% D% &?C#(`% $"'?D#(% \-#=-% \#($BC?=C?% DY`-%
B?*XYV=#Y"Y\Y'$C#(@YK%$?\Y&=#(%D;*XYDg`<*?%=#("(W=YA(&=#<%*Z'Ca-%:?CW?V%M[(B"#(*B(d%
!"YW(*B=;*X%YV\ZD#W%`(`%"'B;B=?=#?%'(=&;%'YVB#==(`%=?%VB#(*CY%"Y%B\?'W;\%Y`*gK%\#\Y%
c(% \#?W% Y=% "Y=?V% VDgVB#($&YA(&=#K% gVYCg\(=&YD?=;% $&?c% "'?*;% D% .?d$&DYD;\%
nY$"YV?'$&D#(% /YA=;\-% :?#=&('($YD?=?% "Y% )\#('*#% \ac?% BWYc;W?% VY% :M!-u wniosek o
"'B;B=?=#(% '(=&;% 'YVB#==(`% =?% VB#(*CY-% :Y$&?W% Y=% 'YB"?&'BY=;% =(@?&;D=#(-% /B(*B=#C%
99
ZII/422/137/2008/GR
43
VY'?VB#W%`(`K%[;%$CY'B;$&?W?%B%"'?D?%VY%B?$C?'c(=#?%V(*;B`#-%1%(_(C*#(K%$<V%"'B;B=?W%'(=&a%
'YVB#==<%=?%VB#(*CY%YV%V=#?%BWYc(=#?%D=#Y$Cg 100.
- alimentów i zaliczek alimentacyjnych

3Y%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%C#('YD?=(%[;W;%$"'?D;%VY&;*B<*(+%
- &'gV=Y)*#%B%(@B(Cg*`<%)D#?V*B(d%?A#\(=&?*;`=;*X%YV%VWgc=#CZDK%"'B([;D?`<*;*X%
D%C'?`g%#%B?%@'?=#*<m
- B?$&'B(c(d%*Y%VY%g$&?AY=(@Y%"'B(B%D;\#?'%$"'?D#(VA#DY)*#%D;$YCY)*#%Y[YD#<BCg%
?A#\(=&?*;`=(@Y% #% ?C&;D=Y)*#% CY\Y'=#CZD% $<VYD;*X% D% B?C'($#(% (@B(Cg*`#%
=?A(c=Y)*#m%
- B?$?V%"'B;B=?D?=#?%)D#?V*B(d%B%_g=Vg$Bg%?A#\(=&?*;`nego;
- D;'YCg% O';[g=?Wg% LY=$&;&g*;`=(@Y% B% V=#?% >E% *B('D*?% >eef% 'YCg 101, w którym
O';[g=?W%gB=?W%?'&-%>%"C&%G%A#&-%?%Y'?B%?'&-%>h%g$&-%,%g$&?D;%B%V=#?%>>%CD#(&=#?%>eeG%
'-%Y%"Y$&a"YD?=#g%DY[(*%VWgc=#CZD%?A#\(=&?*;`=;*X%Y'?B%B?A#*B*(%?A#\(=&?*;`=(`%
(Dz. U. Nr 8TK% "YB-% kE>K% B% "Zi=-% B\-jK% D% B?C'($#(K% D% `?C#\% "Y\#`?`<% "'?DY% VY%
B?A#*BC#% ?A#\(=&?*;`=(`% Y$Z[K% D;*XYD;D?=;*X% "'B(B% Y$Y[;% D% BD#<BCg%
\?Wc(d$C#\%Y'?B%Y$Z[K%D;*XYD;D?=;*X%"'B(B%Y$Y[;K%C&Z'(%D$"ZA=#(%D;*XYDg`<%
co najmniej jedno dziecko z jego rodzicem (dot. art-% >% "C&% G% A#&-% ?j% #% Y@'?=#*B?`<%
"'?DY% VY% B?A#*BC#% ?A#\(=&?*;`=(`% Y$Z[% D;*XYD;D?=;*X% "'B(B% Y$Y[;% D% BD#<BCg%
\?Wc(d$C#\%lVY&-%?'&-%>h%g$&-%,j%– B?%=#(B@YV=(%B%LY=$&;&g*`<%/.m%
- D<&"A#DY)*#K% BD#<B?=;*X% B% CYY'V;=?*`<% $;$&(\ZD% g[(B"#(*B(=#?% $"YW(*B=(@Y% D%
krajach UE.
9?`*Ba)*#(`% BD'?*?W;% $#a% VY% /B(*B=#C?% Y$Y[;K% B=?`Vg`<*(% $#a% D% &'gV=(`% $;&g?*`#%
c;*#YD(`%l_#=?=$YD(`%Y'?B%\#($BC?=#YD(`jK%=#('?VB<*( $Y[#(%B%`(`%$Cg&C?\#-%3Y\#=YD?W;%
D% &(`% @'g"#(% $?\Y&=(% \?&C#m% CY[#(&;K% C&Z';*X% \acYD#(% "'B([;D?`<% D% B?CW?V?*X%
karnych 102; kobiety rozwiedzione 103. W tego typu sprawach Rzecznik wielokrotnie
wysta"YD?W% VY% Y)'YVCZD% "Y\Y*;% $"YW(*B=(`% Y% =?V($W?=#(% #=_Y'\?*`#% =?% &(\?&% $;&g?*`#%
danej rodziny oraz o objacie jej stosown<% pomoc<. Samych zainteresowanych zawsze
100
ZII/420/144/2008/GR
101
O';[g=?W%LY=$&;&g*;`=;K%Y'B(*B(=#(%B%>E%*B('D*?%>eef%'YCgm%sygn. akt P 18/06 (Dz. U. z dnia 7 lipca 2008 r.,
Nr 119, poz. 770)
102
ZII/412/60/2008/UZ
103
ZII/412/16/2009/UZ
44
C#('YD?=Y% 'ZD=#(c% VY% #=$&;&ucji oraz organizacji, udzielaj<cych pomocy prawnej i
'B(*BYD(`K%VB#?W?`<*;*X%D%'(`Y=#(%B?\#($BC?=#?%CY=C'(&=(`%'YVB#=;104.
6Y'?B% D#a*(`% B@W?$B?% $#a% Y$Z[K% g[#(@?`<*;*X% $#a% Y% ?A#\(=&;% B?% @'?=#*<-% 1% &?C#*X%
sprawach Rzecznik informuje zainteresowanych o trybie VY*XYVB(=#?% 'Y$B*B(d%
?A#\(=&?*;`=;*X%B?%@'?=#*<K%#=&('D(=#g`(%&(c%D%D;"?VC?*XK%D$C?Bg`<*;*X%=?%Y"#($B?WY)b%
#%"'B(DA(CWY)b%"Y$&a"YD?d 105.
:@W?$B?`<% $#a% &(c% Y$Y[;K% C&Z'(% \#($BC?`<% #% D;CY=g`<% "'?*a% D% `(V=;\% "?d$&D#(% #%
CY'B;$&?`<%B%Y*X'Y=;%D%B?C'($#(%B?[(B"#(*B(=#?%$"YW(*B=(@Y%=?%"YV$&?D#(%D(D=a&'B=;*X%
"'B("#$ZD%&(@Y%"?d$&D?-%.'B("#$;%&(%'(@gAg`<%"'?D?%#%Y[YD#<BC#%&;*X%Y$Z[%D%YV=#($#(=#g%
VY% Y[*#<c(d% l$CW?V(Cj% Y'?B% CY'B;)*#% l)D#?V*B(djK% D% '?\?*X% $;$&(\g% B?[(B"#(*B(=#?%
$"YW(*B=(@Y% "?d$&D?K% D% C&Z';\% \#($BC?`<-% L#(V;% D;`(cVc?`<% B?% @'?=#*a% D% *(Ag%
B?\#($BC?=#?% Ag[% D;CY=;D?=#?% "'?*;% B?'Y[CYD(`K% "'B("#$;% D(D=a&'B=(% =#(% B?"(D=#?`<%
#\% D;$&?'*B?`<*(`% Y*X'Y=;-% :?"(D=#?`<% `<% VY"#('Y% B?"#$;% "'?D?% \#aVB;=?'YVYD(@Y% D%
B?C'($#(% CYY'V;=?*`#% $;$&(\ZD% B?[(B"#(*B(=#?% $"YW(*B=(@Y-% Q(V=a z takich sytuacji
VY&;*B;W?% Ek-A(&=#(`% CY[#(&;K% Y&'B;\g`<*(`% =?% VDZ*X% $;=ZD% )D#?V*B(=#?% B% _g=Vg$Bg%
?A#\(=&?*;`=(@Y-% 1% *(Ag% "Y"'?D;% $;&g?*`#% c;*#YD(`% $DY`(`% #% VB#(*#% CY[#(&?% "Y$&?=YD#W?%
D;`(*X?b% VY% "'?*;% VY% 0g$&'##-% :@YV=#(% B% g$&?D<K% $&'?*#W?% "'?DY% VY% Y&'zymywania
)D#?V*B(d%D%.YA$*(K%?A(%– B@YV=#(%B%?C&?\#%"'?D?%\#aVB;=?'YVYD(@Y%D%&;\%B?C'($#(%–
VY% `(`% $;&g?*`#% B?$&Y$YD?=#(% [aVB#(% \#?WY% [<Vi% "'?DY% "Y*XYV=(K% [<Vi% )D#?V*B(=#(%
D;"W?*?=(%[aVB#(%"'B(B% "?d$&DY%"#('D$B(d$&D?-% !"'?D?%`($&%\Y=#&Y'YD?=?%"'B(B%R#g'Y%
Rzecznika Praw Dziecka 106.
/B(*B=#C% YV"YD#?V?W% &?Cc(% =?% ";&?=#?% #% D<&"A#DY)*#K% BD#<B?=(% B% B?$?V?\#%
"'B;VB#?Wg%)D#?V*B(d%B%_g=Vg$Bg%?A#\(=&?*;`=(@YK%C&Z'(@Y%C';&('#?%D;B=?*B?`<%"'B("#$;%
g$&?D;%B%V=#?%k%D'B()=#?%>eek%'YCg%Y%"Y\Y*;%Y$Y[Y\%g"'?D=#Y=;\%VY%?A#\(=&ów (Dz.
M-% 9'% ,h>K% "YB-% ,EkfK% B% "Zi=-% B\-j-% 2$Y[;K% C&Z'(% D% YC'($#(% Y[YD#<B;D?=#?% g$&?D;% Y%
"Y$&a"YD?=#g% DY[(*%VWgc=#CZD%?A#\(=&?*;`=;*X%Y'?B%B?A#*B*(%?A#\(=&?*;`=(`%Y&'B;\?W;%
V(*;B`(%Y%YV\YD#(%"'B;B=?=#?%B?A#*BC#%?A#\(=&?*;`=(`%B%gD?@#%=?%=#($"(W=#(=#(%D?'gnku
YC'()AY=(@Y% D% ?'&-% >% "C&% G% A#&-% ?K% Ag[% C&Z';\% D% V'YVB(% V(*;B`#% Y@'?=#*BY=Y% "'?DY% VY%
zaliczki tylko na okres wskazany w art. 29 ust. 1 ww. ustawy, zgodnie z art. 145a §1
g$&?D;%B%V=#?%,F%*B('D*?%,hTe%'-%LYV(C$%"Y$&a"YD?=#?%?V\#=#$&'?*;`=(@Y%l3B-%M-%B%>e00
'-%9'%hfK%"YB-%,ek,K%B%"Zi=-%B\-jK%[;W;%"'B(B%/B(*B=#C?%#=_Y'\YD?=(K%#c%D%*#<@g%\#($#<*?%
104
ZII/412/80/2008/UZ, ZII/412/56/2008/UZ, ZII/412/78/2008/UZ
105
ZII/412/78/2008/UZ
106
ZII/4127/2009/UZ
45
YV%V=#?%Y@WY$B(=#?%D;'YCg%O';[g=?Wg%LY=$&;&g*;`=(@YK%&`-%VY%k%$#('"=#?%>eef%'YCgK%\?`<%
"'?DY%D;$&<"#b%Y%DB=YD#(=#(%"Y$&a"YD?=#?%VY%Y'@?=gK%'(?A#Bg`<*(@Y%B?A#*BCa-
Z@W?$B?=Y% 'ZD=#(c% VY% /B(*B=#C?% "'B;"?VC#% g*X;A?=#?% $#a% YV% Y[YD#<BCg%
?A#\(=&?*;`=(@Y-% 1ZD*B?$% /B(*B=#C% D$C?B;D?W% B?#=&('($YD?=;\K% D% '?\?*X% `?C#*X%
"'Y*(Vg'%\Y@<%VY*XYVB#b%'Y$B*B(d%?A#\(=&?*;`=;*X-%/B(*B=#C%\Y=#&Y'YD?W%&?Cc(%&Y*B<*(%
$#a%D%"'B(V\#Y&YD;*X%$"'?D?*X%"Y$&a"YD?=#?%"'YCg'?&Y'$C#(%#%$<VYD( 107.
1%BD#<BCg%B%&;\K%#c%=#(C&Z'(%"Y$&a"YD?=#?%$<VYD(K%VY&;*B<*(%?A#\(=&ZD%– m.in.
&(K% B\#('B?`<*(% VY% (@B(Cg*`#% ?A#\(=&ZD% B?% @'?=#*<% – $<% VWg@Y&'D?W(K% ?% B?#=&('($YD?=#%
B=?`Vg`<% $#a% D% &'gV=(`% $;&g?*`#% c;*#YD(`K% /B(*B=#C D;$&a"YD?W% 'ZD=#(c% do o)rodków
"Y\Y*;% $"YW(*B=(`% Ag[% Y'@?=#B?*`#% "YB?'B<VYD;*X% B% "'Y)[<% Y% Y[à*#(% #*X% $&Y$YD=;\%
wsparciem 108.
4. PRAWO DO NAUKI
Konwencja o prawach dziecka (art. 28 i 29) *30+4-.3& /3<1+7C& 1*.+,/C& 0#348& 18&
-3C/.%& S3C/3& 084.--3& FHN& C/.+#C-/843-3& 0#*+1+& 42*H2$/.7& -3& #8*4.63-.+& 828F848B,.9&
$3A+-$:4& 8#3*& *18A-8B,.& C7H2@84H,I& .& >.*H,*-H,I& 1*.+,/39& #8*4.63-.+& 2*3,C-/C& 1A3& 0#34&
,*@84.+/3& 8#3*& 2*3,C-/C& 1A3& #81*.,:4%& P84.--3&0#*HD8$84H43N& 18& 81084.+1-.+D8& <H,.3& 4&
48A-H7&208@+,*+E2$4.+&8#3*&#8*4.63N&4&1*.+,/C&082*3-843-.+&1A3&B#8184.2/3&-3$C#3A-+D8%&
1%>eef%'YCg%B@WY$BY=Y%VY%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%Y@ZW(\%,E>k%$"'?DK%BD#<B?=;*X%
z prawem do nauki, w tym:
- 656 B@WY$BY=Y%=?%"#)\#(m
#=_Y'\?*`#%D%$"'?D?*XK%VY&;*B<*;*X+
- edukacji dzieci z rodzin polskich emigrantów;
- nauczania integracyjnego;
- edukacji przedszkolnej;
- =?g*B?=#?%àB;C?%A#&(D$C#(@Y%D%"YA$C#*X%$BCYW?*Xm
107
ZII/412/67/2008/UZ, ZII/412/48/2008/UZ
108
ZII/412/56/2008/UZ, ZII/412/16/2009/UZ
46
- B?"(D=#(=#?% VB#(*#Y\% *XY';\% D?'g=CZD% VY% gVB#?Wg% D% (VgC?*`#% D% "A?*ZDC?*X%
stacjonarnych;
- egzaminów gimnazjalnych;
- dyskryminacji dzieci romskich;
- segregacji uczniów;
- konkursów przedmiotowych;
- organizacji i finansowania placówek o)wiatowych;
- V'Y@#%g*B=#ZD%VY%$BCZW;
- funkcjonowania systemu nauczania i wychowania;
- problemów uczniów ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi.
]10* 3789:;<=><?* @=>=A?B>=* %C=DC><E?* 2A?F* +C<=DE?* F* C?EA=8<=* ;A?F?* GH* >?RE<*
GH97DC7K7L
! edukacji dzieci z rodzin polskich emigrantów – F789:;<=><=*C*0O*897DC><?*POOQ*AHER

2C-% few% "YA$C#*X% VB#(*#K% "'B([;D?`<*;*X% B% 'YVB#*?\#% D% C'?`?*X% M=##% Hg'Y"(`$C#(`K%
g*Ba$B*B?% VY% $BCZW% "YA$C#*XK% '(?A#Bg`<*;*X% gBg"(W=#?`<*;% "A?=% =?g*B?=#?-% 1% "Y'ZD=?=#g% B%
ramowym planem nauczania, który obejmuje wszystkie przedmioty, jest on znacznie
Y@'?=#*BY=;% #% Y[(`\g`(% `(V;=#(% àB;C% "YA$C#K% X#$&Y'#a% .YA$C#K% @(Y@'?_#a% .YA$C#K% D#(VBa% Y%
$"YW(*B(d$&D#(-%1%BD#<BCg%B%&;\K%/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%BD'Z*#W%$#a%VY%Ministra Edukacji
Narodowej o rozszerzenie gBg"(W=#?`<*ego "A?=g%=?g*B?=#?%#%BD#aC$B(=#(%VY$&a"=Y)*#%$BCZW%VA?%
"YA$C#*X%VB#(*#%B?%@'?=#*<109.
1%YV"YD#(VB#%I#=#$&('%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%"Y#=_Y'\YD?WK%#c%'($Y'&%"A?=g`(%"YV`<b%D%
&;\% B?C'($#(% YV"YD#(V=#(% VB#?W?=#?-% .'B("'YD?VB?=(% $<% gB@YV=#(=#?K% VY&;*B<*(% B?C'($g% #%
formy proponowanych zmian110.
! >?SHAR*9AC7B?9EUF*GH*;AC=G8CEHB<*;RSB<DC>7DJ*HA?C*;AC=><=8<=><?*8C=MD<HB?9EUF*GH*8CEUK*
podstawowych – F789:;<=><=*C*_*BR9=@H*POOQ*AHER
1%BD#<BCg%B%A#*B=;\#%$;@=?W?\#K%VY&;*B<*;\#%"'Y[A(\ZD%B%'(C'g&?*`<%VY%"'B(V$BCYA#%
publicznych dzieci w wieku 3 lat oraz planów przeniesienia od nowego roku szkolnego
YVVB#?WZD% "'B(V$BCYA=;*X% VB#(*#% $B()*#YA(&=#*X% VY% $BCZW% "YV$&?DYD;*XK% /B(*B=#C% .'?D%
3B#(*C?%BY'@?=#BYD?W%V([?&a%=?%&(=%&(\?&-%1B#aA#%D%=#(`%gVB#?W%"'B(V$&?D#*#(A(+%I#=#$&('$&D?%
109
ZBIA/I/500/2-1/07/ESn
47
Edukac`#% 9?'YVYD(`K% R#g'?% HVgC?*`#% M'BaVg% \-% $&-% 1?'$B?D;K% Y'@?=#B?*`#% "YB?'B<VYD;*XK%
)D#?&?% =?gC#% Y'?B% 'YVB#*(% D?'$B?D$C#*X% "'B(V$BCYA?CZD. M*B($&=#*;% V;$Cg$`#% Y$#<@=aA#%
"Y'YBg\#(=#(% D% $"'?D?*X+% D;VWgc(=#?% YC'($g% ?V?"&?*;`=(@Y% VB#(*#% $B()*#YA(&=#*XK%
przenoszony*X%VY%$BCZW%"YV$&?DYD;*Xm%VYCY=?=#?%CY=&'YA#%D?'g=CZDK%"?=g`<*;*X%D%$BCYW?*XK%
C&Z'(% \?`<% "'B;`<b% $B()*#YA?&C#m% g&'B;\?=#?% Y_('&;% B?àb% VYV?&CYD;*XK% B?@D?'?=&YD?=(`%
Y[(*=#(%D%"'B(V$BCYA?*X%"g[A#*B=;*Xm%=#("YV(`\YD?=#?%D#<c<*;*X%g*XD?W%"'B(B%'?V;%VB#(A=#*%
do *B?$g%&'D?=#?%CY=$gA&?*`#-%1=#Y$C#%&(%BY$&?W;%"'B(C?B?=(%.'(B;V(=&YD#%\-%$&-%1?'$B?D;111.
.'(B;V(=&%1?'$B?D;%B?"(D=#WK%c(%gDB@AaV=#%D;"'?*YD?=(%"YV*B?$%$"Y&C?=#?%g$&?A(=#?-%
7*X%'(?A#B?*`?%BY$&?W?%"YD#('BY=?%R#g'g%HVgC?*`#112.
! nauczania integracyjnego – F789:pienie z 12 lutego 2008 roku

/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%BD'Z*#W%$#a%VY%I#=#$&'?%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%B%"'Y)[<%Y%"YVà*#(%
VB#?W?dK% B\#('B?`<*;*X% VY% B?"(D=#(=#?% VB#(*#Y\% =#("(W=Y$"'?D=;\% D?'g=CZDK%
g\YcA#D#?`<*;*X% #\% Y$#<@=#a*#(% =#(B?A(c=Y)*#% Y'?B% gW?&D#?`<*;*X% ?C&;wne uczestnictwo w
c;*#g% $"YW(*B(d$&D?-% /(?A#B?*`#% &(@Y% *(Ag% "YD#==;% – zdaniem Rzecznika – $Wgc;b+%
D"'YD?VB(=#(%B\#?=%D%"'Y@'?\#(%$&gV#ZDK%"'B;@Y&YDg`<*;*X%C?V'a%"(V?@Y@#*B=<%VY%"'?*;%D%
B?DYVB#(m% D$"#('?=#(% "'B(\#?=% )D#?VY\Y)*#% $"YW(*B=(`% D% B?C'($#(% gB=?=#a prawa osób
=#("(W=Y$"'?D=;*X% VY% "(W=(`% #=&(@'?*`#% B(% $"YW(*B(d$&D(\m% D$"?'*#(% D% "YB;$C?=#g% )'YVCZD%
finansowych m.in. na likwidowanie barier architektonicznych113.
1%YV"YD#(VB#%I#=#$&('%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%"Y#=_Y'\YD?WK%#c%'($Y'&%"Y"#('?%DW?)*#D#(%
realizowan(% C$B&?W*(=#(% #=&(@'?*;`=(-% .YVC'()A#W% &(cK% c(% B?% `?CY)b% C$B&?W*(=#?% #=&(@'?*;`=(@Y%
YV"YD#(VB#?A=#% $<% D$B;$*;% – $"YW(*B=Y)*#% AYC?A=(K% 'YVB#*(% VB#(*#% "(W=Y$"'?D=;*X% #%
=#("(W=Y$"'?D=;*XK% =?g*B;*#(A(K% \(V#?K% Y'@?=#B?*`(% "YB?'B<VYD(K% CY)*#YW;% #% BD#<BC#%
wyznaniYD(-%:V?=#(\%I#=#$&'?%g$&?D?%Y%$;$&(\#(%Y)D#?&;%Y'?B%D;V?=(%=?%`(`%"YV$&?D#(%?C&;%
D;CY=?D*B(%@D?'?=&g`<%DW?)*#D<%'(?A#B?*à%&(@Y%B?V?=#?114.
! ;AC=>H8C=><?*HGGC<?KUF*;AC=G8CEHB>7DJ*GH*8CEUK*;HG89?FHF7DJ*– F789:;<=><=*C*0]*BR9=@H*
2008 roku
Z powodu braku stosoD=(`%A#*B[;%\#(`$*%D%"'B(V$BCYA?*X%VA?%VB#(*#%=?`\WYV$B;*XK%
D#(A(% $?\Y'B<VZD% "'B;$&<"#WY% VY% "'B(=Y$B(=#?% YVVB#?WZD% "'B(V$BCYA=;*X% VA?% VB#(*#%
110
DWM-2-MN-060-25/08
111
ZBIA/500/13-1/08
112
UD-iV-WOW-E-071-5/08/946
113
ZBIA/500/16-1/2008/ESn
114
DKOW-1/MT-532-9/08
48
$B()*#YA(&=#*X% VY% $BCZW% "YV$&?DYD;*X-% 1#(Ag% 'YVB#*ZD% &;*X% VB#(*#% gD?c?K% c(%
"'B(=#($#(=#(% &?C#(% =#(% [aVB#(% CY'B;$&=( VA?% VB#(*#% B(% DB@AaVg% \-% #=-% =?% D?'g=C#% D%
$BCYW?*X% "YV$&?DYD;*XK% =#(VY$&Y$YD?=(% VY% "Y&'B([% $B()*#YA?&CZD-% /B(*B=#C% .'?D%
3B#(*C?% BD'Z*#W% $#a% VY% I#=#$&'?% HVgC?*`#% 9?'YVYD(`% B% "'Y)[<% Y% "YVà*#(% VB#?W?dK%
"YBD?A?`<*;*X% =?% DW?)*#D(% "YV(`\YD?=#(% V(*;B`#% "'B(B% `(V=Y$&C#% $?\Y'B<Vg%
terytorialnego w przedmiotowej sprawie 115.
I#=#$&('% HVgC?*`#% 9?'YVYD(`% "Y#=_Y'\YD?WK% #c% ?V\#=#$&'YD?=#(% #% _#=?=$YD?=#(%
$BCZW% =?A(c<% VY% B?V?dK% '(?A#BYD?=;*X% "'B(B% @\#=;-% .Y=?V&YK% `?C% D;=#C?% B% #=_Y'\?*`#%
otrzymanych przez resort, jednostki s?\Y'B<Vg% &(';&Y'#?A=(@Y% $"'?DVB?`<% Y[(*=#(%
D?'g=C#% D% $BCYW?*X% "YV$&?DYD;*XK% D% C&Z';*X% "A?=YD?=(% `($&% g\#($B*B(=#(% YVVB#?WZD%
przedszkolnych 116.
! >?RDC?><?*VZC7E?*B<9=F8E<=@H*F*;HB8E<DJ*8CEHK?DJ*– F789:;<=><=*C*0Q*N?AD?*POOQ*AHER
/#\?=&x% y?A?z({#|#}&xK% A#&(D$C#% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?K% D;'?B#W?% "YV*B?$%
$"Y&C?=#?% B% "YA$C#\% /B(*B=#C#(\% B?=#("YCY`(=#(% _?C&(\K% #c% D% $BCYW?*X% "YA$C#*X% B%
àB;C#(\%A#&(D$C#\%B?à*#?K%=#(B?A(c=#(%YV%"YB#Y\gK%YV[;D?`<%$#a%D%CA?$?*X%W<*BY=;*XK%
*Y% iA(% D"W;D?% =?% `?CY)b% =?g*B?=#?-% /B(*B=#C% .'?D 3B#(*C?% BD'Z*#W% $#a% VY% I#=#$&'?%
HVgC?*`#% 9?'YVYD(`% B% "'Y)[<% Y% 'YB"YB=?=#(% "'Y[A(\g% Y'?B% "YVà*#(% VB#?W?dK%
B\#('B?`<*;*X%VY%A#CD#V?*`#%CA?$%W<*BY=;*X 117.
1%YV"YD#(VB#%I#=#$&('%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%"Y#=_Y'\YD?WK%c(%'($Y'&%?=?A#Bg`(%"'Y[A(\;%
Y)D#?&;% A#&(D$C#(`% D '?\?*X% \Y=#&Y'YD?=#?% B?A(*(d% KK!&'?&(@##% 'YBDY`g% Y)D#?&;% \=#(`$BY)*#%
litewskiej w Polsce”118.
! rekrutacji do przedszkoli publicznych – F789:;<=><=*C*0^*N?AD?*POOQ*AHER

/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% BD'Z*#W% $#a% VY% I#=#$&'?% HVgC?*`#% 9?'YVYD(`% B% "'Y)[<% Y%
"YVà*#(%VB#?W?dK%B\#('B?`<*;*X%VY%B?"(D=#(=#?%VB#(*#Y\%D%D#(Cg%E-5 lat równych szans
(VgC?*;`=;*X-%/B(*B=#C%"Y#=_Y'\YD?WK%c(%D#(Ag%'YVB#*ZD%BD'?*?%$#a%VY%=#(@Y%D%$"'?D#(%
rekrutacji do przedszkoli publicznych. Zgodnie z art. ,F%g$&-%,-%g$&?D;%B%V=#?%k%D'B()=#?%
1991r. o $;$&(\#(% Y)D#?&;K% D;*XYD?=#(% "'B(V$BCYA=(% Y[(`\g`(% VB#(*#% D% D#(Cg% E-6 lat.
2[A#*B?=#(% "'B(B% Y'@?=;% "'YD?VB<*(% "'B(V$BCYA?% D#(Cg% VB#(*C?% YV[;D?% $#a% D% \;)A%
zasady art.112 kodeksu cywilnego – gCYd*B(=#(%&'B(*#(@Y%'YCg%c;*#?%B%V=#(\%,%D'B()=#?%
115
ZBIA/500/17-1/2008/ESn
116
DZSE-ER-045-3/08
117
ZBIA/500/27-1/2008/ESn
49
jest warunkiem "'B;à*#?% VB#(*C?% VY% "'B(V$BCYA?-% 1% "'?C&;*(% VB#(*#Y\% g'YVBY=;\% D%
\#($#<*?*X% D'B($#(d-@'gVB#(d% Y@'?=#*BY=Y% $B?=$(% =?% g*Ba$B*B?=#(% VY% "'B(V$BCYA?% B%
VB#(b\#%B(%$DY`(@Y%'Y*B=#C?119.
I#=#$&('%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%"'B;*X;A#W%$#a%VY%?'@g\(=&ZDK%"'B(V$&?D#Y=;*X%"'B(B
/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?-%.Y=?V&Y%$&D#('VB#WK%c(%gB=?=#(%D?'g=Cg%gCYd*B(=#?%E%A?&%"'B(V%
V=#(\% ,%D'B()=#?%B?%[(BDB@AaV=;%"YDYVg`(%#$&Y&=<%=#($"Z`=Y)b%D%'YB"Y*B;=?=#g%"'B(B%
VB#(*#% CYA(`=;*X% (&?"ZD% (VgC?*;`=;*X-% :% gD?@#% =?% BWYcY=Y)b% "'Y[A(\g% Y'?B% D% *(Ag%
rozstrB;@=#a*#?%D<&"A#DY)*#%*Y%VY%&'()*#%?'&-%,F%g$&-%,%g$&?D;%Y%$;$&(\#(%Y)D#?&;K%"YVà&(%
BY$&?W;%"'?*(%=?V%YV"YD#(V=#<%=YD(A#B?*`<%&(@Y%"'B("#$g120.
! ;AC7VNHF?><?*GH*;AC=G8CEHB<*GC<=D<c*DJHA7DJ*>?*DREAC7DZ*– F789:;<=><=*C*P[*N?AD?*POOQ*
roku
1%BD#<BCg%B%$;@=?W?\i o odmowie przyjmowania do przedszkoli dzieci chorych na
*gC'B;*a%– D%&;\%VB#(*#K%B?Y"?&'BY=;*X%D%"Y\"a%#=$gA#=YD<%– Rzecznik Praw Dziecka
BD'Z*#W%$#a%VY%I#=#$&'?%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%Y'?B%I#=#$&'?%:V'YD#?%Y%B[?V?=#(%$"'?D;-%1%
opinii Rzecznika konieczne jes&% "YVà*#(% VB#?W?d% Y'@?=#B?*;`=;*X% #% (VgC?*;`=;*XK%
$C#('YD?=;*X%B?'ZD=Y%VY%"'B(V$&?D#*#(A#%$Wgc[;%BV'YD#?%`?C%#%VY%=?g*B;*#(A%"'B(V$BCYA#-%
7*X% (_(C&(\% "YD#==Y% [;b% D;"'?*YD?=#(% &?C#(@Y% \YV(Ag% C$B&?W*(=#?% =?g*B;*#(A#%
"'B(V$BCYA=;*XK%[;%\Y@A#%Y=#%D(%D$"ZW"'?*;%B%'YVB#*?\#%B?"(D=#?b%CY\"(&(=&=<%Y"#(Ca%
=?V% VB#(*C#(\K% Y[(`\g`<*<% &?Cc(% "Y\Y*% D% D;CY=?=#g% D'?B% B% VB#(*C#(\% =#(B[aV=;*X%
pomiarów i zabiegów 121.
I#=#$&('%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%YV"YD#(VB#?WK%c(%?C&g?A=;%$&?=%"'?D=;%=#(%D;CAg*B?%
g*Ba$B*B?=#?% VY% "'B(V$BCYA#% VB#(*#% "'B(DA(CA(% *XY';*X% #% =#("(W=Y$"'?D=;*X-% 1$B;$&C#(%
$B*B(@ZWYD(% g'(@gAYD?=#?K% CY=#(*B=(% D% &?C#(`% $;&g?*`#K% D#==;% $#a% B=?A(ib% D% $&?&g&?*X%
przedszkoli122.
I#=#$&('%:V'YD#?%D%$DY`(`%YV"YD#(VB#%"YVC'()A#W%VYV?&CYDYK%c(%D%"'B(V$BCYA?*X%
#=&(@'?*;`=;*X%"YD#==#%[;b zatrudniani pracownicy medyczni. W opinii Ministra, rodzice
*XY';*X% VB#(*#% "YD#==#% gB;$C#D?b% D#aC$B(% D$"?'*#(% B(% $&'Y=;% "g[A#*B=;*X% "Y'?V=#%
psychologiczno-"(V?@Y@#*B=;*X% D% B?C'($#(% gW?&D#(=#?% _g=C*`Y=YD?=#?% VB#(*#Y\%
118
DKOW-1/GP-512/12/08
119
ZBIA/500/28-1/2008/ESn
120
DZSE-ER-045-4/08
121
ZBIA/500/23-1/2008/EK
122
DZSE-ER-045-6-08
50
przewlekle chorym edukacji przedszkolne`-%I#=#$&('%:V'YD#?%"Y#=_Y'\YD?WK%c(%D;$&<"#%D%
&(`%$"'?D#(%VY%I#=#$&'?%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%B%$g@($&#<%VYCY=?=#?%B\#?=%D%"'B("#$?*X123.
1% \?'*g% >eeh% 'YCg% 'B<VYD;% :($"ZW% V$-% .'B(*#DVB#?W?=#?% 3;$C';\#=?*`#% 3B#(*#%
Przewlekle Chorych, Ministerstwo Zdrowia i Ministerstwo Edukacji Narodowej
"'B(V$&?D#W;% "'B(B=?*BY=(% VA?% =?g*B;*#(A#% Y"'?*YD?=#(% =?% &(\?&% Y"#(C#% =?V% VB#(b\#K%
*XY';\#% =?% *XY'Y[;% "'B(DA(CW(K% "&-% p2=(% $<% D)'ZV% =?$r-% I?% Y=Y% [;b% "'B(B% Lg'?&Y'ZD%
2)D#?&;%'YBV;$&';[gYD?=(%D)'ZV%C?V';%"(V?@Y@#*B=(`%$BCZW%#%"'B(V$zkoli 124.
! egzaminów gimnazjalnych – F789:;<=><=*C*P^*EF<=9><?*POOQ*AHER

2C-%,w% g*B=#ZDK%BV?`<*;*X%D% 'YCg%$BCYA=;\%>eekq>eef% (@B?\#=% @#\=?B`?A=;% l*Ba)b%
Xg\?=#$&;*B=<jK%=#(%\Y@WY%gVB#(A#b%YV"YD#(VB#%=?%Y$&?&=#(%";&?=#(%?'Cg$B?%(@B?\#=?*;`=(@Y%B%
powodu nieznajY\Y)*#%g&DY'ZD%A#&('?*C#*X-%/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%BD'Z*#W%$#a%D%BD#<BCg%B%
&;\%VY%I#=#$&'?%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%Y%"YVà*#(%'YB$&'B;@?`<*(`%V(*;B`#-%/B(*B=#C%"YVC'()A#WK%c(%
g=#(D?c=#(=#(% (@B?\#=g% [;WY[;% D;$Y*(% C'B;DVB<*(% VA?% g*B=#ZD% #% gB=?=(% B?% CY=$(CD(=*à%
[WaVg%=#(%#*X%$?\;*XK%?A(%– VY'Y$W;*X125.
1% YV"YD#(VB#% I#=#$&('% HVgC?*`#% 9?'YVYD(`% "Y#=_Y'\YD?WK% #c% V#?@=YBg`(% $C?Aa%
=#("'?D#VWYDY)*#% D% '(?A#B?*`#% "YV$&?D;% "'Y@'?\YD(`% B% àB;C?% "YA$C#(@Y% D% @#\=?B`?*XK%
ujawnionych w trakcie przeprowadzania egzaminu gimnazjalnego. Uczniowie, którzy nie
gVB#(A#A#% YV"YD#(VB#% =?% ";&?=#(% ='% E>K% BY$&?=<% Y[à*#% #=V;D#Vg?A=<% Y"#(C<% Lg'?&Y'ZD%
2)D#?&;126.
! egzaminów gimnazjalnych – F789:;<=><=*C*a*N?V?*POOQ*AHER

/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% BD'Z*#W% $#a% "Y=YD=#(% VY% I#=#$&'?% HVgC?*`#% 9?'YVYD(`% Y%
wsC?B?=#(% CY=C'(&=;*X% 'YBD#<B?dK% g\YcA#D#?`<*;*X% g*B=#Y\% CA?$K% D% C&Z';*X% =#(% Y\ZD#Y=Y%
Y[;VDg%g&DY'ZDK%gà&;*X%D%Y$&?&=#\%";&?=#g%*Ba)*#%Xg\?=#$&;*B=(`%(@B?\#=g%@#\=?B`?A=(@YK%
VY$&a"%VY%$BCZW%"Y=?V@#\=?B`?A=;*X127.
I#=#$&('% HVgC?*`#% 9?'YVYD(`% "'B(V$&?D#W% #=_Y'macje, zawarte w odpowiedzi na
"#('D$B(%D;$&<"#(=#(%D%"'B(V\#Y&YD(`%$"'?D#(128.
123
MZ-Zp-D-10559-1/JC/08
124
Por.: http://www.premier.gov.pl/s.php?id=3141
125
ZBIA/500/30-1/2008/ESn
126
DKOW-ES-5033-1/08
127
ZBIA/500/30-3/2008/ESn
51
! SKZGUF*(Xe*;HGDC?8*=@C?N<>R*@<N>?CV?B>=@H*– F789:;<=><=*C*PO*DC=AFD?*POOQ*AHER
1% BD#<BCg% D;$&<"#(=#(\% [WaVZD% &(*X=#*B=;*X% D% &'?C*#(% V'gCg% #% V;$&';[g*`#% ?'Cg$B;%
#% \?&('#?WZD% (@B?\#=?*;`=;*XK% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% BD'Z*#W% $#a% VY% I#=#$&'?% HVgC?*`#%
9?'YVYD(`%Y%"YVà*#(%VB#?W?dK%C&Z'(%B?"(D=#<%'B(&(A=(%'(?A#BYD?=#(%"'B(B%6(=&'?A=<%LY\#$à%
H@B?\#=?*;`=<%`(`%B?V?d129.
I#=#$&('%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%"Y#=_Y'\YD?WK%#c%D%&';[#(%"#A=;\%BA(*#W%"rzeprowadzenie
VY'?i=(`% CY=&'YA#% VB#?W?A=Y)*#% 6(=&'?A=(`% LY\#$`#% H@B?\#=?*;`=(`-% .'B(V\#Y&(\% CY=&'YA#% [;W%
nadzór CKE nad procesem przygotowywania, wytwarzania i dystrybucji arkuszy
gimnazjalnych w latach 2006 – 2008130.
! dyskryminacji dzieci romskich – wyst:;<=><=*C*]*8<=A;><?*POOQ*AHER

/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% BD'Z*#W% $#a% VY% I#=#$&'?% HVgC?*`#% 9?'YVYD(`% B% "'Y)[<% Y%
'YB"YB=?=#(% "'Y[A(\g% V;$C';\#=?*`#% VB#(*#% 'Y\$C#*X% D% $BCYW?*X% Y'?B% Y% "YVà*#(% VB#?W?d% D%
*(Ag% A#CD#V?*`#% &(@Y% B`?D#$C?-% 3Y% /B(*B=#C?% VY*#('?WY% D#(A(% $;@=?WZDK% )D#?V*B<*;*X% Y%
#$&=#(=#g% D% "YA$C#(`% $BCYA(% B`?D#$C?% V;$C';\#=?*`#% &(`% @'g";% VB#(*#-% 6(*X;% $(@'(@?*`#% \#?WY%
\-#=-%Y'@?=#BYD?=#(%VA?%=#*X%$"(*`?A=#(%D;VB#(AY=;*X%CA?$-%/B(*B=#C%"YVC'()A#W%'ZD=#(c%['?C%
D$"ZW"'?*;% B% B?&'gV=#Y=;\#% D% $BCYW?*X% ?$;$&(=&?\i romskimi oraz niezgodne z przepisami
D;V?&CYD?=#(%"#(=#aVB;K%"'B(B=?*BY=;*X%=?%"Y\Y*%VA?%&;*X%g*B=#ZD131.
I#=#$&('% HVgC?*`#% 9?'YVYD(`% "Y#=_Y'\YD?WK% #c% &DY'B(=#(% D;VB#(AY=;*X% CA?$% VA?%
g*B=#ZD% 'Y\$C#*X%"'?C&;CYD?=(%[;WY% D%=#(C&Z';*X%'(`Y=?*X%.YA$C#%YV%C#ACgnastu lat w celu
$"'Y$&?=#?% "'B(B% $BCYWa% #*X% $B*B(@ZA=;\% "Y&'B([Y\% (VgC?*;`=;\-% ODY'BY=(% @'g";% \#?W;%
*X?'?C&('%D;'ZD=?D*B;K%"'B;@Y&YDg`<*;%VB#(*#%'Y\$C#(%VY%V?A$B(`%(VgC?*`#-%I#=#$&('%"'B;B=?WK%
c(%'YBD#<B?=#?%&(%=Y$B<%B=?\#Y=?%$(@'(@?*`#%#%"YD#==;%[;b%BA#CD#VYD?=(-%1%BD#<BCg%B%&;\%
D;$&Y$YD?=(%BY$&?WY%"#$\Y%VY%Lg'?&Y'ZD%2)D#?&;%B%B?A(*(=#(\%\Y=#&Y'YD?=#?%"'Y[A(\g%&BD-%
CA?$% 'Y\$C#*X% Y'?B% D"'YD?VB(=#?% D% $BCYW?*XK% D% C&Z';*X% g*B<% $#a% *#% g*B=#YD#(K% B?àb%
D;'ZD=?D*B;*X%#%D$"Y\?@?`<*;*X-%IH9%B?"(D=#WYK%c(%D'?B%B%'($Y'&(\%$"'?D%D(D=a&'B=;*X%
#%?V\#=#$&'?*`#%[aVB#(%=?V?A%"YV(`\YD?b%VB#?W?=#?K%$Wgc<*(%D;'ZD=;D?=#g%$B?=$%(VgC?*;`=;*X%
g*B=#ZD% 'Y\$C#*X% #% B?"Y[#(@?`<*(% _Y'\Y\% #*X% V;$C';\#=?*`#-% .A?=YD?=(% `($&% 'ZD=#(c%
opracowanie wspólnej strategii likwidowania tzw. klas romskich132.
128
DKOW-ES-5033-2/08
129
ZBIA/500/40-1/2008/ESn
130
DKOW-ES-5033-4/08
131
ZBIA/500/42-1/2008/ESn
132
DKOW-ES-5033-4/08
52
! rocznego przygotowania przedszkolnego – F789:;<=><=*C*0P*8<=A;><?*POOQ*AHER
1%BD#<BCg%B%Y[à*#(\%VB#(*#%$B()*#YA(&=#*X%#=V;D#Vg?A=;\K%Y[YD#<BCYD;\%'Y*B=;\%
"'B;@Y&YD?=#(\% "'B(V$BCYA=;\K% =#(B[aV=?% $&?W?% $#a% =YD(A#B?*`?% 'YB"Y'B<VB(=#?% I#=#$&'?%
Edukac`#%D%&(`%$"'?D#(-%1%BD#<BCg%B(%B[A#c?`<*;\%$#a%"Y*B<&C#(\%'YCg%$BCYA=(@Y%#%['?C#(\%
#=_Y'\?*`#%=?%&(\?&%$&?=g%"'?*%A(@#$A?*;`=;*XK%/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%BD'Z*#W%$#a%VY%I#=#$&'?%
HVgC?*`#% 9?'YVYD(`% B% "'Y)[<% Y% "YVà*#(% "#A=;*X% VB#?W?d% #% D;V?=#(% $&Y$YD=;*X%
rozpY'B<VB(d133.
1% YV"YD#(VB#% I#=#$&('% "Y#=_Y'\YD?W% Y% $C#('YD?=#g% "'Y`(C&ZD% Y[g% 'YB"Y'B<VB(d% VY%
/B<VYD(@Y% 6(=&'g\% P(@#$A?*`#% B% D=#Y$C#(\% Y% BDYA=#(=#(% B% Y[YD#<BCg% 'YB"?&'B(=#?% "'B(B%
LY\#$à%.'?D=#*B<134-%/YB"Y'B<VB(=#?%BY$&?W;%Y@WY$BY=(%D%V=#g%,f%D'B()=#?%>eef%'YCu.
! 8=@A=@?DV<* ;HB8E<DJ* GC<=D<* F* 8CEHK?DJ* <AB?>GCE<DJ* – F789:;<=><=* C* W* FAC=M><?* POOQ*

roku
3Y% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% VY&?'W;% #=_Y'\?*`(% Y% B?\#?'B(% D"'YD?VB(=#?% D%
7'A?=V##% "'B("#$ZDK% B(BD?A?`<*;*X% =?% $&Y$YD?=#(% "'?C&;C% $(@'(@?*;`=;*X% D% $&Y$g=Cg% VY%
uczniów emigrantów, w tym polskich dzieci. /B(*B=#C% YV[;W% D% &(`% $"'?D#(% 'YB\YDa% B%
.'(B;V(=&(\% 7'A?=V##K% $C#('YD?W% &?Cc(% D;$&<"#(=#(% VY% #'A?=VBC#(@Y% /B(*B=#C?% .'?D%
Dziecka.
2V"YD#(VB#% gVB#(A#W% I#=#$&('% V$-% 7=&(@'?*`#K% C&Z';% B?"'B(*B;WK% `?CY[;% 'B<V% 7'A?=V##%
g\YcA#D#?W% `?C<CYAD#(C% $(@'(@?*à% VB#(*#% B% gD?@#% =?% =?'YVYDY)b-% 9?&Y\#?$&% $BCYW;K% D%
C&Z';*X%D#(A(%VB#(*#%=#(%\ZD#%VY['B(%"Y%?=@#(A$CgK%BV(*;VYD?W;%$#a%=?%g&DY'B(=#(%CA?$K%
@VB#(%"'B(B%`?C#)%*B?$%\?`<%Y=(%YV'a[=(K%#=&(=$;D=(%B?à*#?%B%&(@Y%àB;C?-%
! segregacji ucznióF*F*;HB8E<DJ*8CEHK?DJ*– F789:;<=><=*C*00*FAC=M><?*POOQ*AHER

/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?K% B?=#("YCY`Y=;% #=_Y'\?*`?\#% \(V#ZDK% D$C?Bg`<*;\#% =?%
#$&=#(=#(%D%"YA$C#*X%$BCYW?*X%B`?D#$C?%$(@'(@?*`#K%BD'Z*#W%$#a%VY%I#=#$&'?%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%
B%"'Y)[<%Y%"YVà*#(%VB#?W?dK g=#(\YcA#D#?`<*;*X%V;'(C&Y'Y\%$BCZW%$&Y$YD?=#(%&?C#*X%"'?C&;C-%
6XYVB#WY%BDW?$B*B?%Y%"YVB#?W%=?%CA?$;%g*B=#ZD%BVYA=;*X%#%$W?[$B;*XK%"Y*XYVB<*;*X%B%'YVB#=%Y%
D;$YC#\% #% =#$C#\% $&?&g$#(% (CY=Y\#*B=;\K% B% Y[DYVg% $BCYW;% #% $"YB?% =#(@YK% $"'?D#?`<*;*X%
CWY"Y&;%D;*XYD?D*B(%#%D;'Zc=#?`<*;*X%$#a%DBY'YD;\%B?*XYD?=#(\135.
133
ZBIA/071/19-4/2008/MP
134
DZSE-TS-523-251/08
135
ZBIA/500/35-1/2008/ESn
53
I#=#$&('% HVgC?*`#% 9?'YVYD(`% "'B;B=?WK% c(% D;$&a"g`<*?% #=*;V(=&?A=#(% D% $BCYW?*X%
$(@'(@?*`?% g*B=#ZD% `($&% =#(VY"g$B*B?A=?-% :?"(D=#W% &(cK% c(% [aVB#(% =?% &Y% BD'?*?W% "'B;% C?cV(`%
YC?B`#% gD?@a% Cg'?&Y'ZDK% D#B;&?&Y'ZD% Y'?B% $?\;*X% V;'(C&Y'ZD% $BCZW-% .'Y[A(\?&;C?% [aVB#(%
"Y'g$B?=?% VYV?&CYDY% D% &'?C*#(% '(?A#B?*`#% B?V?dK% D;=#C?`<*;*X% B% 'B<VYD(@Y% "'Y@'?\g%
pR(B"#(*B=?%#%"'B;`?B=?%$BCYW?r-%.Y=?V&Y%I#=#$&('%Y"#$?W%#==(%VB#?W?=#?K%$Wgc<*(%B?"(D=#(=#g%
dzieciom równych szans edukacyjn;*XK%D%&;\%'B<VYD(%"'Y@'?\;+%p.Y\Y*%"?d$&D?%D%B?C'($#(%
VYc;D#?=#?rm% p3Y_#=?=$YD?=#(% 9?'YVYD(@Y% .'Y@'?\g% !&;"(=V#?A=(@Yrm% p3Y_#=?=$YD?=#(%
B?Cg"g% "YV'a*B=#CZD% VA?% VB#(*#K% 'YB"Y*B;=?`<*;*X% Y[YD#<BCYD(% 'Y*B=(% "'B;@Y&YD?=#(%
"'B(V$BCYA=(K% =?gCa% D% CA?$?*X% 7% – III $BCYW;% "YV$&?DYD(`% Ag[% D% CA?$?*X% 7% – III
Y@ZA=YC$B&?W*<*(`% $BCYW;% \gB;*B=(`% 7% $&Y"=#?% – Wyprawka szkolna”; „Aktywacja jednostek
$?\Y'B<Vg%&(';&Y'#?A=(@Y%#%Y'@?=#B?*`#%"YB?'B<VYD;*Xrj136.
! C?8?G*F7;=K><?><?*MF<?G=D9F*8CEHB>7DJ*– F789:;<=><=*C*0Q*@ARG><?*POOQ roku

,>%@'gV=#?%/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%$"Y&C?W%$#a%B%@'g"<%g*B=#ZD%B%C?&YD#*C#(@Y%B($"YWg%
)'(V=#*X% $BCZW% &(*X=#*B=;*X% – vA<$C#*X% O(*X=#*B=;*X% :?CW?VZD% 9?gCYD;*X-% IWYVB#(c%
BD'Z*#W?%$#a%B%"'Y)[<%Y%"Y"?'*#(%$&?'?d%Y%B\#?=a%"'B;à&(`%'(@gA?*`#%"'?D=(`K%YC'()A?`<*(`%B?$?V;%
D;"(W=#?=#?%)D#?V(*&D%$BCYA=;*X%&?CK%[;%g\#($B*B?=?%[;W?%=?%=#*X%=#(%&;ACY%=?BD?%$BCYW;K%?A(%
&(c%B($"YWg%$BCZW-%/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?K%"Y"#('?`<*%#=#*`?&;Da%\WYVB#(c;K%BD'Z*#W%$#a%D%&(`%
sprawie do Ministra Edukacji Narodowej137.
Minister Edukac`#% 9?'YVYD(`% "Y#=_Y'\YD?WK% #c% CD($&#?% &?% BY$&?=#(% 'YBD?cY=?% "'B;%
B\#?=#(% 'YB"Y'B<VB(=#?% pD% $"'?D#(% B?$?V% D;V?D?=#?% Y'?B% DBY'ZD% )D#?V(*&DK% V;"AY\ZD%
"?d$&DYD;*X%#%#==;*X%V'gCZD%$BCYA=;*XK%$"Y$Y[g%VYCY=;D?=#?%#*X%$"'Y$&YD?d%#%D;V?D?=#?%
Vg"A#C?&ZDK% ?% &?Cc(% B?$ad legalizacji dokumentów przeznaczonych do obrotu prawnego z
B?@'?=#*<%Y'?B%B?$?V%YV"W?&=Y)*#%B?%D;CY=;D?=#(%&;*X%*B;==Y)*#r138.
! konkursów przedmiotowych dla gimnazjalistów – F789:;<=><=*C*0^*@ARG><?*POOQ*AHER

1%BD#<BCg%B(%$C?'@?\#%=?%C'B;DVB<*(%g*B=#ZD%B?pisy regulaminów przeprowadzania
CY=Cg'$ZD% "'B(V\#Y&YD;*X% Y% B?$#a@g% DY`(DZVBC#\K% /B(*B=#C% VYCY=?W% #*X% @'g=&YD=(`%
?=?A#B;-% 1;C?B?W?% Y=?K% c(% '(@gA?\#=;% *X?'?C&(';Bg`<% $#a% VYDYA=Y)*#<% D% B?C'($#(+% YC'()A(=#?%
"'Y@g% "g=C&YD(@YK% g\YcA#D#?`<*(@Y% g*B=#Y\% "'B(*XYVB(nie do kolejnych etapów; ustalenia
A#*B[;% (&?"ZDm% \YcA#DY)*#% "'B(`)*#?% g*B=#ZD% VY% CYA(`=(@Y% (&?"gm% Y@'?=#*B(=#?% VY*(AYD(`%
136
DZSE-0401/15/CZ/2008
137
ZBIA/500/69-1/2008/ESn
138
DKZU-JP-045-20/2008
54
liczby laureatów i finalistów. Taki stan powoduje nierówne traktowanie uczniów na terenie
C'?`g-%1%BD#<BCg%B%&;\K%/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%D;$&<"#W%VY%I#=#$&'?%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%Y%
B?"(D=#(=#(%g*B=#Y\K%[#Y'<*;\%gVB#?W%D%CY=Cg'$?*X%"'B(V\#Y&YD;*X%Y%B?$#a@g%DY`(DZVBC#\%
D?'g=CZDK%@D?'?=&g`<*;*X%#\%'ZD=(%&'?C&YD?=#(%=?%&('(=#(%*?W(@Y%C'?`g139.
I#=#$&('% HVgC?*`#% 9?'YVYD(`% "YVB#(A#W% $"Y$&'B(c(=#?% /zecznika Praw Dziecka i
"Y#=_Y'\YD?WK% c(% VYCY=?% D=#CA#D(`% ?=?A#B;% DD-% '(@gA?\#=ZD% "YV% C<&(\% B@YV=Y)*#% B%
"'B("#$?\#% "'?D?% #% D% \#?'a% "Y&'B([% D;V?% $&Y$YD=(% B?A(*(=#?% *(A(\% g=#C=#a*#?% "YVY[=(`%
$;&g?*`#%D%"'B;$BW;\%'YCg%$BCYA=;\140.
! F?AR>EUF* ;K?9>HMD<* C?* ;HS79* Gziecka w przedszkolu – F789:;<=><=* C* PP* @ARG><?* POOQ*
roku
/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% BD'Z*#W% gD?@a% =?% "YD$B(*X=#(% $&Y$YD?=<% "'?C&;Ca%
Y@'?=#*B?=#?% D% g*XD?W?*X% '?V% @\#=% '(@gA?*`#% D% $"'?D#(% YV"W?&=Y)*#% `(V;=#(% VY%
g$&?=YD#(=#?% Y"W?&;% $&?W(`%– [(B% D$C?B?=#?K% `?C#(% )wiadczenia oferuje przedszkole i bez
g$&?A(=#?% Y"W?&;% B?% C?cV(% B% =#*X-% /B(*B=#C% "YVC'()A#WK% c(% "Y$&?=YD#(=#?% '?V% @\#=%
';@Y';$&;*B=#(%D?'g=Cg`<%\YcA#DY)b%BD'Y&g%*Ba)*#%Y"W?&;%B?%YC'($%=#(Y[(*=Y)*#%VB#(*C?%
D%"'B(V$BCYAg-%.YDYW?W%$#a%"'B;%&;\%=?%D;'YC#%1Y`(DZVBC#(@Y%!<Vg%0V\#=#$&'?*;`=(@Y%
D(%1'Y*W?D#g-%1%BD#<BCg%B%"YD;c$B;\K%/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%BD'Z*#W%$#a%VY%I#=#$&'?%
!"'?D%1(D=a&'B=;*X%#%0V\#=#$&'?*`#%Y%BD#aC$B(=#(%?C&;D=Y)*#%DY`(DYVZD%D%B?C'($#(%
CY=&'YA#%B@YV=Y)*#%B%"'?D(\%g*XD?W%'?V%@\#=%D%$"'?D#(%YV"W?&=Y)*#%B?%"'B(V$BCYA? 141.
1% YV"YD#(VB#% I#=#$&'?% !"'?D% 1(D=a&'B=;*X% #% 0V\#=#$&'?*`#% "'B(V$&?D#Y=Y%
$B*B(@ZWYD<%#=_Y'\?*à%=?%&(\?&%VB#?W?d%1Y`(DYV;%3YA=Y)A<$C#(@Y%D%B?C'($#(%g*X;A?=#?%
=#(B@YV=;*X%B%"'?D(\%g*XD?W%'?V%@\#=K%'(@gAg`<*;*X%B?$?V;%YV"W?&=Y)*#%B?%"'B(Vszkola.
.Y=?V&Y% I#=#$&('% B?"'Y"Y=YD?WK% ?[;% D% "'B(V\#Y&YD(`% $"'?D#(% /B(*B=#C% D;$&<"#W% VY%
I#=#$&'?%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%`?CY%Y'@?=g%DW?)*#D(@Y%VY%$"'?D%Y)D#?&;%#%D;*XYD?=#?142.
! sytuacji dzieci z rodzin migrantów w regionach o charakterze rolniczym –

F789:;<=><= z 31 grudnia 2008 roku
3Y$&'B(@?`<*% "Y&'B([a% B#=&(@'YD?=#?% VB#?W?d% =?% 'B(*B% 'YVB#=% #% VB#(*#K%
VY)D#?V*BY=;*X%=(@?&;D=;\#%$Cg&C?\#%(\#@'?*`#%'YVB#*ZDK%D%@'gV=#g%>eef%'-%/B(*B=#C%
139
ZBIA/500/68-1/2008/ESn
140
DKOW-1/KW-5027-49/08
141
ZBIA/500/62-1/2008/ESn
142
BMP-0748-13241/08/AK
55
.'?D% 3B#(*C?% BD'Z*#W% $#a% VY% I#=#$&'?% HVgC?*`#% 9?'YVYD(`143, Ministra Pracy i Polityki
!"YW(*B=(` 144 oraz Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi145 B% ?"(A(\% Y% "YVà*#(%
#=&('#=$&;&g*`Y=?A=;*X% VB#?W?dK% B?[(B"#(*B?`<*;*X% AY$;% 'YVB#=% – ?% BDW?$B*B?% VB#(*#% –
(\#@'?=&ZD-%1%gB?$?V=#(=#g%"YVC'()A#W%D?@a%D$"ZA=;*X%#=#*`?&;D%"YV(`\YD?=;*X%"'B(B%
!(`\K% /B<V% # LY)*#ZWK% `(V=Y$&C#% ?V\#=#$&'?*;`=(% 'Zc=;*X% $B*B([A#% D'?B% B% Y'@?=#B?*`?\#%
"YB?'B<VYD;\#% Y'?B% CY=#(*B=Y)b% #*X% D$"ZA=(`% '(?A#B?*`#-% 1% D;$&<"#(=#g% VY% I#=#$&'?%
/YA=#*&D?% /B(*B=#C% BD'Z*#W% gD?@a% =?% CY=#(*B=Y)b% "YVà*#?% $B*B(@ZA=#(% #=&(=$;D=;*X%
VB#?W?d%DW?)=#(%=? &('(=?*X%D#(`$C#*XK%@VB#(%$C?A?%\#@'?*`#%`($&%B=?*B<*Y%D#aC$B?%B%gD?@#%
=?% ['?C% \#(`$*% "'?*;% #% =#$C#(% D;=?@'YVB(=#?-% /ZD=#(c% ';B;CY% Y$?\Y&=#(=#?% VB#(*C?% B%
"YDYVg% =#(Y[(*=Y)*#% 'YVB#*ZD% `($&% DZD*B?$% B=?*B=#(% D;c$B(-% .Y=?V&Y% /B(*B=#C%
"YVC'()A#WK% c(% 'YVB#=#(% D#(`$C#(`% &'gV=#(`% `($&% VY&'B(b% VY% Y)'YVC?% "Y\Y*;% $"YW(*B=(`K%
Y'@?=#B?*`#%"YB?'B<VYD;*X%#%#==;*X%#=$&;&g*`#K%C&Z'(%\Y@<%gVB#(A#b%D$"?'*#?-%3A?&(@Y%&(c%
VB#(*#%B%&('(=ZD%'YA=#*B;*X%[YA()=#(`%YV*BgD?`<%=(@?&;D=(%CY=$(CD(=*`(%\#@'?*`#-%

:@W?$B?=(%VY%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%$"'?D;%#=V;D#Vg?A=(K%BD#<B?=(%B%"'?D(\%do nauki,
VY&;*B;W;+
- HA@?><C?DV<*<*\<>?>8HF?><?*8CEUK*<*;B?DUF=Ec*GC<?K?V:D7DJ*F*8789=N<=*HMF<?97
W roku 2008, podobnie jak w latach poprzednich, wiele spraw z tego zakresu
dotycB;WY% A#CD#V?*`#% $BCZW-% .'Y)[;% Y% #=&('D(=*à% /B(*B=#C?% C#('YD?A#% D% &(`% \#('B(%
@WZD=#(% 'YVB#*(% g*B=#ZD% Ag[% "'B(V$&?D#*#(A(% Y'@?=#B?*`#% "YB?'B<VYD;*X-% P#CD#V?*`?%
$BCZWK% BDW?$B*B?% \?W;*X% $BCZW% D#(`$C#*XK% D;DYWg`(% C?cV(@Y% 'YCg% D#(A(% (\Y*`#-% 1%
VB#?W?=#?*X% #=&('Dencyjnych, podejmowanych przez Rzecznika Praw Dziecka, zwracano
B?'B<VY\% `(V=Y$&(C% $?\Y'B<Vg% &(';&Y'#?A=(@Y% gD?@aK% ?[;% D% g*XD?W?*X% #=&(=*;`=;*X% Y%
B?\#?'B(% A#CD#V?*`#% $BCYW;% gDB@AaV=#b% D% $B*B(@ZA=Y)*#+% ,-% B?$?V=Y)b% "'Y`(C&YD?=;*X%
B\#?=m% >-% B@YV=Y)b% VB#?W?dK "YV(`\YD?=;*X% "'B(B% Y'@?=% "'YD?VB<*;K% B% "'B("#$?\#% ?'&-%
Gh% g$&?D;% Y% $;$&(\#(% Y)D#?&;K% D% &;\% Y% CY=#(*B=Y)*#% &('\#=YD(@Y% "YD#?VY\#(=#?% Y%
"A?=YD?=;*X% B\#?=?*X% 'YVB#*ZD% g*B=#ZD% Y'?B% Lg'?&Y'?% 2)D#?&;-% E-% D?'g=C#K% D% `?C#*X%
g*B=#YD#(%[aV<%$#a%g*B;b%"Y%A#CD#V?*`# $BCYW;-
143
ZBIA/470/3-1/2008/IK
144
ZBIA/470/3-2/2008/IK
145
ZBIA/470/3-3/2008/IK
56
9#(C&Z'(% V(*;B`(% Y'@?=ZD% "'YD?VB<*;*X% $BCYW;% [;W;% B?$?V=(% lB=#$B*BY=;% Y[#(C&m%
D;\?@?`<*;% CY$B&YD=;*X% '(\Y=&ZD% #% \YV('=#B?*`#% "'B;% \?W(`% A#*B[#(% g*B=#ZD% #% ['?Cg%
"('$"(C&;D;% B\#?=;% $;&g?*`#% V(\Y@'?_#*B=(`% D% A?&?*X% =?$&a"=;*X, etc.), w niektórych
prz;"?VC?*X% `(V=?C% D#a*(`% ?'@g\(=&ZD% "'B(\?D#?WY% B?% "YBY$&?D#(=#(\% $BCYW;% D%
VY&;*X*B?$YD;*X% D?'g=C?*X% l\=#(`$B?% A#*B([=Y)b% g*B=#ZD% D% YVVB#?W?*X% #% BD#<B?=(% B%
&;\% D#aC$B(% \YcA#DY)*#% B?"(D=#(=#?% [(B"#(*B(d$&D?% g*B=#Y\% D% \?W(`% $BCYA(m% Vgc(%
YVA(@WY)*#%VY%"YCY=;D?=#?%"#($BYK%\#\Y%B?"(D=#Y=(@Y%VY`?BVgm%"Y=#($#Y=(%`gc%=?CW?V;%
AYC?A=(`% $"YW(*B=Y)*#%=?%'(\Y=&;%Y[#(C&ZDm%D$C?B;D?=#(%$BCYW;%`?CY%D?c=(@Y% *(=&'g\%
AYC?A=(`% ?C&;D=Y)*#% $"YW(*B=(`j-% 1)'ZV% ?'@g\(=&ZD% B?% "YBY$&?D#(=#(\% p\?W(`r% $BCYW;%
D% V?=(`% \#(`$*YDY)*#% "Y`?D#?W?% $#a% 'ZD=#(c% *Xab% "'B(à*#?% #% "'YD?VB(=#?% $BCYW;% "'B(B%
stowarzyszenie rodziców.
Rzecznik wysta"YD?W% VY% DW?VB% $?\Y'B<dowych o uwzgladnienie racji lokalnej
$"YW(*B=Y)*#-% 1% D#(Ag% "'B;"?VC?*X% DW?VB(% $?\Y'B<dowe odst<"#W;% YV% A#CD#V?*`#%
placówki, podkre)laj<c j(V=?CK% #c% $<% &Y% 'YBD#<B?=#?% &;\*B?$YD(K% [YD#(\% "'Y@=YB;%
demograficzne wskazuj<% =?% V?A$B;% $"?V(C% A#*B[;% VB#(*#% D% V?=(`% \#(`$*YDY)*#-%
!Cg&(*B=Y)b%VB#?W?d%#=&('D(=*;`=;*X%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%D%&;\%Y[$B?'B(%Y['?Bg`<%
"'B;CW?VYD(% Y"#$;% $"'?D% "YV(`\YD?=;*X% =?% "'Y)[a% "'B(V$&?D#*#(A#% AYC?A=;*X%
$"YW(*B=Y)*#K%'YVB#*ZD%Y'?B%$?\;*X%g*B=#ZD+%
1%=?@WY)=#Y=(`%"'B(B%\(V#?%$"'?D#(%A#CD#V?*`#%$BCZW%D%RY@?*B(D#(%L?A=#Cg%l@\-%
IY'<@j% VY$BWY% VY% =?'g$B(=#?% D?'g=CZDK% Y% C&Z';*X% \YD?% D% ?'&-% Gh% g$&?D;% Y% $;$&(\#(%
Y)D#?&;% l$"'?D?%"YVà&?%=?%"'Y)[a%'YVB#*ZDj-% .Y% #=&('D(=*`#%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?% #%
B[?V?=#g% $"'?D;K% 1Y`(DYV?% 1?'\#d$CY-I?Bg'$C#% D% V=#g% ,G% D'B()=#?% >eef% '-% g*X;A#W%
g*XD?W;% /?V;% I#(`$C#(`% D% IY'<@gK% VY&;*B<*(% A#CD#V?*`#% Y[g% $BCZWK% VY"?&'g`<*% $#a%
istotnego naruszenia prawa (or@?=% "'YD?VB<*;% =#(% D;D#<B?W% $#a% D% $"Y$Z[% =?A(c;&;% B%
Y[YD#<BCg% "Y#=_Y'\YD?=#?% B% $B()*#Y\#($#a*B=;\% D;"'B(VB(=#(\% 'YVB#*ZD% g*B=#ZD% Y%
B?\#?'B(%A#CD#V?*`#%$BCZWj 146.
9?% $Cg&(C% #=&('D(=*`#% /B(*B=#C?% B% B?\#?'g% A#CD#V?*`#% $BCYW;% D;*Y_?W;% $#a% &(c%
DW?VB(% $?\Y'B<VYD(% Pg[A#=?K% C&Z';*X% B?\#?'(\% [;WY% g$;&gYD?=#(% D% `(V=;\% B%
[gV;=CZD%$BCYW;%6(=&'g\%7=&('D(=*`#%L';B;$YD(`%l$"'?D?%"YVà&?%B%DW?$=(`%#=#*`?&;D;%
=?%"YV$&?D#(%VY=#($#(d%\(V#?A=;*Xj 147.
Podobnie, po interwencji Rzecznika Praw Dziecka, zrezygnowano z planów
likwidacj#K%=?%VD?%V=#%"'B(V%'YB"Y*Ba*#(\%'YCg%$BCYA=(@YK%$BCYW;%B%he-letnimi tradycjami
146
ZII/430/162/2008/TKA
147
ZII/430/181/2008/TKA
57
D% \#(`$*YDY)*#% LYD?A?K% DY`-% Ag[(A$C#(% l$"'?D?% "YVà&?% B% DW?$=(`% #=#*`?&;D;% =?%
"YV$&?D#(%VY=#($#(d%\(V#?A=;*Xj 148K%*B;%g&DY'B(=#?%VYV?&CYD(@Y%YVVB#?Wg%D%n#\=?B`g\%
Nr 20 w Katowica*X%l$"'?D?%"YVà&?%=?%"'Y)[a%'YVB#*ZDj149.
.YB;&;D=#(K% =?% $Cg&(C% #=&('D(=*`#% "YVà&(`% "'B(B% /B(*B=#C?K% B?CYd*B;W?% $#a%
'ZD=#(c% $"'?D?% B?\#?'g% A#CD#V?*`#% #=&('=?&g% :($"YWg% !BCZW% 9'% ,e% D% OY'g=#g-% .'Y)[a% Y%
"Y\Y*% $C#('YD?WY% f>% D;*XYD?=CZD% #=&('=?&g 150. Podobnie, zrezygnowano w efekcie
VB#?W?d% /B(*B=#C?% B% A#CD#V?*`#% O(*X=#Cg\% RgVYDAanego w Tomaszowie Mazowieckim
($"'?Da%B@WY$#W%!?\Y'B<V%M*B=#YD$C#) 151.
3Y%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%=?"W;D?W;%'ZD=#(c%"'Y)[;%Y%#=&('D(=*à%D%$;&g?*`?*X%
&DY'B(=#?% B[;&% A#*B([=;*X% YVVB#?WZD% *B;% $(@'(@YD?=#?% g*B=#ZD% D% $"Y$Z[K% C&Z';% \Z@W%
D$C?B;D?b%=?%=?'g$B?=#(%#*X%@YV=Y)*#%Y$Y[#$&(`-%/YVB#*(%#=_Y'\YD?A#K%c(%D%#*X%YV[#Y'B(%
&?C#(% "YVB#?W;% CA?$% Y"?'&(% $<% Y% C';&('#g\% $&?&g$g% \?&('#?A=(@Y% Ag[% \#(`$*?% B?&'gV=#(=#?-%
Po interwencji Rzecznika Praw Dziecka VY*XYVB#WY% VY% 'YBD#<B?dK% $?&;$_?C*`Y=g`<*;*X%
uczniów i rodziców 152.
.'B(V% 'YB"Y*Ba*#(\% 'YCg% $BCYA=(@Y% D"W;D?W;% "'Y)[;% Y% #=&('D(=*à% D% BD#<BCg% B%
['?C#(\% \#(`$*% VA?% VB#(*#% D% YVVB#?W?*X% "'B(V$BCYA=;*X% l=?`D#a*(`% B% \-% $&YW(*B=(@Y%
1?'$B?D;j-% /YVB#*(% [;A#% 'ZD=#(c "'B(*#D=#% Y'@?=#BYD?=#g% YVVB#?WZD% "'B(V$BCYA=;*X%
VA?%$B()*#YA?&CZD%D%$BCYW?*X%"YV$&?DYD;*X-%Czasem oC?B;D?WY%$#a%`(V=?CK%c(%VB#(*#Y\%
$B()*#YA(&=#\% $&DY'BY=Y% A("$B(% D?'g=C#% Y"#(C#% #% D;*XYD?=#?% D% $BCYA(K% =#c% \#?W;%
dotychczas w przedszkolu. Rodzice dzieci w D#(Cg% "'B(V$BCYA=;\% BD'?*?A#% $#a% VY%
/B(*B=#C?% 'ZD=#(c% D&(V;K% @V;% ['?CYD?WY% #\% )'YVCZD% =?% g#$B*B(=#(% Y"W?&;% B?% "Y[;&%
VB#(*C?%D%"'B(V$BCYAg-%O?C#(%$"'?D;%[;W;%C#('YD?=(%VY%'YB"YB=?=#?%#%gVB#(A(=#?%"omocy
"'B(B%DW?)*#D(%\#(`$*YDY%2)'YVC#%.Y\Y*;%!"YW(*B=(`-%1%V?A$B;\%*#<@gK%"YVY[=#(%`?C%
D% A?&?*X% "Y"'B(V=#*XK% CY=&'YD('$`(% #% A#*B=(% D<&"A#DY)*#% [gVB#W;% Y"W?&;% B?% "Y[;&% D%
"'B(V$BCYAg% VB#(*#K% C&Z'(% "Y*XYVB#W;% B% #==(`% @\#=;K% ?% [;W;% g\#($B*B?=(% D% V?=;\%
"'B(V$BCYAg% B(% DB@AaVg% =?% \#(`$*(% "'?*;% 'YVB#*ZD% ?A[Y% =?% ['?C% "'B(Vszkola na terenie
@\#=;K% B% C&Z'(`% "Y*XYVB#W;-% MVB#(A(=#(% "Y'?V;% "'?D=(`% Ag[% #=&('D(=*`?% "'?*YD=#CZD%
R#g'?% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% D% &(@Y% 'YVB?`g% $"'?D?*X% $"'B;`?W;% =?% Y@ZW% #*X%
'YBD#<B?=#g% D% $"Y$Z[% $?&;$_?C*`Y=g`<*;% 'YVB#*ZD% VB#(*#-% Q(V=;\% B(% $"Y$Y[ZD% &?C#(`
148
ZII/430/171/2008/TKA
149
ZII ZII/430/196/2008/TKA
150
ZII/430/196/2008/TKA
151
ZII/430/74/2008/TKA
152
ZII/430/158/2008/TKA, ZII/430/172/2008/TKA, ZII/430/169/2008/TKA
58
#=&('D(=*`#%[;WY%VY"'YD?VB(=#(%VY%B?D?'*#?%"'B(B%"Y$B*B(@ZA=(%@\#=;%"Y'YBg\#(=#?%D%
sprawie dofinansowania pobytu dziecka w przypadku braku przedszkola na ich terenie.
7==;%"'Y[A(\K%B@W?$B?=;%"'B(B%'YVB#*ZD%VB#(*#%D%D#(Cg%"'B(V$BCYA=;\K%&Y%[gVB<*(%
kontrowe'$`(% g*XD?W;% '?V% @\#=% D% $"'?D#(% g$&?A?=#?% Y"W?&;% $&?W(`% B?% "Y[;&% VB#(*C?% D%
"'B(V$BCYAg-% /B(*B=#C% $C#('YD?W% D% BD#<BCg% B% &;\% D;$&<"#(=#(% VY% I#=#$&'?% !"'?D%
1(D=a&'B=;*X%#%0V\#=#$&'?*`#%l$"'?D?%D%&YCgj-%LY=&'YD('$`(%#%Y[g'B(=#(%[gVB#W;%&?Cc(%
'YBD#<B?=#?K% $&Y$YD?=(% "'B(B% =#(C&Z'(% Y'@?=;K% "'YD?VB<*(% "'B(V$BCYA?% D% *(Ag%
)*#<@=#a*#?% Y"W?&% YV% 'YVB#*ZDK% C&Z'B;% =#(% \Y@<% YV(['?b% $DY`(@Y% VB#(*C?% B% "'B(V$BCYA?%
[(B"Y)'(V=#Y% "Y% B?CYd*B(=#g% B?àb-% .Y\;$W% BV;$*;"A#=YD?=#?% D% &?C#% $"Y$Z[%
$"Zi=#?A$C#*X%'YVB#*ZD%`($&%=#(%&;ACY%CY=&'YD('$;`=;K%?A(%&(c%&'gV=;%VY%B'(?A#BYD?=#?-%9#(%
*XYVB#%&g%&;ACY%Y%pD;*(=ar%@YVB#=%"'?*;%=?g*B;*#(A?K%"YBY$&?`<*(@Y%B%"YDYVg%$"Zi=#(d%
'YVB#*ZD%VWgc(`%D%"'?*;-%.Y&'B([=(%[;WY[;%'ZD=#(c%g$&?A(=#(%_Y'\gW;%)*#<@?A=Y)*#%Y"W?&%
YV% $"Zi=#?A$C#*X% 'YVB#*ZD-% 9?`[?'VB#(`% $(=$YD=;\% 'YBD#<B?=#(\% [;WY[;% D;VWgc(=#(%
*B?$g% "'?*;% =#(C&Z';*X% "'B(V$BCYA#-% O?C#(% D$C?BZDC#% #% "Y'?V;% [;W;% "'B(B% /B(*B=#C?%
C#('YD?=(%VY%$?\Y'B<VZDK%D%C&Z';*X%"'B(V$&?D#Y=;%"'Y[A(\%D;$&<"#W-
- GAH@<*RDC><UF*GH*8CEHK7
.'Y[A(\;% BD#<B?=(% B% Y'@?=#BYD?=;\% "'B(B% @\#=;% VYDYc(=#(\% VB#(*#% VY% $BCZW%
"Y`?D#?`<% $#a% D% C#('YD?=(`% VY% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% CY'($"Y=V(=*`#% C?cV(@Y% 'YCg-%
Wiakszo)b% spraw dotyczy )rodowisk wiejskich. Niektórzy rodzice kwestionowali
Y[YD#<B(C%B@W?$B?=#?%$#a%VB#(*#%D(%D$C?B?=;\%\#(`$*gK%"'Z[g`<*%D;C?B;D?bK%c(%Y"#$?=<%
D%"'B("#$?*X%g$&?D;%Y%$;$&(\#(%Y)D#?&;%pV'Y@a%VY%$BCYW;r%"YD#==Y%$#a%\#('B;b%YV%"'Y@g%
VY\g% VY% V'BD#% D(`)*#YD;*X% VY% $BCYW;-% 9#(C&Z';*X% $"'?D% &(@Y% &;"g% =#(% gV?D?WY% $#a%
'YBD#<B?b%"YB;&;D=#(-% 1;V?`(%$#aK% #c%D%&(`%CD($&##%D$C?B?=(%[;WY[;%g$B*B(@ZWYD#(=#(K%
VYCW?V=(% BV(_#=#YD?=#(K% *Y% =?A(c;% 'YBg\#(b% "'B(B% pV'Y@a% VB#(*C?% VY% $BCYW;rK% @V;c%
"'Y[A(\;% [aV<% =?'?$&?W;% =#(% &;ACY% D% \#(`$*YDY)*#?*X% D#(`$C#*XK% @VB#(% VY\Y$&D?%
g$;&gYD?=(% $<% *B?$?\#% D% &BD-% CYAY=#?*XK% B=?*B=#(% YVV?AY=;*X% YV% V'Y@#% @WZD=(j, ale
&?Cc(% D% YCYA#*?*X% "YV\#(`$C#*XK% @VB#(% *Y'?B% *Ba)*#(`% Y$#(VA?`<% $#a% 'YVB#=;% B% \?W;\#%
VB#(b\#%D%VY\?*X%'ZD=#(c%B=?*B=#(%YVV?AY=;*X%YV%V'Y@#%@WZD=(`-%
!C?'@#% =?% ['?C% YV"YD#(V=#(`% Y"#(C#% "YV*B?$% VYDYBg% VB#(*#% VY% $BCZW% B@W?$B?A#%
@WZD=#(K% "YVY[=#(% `?C% D% "Y"'B(V=#*X% A?&?*XK% 'YVB#*(% VB#(*#% =#("(W=Y$"'?D=;*X-% 6Basto
byli oni z tego powodu zmuszeni sami dowozib% dzieci do placówek o)wiatowych,
ponosz<*% "'B;% &;\% D;V?&C#% B=?*B=#(% D;c$B(% YV% CDY&K% '(_g=VYD?=;*X% "'B(B% DW?VB(%
samorz<dowe.
59
/YVB#*(%$C?'c;A#%$#a%=#(%&;ACY%=?%B=?*B=<%*Ba$&Y%YVA(@WY)b%YV%VY\g%VY%"'B;$&?=CZD%
?g&Y[g$YD;*XK% ?A(% &(c% ['?C% [(B"#(*B(d$&D?% D% #*X% YCYA#*?*X-% 1;$&<"#(=#?% /B(*B=#C?%
C#('YD?=(% VY% DW?VB% $?\Y'B<VYD;*X% VY&;*B;W;% "'B(V(% D$B;$&C#\% CY=#(*B=Y)*#%
B?"(D=#(=#?%VB#(*#Y\%[(B"#(*B(d$&D?%D%V'YVB(%VY%#%B(%$BCYW;-
- funkcjonowania systemu nauczania i wychowania

W roku 2008 rodzice uczniów 'Zc=;*X% &;"ZD% $BCZW% =?`*Ba)*#(`% "'Y$#A#% /B(*B=#C?%
.'?D% 3B#(*C?% Y% #=&('D(=*à% D% BD#<BCg% B% B?$&'B(c(=#?\#% DY[(*% $"Y$Y[g% Y*(=#?=#?K%
klasyfikowania i promowania uczniów oraB% B?"(D=#(=#?% #\% [(B"#(*B(d$&D?% – zarówno
"YV*B?$%B?àb%D%$BCYA(K%`?C%#%"YV*B?$%#\"'(BK%Y'@?=#BYD?=;*X%"YB?%=#<-
1% "'B;"?VCg% B?$&'B(c(dK% VY&;*B<*;*X% $"Y$Y[g% Y*(=#?=#?% g*B=#ZDK% =?`*Ba)*#(`%
YC?B;D?WY% $#a% – "Y% D;`?)=#(=#g% $"'?D;% "'B(B% /B(*B=#C?% – c(% =#(% D$B;$&C#(% $BCYW;%
D;D#<Bg`<%$#a%B%Y[YD#<BCg%B?"YB=?=#?%=?%"Y*B<&Cg%'YCg%$BCYA=(@Y%g*B=#ZD%#%'YVB#*ZD%B%
D?'g=C?\#% Y*(=#?=#?K% B?D?'&;\#% D% 1(D=<&'B$BCYA=;\% !;$&(\#(% 2*(=#?=#?-%
1#(AYC'Y&=#(% =#(% VY&'B;\?=Y% &(c% Y[YD#<BCg% "YD#?VY\#(=#?% 'YVB#*ZD% D% YV"YD#(V=#\%
terminie o B?@'Yc(=#g%g*B=#?%Y*(=<%=#(VY$&?&(*B=<-%:V?'B?W;%$#a%"'B;"?VC#K%c(%Y%Y*(=#(%B%
B?*XYD?=#?% g*B=#?% V(*;VYD?W% V;'(C&Y'K% ?% =#(% D;*XYD?D*?-% .YD$B(*X=<% "'?C&;C<% `($&%
D;$&?D#?=#(% Y*(=;% =#(VY$&?&(*B=(`% "'B(B% =?g*B;*#(A#% 'Zc=;*X% "'B(V\#Y&ZD% B?% =?@?==(%
zachowania ucznia, co jest niezgodne z przepisami. Nauczyciel ma prawo i powinien
"Y#=_Y'\YD?b%Y%=?@?==;\%B?*XYD?=#g%g*B=#?%D;*XYD?D*a%CA?$;%#%"(V?@Y@?%$BCYA=(@YK%
?A(%=#(%\Yc(%\g%B?%=#(%D;$&?D#b%Y*(=;%B%"'B(V\#Y&gK%C&Z'(@Y%=?g*B?-
M*B=#YD#(% #% 'YVB#*(% B@W?$B?A#% "'B;"?VCi niesprawiedliwego traktowania, np.
Y*(=#?=#?% D;W<*B=#(% B?% "'?*(% "#$(\=(% g*B(==#*;K% C&Z'?% "'B;% &;\% nigdy nie jest
YV";&;D?=?K% *Y% B?"(D=#?% `(`% [?'VBY% D;$YC#(% D;=#C#% =?g*B?=#?% lD(VWg@% #=_Y'\?*`#%
$C#('YD?=(`% VY% /B(*B=#C?K% \?&C?% g*B(==#*;% `($&% B?"'B;`?i=#Y=?% B% D;*XYD?D*<% CA?$;% #%
C#ACY\?% #==;\#% =?g*B;*#(A?\#j-% 1)'ZV% g*B=#ZD% @#\=?B`g\% [gVB#% &Y% "YD?c=(%
CY=&'YD('$`(% #% "Y*Bg*#(% =#($"'?D#(VA#DY)*#% ?% &?Cc(% $&?`(% $#a% "'B;*B;=<% =?'?$&?`<*(@Y%
['?Cg% B?g_?=#?% VY% Y$Z[% VY'Y$W;*XK% B?*XD#?=(`% Y*(=;% Y[YD#<Bg`<*;*X% B?$?VK% =Y'\% i
D?'&Y)*#K% *Y% `(V=Y*B()=#(% "'YD?VB#% D% D#(Ag% "'B;"?VC?*X% VY% B\#?=;% "Y$&?D% g*B=#ZD% #%
D;$&a"YD?=#?%B?*XYD?d%"'Y[A(\YD;*X-
:@WY$BY=Y% 'ZD=#(c% "'B;"?V(C% C?'=(@Y% "'B(=#($#(=#?% g*B=#?% A#*(g\% VY% CA?$;% Y%
#==;\%"'Y_#Ag%#%D;V?=#?%)D#?V(*&D?%"'Y\Y*;`=(@Y%B%Y*(=<%B%"'B(V\#Y&ZDK%C&Z';*X%g*B;W%
$#a%Y=%&;ACY%"'B(B%VD?%&;@YV=#(%Y'?B%D$C?B?=#?%VY%Y[à*#?%g*B=#?%"Y\Y*<%&('?"(g&;*B=<%
60
[(B% D;\?@?=(`% B@YV;% 'YVB#*ZD% l$"'?D?% =?V?A% `($&% D;`?)=#?=?% "'B(B% /B(*B=#C?% .'?D%
Dziecka) 153.
:V?'B;W;% $#a% 'ZD=#(c% "'B;"?VC#% "'Z)[% Y% #=&('D(=*à% /B(*znika w sprawach, w
C&Z';*X% &'gV=Y% [;WY% B=?A(ib% "Y&D#('VB(=#(% =?'g$B(=#?% VY['?% g*B=#?-% 1% `(V=;\% B% =#*X%
g*B(d% =#(% B'(?A#BYD?W% B?V?dK% g$&?AY=;*X% "'B(B% =?g*B;*#(A?% D% BD#<BCg% B% B?@'Yc(=#(\%
Y*(=<% =#(VY$&?&(*B=<K% =#(% BV?W% (@B?\#=g% "Y"'?DCYD(@Y% #% =#(% Y&'B;\?W% "'Ymocji do
=?$&a"=(`%CA?$;-%Q(@Y%\?&C?%VY\?@?W?%$#a%YV%/B(*B=#C?%gC?'?=#?%=?g*B;*#(A#%\#\YK%#c%`(`%
$;=% "'B;B=?WK% c(% =#(% "'B;@Y&YD?W% $#a% VY% (@B?\#=g% "Y"'?DCYD(@Y% D% $"Y$Z[%
D;$&?'*B?`<*;-% !"'?D?% [;W?% 'YB"?&';D?=?% "'B(B% D#(A(% \#($#a*;% #% B@W?$B?=?% "'B(B% \?&Ca%
do D#(Ag%#=$&;&g*`#%lLg'?&Y'#g\%2)D#?&;K%I#=#$&('$&D?%HVgC?*`#%9?'YVYD(`K%!(`\g%/.j-%
I?&C?%g*B=#?%=#(%\Y@W?%B'YBg\#(bK%c(%/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%=#(%\Yc(%c<V?b%YV%#==;*X%
#=$&;&g*`#% W?\?=#?% "'?D?% B% "YDYVg% $g[#(C&;D=(`% Y*(=;% BV?'B(dK% niepotwierdzonej
wynikami doCY=?=;*X%g$&?A(d 154.
!"Y'?V;*B=#(% BV?'B?W;% $#a% "'Y)[;% Y% #=&('D(=*à% D% $"'?D?*XK% VY&;*B<*;*X%
Y[YD#<BCg% =Y$B(=#?% `(V=YA#&(@Y% $&'Y`g% D% $BCYW?*XK% B?C?Bg% gc;D?=#?% &(A(_Y=ZD%
CY\Z'CYD;*X%*B;%D"'YD?VB(=#?%VY%$BCZW%\Y=#&Y'#=@g%D#B;`=(@Y-%R;W;%&(c%#=&('D(=*`(K%
BD#<B?=(% B% =#(VY$&?&(*B=;\% B?"(D=#(=#(\% [(B"#(*B(d$&D?% g*B=#Y\% – wypadków nie
VYCg\(=&YD?=YK%?%CY=$(CD(=*`(%BV'YDY&=(%g*B=#ZD%"YBD?A?W;%=?%VY\?@?=#(%$#a%"'B(B%
nich odszkodowania 155.
/B(*B=#C?%"'Y$BY=Y%&?Cc(%Y%#=&('D(=*à%D%$;&g?*`#%YV\YD;%"'B;B=?=#?%$&;"(=V#g\%
soc`?A=(@Y-% 1% `(V=;\% B% "'B;"?VCZD% "'B;*B;=<% YV\YD;% [;WY% BWYc(=#(% D=#Y$Cg% "Y%
D$C?B?=;\% D% "'B("#$?*X% g$&?D;% Y% $;$&(\#(% Y)D#?&;% &('\#=#(% l,G% D'B()=#?j-% 1% &;\%
`(V=?C% "'B;"?VCg% $BCYW?% =#(% DB#aW?% "YV% gD?@a% $B*B(@ZA=;*X% YCYA#*B=Y)*#% – uczennica
'YB"Y*BaW?%$&?'?=#?%Y $&;"(=V#g\%D%"?iVB#('=#CgK%D&(V;%[YD#(\%@D?W&YD=#(%"Y@Y'$B;W?%
$#a%$;&g?*`?%\?&('#?A=?%'YVB#=;%B%"YDYVg%)\#('*#%Y`*?-%/B(*B=#C%"YV`<W%#=&('D(=*à i nie
&;ACY% D;C?B?W% ['?C% 'YB"YB=?=#?% $;&g?*`#% g*B=#?% "'B(B% $BCYWaK% ?A(% &(c% D$C?B?W% YC'()AY=(%
"'B("#$?\#% 'YBD#<B?=#(K% "YBD?A?`<*(% =?% "'B;B=?=#(% $&;"(=V#g\% =?D(&% "Y% g"W;D#(%
wskazanego terminu 156.
1$B;$&C#(% &(@Y% &;"g% =#("'?D#VWYDY)*#% [;W;% D;`?)=#?=(% "'B(B% /B(*B=#C?% .'?D%
3B#(*C?% D% "Y'YBg\#(=#g% B% DW?)*#D;\#% Lg'?&Y'?\#% 2)D#?&;% Ag[% D% =#(C&Z';*X%
przypadkach z dyrektorami sBCZW-% 0=?A#B?% $"'?D% #=V;D#Vg?A=;*X% "YBD?A?% =?%
153
ZII/430/223/2008/TKA
154
ZII/430/13/2008/TKA
155
ZII/433/2/2008/TKA, ZII/410/127/2008/TKA
61
$&D#('VB(=#(K%#c%D%D#(Ag%D;"?VC?*X%'YVB#*(%#%g*B=#YD#(%=#(%$<%)D#?VY\#%B?"#$ZD%$&?&g&g%
V?=(`% $BCYW;-% /YVB#*(% =#(% \?`<% D"W;Dg% =?% B?D?'&(% D% $&?&g*#(% '(@gA?*`(K% VY&;*B<*(%
Y'@?=#B?*`#% B?àb% V;V?C&;*B=;*XK% Y"#(C#K% D;*XYD?=#?% Y'?B% VB#?W?d% "'Y_#A?C&;*B=Y-
D;*XYD?D*B;*X% \#\Y% #$&=#(`<*(@Y% YV% 'YCg% >ee>% BY[YD#<B?=#?% $BCZWK% ?[;% VY%
opracowywania i realizacji programu wychowawczego oraz programu profilaktyki
"'Y[A(\ZD% VB#(*#% #% \WYVB#(c;% [;A#% DW<*B?=#% D$B;$*;% *BWY=CYD#(% $"YW(*B=Y)*#% $BCYA=(`%
(nauczyciele, uczniowie i rodzice).
0=?A#B?%"YV(`\YD?=;*X%$"'?D%B%B?C'($g%"'?D?%VB#(*C?%VY%=?gC#%"'YD?VB#%'ZD=#(c%
VY% CY=CAgB`#K% c(% gVB#?W% 'YVB#*ZD% D% c;*#g% $BCYW;% [;D?% B=#CY\;-% 9#(% B\#(=#W;% &(@Y%
'(@gA?*`(%"'?D=(K%C&Z'(%g\YcA#D#?`<%$B('$B(%=#c VY&;*X*B?$%D$"ZWg*B($&=#*&DY%'YVB#*ZD%
D% C$B&?W*(=#g% #*X% VB#(*#% lVY&;*B<*(% \-#=-% Y[A#@?&Y';`=(@Y% "YDYW;D?=#?% D% $BCYW?*X% #%
#==;*X% "A?*ZDC?*X% Y)D#?&YD;*X% '?V% 'YVB#*ZDK% [aV<*;*X% '("'(B(=&?*`<% Y@ZWg% 'YVB#*ZD%
g*B=#ZD%#%YC'()A(=#?%B?C'($g%#*X%CY\"(&(=*`#j-%9?`[?'VB#(`%=#("YCY`<*(%$<%VY=#($#(=#?%Y%
BW;\% &'?C&YD?=#g% g*B=#ZD% "'B(B% V;'(C&Y'ZDK% \?`<*;*X% "Y"?'*#(% B(% $&'Y=;% Y'@?=ZD%
"'YD?VB<*;*X% $BCYW;-% :?'Bg&;% &(=V(=*;`=Y)*#% $&?D#?=Y% 'ZD=#(c% D#B;&?&Y'Y\-% 1% &?C#*X%
wypadkach /B(*B=#C% BD'?*?W% $#a% VY% Cg'?&Y'ZD% Y)D#?&;% Y% D(';_#C?*à% D;=#CZD%
"Y$&a"YD?=#?%D;`?)=#?`<*(@Y 157.
- uczniów ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi

1%'YCg%>eef%=?`D#aC$B?%A#*B[?%$"'?D%VY&;*B;W?%A(C*(D?c(=#?%"'B(B%$BCYW;%Y"#=##%
poradni psychologiczno-"(V?@Y@#*B=;*X% Y% "Y&'B([#(% VY$&Y$YD?=#?% D;\?@?d%
edukacyjnycX%VY%"Y&'B([%#%\YcA#DY)*#%g*B=#ZD%B(%$"(*;_#*B=;\#%&'gV=Y)*#?\#%D%=?g*(-%
Rodzice skarc;li sia% na: brak opracowywania przez nauczycieli indywidualnych
"'Y@'?\ZD% VA?% g*B=#ZD% Y% Y[=#cY=;*X% \YcA#DY)ciach edukacyjnych, niedostosowanie
kryteriów oceniania do specyficznych potrzeb uczniów; nieudzielanie pomocy uczniom ze
specyficznymi potrzebami edukacyjnymi, A(C*(D?c(=#(%Ag[%=#(B=?`Y\Y)b%B?A(*(d%"Y'?V=#%
psychologiczno-"(V?@Y@#*B=(`%"'B(B%=#(C&Z';*X%=?g*B;*#(A#-%1(%D$B;$&C#*X%B@WY$BY=;*X%
sprawach Rzecznik nawi<zywaW% kontakt z odpowiedzialnymi placówkami o)wiatowymi,
DW?VB?\#% $?\Y'B<dowymi, kuratoriami o)D#?&;-% 1% D#aC$BY)*#% "'B;"?VCZD%
"YV(`\YD?=(% #=&('D(=*`(% "'B;=Y$#W;% "YB;&;D=(% (_(C&;-% 1% `(V=;\% "'B;"?VCgK% \#\Y%
D;`?)=#(=#?% $"'?D;% #% BY'@?=#BYD?=#?% VA?% g*B(==#*;% YV"YD#edniej pomocy po
156
ZII/430/224/2008/TKA
157
ZII/430/112/2008/TKA, ZII/430/152/2008/TKA, ZII/440/183/2008/TKA, ZII/440/357/2008/TKA
62
VY$&?'*B(=#g%"'B(B%'YVB#*ZD%?C&g?A=(`%Y"#=##K%'YVB#*(%BV(*;VYD?A#%$#a%$C#('YD?b%$"'?Da%
do prokuratury158.
.'Y[A(\(\K% C&Z'(@Y% $C?A?% DB'?$&?% C?cV(@Y% 'YCg% `($&% ['?C% g\#(à&=Y)*#% gVB#(A(=#?%
"'Y_($`Y=?A=(`% "Y\Y*;% g*B=#Y\% B% =?V"Y[gVA#DY)*#<% "$;*XY'g*XYD<% "'B(B% =?g*B;*#(A#%
$BCZW% Y@ZA=YVY$&a"=;*X-% 3B#(*#K% g% C&Z';*X% $&D#('VBY=Y% B?[g'B(=#?% &;"g% 0383% Ag[%
B($"ZW% 0$"('@('?% $<% D% D#(Ag% $BCYW?*X% "Y$&'B(@?=(% `?CY% BV(\Y'?A#BYD?=(-% :V?'B;W;% $#a%
"'B;"?VC#%C#('YD?=#?%"'B(B%$BCYW;%D=#Y$CZD%VY%$<VZD%'YVB#==;*X%Y%gmieszczenie dzieci
z zaburzeniami zachowania na tle tych jednostek chorobowych do placówek o charakterze
'($Y*`?A#B?*;`=;\-% 1% D#(Ag% $BCYW?*X% 'YVB#*(% BV'YD;*X% VB#(*#% $&Y$g`<% =?*#$C#% =?%
V;'(C&Y'ZDK% ?[;% =?V"Y[gVA#D(@Y% "$;*XY'g*XYDY% g*B=#?% g$g=<b% B(% $BCYW;-% 9?`*Ba)*#(`%
$&Y$YD?=(%'YBD#<B?=#(%&Y%Y'@?=#BYD?=#(%VA?%&;*X%g*B=#ZD%=?g*B?=#?%#=V;D#Vg?A=(@YK%*Y%
=#(% D;V?`(% $#a% 'YBD#<B?=#(\% =?`DW?)*#D$B;\-% 3B#(*CY% \?`<*(% &'gV=Y)*#% B%
"'B;$&Y$YD?=#(\% $#a% VY% Y[YD#<Bg`<*;*X% =Y'\% "Y$&a"YD?=#?% D% )'YVYD#$Cg% $"YW(*B=;\%
pozbawiane `($&%[YD#(\%\YcA#DY)*#%D(';_#CYD?=#?%$DY#*X%B?*XYD?d-
W przedstawionych sprawach Rzecznik wysta"YD?W% D% "#('D$B(`% CYA(`=Y)*#% VY%
V;'(C&Y'ZD% $BCZWK% D$C?Bg`<*% =?% "Y&'B([a% Y[à*#?% VB#(*C?% B% B?[g'B(=#?\#% B?*XYD?=#?%
$B*B(@ZA=<% "Y\Y*<-% .YVC'()A?W% &(c% CY=#(*B=Y)b% udzielenia wsparcia metodycznego
=?g*B;*#(AY\% Y'?B% 'YVB#*Y\K% C&Z'B;% 'ZD=#(c% \g$B<% $#a% =?g*B;b% $"(*`?A=;*X% \(&YV%
"Y$&a"YD?=#?%B%VB#(*C#(\K%"'B(`?D#?`<*;\%B?[g'B(=#?%B?*XYD?=#?%=?%&A(%D$"Y\=#?=;*X%
`(V=Y$&(C% *XY'Y[YD;*X-% 1% =#(C&Z';*X% "'B;"?VC?*X% VY% D;`?)=#(=#a problemów
?=@?cYD?=Y% Cg'?&Y'ZD% Y)D#?&;-% 1$B;$&C#(% B@WY$BY=(% "'B;"?VC#% [;W;% \Y=#&Y'YD?=(%
przez Rzecznika do czasu ustabilizowania sytuacji.
1%'YCg%>eef%VY%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%BD'Z*#A#%$#a%'ZD=#(c%'YVB#*(%B%"'Y)[<%Y%
#=&('D(=*à%D%$"'?D#(%['?Cg%$&?=V?'VZD%D;\?@?dK%[aV<*;*X%"YV$&?D<%"'B("'YD?VB?=#?%
sprawdzianu i egzaminów w odniesieniu do uczniów, u których stwierdzono zaburzenia i
YV*X;A(=#?%'YBDY`YD(%Ag[%$"(*;_#*B=(%&'gV=Y)*#%D%g*B(=#g%$#a-%!"'?D?%[;W?%D;`?)=#?=?%
w porozumieniu z dyrektorem Centralnej Komisji Egzaminacyjnej w Warszawie 159.
9?% $Cg&(C% #=&('D(=*`#% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% g\YcA#D#Y=Y% VY$&a"% VY% (VgC?*`#%
"'B(V$BCYA=(`%C#ACY'@g%VB#(*#Y\K%*XY';\%=?%*gC'B;*a 160.
158
ZII/431/31/2008/TKA
159
ZII/430/67/2008/TKA
160
ZII/45/15/2008/KB, ZII/45/12/2008/KB
63
[1* 2%'3$* +$* $(6%$"5* 2%,e+* 2%,e&$(fc* $X%g(!ehiY3e&c*
35,5iX!e&c* +e&$%'.!,'()fc* ,'"!e+j'"!e& $%',* !""5&* ,-5&*
TRAKTOWANIEM
Zgodnie z z30.2+7&3#$H/C@C&'K&Q8-4+-,6.&8&0#343,I&1*.+,/39&/3<1+&1*.+,/8&73&0#348&
18& 8,I#8-H& 0#*+1& 42*+A/.7.& >8#737.& 0#*+78,H& >.*H,*-+6& FG1;& 02H,I.,*-+69& /#*H41H9&
*3-.+1F3-.3& FG1;& *@+D8& $#3/$843-.3& ACF& 4H*H2/C9& 4& $H7& 0#*+1& 4Hkorzystywaniem w celach
seksualnych.
1%>eef%'YCg%B@WY$BY=Y%VY%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%Y@ZW(\%,T>h%$"'?DK%BD#<B?=;*X%
B%"'?D(\%VY%Y*X'Y=;%"'B(V%BW;\%&'?C&YD?=#(\K%D%&;\+
- Tkk%B@WY$BY=Y%=?%"#)\#(m
#=_Y'\?*`#%D%$"'?D?*XK%VY&;*B<*;*X+
- $;$&(\YD;*X%'YBD#<B?d%BD?A*B?=#?%"'B(\Y*;%DY[(*%VB#(*#m
- kar cielesnych;
- ochrony dzieci przed wykorzystywaniem seksualnym;
- c(['?*&D?%VB#(*#m
- katowania dzieci przez opiekunów;
- "'B(\Y*;% DY[(*% VB#(*#% D% Y)'YVC?*X% $BCYA=Y-D;*XYD?D*B;*XK% D% &;\% 'ZD=#(c%
umieszczania ich w szpitalach psychiatrycznych;
- Y*X'Y=;%\?WYA(&=#(@Y%D#VB?m
- =?'g$B(=#?%"'?D%=#(A(&=#*X%D%"Y$&a"YD?=#g%$<VYD;\%#%"'B(V$<VYD;\-
[10*3789:;<=><?*@=>=A?B>=*%C=DC><E?*2A?F*+C<=DE?*F*C?EA=8<=*;A?F?*GH*HDJAH>7*;AC=G*
CK7N*9A?E9HF?><=N*GH97DC7K7L
! oznaczania kategorii wiekowych filmów i programów telewizyjnych – F789:;<=><=*C*

15 stycznia 2008 roku
Do Biura Rzecznika PraD% 3B#(*C?% D"W;D?% D#(A(% $C?'@K% VY&;*B<*;*X% YB=?*B(d%
C?&(@Y'##% D#(CYD;*X% _#A\ZD% #% "'Y@'?\ZD% &(A(D#B;`=;*X-% 1% $B*B(@ZA=Y)*#% B?$&'B(c(=#?%
[gVB#W;% YB=?*B(=#?% VY&;*B<*(% (\#&YD?=;*X% "'B(B% O].% $('##% C';\#=?A=;*X-% /B(*B=#C%
64
.'?D% 3B#(*C?% BD'Z*#W% $#a% D#a*% VY% .'B(DYV=#*B<*(@Y% L'?`YD(`% /?V;% /?V#Y_Y=##% #%
O(A(D#B`#% B% "'Y)[<% Y% $"'?DVB(=#(K% *B;% $('#?A(% (\#&YD?=(% "'B(B% O(A(D#Bà% .YA$C<K% ?% D%
$B*B(@ZA=Y)*#K%*B;%$('#?A%p3(&('\#=?&Y'r%BY$&?W%DW?)*#D#(%B?CD?A#_#CYD?=;%VY%YC'()AY=(`%
kategorii wiekowej 161.
.'B(DYV=#*B<*;% L'?`YD(`% /?V; /?V#Y_Y=##% #% O(A(D#B`#% YV"YD#(VB#?WK% c(% "Y%
"'B("'YD?VB(=#g% "Y$&a"YD?=#?% D;`?)=#?`<*(@Y% g$&?AY=YK% #c% @YVB#=?% (\#$`#% &(@Y% $('#?Ag%
[;W?% =#(YV"YD#(V=#?K% B?)% =?V?D*?% VY"g)*#W% $#a% [WaV=(@Y% B?CD?A#_#CYD?=#?% &(@Y% _#A\gK%
"'B(B=?*B?`<*%@Y%VA?%VB#(*#%YV%,>%A?&-%1%D;=#Cg%"'B("'YD?VBY=;*X%*B;==Y)*#%=?V?D*?%
$('#?Ag%p3(&('\#=?&Y'r%BY$&?W%D(BD?=;%VY%B?=#(*X?=#?%VB#?W?d%$"'B(*B=;*X%B%"'?D(\162.
! wprowadzenia zakazu stosowania kar cielesnych – F789:;<=><=*C*0P*BR9=@H*POOQ*AHER

/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%"'B(V$&?D#W%I#=#$&'YD#%!"'?D#(VA#DY)*#%$DY`(%$&?=YD#$CY%
w sprawie stosowania kar cielesnych wobec dzieci. Polskie ustawodawstwo zakazuje
$&Y$YD?=#?%C?'%*#(A($=;*X%B?'ZD=Y%DY[(*%VY'Y$W;*XK%`?C%#%VB#(*#. Zakaz stosowania kar
_#B;*B=;*X%D;=#C?%B%?'&-%Fe%LY=$&;&g*`#%/.%#%$&?=YD#%=Y'\a%CY=$&;&g*;`=<-%2V=Y$#%$#a%Y=%
'ZD=#(c%– zdaniem Rzecznika Praw Dziecka – do bicia dzieci przez rodziców, opiekunów
*B;% D;*XYD?D*ZD-% /ZD=#(c% "'B("#$;% LY=$&;&g*`#% /.% =?C?Bg`< DW?VBY\% "g[A#*B=;\%
poszanowanie i Y*X'Y=a% @YV=Y)*#% *BWYD#(C?K% C&Z'?% `($&% i'ZVW(\% `(@Y% DYA=Y)*#% # praw.
/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%"YVC'()A#WK%c(%&Y%D%LYV(C$#(%'YVB#==;\%#%Y"#(Cgd*B;\%=?A(c;%D%
spo$Z[%`?$=;%#%"'(*;B;`=;%YC'()A#bK%c(%DW?VB?%'YVB#*#(A$C?%=#(%\Yc(%[;b%D;CY=;D?=?%B%
=?'g$B(=#(\% @YV=Y)*#% VB#(*C?-% :?gD?c;W% 'ZD=#(cK% c(% [?'VBY% D?c=?% `($&% D% &(`% \#('B(%
(VgC?*`?%$"YW(*B(d$&D?%Y'?B%"'Y\YD?=#(%VY[';*X%DBY'*ZD%'YVB#*#(A$C#*X163.
Minister Sprawiedl#DY)*#% "YVB#(A#W% "Y@A<V% /B(*B=#C?% D% B?C'($#(% "'YD?VB(=#?%
$B('YCY% B?C'Y`Y=(`% C?\"?=##% (VgC?*;`=(`K% \?`<*(`% =?% *(Ag% "YV=Y$B(=#(% )D#?VY\Y)*#%
$"YW(*B=(`% D% "YD;c$B(`% \?&('##- :?"(D=#W% &(cK% c(% D$B(AC#(% VB#?W?=#?% A(@#$A?*;`=(% D%
B?C'($#(%"'B($&a"$&DK%@YVB<*;*X%D%VY['?%"'?D=(K%`?C#\#%$<%c;*#(%#%BV'YD#(%*BWYD#(C?%$<%
"'B(V\#Y&(\% $&?W(@Y% B?#=&('($YD?=#?% #% CY=$(CD(=&=;*X% VB#?W?d% I#=#$&('$&D?%
!"'?D#(VA#DY)*#-% I#=#$&('% "Y#=_Y'\YD?WK% c(% D% '($Y'*#(% &'D?`<% "'?*(K% BD#<B?=(% B%
(A#\#=?*`<% [WaVZD% D% CYV;_#C?*`#% "'?D?% C?'=(@YK% VY$&osowaniem przepisów do
161
ZBIA/500/3-1/08/BK
162
WSW-051-88/2008/11
163
ZBA/500/15-1/08/MD
65
$&?=V?'VZD% CY=$&;&g*;`=;*XK% YC'()AY=;*X% D% Y'B(*B(=#?*X% O';[g=?Wg% LY=$&;&g*;`=(@Y%
Y'?B%D;\Y@ZDK%D;=#C?`<*;*X%B%*BWY=CY$&D?%.YA$C#%D%M=##%Hg'Y"(`$C#(`164.
! 8ER9=DC>HMD<*GC<?K?T*8KRIS*8;HK=DC>7DJ*F*C?EA=8<=*;HNHD7*AHGC<><=*– F789:;<=><=* C
26 maja 2008 roku
/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% BD'Z*#W% $#a% VY% I#=#$&'?% .'?*;% #% .YA#&;C#% !"YW(*B=(`K%
D$C?Bg`<*% =?% =#(D;VYA=Y)b% $;$&(\g% "Y\Y*;% $"YW(*B=(`% #% 'YB"'Y$B(=#(% CY\"(&(=*`#%
"Y\#aVB;%'Zc=(%#=$&;&g*`(K%*Y%"YDYVg`(%'YB\;*#(%YV"YD#(VB#?A=Y)*#165.
W odpowiedzi Mi=#$&('% "Y#=_Y'\YD?WK% c(% D% '($Y'*#(% &'D?`<% "'?*(% =?V%
A(@#$A?*;`=;\#%'YBD#<B?=#?\#%D%B?C'($#(%"'B(*#DVB#?W?=#?%"'B(\Y*;%Y'?B%'(?A#BYD?=(%$<%
VB#?W?=#?%D%*(Ag%B?"Y[#(@?=#?%B`?D#$Cg%C'B;DVB(=#?%VB#(*#166.
! 8789=NHF7DJ*AHCF<:C?T*F*8;A?F<=*CF?BDC?><?*;AC=NHD7*FHS=D dzieci – F789:;<=><=*

z 28 maja 2008 roku
/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% D% D;$&<"#(=#g% VY% .'(B($?% /?V;% I#=#$&'ZD% D;'?B#W%
B?=#("YCY`(=#(% $('#<% "'B;"?VCZD% C?&YD?=#?% \?W;*X% VB#(*#-% /B(*B=#C% "Y#=_Y'\YD?W%
'ZD=#(c% Y% =?`D?c=#(`$B;*X% $DY#*X% #=#*`?&;D?*X% =?% 'B(*B% "'B(*#DVB#?W?=#?% "'B(\Y*;%
wobec dzieci, realizowanych w latach 2004-2008 167.
! ;H89Z;HF?><?*FHS=D*H8US*8E?C?>7DJ*C*C?SRAC=><?N<*;A=\=A=>DV<*8=E8R?B>7DJc*E9UA=*
GH;RMD<K7* 8<Z* ;AC=89Z;89F?* 8E<=AHF?>=@H* ;AC=D<FEH* FHB>HMD<* 8=E8R?B>=V* –
F789:;<=><=*C*00*8<=A;><?*POOQ*AHER
/B(*B=#C% BD'Z*#W% $#a% VY% I#=#$&'?% :V'YD#?% Y% "'B(V$&?D#(=#(% #=_Y'\?*`#% Y% (_(C&?*X%
"'?*;%:($"YWgK%Y"'?*YDg`<*(@Y%$;$&(\YD(%'YBD#<B?=#?%D%B?C'($#(%"Y$&a"YD?=#?%DY[(*%
Y$Z[%$C?B?=;*X%B%B?[g'B(=#?\#%"'(_('(=*`#%$(C$g?A=;*XK%C&Z'(%VY"g)*#W;%$#a%"'B($&a"$&D?%
skieroD?=(@Y%"'B(*#DCY%DYA=Y)*#%$(C$g?A=(`-%/B(*B=#C%"YVC'()A#WK%c(%A#*B[?%"'B($&a"$&D%
VY"g$B*B(=#?%$#a%DY[(*%Y$Y[;%\?WYA(&=#(`%*B;==Y)*#%$(C$g?A=(`%Ag[%VY"'YD?VB(=#g%`(`%VY%
"YVV?=#?%$#a%&?C#\%*B;==Y)*#Y\%$;$&(\?&;*B=#(%'Y$W?%=?%"'B($&'B(=#%A?&%>eee%– 2007 168.
Od"YD#(VB#% =?% D;$&<"#(=#(% gVB#(A#W% I#=#$&('% !"'?D#(VA#DY)*#K% C&Z';% "'B(V$&?D#W%
$&?=% "'?*% $DY`(@Y% '($Y'&gK% BD#<B?=;*X% B% Y*X'Y=<% VB#(*#% "'B(V% D;CY'B;$&;D?=#(\%
164
DL-P-I-4000-14/08
165
ZBIA/500/39-1/2008/KC
166
DPSIIA-073-2344-4/MB/08
167
ZBIA/500/34-1/08/MD
168
ZBIA/071/33-1/08/MD
66
$(C$g?A=;\-% .YVC'()A#W% &(cK% c(% I#=#$&('$&DY% "'?*g`(% =?V% g`(V=YA#*(=#(\% "'Y*(Vg';%
"Y$&a"YD?=#?%D%$"'?Dach nieletnich 169.
! prawno-karnej ochrony dzieci przed wykorzystywaniem seksualnym – F789:;<=><=*C*

12 sierpnia 2008 roku
/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?K%B?=#("YCY`Y=;%*Ba$&;\#%VY=#($#(=#?\#%Y%D;CY'B;$&;D?=#g%
$(C$g?A=;\% Y$Z[% \?WYA(&=#*XK% BD'Z*#W% $#a% VY% I#=#$&'?% !"'?D#(VA#DY)*#% Y% gVB#(A(=#(%
#=_Y'\?*`#%=?%&(\?&%"'YD?VBY=;*X%"'B(B%=#(@Y%D%&;\%B?C'($#(%"'?*-%/B(*B=#C%VY$&'B(@W%
CY=#(*B=Y)b% VY$&Y$YD?=#?% "YA$C#(@Y% "'?D?% C?'=(@Y% VY% $&?=V?'VZD% \#aVB;=?'YVYD;*XK%
D;'?cY=;*X% D% LY=D(=*`#% /?V;% Hg'Y";% Y% Y*X'Y=#(% VB#(*#% "'B(V% $(C$g?A=ym
wykorzystywaniem, podpi$?=(`% "'B(B% .YA$Ca w 2007 roku oraz w Protokole
fakultatywnym do Konwencji o prawach dB#(*C?% D% $"'?D#(% X?=VAg% VB#(b\#, VB#(*#a*(`%
"'Y$&;&g*`#%#%VB#(*#a*(`%"Y'=Y@'?_## 170.
2V"YD#?V?`<*% =?% D;$&<"#(=#(K% I#=#$&('% !"'?D#(VA#DY)*#% BD'Z*#W gD?@a% =?%
"'B;@Y&YD?=;% "'Y`(C&% =YD(A#B?*`#% LYV(C$g% C?'=(@Y% #% #==;*X% g$&?DK% "'B(D#Vg`<*;%
#\"A(\(=&?*à% VY% "YA$C#(@Y% g$&?DYV?D$&D?% =#(C&Z';*X% =?'BaVB#% "'?D=;*X% M=##%
Hg'Y"(`$C#(`-% 1$C?B?W% &(c% =?% "'Y"Y=YD?=<% "(=?A#B?*à% B?*XYD?=#?K% "YA(@?`<*(@Y% =?%
produkowaniuK%'YB"YD$B(*X=#?=#gK%"'(B(=&YD?=#gK%"'B(*XYD;D?=#g%Ag[%"Y$#?V?=#g%&'()*#%
"Y'=Y@'?_#*B=;*XK% "'B(V$&?D#?`<*;*X% D;&DY'BY=(% Ag[% "'B(&DY'BY=(% D#B('g=C#%
\?WYA(&=#*X%g*B($&=#*B<*;*X%D%*B;==Y)*#?*X%$(C$g?A=;*X-%I#=#$&('%"Y#=_Y'\YD?W%&(cK%c(%
w resorcie opracowany zY$&?W% "'Y`(C&% CY\"A(C$YD;*X% B\#?=% CYV;_#C?*`#% C?'=;*XK% C&Z';%
"'B(D#Vg`(%\-#=-%D"'YD?VB(=#(%=YD;*X%&;"ZD%"'B($&a"$&DK%"(=?A#Bg`<*;%g&'D?A?=#(%Y'?B%
$"'YD?VB?=#(K% "'B(*XYD;D?=#(K% "Y$#?V?=#(% &'()*#% "Y'=Y@'?_#*B=;*X% B% gVB#?W(\% Y$Y[;K%
[(B% `(`% B@YV;K% ?% &?Cc(% 'YB"owszechnianie obrazu nagiej osoby bez jej zgody.
.Y#=_Y'\YD?W% 'ZD=#(c% Y% "YVà&;*X% D% '($Y'*#(% "'?*?*XK% B\#('B?`<*;*X% VY% B?Y$&'B(=#?%
YV"YD#(VB#?A=Y)*#% $"'?D*ZD% "'B($&a"$&D% Y% "YVWYcg% $(C$g?A=;\K% "Y"(W=#?=;*X% DY[(*%
Y$Z[% \?WYA(&=#*X% "Y=#c(`% ,G% 'YCg% c;*#?% Y'?B% DY[(*% =?`[A#c$B;*XK% `?C% 'ZD=#(c% VY%
BD#aC$B(=#?% $Cg&(*B=Y)*#% VB#?W?dK% "YV(`\YD?=;*X% DY[(*% $"'?D*ZD% &(@Y% &;"g%
"'B($&a"$&D% "Y"'B(B% "YVV?=#(% #*X% &('?"##K% B?[(B"#(*B?`<*(`% "'B(V% "'B($&a"*B;\#%
zachowaniami seksualnymi 171.
169
DL-P-1-0761-4/08
170
ZBIA/500/44-1/08/MD
171
DL-P-1-0761-5/08
67
! kontroli w zakresie sezonowej pracy dzieci – F789:;<=><=*C*0Q*8<=A;><?*POOQ*AHER
nWZD=?% 7=$"(C*`?% .'?*;% "'B("'YD?VB#W?% CY=&'YAa% $(BY=YD(`% "'?*;% VB#(*#K% D%
D;=#Cg% C&Z'(`% g`?D=#Y=YK% c(% \?WYA(&=#% B?&'gV=#?=#% $<% [(B% "YV$&?D;% "'?D=(`K% [(B%
D;=?@'YVB(=#?% #% D% D?'g=C?*XK% =#($"(W=#?`<*;*X% "YV$&?DYD;*X% =Y'\% [(B"#(*B(d$&D?-%
/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% BD'Z*#W% $#a% Y% VYV?&CYD(% #=_Y'\?*`(% =?% &(=% &(\?&% VY% nWZD=(@Y%
Inspektora Pracy172.
1% YV"YD#(VB#% nWZD=;% 7=$"(C&Y'% .'?*;% "Y#=_Y'\YD?WK% #c% &('\#=% B?CYd*B(=#?%
CY=&'YA#% BY$&?W% D;B=?*BY=;% =?% E,% @'gV=#?% >eef% '-% 1;=#C#% VB#?W?d% #=$pektorów pracy
BY$&?=<% =#(BDWY*B=#(% "'B(C?B?=(% "Y% B(['?=#g% #=_Y'\?*`#% B% 2C'a@YD;*X% 7=$"(C&Y'?&ZD%
Pracy173.
! F7EHAC7897F?><?*GC<=D<*GH*I=SA?D9F?*– F789:;<=><=*C*PQ*8<=A;><?*POOQ*AHER
1Y[(*% =?"W;D?`<*;*X% $;@=?WZD% Y% D;CY'B;$&;D?=#g% VB#(*#% – D% $B*B(@ZA=Y)*#%
pocXYVB<*;*X% B% /g\g=##% – VY% c(['?*&D?K% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% D;$&<"#W% VY% I#=#$&'?%
!"'?D#(VA#DY)*#%Y%"YVà*#(%VB#?W?d%g$&?DYV?D*B;*XK%C&Z'(%B?"(D=#<%$Cg&(*B=<%Y*X'Y=a%
VB#(*#% "'B(V% &;\% "'Y*(V('(\-% .YVC'()A#W% "'B;% &;\K% c(% D;CY'B;$&;D?=#(% VB#(*#% VY%
c(['?*&D?% $&?=YD#% $B*B(@ZA=<% _Y'\a% "'B(\Y*;K% V(@'?Vg`<*<% Y$Y[YDY)b% VB#(*C?K%
=#(CY'B;$&=#(% D"W;D?`<*<% =?% `(@Y% 'YBDZ`% #% \YcA#DY)*#% g*B($&=#*B(=#?% D% c;*#g%
$"YW(*B=;\-%/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%$&D#('VB#WK%c(%Y[(*=(%g'(@gAYD?=#?% CYV(C$YD(%=#(%
gDB@AaV=#?`<%B\#?=%$"YW(*B=Y-gospod?'*B;*XK%`?C#(%\#?W;%\#(`$*(%D%Y$&?&=#*X%A?&?*X174.
I#=#$&('% !"'?D#(VA#DY)*#% YV"YD#(VB#?WK% #c% *XYb% Y[YD#<Bg`<*(% "'?DY% V?`(% $<VY\%
instrumenty do orzekania w podobnych przypadkach, dodatkowe uregulowania
"'B(D#VB#?=Y% 'ZD=#(c% D% "'Y`(C*#(% =YD(A#B?*`#% LYV(C$g% 'YVB#==(@Y% #% Y"#(Cgd*B(@Y-% 9?%
"YV$&?D#(% "'Y"Y=YD?=;*X% B?"#$ZD% $<V% [aVB#(% \Z@W% \-#=-% BY[YD#<B?b% 'YVB#*ZD% VY%
YC'()AY=(@Y% "Y$&a"YD?=#?K% ="-% $C#('YD?b% #*X% VY% "A?*ZDC#% &('?"(g&;*B=(`-% 2[(*=#(%
g`?D=#?=(%"'B;"?VC#%B\g$B?=#?%VB#(*#%'g\gd$C#*X%VY%c(['?*&D?K%"Y#=_Y'\YD?W%I#=#$&('K%
&'?C&YD?=(% $<% "'B(B% .'YCg'?&g'a% `?CY% "'B($&a"$&DY% X?=VAg% AgVi\#% – 'ZD=#(c% D% &;\%
B?C'($#(% "'B(D#VB#?=(% $<% B\#?=;% A(@#$A?*;`=(K% D% BD#<BCg% B% Y"'?*YD;D?=<% =YD(A#B?*`<%
ustawy Kodeks karny175.
172
ZBA/500/46-1/08/MD
173
GPP-110-079-22/08
174
ZBIA/500/48-1/08/MM
68
! EAC7FGC=><?* F7DJHF?>EUF* 8;=DV?B>7DJ* HMAHGEUF* 8CEHB>H-wychowawczych w
domach dziecka – F789:;<=><=*C*P*;?`GC<=A><E?*POOQ*AHER
/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%D;$&<"#W%VY%I#=#$&'?%.'?*;%#%.YA#&;C#%!"YW(*B=(`%Y%"YVà*#(%
"#A=;*X%VB#?W?dK%\?`<*;*X%=?%*(Ag%&DY'B(=#(%'Zc=;*X%_Y'\%'YVB#==(`%Y"#(C#%B?$&a"*B(`%VA?%
VB#(*#%=#("(W=Y$"'?D=;*XK%"YB[?D#Y=;*X%*Ba)*#YDY%Ag[%*?WCYD#*#(%Y"#(C#%'YVB#*#(A$C#(`-%
2[(*=#(% $&Y$YD?=(% C$B&?W*(=#(% #*X% D% $"(*`?A=;*X% Y)'YVC?*X% $BCYA=Y-wychowawczych i
jednoczesne umieszczanie na weekend w domach dziecka nie gwarantuje dzieciom
"Y*Bg*#?% [(B"#(*B(d$&D?% #% $&?[#A=Y)*#% (\Y*`Y=?A=(`-% 9?`[?'VB#(`% =#("YCY#% _?C&% BW(@Y%
&'?C&YD?=#?%#*X%"'B(B%"(W=Y$"'?D=;*X%D;*XYD?=CZD%VY\ZD%VB#(*C?%Y'?B%['?C%D#aB#%B%
C#\CYAD#(C%D%"A?*ZD*(K%C&Z'?%\#?W?%B?$&a"YD?b%#\%VY\%'YVB#==;176.
1%YV"YD#(VB#%'($Y'&%"Y#=_Y'\YD?WK%c(%&'D?`<%"'?*(%=?V%=YD;\#%'YBD#<B?=#?\#%D%
B?C'($#(%"#(*B;%B?$&a"*B(`%=?V%VB#(*C#(\-%2"'?*YD?=;%BY$&?W%"'Y`(C&%B?WYc(d%VY%pg$&?D;%
Y% D$"#('?=#g% 'YVB#=;% #% $;$&(\#(% "#(*B;% B?$&a"*B(`% =?V% VB#(*C#(\rK% C&Z';% gB;$C?W%
'(CY\(=V?*à% LY\#&(&g% /?V;% I#=#$&'ZD-% .'B;à&YK% c(% "YV$&?DYD<% _Y'\<% "#(*B;%
B?$&a"*B(`% =?V% VB#(*C#(\% [aVB#(% 'YVB#==?% "#(*B?% B?$&a"*B?-% .A?=YD?=(% $<% 'YBD#<B?=#?K%
C&Z';*X%*(A(\%[aVB#(%BD#aC$B(=#(%V;=?\#C#%"YD$&?D?=#?%'Zc=;*X%_Y'\%'YVB#==(`%Y"#(C#%
B?$&a"*B(` 177.
! HDJAH>7*N?KHB=9><=@H*F<GC?*– F789:;<=><=*C*P^*;?`GC<=A><E?*PO08 roku

/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%D;$&<"#W%VY%I#=#$&'?%LgA&g';%#%3B#(VB#*&D?%9?'YVYD(@Y%D%
$"'?D#(% CY=#(*B=Y)*#% g'(@gAYD?=#?% B?$?V% (\#&YD?=#?% _#A\ZD% C#=YD;*X- Zdaniem
/B(*B=#C?% CY=#(*B=(% `($&% D"'YD?VB(=#(% Y[YD#<BCg% YC'()A(=#?% C?&(@Y'##% D#(CYD(`% D%
"'B;"?VCg% C?cV(@Y% _#A\g% B?% "Y\Y*<% $;\[YA#K% `?C% \?% &Y% \#(`$*(% D% "'B;"?VCg% ?gV;*`#%
&(A(D#B;`=;*X-% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% "Y=?V&Y% $&D#('VB#WK% c(% D% "YA$C#\% $;$&(\#(%
prawnym brakuje regulacji w sprawie nadawania przed przekazem kinowym,
"'B(B=?*BY=;\%VA?%\?WYA(&=#(@Y%D#VB?K%Bwiastunów innych filmów czy bloków reklam,
?V'($YD?=;*X%VY%"(W=YA(&=#(`%"g[A#*B=Y)*#178.
175
DL-P-I-0761-6/08
176
ZII/500/1-55/2008/TKA
177
DSR-IV-078-14-I-MK/08
178
ZBIA/500/59-1/08/AK
69
! ;AHV=E9R*>HF=B<C?DV<*R89?F7*H*;AC=D<FGC<?K?><R*;AC=NHD7*F*AHGC<><=*– F789:;<=><=*C*
3 grudnia 2008 roku
/B(*B=#C% D;$&<"#W% VY% .'(B($?% /?V;% I#=#$&'ZD% D% BD#<BCg% B% =(@?&;D=<% Y"#=#<K%
`?C<% =?% &(\?&% "'Y`(C&g% =YD(A#B?*`#% g$&?D;% Y% "'B(*#DVB#?W?=#g% "'B(\Y*;% D% 'YVB#=#(%
D;'?B#W?%/?V?%P(@#$A?*;`=?-%/B(*B=#C%B?Y"Y=YD?W%"'B(*#DCY%CY=C'(&=;\%Y"#=#Y\%/?V;%
P(@#$A?*;`=(`%#%"YVC'()A#WK%c(%[aVB#(%\Y=#&Y'YD?W%VB#?W?=#?%'B<Vg%D%B?C'($#(%BD?A*Bania
tego problemu.
2V"YD#?V?`<*%=?%D;$&<"#(=#(K%I#=#$&('%.'?*;%#%.YA#&;C#%!"YW(*B=(`%B@YVB#W%$#a%B(%
$"Y$&'B(c(=#?\#% /B(*B=#C?-% I#=#$&('% Y\ZD#W% "'YD?VBY=(% "'B(B% '($Y'&% ?C*`(K% \?`<*(% =?%
*(Ag% BD#aC$B(=#(% $"YW(*B=(`% D'?cA#DY)*#% =?% B`?D#$CY% "'B(\Y*;% D% 'YVB#=#( #% B?"(D=#W%
/B(*B=#C?%Y%$D(`%DYA#%D$"ZW"'?*;%D%&(`%VB#(VB#=#( 179.
! umieszczania dzieci z domów dziecka w szpitalach psychiatrycznych w sytuacjach,

@G7*SA?E*V=89*9?E<=V*EH><=DC>HMD<*– F789:;<=><=*C*]*@ARG><?*POOQ*AHER
/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% D;$&<"#W% VY% I#=#$&'?% .'?*;% #% .YA#&;C#% !"YW(*B=(`% D%
$"'?D#(% =?Vgc;D?=#?% )'YVC?% A(*B=#*B(@Y% D% "Y$&?*#% XY$"#&?A#B?*`#% D% $B"#&?Ag%
"$;*X#?&';*B=;\%DY[(*%D;*XYD?=CZD%VY\ZD%VB#(*C?-%/B(*B=#C%B?gD?c;WK%c(%"A?*ZDC#%
Y"#(Cgd*BY-D;*XYD?D*B(% =#(% '?VB<% $Y[#(% B% VB#(b\#K% "'B(`?D#?`<*;\#% &'gV=Y)*#%
D;*XYD?D*B(% #% 'YBD#<Bg`<% "'Y[A(\% D% =#(DW?)*#D;% $"Y$Z[K% g\#($B*B?`<*% VB#(*CY% D%
$B"#&?Ag%"$;*X#?&';*B=;\-%.YVC'()A#WK%c(%$&?=YD#%&Y%"YD?c=(%=?'g$B(=#(%CY=$&;&g*;`=;*X%
@D?'?=*`#%DYA=Y)*#%*BWYD#(C? 180.
Minister Pracy #%.YA#&;C#%!"YW(*B=(`%YV"YD#(VB#?WK%c(%M'BaV;%1Y`(DZVBC#(%$&?A(%
\Y=#&Y'g`<% B?$?V=Y)b% g\#($B*B?=#?% VB#(*#% D% $B"#&?A?*X% "$;*X#?&';*B=;*X-% .'B(V\#Y&(\%
CY=&'YA#K% B?"A?=YD?=;*X% D% 1;VB#?W?*X% .YA#&;C#% !"YW(*B=(`% M'BaVZD% 1Y`(DZVBC#*X%
B?'ZD=Y% D% 'YCg% >eefK% `?C% #% >eeh% `($&% [?V?=#(% B?$?V=Y)*#% &?C#*X% "'B;padków. Zebrane
#=_Y'\?*`(%BY$&?=<%"'B(C?B?=(%/B(*B=#CYD#%.'?D%3B#(*C?181.
! EAC7FGC=><?* F7DJHF?>EUF* 8;=DV?B>7DJ* HMAHGEUF* 8CEHB>H-wychowawczych w

domach dziecka – F789:;<=><=*C*0P*@ARG><?*POOQ*AHER
/B(*B=#C% "Y=YD=#(% D;$&<"#W% VY% I#=#$&'?% .'?*;% #% .YA#&;C#% !"YW(cznej,
"'B(V$&?D#?`<*%#=_Y'\?*`(%Y%DY`(DZVB&D?*XK%B%C&Z';*X%VY*#('?`<%$;@=?W;%Y%C'B;DVB(=#g%
179
DPS-II-073-6887-1-MB/09
180
ZBIA/500/60-1/2008/KC
181
DSR-IV-0712-3-1-TU/08
70
=#("(W=Y$"'?D=;*X% D;*XYD?=CZD% "A?*ZD(C% Y"#(Cgd*BY-wychowawczych. Rzecznik
"Y#=_Y'\YD?W% Y% "A?=YD?=(`% D% >eeh% '-% CY=&'YA#% $&?=g% "'B($&'B(@?=#?% "'?D% VB#(*C?% D%
placówkacX%Y"#(Cgd*BY-wychowawczych 182.
! oceny systemu ochrony dziecka przed wszelkimi formami przemocy – F789:;<=><=*C*

29 grudnia 2008 roku
Przeprowadzona przez Rzecznika Praw Dziecka zbiorcza analiza
VY&;*X*B?$YD;*X% 'YBD#<B?d% Y'?B% #$&=#(`<*;*X% _Y'\% "Y\Y*;% D;C?B?W?%#*X% BV(*;VYD?=<%
=#($Cg&(*B=Y)b-%Q(`%D;=#C#%BY$&?W;%"'B(C?B?=(%.'(B($YD#%/?V;%I#=#$&'ZD183.
2V"YD#(VB#% gVB#(A#W% I#=#$&('% .'?*;% #% .YA#&;C#% !"YW(*B=(`K% C&Z';% YV=#Z$W% $#a%
$B*B(@ZWYDY%VY%gD?@%/B(*B=#C?%#%B?"(D=#WK%c(%Y*X'Y=?%VB#(*#%"'B(V%C'B;DVB(=#(\%`($&%#%
w dal$B;\%*#<@g%[aVB#(%B?V?=#(\%"'#Y';&(&YD;\%'B<Vg%/B(*B;"Y$"YA#&(` 184.

:@W?$B?=(% VY% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% $"'?D;% #=V;D#Vg?A=(K% BD#<B?=(% B% Y*X'Y=<% VB#(*#%
"'B(V%BW;\%&'?C&YD?=#(\K%VY&;*B;W;+
- ;AC=NHD7*F*MAHGHF<8ER*GHNHF7N
Problem ten byW% `(V=;\% B% *Ba$&$B;*X% "'B(`?DZD% =?'g$B(=#?% "'?D% VB#(*C?K% `?C#(%
B@W?$B?=Y% /B(*B=#CYD#% D% >eef% 'YCg-% !C?A?% "'Y[A(\?&;C#% Y[(`\YD?W?% B=a*?=#(%
"$;*X#*B=(% #% _#B;*B=(% =?V% \?WYA(&=#\#K% D;CY'B;$&;D?=#(% $(C$g?A=(% \?WYA(&=#*XK%
B\g$B?=#(% VY% YC'()AY=;*X% B?*XYD?dK% g&'gV=#?=#(% #% D"W;D?=#(% =?% '(A?*`(% B% V'g@#\%
'YVB#*(\-% .'B;"?VC#% "'B(\Y*;% D% )'YVYD#$Cg% VY\YD;\% B?BD;*B?`% B@W?$B?=(% [;W;%
Rzecznikowi przez jednego B% 'YVB#*ZD% \?WYA(&=#(@YK% C&Z';% 'ZD=#(c% *BgW% $#a%
"YC'B;DVBY=;%VB#?W?=#(\%$"'?D*;-%7=_Y'\?*`(%&?C#(%'B?VB#(`%D"W;D?W;%Yd osób trzecich
Ag[%#=$&;&g*`#-%:?*XYD?=#?%&(@Y%&;"g%'B?VCY%D;*XYVB<%"YB?%Y['a[%p*B&('(*X%)*#?=r%VY\gK%
?% Y$Y[Y\% "Y$&'Y==;\% &'gV=Y% `($&% VY$&'B(*% #*X% "'B(`?D;-% 6Y'?B% *Ba)*#(`% /B(*B=#C%
"YV(`\g`(% #=&('D(=*`(% D% &;*X% $"'?D?*X% B% g'BaVgK% =?% "YV$&?D#(% VY=#($#(d% \(Viów o
aktach przemocy.
/B(*B=#C% [?V?W% D$B;$&C#(% $"'?D;K% C&Z'(% VY% =#(@Y% &'?_#?W;K% =?&Y\#?$&% =#(% D(%
D$B;$&C#*X%$&D#('VB#W%=?'g$B(=#(%VY['?%VB#(*C?%– *B?$?\#%B?'Bg&;%[;W;%`(V;=#(%(A(\(=&(\%
182
ZII/500/2-55/2008/TKA
183
ZBIA/500/67-1/2008/KC/AK
184
BM-III-72-1-AB/09, DPS-IIA-700-6-2-MB/09
71
"'B(VWgc?`<*(@Y% $#a% #% "?&YAY@#*B=(@Y% CY=_A#C&g% "Y\#aVB;% 'YVB#*?\#% VB#ecka. W celu
D(';_#C?*`#%"'?DVB#DY)*#%B@W?$B?=;*X%#=_Y'\?*`#K%/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%BD'?*?W%$#a%VY%
DW?)*#D;*X%`(V=Y$&(C%.YA#*`#K%"'YCg'?&g'%#%$<VZD-%1;$&a"YD?W%&(c%VY%"A?*ZD(C%"Y\Y*;%
$"YW(*B=(`K% Y'@?=ZD% $?\Y'B<VYD;*XK% #=$&;&g*`#% 'B<VYD;*X% #% "YB?'B<VYD;*XK% ?% &?Cc(%
$&YD?'B;$B(d% #% #==;*X% Y$Z[% "'?D=;*X% Y% gVB#(A(=#(% D$"?'*#?% Y_#?'Y\% "'B(\Y*;-% R?'VBY%
*Ba$&Y%D%R#g'B(%/B(*B=#C?%gVB#(A?=Y%Y$Y[Y\%"YC'B;DVBY=;\%"Y\Y*;%"$;*XYAY@#*B=(`K%
prawnej oraz pedagogicznej, zarówno w formie udzielanych informacji, jak i w formie
[(B"Y)'(V=#(`% "Y\Y*;% =?% \#(`$*g-% /B(*B=#C% D#(AYC'Y&=#(% D;$&a"YD?W% Y% "'B;B=?=#(%
Y_#?'Y\%"'B(\Y*;%YV'a[=;*X%AYC?A#%– w celu odseparowania ich od sprawców przemocy.
:D'?*?W% $#a% 'ZD=#(c% VY% $<VZD% #% "'YCg'?&g'% Y% ?C&?% "'YD?VBY=;*X% "Y$&a"YD?dK% C&Z'(%
=?$&a"=#(% [;W; $B*B(@ZWYDY% ?=?A#BYD?=(% "YV% C<&(\% =?'g$B(=#?% VY['?% VB#(*C?K%
D;$&a"YD?W%&?Cc(%D%"Y$&a"YD?=#?*X%D%*X?'?C&('B(%Y[$('D?&Y'?-
Q(V=;\% B% "'B;CW?VZD% #=&('D(=*`#% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% D% &;\% B?C'($#(% [;W%
"'B;"?V(C%=#(A(&=#*XK%@D?W*Y=;*X%"'B(B%#*X%[#YAY@#*B=(@Y%Y`*?-%.'Y*(V('%&(=%\#?W%\#(`$*(%
"Y\#\Y% =?VBY'g% Cg'?&Y'?% =?V% 'YVB#=<-% .'YCg'?&g'?% /(`Y=YD?% g\Y'B;W?% "Y$&a"YD?=#(%
C?'=(% D% &(`% $"'?D#(-% /B(*B=#C% BD'Z*#W% $#a% Y% #=_Y'\?*`(% VY% .'YCg'?&g';K% .YA#*`#K% !<Vg%
Rodzinnego oraz Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie. Po potwierdzeniu informacji,
"$;*XYAY@%B%R#g'?%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%$"Y&C?W%$#a%B%VB#(b\#%#%B%'YVB#=<%B?$&a"*B<K%VY%
C&Z'(`% &'?_#W;K% gVB#(A?`<*% #\% =#(B[aV=(@Y% D$"?'*#?-% /B(*B=#C% D;$&<"#W% VY% .'YCg'?&g';%
2C'a@YD(`% B% B?";&?=#(\% Y% $Wg$B=Y)bK% A(@?A=Y)b% #% 'B(&(A=Y)b% *B;==Y)*#% "YVà&;*X% D%
g\Y'BY=;\%"'B(B%.'YCg'?&g'a%/(`Y=YD<%"Y$&a"YD?=#g%Y'?B%Y%&YK%*B;%#$&=#(`<%"'B($W?=C#%
VY% "YVà*#?% g\Y'BY=(@Y% "Y$&a"YD?=#?-% .Y$&a"YD?=#(% C?'=(% BY$&?WY% "YVà&(% =?% =YDY% #%
"'B(à&(% "'B(B% .'YCg'?&g'a% 2C'a@YD<-% .'B(V$&?D#*#(A(% /B(*B=#C?% ['?A#% gVB#?W% D%
B?"(D=#(=#g% YV"YD#(V=#(@Y% D$"?'*#?% &('?"(g&;*B=(@Y% VA?% VB#(*#-% RaV<*% D% *#<@W;\%
CY=&?C*#(% B% Y"#(Cg=?\#% "YC'B;DVBY=;*X% VB#(*#K% /B(*B=#C% BD'?*?W% $#a% VY% 2)'YVC?%
.Y\Y*;%!"YW(*B=(`%Y'?B%$&?'Y$&;%Y%D$"?'*#(%#%VY_#=?=$YD?=#(%VY`?BVZD%VB#(*#%=?%&('?"#a-%
UdaWY% #\% $#a% 'ZD=#(c% B?"(D=#b% "Y\Y*% _#=?=$YD<% B(% $&'Y=;% `(V=(`% B% _g=V?*`#K%
"'YD?VB<*;*X%VB#?W?A=Y)b%*X?';&?&;D=<%=?%'B(*B%VB#(*#185.
- przemocy w szkole
W roku 2008, podobnie jak w latach poprzednich, do Rzecznika Praw Dziecka
C#('YD?=Y% [?'VBY% D#(A(% B@WY$B(d% #% "'Z)[% Y% #=&('D(=*à% D% BD#<BCg% B% D;$&a"YD?=#(\%
185
ZII/440/225/2008/IGK
72
B`?D#$C?% ?@'($`#% #% "'B(\Y*;% 'ZD#()=#*B(`% D% $BCYW?*X% Y'?B% ?@'($`#% =?g*B;*#(A#% DY[(*%
uczniów.
Q(V(=% B% g*B=#ZDK% "'Y$B<*% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% Y% #=&('D(=*à% =?"#$?WK% #c% YV%
C#ACg% A?&% `($&% Y_#?'<% "'B(\Y*;% $&Y$YD?=(`%przez nauczyciela wychowania fizycznego, co
=#(% $"Y&;C?% $#a% B% c?V=<% '(?C*`<% B(% $&'Y=;% V;'(C&Y'?% $BCYW;% =?D(&% D% $;&g?*`?*XK% C&Z'(%
D;\?@?W;% #=&('D(=*`#% .YA#*`#-% .'Y)[?% Y% B[?V?=#(% $"'?D;% D% &';[#(% "#A=;\% BY$&?W?%
$C#('YD?=?% VY% Pg[g$C#(@Y% Lg'?&Y'?% 2)D#?&;-% 1;`?)=#(=#?% =#(% "Y&D#('VB#W;% VY=#($#(d%
ucznia o stosowaniu przemocy przez nauczyciela wychowania fizycznego. W konfliktach
'ZD#()=#*B;*X% g*B($&=#*B;WK% 'B(*B;D#)*#(% [aV<*% Y_#?'<% "'B(\Y*;-% .Y% #=&('D(=*`#%
/B(*B=#C?K%g*B=#YD#%B?"(D=#Y=Y%=#(B[aV=<%"Y\Y*%#%Y*X'Y=a-%nWa[$B?%?=?A#B?%&(`%$"'?D;%
VY$&?'*B;W?% CYA(`=;*X% #=_Y'\?*`#-% 6XWY"#(*% `($&% D;*XYD;D?=;% &;ACY% "'B(B% Y`*?K% \?&C?%
[YD#(\%YV%C#ACg%A?&%"'?*g`(%B?%@'?=#*<-%2`*#(*%=#(%'?VB#%$Y[#(%B%D;*XYD?=#(\%VB#(*C?%#%
*Ba$&Y%$DY#\#%B?*XYD?=#?\#K%C'<c(=#(\%DYCZW%$BCYW;K%C#('YD?niem agresywnych uwag
VY%CYA(@ZD%$;=?%"'YDYCYD?W%$;&g?*`(K%D%C&Z';*X%CYA(VB;%– w odwecie za zaczepki ojca
– ?&?CYD?A#% `(@Y% $;=?-% :D'?*?`<*% $#a% Y% "Y\Y*K% *XWY"#(*% [?'VB#(`% *X*#?W% B?$;@=?A#BYD?b%
&'gV=<% $;&g?*à% VY\YD<K% =#c% Y$C?'c?b% =?g*B;*#(A?% #% CYA(@ZD-% 1% &'?C*#(% "Y$&a"YD?=#?%
D;`?)=#?`<*(@Y%g*B(d%D;*Y_?W%Y$C?'c(=#? 186.
7==;%"'B;"?V(C%DB[gVB#W%$B*B(@ZA=;%=#("YCZ`%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?-%M*B(d%7]%
CA?$;%$BCYW;%"YV$&?DYD(`%=?"#$?WK%c(%"Y*B<D$B;%YV%pierwszej CA?$;%`($&%Y_#?'<%"'B(\Y*;K%
stosowanej bezkarnie przez kol(@a% B% CA?$;-% .Y$BCYVYD?=;% g*B(d% `($&% VB#(*C#(\%
=#("(W=Y$"'?D=;\-% 6XWY"#(*% =?"#$?WK% c(% $"'?Da% ?@'($;D=;*X% B?*XYD?d% CYA(@#%
D#(AYC'Y&=#(% "'Z[YD?W?% D;`?)=#b% `(@Y% \?\?% – =#($&(&;K% [(B$Cg&(*B=#(-% 3;'(C&Y'% $BCYW;%
Y[#(*;D?W% "Y% C?cV;\% B@WY$BY=;\% #=*;V(=*#(K% c(% `()A#% $;&g?*`?% $#a% "YD&Z'B;K% "'B(=#($#(%
?@'($;D=(@Y% g*B=#?% VY% #==(`% CA?$;-% 3Y% &(@Y% `(V=?C% =#@V;% =#(% VY$BWYK% ?% "Y$BCYVYD?=;%
g*B(d% =?V?A% VYB=?D?W% "'B(\Y*;-% 0g&Y'% A#$&g% "YVC'()A#WK% c(% [(BC?'=Y)b% `(@Y% CYA(VB(%
B?"(D=#?% _?C&K% #c% `($&% $;=(\% =?g*B;*#(A?-% 2$&?&(*B=#(% B'(B;@=YD?=?% \?&C?% VY'?VB#W?%
*XWY"*gK% ?[;% "'B(V(% D$B;$&C#\% *X'Y=#W% @WYDa+% pI?\?% C?c(% \#% B?$W?=#?b% @WYDaK% `?C% Y=%
\=#(%[#`(K%?A(%`?%=#(%*X*a%VWgc(`%B?$W?=#?b%@WYD;%#%[;b%VA?%=#(@Y%DY'C#(\%&'(=#=@YD;\r-%
.'B("'YD?VBY=(% D% &(`% $"'?D#(% "'B(B% vA<$C#(@Y% Lg'?&Y'?% 2)D#?&;% "Y$&a"YD?=#(%
"Y&D#('VB#WY% #$&=#(=#(% VWg@Y&'D?W(@Y% CY=_A#C&g% \#aVB;% g*B=#?\#-% Q(V=<% B% `(@Y% "'B;*B;=%
[;W% B?V?D=#Y=;% $"Z'% \#aVB;% 'YVB#*?\#% *XWY"*ZD-% 1% $BCYA(K% "Y% #=&('D(=*`#% /B(*B=#C?K%
186
ZII/440/289/2008/TKA
73
Y"'?*YD?=(%BY$&?W;%$B*B(@ZWYD(%VB#?W?=#?K%\?`<*(%$Wgc;b%'YBD#<B?=#g%&ej trudnej sprawy.
Q($&%Y=?%D%V?A$B;\%*#<@g%\Y=#&Y'YD?=?%"'B(B%vA<$C#(%Lg'?&Y'#g\%2)D#?&;187.
!"'?D<K% C&Z'?% $B*B(@ZA=#(% B[gAD('$YD?W?% Y"#=#a% "g[A#*B=<K% [;W% "'B(V$&?D#Y=;% D%
\(V#?*X% "'B;"?V(C% ?@'($;D=(`K% $&Y$g`<*(`% "'B(\Y*% V;'(C&Y'C#% $BCYW;-% /B(*B=#C% "YV`<W%
in&('D(=*à% B% g'BaVg-% 1% BD#<BCg% B% =?&;*X\#?$&YD;\% $C#('YD?=#(\% YV"YD#(V=#*X%
wniosków do Kujawsko-.Y\Y'$C#(@Y% Lg'?&Y'?% 2)D#?&;% #% Y'@?=g% "'YD?VB<*(@Y% $BCYWaK%
dyrektorka – C&Z'(`% [?A#% $#a% =#(% &;ACY% g*B=#YD#(K% ?A(% 'ZD=#(c% =?g*B;*#(A(% #% 'YVB#*(% –
BY$&?W?%YVDYW?=? ze stanowiska 188.
1% `(V=(`% B(% $BCZW% =?% &('(=#(% DY`(DZVB&D?% Ag[(A$C#(@Y% D#*(V;'(C&Y'% BW?\?W%
`(V=(\g% B% g*B=#ZD% "?A(*K% #==(@Y% [#W% C#`(\% "Y% @WYD#(-% .Y$&a"YD?=#(% V;$*;"A#=?'=(% =#(%
BY$&?WY% "YVà&(K% 'B(CY\Y% B% "YDYVZD% =?&g';% _Y'\?A=(`-% .Y% #=&('D(=*`#% /B(*B=#C?% .'?D
3B#(*C?% $"'?Da% DB=YD#Y=Ym% ?C&g?A=#(% &'D?% "Y$&a"YD?=#(% V;$*;"A#=?'=(% #%
prokuratorskie 189.
.'B;"?VC#%?@'($`#%=?%&('(=#(%$BCYW;%B@W?$B?A#%/B(*B=#CYD#%=#(%&;ACY%g*B=#YD#(%#%#*X%
'YVB#*(K% ?A(% &?Cc(% $?\#% =?g*B;*#(A(-% O?C% [;WY% \-#=-% D% D;"?VCg% ?=Y=#\YD(`% "'Y)[;% Y%
in&('D(=*àK%$C#('YD?=(`%VY%/B(*B=#C?%"'B(B%=?g*B;*#(A#%`(V=(`%B(%$BCZW%D%R#?W;\$&YCg-%
.YVA?$C#% Lg'?&Y'% 2)D#?&;% D% #=_Y'\?*`#% B% "'B("'YD?VBY=(@Y% "Y$&a"YD?=#?%
D;`?)=#?`<*(@Y% "Y&D#('VB#W% D;$&a"YD?=#(% Y"#$?=;*X% D% $C?'VB(% B`?D#$C-% 1% BD#<BCg% B%
&;\% D;V?W% V;'(C&Y'YD#% $BCYW;% $&Y$YD=(% B?A(*(=#?K% VY&;*B<*(% "Y"'?D;% D?'g=CZD%
[(B"#(*B(d$&D?% D% $BCYA(-% !"'?D?% =?g*B;*#(A?K% $&Y$g`<*(@Y% "'B(\Y*% _#B;*B=<% DY[(*%
g*B=#ZDK% BY$&?W?% $C#('YD?=#?% VY% 'YB"?&'B(=#?% "'B(B% LY\#$à% 3;$*;"A#=?'=<% VA?%
9?g*B;*#(A#%Y'?B%B@WY$BY=?%=?%.YA#*à-% !"'?wa nadal monitorowana jest przez Podlaskie
Lg'?&Y'#g\%2)D#?&;190.
7==?%B%#=&('D(=*`#%/B(*B=#C?%B?YDY*YD?W?%'?V;C?A=<%B\#?=<%"Y$&?D;%=?g*B;*#(AC#-%
.YVB#aCYD?=#?% B?% #=&('D(=*à% =?V($W?W?% \?&C?% g*B(==#*;K% C&Z'?% D*B()=#(`% [;W?% Y_#?'<%
przemocy psychicznej i fizycznej ze strony nauczycielki 191.
9?% \?'@#=($#(% Y"#$g% $"'?DK% B@W?$B?=;*X% /B(*B=#CYD#K% =?A(c;% B?B=?*B;bK% c(% D%
"'B;"?VCgK% @V;% =?% &('(=#(% $BCYW;% =(@?&;D=(% B?*XYD?=#?% g*B=#ZD% D;$&a"g`<% D% $C?A#K%
D;\?@?`<*(`%#=&('D(=*`#K%$BCYW?%\?%Y[YD#<B(C%Y"'?*YD?=#?%"'Y@'?\g%"'B(*#DVB#?W?=#?%
&?C#\% B`?D#$CY\-% :?WYc(=#?% "'Y@'?\ZD+% D;*XYD?D*B(@Y% #% "'Y_#A?C&;C#% "YD#==;% [;b%
187
ZII/440/357/2008/TKA
188
ZII/440/264/2008/TKA
189
ZII/440/345/2008/TKA
190
ZII/440/124/2008/TKA
191
ZII/440/355/2008/TKA
74
gB@YV=#Y=(% B(% D$B;$&C#\#% "'B(V$&?D#*#(A?\#% $BCYA=(`% $"YW(*B=Y)*#% l=?g*B;*#(A?\#K%
uczniami, rodzicami). Opracowanie i realizacja szkolnego programu profilaktyki
pro[A(\ZD%VB#(*#%#%\WYVB#(c;%Y[YD#<Bg`(%$BCYW;%D$B;$&C#*X%&;"ZD%YV%,%D'B()=#?%>ee>%
'YCgK%B@YV=#(%B%D?'g=C?\#K%YC'()AY=;\#%D%'YB"Y'B<VB(=#g%I#=#$&'?%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%
#% !"Y'&g% B% V=#?% E,% $&;*B=#?% >ee>% '-K% B\#(=#?`<*;\% 'YB"Y'B<VB(=#(% D% $"'?D#(% '?\YD;*X%
statutów "g[A#*B=(@Y% "'B(V$BCYA?% Y'?B% "g[A#*B=;*X% $BCZW% l3B-% M-% B% >ee>% '-% 9'% ,eK% "YB-%
hTj-% .Y=?V&Y% D;V?`(% $#aK% #c% CD?A#_#CYD?=#(% =?g*B;*#(A#% VY% B?DYVgK% [?V?=#(% #*X%
"'(V;$"YB;*`#% "'B(V% 'YB"Y*Ba*#(\% "'?*;K% \Y@WY[;% $&?=YD#b% 'YBD#<B?=#(% "'Y[A(\g%
stosowania przemocy prB(B% =?g*B;*#(A#K% "YDYW?=;*X% "'B(*#(c% – B@YV=#(% B% &'()*#<% ?'&-% F%
g$&?D;%Y%$;$&(\#(%Y)D#?&;%– VY%"(W=#(=#?%Bg"(W=#(%#==(`%'YA#-
- >?AR8C?><?*;A?F*F7DJHF?>EUF*;B?DUF=E*H;<=ERTDCH-wychowawczych
3Y% /B(*B=#C?% BD'?*?A#% $#a% .Y$WYD#(% =?% !ejm RP 192, wychowawcy, byli
wychowawcy, pracownicy PCPR 193, anonimowi nadawcy 194 $;@=?A#Bg`<*% "'B;"?VC#%
$&Y$YD?=#?% DY[(*% D;*XYD?=CZD% "A?*ZD(C% Y"#(Cgd*BY-wychowawczych przemocy
_#B;*B=(`% #% "$;*X#*B=(`-% 9?% D=#Y$(C% /B(*B=#C?K% Y'@?=;% $"'?Dg`<*(% =?VBZ'% =?V% &;\#%
"A?*ZDC?\#%"'B("'YD?VB?W;%CY=&'YA(-%L#(V;%#=_Y'\?*`(%&(%$#a%"Y&D#('VB?W;K%=?C?B;D?=Y%
g$g=#a*#(% $&D#('VBY=;*X% =#("'?D#VWYDY)*#K% B?Y$&'B?=Y% &(c% =?VBZ'% =?V% VB#?W?A=Y)*#<%
"A?*ZD(C-% 1% `(V=(`% B(% $"'?DK% "Y% B?#=&('($YD?=#g% $#a% =#<% /B(*B=#C?K% "Y$&a"YD?=#(% D%
$"'?D#(%"'B(C'Y*B(=#?%g"'?D=#(d%"'B(B%V;'(C&Y'?%D$B*BaW?%.'YCg'?&g'?%/(`Y=YD? 195.
!;@=?A#BYD?=Y% &?Cc(% =?'g$B?=#(% "'?D?% VY% Y*X'Y=;% D#aB#% 'YVB#==;*X% "Y"'B(B%
g&'gV=#?=#(%D#VB(d%#%'YB\ZD%&(A(_Y=#*B=;*X-%LD($&#Y=YD?=Y%B?$?V=Y)b%"Y[;&g%VB#(*C?%
D% V?=(`% "A?*ZD*(-% !"Y'?V;*B=#(% BD'?*?=Y% $#a% VY% /B(*B=#C?% Y pomoc w umieszczeniu
D;*XYD?=C?% D% #==(`% "A?*ZD*(% Ag[% g\YcA#D#(=#(% "YD'Y&g% VY% VY\g196. Rzecznik
D;$&a"YD?W%VY%V;'(C&Y'ZD%"A?*ZD(C%Y%#=_Y'\?*`(%Y'?B%VY%$&?'Y$&ZDK%Cg'?&Y'ZD%Y)D#?&;%#%
$<VZD% Y% B[?V?=#(% $"'?D;% #% B?à*#(% $&?=YD#$C?% D% CD($&##% D$C?B?=;*X%
=#("'?D#VWYDY)*# 197.
1% "A?*ZDC?*X% Y"#(Cgd*BY-D;*XYD?D*B;*X% D;$&a"g`(% D#(A(% "'Y[A(\ZDK% C&Z';*X%
i'ZVW(\% `($&% \-#=-% =#("'?D#VWYD?% CA?$;_#C?*`?% #% 'YB\#($B*B(=#(% D;*XYD?=CZDK% ['?C%
@D?'?=*`#% DW?)*#D(`% Y"#(C#% =?V% D;*XYD?=C?\#% B(% BV#?@=YBYD?=;\#% B?[g'B(=#?\#%
192
ZII/414/54/2008/KM
193
ZII/414/51/2008/KM
194
ZII/414/45/2008/KM, ZII/414/27/2008/KM
195
ZII/414/51/2008/KM
196
ZII/414/31/2008, ZII/440/31/2008/KM
75
zachowania i emocji oraz nieodpowiedni poziom pracy wychowawczej. Wychowankowie
*Ba$&Y% \?`<%'YB[gVYD?=(%"Y*Bg*#(%C'B;DV;K%"YW<*BY=(%B%"Y$&?D<%'Y$B*B(=#YD<m%*Ba$&;%
`($&% ['?C% $?\YCY=&'YA#-% :V?'B?% $#aK% c(% D#=<% B?% &(% "Y$&?D;% 'YVB#*(% Y[?'*B?`<%
wychowawców lub innych wychowankóD-%/B(*B=#C%D;`?)=#?W%B?$?V=Y)b%B?$&Y$YD?=(@Y%
)'YVC?% D;*XYD?D*B(@Y% Y'?B% B?*Xa*?W% B?#=&('($YD?=;*X% VY% "YV(`\YD?=#?% V?A$B;*X%
VB#?W?d%D;*XYD?D*B;*X-
.Y`?D#?`<*(% $#a% D% 'YCg% >eef% VY=#($#(=#?% \(V#?A=(% #% C#('YD?=(% VY% /B(*B=#C?%
$"'?D;K%$&?W;%$#a%"YDYV(\%D;$&<"#(=#?%VY%I#=#$&'?%.'?*;%#%.YA#&;C#%!"YW(*B=(`%D%V=#g%>%
"?iVB#('=#C?% #% >>% @'gV=#?% >eef% 'YCgK% D% C&Z';\% D$C?B?W% =?% "Y&'B([a% B?#=&('($YD?=#?%
$;&g?*`<% D;*XYD?=CZD% "A?*ZD(C – D% $B*B(@ZA=Y)*#% &;*XK% C&Z'B;% D% *#<@g% &;@YV=#?%
"'B([;D?`<%D%$"(*`?A=;*X%Y)'YVC?*X%$BCYA=Y-wychowawczych, a na dni wolne od nauki
"'B;`(cVc?`<% VY% VY\g% VB#(*C? 198-% 9?% $Cg&(C% &;*X% VY=#($#(d% /B(*B=#C% "YV`<W% 'ZD=#(c%
V(*;Bà% Y% "'B("'YD?VB(=#g% D% 'YCg% >eeh% CY=&'YA#% $&?=g% "'B($&'B(@?=#?% "'?D% VB#(*C?% D%
"A?*ZDC?*X%Y"#(Cgd*BY-wychowawczych.
- szkodliwych przekazów medialnych

3Y% /B(*B=#C?% =?"W;D?W;% #=_Y'\?*`(% Y% B?\#($B*B?=#g% D% =#(C&Z';*X% "Y'&?A?*X%
#=&('=(&YD;*X% &'()*#K% \Y@<*;*X% D"W;D?b% V(\Y'?A#Bg`<*Y% =?% YVD#(VB?`<*(% &(% $&'Y=;%
VB#(*#-% 3Y&;*B;W;% Y=(% \-#=-% D;CY'B;$&;D?=#?% BVàb% VB#(*#% D% "'Y_#A?*X% Y% "YV&(C$&?*X%
eroty*B=;*XK%B?\#($B*B?=#?%"'Y_#A#%"(VY_#A$C#*XK%B?\#($B*B?=#?%_#A\ZD%B%gVB#?W(\%VB#(*#-%
O'()*#%&?C#(%$<%[AYCYD?=(%"'B(B%?V\#=#$&'?&Y'ZD%$&'Y=%"Y%B@WY$B(=#g%=?Vgc;*#?-%!"'?D;%
&(%Y%&;A(%&'gV=Y%[?V?bK%c(%"Y%B?[AYCYD?=#g%"'B(B%?V\#=#$&'?&Y'ZDK%B=#C?`<%_#C*;`=(%CY=ta
'?B(\% B% B?D?'&;\#% &?\% &'()*#?\#-% 1% CY=&?C&?*X% B(% B@W?$B?`<*;\#K% "'?*YD=#*;% R#g'?%
/B(*B=#C?%"YVC'()A?A#%B?D$B(%YV"YD#(VB#?A=Y)b%'YVB#*ZD%B?%&YK%D%`?C#%$"Y$Z[%#*X%VB#(*#%
CY'B;$&?`<%B%7=&('=(&g-% 7=&('D(=*`(%/B(*B=#C?%VY&;*B;W;%'ZD=#(c%'(CA?\K% g\#($B*B?=;*X
na billboardach, czy prezentowanych na ekranach (np. w warszawskim metrze), które w
B@YV=(`% Y"#=##% D#(Ag% Y$Z[% =#(% "YD#==;% [;b% $C#('YD?=(% VY% VB#(*#-% :?#=&('($YD?=(%
"'Y[A(\(\% Y$Y[;% [;W;% #=_Y'\YD?=(% Y% "'Y*(Vg'B(% D(';_#C?*`#% '(CA?\;% lBWYc(=#(%
indywidualnej skargi do Rady Reklamy). Polskie prawodawstwo nie reguluje niestety tej
CD($&##%D%$"Y$Z[%$B*B(@ZWYD;%– tak jak w przypadku reklamy telewizyjnej lub radiowej.
1% YV=#($#(=#g% VY% C#=(\?&Y@'?_##K% #=&('D(=*`(% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% VY&;*B;W;%
sytuacji, w których p'B(V%"'Y`(C*`<%_#A\ZD%VA?%VB#(*#%(\#&YD?=Y%'(CA?\;%Y'?B%BD#?$&g=;%
197
ZII/414/49/2008, ZII/414/27/2008
198
ZII/500/1-2/2008/TKA
76
_#A\ZDK% B?D#('?`<*(% &'()*#% ?@'($;D=(% Ag[% V(\Y'?A#Bg`<*(-% /B(*B=#C% BD'?*?W% $#a% VY%
V;'(C&Y'ZD% C#=% Y% D;`?)=#(=#?% #% YV"YD#(V=#% VY[Z'% (\#&YD?=;*X% \?&('#?WZD-% 1%
D;$&<"#(=#g% @(=('?A=;\% VY% I#=#$&'?% Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzecznik
BD'Z*#W%gD?@a%=?%"Y&'B([a%g'(@gAYD?=#?%&(`%CD($&##-%/B(*B=#C%BD'Z*#W%$#a%VY%IL#39%Y%
"YVà*#(%#=#*`?&;D;%g$&?DYV?D*B(`K%B\#('B?`<*(`%VY%gBg"(W=#(=#?%AgC#%"'?D=(`%D%B?C'($#(%
"'B;"Y'B<VCYD?=#?% _#A\ZD% C#=YD;*X% VY% YC'()lonych kategorii wiekowych oraz
wprowadzenia zakazu emisji – "'B(V%$(?=$?\#%VA?%\?WYA(&=#*X%D#VBZD%– &'()*#K%C&Z'(%=#(%
$<%VA?%=#*X%"'B(B=?*BY=(-%
- ;AC=89AC=@?><?*;A?F*><=B=9><DJ*F*;H89Z;HF?><R*8:GHF7N*<*przygotowawczym
1%B?C'($#(%"Y$&a"YD?=#?%przygotowawczegoK%VY%/B(*B=#C?%B@W?$B?=Y%D%>eef%'YCg%
"'Y[A(\;K% BD#<B?=(% B% B?&'B;\?=#(\% Ag[% "'B($Wg*X?=#(\% \?WYA(&=#*X-% 1% `(V=;\%
"'B;"?VCg% \Y@WY% VY`)b% VY% "'B(C'Y*B(=#?% g"'?D=#(d% "'B(B% _g=C*`Y=?'#g$B;% !&'?c;%
2*X'Y=;% LYA(#K% ?A(% $"'?D?% [?'VBY% $B;[CY% BY$&?W?% "YAg[YD=#(% D;`?)=#Y=?% "'B(B% \?&Ca%
VB#(*#% Y'?B% DW?)*#D(@Y% CY\(=V?=&?% $&'?c;199-% L#AC?% "'B;"?VCZD% VY&;*B;WY%
=#("'?D#VWYDY)*#% D% B?&'B;\?=#g% =#(A(&=#*X% "'B(B% "'?*YD=#CZD% Y*X'Y=;% D%
supermarketach – $"'?D;% $<% D% &YCgK% ?% "'?*YD=#*;% R#g'?% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?%
\Y=#&Y'g`<% #*X% "'B([#(@-% 3Y% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% B@W?$B?=Y% &?Cc(% "'B;"?VC#%
=#(DW?)*#D(@Y% &'?C&YD?=#?% \?WYA(&=#*XK% B?&'B;\?=;*X% "'B(B% .YA#*à% D% *(Ag% D;CY=?=#?%
$&Y$YD=;*X%*B;==Y)*#%D%"Y$&a"YD?=#g%"'B;@Y&YD?D*B;\-% :?*XYD?=#(%_g=C*`Y=?'#g$B;%
\#?WY% =?% *(Ag% D;\g$B(=#(% "'B;B=?=#?% $#a% "'B(B% =#(A(&=#*X% VY% B?'Bg*?=;*X% #\% *B;=ZD-%
6B;==Y)*#% $"'?DVB?`<*(% D% &;*X% $"'?D?*X% $<% =?V?A% "'YD?VBY=( przez prokuratury.
:@W?$B?=Y%'ZD=#(c%B?$&'B(c(=#?%DY[(*%*B;==Y)*#K%D;CY=;D?=;*X%"'B(B%_g=C*`Y=?'#g$B;%
.YA#*`#% =?% &('(=#(% $BCZW-% /YVB#*Y\% =#(% "YVY[?W;% $#a% $;&g?*`(K% D% C&Z';*X% VB#(*#% \g$#?W;K%
=?`*Ba)*#(`%[(B%#*X%D#(VB;K%g*B($&=#*B;b%D%*B;==Y)*#?*XK%=#(`(V=YC'Y&=#(%Y"g$B*B?`<*%D%
&;\%*B?$#(%B?à*#?-%1$C?B;D?=Y%=?%$&'($K%`?C#(\g%"YVV?D?=(%$<%D%&?C#(`%$;&g?*`#%VB#(*#K%
C&Z'(% =#(% gB;$C#D?W;% D;\?@?=(@Y% D$"?'*#?% psychologicznego. W wyniku interwencji
"'?*YD=#CZD% R#g'?% /B(*B=#C?% YC?B;D?WY% $#a% =?`*Ba)*#(`K% #c% "YA#*`?=*#% "'YD?VB#A#% &BD-%
'YB";&?=#(K% C&Z'(% D% 'YBg\#(=#g% LYV(C$g% "Y$&a"YD?=#?% C?'=(@Y% =#(% `($&% *B;==Y)*#<%
"'Y*($YD<-%.YA#*`?=*#%D;*XYVB<%B%B?WYc(=#?K%#c%D;CY=;D?=#(%*B;==Y)*#%=?%&('(=#(%$BCZW%
\=#(`% $&'($g`(% VB#(*#K% =#c% D(BD?=#(% #*X% =?% CY\(=Va% .YA#*`#-% 1"'?DVB#(% &?C#% $"Y$Z[%
"'B("'YD?VB(=#?% *B;==Y)*#% =#(% =?'g$B?% "'?D?% "'Y*($YD(@YK% `(V=?C% =#(% D;V?`(% $#a%
199
ZII/460/83/2008/TOK
77
DW?)*#D;%B%"g=C&g%D#VB(=#?%VY['?%VB#(*C?-%1%BD#<BCg%B%"YD;c$B;\K%"YVà&Y%V(*;Bà%Y%
VYCW?V=;\% "'B(?=?A#BYD?=#g% $"Y$Y[g% D;CY=;D?=#?% &;*X% *B;==Y)*#% "'B(B%
_g=C*`Y=?'#g$B;-%1%'YCg%>eeh%?=?A#B#(%"YVV?=(%BY$&?=<%D%R#g'B(%/B(*B=#C?%Y"'?*YD?=#?%
LY\(=V;%nWZD=(`%.YA#*`#K%B%C&Z';*X%CY'B;$&?`<%"YA#*`?=*#%B%B($"YWZD%V$-%=#(A(&=#*h.
/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%B?D$B(%#=_Y'\YD?W%'YVB#*ZDK%#c%\Y@<%#%"YD#==#%B@W?$B?b%
D=#Y$C#%VY%Y'@?=ZD%"'YD?VB<*;*X%*B;==Y)*#K%?[;%"'B($Wg*X?=#(%\#?WY%\#(`$*(%=?%&('(=#(%
p.'B;`?B=(@Y% "YCY`gr% Ag[% p9#([#($C#(@Y% "YCY`gr-% :=?`Vg`<% $#a% Y=(% =?% &('(=#(% `(V=Y$&(C%
Pol#*`#% #% $<% "'B;$&Y$YD?=(% VY% "'YD?VB(=#?% *B;==Y)*#% B% gVB#?W(\% VB#(*#-% 1% `(V=(`% B%
"'YD?VBY=;*X% $"'?DK% VY&;*B<*(`% =#("'?D#VWYDY)*#K% $"YDYVYD?=;*X% =#($"'?D=Y)*#<%
$"'Ba&g% D% &BD-% 9#([#($C#\% "YCY`gK% B?A(*Y=Y% D;'(\Y=&YD?=#(% #% VY"'YD?VB(=#(% "YCY`g%
"'B($Wg*X?d%VY%YV"owiednich standardów 200.
/B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% "'Y$BY=Y% 'ZD=#(c% Y% D$"?'*#(% "'Z)[K% [;% VB#(*#% =#(% [;W;%
"'B($Wg*X#D?=(%D%Y[(*=Y)*#%$"'?D*ZD-%1%D#aC$BY)*#%"'B;"?VCZD%$<V%"'B;*X;A?W%$#a%VY%
"'Y)[;% 'YVB#*ZD-% .Y=?V&Y% D% `(V=(`% B(% $"'?D% gV?WY% $#a% "'B(CY=?b% $<VK% ?[;% D ramach
"Y\Y*;% "'?D=(`% =#("(W=Y$"'?D=(% VB#(*CY% BY$&?WY% "'B($Wg*X?=(% D% =?`[A#c$B;\% $<VB#(% #%
=#(%\g$#?WY%`(*X?b%C#ACg$(&%C#AY\(&'ZD%=?%'YB"'?DaK%C&Z'?%\Y@W?%BY$&?b%YV'Y*BY=?-
L#AC?% $"'?D% VY&;*B;WY% "Y&'B([;% "YD&Z'=(@Y% "'B($Wg*X?=#?% \#\YK% #c% D*B()=#(`%
dziecko [;WY%"'B($Wg*X#D?=(%D%&';[#(%?'&-%,fG%?%#%,fG%[%LYV(C$g%"Y$&a"YD?=#?%C?'=(@Y-%
.Y% $"'?DVB(=#g% YCYA#*B=Y)*#% YC?B?WY% $#aK% #c% [;W;% &Y% $;&g?*`(% D;`<&CYD(K% C#(V;% #$&Y&=#(%
=YD(%YCYA#*B=Y)*#%C?B?W;%BD(';_#CYD?b%"Y"'B(V=#(%B(B=?=#?-%
3Y% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% =?"W;D?W;% &?Cc(% informacje o sprawach, w których
DW?)*#*#(A(% \#($BC?d% Ag[% #*X% B?'B<V*;K% "'Z[g`<*% (C$\#&YD?b% 'YVB#=a% B% B?`\YD?=(@Y%
AYC?AgK% "Y\#`?A#% D% "Y$&a"YD?=#g% $<VYD;\% _?C&% B?\#($BC#D?=#?% D% =#\% VB#(*C?-% 1% &(=%
$"Y$Z[% "'?DVY"YVY[=#(% *X*#?=Y% g=#C=<b% "Y&'B([;% B?"ewnienia rodzinie lokalu
$Y*`?A=(@YK%C&Z'(%=?A(c;%$#a%VB#(*Cg201.
LY=$(CD(=*`<% "'YD?VBY=(`% D% >eef% '-% $"'?D;% #=V;D#Vg?A=(`% `($&% D;$&<"#(=#(%
@(=('?A=(%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%D%$"'?D#(%=#("'?D#VWYDY)*#K%VY&;*B<*;*X%$&Y$YD?=#?%
"'B(B% .YA#*à% "'Y*(Vg';% B[#('?=#?% i przetwarzania danych osobowych tzw. Niebieskiej
C?'&;-% .'Y[A(\% VY&;*B;W% ['?Cg% D;\?@?=(@Y% g\Y*YD?=#?% VY% "'YD?VB(=#?% &(@Y% &;"g%
*B;==Y)*#% D% ?C*#(% "'?D=;\% '?=@#% g$&?D;-% !"'?D?% `($&% "'YD?VBY=?% D$"ZA=#(% B%
Generalnym Inspektorem Ochrony Danych Osobowych.
200
ZII/460/72/2008/TOK
78
6. 2%'3'*+,!e(!*"!e2e-"$i2%'3"5(6
Zgod-.+& *& 3#$H/C@+7& (=& Q8-4+-,6.& 8& 0#343,I& 1*.+,/39& /3<1+7C& 1*.+,/C& 02H,I.,*-.+&
ACF& >.*H,*-.+& -.+0+@-820#34-+7C& 03E2$48& 084.--8& *30+4-.N& <H,.+& 4& 43#C-/3,I9&
D43#3-$C6G,H,I& D81-8BN9& C78<A.4.36G,H,I& 82.GD3-.+& -.+*3A+<-8B,.& 8#3* C@3$4.36G,H,I&
3/$H4-+&C,*+2$-.,$48&4&<H,.C&208@+,*+E2$43%&
1%>eef%'YCg%B@WY$BY=Y%VY%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%Y@ZW(\%>>T%$"'?DK%BD#<B?=;*X%B%
"'?D?\#%VB#(*#%=#("(W=Y$"'?D=;*XK%D%&;\+
- hf%B@WY$BY=Y%=?%"#)\#(m
- 1 w trakcie wizyty w Biurze Rzecznika.
#=_Y'\?*`#%D%$"'?D?*XK%VY&;*B<*;*X+
- Programu Wczesnej Interwencji;
- Y'B(C?=#?%Y%$&Y"=#g%=#("(W=Y$"'?D=Y)ci;
- szkolnictwa specjalnego i integracyjnego oraz transportu dzieci
=#("(W=Y$"'?D=;*Xm
- #=_Y'\?*`#% Y% "'?D?*XK% "'B;$Wg@g`<*;*X% VB#(*#Y\% =#("(W=Y$"'?D=;\% Y'?B% #*X%
opiekunom;
- udzielenia pomocy finansowej i materialnej rodzinom, wychowuj<cym dzieci
=#("(W=Y$"'?D=(-
_10* 3789:;<=><?* @=>=A?B>=* %C=DC><E?* 2raw Dziecka w zakresie praw dzieci

><=;=K>H8;A?F>7DJ*GH97DC7K7L
! przerwania prac nad Programem Wczesnej Interwencji – F789:;<=><=* C* ]* DC=AFD?*

2008 roku
/B(*B=#C%D;$&<"#W%VY%I#=#$&'?%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%B%BD#<BCg%B%"'B('D?=#(\%"'?*%
=?V%CY=&;=gYD?=#(\%#%DV'Yceniem tzw. Programu Wczesnej Interwencji, poprzedzonego
w latach 2005->eek% .#AY&?cYD;\% .'Y@'?\(\% /B<VYD;\% KK1*B($=?K%
D#(AY$"(*`?A#$&;*B=?K%CY\"A(C$YD?K%$CYY'V;=YD?=?%#%*#<@W?%"Y\Y*%VB#(*Cg%B?@'YcY=(\g%
79
=#("(W=Y$"'?D=Y)*#<%Ag[%=#("(W=Y$"'?D=(\g%Y'?B%`(@Y%'YVB#=#(r-%/B(*B=#C%"YVC'()A#WK%c(%
.'Y@'?\%$"'?DVB#W%$#a%`?CY%CY\"A(C$YD?%\YcA#DY)b%VB#?W?d%D;$YCY$"(*`?A#$&;*B=;*X202.
1%YV"YD#(VB#%I#=#$&('%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%D$C?B?WK%#c%"g[A#*B=(%#%=#("g[A#*B=(%
"A?*ZDC#% Y)D#?&YD(% \Y@<% &DY'B;b% B($"YW;% D*B($=(@Y% D$"Y\?@?=#?% 'ozwoju w celu
"Y[gVB?=#?% "$;*XY'g*XYD(@Y% #% $"YW(*B=(@Y% 'YBDY`g% VB#(*C?% YV% *XD#A#% D;C';*#?%
=#("(W=Y$"'?D=Y)*#%VY%'YB"Y*Ba*#?%=?gC#%D%$BCYA(203.
! Programu Wczesnej Interwencji – F789:;<=><=*C*^*DC=AFD?*POOQ*AHER

/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% $C#('YD?W% D;$&<"#(=#(% VY% .rezesa Rady Ministrów,
"'Y$B<*% Y% #=_Y'\?*`(% =?% &(\?&% $&?=g% "'?*% =?V% L'?`YD;\% .'Y@'?\(\% 1*B($=(`%
Interwencji 204.

:@W?$B?=(% VY% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% $"'?D;% #=V;D#Vg?A=(K% BD#<B?=(% B% Y*X'Y=<% "'?D%
VB#(*#%=#("(W=Y$"'?D=;*XK%VY&;*B;W;+
- oAC=E?><?*H*89H;><R*><=;=K>H8;A?F>HMD<*
1% 'YCg% >eef% VY% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% &'?_#?W;% $"'?D;% [gVB<*;*X% D<&"A#DY)*#%
Y'B(*B(d% Y% $&Y"=#g% =#("(W=Y$"'?D=Y)*#-% LD($&#Y=YD?=Y% V(*;B`(% "YD#?&YD;*X% #%
DY`(DZVBC#*X%CY\#$`#%Y'B(C?`<*;*X%Y%$&Y"=#g%=#("(W=Y$"'?D=Y)*#%Y'?z orzeczenia, które
=#(% gB=?D?W;% CY=#(*B=Y)*#% $"'?DYD?=#?% $&?W(`% Y"#(C#% *B;% gVB#(A?=#?% $&?W(`% "Y\Y*;%
VB#(*Cg-% /B(*B=#C% D;`?)=#?W% 'YVB#*Y\% #% Y"#(Cg=Y\% B?C'($% "'B;$Wg@g`<*;*X% #\% )'YVCZD%
YVDYW?D*B;*XK%#=_Y'\g`<*%`(V=Y*B()=#(%Y%&'()*#%/YB"Y'B<VB(=#?%I#=#$&'?%.racy i Polityki
!"YW(*B=(`%D%$"'?D#(%C';&('#ZD%Y*(=;%=#("(W=Y$"'?D=Y)*#%g%Y$Z[%D%D#(Cg%VY%,T%A?&205.
LD($&#<% 'ZD=#(% *Ba$&Y% B@W?$B?=<% "'B(B% 'YVB#*ZD% #% Y"#(Cg=ZD% VB#(*#%
=#("(W=Y$"'?D=;*X%[;W%"'Y[A(\%YV\?D#?=#?%$"(*`?A#$&;*B=;*X%g$Wg@%Y"#(Cgd*B;*X%"'B(B%
2)'YVCi Pomocy S"YW(*B=(`-% .'B;CW?V(\% &?C#(`% $;&g?*`#% [;W?% $"'?D?% *B&('=?$&YA?&C?%
g"Y)A(VBY=(@Y%D%$&Y"=#g%g\#?'CYD?=;\K%C&Z';%BY$&?W%g\#($B*BY=;%"'B(B%\?&Ca%D%3Y\g%
2"#(C#% !"YW(*B=(`K% *Y% BV?=#(\% A(C?'B;% =#(% [;WY% CY'B;$&=(% VA?% `(@Y% 'YBDY`g-% 6XWY"#(*%
BY$&?W% "'B(C?B?=;% "YV% Y"#(Ca% "'?*g`<*(@Y% Y`*?K% C&Z';% D;$&<"#W% VY% YV"YD#(V=#(@Y%
2)'YVC?% .Y\Y*;% !"YW(*B=(`% Y% "'B;VB#(A(=#(% $;=YD#% $"(*`?A#$&;*B=;*X% g$Wg@%
202
ZBIA/500/35-1/2008/EK
203
DZSE-2-TS-045-21/08
204
ZBIA/500/38-1/2008/EK
80
Y"#(Cgd*B;*X-% 2)'YV(C% D;V?W% V(*;Bà% =(@?&;D=<K% `(V=?C% =?% $Cg&(C% #=&('D(=*`#%
Rzecznika – B\#(=#W% `< 206. Interwencja Rzecz=#C?% .'?D% 3B#(*C?% D% 2.!% "'B;*B;=#W?% $#a%
'ZD=#(c% VY% "'B;B=?=#?% $"(*`?A#$&;*B=;*X% g$Wg@% Y"#(Cgd*B;*X% &'B;A(&=#(\gK%
=#("(W=Y$"'?D=(\g%0=&Y$#YD# 207.
- szkolnictwa specjalnego i integracyjnego oraz transportu dzieci

><=;=K>H8;A?F>7DJ
3Y%/B(*B=#C?%B@W?$B?=Y%D%>eef%roku informacje o &'gV=Y)*#ach z dowozem dzieci
=#("(W=Y$"'?D=;*X% VY% "A?*ZD(C% (VgC?*;`=;*X% #% Y)'YVCZD% $BCYA=Y-wychowawczych.
/YVB#*(%#%Y"#(Cg=YD#(%VB#(*#%$C?'c;A#%$#aK%c(%=#(%\Y@<%gB;$C?b%YV%$?\Y'B<VZD%B@YV;%=?%
VYDZB% VB#(*#% =#("(W=Y$"'?D=;*X% VY% "A?*ZD(C% $"ecjalnie do tego celu przygotowanymi
?g&Y[g$?\#-% I?`<% &(c% CWY"Y&;% B% YVB;$C?=#(\% CY$B&ZD% VYDYBg% VB#(*#% #% \WYVB#(c;% VY%
"A?*ZDC#-% 7AY)b% $;@=?WZDK% VY&;*B<*;*X% &(`% &(\?&;C#K% B@W?$B?=;*X% VY% /B(*B=#C?% .'?D%
Dziecka, nie maleje w stosunku do lat poprzednich. Rzeczn#C% D$C?B;D?W% Y"#(Cg=Y\%
dzieci akty prawne, stanowi<ce podstawa%realizacji przez samorz<d lokalny dowozów do
$BCZW-%1%BD#<BCg%B(%B@W?$B?=;\#%"'Y[A(\?\#K%VY&;*B<*;\#%&'?=$"Y'&g%VB#(*#%#%\WYVB#(c;%
=#("(W=Y$"'?D=(`% VY% "A?*ZD(C% Y)D#?&YD;*XK% /B(*B=#C% D#(AYC'Y&=#(% #=&('D(=#YD?W% g%
DW?VB%$?\Y'B<VYD;*X-%3B#aC#%&?C#\%#=&('D(=*`Y\ $?\Y'B<V;%@\#==(%"YVàW;%V(*;B`(%Y%
BD'Y*#(% CY$B&ZD% "'B(`?BVg% VB#(*#% #% Y"#(Cg=?% C#ACY'@g% VB#(*#Y\% =#("(W=Y$"'?D=;\K% D%
&;\% VB#(*#Y\% C$B&?W*<*;\% $#a% D% !"(*`?A=;\% 2)'YVCg% !BCYA=Y-Wychowawczym dla
Dzieci Niewidomych w Laskach 208.
3Y%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%B@W?$B?=Y%&(c%"'Y[A(\;%B%'(?A#BYD?=#(\%"'B(B%VB#(*#%#%
\WYVB#(c% =#("(W=Y$"'?D=<% obowi<zku nauki. W skargach, kierowanych do Rzecznika,
'YVB#*(% BD'?*?A#% gD?@a% =?% &'gV=Y)*#% B% gB;$C?=#(\% Y'B(*B(=#?% Y% "otrzebie nauczania
#=V;D#Vg?A=(@Y% Y'?B% B% B?"#$?=#(\% VB#(*#% VY% YV"YD#(V=#(@Y% &;"g% $BCYW;-% .Y`?D#W;% $#a%
'ZD=#(c% $;@=?W;K% D$C?Bg`<*(% =?% =#('ZD=;% VY$&a"% VB#(*#% =#("(W=Y$"'?D=;*X% VY% (VgC?*`#%
"'B(V$BCYA=(`K% ?% &?Cc(% =?% "'Y[A(\;% B% B?"#$?=#(\% VB#(*#% "'B(DA(CA(% *XY'ych do
"'B(V$BCYA#-% /(?C*`<% =?% D$"Y\=#?=(% $;@=?W;% [;W;% D;$&<"#(=#?% VY% "A?*ZD(C%
"'B(V$BCYA=;*XK% Cg'?&Y'ZD% Y)D#?&;% Ag[% Y'@?=ZD% "'YD?VB<*;*X-% /B(*B=#C% "YVC'()A?W% D%
=#*XK% c(% "'B("#$;% "'?D?% =#(% D;CAg*B?`<% \YcA#DY)*#% g*Ba$B*B?=#?% VB#(*#%
205
Dz. U. z 2002 r., Nr 17, poz. 162
206
ZII/45/38/2008/AW
207
ZII/45/32/2008/AS
208
ZII/45/8/2008/JN, ZII/45/33/2008/JN
81
=#("(W=Y$"'?D=;*X%#%"'B(Dlekle chorych do przedszkoli, o ile nie jest to niewskazane ze
DB@AaVg%=?%BV'YD#(%VB#(*C?-
2"#(Cg=YD#(%VB#(*#%=#("(W=Y$"'?D=;*X%$C?'c;A#%$#a%'ZD=#(cK%c(%#AY)b%godzin zajab%
korekcyjno-kompensacyjnych i rewalidacyjnych jest niewystarczaj<ca w stosunku do
pot'B([% VB#(*C?% =#("(W=Y$"'?D=(@Y-% 1"W;D?W;% 'ZD=#(c% niepokoj<ce informacje,
dotycz<*(%$&Y$YD?=#?%"'B(\Y*;%_#B;*B=(`%#%"$;*X#*B=(`%DY[(*%VB#(*#%=#("(W=Y$"'?D=;*X%
=?%&('(=#(%$BCZW-
- ;A?F*GC<=D<*><=;=K>H8;A?F>7DJ*<*<DJ*H;<=ER>UFc*?*9?EIe pomocy finansowej i

materialnej dla rodzin, wychowuj:D7DJ*GC<=D<*><=;=K>H8;A?F>=
/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% #=_Y'\YD?W% Y"#(Cg=ZD% VB#(*#% =#("(W=Y$"'?D=;*X% Y%
Y[YD#<Bg`<*;*X% g'(@gAYD?=#?*X% "'?D=;*X% B% B?C'($g% "'?D% Y$Z[% =#("(W=Y$"'?D=;*XK%
"Y\Y*;% $"YW(*B=(`% Y'?B% $;$&(\g% Y)D#?&;K% "'B(C?B;D?W 'ZD=#(c% V?=(% Y'@?=#B?*`#K%
zajmuj<cych sia%gVB#(A?=#(\%pomocy =#("(W=Y$"'?D=;\-%/YVB#*(%BD'?*?A#%$#a%równiec%z
pro)b<%o udzielenie pomocy rzeczowej b<di%wskazanie odpowiedniej instytucji, mog<cej
takiej pomocy udzielib-% /B(*B=#C% #=_Y'\YD?W% 'YVB#*ZD% #% Y"#(Cunów o zasadach
refundacji kosztów zakupu niezbadnych leków i )rodków ortopedycznych; o mocliwo)ci
ubiegania sia% o wsparcie z Pad$&DYD(@Y% og=Vg$Bg% 2$Z[% 9#("(W=Y$"'?D=;*X% Y'?B%
gB;$C?=#?%D$"?'*#?%'B(*BYD(@Y%#%\?&('#?A=(@Y%YV%Y'@?=#B?*`#%"YB?'B<VYD;*X-%
Rodzi*(%VB#(*#%=#("(W=Y$"'?D=;*X%BD'?*?A#%$#a%'ZD=#(c%VY%/B(*B=#C?%Y%#=&('D(=*à%
w sprawie przyznania im – YV"YD#?V?`<*(@Y% "Y&'B([Y\% VB#(*C?% – lokalu socjalnego,
kwaterunkowego lub przyspieszenie procesu decyzyjnego komisji lokalowej w gminie. W
C?cV(`%B(%B@WY$BY=;*X%$"'?D%#=V;D#Vg?A=;*X%/B(*B=#C%#=&('D(=#YD?W%g%DW?VB%@\#==;*XK%
prosz<*% Y% B[?V?=#(% $"'?D;% #% `(`% "YB;&;D=(% B?W?&D#(=#(% D% \YcA#D#(% $B;[C#\% &('\#=#(K%
"YVC'()A?`<*% $"(*;_#*B=(% "Y&'B([;% VB#(*#% =#("(W=Y$"'?D=;*X-% .'?*YD=#*;% R#g'?%
Rzecznika monitorowali równiec%przebieg procesu przydzielania lokalu.
!!!1*3i2k-2%'('*,*'+&!"!iY%'()f*2gj.!(,"f
PYB?% D;$&<"#(=#?\#% @(=('?A=;\#K% Rzecznik Praw Dziecka podejmuje &(c% 'Zc=Y'YV=(%

VB#?W?=#?K%'(?A#BYD?=(%D$"ZA=#(%B%Y'@?=?\#%?V\#=#$&'?*`#%"?d$&DYD(`%#%$?\Y'B<VYD(`-%
82
1. gGC<?K*F*;A?D?DJ*89?K7DJ*C=8;HKUF*;AHSB=NHF7DJ
1%>eef%'YCg%/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%#%"'?*YD=#*;%`(@Y%R#g'?%['?A#%gVB#?W%D%"'?*?*X%
=?$&a"g`<*;*X%$&?W;*X%B($"YWZD%"'Y@'?\YD;*X+
! ,=8;HKR*2AH@A?NHF=@H*G81*%HCFHVR*%HGC<>>7DJ*/AHGHF<8E*,?89Z;DC7DJ,
"YDYW?=(@Y% "'B; R#g'B(% .YA#&;C#% !"YW(*B=(`% M'BaVg% \-% $&-% 1?'$B?D;-% 6(A(\%
VB#?W?A=Y)*#%B($"YWg%[;WY%\-%#=-%D;"'?*YD?=#(%$&'?&(@##%D$"#('?=#?%'YVB#==;*X%_Y'\%
Y"#(C#% B?$&a"*B(`% D% 1?'$B?D#(-% H_(C&(\% `(@Y% "'?*% `($&% \-% #=-% "YDYW?=#(% 2)'YVC?%
1$"?'*#?%/YVB#==(`%2"#(C#%:?$&a"*B(` p.Y'&r%B%$#(VB#[<%D%1?'$B?D#(m
! XH?B<DV<* >?* %C=DC* %HGC<>>=V* $;<=E<* ,?89Z;DC=V1 Celem Koalicji jest
g"YD$B(*X=#?=#(%D#(VB;%=?%&(\?&%_g=C*`Y=YD?=#?%'YVB#=%B?$&a"*B;*X%#%'YVB#==;*X%
VY\ZD% VB#(*C?-% LY?A#*`?% \?% *X?'?C&('% Y&D?'&;% #% $Wgc;% CYY'V;=YD?=#g% VB#?W?dK%
zw#<B?=;*X% B% #V(<% 'YVB#==(`% Y"#(C#% B?$&a"*B(`-% 9?% $"Y&C?=#?*X% Y\?D#?=?% `($&%
[#(c<*?% $;&g?*`?% 'YVB#*#(A$&D?% B?$&a"*B(@Y% #% "A?*ZD(C% 'YVB#==;*XK% #*X% "'Y[A(\;% #%
B?$&'B(c(=#?% VY&;*B<*(% 'YBD#<B?d% "'?D=;*X% #% Y'@?=#B?*;`=;*X-% MD?@#K% D=#Y$C#% #%
postulaty – zarówno o cX?'?C&('B(% Y@ZA=;\K% `?C% &(c% $"'?D;% #=V;D#Vg?A=(% –
"'B(C?B;D?=(%$<%/B(*B=#CYD#%.'?D%3B#(*C?-%Q(V=<%B%"#('D$B;*X%#=#*`?&;D%LY?A#*`#%
[;WY%Y@WY$B(=#(%Ee%\?`?%3=#(\%/YVB#*#(A$&D?%:?$&a"*B(@Ym
! ,=8;HKR* GH* 8;A?F* 2AC=D<FGC<?K?><?* +78EA7N<>?DV<* "<=B=9><DJ* F*
Elektron<DC>7DJ*/AHGE?DJ*&?8HF=@H*2AC=E?CRK%"YDYW?=(@Y%"'B(B%.(W=Y\Y*=#C?%
/B<Vg% VY% !"'?D% /ZD=(@Y% O'?C&YD?=#?-% :($"ZW% `($&% Y'@?=(\% Y"#=#YV?D*BY-
VY'?V*B;\% .(W=Y\Y*=#C?-% 6(A(\% "'?*;% :($"YWg% `($&% D;"'?*YD?=#(% "'Y"YB;*`#%
B\#?=% D% "YA$C#\% "'?D#(K% BD#aC$B?`<*;*X% Y*X'Y=a% =#(A(&=#*XK% D$"ZW"'?*?% B%
VY$&?D*?\#% g$Wg@% #=&('=(&YD;*X% #% &(A(CY\g=#C?*;`=;*XK% B\#('B?`<*?% VY%
B?"(D=#(=#?%Y*X'Y=;%VB#(*#Y\%"Y"'B(B%D"'YD?VB(=#(%Y@'?=#*B(d%#%B?[(B"#(*B(d%D%
VY$&a"#(% VY% )'YVCZD% \?$YD(@Y% "'B(C?Bg-% 1% "'?*?*X% B($"YWg% [#Y'<% gVB#?W%
przedstawiciele resortów, operatorów, dostawców internetowych oraz organizacji
"YB?'B<VYD;*Xm
! !>9=AG78D7;B<>?A>=@H* C=8;HKRc* C?VNRV:D=@H* 8<Z* ;AHSB=N=N*
„eurosieroctwa”, kierowanego przez .(W=Y\Y*=#Ca /B<Vg% VY% !"'?D% /ZD=(@Y%
T'?C&YD?=#?-% 1% $"Y&C?=#?*X% B($"YWg% g*B($&=#*B<% \-#=-% "'B(V$&?D#*#(A(% 'Zc=;*X%
resortów – (VgC?*`#K% BV'YD#?K% "'?*;% #% "YA#&;C#% $"YW(*B=(`K% $"'?D% D(D=a&'B=;*X% #%
zagranicznych – DY`(DZVB*;% Cg'?&Y'B;% Y)D#?&;% Y'?B% "'B(V$&?D#*#(A(% /B(*B=#C?%
Praw Dziecka;
83
! lAR;7* %HSHDC=V* ,=8;HKR* G81* ,F?BDC?><?* <* ,?;HS<=@?><?* 6?>GBHwi
.RG`N<K% "YDYW?=(`% D% I#=#$&('$&D#(% !"'?D% 1(D=a&'B=;*X% #% 0V\#=#$&'?*`#-% 1%
"'?*?*X% B($"YWg% [#Y'<% gVB#?W% "'B(V$&?D#*#(A(% '($Y'&ZD% Y'?B% Y'@?=#B?*`#%
"YB?'B<VYD;*X-% 6(A(\% B($"YWg% `($&% D;"'?*YD?=#(% D$"ZA=;*X% VB#?W?dK% \?`<*;*X%
BD#aC$B?b% )D#?VY\Y)b% $"YW(*B=<% D% B?C'($#(% "'Y[A(\?&;C#% X?=VAg% AgVi\#% Y'?B%
#=#*`YD?=#(% B\#?=% A(@#$A?*;`=;*XK% $Wgc<*;*X% BD?A*B?=#g% #% B?"Y[#(@?=#g% &(\g%
procederowi.
P1*gGC<?K*F*;AH@A?N?DJ*A=8HA9HF7DJ
.'B(V$&?D#*#(A(% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% ['?A#% gVB#?W% D% '(?A#B?*`#% Krajowego
Programu Zwalczani?*<*,?;HS<=@?><?*6?>GBHF<*.RG`N<K%C&Z';%BY$&?W%"'B;à&;%"'B(B%/?Va%
I#=#$&'ZD%,T%D'B()=#?%>eeE%'-%2[(*=#(%'(?A#BYD?=?%`($&%`(@Y%*BD?'&?%(V;*`?-%.'Y@'?\%&(=%\?%
=?% *(Ag% VB#?W?=#?% "'(D(=*;`=(K% #=_Y'\?*;`=(% #% [?V?=#?% B`?D#$C?% X?=VAg% AgVi\#-% .Y=?V&Y% D%
jego ramacX% #=#*`YD?=(% $<% "'?*(% A(@#$A?*;`=(% Y'?B% Y'@?=#BYD?=(% $BCYA(=#?% #% Cg'$;K%
"YV=Y$B<*(%CD?A#_#C?*`(%Y$Z[K%"'?*g`<*;*X%B%Y_#?'?\#%X?=VAg%AgVi\#K%D%&;\%– B%VB#(b\#-
W1*gGC<?K*F*8=N<>?A<?DJ*<*8;H9E?><?DJ
W 2008 roku Rzecznik Praw Dziecka – Y$Y[#)*#(% Ag[% '("'(Bentowany przez
pracowników Biura – DB#<W%gVB#?W%m.in. D%=?$&a"g`<*;*X%$(\#=?'#?*X%#%$"Y&C?=#?*X+
• Debacie Rzecznika Praw DzieckaK% BY'@?=#BYD?=(`% F% Ag&(@Y% >eef% 'YCg% B% gVB#?W(\%

"'B(V$&?D#*#(A#+% I#=#$&('$&D?% HVgC?*`#% 9?'YVYD(`K% R#g'?% HVgC?*`#% M'BaVg% I#?$&?% !&.
1?'$B?D;K%Y'@?=#B?*`#%"YB?'B<VYD;*X%#%'YVB#*ZD%B%D?'$B?D$C#*X%VB#(A=#*%.'?@?%.YWgV=#(K%
4YA#[Y'B% #% M'$;=ZD% D% $"'?D#(% "'B(=Y$B(=#?% YVVB#?WZD% VB#(*#% $B()*#YA(&=#*X% VY% $BCZW%
"YV$&?DYD;*X% Y'?B% B?$?V% '(C'g&?*`#% VY% "'B(V$BCYA#-% 1;=#C#(\% $"Y&C?=#?% [;WY%
wypracowa=#(%D$"ZA=;*X%D=#Y$CZD%VY&;*B<*;*X+
- D;VWgc(=#?% YC'($g% ?V?"&?*;`=(@Y% D% YV=#($#(=#g% VY% "'B(=Y$B(=#?% YVVB#?WZD%
"'B(V$BCYA=;*X%VB#(*#%$B()*#YA(&=#*X%VY%$BCZW%"YV$&?DYD;*Xm
- VYCY=?=#?%CY=&'YA#%D?'g=CZD%D%$BCYW?*XK%"'B(D#VB#?=;*X%VY%"'B;à*#?%$B()*#YA?&CZDK%
przez "YDYW?=(%D%&;\%*(Ag%CY\#$`(%B%gVB#?W(\%'YVB#*ZDm
- g&'B;\?=#?% "'B(B% $BCYW;% Y_('&;% B?àb% VYV?&CYD;*XK% B?@D?'?=&YD?=(`% Y[(*=#(% D%
przedszkolach publicznych;
84
- =#("YV(`\YD?=#?% D#<c<*;*X% g*XD?W% D% $"'?D#(% "'B(=Y$B(=#?% YVVB#?WZD% VB#(*#%
$B()*#YA(&=#*X% "'B(B% /?V;% 3B#(lnic m. st. Warszawy do czasu trwania konsultacji z
rodzicami (3 marca 2008 r.).
1=#Y$C#% &(% BY$&?W;% "'B(C?B?=(% .'(B;V(=&YD#% 1?'$B?D;-% 1% $BCYW?*X%
"YV$&?DYD;*XK%C&Z'(%=#(%$"(W=#W;%$&?=V?'VZDK%YC'()AY=;*X%"'B(B%R#g'Y%HVgC?*`#K%=#(%
BY'@?=#BYD?=Y%YVVB#?WZD%"'B(V$BCYA=;*X-%/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%D;$&Y$YD?W%&?Cc(%
D%(_(C*#(%$"Y&C?=#?%D;$&<"#(=#(%@(=('?A=(%VY%I#=#$&'?%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%D%$"'?D#(%
rekrutacji do przedszkoli publicznych.
• i;H9E?><R* C* ;AC=G89?F<D<=B?N<* ?GN<><89A?DV<* AC:GHF=V* <* 8?NHAC:GHF=V* 8CDC=SB?*

wojeFUGCE<=@Hc*;HMF<ZDH>7N*A=?B<C?DV<*;A?F?*GC<=DE?*GH*>?RE<, zorganizowanym
25 lutego 2008 roku. W jego efekcie Y'?B% =?% "YV$&?D#(% D*B()=#(`% "Y$#?V?=;*X%
#=_Y'\?*`#K%/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%"YV`<W%VB#?W?=#?%D%$"'?D?*X+
- Y"#(C#%\(V;*B=(`%D%$BCYW?*X%– D;$&<"#(=#(%VY Ministra Edukacji Narodowej;
- tzw. eurosieroctwa (badania, konferencja).
1% V?A$B;\% *#<@g% \Y=#&Y'YD?=#g% "YVA(@?% CD($&#?% Y'@?=#B?*`#% pomocy
psychologiczno-"(V?@Y@#*B=(`K% A#CD#V?*`#% $BCZWK% B?"(D=#(=#?% "'B(B% @\#=;% &'?=$"Y'&g% =?%
podstawie art. 17 ustawy o syste\#(%Y)D#?&;-
• i;H9E?><R* C* ;AC=G89?F<D<=B?N<* ?GN<><89A?DV<* AC:GHF=V* <* 8?NHAC:GHF=V* 8CDC=SB?*

FHV=FUGCE<=@Hc* ;HMF<ZDH>7N* ;A?FR* GC<=DE?* GH* F7;HDC7>ER 16 czerwca 2008 roku.
.'B(V$&?D#*#(A(% Lg'?&Y'ZD% 2)D#?&;% "'B(C?B?A#% #=_Y'\?*`(% =&-% Y'@?=#B?*`#% D;"Y*B;=Cg%
l#AY)b% \#(`$*% "'B;@Y&YD?=;*X% VA?% VB#(*#% #% \WYVB#(c;% D% YV=#($#(=#g% VY% '(?A=;*X% "Y&'B([m%
A#*B[?% $BCZW% D% DY`(DZVB&D#(K% D% C&Z';*X% B?"A?=YD?=Y% ?C*à% A(&=#<m% Y_('&?% D;"Y*B;=Cg%
A(&=#(@Y%VA?%VB#(*#%=#("(W=Y$"'?D=;*Xm%$"Y$Y[;%#=_Y'\YD?=#?%Y%\YcA#DY)*#%D;"Y*B;=Cg%
sponsorowanego dla dzieci z rodzin biedniejszych i zasady kwalifikowania na te formy
D;"Y*B;=Cgj-% 2\ZD#Y=Y% "'Y[A(\;K% "Y`?D#?`<*(% $#a% D% BD#<BCg% B% Y'@?=#B?*`<% 'Zc=;*X%
_Y'\% D;"Y*B;=Cg% VA?% VB#(*#% #% \WYVB#(c;K% \#aVB;% #==;\#% CD($&#a% =#(B@W?$B?=#?% "'B(B%
organizatorów pl?*ZD(C% D;"Y*B;=Cg% D% Cg'?&Y'#?*X% Y)D#?&;K% =#("'?D#VWYDY)*#% D%
D;"(W=#?=#g%C?'&%CD?A#_#C?*;`=;*X%g*B($&=#CZDK%"YBY'=Y)b%B?"(D=#?=(`%Y"#(C#%\(V;*B=(`j-
:(['?=(%#=_Y'\?*`(%VY&;*B<*(%DY`(DZVB&D?%\?BYD#(*C#(@Y%BY$&?W;%"'B(V$&?D#Y=(%
przez przedstawiciela Rzecznika Praw Dziecka na spotkaniu, zorganizowanym przez
1Y`(DYVa%I?BYD#(*C#(@Y-
85
• i=N<>?A<RN* mj=CGHN>=* GC<=D<T89FH1* '8;=E97* 8;HK=DC>H-ekonomiczne,
pedagogiczne i psychologiczne”K% BY'@?=#BYD?=;\% >e% D'B()=#?% >eef% 'YCg% "'B(B%
1;VB#?W% 9?gC% .(V?@Y@#*B=;*X% 3YA=Y)A<$C#(`% !BCYW;% 1;c$B(`% D(% 1'Y*W?D#g-% 1%
*B?$#(% V;$Cg$`#% "'B(V$&?D#*#(A% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% "'B(V$&?D#W% =?`D?c=#(`$B(%
D=#Y$C#%B%"'B("'YD?VBY=;*X%[?V?dK%VY&;*B<*;*X%B`?D#$C?%(g'Y$#('Y*&D?-
• i=8V<* >?* 9=N?9* m,?8?G?* ;HNHD><DCHMD<* F* ;HB8E<N* I7D<R* ;RSB<DC>7N* C=* 8CDC=@Ulnym
RFC@BZG><=><=N* 8789=NR* C?S=C;<=DC=><? 8;HK=DC>=@Hn, BY'@?=#BYD?=(`% >E% D'B()=#?%
>eef%'YCg%"'B(B%LY\#$à%/YVB#=;%#%.YA#&;C#%!"YW(*B=(`%!(=?&g%/.-
• Spotkaniu na temat „Migracje poakcesyjne z perspektywy ucznia”, zorganizowanym 7

"?iVB#('=#C?% >eef% 'YCg% "'B(B% .(W=Y\Y*=#C?% /B<Vg% do spraw Równego Traktowania.
.'B(V$&?D#*#(A% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% B?"'(B(=&YD?W% =?% =#\% D;['?=(% V?=(% B% [?V?dK%
"Y)D#a*Y=;*X%B`?D#$Cg%tzw. eurosieroctwa.
• +=S?D<=c*;HMF<ZDH>=V*;B?>HF?>=NR*HS><I=><R*F<=ER*HSHF<:CER*8CEHB>=@H*GC<=D<,
zo'@?=#BYD?=(`% ,G% "?iVB#('=#C?% >eef% 'YCg-% 1B#aA#% D% =#(`% gVB#?W+% I#=#$&('% HVgC?*`#%
9?'YVYD(`K% "'B(V$&?D#*#(A(% 'YVB#*ZDK% $?\Y'B<VZD% #% )D#?&?% =?gC#-% 1#aC$BY)b%
uczestników spotkania B@YV=?%[;W?K%c(%Y[=#c(=#(%D#(Cg%Y[YD#<BCg%$BCYA=(@Y%VY%T%A?&%
to zmiana korzystna VA?%VB#(*#-%Q(V=Y*B()=#(%"YVC'()A#A#K%c(%\g$#%[;b%Y=?%"Y"'B(VBY=?%
YV"YD#(V=#<%Y'@?=#B?*`<%#%"'B;@Y&YD?=#(\%$BCZW-%1#(Ag%"'(A(@(=&ZD%"YVC'()A#WY%'YAa%
(VgC?*`#% "'B(V$BCYA=(`K% ?% BDW?$B*B?% CY=#(*B=Y)b% `(`% g"YD$B(*X=#(=#?% =?% &('(=?*X%
wiejskich. Podczas debaty BD'Z*Y=Y% $B*B(@ZA=<% gD?@a% =?% 'YAa% 'YVB#*ZD% D(%
D"'YD?VB?=;*X% B\#?=?*XK% =?% #*X% ?C&;D=Y)b% D% c;*#g% $BCYW;% Y'?B% B=?*B(=#(% #*X%
D$"ZW"'?*;%B(%$BCYW<-%
• Spotkaniu „Emigracja zarobkowa rodziców – pozostawienie dzieci w kraju. Diagnoza

879R?DV<c*;AC=D<FGC<?K?><=*8ERtkomr%BY'@?=#BYD?=;\%"'B(B%LY\#$à%HVgC?*`#K%9?gC#% #%
IWYVB#(c;%!(`\g%/.-
• Konferencji „Prawno-AHGC<>>=*EH>8=EF=>DV=*N<@A?DV<*C?AHSEHF=V*;H*F=VMD<R*2HB8E<*
do Unii Europejskiej”, zorganizowanej 23->F% "?iVB#('=#C?% >eef% 'YCg% "'B(B% 3B#(C?=?%
1;VB#?Wg%.'?D?%#%0V\#=#$&'?*`#%M=#D('$;&(&g%2"YA$C#(@Y%Y'?B%LYWY%9?gCYD(%!&gV(=&ZD%
86
Prawa pRY=?%_#V($r-%.'B(V$&?D#*#(A%/B(*B=#C?%D;@WY$#W%'(_('?&%"&-%pI#@'?*`(%B?@'?=#*B=(%#%
ich konsekwencje dla rodzin i dzieci”.
• Konferencji Polsko-Niemieckiej „Dziecko a Europa”, zorganizowanej 15 listopada 2008

'YCg% "'B(B+% I?@V?A(=a% I?'#a% LY*X?=K% .Y$W?% =?% !(`\% /.% D(% D$"ZW"'?*;% B% \-#=-%
:?*XYV=#Y"Y\Y'$C#\% Lg'?&Y'(\% 2)D#?&;% Y'?B% 9#(\#(*CY-Polskie Stowarzyszenie
Mecklenburg-vorpommern i Polsko-Niemieckie Stowarzyszenie "POMERANIAK".
Rzecznik PraD% 3B#(*C?% D;@WY$#W% '(_('?&% "&-% p!Cg&C#% (\#@'?*`#% 'YVB#*ZD% VA?% 'YBDY`g%
psychologicznego i emocjonalnego dziecka”.
• Spotkaniu pod >?CF:* „Bicie – MAHG=E* F7DJHF?FDC7* DC7* K?N?><=* ;A?F* DCKHF<=E?n,
zorganizowanym ,G%@'gV=#?%>eef%'YCg%"'B(B%g*B=#ZD%:($"YWg%!BCZW%2@ZA=YC$B&?W*<*;*X%
D%vD#V=#*;- MVB#?W%D%V([?*#(%B%/B(*B=#C#(\%.'?D%3B#(*C?%DB#aA#%m.in. przedstawiciele
Powiatowej Komendy Policji oraz Poradni Psychologiczno-.(V?@Y@#*B=(`%D%vD#V=#*;-%
Ib1*3i2k-2%'('*&!o+,5"'%$+$3'
/B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% [#('B(% gVB#?W D% "'?*?*X% \#aVB;=?'YVYD;*X% @'(\#ZDK%

B?`\g`<*;*X%$#a%Y*X'Y=<%"'?D%VB#(*#%Y'?B%D%CY=_('(=*`?*XK%"Y)D#a*Y=;*X%&(`%"'Y[A(\?&;*(-%
1%'YCg%>eef%[;W;%&Y m.in.:
01*XH>\=A=>DV=*N<ZGC7>?AHGHF=L
! XH>\=A=>DV?* ;91* m,N<=AC?V:D* GH* ?E97F>=@H* RGC<?KR* GC<=D<* F* I7D<R*
8;HK=DCnym”, zorganizowana przez Hg'Y"(`$C<%!#(b%9?'YVYD;*X%2[$('D?&Y'ZD%
Praw Dziecka (ChildONEurope – European Network of National Observatories
on Childhood) w dniach 31.01-2.02.2008 roku we Florencji.
Polski Rzecznik Praw Dziecka =?A(c;% VY% $&YD?'B;$BY=;*X% *BWY=CZD%
6X#AV29Hg'Y"(% lh% *BWY=CZD% "YV$&?DYD;*X% Y'?B% ,G% *BWY=CZD% $&YD?'B;$BY=;*X%
$"Y)'ZV% "?d$&D% (g'Y"(`$C#*Xj-% 6X#AV29Hg'Y"(% VB#?W?% D% "YD#<B?=#g% B(% $&?W<%
\#aVB;=?'YVYD<%@'g"<%pPsHg'Y"(%V(%AsH=_?=*(r-%Q(`%*(A(\%`($&%\-#=-%D"W;D?=#(%
=?%@WZD=(%C#('g=C#%"YA#&;C# DB@AaV(\%VB#(*#%D%VB#?W?=#?*X%M=##%Hg'Y"(`$C#(`-
87
Konferencja, w której uczest=#*B;W% "'B(V$&?D#*#(A% /B(*B=#C?K VY&;*B;W?%
?C&;D=(@Y%gVB#?W%VB#(*#%D%c;*#g%$"YW(*B=;\%l'YVB#=?K%$BCYW?K%CgA&g'?j%=?%'Zc=;*X%
"YB#Y\?*X%"Y"'B(B%D;'?c?=#(%"'B(B%VB#(*#%$DY#*X%"Y&'B([K%Y[?DK%B?#=&('($YD?d%#%
"Y\;$WZDK% "A?=YD?=#(% D$"ZA=;*X% *(AZD% #% "'Y`(C&ZD% #% Y['Y=a% $DY#*X% "'?D-%
.Y'g$B?=Y% \-#=-% B?@?V=#(=#?+% D#B`#% ?C&;D=(@Y% gVB#?Wg% VB#(*C?% D(% D$"ZW*B($=(`%
Hg'Y"#(m% &DY'B(=#?% D#Y$(C% VB#(*#a*;*Xm% &DY'B(=#?% Y&Y*B(=#?% "'B;`?B=(@Y%
dzieciom; udB#?Wg%VB#(*C?%D%c;*#g%'YVB#==;\K%$BCYA=;\K%AYC?A=;\K%D%CgA&g'B(-%1%
CY=_('(=*`#%DB#aA#%gVB#?W%\-#=-%"'B(V$&?D#*#(A(%LY\#&(tu Praw Dziecka ONZ oraz
UNICEF.
! XH>\=A=>DV?* ;91* m%HB?* N<ZGC7<>8979RDVH>?B>=V* F8;UK;A?D7* >?* AC=DC*
C?@AHIH>7DJ* GC<=D<* <* NKHGC<=I7nc* zorganizowana przez litewskiego Rzecznika
Praw Dziecka w dniach 19-21.05.2008 roku w Wilnie.
M*B($&=#*;% CY=_('(=*`#% D;\#(=#A#% $#a% $"Y$&'B(c(=#?\#% =?% &(\?&% _Y'\% "'?*;% B%
B?@'YcY=;\#% VB#(b\#% #% \WYVB#(c<% D% 'Zc=;*X% C'?`?*X% lR(A@##K% H$&Y=##K% o'?=*`#K%
n'(*`#K%SY&D#(K Niemczech, Polsce, Rosji i Ukrainie).
! ,@AHN?GC=><=* (CKH>EUF* (J<BG$"eRAH;=* – European Network of National
Observatories on Childhood w dniach 4-7.06.2008 roku we Florencji
!"Y&C?=#(%"Y)D#a*Y=(%[;WY%$"'?DY\%Y'@?=#B?*;`=;\%Organami ChildONEurope.
P'B;à&Y%$"'?DYBV?=#(%B%"Y"'B(V=#(@Y%"Y$#(VB(=#?K%"'B("'YD?VBY=Y%V;$Cg$à%=&-%
$;$&(\g% \Y=#&Y'YD?=#?% "'B;"?VCZD% D;CY'B;$&;D?=#?% VB#(*#% Y'?B% \YcA#DY)*#%
g*B($&=#*&D?% VB#(*#% D% c;*#g% $"YW(*B=;\-% 1% "YV$g\YD?=#g% "'B(V$&?D#Y=Y%
B?WYc(=#?%=?%=?`[A#c$B;%*B?$%VB#?W?A=Y)*#%Y'@?=izacji.
! Konferencja Rady Europy, zorganizowana w dniach 13-17.06.2008 roku w
Zagrzebiu. !"Y&C?=#(%"Y)D#a*Y=(%[;WY%B?C?BYD#%$&Y$YD?=#?%C?'%*#(A($=;*X%DY[(*%
VB#(*#-%1%CY=_('(=*`#%g*B($&=#*B;A#%"'B(V$&?D#*#(A(%'B<Vg%6XY'D?*`#K% *BWY=CYD#(%
Rady Europy, Rzecznicy Praw Dziecka innych krajów oraz przedstawiciele
#=$&;&g*`#K% B?`\g`<*;*X% $#a% Y*X'Y=<% "'?D% VB#(*C?-% M*B($&=#*;% CY=_('(=*`#%
B?"'(B(=&YD?A#% 'YBD#<B?=#?% "'?D=(% D% "Y$B*B(@ZA=;*X% C'?`?*X% VY&;*B<*(% B?C?Bg%
stosowania przemocy wobec dzieci.
! Wizytacja iCEHK7* 2HB8E<ej przy Polskiej Misji Katolickiej w Monachium w
dniach 19.09-21.09.2008 roku. Rzecznik Praw Dziecka "'B("'YD?VB#W%`<%w trakcie
swej wizyty w Monachium, na zaproszenie Konsulatu Generalnego RP oraz
88
Polsko-Niemieckiego Towarzystwa „Polonia". Rzecznik spotkaW% $#a% B% g*B=#?\#%
!BCYW;K%#*X%'YVB#*?\#%#%=?g*B;*#(A?\#-%
Rzecznik Praw Dziecka =?% \#(`$*g% B?"YB=?W% $#a% &(c% z aktualnym stanem spraw,
VY&;*B<*;*X% VB#(*#% "YA$C#*X% D% R?D?'##K% "'YD?VBY=;*X% "'B(B% R#g'Y% /B(*B=#C?-%
Podczas rozmów z przedstawicielami Polonii i polskimi dyplomatami poruszano
\-#=-%"'Y[A(\;K%D;=#C?`<*(%B%"'?C&;C#%=#(\#(*C#*X%M'BaVZD%V$-%3B#(*#%IWYVB#(c;%
(Jugendamty) D%CY=&(C)*#(%CY=&?C&ZD%VB#(*#%B%'YVB#*?\#-
W trakcie spotkania w Ministerstwie Pracy, Spraw Socjalnych, Rodziny i Kobiet z
przedstawicieA?\#% 'B<Vg% R?D?'##% Y\ZD#Y=Y% #% "Y'ZD=?=Y% 'YBD#<B?=#?% "'?D=(K%
Y[YD#<Bg`<*(%D%Y[g%C'?`?*X-%
! .'B(V$&?D#*#(A% /B(*B=#C?% DB#<W% gVB#?W% D% $(\#=?'#g\K% BY'@?=#BYD?=;\% "'B(B%
BAFM (Bundes-Arbeitsgemeinschaft für Familien-Mediation) w dniach 10-
11.10.2008 roku w Berlini(-% .Y)D#a*Y=(% [;WY% Y=Y% _g=C*`Y=YD?=#g% "YA$CY-
=#(\#(*C#(@Y%B($"YWg%\(V#?&Y'ZDK%B?`\g`<*;*X%$#a%CY=_A#C&?\# o prawo do opieki
=?V% VB#(b\#% "YV*B?$% &Y*B<*;*X% $#a% D% $<V?*X% "Y$&a"YD?d% D% &';[#(% Lonwencji
X?$C#(`K%VY&;*B<*(`%*;D#A=;*X%?$"(C&ZD%uprowadzenia dziecka B?%@'?=#*a-%
P1*&<ZGC7>?AHGHF=*8;H9E?><?*%C=DC><EUF*2A?F*+C<=DE?L
! &<ZGC7>?AHGHF7* ,V?CG* %C=DC><EUF* 2A?F* +C<=DE?, zorganizowany w dniach
27-29.06.2008 roku w Brukseli. :`?BV% Y['?VYD?W% D% $#(VB#[#(% .?'A?\(=&g%
oA?\?=VBC#(@Y-% 1B#aA#% D% =#\% gVB#?W% /B(*B=#*;% .'?D Dziecka z Polski, Belgii,
n'(*`#K% 8#$B"?=##K% 0g$&'##% #% 7'A?=V##% ?% &?Cc(% "'B(V$&?D#*#(A(% #==;*X% #=$&;&g*`#K%
B?`\g`<*;*X% $#a% Y*X'Y=<% "'?D% VB#(*#-% .YV*B?$% $"Y&C?=#?% "YV$g\YD?=Y% "'?*a%
ENOC w zakresie ochrony praw dziecka.
! Europejski Zjazd Rzeczników Praw Dziecka, zorganizowany przez
Stowarzyszenie ENOC w dniach 3-G-eh->eef%'YCg%D%3g[A#=#(-%1%D;$&<"#(=#g%=?%
$($`#% "A(=?'=(`% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% "'B(V$&?D#W%#V(a% DB\Y*=#(=#?% g"'?D=#(d%
polskiego Rzecznika-% M*B($&=#*;% CY=_('(=*`#% D;'?c?A#% gB=?=#(% VA?% "'Y`(C&gK%
opr?*YD;D?=(@Y% D% "YA$C#\% .?'A?\(=*#(K% ?C*(=&g`<*% CY=#(*B=Y)b%
upowszechnienia polskiego modelu instytucjonalnych gwarancji ochrony praw
VB#(*C?%D%"YBY$&?W;*X%"?d$&D?*X%*BWY=CYD$C#*X.
.'B([;D?`<*% D% 3g[A#=#(K% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% "YV`<W% 'ZD=#(c% VB#?W?=#?K%
zmie'B?`<*(%VY%D;`?)=#(=#?%$;&g?*`#%VB#(*#%"YA$C#*X%D%7'A?=V##-%2V[;W%'YB\YD;%B%
Y[(*=;\% =?% B`(iVB#(% H926% .'(B;V(=&(\% 7'A?=V##% Mary McAleese oraz z
89
irlandzkim Rzecznikiem Praw Dziecka Emily Logan-% /B(*B=#C% B?"'Y"Y=YD?W%
"'B("'YD?VB(=#(% =#(B?A(c=;*X% [?V?dK% VY&;*B<*;*X% '(?A#B?*`#% "Y&'B([%
(VgC?*;`=;*X% "YA$C#*X% VB#(*#% D% 7'A?=V##K% BDW?$B*B?% D% CY=&(C)*#(% "Y`?D#?`<*;*X%
$#a%=#("YCY`<*;*X%$;@=?WZD%Y%"'?C&;C?*X%V;$C';\#=?*;`=;*X-
V. UPOWSZECHNIANIE PRAW DZIECKA
1%$DY`(`%VB#?W?A=Y)*#%g$&?DYD(`%/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%"YV(`\g`(%VB#?W?=#?K%\?`<*(%
=?%*(Ag%"YVD;c$B(=#(%"YB#Y\g%$"YW(*B=(`%)D#?VY\Y)*#%"'?D%"'B;$Wg@g`<*;ch dzieciom oraz
B=?`Y\Y)*#%#*X "'?D%D)'ZV%$?\;*X%VB#(*#-
01*+C<?K?B>HMd*S<=I:D?
1% $&'gC&g'B(% R#g'?% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?% VB#?W?=#?% &(% '(?A#BYD?=(% $<% "'B(V(%
wszystkim przez:
! 1;VB#?W%LY\g=#C?*`#%!"YW(*B=(`m
! 3B#(*#a*;%O(A(_Y=%:?g_?=#?%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?m
! Centrum Informacji o Prawach Dziecka.
37GC<?K*XHNR><E?DV<*i;HK=DC>=V
.YV$&?DYD;\% B?V?=#(\% 1;VB#?Wg% `($&% [#(c<*?% Y[$Wg@?% n?[#=(&g% /B(*B=#C?% Y'?B%
"YBY$&?W;*X% $&?&g&YD;*X% CY\Z'(C% R#g'?% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?-% 1;VB#?W% "'B;@Y&YDg`(%
\-#=-% *YVB#(==;% "'B(@A<V% "'?$;K% C&Z';% =#(% &;ACY% B?"(D=#?% /B(*B=#CYD#% [#(c<*<% B=?`Y\Y)b%
VY=#($#(d% \(V#?A=;*XK% "Y)D#a*Y=;*X% $&?=YD#%"'B($&'B(@?=#?%"'?D%VB#(*C?%D%.YA$*(K% ?A(%&(c%
pozwala na podejmowanie interwencji w konkretnych sprawach. W 2008 roku na podstawie
\Y=#&Y'#=@g%#%?=?A#B;%\(V#ZD%/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%"YV`<W%Th>%#=&('D(=*`(-%
1;VB#?W%Y'@?=#Bg`(%$&?W<%D$"ZW"'?*a%/B(*B=#C?%B%\(V#?\#-%O;ACY%D%V'g@#(`%"YWYD#(%
2008 roku w jej efekcie uC?B?WY%$#a%D%"'?$#(%C'?`YD(`%=#(\?A%>ee%"g[A#C?*`#%"Y)D#a*Y=;*X%
VB#?W?A=Y)*#%/B(*B=#C?K%D%&;\%YC-%>e%D;D#?VZD%B%=#\%l\-#=-%D%@?B(&?*X+%„Dziennik Polska-
Europa-vD#?&rK% pn?B(&?% .'?D=?rK „Gazeta Wyborcza”, pnWY$% 9?g*B;*#(A$C#rK% p9?$B%
Dziennik”, „Polska The Times”, „Rzeczpospolita”).
1;VB#?W%B?`\g`(%$#a%"'YD?VB(=#(\%#%'(V?@YD?=#(\%$('D#$g%#=&('=(&YD(@Y%/B(*B=#C?%
Praw Dziecka (www.brpd.gov.plj% Y'?B% $('D#$g% VA?% \WYVB#(c;% – www.strefamlodych.pl. Na
90
$&'Y=?*X% B?\#($B*B?=(% $<% #=_Y'\?*`(% Y% [#(c<*(`% VB#?W?A=Y)*#% /B(*B=#C?K% `(@Y% D;$&<"#(=#?%
@(=('?A=(K% \?&('#?W;% g"YD$B(*X=#?`<*(% D#(VBa% Y% "'?D?*X% VB#(*C?-% :?% "Y)'(V=#*&D(\%
7=&('=(&g%"'YD?VBY=(%$<%&?Cc(%"Y'?V;%"$;*XYAY@#*B=(%VA?%VB#(*#%#%\WYVB#(c;-%2VD#(VB?`<*;%
$&'Y=a% \Yc(% =?% =#(`% B=?A(ib% 'ZD=#(c% (A(C&'Y=#*B=(% D('$`(% "g[A#C?*`#K% "Y)D#a*Y=;*X%
problematyce przestrzegania pr?D%VB#(*C?%Y'?B%VB#?W?A=Y)*#%/B(*B=#C?.
1;VB#?W% LY\g=#C?*`#% !"YW(*B=(`% ?=?A#Bg`(% =?"W;D?`<*(% VY% R#g'?% "'Y)[;% Y% Y[à*#(%
przez Rzecznika honorowym patronatem inicjatyw kierowanych do i na rzecz dzieci.
:@W?$B?`<% `(% BDW?$B*B?% Y'@?=#B?*`(% "YB?'B<VYD(K% ?A(% 'ZD=#(c% #=$&;&g*`(% "?d$&DYD(% #%
$?\Y'B<VYD(-%1%>eef%'YCg%/B(*B=#C%"?&'Y=YD?W FT%"'B(V$#aDB#a*#Y\-
1;VB#?W% D$"ZW"'?*g`(% 'ZD=#(c B% n?[#=(&(\% /B(*B=#C?% "'B;% Y'@?=#B?*`#% $"Y&C?d%
/B(*B=#C?% B% VB#(b\#-% k% $#('"=#?% >eef% '-% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% "'B;`<W% D% $DY#\% R#g'B(%
"#('D$B<% @'g"a% VB#(*#K% C&Z'(% "'B;`(*X?W;% B% O?'=Y['B(@?K% B?#=&('($YD?=(% VB#?W?A=Y)*#<%
/B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?-% 1% *#<@g% =?$&a"=;*X% T% \#($#a*;% R#g'Y% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?%
YVD#(VB#WY%YCYWY%Gee%g*B=#ZD%$BCZW%"YV$&?DYD;*XK%@#\=?B`?A=;*X%#%"Y=?V@#\=?B`?A=;*X%B%
*?W(`% .YA$C#K% \-#=-% B+% 1#&CYD?K% !YCYWYD?% .YVA?$C#(@YK% I'<@YD?K% !B;\[?'Cg% lD?'\#d$CY-
mazurskie) czy Warszawy. W czasie wizyt mWYVB#(c% BD#(VB?W?% "Y\#($B*B(=#?% R#g'?K% ['?W?%
gVB#?W%D%D?'$B&?&?*X%Y%"'?D?*X%VB#(*C?%#%$"Y&C?=#?*X%B%Rzecznikiem.
1% $"Y&C?=#?*X% B% /B(*B=#C#(\% .'?D% 3B#(*C?K% Y'@?=#BYD?=;*X% "YB?% $#(VB#[<% jego
R#g'?K% DB#aWY% gVB#?W% D% >eef% 'YCg% ponad 5000 przedszkolaków, ucznióD% $BCZW%
"YV$&?DYD;*XK% @#\=?B`?A=;*X% #% "Y=?V@#\=?B`?A=;*X% B% *?W(`% .YA$C#-% !"Y&C?=#?% B% VB#(b\#% #%
\WYVB#(c<% YV[;W;% $#a% m.in. D% R#W@Y'?`gK% n';_#*?*XK% Q?DY'B;=#(% vA<$C#(`K% Q(A(=#(`% nZ'B(K%
L#(A*?*XK% LY$B?A#=#(K% L'?CYD#(K% L'Y&Y$B;=#(K% P#"#(% CYWY% R#'*B;K% Pg[A#=#(K SYVB#K%
I#aVB;[Y'YD#(K% IY=?*X#g\K% 9#VB#*;K% 2&DY*CgK% .Y[#('YD#(K% !('Y*CgK% !#('?CY)*?*X%
l.YVC?'"?*C#(jK% !&'B(A*?*X% 2"YA$C#*XK% !B;\[?'CgK% vD#V=#*;K% O*B(D#(K% 1?'$B?D#(K%
1'Y*W?D#g-%
.YV*B?$% $"Y&C?d% VB#(*#% BD;*B?`YDY% Y&'B;\g`<% \?&('#?W;% #=_Y'\?*;`=(% Y% "'?D?*X%
dz#(*C?-% !<% Y=(% Y"'?*YD;D?=(K% B?\?D#?=(% #% V;$&';[gYD?=(% "'B(B% 1;VB#?W% LY\g=#C?*`#%
!"YW(*B=(`-% 1% >eef% 'YCg% [;W;% D)'ZV% =#*X+% "A?=$B?% )*#(==?% pLYVeks Praw Dziecka”,
Konwencja o prawach dB#(*C?% D% D('$`#% C$#<c(*BCYD(`K LY=D(=*`?% D% D('$`#% $CW?V?=(`K
B?CW?VC?%C$#<cCYD?K%B=?*B(CK%$\;*BK%[?AY=%#%&Y'[?%"WZ*#(==?%B%AY@Y%#%=g\('(\%3B#(*#a*(@Y%
O(A(_Y=g%:?g_?=#?%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%I?&('#?W;%te D%V'g@#(`%"YWYD#(%>eef%'YCg%BY$&?W;%
"'B(C?B?=(%'ZD=#(c%VY%"Y=?V%Fee%#=$&;&g*`#%#%"A?*ZD(CK%"'?*g`<*;*X%B%VB#(b\#%#%VB#?W?`<*;*X
=?%#*X%'B(*B%l\-#=-%DY`(DZVBC#(%Lg'?&Y'#?%2)D#?&;%D'?B%B%V(A(@?&g'?\#K%.YD#?&YD(%6(=&'?%
91
.Y\Y*;% /YVB#=#(K% 1;VB#?W;% .YA#&;C#% !"YW(*B=(`% M'BaVZD% 1Y`(DZVBC#*X% #%
I?'$B?WCYD$C#*Xj-
LYA(`=<%=YD<%_Y'\<%CY\g=#C?*`#%B%VB#(b\#K%\WYVB#(c<%Y'?B%VY'Y$W;\#K%VB#?W?`<*;\#
=?% #*X% 'B(*BK% $<% A#$&;% /B(*B=#C?-% 1% >eef% 'YCg% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% D;$&Y$YD?W% `(% D%
BD#<BCg%B+
! 'YB"Y*Ba*#(\%'YCg%$BCYA=(@Y%>eefq>eeh%l,%D'B()=#?%>eef%'-jm%
! 3=#(\%HVgC?*`#%9?'YVYD(`%l,F%"?iVB#('=#C?%>eef%'-jm%
! Dniem Pracownika Socjalnego (14 listopada 2008 r.);
! I#aVB;=?'YVYD;\%3=#(\%1YAY=&?'#g$B?%lG%@'gV=#?%>eef%'-j-%
P#$&;%[;W;%g"YD$B(*X=#Y=(%"Y"'B(B%\(V#?K%$('D#$%#=&('=(&YD;%/B(*B=#C?K%?%="-%A#$&%VY%
uczniów od*B;&?=;%[;W%D%$BCYW?*X%"YV*B?$%g'Y*B;$&Y)*#%#=?g@g'?*`#%'YCg%$BCYA=(@Y-%
Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka

.YB?% VB#?W?`<*;\% D% @YVB#=?*X% "'?*;% =g\('(\% &(A(_Y=g% :($"YWg% 7=_Y'\?*;`=Y-
7=&('D(=*;`=(@YK%YV%>e%A#$&Y"?V?%#$&=#(`(%3B#(*#a*;%Telefon Zaufania. Uruchomiony podczas
vD#a&?% LY=D(=*`#% Y% "'?D?*X% VB#(*C?K% "'B(B=?*BY=;% `($&% VA?% VB#(*#% #% \WYVB#(cy,
"Y&'B([g`<*;*X% "Y'?V;K% D$"?'*#?% Ag[% BD;*B?`=(`% 'YB\YD;% D% &'gV=;*X% *XD#A?*X-% 2[$Wg@<%
A#=##%B?`\g`<%$#a%$"(*`?A#)*#%B%R#g'?%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%– psycholodzy, pedagodzy oraz
"'?D=#*;-% .YW<*B(=#?% B% =g\('(\% e-fee% ,>% ,>% ,>% $<% [(B"W?&=(% B% C?cV(@Y% &(A(_Y=g%
$&?*`Y=?'=(@Y% Y'?B% B% &(A(_Y=ZD% CY\Z'CYD;*X% $#(*#% 2'?=@(-% 7$&=#(`(% 'ZD=#(c% \YcA#DY)b%
[(B"W?&=(@Y% "YW<*B(=#?% B?% "Y)'(V=#*&D(\% $&'Y=;% #=&('=(&YD(`% R#g'?% /B(*B=#C?-% O(A(_Y=%
:?g_?=#?%/B(*B=#C?%.'?D%3B#(*C?%`($&%*B;==;%YV%"Y=#(VB#?WCg%VY "#<&Cg%D%@YVB#=?*X%f-,G%–
20.15.
O;ACY%D%@'gV=#g%>eef%'YCg%3B#(*#a*;%O(A(_Y=%:?g_?=#?%YV=Y&YD?W%,TFf%"YW<*B(d-%9?%
Y[?% VB#?W?`<*(% &(A(_Y=;% D% *#<@g% ,>% \#($#a*;% g[#(@W(@Y% 'YCg% "'B(C?B?=Y% k>hT% B@WY$B(dK% =?%
"YV$&?D#(% C&Z';*X% /B(*B=#C% BV(*;VYD?W% $#a% #=&('D(=#YD?b% D% CY=C'(&=;*X% "'B;"?dkach
naruszenia praw dziecka.
Centrum Informacji o Prawach Dziecka

.YV% CY=#(*% A#$&Y"?V?% >eef% 'YCg% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% "YDYW?W% VY% c;*#?% 6(=&'g\%
Informacji o Prawach Dziecka, C&Z'(%$Wgc;%VY%@'Y\?VB(=#?%#%gVY$&a"=#?=#?%D#(VB;%=?%&(\?&%
sytuacji dzieci w Polsce.
1%"#('D$B;\%\#($#<*g%VB#?W?A=Y)*#%6(=&'g\%'YB"Y*BaWY+
92
- D$&a"=<% Y'@?=#B?*à% [#[A#Y&(C#% lB?Cg"% C$#<c(CK% "'(=g\('?&?% D;V?D=#*&DK%
"Y)D#a*Y=;*X% "'?DY\% *BWYD#(C?% #% $;&g?*`#% VB#(*C?% D% gà*#g% "$;*XYAY@#*B=;\K%
pedagogicznym, socjologicznym i prawnym);
- katalogYD?=#(%#%?=?A#Ba%?'*X#Dg\%"'?$YD(@Ym
- D$"ZW"'?*a%B%Y$Y[?\#K%"'B;@Y&YDg`<*;\#%"'?*(%V;"AY\YD(%#%'YB"'?D;%VYC&Y'$C#(%
na temat ochrony praw dzieci,
- planowanie projektów edukacyjno-#=_Y'\?*;`=;*X% VY&;*B<*;*X% "'?D% VB#(*C?% =?%
rok 2009.
2. Wydarzenia
OgólnopolsE?* E?N;?><?* 8;HK=DC>?* %C=DC><E?* 2A?F* +C<=DE?* mj=C;<=DC>=*

@H8;HG?A89FH1*%?GH8>=*GC<=D<T89FHn
,f% CD#(&=#?% >eef% 'YCg% YV[;W?% $#a% g'Y*B;$&?% #=?g@g'?*`?% Y@ZA=Y"YA$C#(`% C?\"?=##%
$"YW(*B=(`%pR(B"#(*B=(%@Y$"YV?'$&DY-%/?VY$=(%VB#(*#d$&DYrK%"Y)D#a*Y=(`%"'B(*#DVB#?W?=iu
B?@'Yc(=#Y\K%=?%C&Z'(%=?'?cY=(%$<%VB#(*#K%"Y\?@?`<*(%D%"'?*;%D%'YVB#==;*X%@Y$"YV?'$&D?*X%
'YA=;*X-%1%CY=_('(=*`#%g*B($&=#*B;A#%"'B(V$&?D#*#(A(%#=$&;&g*`#%#%Y'@?=#B?*`#K%[#Y'<*;*X%gVB#?W%
w kampanii: I#=#$&('$&D?% :V'YD#?K% .?d$&DYD(`% 7=$"(C*`#% .'?*;K% I#=#$&erstwa Edukacji
9?'YVYD(`K% 7=$&;&g&g% I(V;*;=;% 1$#% Y'?B% LY\(=V;% nWZD=(`% .YA#*`#-% .?'&=('?\#% C?\"?=##%
[;A#% &?Cc(% "'B(V$&?D#*#(A(% Y'@?=#B?*`#% &'B(*#(@Y% $(C&Y'?K% C&Z'(% g&DY'B;W;% oY'g\% 2'@?=#B?*`#%
.YB?'B<VYD;*X+%:D#<B(C%IWYVB#(c;%1#(`$C#(`K%og=V?*`?%HVgC?*;`=?%F8%D%.YA$*(K%:D#<B(C%
2*XY&=#*B;*X%!&'?c;%.Yc?'=;*X%/.K%o(V('?*`?%7=#*`?&;D%2)D#?&YD;*X%#%:D#<B(C%8?'*('$&D?%
Polskiego. 9?`D?c=#(`$B(%*(A(%C?\"?=##%&Y+%
! przedstawienie najbardziej niebezpiecznych dla dzieci prac w gospodarstwach
rolnych;
! rozpowszechnienie s&?&;$&;C% D;"?VCZDK% `?C#\% gA(@?`<% VB#(*#% "YV*B?$% "'?*%
w gospodarstwie;
! D$C?B?=#(% =(@?&;D=;*X% CY=$(CD(=*`#% ?=@?cYD?=#?% VB#(*#% VY% "'?*%
niebezpiecznych lub szkodliwych;
! gD'?cA#D#(=#(%'YVB#*ZD%#%AYC?A=;*X%DW?VB%=?%"'Y[A(\m
! propagowanie modelu bezpiecznego udzi?Wg%VB#(*#%D%"'?*?*X%@Y$"YV?'*B;*X-
1% C?\"?=##% "'(B(=&YD?=;% [;W% $"Y&% &(A(D#B;`=;K% =?D#<Bg`<*;% VY% =#([(B"#(*B(d$&DK%
BD#<B?=;*X% B% "'?*<% VB#(*#% D% @Y$"YV?'$&D#(m% g'g*XY\#Y=?% &(c% BY$&?W?% $"(*`?A=?% $&'Y=?%
93
internetowa. Wystosowano apel do rolników z wykazem prac #% *B;==Y)*#% $B*B(@ZA=#(%
=#([(B"#(*B=;*XK% C&Z';*X% =#(% =?A(c;% "YD#('B?b% VB#(*#Y\% VY% ,G-% 'YCg% c;*#?-% /B(*B=#C% .'?D%
3B#(*C?% Y@WY$#W% &(c% Y@ZA=Y"YA$C#% CY=Cg'$% "A?$&;*B=;% "YV% =?BD<% pIY`?% "Y\Y*% D%
@Y$"YV?'$&D#(r-%6(A(\%CY=Cg'$g%[;WY%g)D#?VY\#(=#(%B?@'Yc(dK%=?%`?C#( =?'?cY=(%$<%VB#(*#K%
"Y\?@?`<*(% D% "'?*;% D% 'YVB#==;*X% @Y$"YV?'$&D?*X% 'YA=;*XK% gD'?cA#D#(=#(% DY[(*% &(@Y%
"'Y[A(\g%'YVB#*ZDK%Y"#(Cg=ZDK%VB#(*#K%$BCZW%#%$?\Y'B<VZD%AYC?A=;*X-%9?%CY=Cg'$%keh%"'?*%
=?V($W?W;%B%*?W(`%.YA$C#%VB#(*#%D%'Zc=;\%D#(Cg-
Ogólnopolska gra miejska „Ambasadorowie Praw Dziecka”

Na zaproszenie Rzecznika Praw Dziecka ,%*B('D*?%>eef%'YCg%"'B;[;W?%VY%1?'$B?D;%
"'B($BWY%$(&C?%@#\=?B`?A#$&ZD%B%'Zc=;*X%\#?$&%.YA$C#+%0==Y"YA?K%R#?W(@Y$&YCgK%/?VB#(`YD#*K%
Nowego Dworu Mazowieckiego, Siedlec, Grabowa, Bojszowa i Warszawy. Z okazji
I#aVB;=?'YVYD(@Y% 3=#?% 3B#(*C?% "Y'&?A% $&'(_?\AYV;*X-"A% "'B;@Y&YD?W% @'a% \#(`$C<%
„Ambasadorowie Praw DB#(*C?rK% Y"?'&<% =?% LY=D(=*`#% Y% "'?D?*X% VB#(*C?-% 1% @'B(% DB#aWY%
gVB#?W% >e% *B&('YY$Y[YD;*X% "?&'YA#% D'?B% B% "(W=YA(&=#\#% Y"#(Cg=?\#-% Na "'B;$BW;*X%
0\[?$?VY'ZD% *B(C?W;% 'YB\?#&(% B?V?=#?K% BD#<B?=(% B% CY=C'(&=;\#% "Y$&?=YD#(=#?\#%
LY=D(=*`#-%.YV*B?$%"Y=?V%*B&('Y@YVB#==(`%?C*`#%VB#(*#%g*B;W;%$#a%praktycznego korzystania z
"'?DK% "'B;$Wg@g`<*;*X% C?cV(\g% VB#(*Cg% D% .YA$*(-% n'?% YV[;W?% $#a% "'B;% D$"?'*#u i pomocy
1;VB#?Wg% .'(D(=*`#% LY\(=V;% !&YW(*B=(`% .YA#*`#K% R#g'?% HVgC?*`#% M'BaVg% \-$&-% 1?'$B?D;%
Y'?B%/(_('?&g%.'Y\Y*`#%#%LY\g=#C?*`#%!"YW(*B=(`%!&'?c;%I#(`$C#(`%\-$&-%1?'$B?D;-%
+=S?9?*m$EA:@K7*89UK*F*8;A?F<=*8C=MD<HB?9EUFn
,G%"?iVB#('=#C?%>eef%'YCg%– z inicjatywy Rzecznika Praw Dziecka – YV[;W?%$#a%V([?&?%
=?% &(\?&% "A?=YD?=(@Y% Y[=#c(=#?% D#(Cg% Y[YD#<BCg% $BCYA=(@Y% VB#(*#-% 1% V([?*#(% gVB#?W%
DB#aA#+% .'B(DYV=#*B<*?% LY\#&(&g% 2*X'Y=;% .'?D% 3B#(*C?K% 6BWY=(C% :?'B<Vg% og=V?*`#%
/YBDY`g% 3B#(*#% #\-% Q?=?% 0\Y$?% LY\(d$C#(@YK% .'B(DYV=#*B<*?% .YA$C#(@Y%
Stowarzyszenia im. Janusza Korczaka, Szef Gabinetu Politycznego Ministra Edukacji
9?'YVYD(`K% vD#a&YC'B;$C#% Lg'?&Y'% 2)D#?&;K% .'(B;V(=&% I#?$&?% LY$B?A#=?K% /(C&Y'% 1;c$B(`%
!BCYW;% .(V?@Y@#*B=(`% D% SYVB#K% 3;'(C&Y'% 7=$&;&g&g% 1$"Y\?@?=#?% /YBDY`g% 6BWYD#(C?% #%
HVgC?*`#%Y'?B%'("'(B(=&?=*#%1?'$B?D$C#(@Y%2)D#?&YD(@Y%.Y'YBg\#(=#?%/YVB#*ZD%#%oY'g\%
Rodziców, Instytutu Pedagogiki Przedszkolnej i Szkolnej Akademii Pedagogicznej w
L'?CYD#(% #% .'?*YD=#% HD?Ag?*`#% 7=$&;&g*`#% HVgC?*;`=;*X% 1;VB#?Wg% .(V?@Y@#*B=ego
M=#D('$;&(&g% 1?'$B?D$C#(@Y-% 9?% ";&?=#?% #% D<&"A#DY)*#% g*B($&=#CZD% p2C'<@W(@Y% !&YWg~%
YV"YD#?V?W Minister Edukacji Narodowej.
94
/F<Z9H*XH>F=>DV<*H*;A?F?DJ*Gziecka
Z YC?B`#% Y[*XYVBY=(`% >e% A#$&Y"?V?% VB#(D#a&=?$&(`% 'Ycznicy uchwalenia Konwencji
o prawach dz#(*C?K% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% B?"'Y$#W% VY% R#g'?% "Y=?V% Eee% VB#(*#% D 'Zc=;\%
wieku – YV% "'B(V$BCYA?CZD% "Y% @#\=?B`?A#$&ZD-% nY)*#(% /B(*B=#C?% DB#aA#% gVB#?W% D%
D?'$B&?&?*X%=?%&(\?&%"'?D%VB#(*C?K%\Y@A#%Y$Y[#)*#(%z nim "Y'YB\?D#?bK%?%&?Cc(%g*B($&=#*B;A#%
D%'Zc=Y'YV=;*X%B?à*#?*XK%"'B;@Y&YD?=;*X%"'B(B%?=#\?&Y'ZD-%
.YV*B?$% vD#a&?% LY=D(=*`#% YV[;W?% $#a% &(c% #=?g@g'?*`?% VB#?W?A=Y)*#% 3B#(*#a*(@Y%
Telefonu Zaufania Rzecznika Praw Dziecka. Tego dnia Rzecznik Praw Dziecka wraz z
Dyrektorem Przedstawicielstwa Rady Europy w Polsce 'YB"Y*B<W% C?\"?=#a% pRgVYD?=#(%
Hg'Y";% VA?% VB#(*#% #% B% VB#(b\#rK B?#=#*`YD?=<% "'B(B% /?Va% Hg'Y";-% /B(*B=#C% B?"'(B(=&YD?W%
$"Y&%&(A(D#B;`=;K%(\#&YD?=;%"'B(B%O(A(D#Bà%.YA$C<%!-0-
95
UWAGI O STANIE PRZESTRZEGANIA PRAW DZIECKA
2%'3$*+$*4YCIA I ZDROWIA
!P3E2$43-5$#8-H& C*-36G& 0#348& 1*.+,/3& 18& 63/& -364H<2*+D8& 08*.87C& *1#84.3& .&
C18D81-.+E&4&*3/#+2.+&A+,*+-.3&,I8#:F&8#3*&#+I3F.A.$3,6.&*1#848$-+6T&
(art. 24 Konwencji o prawach dziecka)
/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%$&D#('VB?K%ce dzieci w Polsce nadal =#(%$<%D%D;$&?'*B?`<*;\%

$&Y"=#g% Y&Y*BY=(% Y"#(C<% BV'YDY&=<K% *B(@Y% @WZD=<% "'B;*B;=<% `($&% =#(VY[Z'% )'YVCZD%
_#=?=$YD;*X-%!B*B(@ZA=<%gD?@a =?A(c;%BD'Z*#b%=?%=?$&a"g`<*(%problemy:
• ><=F789?ADC?V:D7* GH89Z;* GH lekarzy pediatrów i innych lekarzy

specjalistów z z?EA=8R*DJHAUS*GC<=D<ZD7DJ**
Brak jest $;$&(\YD;*X%'YBD#<B?d, g\YcA#D#?`<*;*X%CYY'V;=YD?=#(%VB#?W?d%D%
B?C'($#(%VY$&a"=Y)*#%VB#(*#%VY%$Wgc[;%BV'YD#?-%R?'VBY%D;'?i=#(%\Yc=?%&Y%VY$&'B(*%=?%
"'B;CW?VB#(%VB#?W?=#?%$B"#&?A#%"(V#?&';*B=;*X%D%1?'$B?D#(-%
9?A(c;% VYCY=?b% $&Y$YD=;*X% B\#?=% A(@#$A?*;`=;*X% – w tym w ustawie o
Bwiadczeniach opieki zdrowotnej >.-3-2843-H,I& *+& B#81/:4& 0CFA.,*-H,I – w celu
poprawienia VY$&a"g%chorych dzieci do lekarzy specjalistów.
• ><8E<*89?>G?AG*C?S=C;<=DC=><?*H;<=E<*N=G7DC>=V*F*8CEHK?DJ
OCYWY%>qE%$BCZW%"YV$&?DYD;*XK%,q>%@#\=?B`ZD%#%,qE%A#*(ZDK%&(*X=#CZD%#%$BCZW%
specjalnych pozbawiona jest gabinetów profilaktyki i pomocy przedlekarskiej.
Rzeczywista liczba uczniów, "YVA(@?`<*;*X% Y"#(*(% "#(Aa@=#?'C#K% $B*B(@ZA=#(% D%
$BCYW?*X%$"(*`?A=;*X%=?%D$#, jest stanowczo zbyt wysoka.
N?A(c;% "YV`<b% "#A=(% VB#?W?=#?K% B\#('B?`<*(% VY% Y$#<@=#a*#?% $&?=V?'VZDK%%
@D?'?=&g`<*;*X '(?A=<%Y*X'Y=a%"'?D?%VB#(*C?%VY%Y"#(C#%BV'YDY&=(`-%
96
• C?;=F><=><=*>HFHAHGEHN*HDJAH>7*;AC=G*C?E?I=><=N*F<AR8=N*6!b
9?A(c;%V<c;b%VY%D;(A#\inowania B?C?c(d%=YDY'YVCZD%D#'g$(\%87]. Lekarz
ginekolog "YD#=#(=% \#(b% Y[YD#<B(C% B?"'Y"Y=YD?=#?% C?cV(`% CY[#(*#( *#ac?'=(`%
$&Y$YD=;*X%[?V?d
• ><=RC?8?G><H>=* >?EK?G?><=* H;K?9* C?* ;HS79* H;<=ER>UF* ;AC7* GC<=DER* F*

trakcie jego hospitalizacji
!B"#&?A(% =?CW?V?`<% =?% Y"#(Cg=ZD% Y[YD#<B(C% D=Y$B(=#?% Y"W?&% B?% "Y[;&% "'B;%
dziecku w trakcie jego hospitalizacji. O"W?&;%&(%$<%*Ba$&Y%nieproporcjonalnie wysokie
wobec zapewnianego standardu pobytu. 6Ba)b%'YVB#*ZD%B%&(@Y%"YDYVg%'(B;@=g`(%ze
$&?W(`%Y"#(C#%=?V%VB#(*C#(\K%"'B([;D?`<*;\%D%$B"#&?Ag-%
Nie ma jednoznacznych "YV$&?D%"'?D=;*X%VY%"Y[#('?=#?%YV%'YVB#*ZD%Y"W?&%B?%
#*X% "Y[;&% "'B;% *XY';\% VB#(*Cg-% 1% g$&a"#(% F% VY% ?'&-% ,h% M$&?D;% Y% B?CW?V?*X% Y"#(C#%
BV'YDY&=(`%B?"#$?=YK%c(%CY$B&;%'(?A#B?*`#%g"'?D=#(d%D;\#(=#Y=;*X%D%g$&-%E%"C&%,%#%>%
=#(% \Y@<% Y[*#<c?b% B?CW?Vg% Y"#(C#% BV'YDY&=(`-% Koszt;% &(% `(V=?C% =#(% "YD#==;% [;b%
przerzucane na rodziców.
• ><=GH89?9=DC>?* F8;UK;A?D?* ;=A8H>=BR* HMF<?9HF=@H* <* N=G7DC>=@H* F*

C?EA=8<=*H;<=E<*>?G*GC<=dN<*<*NKHGC<=I:
1$"ZW"'?*;% D;\?@?% D#(A(% B?@?V=#(d% D% B?C'($#(+% Y"#(C#% =?V% VB#(b\#%
"'B(DA(CA(%*XY';\#K%=#("(W=Y$"'?D=;\#K%B?"Y[#(@?=#?%D?VY\%"Y$&?D;%#%@#\=?$&;C#%
CY'(C*;`=(`K% BV'YD(@Y% YVc;D#?=#?K% CY'B;$&=(@Y% VA?% VB#(*C?% "Y`\YD?=#?% "Yà*#?%
&?`(\=#*;% B?DYVYD(`K% "'B(C?B;D?=#?% #=_Y'\?*`#% Y% =#("YCY`<*;*X% Y[`?D?*X-%
Niedostateczne uregulowania, brak jasnych procedur i standardów sprzyja unikaniu
$&?D#?=#?%"'Y[A(\ZD%`?CY%B?V?d%VY%"YVà*#?%#%'YBD#<B?=#?-%!&?=%&(=%D;\?@?%D;V?=#?%
'YB"Y'B<VB(d, YC'()A?`<*;*X%$&?=V?'V;%Y"#(C#%BV'YDY&=(`%=?V%g*B=#(\-%%
PRAWO DO WYCHOWANIA W RODZINIE

!U%%%V& P3E2$43-5$#8-H& F?1G& 8/3*H43@H& 81084.+1-.G& 0878,& #81*.,87& 8#3*& 80.+/C-87&
0#34-H7& 4& 4H/8-H43-.C& 0#*+*& -.,I& 8F84.G*/:4& *4.G*3-H,I& *& 4H,I84H43-.+7& 1*.+,.& 8#3*&
*30+4-.G&#8*4:6&.-2$H$C,6.9&*3/@31:4&.&C2@CD&4&*3/#+2.+&80.+/.&-31&1*.+N7.T
97
1% Y[YD#<Bg`<*;\% $&?=#(% "'?D=;\% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% B?gD?c?% CY=#(*B=Y)b%
'(@gA?*`#K%C&Z'(%g\YcA#D#<%B\#?=;%D%B?kresie:
• zapewnienia rodzinom dysfunkcyjnym prawa do wsparcia i pomocy

.Y\Y*% )D#?V*BY=?% 'YVB#=Y\, "'B(c;D?`<*;\% 'Zc=(@Y% 'YVB?`g% &'gV=Y)*#K%
=#(D;VYA=;\% D;*XYD?D*BY% #% V;$_g=C*;`=;\% `($&% BV(*;VYD?=#(% =#(D;$&?'*B?`<*?% #%
D% "'B(D?c?`<*(`% \#('B(% VY&;*B;% &;ACY% ?$"(C&g% \?&('#?A=(@Y-% O;\*B?$(\% 'YVB#=;%
&?C#(%D;\?@?`<%$&?W(@YK%"'Y_($`Y=?A=(@YK%Y_('YD?=(@Y%=?%$B*B([Ag%AYC?A=;\%D$"?'*#?%
o charakterze psychologicznym, pedagogicznym i praktycznym.
Zaplanowane na rok 2009 – Y@WY$BY=; RYC#(\% /YVB#*#(A$&D?% :?$&a"*B(@Y% –
"'?*(% =?V% "'Y`(C&?\#+% =YD(A#B?*`#% g$&?D;% Y% "'B(*#DVB#?W?=#g% "'B(\Y*;% D% 'YVB#=#(%
oraz ustawy o wsparciu rodzin i systemie piecz;% B?$&a"*B(`% =?V% VB#(*C#(\% "YD#nny
B\#('B?b%VY%"Y"'?D;%$;&g?*`# w tym zakresie.
• zagwarantowania dzieciom prawa do wychowania w rodzinie

1(VWg@ GWZD=(@Y% U'BaVg% Statystycznego w 2007 roku w 37349 rodzinach
B?$&a"*B;*X%"'B([;D?WY% G>k>h%VB#(*#%VY%A?&%,f%lYVpowiednio w: 2000 r. — 39877 i
50122, 2005 r. — 36510 i 49667, 2006 r. – 36955 i 51342). Ponad 85 proc. wszystkich
'YVB#=% B?$&a"*B;*X% $&?=YD#<% 'YVB#=;% $"YC'(wnione z dzieckiem. Reforma opieki
B?$&a"*B(`%=?V%VB#(*C#(\%B?CW?V?%$&Y"=#YD<%A#CD#V?*à%#=$&;&g*`Ynalnych form opieki
i rozwój rodzic#(A$&D?% B?$&a"*B(@Y-% .?d$&DY% =#(% V?`(% jednak B?*Xa&;% VY% &DY'B(=#?%
_Y'\%'YVB#==;*X-%R'?C%`($&%C?=V;V?&ZD%=?%'YVB#*ZD%B?$&a"*B;*X-%9?`D#aC$B<%[?'#('<%
dla rodzin, 'YBD?c?`<*;*X% B?WYc(=#(% 'YVB#=;% B?$&a"*B(`, $<% CD($&#(% _#=?=$owe,
potencjalne problemy wychowawcze oraz brak gwarancji pomocy i wsparcia ze strony
#=$&;&g*`#%"?d$&DYD;*X.
• egzekucji prawa do kontaktu z obojgiem rodziców

.Y$&a"YD?=#(% D;CY=?D*B(% D% $"'?D#(% (@B(Cg*`#% Y'B(*B(d% $<VYD;*X%
g"'?D=#?`<*;*X%VY%CY=&?C&ZD%B%VB#(b\#%`($&%=#($Cg&(*B=(-%/YVB#*(%$"'?Dg`<*;%"#(*Ba%
=?V% VB#(*C#(\% *Ba$&Y% =?Vgc;D?`<% $DY`(`% "YB;*`#+% B?C?Bg`<% \g% CY=&?C&ZD% B% V'g@#\%
'YVB#*(\K%\?=#"gAg`<%VB#(*C#(\%#%=?CW?=#?`<%`(%VY%YC'()AY=(@Y%"Y$&a"YD?=#?-%
R(B"YV$&?D=(% g&'gV=#?=#(% Ag[% g=#(\YcA#D#?=#(% VB#(cku kontaktu z drugim
rodzicem, jest naruszeniem dobra dziecka. Zachowania takie powinny [;b%
98
eliminowane. .'?DY% VB#(*C?% VY% [(B"Y)'(V=#*X% CY=&?C&ZD% B% Y[Y`@#(\% 'YVB#*ZD%
gwarantuje w art. 10 Konwencja o prawach dziecka.
• eliminacji negatywnych skutków migracji rodzin

.YBY$&?D#?=#(% VB#(*#% [(B% Y"#(C#% "'B(B% 'YVB#*ZDK% D;`(cVc?`<*;*X% B?% @'?=#*aK%
`($&% Vgc;\% "'Y[A(\(\% $"YW(*B=;\-% 9?A(c;% BD'Z*#b% gD?@a% =?% D#(AY?$"(C&YDY)b%
=(@?&;D=;*X% $Cg&CZD% 'YBW<C#% VB#(*C?% B% 'YVB#*?\#% VA?% `(@Y% V?A$B(@Y% 'YBDY`g-%
.'B(*#DVB#?W?=#(% B`?D#$Cg% D;\?@?% D$"ZWVB#?W?=#?% D$B;$&C#*X% $Wgc[K% "'?*g`<*;*X% =?%
rzecz dziecka i rodziny.
• usprawnienia procedury adopcyjnej

.'Y*(Vg'?% ?VY"*;`=?% "YD#==?% [;b% $B;[C?K% "'B(`'B;$&?% #% "YV"Y'B<VCYD?=?%
celowi przysposobienia, jakim jest dobro dziecka. 9?`*Ba$&$B< "'B($BCYV<K% C&Z'?%
*Ba$&Y%g=#(\YcA#D#? Ag[%g&'gV=#?%?VY"*àK%`($&%$;&g?*`?%"'?D=?%VB#(*#. Ponadto wiele z
=#*X% =#(% \?% $B?=$% =?% ?VY"*à z uwagi na wiek, wady rozwojowe, problemy
wychowawcze i socjalizacyjne.
P'Y*(Vg';%?VY"*;`=(%"YD#==;%[;b%\?C$;\?A=#(%g"'Y$Bczone.
• upowszechnienia C>?VHNHMD<*;AC=;<8UF*;A?F?*N<ZGC7>?AHGHF=@H, w tym

konwencji haskiej, GH97DC:D=V* D7F<B>7DJ* ?8;=E9UF* R;AHF?GC=><?* GC<=DE?* C?*
@A?><DZ
Rodzic, B?[#('?`<*;% VY% .YA$C#% VB#(*CY% [(B% B@YV;% V'g@#(@Y% 'YVB#*?% *Ba$&Y% =#(%
`($&% )D#?VY\;K% c(%W?\#(%"'?DY-%!"Y';%'YVB#==(%D%&;\%CY=&(C)*#(%D;=#C?`<%B%'Zc=#*%
kulturowych i prawnych. Zgodnie z danymi Biura Migracji przy Parlamencie
Hg'Y"(`$C#\% D% R'gC$(A#K% #AY)b% $"'?D% $"Y'=;*X% Y% *X?'?C&('B(% \#aVB;=?'YVYD;\% B%
gVB#?W(\% .YA?CZD% DB'Y$W?% D% Y$&?&=#\% 'YCg% Y% YCYWY 50%. Jednym z objawów
($C?A?*`#%&(@Y%'YVB?`g%CY=_A#C&ZD%`($&%D;DYc(=#(%VB#(*#%B%"?d$&D?%#*X%$&?W(@Y%"Y[;&g%
przez jednego z rodziców. Analiza indywidualnych spraw, kierowanych do Rzecznika
.'?D%3B#(*C?K%?%\?`<*;*X%BD#<B(C%B%LY=D(=*`<%X?$C<%D$C?Bg`(K%c( $<V;%Y@'?=#*B?`<%
$#a% VY% [?V?=#?K *B;% =#(% =?$&<"#WY% [(B"'?D=(% g"'YD?VB(=#(% Ag[% B?&'B;\?=#(% VB#(*C?-%
Zbyt rzadko "'B("'YD?VB?=(% `($&% "Y$&a"YD?=#(% VYDYVYD(% =?% YCYA#*B=Y)b% C'B;DV;K%
`?C?%\Yc(%$"Y&C?b%VB#(*CY%"Y%"YD'Y*#(%VY%C'?`gK%B%C&Z'(@Y%BY$&?WY%g"'YD?VBY=(%(art.
13 Konwencji). .'B("#$;% "'?D?% \#aVB;=?'YVYD(@Y "YVC'()A?`<% YA['B;\#<% D?@a%
prawa dziecka do wychowania i kontaktów z obojgiem rodziców oraz $&?[#A=Y)*#%
99
\#(`$*?%B?\#($BC?=#?-%7*X%=#(VY$&?&(*B=?%B=?`Y\Y)b%"'YD?VB#%VY%B[;&%D#(Ag%C'B;DV,
D;'B<VB?=;*X%VB#(cku.
W $"'?D?*X% &;*X% D% V?A$B;\% *#<@g% =#(D#(AC<% 'YAa% YV@';D?`<% \(V#?*`(%
rodzinne, V?`<*(%$B?=$a%B=?A(B#(=#? 'YBD#<B?=#?, gDB@AaV=#?`<*(@Y%#=&('($%VB#(*C?-
PRAWO DO GODZIWYCH WARUNKÓW SOCJALNYCH

„P3E2$43-5$#8-H& F?1G& C*-343N& 0#348& /3<1+D8& 1*.+,/3& 18& /8#*H2$ania z systemu
*3F+*0.+,*+-.3&208@+,*-+D89&4&$H7&CF+*0.+,*+E&28,63A-H,I (...)”
Rzecznik Praw Dziecka gB=?`(%B?%CY=#(*B=(%D"'YD?VB(=#(%B\#?=K%C&Z'(%$"YDYVYD?W;[;%

"Y$B?=YD?=#(%=?$&a"g`<*;*X%"'?D%VB#(*C?+
• prawo do specjalnej ochrH>7* <* ;HNHD7* C=* 89AH>7* ;?T89F?* dla dzieci
;HCS?F<H>7DJ*DC?8HFH*BRS*>?*89?K=*MAHGHF<8E?*AHGC<>>=@H
P'B([;D?`<*% C#AC?% *B;% C#AC?=?)*#(% A?&% D% "A?*ZD*(% Y"#(Cgd*B(`K% VB#(*#%
=?`*Ba)*#(`%=#(%\?`<%wspar*#?%B(%$&'Y=;%'YVB#=;K%=#(D#(A(%B%=#*X%\Yc( A#*B;b%=?%"Y\Y*%
'YVB#=% B?"'B;`?i=#Y=;*XK% a `(V=Y$&C#% &'?_#?`<% VY% 'YVB#=% B?$&a"*B;*X% *B;% &(c%
?VY"*;`=;*X-% 1#aC$BY)b% g$?\YVB#(A=#?=;*X% BV?=?% `($&% =?% "Y\Y*% #% D$"?'*#(%
"'?*YD=#CZD% $;$&(\g% Y"#(C#% $"YW(*B=(`K% D% &;\% $B*B(@ZA=#(% D;*XYD?D*ZD% VY\ZD%
dziecka. Brak jest efektywnego systemu usamodzielniania dzieci, "'B([;D?`<*;*X% w
placówkach.
9#(B[aV=?%`($&%&(c%"Y\Y*%#%D$"?'*#(%g$?\YVB#(A=#Y=;\%`gc%"YVY"#(*B=;\%
– &Y%B?V?=#(%"YD#==Y%[;b%'(?A#BYD?=(%"'B(B%DW?)*#D<%`(V=Y$&Ca%"Y\Y*;%$"YW(*B=(`K%
C&Z'(`%$CYY'V;=YD?=(%VB#?W?=#?%"YD#==;%$"'B;`?b%'(X?[#A#&?*`#%$"YW(*B=(`K%"YDYVg`<*%
\#=#\?A#B?*à%D;CAg*B(=#?%$"YW(*B=(@Y%[;W;*X%D;*XYD?=CZD%VY\ZD%VB#(*C?-%
Optym?A=;\%'YBD#<B?=#(\%?V?"&?*;`=;\ D%$;&g?*`#%['?Cg%D;$&?'*B?`<*(`%
A#*B[;% \#($BC?d% VY*(AYD;*X, \Yc(% $&?b% $#a% g&DY'B(=#(% \#($BC?d% *X'Y=#Y=;*X% [<Vi%
g&DY'B(=#(% )'YVYD#$CYD;*XK% VB#(==;*X% VY\ZD% $?\Y"Y\Y*;K% D% C&Z';*X% VY'Y)A#K%
g$?\YVB#(A=#(=#%D;*XYD?=CYD#(%Y&'B;\;D?A#[;%VY'?i=<%"Y\Y*K%D$"?'*#(%B(%$&'Y=;%
$"(*`?A#$&ZD-% 1;*XYD?=CYD#(%"A?*ZD(C% [?'VBY% *Ba$&Y% $&?`<%$#a%"(&(=&?\#%Y)'YVCZD%
pY\Y*;% $"YW(*B=(`% # 'YB"Y*B;=?`<% *;CA% B?[g'BY=(@Y% "'B;$&Y$YD?=#?% $"YW(*B=(@Y-%
.Y\Y*% )D#?V*BY=?% D;*XYD?=CY\, Y"g$B*B?`<*;\% "A?*ZDC#% Y"#(Cgd*BY-
wychowawcze, `($&%=#(D;$&?'*B?`<*?-%%
100
• zapewnienie miejsc zatrzymania dla nieletnich, którzy uciekli z placówek
resocjalizacyjnych
1% Y[(*=;\% $&?=#(% "'?D=;\% .YA#*`?% =#(% \?% \YcA#DY)*#% g\#($B*B(=#?%
=#(A(&=#(@Y% D% "YA#*;`=(`% #B[#(% VB#(*C?-% .A?*ZDC#% Y"#(Cgd*BY-wychowawcze
l#=&('D(=*;`=(j%YV\?D#?`<%"'B;à*#?%=#(A(&=#*XK%D;\?@?`<*;*X%'($Y*`?A#B?*`#%B%gD?@#%
=?% &YK% c(% g\#($B*B?% $#a% &?\% VB#(*#K% C&Z'(% D;\?@?`<% VY'?i=(`% Y"#(C#-% .'B("#$;% =#(%
D$C?Bg`<% \#(`$*% "Y[;&g% =#(A(&=#*X% VY% *B?$g% #*X% "YD'Y&g% VY% "A?*ZDC#%
resocjalizacyjnej.
• H@A?><DC=><=* C?8?G7* ;HF8C=DJ>HMD<* F* RB@?DJ* ;HG?9EHF7DJ* GB?* AHGC<>* F*

roku 2008
1%>eek%'-%!(`\%g*XD?A#W%Bmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób
_#B;*B=;*XK%D"'YD?VB?`<*%gA@a%B%&;&gWg%D;*XYD;D?=#?%VB#(*C?-%:%gA@#%"'Y'YVB#==(`%
\Y@<% CY'B;$&?b% &;ACY% "YV?&=#*;% "YV?&Cg% VY*XYVYD(@Y% YV% Y$Z[% _#B;*B=;*XK%
gB;$Cg`<*;% VY*XYV;% Y"YV?&CYD?=(% =?% Y@ZA=;*X% B?$?V?*X% "'B;% Bastosowaniu skali
"YV?&CYD(`K% D;*XYDg`<*;% DW?$=(% Ag[% "'B;$"Y$Y[#Y=(% VB#(*#-% :% gA@#% =#(% \Y@<%
=?&Y\#?$&% CY'B;$&?b% 'YA=#*;% #% "'B(V$#a[#Y'*;K% C&Z'B;% 'YBA#*B?`<% $#a% B% _#$Cg$(\%
';*B?W&(\K w drodze tzw. karty podatkowej Y'?B%Y$Y[;K%C&Z'(%"W?*<%"YV?&(C%A#=#YD;-%
TaC#(% 'YBD#<B?=#(% =?'g$B?% B?$?Va% "YD$B(*X=Y)*#% "Y"'B(B% D;CAg*B(=#(% *Ba)*#%
obywateli z prawa do ulgi podatkowej B%&;&gWg%wychowywania dzieci.
PRAWO DO NAUKI
„P3E2$43-5$#8-H&C*-36G&0#348&1*.+,/3&18&-3C/.&(...) na zasadzie równych szans (...)”.
Rzecznik Praw Dziecka dostrzega obszary, w których prawo dziecka do nauki nie jest
D%"(W=#%"'B($&'B(@?=(-%3Y&;*B;%&Y%=?$&a"g`<*;*X%CD($&##+
• ><=AUF>HMD<*8C?>8*=GRE?D7jnych na etapie przedszkolnym

Zgodnie z danymi GUS w roku szkoA=;\% >eekq>eef% D$C?i=#C%
upowszechniania edukacji przedszkolnej dzieci w wieku 3-G% A?&% D;=#Z$W% YC-% Fkw-%
1;$&a"g`<% "Y=?V&Y% B=?*B=(% B'Zc=#*YD?=#?% D% VY$&a"#(% VY% (VgC?*`#% "'B(V$BCYA=(`%
"Y\#aVB;% \#?$&(\% ?% &('(=?\#% D#(`$C#\#-% 7$&=#(`(% 'ZD=#(c% "'Y[A(\% D% VY$&a"#(% Vo
101
\#(`$C#*X%"'B(V$BCYA#%"g[A#*B=;*XK%$"YDYVYD?=;%['?C#(\%YV"YD#(V=#(`%#AY)*#%\#(`$*%
w stosunku do liczby dzieci, Y*B(Cg`<*;*X%=?%"'B;à*#(-
.'B;à&(%D%LY=D(=*`#%Y%"'?D?*X%VB#(*C?%'YBD#<B?=#?%Y'?B%B?D?'&(%"'?D?%=#(%
?'&;CgWg`<%D"'Y$&%Y[YD#<BCg%B?"(D=#(=#?%"'zez p?d$&DY%D;*XYD?=#?%"'B(V$BCYA=(@Y%
Q(V=?Cc( "'B("#$;% LY=D(=*`#% BY[YD#<Bg`< do okazywania rodzinie odpowiedniej
"Y\Y*;% D% D;"(W=#?=#g% `(`% _g=C*`#% D;*XYD?D*B;*X% Y'?B% VY% B?"(D=#(=#?% 'YBDY`g%
#=$&;&g*`#% #% g$Wg@% D% B?C'($#(% Y"#(C#% =?V% VB#(*C#(\K% BDW?$B*B?% 'YVB#*Y\% "'?*g`<*;\%
(art. 18 ust. 2 i 3). W prawie do nauki (art. 28 i 29 Konwencji), realizowanym na
B?$?VB#(%'ZD=;*X%$B?=$K%BY$&?W;%"YVC'()AY=(%&?C#(%D?'&Y)*#%jak: rozwijanie w dziecku
`(@Y%&?A(=&ZDK%BVYA=Y)*#K%Y$Y[YDY)*#K%`?C%'ZD=#(c%"'B;@Y&YD?=#(%VB#(*C?%do c;*#?%D%
$"YW(*B(d$&D#(-% .Y=?V&Y% LY=D(=*`?% \ZD#% Y% B?"(D=#(=#g% VB#(*CgK% D% \YcA#D#(%
\?C$;\?A=;\%B?C'($#(K%D?'g=CZD%c;*#?%#%`(@Y%'YBDY`g%l?'&-%T%g$&-%>j%Y'?B%"YVC'()A?%
'YAa%B?[?D;%D%c;*#g%VB#(*C?%l?'&-%E,j-
og=C*`Y=g`<*(% przedszkola i organizacja w nich edukacji gDB@AaV=#?`<% #%
real#Bg`<% "'B("#$;% LY=D(=*`#% Y% "'?D?*X% Vziecka. Q(V=?Cc(% B(% DB@AaVg% =?% =#$C#%
"YB#Y\% g"YD$B(*X=#(=#?% &(`% (VgC?*`#K% "Y$&?=YD#(=#?% LY=D(=*`#% =#(% \Y@<% [;b%
D;"(W=#?=(%D%"(W=;\%B?C'($#(-
• ograniczenia GH89Z;>HMD<*GH*przedszkoli publicznych dla 3-latków

Wiele organów, "'YD?VB<*;*X%"'B(V$BCYA?, B?%"YV$&?Da%VY%"'B;à*#?%VB#(*C?%
uznaje wiek dziecka, obliczany na podstawie Kodeksu cywilnego. Stosownie do art.
112 kc D?'g=C#(\% "'B;à*#? VB#(*C?% VY% "'B(V$BCYA?% `($&% gCYd*B(=#(% &'B(*#(@Y% 'YCg%
c;*#?%B V=#(\%,%D'B()=#?-%1%"'?C&;*(, VB#(*#Y\%g'YVBY=;\%D%\#($#<*?*X%D'B($#(d-
@'gVB#(d% Y@'?=#*B?% &Y% $B?=$(% =?% g*Ba$B*B?=#(% VY% "'B(V$BCYA?% B% VB#(b\#% B(% $DY`(@Y%
'Y*B=#C?-% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?% gB=?`(K% c(% &?C#(% VB#?W?=#(% =?'g$B?% B?$?Va%
"YD$B(*X=Y)*#%#%=#(%B?"(D=#?%dzieciom w wieku 3-5 lat równych szans edukacyjnych.
• praktyk segregacyjnych F*;HB8E<DJ*8CEHK?DJ*

7=_Y'\?*`(% VY*#('?`<*(% VY% /B(*B=#C?% .'?D% 3B#(*C?K% D% &;\% $B('(@% VY=#($#(d%
\(V#?A=;*XK% D$C?Bg`<% =?% #$&=#(=#(% D% "YA$C#*X% $BCYW?*X% B`?D#$C?% $(@'(@?*`#-% 6XYVB#%
BDW?$B*B?%Y%"YVB#?W%=?%CA?$;%g*B=#ZD%BVYA=;*X%#%$W?[$B;*XK%"Y*XYVB<*;*X%B%'YVB#=%Y%
D;$YC#\% #% =#$C#\% $&?&g$#(% (CY=Y\#*B=;\K% B% Y[DYVg% $BCYW;% #% $"YB? niego,
$"'?D#?`<*;*X%CWY"Y&;%D;*XYD?D*B(%#%D;'Zc=#?`<*;*X%$#a%DBY'YD;\%B?*XYD?=#(\-%
102
1;$&a"g`<*?% D% $BCYW?*XK% nawet incydentalnie, segregacja uczniów jest
niedopuszczalna.
• naruszania C?8?G7* V?F>HMD<* ;AC7* R89?B?><R* F?AR>EUF* ;K?9>HMD<* C?* ;HS79*

dziecka w przedszkolu
Organy, "'YD?VB<*(% "'B(V$BCYA?, D% g*XD?W?*X% D% $"'?D#(% YV"W?&=Y)*#% B?%
"'B(V$BCYA(% Y@'?=#*B?`<% $#a% `(V;=#(% VY% g$&?=YD#(=#?% Y"W?&;% $&?W(`% – bez wskazania,
`?C?%`($&%YV"W?&=Y)b%B?%"Y$B*B(@ZA=(%)D#?V*B(=#?, oferowane przez przedszkole. Taka
praktyka narusza zasady umowy cywilno-"'?D=(`% #% g=#(\YcA#D#?% BD'Y&% *Ba)*#% Y"W?&%
B?% =#(D;CY'B;$&?=(% )D#?V*B(=#?% lg$Wg@#j% B?% YC'($% =#(Y[(*=Y)*#% VB#(*C?% D%
przedszkolu.
2%'3$* +$* $(6%$"5* 2%,e+* 2%,e&$(fc* $X%g(!ehiY3e&c*

35,5iX!e&c* +e&$%'.!,'()fc* ,'"!e+j'"!e&* $%',* !""5&* ,-5&*
TRAKTOWANIEM
!P3E2$43-5$#8-H&F?1G&081+67843@H&42*+A/.+&4@3B,.4+&/#8/.&U%%%V&1A3&8,I#8-H&1*.+,/3&
przed ws*+A/.7.&>8#737.&0#*+78,H&>.*H,*-+6&FG1;&02H,I.,*-+69&/#*H41H&ACF&*3-.+1F3-.3&FG1;&
*@+D8&$#3/$843-.3&ACF&4H*H2/C9&4&$H7&4H/8#*H2$H43-.3&4&,+A3,I&2+/2C3A-H,I&U%%%VT%
(art. 19 Konwencji o prawach dziecka).
Rzecznik Praw Dziecka stwierdza, c(%VY*XYVB#%VY%W?\?=#?%&(@Y%"'?D?%B(%DB@AaVg%=?+%
• SA?E* 8;UV>=@H* 8789=NR* ;AC=D<FGC<?K?><?* ;AC=NHD7c* EHHAG7>?DV<* <*

F8;UK;A?D7* F8C789E<DJ* <>8979RDV<* <* HA@?><C?DV<, C?VNRV:D7DJ* 8<Z* ;AHSB=N=N*
przemocy
1V'Yc(=#(% $;$&(\YD(@Y% "A?=g% "'B(*#DVB#?W?=#?% "'B(\Y*;% &Y% =?`D?c=#(`$B;%
waru=(CK% g\YcA#D#?`<*;% $Cg&(*B=(% B?@D?'?=&YD?=#(% VB#(*#Y\% Y*X'Y=;% "'B(V%
$C'B;DVB(=#(\-%O;ACY%CY\"A(C$YD(%"YV(`)*#(%VY%&(@Y%"'Y[A(\gK%?%*Y%B?%&;\%#VB#(%–
"'B;à*#(%'YBD#<B?d%*X'Y=#<*;*X%VB#(*CY%"'B(V%"'B(\Y*<K%D%C?cV;*X%warunkach i w
C?cV;\%)'YVYD#$Cg%– pozwoli D(%DW?)*#D;%$"Y$Z[%D?A*B;b%B%&;\%B`?D#$C#(\-
9?A(c;%g&DY'B;b%B($"YW;%#=&('V;$*;"A#=?'=(, BWYcY=(%B%"'B(V$&?D#*#(A#%'Zc=;*X%
$Wgc[% \-% #=-+% .YA#*`#K% "'YCg'?&g';K% "Y\Y*;% $"YW(*B=(`K% Y*X'Y=;% BV'YD#?K% C&Z';*X
B?V?=#(\% [aVB#(% "'YD?VB(=#(% $CYY'V;=YD?=;*X% VB#?W?d% D% )'YVYD#$Cg% B?@'YcY=;\%
"'B(\Y*<K%#=#*`YD?=#(%#=&('D(=*`#%Y'?B%\Y=#&Y'YD?=#(%$;&g?*`#-%
103
• SA?E* ;AC=;<8UFc* E9UA=* 89?>HF<K7S7* 8ER9=DC>:* HDJAH>Z* GC<=D<* ;AC=G*
wykorzystywaniem seksualn7N*C*RI7D<=N*>HF7DJ*9=DJ>HBH@<<
2[(*=(% "'B("#$;% =#(% gW?&D#?`< DW?)*#D;\% Y'@?=Y\% lBDW?$B*B?% .YA#*`#jK%
)*#@?=#?% *B;=ZDK% C&Z'(% $&?=YD#<% $&?V#g\% "'B;@Y&YD?=#?K% B% gc;*#(\% =YD;*X%
&(*X=YAY@##K% VY% "Y"(W=#(=#?% "'B($&a"$&D% Y% *X?'?C&('B(% $(C$g?A=;\% l="-% gDYVB(=#(K%
$B?=&?cK%D"'YD?VB(=#(%D%[W<V%B?%"Y)'(V=#*&D(\% 7=&('=(&g%Ag[%&(A(_Y=##%CY\Z'Cowej
w celu doprowadzenia do spotkania).
/B(*B=#C%.'?D%3B#(*C?%D;'?c?%"Y"?'*#(%VA?%D$B;$&C#*X%B\#?=, gW?&D#?`<*;*X%
$Cg&(*B=(% )*#@?=#(% D;\#(=#Y=;*X% "'B($&a"$&D% Y'?B% $?=C*`Y=YD?=#(% =YD;*X%
"'B($&a"*B;*X%B?*XYD?dK%D%&;\%&BD-%@'YY\#=@gK%*B;A#%=?@?[;D?=#?%Y$Z[ \?WYA(&=#*X%
do celów seksualnych z wykorzystaniem systemu teleinformacyjnego lub sieci
teleinformacyjnej.
• brak w ustawodawstwie jednoznacznego zakazu stosowania kar cielesnych

wobec dzieci
Polskie ustawodawstwo co do zasady zakazuje stosowania kar cielesnych.
9Y'\?% &?% D;=#C?% B% ?'&-% Fe% LY=$&;&g*`#% /.-% M$&?D?% B?$?V=#*B?% =?C?Bg`(% DW?VBY\%
"g[A#*B=;\% "Y$B?=YD?=#(% #% Y*X'Y=a% @YV=Y)*#% *BWYD#(C?K% C&Z'?% `($&% i'ZVW(\% `(@Y%
DYA=Y)*#% #% "'?D-% 1% LYV(C$#(% 'YVB#==;\% #% Y"#(Cgd*B;\% =?A(c;% D% $"Y$Z[% `?$=;% #%
"'(*;B;`=;% YC'()A#bK% c(% "'B(\Y*% DY[(*% VB#(*#% `?CY% \(&YV?% D;*XYD?D*B?% `($&%
B?C?B?=?K% ?% DW?VB?% 'YVB#*#(A$C?% =#(% \Yc(% [;b% D;CY=;D?=?% B% =?'g$B(=#(\% @YV=Y)*#%
VB#(*C?-% R?'VBY% D?c=?% `($&% D% &(`% \#('B(% (VgC?*`?% $"YW(*B(d$&D?% Y'?B% "'Y\YD?=#(%
dobrych wzorców rodzicielskich.
PRAWA D,!e(!*"!e2e-"$i2%'3"5(6
!P3E2$43-5$#8-H& C*-36G9& <+& 1*.+,/8& 02H,I.,*-.+& ACF& >.*H,*-.+& -.+0+@-820#34-+& 084.--8&
7.+N& *30+4-.8-G& 0+@-.?& -8#73A-+D8& <H,.3& 4& 43#C-/3,I& D43#3-$C6G,H,I& 7C& D81-8BN9&
C78<A.4.36G,H,I& 82.GD-.?,.+& -.+*3A+<-8B,.& 8#3*& C@3$4.36G,H,I& 3/$H4-+ uczestnictwo dziecka w
<H,.C&208@+,*+E2$43T%
1% B?C'($#(% "'B($&'B(@?=#?% "'?D% VB#(*#% =#("(W=Y$"'?D=;*X% /B(*B=#C% .'?D% 3B#(*C?%

VY$&'B(@?%=?$&a"g`<*(K%D;\?@?`<*(%"#A=(@Y%'YBD#<B?=#?K%"'Y[A(\;+
104
• N?K?*<BHMd*?GH;DV<*GC<=D<*><=;=K>H8;A?F>7DJ
9#(D#(A(% VB#(*#% =#("(W=Y$"'?D=;*X% B=?`Vg`(% =YD(% 'YVB#=;-% LY=#(*B=(% `($&%
DV'Yc(=#(% "'Y@'?\ZD, "YDYVg`<*;*X% BD#aC$B(=#(% B?#=&('($YD?=#?% VB#(b\#%
=#("(W=Y$"'?D=;\#K% Y*B(Cg`<*;\#% =?% ?VY"*àK% Y'?B% gW?&D#(=#?% _#=?nsowe dla rodziców
?VY"&g`<*;ch.
• 8ER9=DC>7*GH89Z;*GC<=D<*><=;=K>H8;A?F>7DJ*GH*;B?DUF=E*HMF<?9HF7DJ*
Rodzice dzieci pY=#c(`% $BZ$&(@Y% 'YCg% c;*#?K% =#(Y[à&;*X% Y[YD#<BC#(\% 'Y*B=(go
przygotowania przedszkolnego ?=#% Y[YD#<BC#(\% $BCYA=;\K% "Y$#?V?`<*;*X% Y'B(*B(=#(% Y%
"Y&'B([#(% C$B&?W*(=#?% $"(*`?A=(@Y% #% g*Ba$B*B?`<*;*X% VY% "'B(V$BCYA=;*X% YVVB#?WZD%
#=&(@'?*;`=;*X%"YB?%@\#=<K%[<Vi%"Y$#?V?`<*;*X%Y"#=#a%Y%"Y&'B([#(%D*B($=(@Y%D$"Y\?@?=#?%
'YBDY`g% VB#(*C?% #% CY'B;$&?`<*;*X% B% &(`% _Y'\;% D$"?'cia, "Y=Y$B<% $?\YVB#(A=#(% CY$B&;%
VYDYc(=#? dzieci do placówek, B?"(D=#?`<*;*X%'(?A#B?*à%B?A(*(d%"Y'?V=#%"$;*XYAYgiczno-
pedagogicznych.
9?A(c;%'YB$B('B;b%Y[YD#<B(C%B?"(D=#(=#?%VB#(*#om =#("(W=Y$"'?D=;\%&'?=$"Y'&gK%
D;=#C?`<*;%B%?'&-%,k%g$&?D;%B%V=#?%k%D'B()=#?%,hh,'-%Y%$;$&(\#(%Y)D#?&;%l3B-%M-%B%>eeF%'-%
Nr 256, poz-% >Gk>% B% "Zi=-% B\-jK% =?% VB#(*#% D% D#(Cg% "Y=#c(`% T% 'YCg% c;*#?, CY'B;$&?`<*(% B%
'Zc=;*X%_Y'\%D$"Y\?@?=#?%'YBDY`g%#%D$"?'*#?-%
• upowszechnienie GH89Z;R* GH* GUSA* ERB9RA7* GB?* GC<=D<* ><=F<GHN7DJ* <*

><=8K78C:D7DJ
.Y$&gA?&% &(=% BD#<B?=;% `($&% B(% B=#CY\<% #AY)*#<% VY$&apnych w publicznej sferze
medialnej, bibliotekach, muzeach i innych placówkach kulturalnych, programów dla dzieci,
"Y$Wg@g`<*;*X% $#a% àB;C#(m migowym lub alfabetem Braille’a. W sposób szczególny
widoczny jest brak oferty ze strony mediów publicznych, programów telewizyjnych i portali
internetowych w tym edukacyjnych, wychowawczych i rozrywkowych, przeznaczonych dla
VB#(*#%=#("(W=Y$"'?D=;*X.
105
Z!"#$%&'('
!"#$%&'()*nr 1 – +,)"&*-,./$0(12*generalnych Rzecznika Praw Dziecka w 2008 roku
Lp. Data Adresat Dotyczy 3405- (146 7819:*5405- (14&(
;81&1.*!")#"4<*
3 stycznia '(1/18A('5-,%@*-,0#"/* brak
1. =>1&0(1%&12*
2008 r. &".(#)B-*A"%(18&,2.)(%@ odpowiedzi
?05#1%&',%@*
Minister Pracy
7 stycznia '(1/18A('5-,%@*-,0#"/* 7 lutego brak jest podstaw do zmiany
2. i Polityki
2008 r. &".(#)B-*A"%(18&,2.)(%@ 2008 r. przepisów
?05#1%&'1C*
informacja na temat wiele
instrumentów, -0#,-"C$%,%@*
7 stycznia Minister <#"/-(12*054"/)5-,%@*4D"* 12 lutego
3. '"*&A'(1C.&1'(1*5>%($E12*
2008 r. Finansów rodzin w roku 2008 2008 r.
podatkowych osób
-,%@5-<C$%,%@*4&(1%(
08&1085-"4&"'1*.$*
<&F54'(1'("*45/,%&$%1*
zakresu i formy
proponowanych zmian,
10 Minister
edukacji dzieci z rodzin 31 stycznia 81.58/*&F#5.(#*'5-1*&"0(sy do
4. stycznia Edukacji
polskich emigrantów 2008 r. projektu ustawy o zmianie
2008 r. Narodowej
<./"-,*5*.,./1A(1*59-("/,*
oraz o zmianie niektórych
innych ustaw
Prezes
10
Narodowego 08"-*4&(1%(*9A(18/1D'(1* brak
5. stycznia
Funduszu chorych odpowiedzi
2008 r.
Zdrowia
prezesi .$4B-*"01D"%,C',%@*
&5>5-($E$ wizytatorów do
14 nieprzestrzegania przez przedstawienia tego
Minister 12 lutego
6. stycznia .$4,*854&(''1*085%14<8,* problemu podczas narad
?08"-(14D(-59%( 2008 r.
2008 r. adopcyjnej .G4&(B-*58&1)"C$%,%@*-*
sprawach rodzinnych w
.$4"%@*81C5'5-,%@
106
;8&1-54'(%&$%,*
15 oznaczania kategorii
Krajowej Rady brak
7. stycznia wiekowych filmów i
Radiofonii odpowiedzi
2008 r. programów telewizyjnych
i Telewizji
zapewnienia dzieciom
21
Minister >1&0(1%&12./-"*054%&".* 11 lutego )5'/,'<5-"'1*>G4$*
8. stycznia
Infrastruktury transportu 2008 r. 4&("#"'("*14<)"%,C'1
2008 r.
samochodowego
zapowiedzi likwidacji
30 -,4&("#B-*854&('',%@*(*
Minister brak
9. stycznia '(1D1/'(%@*58"&*-#$%&1'("*
?08"-(14D(-59%(* odpowiedzi
2008 r. (%@*45*-,4&("#B-*
cywilnych
kontrola NIK-<*5>CG#"*KL*
kontroli wykonywania jednostek organizacyjnych
przez Powiatowe Centra 05A5%,*.05#1%&'1CJ*-*/,A*
Pomocy Rodzinie ich ML*;N;OP*HIQ*08&1085-"4&(#*
5>5-($&)B-*<./"-5-,%@* )5'/85DG*81"D(&"%C(*
31 Prezes -*&")81.(1*4&("#"2J* -,>8"',%@*&"4"2*
11 lutego
10. stycznia H"C-,E.&1C*I&>,* podejmowanych w w zakresie pomocy
2008 r.
2008 r. Kontroli kierunku likwidacji .05#1%&'1C*08&1&*
instytucjonalnych form "4A('(./8"%CG*05-("/B-J*
opieki i tworzenia kolejne wyniki kontroli z II
rodzinnych form opieki 05#5-,*RLLS*8T*&5./"'$*
&"./G0%&1C przedstawione w I kwartale
2009 r.
29 lutego
naboru trzylatków do 2008 r. –
w dzielnicy Mokotów nie
6 lutego Prezydent m.st. przedszkoli publicznych oraz pismo
11. -,./G0<C1*085>D1A*>8")<*
2008 r. Warszawy 08&1'(1.(1'("*.&19%(5D"/)B-* Burmistrza
miejsc w przedszkolach
45*.&)B#*054./"-5-,%@ Dzielnicy
Mokotów
12 lutego Minister wprowadzenia zakazu 14 marca

12. /8-"C$*08"%1*D1F(.D"%,C'1
2008 r. ?08"-(14D(-59%(* stosowania kar cielesnych 2008 r.
Minister
12 lutego 7 marca omówienie sytuacji dzieci
13. Edukacji nauczania integracyjnego
2008 r. 2008 r. '(101#'5.08"-',%@*-*.&)5D1
Narodowej
107
hospitalizowanym prawa
12 lutego Minister brak
14. do opieki sprawowanej
2008 r. Zdrowia odpowiedzi
przez rodziców lub
opiekunów
przedstawienie informacji
45/,%&$%,%@*05A5%,*
Minister Pracy hospitalizowanym prawa
12 lutego 17 marca U('"'.5-1CJ*&-($&"'1C*&*
15. i Polityki do opieki sprawowanej
2008 r. 2008 r. pobytem rodziców u chorego
?05#1%&'1C* przez rodziców lub
4&(1%)"*08&1>,-"C$%1F5*
opiekunów
w szpitalu
&"4"'("*45/,%&$%1*
Minister 08&1'5.&1'("*544&("#B-*
14 lutego 5 marca administrowania i
16. Edukacji 08&14.&)5D',%@*45*.&)B#*
2008 r. 2008 r. U('"'.5-"'("*.&)B#V0D"%B-1)*
Narodowej podstawowych
81"D(&5-"'1*.$ przez gminy
omówienie sytuacji socjalno-
>,/5-1C*854&('*&*4&(1:A(P*
81.58/*0541CA(1*4&("#"'("*
Minister Pracy w celu 054-,E.&1'("*
6 marca minimalizowania 10 kwietnia
17. i Polityki 9-("4%&12*854&('',%@*58"&*
2008 r. '(18B-'59%(*.05#1%&',%@ 2008 r.
?05#1%&'1C* dostosowania kwot
kryteriów dochodowych do
&A(1'("C$%,%@*.(G*)5.&/B-*
utrzymania rodzin
12 marca Minister przywrócenia opieki brak
18.
2008 r. Zdrowia A14,%&'1C*-*.&)5#"%@ odpowiedzi
przywrócenie opieki
Minister
12 marca przywrócenia opieki 10 kwietnia A14,%&'1C*-*.&)5#"%@*'(1*
19. Edukacji
2008 r. medy%&'1C*-*.&)5#"%@ 2008 r. '"D1E,*45*)5A01/1'%C(*
Narodowej
Ministra Edukacji Narodowej
resort analizuje problemy w
Minister ramach monitorowania
18 marca '"<%&"'("*CG&,)"*D(/1-.)(1F5*
20. Edukacji maj 2008 r. &"D1%12*W?/8"/1F((*85&-5C<*
2008 r. -*05D.)(%@*.&)5#"%@
Narodowej 59-("/,*A'(1C.&59%(*
litewskiej w Polsce”
108
&5./"#,*054CG/1*08"%1*'"4*
Minister '5-1D(&"%C$*08&10isu, dot.
19 marca rekrutacji do przedszkoli 8 kwietnia
21. Edukacji granic wiekowych dzieci,
2008 r. publicznych 2008 r.
Narodowej 5>CG/,%@*-,%@5-"'(1A*
przedszkolnym
przepisy prawne nie
Minister -,)D<%&"C$*A5ED(-59%(*
25 marca przyjmowania do przedszkoli 16 kwietnia
22. Edukacji <%&G.&%&"'("*45*przedszkola
2008 r. 4&(1%(J*%@58,%@*'"*%<)8&,%G 2008 r.
Narodowej dzieci przewlekle chorych
(*'(101#'5.08"-',%@*
wymaga to zmiany
przepisów prawa
25 marca Minister przyjmowania do przedszkoli 9 maja
23. o .,./1A(1*59-("/,P*81.58/*
2008 r. Zdrowia 4&(1%(J*%@58,%@*'"*%<)8&,%G 2008 r.
-,./$0(*45*XYH-u z suge./($*
dokonania zmian
propozycji zmiany przeprowadzane zmiany
17 Minister Pracy 08&10(.B-J*5)819D"C$%,%@* .05-54<C$*-&85./*D(%&>,*
24. kwietnia i Polityki 08&1.#"')(*45*'">,%("* maj 2008 r. rodziców, uprawnionych do
2008 r. ?05#1%&'1C* 9-("4%&1'("* 9-("4%&1'("*0(1DGF'"%,C'1F5*
0(1DGF'"%,C'1F5 '"*'(101#'5.08"-'1*4&(1%(
.,/<"%C"*4&(1%(*>G4&(1*
21 Prezydent dzieci, które wraz z
12 maja monitorowana, a w razie
25. kwietnia Miasta rodzinami nielegalnie
2008 r. konieczn59%(*&5./"'$*
2008 r. +"#>8&,%@"* &"CA<C$*D5)"D1*A(1.&)"D'1
054CG/1*./5.5-'1*4&("#"'("*
uczniowie, którzy nie udzielili
odpowiedzi na pytanie 32.
29 Minister w arkuszu egzaminacyjnym
19 maja
26. kwietnia Edukacji egzaminów gimnazjalnych &5./"'$*-*085%1.(1*
2008 r.
2008 r. Narodowej rekrutacyjnym objG%(*
('4,-(4<"D'$*50(1)$*
kuratorów
05#$%&1'("*./"'4"84B-*(*
pierwsze spotkanie,
30 procedur medycznych w
Minister 13 maja 059-(G%5'1*projektowi
27. kwietnia zakresie medycyny
Zdrowia 2008 r. zmiany odp. rozpo8&$4&1'("*
2008 r. 0"D("/,-'1C*4D"*4585.#,%@*(*
54>,#5*.(G*12 maja 2008 r.
dla dzieci
109
informacja o sposobie
przeprowadzania egzaminu
F(A'"&C"D'1F5*-*%&G9%(*
humanistycznej;
Minister uczniowie, którzy nie udzielili
7 maja 21 maja
28. Edukacji egzaminów gimnazjalnych odpowiedzi na pytanie 32.
2008 r. 2008 r.
Narodowej w arkuszu egzaminacyjnym
&5./"'$*-*085%1.(1*
81)8</"%,C',A*5>CG%(*
('4,-(4<"D'$*50(1)$*
kuratorów
likwidacji jednego z
544&("#B-*QD('()(*38/5014((*
15 maja Minister 13 czerwca 08&1).&/"#%1'("*0<>D(%&',%@*
29. (*78"<A"/5D5F((*Z&(1%(G%1C*
2008 r. Zdrowia 2008 r. &")#"4B- opieki zdrowotnej
w Szpitalu Klinicznym im.
Wiktora Degi
planowane zmiany
legislacyjne w zakresie
Minister Pracy .)</1%&'59%(*4&("#"2*.#<E>*
26 maja 7 lipca 08&1%(-4&("#"'("*08&1A5%,*
30. i Polityki .05#1%&',%@*-*&")81.(1*
2008 r. 2008 r. w rodzinie oraz inne
?05#1%&'1C* pomocy rodzinie
4&("#"'(", A"C$%1*'"*%1D<*
zmniejszenie skali zjawiska
.,./1A5-,%@*85&-($&"2*-*
28 maja Prezes Rady brak
31. sprawie zwalczania
2008 r. Ministrów odpowiedzi
przemocy wobec dzieci
WI'./8<)%C"*[#B-'1F5*
Inspektora Sanitarnego z
[#B-',* dnia 22 maja 2008 r. w
4 czerwca letniego wypoczynku dzieci 9 lipca
32. Inspektor .08"-(1*-,A"F"2*
2008 r. (*A#54&(1E, 2008 r.
Sanitarny higieniczno-sanitarnych dla
stacjonarnych obozów pod
namiotami”
110
publiczne i niepubliczne
0D"%B-)(*59-("/5-1*A5F$*
/-58&,:*&1.05#,*-%&1.'1F5*
wspomagania rozwoju w
Minister przerwania prac nad
4 czerwca 17 czerwca celu pobudzania
33. Edukacji Programem Wczesnej
2008 r. 2008 r. psychoruchowego
Narodowej Interwencji
(*.05#1%&'1F5*rozwoju
dziecka od chwili wykrycia
'(101#'5.08"-'59%(*45*
85&05%&G%("*'"<)(*-*.&)5D1
starania resortu w zakresie
Minister zapewnienia dzieciom
5 czerwca >1&0(1%&12./-"*4&(1%(*-* 27 czerwca
34. Edukacji bezpiecznego, odpowiednio
2008 r. trakcie letniego wypoczynku 2008 r.
Narodowej zorganizowanego
wypoczynek
Wiceprezes
Rady Ministrów,
5 czerwca >1&0(1%&12./-"*4&(1%(*-* brak
35. Minister Spraw
2008 r. trakcie letniego wypoczynku odpowiedzi
+1-'G/8&',%@*
i Administracji
9 czerwca Prezes Rady Programu Wczesnej brak

36.
2008 r. Ministrów Interwencji odpowiedzi
procesu resocjalizacji
'(1D1/'(%@J*08&1>,-"C$%,%@*
16 /8-"C$*08"%1*D1F(.D"%,C'1*
Minister -*&")#"4"%@*(*.%@85'(.)"%@* 7 lipca
37. czerwca nad projektem ustawy
?08"-(14D(-59%(* dla nieletnich oraz pomocy 2008 r.
2008 r. Prawo nieletnich
udzielanej wychowankom,
zwalnianym z placówek
Minister Edukacji Narodowej
20 Minister &D1%(# w trybie pilnym
>#G4B-*NQY*054%&".* 19 grudnia
38. czerwca Edukacji 458"6'$*)5'/85DG*-*
egzaminu gimnazjalnego 2008 r.
2008 r. Narodowej Centralnej Komisji
Egzaminacyjnej
111
prawa dzieci obywateli
('(%C"/,-"*05-(''"*&5./":*
26 Minister polskich, czasowo
21 lipca 054CG/"*08&1&*A('(stra,
39. czerwca Infrastruktury 08&1>,-"C$%,%@*&"*
2008 r. -#"9%(-1F5*45*.08"-*
2008 r. F8"'(%$J*45*<DF5-,%@*
59-("/,
08&1C"&4B-*)5D1C$
MEN oraz MSWiA 0541CA$*
4&("#"'("*.#<E$%1*
Minister wyrównywaniu szans
4 sierpnia dyskryminacji dzieci 22 sierpnia
40. Edukacji edukacyjnych uczniów
2008 r. romskich 2008 r.
Narodowej 85A.)(%@*(*&"05>(1F"C$%1*
wszelkim formom ich
dyskryminacji
)"E41*4&(1%)5J*<*)/B81F5*4"*
wysokich kosztów leczenia
.(G*08&1085-"4&(:*
4 sierpnia Minister dzieci przewlekle chorych i \\*-8&19'("*
41. (AA<'5/5D18"'%CG*&5./"'(1*
2008 r. Zdrowia kwestii refundacji ze 2008 r.
niezw#5%&'(1*-#$%&5'1*45*
9854)B-*0<>D(%&',%@
tego programu
przedstawienie danych nt.
noworodków,
pozostawionych w
szpitalach;
-,./$0(1'(1*45*4,81)/58"*
dzieci, pozostawianych w
5 sierpnia Minister 12 sierpnia Wojewódzkiego Szpitala
42. 544&("#"%@
2008 r. Zdrowia 2008 r. Specjalistycznego
noworodkowych
-*]1F'(%,*5*-,C"9'(1'(1*
.,/<"%C(*4-BC)(*%@#50%B-*
umieszczonych na Oddziale
Intensywnej Terapii
Noworodków
przedstawienie informacji
Wiceprezes 45/,%&$%,%@*058&<%"'("*
Rady Ministrów, dzieci przez matki po
dzieci, pozostawianych w
7 sierpnia Minister Spraw ^*-8&19'("* urodzeniu
43. 544&("#"%@
2008 r. +1-'G/8&',%@* 2008 r. -*!")#"4"%@*30(1)(*
noworodkowych
i Administracji Zdrowotnej Ministerstwa
?08"-*+1-'G/8&',%@*
i Administracji;
112
5405-(146*Inspektoratu
+5C.)5-1C*?#<E>,*!485-("*-
szpitale w zakresie procedur
dzieci, pozostawianych w "450%,C',%@*-.0B#08"%<C$*
7 sierpnia Minister Obrony 28 sierpnia
44. 544&("#"%@ z l5)"D',A(*39854)"A(*
2008 r. Narodowej 2008 r.
noworodkowych 30(1)<2%&5-Adopcyjnymi;
przedstawienie danych na
temat porzucania dzieci
przez matki po urodzeniu
w resor%(1*&5./"#,*
prawno-karnej ochrony opracowane projekty,
12
Minister dzieci przed \_*-8&19'("* (A0D1A1'/<C$%,%@ do
45. sierpnia
?08"-(14D(-59%(* wykorzystywaniem 2008 r. polski1F5*058&$4)<
2008 r.
seksualnym prawnego niektóre
instrumenty prawne UE
potrzeba stworzenia
i realizacji kompleksowego
systemowych 85&-($&"2J*
085F8"A<*05./G05-"'("*&1*
45/,%&$%,%@*05./G05-"'("*
.08"-%"A(*08&1./G0./-*
wobec osób skazanych z
11 o charakterze seksualnym,
Minister zaburzeniami preferencji \\*-8&19'("*
46. sierpnia 5>1CA<C$%1F5*5>5)*
Zdrowia seksualnych, które 2008 r.
2008 r. 08&14.(G-&(G:*08"-'5-
450<9%(#,*.(G*08&1./G0./-"*
)"8',%@J*/")E1*4&("#"'("*5*
skierowanego przeciwko
charakterze terapeutycznym
-5D'59ci seksualnej
i leczniczo-rehabilitacyjnym;
/8-"C$*08"%1*D1F(.D"%,C'1
12 Minister przedstawienie trybu
rocznego przygotowania 27 sierpnia
47. sierpnia Edukacji D1F(.D"%C(*85&058&$4&12*
przedszkolnego 2008 r.
2008 r. Narodowej resortowych
08&14./"-(1'(1*4&("#"'("
wydania funkcjonariuszom
Policji w okresie
Policji polecenia
12 wakacyjnym; zalecenie
Komendant przeprowadzenia 10 listopada
48. sierpnia zwracania przez
[#ówny Policji prewencyjnej kontroli 2008 r.
2008 r. funkcjonariuszy szczególnej
placówek wypoczynku
<-"F(*'"*085>D1A*/8&16-59%(*
4&(1%(*(*A#54&(1E,
wychowawców i opiekunów
113
18 [#B-',* /18A('*&")52%&1'("*)5'/85D(*
kontroli w zakresie R_*-8&19'("*
49. sierpnia Inspektor Pracy &5./"#*-,&'"%&5',*'"*^\*
sezonowej pracy dzieci 2008 r.
2008 r. grudnia 2008 r.
9854)(*U('"'.5-1,
08&1&'"%&5'1*'"*5')5D5F(G*(*
22 finansowania leczenia
Minister \_*-8&19'("* @1A"/5D5F(G*4&(1%(G%$*54*
50. sierpnia dzieci, chorych na choroby
Zdrowia 2009 r. 48<F(1F5*0B#85%&"*RLLS*8T*.$*
2008 r. onkologiczne
&'"%&$%5*-,E.&1*54*
dotychczasowych
/8-"C$*08"%1*'"4*projektem
ustawy, '5-1D(&<C$%1C*
28 kodeks karny w zakresie
Minister wykorzystywania dzieci do RK*-8&19'("*
51. sierpnia &"01-'(1'("*'"D1E,/1C*
?08"-(14D(-59%(* E1>8"%/-" 2008 r.
2008 r. ochrony prawno-karnej
08&14*08&1./G0%&59%($,
05D1F"C$%$*'"*@"'4D<*D<46A(
5405-(146*(8D"'4&)(1F5*
Ministra ds. Integracji Pana
Conora Lenihan –
segregacja nie ma miejsca;
.&)5#,J*-*)/B8,%@*-(1De
Irlandzki
^*-8&19'("* segregacji polskich dzieci 5 stycznia dzieci nie mówi po
52. Rzecznik Praw
2008 r. -*.&)5#"%@*(8D"'4&)(%@ 2009 r. "'F(1D.)<J*&41%,45-"#,*.(G*
Dziecka
na utworzenie klas, gdzie
08&1&*C")(9*%&".*4&(1%(*
<%&1./'(%&$*-*548G>',%@J*
('/1'.,-',%@*&"CG%("%@*
angielskiego
81.58/*A5'(/58<C1*4&("#"'("*
05D1F"C$%1*'"*<.<-"'(<*
11 Minister 17
praktyki segregacji uczniów >"8(18*-*45./G0(1*45*
53. -8&19'("* Edukacji 0"64&(18'()"*
w polskich szko#"%@* 14<)"%C(*58"&*8BE'(%*
2008 r. Narodowej 2008 r.
-,'()"C$%,%@*&*AT('T*
poziomu &"A5E'59%(*
>"4"2*"')(1/5-,%@*-* resort deklaruje pomoc w
12
Minister zakresie orzekania przez ^L*-8&19'("* F85A"4&1'(<*A"/18("#B-*-*
54. -8&19'("*
?08"-(14D(-59%(* .$4,*5*)5'/")/"%@* 2008 r. tym zakresie; w lutym 2009
2008 r.
854&(%B-*&*4&(1:A( r. ankiety -,.#"'5*45*.$4B-
114
22 .&%&1FB#5-"*"'"D(&"
Minister </8<4'(5'1F5*45./G0<*45* 5 listopada
55. -8&19'("* zF#".&"',%@*05./<D"/B-
Zdrowia lekarza pediatry 2008 r.
2008 r. i propozycji w tym zakresie
22 uregulowania prawne,
Minister C")59%(*9-("4%&12* 14 listopada
56. -8&19'("* 45/,%&$%1 opieki zdrowotnej
Zdrowia zdrowotnych dla dzieci 2008 r.
2008 r. '"4*4&(1:A(
informacja nt. obecnej
sytuacji korzystania przez
dzieci z niedoborami wzrostu
z opieki zdrowotnej;
29 A('(./18*05-5#"#*-*D(0%<*
Minister 22
57. -8&19'("* 4&(1%(*'(.)585.#,%@ RLLS*8T*!1.0B#*45*?08"-*
Zdrowia 0"64&(18'()"*
2008 r. Chorób Rzadkich, zajA<C$%,*
2008 r.
.(G*AT('T*D1%&1'(1A*dzieci, u
)/B8,%@*-,./G0<C1*41U1)/*
receptora dla hormonu
wzrostu
krzywdzenia planowane przez resort
2 Minister Pracy wychowanków specjalnych 85&-($&"'(", A"C$%1*'"*%1D<*
13 listopada
58. 0"64&(18'( i Polityki 59854)B-*.&)5D'5- &-(G).&1'(1*4,'"A()(*
2008 r.
ka 2008 r. ?05#1%&'1C* wychowawczych w 05-./"-"'("*8BE',%@*U58A*
domach dziecka 854&(''1C*0(1%&,*&"./G0%&1C
/8-"C$*08"%1*'"4*'"08"-$*
systemu ochrony zdrowia w
;5D.%1P*[#B-',*I'.01)/58*
6 [#B-',*
>1&0(1%&12./-"* 7 listopada ?"'(/"8',*-,./5.5-"#*0(.A5*
59. 0"64&(18'( Inspektor
zdrowotnego dzieci 2008 r. 08&,05A('"C$%1*5*-#"9%(-1C*
ka 2008 r. Sanitarny
formie 08"-'1C*4&("#"2*w
05./G05-"'(<*
przeciwepidemicznym
115
trwaC$*08"%1*'"4**
'5-1D(&"%C$ 85&058&$4&1'("*
-*.08"-(1*.&%&1FB#5-,%@*
zasad kierowania,
zapewnienia miejsc
14 Minister przyjmowania, przenoszenia,
zatrzymania dla nieletnich, 6 listopada
60. 0"64&(18'( Edukacji zwalniania
którzy uciekli z placówek 2008 r.
ka 2008 r. Narodowej i pobytu nieletnich
resocjalizacyjnych
-*A#54&(1E5-,A*598odku
wychowawczym oraz
A#54&(1E5-,A*59854)<*
socjoterapii
Wiceprezes
/8<4'59%(*5>,-"/1D(*
Rady Ministrów, A5ED(-59%(*-,4ania przez
29 05D.)(%@J*08&1>,-"C$%,%@*
Minister Spraw 26 listopada konsula paszportu dziecku,
61. 0"64&(18'( poza granicami kraju, w
+1-'G/8&',%@* 2008 r. urodzonemu poza granicami
ka 2008 r. uzyskaniu paszportu dla
i Administracji Polski
dzieci tam urodzonych
29 Minister Kultury
brak
62. 0"64&(18'( i Dziedzictwa 5%@85',*A"#5D1/'(1F5*-(4&"
odpowiedzi
ka 2008 r. Narodowego
-*81.58%(1*/8-"C$*08"%1*nad
weryfik"%C$*)-5/*)8,/18(B-*
podniesienia kryterium
4 Minister Pracy dochodowych,
dochodowego, od którego 27 listopada
63. listopada i Polityki <08"-'("C$%,%@*45*
&"D1E,*45./G0*45* 2008 r.
2008 r. ?05#1%&'1C* 9-("4%&12*854zinnych oraz
9-("4%&12*854&('',%@
kwot poszczególnych
9-("4%&12
przedstawienie obecnego
stanu opieki zdrowotnej nad
Podsekretarz 4&(1:A(*'(.)585.#,A(P*
7
Stanu 9 grudnia strategia &-(G).&1'("*
64. listopada 4&(1%(*'(.)585.#,%@
w Ministerstwie 2008 r. 45./G0'59%(*D1)B-*4D"*
2008 r.
Zdrowia pacjentów, ze szczególnym
<-&FDG4'(1'(1A*%@58,%@*'"*
%@585>,*8&"4)(1*(*08&1-D1)#1
116
opieka zdrowotnej nad
)5>(1/"A(*%(GE"8',A(;
propozycje Rzecznika Praw
24 Z&(1%)"*&5./"'$*
Minister D1%&1'("*4&(1%(*&")"E5',%@* 19 stycznia
65. listopada przedstawione ekspertom
Zdrowia wirusem HIV 2009 r.
2008 r. !1.05#<*45*.08"-*
opracowania projektu
standardu opieki
5)5#5058545-1C
problemów w realizacji
58&1%&12*.$45-,%@J*
45/,%&$%,%@*)5'/")/B-*
2 grudnia Minister 6 stycznia
66. 05A(G4&,*4&(1%)(1A*" /8-"C$*08"%1*D1F(.D"%,C'1
2008 r. ?08"-(14D(-59%(* 2009 r.
rodzicem, który nie
.08"-<C1*>1&059814'(1C*
opieki
5405-(146*X('(./8"*;8"%,*
i ;5D(/,)(*?05#1%&'1C` resort
054C$#*('(%C"/,-G*45)5'"'("*
projektu nowelizacji zmian legislacyjnych
3 grudnia Prezes Rady 7 stycznia
67. <./"-,*5*08&1%(-4&("#"'(<* -085-"4&"C$%*'5-1*
2008 r. Ministrów 2009 r.
przemocy w rodzinie A1%@"'(&A,*(*'"8&G4&("*-*
celu bardziej skutecznej
walki z krzywdzeniem dzieci
w Polsce
przypadków umieszczania
dzieci z domów dziecka w gromadzone i analizowane
Minister Pracy
4 grudnia szpitalach 15 stycznia .$*('U58A"%C1*5*)"E4,A*
68. i Polityki
2008 r. psychiatrycznych w 2009 r. takim przypadku
?05#1%&'1C*
sytuacjach, gdy nie ma
/")(1C*)5'(1%&'59%(
81.58/*08&1.#"#*45*+,4&("#B-*
krzywdzenia
;5D(/,)(*?05#1%&'1C*=8&G4B-*
12 Minister Pracy wychowanków specjalnych
29 stycznia Wojewódzkich zalecenie
69. grudnia i Polityki 59854)B-*.&)5D'5-
2009 r. .&%&1FBD'(1*<-"E'1F5*
2008 r. ?05#1%&'ej wychowawczych w
08&,C8&1'("*.(G*.,/<"%C(*
domach dziecka
117
)-1./("*&5./"'(1*85&-"E5'"*
08&,*&A("'(1*85&058&$4&1'("*
18 Minister
&"."4*-,01#'("'("* 29 grudnia w sprawie zasad wydawania
70. grudnia Edukacji
9-("41%/-*.&)5D',%@ 2008 r. 58"&*-&58B-*9-("41%/-J*
2008 r. Narodowej
4,0D5AB-*0"2./-5-,%@*(*
innych druków szkolnych
resort dokona wnikliwej
analizy regulaminów
wojewódzkich konkursów
08&14A(5/5-,%@*054*)$/1A*
19 Minister (%@*&F54'59%(*&*
konkursów przedmiotowych 31 grudnia
71. grudnia Edukacji 85&058&$4&1'(1A*XYH(?*&*
dla gimnazjalistów 2008 r.
2008 r. Narodowej dnia 29 stycznia 2002 r. w
sprawie organizacji oraz
sposobu przeprowadzania
konkursów, turniejów i
olimpiad
Wiceprezes
przedstawienie sytuacji
22 Rady Ministrów,
-"8<')B-*0#"/'59%(*&"*05>,/* 27 stycznia w województwie
72. grudnia Minister Spraw
dziecka w przedszkolu 2009 r. 45D'59D$.)(A*45/T*50#"/*&"*
2008 r. +1-'G/8&',%@*
przedszkole
i Administracji
5405-(146*X('(./8"*;8"%,*
(*;5D(/,)(*?05#1%&'1C:
29 oceny systemu ochrony ochrona dzieci przed
Prezes Rady 6 lutego
73. grudnia dziecka przed wszelkimi krzywdzeniem jest i w
Ministrów 2009 r.
2008 r. formami przemocy >G4&(1*&"4"'(1A*
08(58,/1/5-,A*O&$4<*
Rzeczypospolitej Polskiej
31 Minister sytuacji dzieci z rodzin
brak
74. grudnia Rolnictwa migrantów w regionach o
odpowiedzi
2008 r. i Rozwoju Wsi charakterze rolniczym
31 Minister Pracy sytuacji dzieci z rodzin
brak
75. grudnia i Polityki migrantów w regionach o
odpowiedzi
2008 r. ?05#1%&'1C* charakterze rolniczym
31 Minister sytuacji dzieci z rodzin
brak
76. grudnia Edukacji migrantów w regionach o
odpowiedzi
2008 r. Narodowej charakterze rolniczym
118
!"#$%&'()*nr 2 – ?08"-,*054CG/1*08&1&*O&1%&'()"*;8"-*Z&(1%)"*-*D"/"%@*RLLK*– 2008
!"#$%&'"()*+,-'"#.-.'/.-0.123$'4#$%'
5.2-03$'%'6$,$07'899:‐2008
14000
12142
12000 10578
10000
8004 7981
8000
6000
4000
2000
0
2005 2006 2007 2008
!"#$%&'()*Nr 3 – Q"/1F58(1*.08"-J*&F#5.&5',%@ do Rzecznika Praw Dziecka w roku 2008
Rodzaj sprawy Sprawy Sprawy Sprawy Razem

%)"*szone %)"*8%*&/ %)"*8%*&/
&!+,'-.'/+012+ telefonicznie podczas
,*3456/+%+ wizyt
7"!8&/4
inicjatywy
;8"-5*45*E,%("*(*5%@85',*&485-(" 110 116 0 226
Prawo do wychowania w rodzinie 1229 1496 86 2811
Prawo do godziwych warunków 354 338 8 700
socjalnych
Prawo do nauki 656 653 18 1327
Prawo do ochrony przed 677 907 45 1629
08&1A5%$
Inne, w tym realizacja praw 98 3786 1 3885
4&(1%(*'(101#'5.08"-',%@
Razem 3124 7296 158 10 578
119
!"#$%&'()*nr 4 – +,)"&*-,4"8&12J*5>CGtych honorowym patronatem Rzecznika Praw Dziecka
Lp. Data Miejsce Wydarzenie Organizator
patronatu wydarzenia
1 22.01.2008 akcja Ia*Z&(12*N&,./1F5*;5-(1/8&" Fundacja Ekologiczna

ogólnopolska ARKA, Bielsko-b("#"
2 05.02.2008 +85%#"- VIII Spotkanie Pacjentów Kliniki Fundacja „Na Ratunek
Transplantacji Szpiku Onkologii i Z&(1%(5A*&*N@585>$*
Hematologii H5-5/-585-$c*
3 13.02.2008 Tczew aI*X(G4&,'"8545-,*;8&1FD$4*71"/8B-* Stowarzyszenie Na Rzecz
+.0"'("#,%@ Szkolnictwa Specjalnego
w Tczewie
4 31.03.2008 Warszawa d('"#,*ee*X(G4&,'"8545-1C*;"8"U("4,* Stowarzyszenie Parafiada
Z&(1%(*(*X#54&(1E, (AT*f-T*gB&1U"*
Kalasancjusza
5 02.04.2008 +85%#"-- cykl konferencji „Specjalne potrzeby Europejski Instytut
Katowice-Lublin 14<)"%,C'1*4&(1%(*(*A#54&(1E,T*;85F8"A* „Socrates Scola”
wsparcia psychologiczno-
pedagogicznego”
6 14.05.2008 [4"2.) )5'U181'%C"*059-(G%5'"*-%&1.'1C* Europejski Instytut
interwencji i wspomaganiu rozwoju „Socrates Scola”
A"#1F5*4&(1%)"
7 24.06.2008 akcja II edycja programu edukacyjnego Multi Communications

ogólnopolska „Jem kolorowo!” Sp. z o.o.
8 24.06.2008 akcja III edycja programu edukacyjnego Multi Communications
ogólnopolska „Smak zdrowia” Sp. z o.o.
9 19.08.2008 +85%#"-- cykl ogólnopolskich konferencji na Europejski Instytut

Katowice-Lublin /1A"/*4("F'5&,*<A(1CG/'59%(* „Socrates Scola”
A"/1A"/,%&',%@*4&(1%(*(*A#54&(1E,*&*
/8<4'59%("A(*-*<%&1'(<*.(G
10 20.08.2008 +85%#"- VIII Spotkanie Pacjentów Kliniki Fundacja „Na Ratunek

Transplantacji Szpiku Onkologii i Z&(1%(5A*&*N@585>$*
Hematologii Nowotwor5-$c*
11 21.08.2008 Warszawa Jubileuszowa Gala Fundacji Dzieciom Fundacja Dzieciom
W!4$E,:*&*05A5%$c* W!4$E,:*&*05A5%$c
12 21.08.2008 ;5&'"2 V Zjazd Rodzin Osób z Rzadkimi Stowarzyszenie na Rzecz

!1.05#"A(*N@85A5.5A5-,A(* Dzieci z Zaburzeniami
Genetycznymi „GEN”
13 22.08.2008 Jaworzyna akcja charytatywna „Gramy dla =8&$4*X(1C.)(*-*
fD$.)" Q"%08"cP*&>(B8)"*0<>D(%&'"*05#$%&5'"*&* g"-58&,'(1*fD$.)(1C
koncertem - '"*81@">(D(/"%CG*^-letniego
4&(1%)"*&*%@585>$*h]h?*i-"4"*.18%"j
14 25.08.2008 Monachium XIII Polsko-Niemiecki Festiwal Kultury Stowarzyszenie „Polonia”

Z&(1%(G%1C*(*X#54&(1E5-1C*– „Razem we e.V.
wspólnej Europie” w Monachium
120
15 08.09.2008 Warszawa !D5/*)58%&")5-.)(1C*A#54&(1E,*054* Polskie Stowarzyszenie
@".#1A*W+"8.&"-"*C1./*A5C"*(*C"* im. Janusza Korczaka
jestem jej” w Warszawie; zlot i
seminarium naukowe dot. sytuacji
-.0B#%&1.'1F5*4&(1%)"*
16 09.09.2008 Kielce Projekt „Rok Przedszkolaka w Q<8"/58(<A*39-("/,*-*
f-(G/5)8&,.)(A*RLLSVRLLk*- b"9'(5-"* Kielach wraz ze
Kraina Edukacji” w Kielcach Stowarzyszeniem
Inicjatyw Biznesowych i
Edukacyjnych
17 18.09.2008 Opole konferencja pt. „Prawnorodzinne +,4&("#*;8"-"*(*
konsekwencje migracji zarobkowych Administracji
05*-1C9%(<*;5D.)(*45*='((*Y<8501C.)(1Cc* Uniwersytetu Opolskiego
18 18.09.2008 +85%#"- e*X(G4&ynarodowa Konferencja Ogólnopolska Fundacja
Naukowo-Szkoleniowa pt. „Kiedy mózg na Rzecz Dzieci
pracuje inaczej... – postrzeganie, ruch, H(101#'5.08"-',%@*
emocje, komunikacja” W;85A,)*?#52%"c
19 22.09.2008 Warszawa III Ogólnopolski Konkurs dla Przedszkole nr 124
nauczyciel(*'"*.%1'"8(<.&1*&"CG:*&*
4&(1:A(*-*-(1)<*08&14.&)5D',AJ*
45/,%&$%,%@*085A5%C(*08"-*4&(1%)"*–
„Mam prawo...”.
20 26.09.2008 Warszawa V edycja ogólnopolskiego konkursu dla Fundacja „Maraton
.&)B#*054./"-5-,%@*(*F(A'"&CB-* Warszawski”
„Mistrz Kibicowania – Bieg Historii”
21 01.10.2008 Warszawa )"A0"'("*O"4,*Y<850,J*45/,%&$%"* Biuro Informacji Rady
zakazu stosowania kar cielesnych Europy
wobec dzieci
22 03.10.2008 ogólnopolska ogólnopolski program „Wyrównywanie Fundacja Rozwoju Dzieci

szans edukacyjnych dzieci wiejskich” (AT*Q5A12.)(1F5
23 06.10.2008 Konin IV Ogólnopolski Turniej Rodzinny 75-"8&,./-5*;8&,C"%(B#*

Kulturalno-Rekreacyjny Towarzystwa Dzieci –
;8&,C"%(B#*Z&(1%(*054*@".#1A*WO5)* 344&("#*;5-("/5-,*-*
dialogu kulturowego” Koninie
24 07.10.2008 Strzelce Opolskie Jubileusz 50-lecia „Nieprzetartego 305D.)"*N@58$F(1-*!h;

Szlaku”
25 07.10.2008 lB46 <85%&,./1*054.<A5-"'(1*a*lB4&)(1F5* 4,81)%C"*(*?"A58&$4*

Konkursu „Prawa Dziecka – Prawami =%&'(5-.)(*?&)5#,*
N&#5-(1)"c*4D"*<%&'(B-*)D".*aI*.&)5#,* Podstawowej Nr 44
podstawowej
26 10.10.2008 Kraków Rajd Górski „Tatry 2008” - rajd pieszy Krakowskie
dla wychowanków placówek Stowarzyszenie na Rzecz
50(1)<2%&5-wychowawczych z X#54&(1E,*mH5-"*Z85F"m*
Krakowa i okolic (*!1.0B#*;D"%B-1)*
30(1)<2%&5-
Wychowawczych Nr 1
27 10.10.2008 ogólnopolska ogólnopolski program „Obywatel Fundacja Rozwoju Dzieci
Dziecko” (AT*Q5A12.)(1F5
121
28 10.10.2008 !$>)5-(%1 )5')<8.*&*5)"&C(*=85%&,./59%(* Z(1%1&C"*f-(4'icka i
+.&,./)(%@*f-(G/,%@*0/T*W;D1C"4"* ?&)5#"*;54./"-5-"*&*-*
f-(G/,%@*– Wielkie Imieniny” Zwróconej
29 10.10.2008 Warszawa I Dzielnicowy Konkurs Wiedzy o ?&)5#"*;54./"-5-"*H8*
;8"-"%@*Z&(1%)"*WH(1%@*.(G*-81.&%(1* MR*&*344&("#"A(*
)"E4,*45-(1nTc dla uczniów klas IV-VI Integracyjnymi
z Targówka
30 20.10.2008 Warszawa F58<A*Wb1&0(1%&'"*.&)5#"*&"D1E,*54* Warszawskie Forum
nas” w ramach II edycji Rodziców
Warszawskiego Forum Rodziców,
059-(G%5'1F5*>1&0(1%&12./-<*<%&'(B-*
w szkole
31 22.10.2008 lB46 Konferencja „Stop zmarnowanym Fundacja Happy Kids
szansom – )"E41*4&(1%)5*A"*08"-5*45*
E,%("*-*85dzinie"
32 22.10.2008 Kraków d('"#*Ie*3FBD'505D.)(1F5*d1./(-"D<* Janusz Wojdak i Agencja
Z&(1%(*(*X#54&(1E,*W7G%&5-1*0(5.1')(* Kwart Music Polska
Jana Wojdaka”
33 22.10.2008 b("#,./5) I*f-("/5-,*Z&(12*3.B>* Stowarzyszenie Pomocy
H(101#'5.08"-',%@ Z&(1%(5A*(*X#54&(1E,*
Specjalnej Troski „Jeden
f-("/c
34 22.10.2008 ;5&'"2 Projekt „Masz prawo do swych praw”: ?&)5#"*;54./"-5-"*H8*
widowisko i wersja filmowa S^*lYgYOo
35 23.10.2008 Warszawa ?"A58&$45-,*Q5')<8.*H"./5D"/)B-* F<'4"%C"*Wf-("/*'"*7")c

W39A(<*+.0"'("#,%@c
36 18.11.2008 Warszawa eaI*14,%C"*0#,/,*W;5%&/B-)"*45*f-T* Dream Music, Warszawa

X()5#"C"c*– dochód jest przeznaczony
na rodzinne domy dziecka
37 19.11.2008 Warszawa (A081&"*A()5#"C)5-"*WX()5#"C<J*'(1* Fundacji Dzeciom

zapomnij o nas” W!4$E,:*&*05A5%$c
38 24.11.2008 Szczecinek W7">58*f-(G/1F5*X()5#"C"c*– impreza PCPR w Szczecinku

4D"*4&(1%(*'"C<>5E.&,%@*(*5.(185%5',%@
39 28.11.2008 +85%#"- XVIII charytatywny „Raut w Arsenale” KIWANIS Klub

Wratislavia
40 28.11.2008 Pacanów III Ogólnopolski Konkurs Fotograficzny Europejskie Centrum
W+.&,./)(1*Z&(1%(*f-("/"c*– Pacanów b"C)(*(AT*Q5&(5#)"*
2009 X"/5#)"*
41 28.11.2008 Warszawa II*3FBD'505D.)(*;85F8"A*4D"*X#54&(1E,* Polska Unia Onkologii
„Mam haka na raka”
42 28.11.2008 Kraków projekt edukacyjny „Akademia Stowarzyszenie WIOSNA
;8&,.&#59%(c
43 28.11.2008 Kraków 4. Ogólnopolskie Forum Wychowania Centrum Edukacyjne
Przedszkolnego b]IpYg*;O!YZ?!Q3]q
44 02.12.2008 Warszawa akcja charytatywna WX()5#"C*C1./*4D"* Salon „Lustra Leona”

wszystkich”
45 18.12.2008 Gdynia akcja wakacyjna dla podopiecznych Stowarzyszenie Marfan

Stowarzyszenia Marfan Polska Polska
46 18.12.2008 Warszawa V edycja konkursu „Czysty Las” 75-"8&,./-5*;8&,C"%(B#*
Lasu
122
!"#$%&'()*'8*K - Wybrane konferencje i seminaria
L.p. Data i miejsce Organizator Wydarzenie
12 lutego 2008 r. NASK Z&(12*b1&0(1%&'1F5*I'/18'1/<*

1.
Warszawa
22 lutego 2008 r. X('(./18*?08"-(14D(-59%( X(G4&,'"8545-"*Q5'U181'%C"*Z'("*3U("8*
2.
Bytów ;8&1./G0./-*
4 marca 2008 r. Zakon Polskich Kawalerów )5'U181'%C"*WZ59-("4%&1'("*085C1)/<*
3.
Warszawa MaD/"2.)(%@* p.t. Otwarte Serca – Centra Doradcze”
7 marca 2008 r. !"8&$4*[#B-',*!-($&)<* debata „Edukacja bez barier –
4. Warszawa Nauczycielstwa Polskiego Wychowanie przedszkolne warunkiem
wyrównania szans edukacyjnych”
10 marca 2008 r. Q5#5*?/<41'/B-*;8"-"* )5'U181'%C"*W3%@85'"*08"-*%&#5-(1)"c
5. Lublin Katolickiego Uniwersytetu
Lubelskiego
13 marca 2008 r. Polskie Towarzystwo konferencja Polskiego Towarzystwa
6.
Warszawa Pediatryczne Pediatrycznego
29 marca 2008 r. Katolickie Stowarzyszenie )5'U181'%C"*WZ"8*E,%("c
7.
Skierniewice CIVITAS CHRISTIANA
31 marca 2008 r. Rzecznik Praw Dziecka ('"<F<8"%C"*)"A0"'((*.05#1%&'1C*Wb1&0(1%&'1*
8.
Warszawa F5.054"8./-5T*O"45.'1*4&(1%(2./-5c
10 kwietnia Fundacja Dzieci Niczyje .1A('"8(<A*Wb1&0(1%&12./-5*4&(1%(*
9. 2008 r. w Internecie”
Warszawa
11 kwietnia Fundacja im. Stefana )5'U181'%C"*Wb$46*%&G9%($*(%@*.<)%1.<T*g")*
10. 2008 r. Batorego .)</1%&'(1*05A"F":*4&(1%(5A*<D(%,rc
Warszawa
28 maja 2008 r. d<'4"%C"*f+Iq7*Hq*7qQ konferen%C"*Wea*["D"*?"A58&$45-1F5*
11.
Warszawa Konkursu Nastolatków – 39A(<*+.0"'("#,%@c
29 maja 2008 r. =8&$4*4.T*N<4&5&(1A%B- )5'U181'%C"*W3%@85'"*<&<01#'("C$%"*– nowe
12.
Warszawa szanse, nowe wyzwania”
2 czerwca 2008 r. Rzecznik Praw Obywatelskich konferencja „Uwaga! Nasze dzieci
13.
Warszawa -*'(1>1&0(1%&12./-(1sc
17 czerwca Stowarzyszenie WIOSNA ["D"*?<)%1.B-*q)"41A((*;8&,.&#59%(*– I Gala
14. 2008 r. '"*9-(1%(1**085-"4&5'"*08&1&*4&(1%(*
Kraków
24 czerwca Federacja Inicjatyw konferencja „Alternatywne formy edukacji
15. 2008 r. 39-("/5-,%@ przedszkolnej”
Warszawa
^*-8&19'("* Q5A1'4"*[#B-'"*;5D(%C( )5'U181'%C"*08".5-"*)"A0"'((*.05#1%&'1C*
16. 2008 r. WQ5%@"AT*H(1*>(CGc
Warszawa
\L*-8&19'("* Q<8"/58(<A*39-("/,* inauguracja „Rok przedszkolaka
2008 r. w Kielcach, Stowarzyszenie -*f-(G/5)8&,.)(A*– b"9'(5-"*Q8"('"*
17.
Kielce Inicjatyw Biznesowych Edukacji”
i Edukacyjnych
\R*-8&19'("* Polskie Stowarzyszenie )5'U181'%C"*059-(G%5'"*)5'/,'<"%C(*4&(1#"*
18. 2008 r. im. J. Korczaka g"'<.&"*Q58%&")"*-*\^LT*85%&'(%G*C1F5*
Warszawa urodzin
20 w8&19'("* +,4&("#*H"<)* .1A('"8(<A*Wb1&45A'1*4&(1%(2./-5T*q.01)/,*
19. 2008 r. ;14"F5F(%&',%@*Z5D'59D$.)(1C* .05#1%&'5-ekonomiczne, pedagogiczne
+85%#"- ?&)5#,*+,E.&1C i psychologiczne”
23 -8&19'("* Senat RP i Instytut Spraw konfer1'%C"*W!"."4"*05A5%'(%&59%(*
2008 r. Publicznych -*05D.)(A*E,%(<*0<>D(%&',A*&1*.&%&1FBD',A*
20.
Warszawa <-&FDG4'(1'(1A*.,./1A<*&">1&0(1%&1'("*
.05#1%&'1F5c
123
^L*-8&19'("* Instytut Praw Pacjenta konferencja „Ja)59:*E,%("*
2008 r. i Edukacji Zdrowotnej oraz w chorobie – Akademia Edukacji
21.
Warszawa Dziennikarski Klub Promocji i Rozwoju Pacjenta”
Zdrowia
\*0"64&(18'()"* Sejm RP )5'U181'%C"*W;8&1%(-4&("#"'(1*08&1A5%,*
22. 2008 r. w rodzinie”
Warszawa
M*0"64&(18'()"* Z5D'59D$.)(*398541)* konferencja „Do)$4*&A(18&"*05D.)"*.&)5#"rc
23. 2008 r. Doskonalenia Nauczycieli
Jelenia Góra
2-5 0"64&(18'()"* Stowarzyszenie Chorych na X(G4&,'"8545-"*Q5'U181'%C"*N@58B>*
24. 2008 r. X<)505D(."%@"8,45&G* Rzadkich
Warszawa i Choroby Rzadkie
6 0"64&(18'()"* +5C1-54"*f-(G/5)8&,.)( )5'U181'%C"*W;5/8&1><CG*854&(ców od zaraz”
25. 2008 r.
Kielce
\\*0"64&(18'()"* Klub Poselski Lewica konferencja „O potrzebie wprowadzenia
26. 2008 r. powszechnej edukacji seksualnej”
Warszawa
\M*0"64&(18'()"* ?/5-"8&,.&1'(1*!"./G0%&1F5* konferencja naukowa w ramach obchodów
27. 2008 r. Rodzicielstwa, PARPA, ROPS, aIII*f-("/5-1F5*Z'("*dq?
]G4&(', X3;?*]G4&(',
\K*0"64&(18'()"* Rzecznik Praw Dziecka 3)8$F#,*?/B#*-*.08"-(1*81U58A,*59-("/,*
28. 2008 r. (*5>'(E1'("*-(1)<*5>5-($&)<*.&)5D'1F5
Warszawa
\_*0"64&(18'()"* Stowarzyszenie Mediatorów )5'U181'%C"*WbD(E1C*854&(',TTT*>,*C1C*.)</1%&'(1*
29. 2008 r. Rodzinnych pomóc. Miejsce mediacji w systemie wsparcia
Warszawa rodziny w kryzysie”
\t*0"64&(18'()"* Rzecznik Praw Obywatelskich aIII*Q5'-1'%C"*O<%@<*;8&1%(-*b1&8"4'59%(*
2008 r. ?05#1%&'1C*– „Strategia walki z ubóstwem
30. Warszawa w Polsce. Diagnoza i zadania na lata
2009-2010. Kogo w Polsce interesuje
ubóstwo?”
RL*0"64&(18'()"* Stowarzyszenie TRIO Rodzice U58<A*Wb1&0(1%&'"*.&)5#"*&"D1E,*54*'".c
2008 r. w Edukacji, Biuro Edukacji
31.
Warszawa m.st. Warszawy, Centralny
Instytut Ochrony Pracy
RR*0"64&(18'()"* Ministerstwo Spraw III krajowa Konferencja nt. zwalczania
32. 2008 r. +1-'G/8&',%@* (*&"05>(1F"'("*@"'4D<*D<46A(
Warszawa i Administracji
R^*0"64&(18'()"* +,4&("#*;8"-" konferencja „Prawno-rodzinne konsekwencje
33. 2008 r. i Administracji Uniwersytetu A(F8"%C(*&"85>)5-,%@*05*-1C9%(<*;5D.)(*45*
Opole Opolskiego Unii Europejskiej”
R^*0"64&(18'()"* Fundacja Pomocy Dzieciom konferencja „Stop zmarnowanym szansom –
34. 2008 r. „Happy Kids” )"E41*4&(1%)5*A"*08"-5*45*E,%("*-*854&('(1c
lB46
27-28 X('(./18./-5*?08"-(14D(-59%(J* V Ogólnopolska konferencja „Pomoc dzieciom
0"64&(18'()"* b(<85*;5D(/,)(*?05#1%&'1C* – 5U("85A*08&1./G0./-c
35.
2008 r. =8&G4<*AT./T*+"8.&"-,J*
Warszawa Fundacja Dzieci Niczyje
6 listopada Fundacja Dzieci Niczyje inauguracja Telefonu Zaufania dla Dzieci
36. 2008 r. (*X#54&(1E,*\\_*\\\
Warszawa
7 listopada Q5A1'4"*N@58$F-(*305D.)(1C* )5'U181'%C"*&-($&"'"*&*5>%@54"A(*KL-lecia
37. 2008 r. !-($&)<*h"8%18./-"* „Nieprzetartego Szlaku”
Strzelce Opolskie Polskiego
38. 14 listopada Polskie Towarzystwo konferencja „Aktualna opieka nad dzieckiem
124
2008 r. Pediatryczne z perspektywy rodziców”
Warszawa
15 listopada ;5.1#*'"*?1CA*O;*X"F4"D1'"* X(G4&,'"8545-"*Q5'U181'%C"*WZ&(1%)5*
39. 2008 r. Kochan a Europa”
Szczecin
18 listopada Sejmowa Komisja Edukacji, )5'U181'%C"*W!"F85E1'("*-,%@5-"-%&1*eeI*
2008 r. Nauki i Sportu oraz wieku”
40.
Warszawa Pedagogium – +,E.&"*?&)5#"*
Pedagogiki Resocjalizacyjnej
18 listopada ;54D".)(*Q<8"/58*39-("/,J* konferencj"*W;8"-"*%&#5-(1)"*
41. 2008 r. 398541)*Z5.)5'"D1'("* w realizacji podstawy programowej”
b("#,./5) H"<%&,%(1D(*-*l5AE,
19 listopada Fundacja Rozwoju Dzieci seminarium „Obywatel dziecko”
42. 2008 r. im. Jana Amosa
Warszawa Q5A12.)(1F5
19 listopada X"#E5')"*;81&,41'/"*O;* konferencja „Czy dobre prawo wystarczy?
43. 2008 r. X"8("*Q"%&,2.)" Bariery w rozwoju rodzinnych form opieki
Warszawa &"./G0%&1Cc
20-21 listopada Ministerstwo Spraw A(G4&,'"8545-1*.1A('"8(<A*
2008 r. +1-'G/8&',%@* -*8"A"%@*-48"E"'("*-*;5D.%1*W;85F8"A<*
Warszawa i Administracji .&%&1FB#5-1F5*=Y**'"*8&1%&*&apobiegania
44.
i zwalczania przemocy wobec dzieci,
A#54&(1E,*(*)5>(1/*58"&*5%@85',*F8<0*8,&,)"*
na lata 2007-2013”
20 listopada X(1.(G%&'()*WZ,81)/58* X sesja Krajowej Konferencji Dyrektorów
45. 2008 r. ?&)5#,cJ*+5D/18.*QD<-18* ?&)B#
Warszawa Polska
25 listopada Powiatowe Centrum Pomocy )5'U181'%C"*WO54&('"J*)/B8"*%@85'(J*4"C1*.(#Gc
46. 2008 r. Rodzinie w Krotoszynie
Krotoszyn
27 listopada Konfederacja Pracodawców )5'U181'%C"*WZ("D5F*.05#1%&',*
47. 2008 r. Polskich a dialog obywatelski”
Warszawa
27 listopada Fundacja Rozwoju Dzieci seminarium „Wyrównywanie szans
48. 2008 r. (AT*g"'"*qA5."*Q5A12.)(1F5 edukacyjnych dzieci wiejskich”
Warszawa
29 listopada Fundacja Mederi, Instytut V konferencja naukowa „Interdyscyplinarne
49. 2008 r. „Pomnik – Centrum Zdrowia 08&1%(-4&("#"'(1*08&1A5%,*-5>1%*4&(1%(c
Warszawa Dziecka”
4 grudnia 2008 r. Rzecznik Praw Obywatelskich X(G4&,'"8545-"*?1.C"*&*5)"&C(*_LT*85%&'(%,*
50. 39-(G%(A uchwalenia Powszechnej Deklaracji Praw
N&#5-(1)"*08&1&*!F85A"4&1'(1*3FBD'1*3H!
5 grudnia 2008 r. Instytut „Pomnik – Centrum konferencja „Wolontariat dla Zdrowia”
Warszawa Zdrowia Dziecka”,
Stowarzyszenie Centrum
Wolontariatu, Mazowiecka
51. O1F(5'"D'"*?(1:*?&0(/"D(*
;85A<C$%,%@*!485-(1J*
Fundacja „Nasze Dzieci”,
Polska Fundacja Pomocy
Dzieciom
10 grudnia Fundacja Centrum Praw konferencja „Przemoc w rodzinie – agresja
2008 r. Kobiet, Wolska Koalicja na w szkole”
Warszawa O&1%&*;8&1%(-4&("#"'("*
52.
Przemocy w Rodzinie,
Poradnia Psychologiczno-
Pedagogiczna Nr 14
125
10 grudnia Rzecznik Praw Dziecka Okr$F#,*?/B#*&-($&"',*&*/1A"/,)$*%@58B>*
2008 r. 8&"4)(%@*&*<4&("#1A*4&(1%(J*854&(%B-*
53.
Warszawa i przedstawicieli stowarzyszenia chorób
rzadkich
10 grudnia Akademia Pedagogiki .1A('"8(<A*WH(%*'(1*&85>(#"AJ*%&,D(*
54. 2008 r. Specjalnej im. Marii o konsekwencjach przemocy wobec dzieci”
Warszawa Grzegorzewskiej
12 grudnia Europejskie Stowarzyszenie )5'U181'%C"*WZ&(1%)5*A"*/1E*08"-5c
55. 2008 r. Studentów Praw ELSA
b("#,./5)
12-13 grudnia =8&$4*X("./"*+85%#"- seminarium „Program Falochron”
56. 2008 r.
+85%#"-
16 grudnia Z5D'59D$.)(*398541)*;5D(/,)(* wojewódzka konferencja „Jak pomóc dziecku
57. 2008 r. ?05#1%&'1CJ*?/5-"8&,.&1'(1* krzywdzonemu?”
Wro%#"- 4D"*Z&(1%(*(*X#54&(1E,*?!qH?q
17 grudnia Fundacja Centrum Pedagogiki konferencja „Z&(1%)5*(*A(#59:*A<.&$*&"(./'(1:*
58. 2008 r. ?18%"*(*!-($&1)*](/18"/B-** '"*05D(/,%&'1C*A"0(1*9-("/"c
Warszawa Polskich
17 grudnia =8&$4*X"8.&"#)5-.)(* )5'U181'%C"*W7,D1*-5D'59%(J*(D1*A5ED(-1J*/,D1*
2008 r. Województwa 5F8"'(%&12J*(D1*)5'(1%&'1TTT*;8"-"*%&#5-(1)"*
Kielce f-(G/5)8&,.)(1F5J*+,E.&1* "*81"D("*-.0B#%&1.'1C*14<)"%C(c
Seminarium Duchowne
-*Q(1D%"%@J*+,4&("#*
59.
Pedagogiczny i Artystyczny
Uniwersytetu Humanistyczno-
Przyrodniczego w Kielcach,
Q<8"/58(<A*39-("/,*
w Kielcach
!"#$%&'()*nr 6 - Wybrane spotkania w ramach promocji praw dziecka
L.p. Data i miejsce Organizator Wydarzenie
1. 25.01.2008 Dom Dziecka Zgromadzenia spotkanie z wychowankami i uczniami

Warszawa ?(B./8*d8"'%(.&)"'1)J*?&)5#"* placówki
Podstawowa Nr 138
&*344&("#"A(*I'/1F8"%,C',A(*
2. 11.02.2008 Rzecznik Praw Dziecka spotkanie z przedstawicielami Rady
Warszawa Naukowej przy Rzeczniku Praw
Dziecka, 45/,%&$%1*08"-*4&(1%(*
'(101#'5.08"-',%@
3. 25.02.2008 Rzecznik Praw Dziecka spotkanie z przedstawicielami
Warszawa <8&G4B-*-5C1-B4&)(%@T*45/,%&$%1*
praw dziecka do nauki
4. 06.03.2008 Rzecznik Praw Dziecka spotkanie z przedstawicielami Rady
Warszawa 38F"'(&"%C(*;5&"8&$45-,%@*08&,*
O&1%&'()<*;8"-*Z&(1%)"J*45/,%&$%1*
08"-*4&(1%(*'(101#'5.08"-',%@
5. 30.03.2008 Starosta Nidzicki i Dyrektor uroczyste otwarcie Rodzinnego Domu
Nidzica Caritas Archidiecezji Dziecka w Nidzicy
+"8A(2.)(1C
6. 31.03.2008 d<'4"%C"*qbN*eeI*N"#"* aI*d('"#*Q"A0"'((*N"#"*;5D.)"*N&,/"*
Warszawa Polska Czyta Dzieciom Dzieciom
126
7. 07.04.2008 Polska Unia Onkologii warsztaty „Mam Haka na Raka”
Warszawa
8. 09.04.2008 Grupa Wydawnicza debata „?&)5#"*>1&*;8&1A5%,c*RLLS
Warszawa Polskapresse i Media
Regionalne, Fundacja Grupy
TP
9. 21.04.2008 Dom Poprawczy dla spotkanie z wychowankami Domu
Warszawa Z&(1-%&$/*-*d"D1'(%, Poprawczego
10. 29.04.2008 ](%1<A*3FBD'5).&/"#%$%1* .05/)"'(1*&*A#54&(1E$*58"z
b(#F58"C nauczycielami
11. 08.05.2008 ='(-18.,/1/*(AT*Q"84,'"#"* U('"#*)5')<8.<*W;"/8(5/,&A*
Warszawa ?/1U"'"*+,.&,2.)(1F5 z pokolenia na pokolenie”
12. 27.05.2008 Dyrektor, Rada Pedagogiczna .05/)"'(1*&*A#54&(1E$*58"&*<4&("#*
Warszawa i Uczniowie Gimnazjum Nr -*5>%@54"%@*9-(G/"*;"/85'"*?&)5#,*
141
im. mjr. Henryka
Z5>8&"2.)(1F5*JJh<>ala”
13. 02.06.2008 Tczew Stowarzyszenie Na Rzecz aI*X(G4&,'"8545-,*;8&1FD$4*71"/8B-*
Szkolnictwa Specjalnego +.0"'("#,%@*
14. 03.06.2008 Lublin Parlament Dzieci .1.C"*;"8D"A1'/<*Z&(1%(*(*X#54&(1E,*
(*X#54&(1E,*+5C1-B4&/-"* w Lublinie
Lubelskiego
15. 20.06.2008 ;81&,41'/*X("./"*l54&(* &")52%&1'("*85)<*.&)5D'1F5*-*?&)5D1*
lB46 Podstawowej 83 im. J. Lelewela w
l54&(*
16. 30.07.2008 Fundacja „AKOGO?” &")52%&1'(1*0(18-.&1F5*1/"0<*
Warszawa budowy kli'()(*b=Z!IQ*-*X(G4&,D1.(<
17. 05.08.2008 Dom Dziecka wizyta u dzieci i wychowawców
Pobierowo
18. 06.08.2008 Wójt Rewala, StarostaGryficki interwencja Rzecznika Praw Dziecka
Gryfice w sprawie likwidacji schroniska
A#54&(1E5-1F5*58"&*-(&,/"%C"*)5D5'((*
letniej
19. 07.08.2008 Dom Dziecka Tarnobrzeg .05/)"'(1*&*F8<0$*4&(1%(*&*Z5A<*
Warszawa Dziecka w Tarnobrzegu – omówienia
problemów dzieci i wychowawców
20. 13.08.2008 Mazowieckie Kuratorium wizytacja Integracyjnego Centrum
Serock 39-("/, Opieki, Wychowania, Terapii w
Serocku
21. 29.08.2008 Klinika Transplantacji Szpiku, wizyta w Klinice Transplantacji
+85%#"- Onkologii Szpiku, Onkologii i Hematologii
(*h1A"/5D5F((*Z&(1%(G%1C* Z&(1%(G%1CJ*.05/)"'(1*&*
przedstawicielami NFZ
22. 01.09.2008 f-(G/5)8&,.)(*Q<8"/58* Wojewódzka inauguracja roku
Kielce 39-("/, szkolnego 2008/2009
23. 11.09.2008 Prof. A. Chybicka 05.(14&1'(1*!"8&$4<*[#B-'1F5*
Warszawa Polskiego Towarzystwa
Pediatrycznego
24. 13.09.2008 b<8A(./8&*g"-58&,',*fD$.)(1C otwarcie boiska sportowego w
g"-58&,'"*fD$.)" ramach programu „Moje boisko –
Orlik 2012”
25. 15.09.2008 Dyrektor Zamku inauguracja programu edukacyjnego
Warszawa Królewskiego prof. dr hab. „Bernardo Bellotto – ambasador
Andrzej Rottermund oraz kultury”
Fundacja Hanny Reiter „The i warszawskiego festiwalu
Ambassadors of Culture” W?)8&,E5-"'(1*)<D/<8c
26. 17.09.2008 Redakcja „Dziennika Polska 41>"/"*059-(G%5'"*05D(/,%1*
127
Warszawa Y<850"*f-("/c .05#1%&'1C*
i przemocy wobec dzieci
27. 23-24.09.2008 ?&)5#"*;54./"-5-"* ceremonia otwarcia cyklu zawodów
Lipa, w Lipie, .058/5-,%@*W78&,A"C*U58AGcJ*
?(18")59%1 ?&)5#"*;54./"-5-"* pasowanie na uczniów grupy
-*?(18")59%"%h pierwszoklasistów, otwarcie sali
gimnastycznej przy Szkole
;54./"-5-1C*(AT*g"'"*;"-#"*II*
-*?(18")59%"%@
28. 26.09.2008 Fundacja Maraton Maraton Warszawski – Bieg Historii
Warszawa Warszawski
29. 22-25.09.2008 Towarzystwo „Nasz Dom” spotkanie przedstawicieli organizacji
Waplewo 05&"8&$45-,%@*(*."A58&$4B-*
&""'F"E5-"',%@*-*81"D(&"%CG*(41(*
prorodzinnego systemu pieczy
&"./G0%&1C
30. 30.09.2008 Rektor i Senat Akademii inauguracja roku akademickiego
Warszawa Pedagogiki Specjalnej
31. 02.10.2008 Stowarzyszenie KARAN F"D"*054.<A5-<C$%"*3FBD'505D.)(*
Warszawa Konkurs Prozdrowotny „Jestem
-5D',s*+,>(18"A*E,%(1*>1&*
narkotyków”
32. 10.10.2008 +,4&("#*;8"-"*I*q4A('(./8"%C(* inauguracja roku akademickiego
Warszawa Uniwersyte/<**Q"84,'"#"*
+,.&,2.)(1F5
33. 10.10.2008 X('(./18./-5*?08"-(14D(-59%( obchody Dnia Edukacji Narodowej
Warszawa
34. 10.10.2008 X(85.#"-*[81D<)*58"&* 22. spotkanie artystyczno –
Siedlce Z,81)/58*X(1C.)(1F5*39854)"* charytatywne „Grelowisko 2008”
Kultury w Siedlcach
35. 14.10.2008 Ministerstwo Edukacji ogólnopolskie obchody Dnia Edukacji
Warszawa Narodowej Narodowej.
36. 14.10.2008 Kancelaria Prezesa Rady -8G%&"'(1*54&'"%&12*0"2./-5-,%@*
Warszawa Ministrów &".#<E5',A*'"<%&,%(1D5A
37. 15.10.2008 W[#5.*H"<%&,%(1D.)(c uroczysta Gala Konkursu „Nauczyciel
Warszawa Roku 2008”
38. 17.10.2008 Rzecznik Praw Dziecka -(&,/"*<%&'(B-*)D".,*Ia"*&1*?&)5#,*
Warszawa Podstawowej Nr 146 w Warszawie
39. 18.10.2008 Wójt Gminy Jaktorów 85-D1%(1*?&)5#,*;54.tawowej i 5-lecie
X(G4&,>58B- [(A'"&C<A*-*X(G4&,>585-(1
40. 20.10.2008 d<'4"%C"*Z&(1%(5A*W!4$E,:*&* gala jubileuszowa Fundacji
Warszawa ;5A5%$c
41. 03.11.2008 Rzecznik Praw Dziecka -(&,/"*KL*<%&'(B-*&1*?&)5#,*
Warszawa Podstawowej w Witkowie
42. 04.11.2008 Przedszkole nr 196 spotkanie
Warszawa z przedszkolakami i wychowawcami
43. 05.11.2008 X"8.&"#1)*?1CA<* otwarcie wystawy z okazji 90-lecia
Warszawa Rzeczypospolitej Polskiej 54&,.)"'("*'(1054D1F#59%(*W]5.,*'".&1*
-*'".&,%@*8G)"%@*.05%&,-"C$c
44. 06.11.2008 Przedstawicielstwo Komisji posiedzenie jury konkursu
Warszawa Europejskiej w Polsce 0D"./,%&'1F5*4D"*4&(1%(*WZ&(1%(*A"C$*
prawo do ochrony”
45. 08.11.2008 Dyrektor, Rada nadanie imienia i sztandaru oraz 90-
Przasnysz Pedagogiczna, Uczniowie D1%(1*.&)5#,
;<>D(%&'1C*?&)5#,*
Podstawowej Nr 1
&*344&("#"A(*I'/1F8"%,C',A(*
128
46. 10.11.2008 Agencja Kwart Music Polska, IX edycja Ogólnopolskiego Festiwalu
Kraków Nowohuckie Centrum Kultury Z&(1%(*(*X#54&(1E,*W7G%&5-1*0(5.1')(*
Jana Wojdaka”
47. 11.11.2008 X"8.&"#1)*+5C1-B4&/-"* F"D"*U('"#5-"*e*14,%C(*Q5')<8.<*;O3*
Kraków X"#505D.)(1F5J*Prezes PUBLICO BONO
!"8&$4<*d<'4"%C(*;85*;<>D(%5*
Bono
48. 16.11.2008 75-"8&,./-5*;8&,C"%(B#* II*f854)5-505A58.)(*Z&(1%(G%,*
Koszalin Dzieci, Krajowy Komitet Sejmik Ogniskowy TPD
Wychowania
Resocjalizacyjnego
49. 17.11.2008 Redaktor Naczelna spotkanie z okazji 60-lecia czasopisma
Warszawa „Wychowania „Wychowanie w Przedszkolu”
w przedszkolu”
50. 20.11.2008 Rzecznik Praw Dziecka Z&(12*3/-"8/,*&*5)"&C(*\kT*8ocznicy
Warszawa podpisania Konwencji o prawach
dziecka, konferencja prasowa z okazji
<8<%@5A(1'("*>1&0#"/'1F5*
Z&(1%(G%1F5*71D1U5'<*!"<U"'("*
Rzecznika Praw Dziecka
51. 20.11.2008 O14")%C"*A(1.(G%&'()"* F"D"*&*5)"&C(*-8G%&1'("*'"F854,*
Warszawa WZ,81)/58*?&)5#,c*(*;81&1.* 3.5>5-59:*;5D.)(1C*Y4<)"%C(
Wolters Kluwer Polska
52. 25.11.2008 ?/"85./"*Q85/5.&,2.)(* spotkanie Szanse i alternatywy dla
Krotoszyn dzieci
(*A#54&(1E,c
53. 28.11.2008 ?&)5#"*;54./"-5-"*H8*R\L spotkaniu na temat praw dziecka
Warszawa
54. 29.11.2008 !"8&$4*;5D.)(1F5* gala z okazji 100-lecia Polskiej
Warszawa Towarzystwa Pediatrycznego Pediatrii
55. 30.11.2008 Studio Koncertowe Polskiego Poranek Muzyczny Programu
Warszawa Radia I Polskiego Radia
56. 30.11.2008 ogólnopolska akcja 4,E<8*-*0<')%(1*&>(B8)(*4"8B-*4D"*
Warszawa charytatywna najbiedniejszych w ramach akcji
W;5ABE*4&(1%(5A 08&1/8-":*&(AGc
57. 02.12.2008 Rzecznik Praw Dziecka .05/)"'("*&1*./"85./$*5/-5%)(AJ*
Otwock dyrektorem Powiatowego Centrum
;5A5%,*O54&('(1*58"&*&"-545-$*
854&('$*&"./G0%&$
58. 03.12.2008 ?/5-"8&,.&1'(1*;8&,C"%(B#* Wielka Gala Integracji
Warszawa Integracji
59. 04.12.2008 !"8&$4*?/5-"8&,.&1'("* X(G4&,'"8545-,*Z&(12*3.B>*
b("#,./5) Pomocy Dzieciom H(101#'5.08"-',%@
(*X#54&(1E,*?01%C"D'1C*785.)(*
gYZYH*f+Iq7
60. 05.12.2008 Stowarzyszenie Pomocy .05/)"'(1*&*4&(1:A(*
Warszawa Dzieciom „Gniazdo”
61. 05.12.2008 Fundacja „Zacny uczynek” nadanie odznaczenia „Zacny uczynek”
Warszawa
62. 06.12.2008 Starosta Powiatu Kartuskiego a*3FBD'505D.)(*&C"&4*X()5#"CB-
Szymbark
63. 08.12.2008 ?&)5#"*;54./"-5-"*H8*MM Spotkanie „Prawa dziecka –
+85%#"- .05C8&1'(1*<%&'("*.&)5#,*
podstawowej”
64. 08.12.2008 ;"8D"A1'/*X#54&(1E,* .1.C"*;"8D"A1'/<*X#54&(1E,*WO5D"*
+85%#"- +85%#"-(" A#54&(1E,*-*4&(.(1C.&,A*
.05#1%&12./-(1c
129
65. 09-10.12.2008 Stowarzyszenie Rodzin spotkanie i dyskusja nad
Kraków Adopcyjnych 08505'5-"',A(*85&-($&"'("A(*w
(*!"./G0%&,%@* .,./1A(1*0(1%&,*&"./G0%&1C*58"&**
„Pro-Familia” metodami szkolenia kandydatów na
854&(%B-*&"./G0%&,%@*
i adopcyjnych
66. 09.12.008 h1D.(2.)"*d<'4"%C"*;8"-* debata „Moje prawa, Twoje prawa”
Warszawa N&#5-(1)"J*[(A'"&C<A*H8*S^*
z Warszawy
67. 12.12.2008 fD$.)(1*71%@'(%&'1*!")#"4,* spotkanie z przedstawicielami
Warszawa Naukowe A#54&(1E,*&1*.&)5#,*9814'(1C
68. 13.12.2008 Kiwanis Klub Wratislavia XVIII charytatywny Raut w Arsenale
+85%#"-
69. 14.12.2008 398541)*O54&('*!"./G0%&,%@ 10-D1%("*39854)"
lB46
70. 15.12.2008 !1.0B#*?&)B#* 41>"/"*059-(G%5'"*08&1./8&1F"'(<*
f-(4'(%" 3FBD'5).&/"#%$%,%@ praw dziecka
71. 18.12.2008 X(G4&,'"8545-"*58F"'(&"%C"* X(G4&,'"8545-,*Z&(12*X(F8"'/"
Warszawa ds. migracji, Ministerstwo
Pracy
(*;5D(/,)(*?05#1%&'1CJ*
Ministerstwo Spraw
+1-'G/8&',%@
i Administracji
72. 22.12.2008 Fundacja Warszawskie .05/)"'(1*50#"/)5-1
Warszawa Hospicjum dla Dzieci
73. 24.12.2008 Specjalistyczna Placówka <85%&,./59:*-(F(D(C'"
p"8B- Wsparcia Dziennego dla
Z&(1%(*(*X#54&(1E,
130

Druk NR 1858: GR/IX/070/1-1/2009/MMK

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Druk NR 1858: GR/IX/070/1-1/2009/MMK

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Druk nr 1858

Warszawa, 30 marca 2009 r.

Wielce Szanowny Panie Marsza!ku,

Zgodnie z tre"ci# art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 6 stycznia 2000 r. o

- Informacj! Rzecznika Praw Dziecka za

(-) Marek Michalak

I. RZECZNIK PRAW DZIECKA ............................................................................................. 3

(Ustawa z dnia 6 stycznia 2000 roku o Rzeczniku Praw

I. RZECZNIK PRAW DZIECKA

Zgodnie z art. 24 Konwencji o prawach d*.+,/39& 03E2$48& *8F84.G*3-+& 6+2$& 18&

! ;A?F*GC<=D<*MN<=A9elnie chorych – F789:;<=><=*C*0O*897DC><?*POOQ*AHER

! B<EF<G?DV<* V=G>=@H* C* HGGC<?KUF* XB<><E<* $A9H;=G<<* <* YA?RN?9HBH@<<* +C<=D<ZD=V* F*

! finansowania leczenia dzieci, chorych na choroby onkologiczne – F789:;<=><=* C* PP*

! GC<=D<*><8EHAH8K7DJ*– F789:;<=><=*C*P^*FAC=M><?*POO8 roku

! B=DC=><?*GC<=D<*C?E?IH>7DJ*F<AR8=N*6!b*– F789:;<=><=*C*P]*B<89H;?Ga 2008 roku

1.2 Sprawy indywidualne

- ochrony prawa do cycia dzieci poczatych

- objacia powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym, zakresu refundowanych

- SKZdów lekarskich i dochodzenia roszczeTc* zwi:zanych z udzielaniem

2. PRAWO DO WYCHOWANIA W RODZINIE

! ><=;AC=89AC=@?><?* ;AC=C* 8:G7* AHGC<>>=* ;AHD=GRA7* ?GH;D7V>=V* – F789:;<=><=* C* 0]*

! kontroli wykonywania przez Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie <DJ* HSHF<:CEUF*

! resocjalizacji nieletnich, przebywaj:D7DJ* F* C?EK?G?DJ* <* 8DJAH><8E?DJ* GB?* ><=B=9><DJ*

! GC<=D<c*;HCH89?F<?>7DJ*F*HGGC<?K?DJ noworodkowych – F789:;<=><?*C*[*<*a*8<=A;><?*

! S?G?T* ?>E<=9HF7DJ* F* C?EA=8<=* HAC=E?><?* ;AC=C* 8:G7* H* EH>9?E9?DJ* AHGC<DUF* C*

! zapewnienia miejsc zatrzymania dla nieletnich, którzy uciekli z placówek

! 9ARG>HMD<* HS7F?9=B<* ;HB8E<DJc* ;AC=S7F?V:D7DJ* ;HC?* @A?><D?N<* EA?VRc* F* RC78E?><R*

! A=?B<C?DV<* HAC=DC=T* 8:GHF7DJc* GH97DC:D7DJ* EH>9?E9UF* ;HN<ZGC7 dzieckiem a

- uprowadzenia dziecka poza granice Polski przez jednego z rodziców

- obywateli polskich, zamieszk?K7DJ*C?*@A?><D:*

3. PRAWO DO GODZIWYCH WARUNKÓW SOCJALNYCH

! S=C;<=DC=T89F?*GC<=D<*F*9A?ED<=*B=9><=@H*F7;HDC7>ER*– F789:;<=><=*C*[*DC=AFD?*POO8 roku

! prawa dzieci polskich, czasowo ;AC=S7F?V:D7DJ*C?*@A?><D:c*GH*RB@HF7DJ*;AC=V?CGUF*

! ;A=F=>D7V>=V* EH>9AHB<* ;B?DUF=E* F7;HDC7>ER* GC<=D<* <* NKHGC<=I7* – F789:;<=><=* C* 0P*

! EA79=A<RN* GHDJHGHF=@Hc* HG* E9UA=@H* C?B=I7* GH89Z;* GH* MF<?GDC=T rodzinnych –

3.2 Sprawy indywidualne

- alimentów i zaliczek alimentacyjnych

! edukacji dzieci z rodzin polskich emigrantów – F789:;<=><=*C*0O*897DC><?*POOQ*AHER

! nauczania integracyjnego – F789:pienie z 12 lutego 2008 roku

! rekrutacji do przedszkoli publicznych – F789:;<=><=*C*0^*N?AD?*POOQ*AHER

! egzaminów gimnazjalnych – F789:;<=><=*C*P^*EF<=9><?*POOQ*AHER

! egzaminów gimnazjalnych – F789:;<=><=*C*a*N?V?*POOQ*AHER

! dyskryminacji dzieci romskich – wyst:;<=><=*C*]*8<=A;><?*POOQ*AHER

! 8=@A=@?DV<* ;HB8E<DJ* GC<=D<* F* 8CEHK?DJ* <AB?>GCE<DJ* – F789:;<=><=* C* W* FAC=M><?* POOQ*

! segregacji ucznióF*F*;HB8E<DJ*8CEHK?DJ*– F789:;<=><=*C*00*FAC=M><?*POOQ*AHER

! C?8?G*F7;=K><?><?*MF<?G=D9F*8CEHB>7DJ*– F789:;<=><=*C*0Q*@ARG><?*POOQ roku

! konkursów przedmiotowych dla gimnazjalistów – F789:;<=><=*C*0^*@ARG><?*POOQ*AHER

! sytuacji dzieci z rodzin migrantów w regionach o charakterze rolniczym –

4.2 Sprawy indywidualne

- funkcjonowania systemu nauczania i wychowania

- uczniów ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi

! oznaczania kategorii wiekowych filmów i programów telewizyjnych – F789:;<=><=*C*

! wprowadzenia zakazu stosowania kar cielesnych – F789:;<=><=*C*0P*BR9=@H*POOQ*AHER

! 8789=NHF7DJ*AHCF<:C?T*F*8;A?F<=*CF?BDC?><?*;AC=NHD7*FHS=D dzieci – F789:;<=><=*

! prawno-karnej ochrony dzieci przed wykorzystywaniem seksualnym – F789:;<=><=*C*

! HDJAH>7*N?KHB=9><=@H*F<GC?*– F789:;<=><=*C*P^*;?`GC<=A><E?*PO08 roku

! umieszczania dzieci z domów dziecka w szpitalach psychiatrycznych w sytuacjach,

! EAC7FGC=><?* F7DJHF?>EUF* 8;=DV?B>7DJ* HMAHGEUF* 8CEHB>H-wychowawczych w

! oceny systemu ochrony dziecka przed wszelkimi formami przemocy – F789:;<=><=*C*

5.2 Sprawy indywidualne

- szkodliwych przekazów medialnych

_10* 3789:;<=><?* @=>=A?B>=* %C=DC><E?* 2raw Dziecka w zakresie praw dzieci

! przerwania prac nad Programem Wczesnej Interwencji – F789:;<=><=* C* ]* DC=AFD?*

Zgodnie z art. 24 Konwencji o prawach d.+,/39& 03E2$48& 8F84.G*3-+& 6+2$& 18&

! ;A?FGC<=D<MN<=A9elnie chorych – F789:;<=><=C0O897DC><?POOQ*AHER

! GC<=D<><8EHAH8K7DJ– F789:;<=><=CP^FAC=M><?POO8 roku

! B=DC=><?GC<=D<C?E?IH>7DJF<AR8=N6!b– F789:;<=><=CP]B<89H;?Ga 2008 roku

! GC<=D<c;HCH89?F<?>7DJFHGGC<?K?DJ noworodkowych – F789:;<=><?C[<a8<=A;><?*

- obywateli polskich, zamieszk?K7DJC?@A?><D:*

! S=C;<=DC=T89F?GC<=D<F9A?ED<=B=9><=@HF7;HDC7>ER– F789:;<=><=C[DC=AFD?POO8 roku

! prawa dzieci polskich, czasowo ;AC=S7F?V:D7DJC?@A?><D:cGHRB@HF7DJ;AC=V?CGUF

! edukacji dzieci z rodzin polskich emigrantów – F789:;<=><=C0O897DC><?POOQ*AHER

! rekrutacji do przedszkoli publicznych – F789:;<=><=C0^N?AD?POOQ*AHER

! egzaminów gimnazjalnych – F789:;<=><=CP^EF<=9><?POOQ*AHER

! egzaminów gimnazjalnych – F789:;<=><=Ca*N?V?POOQAHER

! dyskryminacji dzieci romskich – wyst:;<=><=C]*8<=A;><?POOQAHER

! segregacji ucznióFF;HB8E<DJ8CEHK?DJ– F789:;<=><=C00FAC=M><?POOQ*AHER

! C?8?GF7;=K><?><?MF<?G=D9F8CEHB>7DJ– F789:;<=><=C0Q@ARG><?POOQ roku

! konkursów przedmiotowych dla gimnazjalistów – F789:;<=><=C0^@ARG><?POOQ*AHER

! oznaczania kategorii wiekowych filmów i programów telewizyjnych – F789:;<=><=C

! wprowadzenia zakazu stosowania kar cielesnych – F789:;<=><=C0PBR9=@HPOOQ*AHER

! 8789=NHF7DJAHCF<:C?TF*8;A?F<=CF?BDC?><?;AC=NHD7FHS=D dzieci – F789:;<=><=

! prawno-karnej ochrony dzieci przed wykorzystywaniem seksualnym – F789:;<=><=C

! HDJAH>7N?KHB=9><=@HF<GC?– F789:;<=><=C*P^;?`GC<=A><E?PO08 roku

! oceny systemu ochrony dziecka przed wszelkimi formami przemocy – F789:;<=><=C

! Programu Wczesnej Interwencji – F789:;<=><=C^*DC=AFD?POOQAHER

- ;A?FGC<=D<><=;=K>H8;A?F>7DJ<<DJH;<=ER>UFc?*9?EIe pomocy finansowej i

/B(B=#C% .'?D% 3B#(C?% [#('B(% gVB#?W D% "'??X% \#aVB;=?'YVYD;*X% @'(\#ZDK%

/B(B=#C%.'?D%3B#(C?%$&D#('VB?K%ce dzieci w Polsce nadal =#(%$<%D%D;$&?'B?`<;\%

• upowszechnienia C>?VHNHMD<;AC=;<8UF;A?F?*N<ZGC7>?AHGHF=@H, w tym

• ><=AUF>HMD<8C?>8=GRE?D7jnych na etapie przedszkolnym

• ograniczenia GH89Z;>HMD<GHprzedszkoli publicznych dla 3-latków

• praktyk segregacyjnych F;HB8E<DJ8CEHK?DJ*

1% B?C'($#(% "'B($&'B(@?=#?% "'?D% VB#(#% =#("(W=Y$"'?D=;X% /B(B=#C% .'?D% 3B#(C?%

!"#$%&'()nr 1 – +,)"&-,./$0(12*generalnych Rzecznika Praw Dziecka w 2008 roku

!"#$%&'()Nr 3 – Q"/1F58(1.08"-J*&F#5.&5',%@ do Rzecznika Praw Dziecka w roku 2008

1 22.01.2008 akcja IaZ&(12N&,./1F5*;5-(1/8&" Fundacja Ekologiczna

23 06.10.2008 Konin IV Ogólnopolski Turniej Rodzinny 75-"8&,./-5;8&,C"%(B#

24 07.10.2008 Strzelce Opolskie Jubileusz 50-lecia „Nieprzetartego 305D.)"N@58$F(1-!h;

25 07.10.2008 lB46 <85%&,./1054.<A5-"'(1alB4&)(1F5 4,81)%C"(?"A58&$4*

35 23.10.2008 Warszawa ?"A58&$45-,Q5')<8.H"./5D"/)B-* F<'4"%C"Wf-("/'"*7")c

36 18.11.2008 Warszawa eaI14,%C"0#,/,W;5%&/B-)"45f-T Dream Music, Warszawa

37 19.11.2008 Warszawa (A081&"A()5#"C)5-"WX()5#"C<J'(1 Fundacji Dzeciom

38 24.11.2008 Szczecinek W7">58f-(G/1F5X()5#"C"c*– impreza PCPR w Szczecinku

44 02.12.2008 Warszawa akcja charytatywna WX()5#"CC1./4D"* Salon „Lustra Leona”

12 lutego 2008 r. NASK Z&(12b1&0(1%&'1F5I'/18'1/<*