Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Poznaniu

87

projektu. Od kilku lat os rodek moz e tez w peni korzystac ze z ro de Komisji dzynarodowa prace z modziez . Europejskiej na mie a ksze uznanie ws Dom Spotkan w Mikuszewie zyskuje tez coraz wie ro d centralna Polsko-Niemieckiej podmioto w wymiany modziez y. Jest m.in. jednostka Wspo pracy Modziez y i jej partnerem w wielu programach. Mao znana kiedys nie tylko w s nazwa Mikuszewo jest juz swojego rodzaju marka rodowisku dzynarodowej. Jako Dom Spotkan organizacji modziez owych czy wspo pracy mie Modziez y i Stowarzyszenie jest aktywnym uczestnikiem wspierania zasad demokracji i budowania otwartego spoeczen stwa europejskiego na wszystkich jego poziomach i paszczyznach. Projekt w swej koncepcji i praktyce, mimo przeciwnos ci i utrudnien formalnych, ma charakter dwunarodowy, co udowadnia moz liwos c konsekwentnego wspo gania wymiernych efekto dziaania oraz osia w porozumienia polsko-niemieckiego.

CZYK MAGDALENA MAZIK-GORZELAN

Koordynator projekto w MDSM Mikuszewo w latach 2000-2005

ukasz Owczarek Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Poznaniu

TOWARZYSTWO POLSKO-NIEMIECKIE W POZNANIU dzy mieszkan Po zakon czeniu II wojny s wiatowej kontakty pomie cami Polski tak, na kilka dziesie cioleci, skutkiem i Niemiec byy sporadyczne. Stao sie zaszos ci czasu wojny. Jednak w Polsce pozostaa pewna liczba Niemco w, kto rzy na Odrze i Nysie uz mieli swoich krewnych za granica yckiej, podobnie jak cy krewnych w starym kraju. Wzajemne w Niemczech pozostali Polacy, maja niezauwaz anie sie, pomimo wspo lnej granicy, miao miejsce tak w stosunkach dzypan dzyludzkich. Bylis mie stwowych, jak i mie my zwro ceni na Wscho d. Budowana odgo rnie, przy pomocy ro z nych towarzystw przyjaz ni, wspo lnota sowian sdzy innymi zasta pic zki i kontakty ka i komunistyczna miaa mie wczes niejsze zwia polsko-niemieckie. tek lat 90. XX w. to czas kiedy powstawao wiele organizacji pozaPocza dowych, w tym ro rza wniez organizacje ukierunkowane na sprawy polsko-niemiectkach lat oficjalnej nieobecnos kie. Byo na to zapotrzebowanie po dziesia ci Niemco w w s wiadomos ci spoecznej Polako w. Jednak spos ro d powstaych wtedy nieprzerwanie, stowarzyszen chyba tylko Towarzystwa Polsko-Niemieckie dziaaja c sie od Towarzystwa Polsko-Niemieckiego w Warszawie z oddziaami rozwijaja dem Go w ro z nych miejscowos ciach w kraju i Zarza wnym, do samodzielnych dzie Towarzystw Towarzystw Polsko-Niemieckich, zrzeszonych w Krajowym Zarza w Bielsku-Biaej. Podobnie rozwijao sie stowarzyPolsko-Niemieckich z siedziba granica szenie, utworzone w Poznaniu: od poszukiwania partnero w za zachodnia

88

ukasz Owczarek

zywania kontakto cymi w Niemczech organizacjami do wspo i nawia w z dziaaja zbliz sie w partnerspracy z tymi, kto rzy maja one pole zainteresowania lub znajduja kich dla Wielkopolski i Poznania regionach. ciolecia nie byo w naszym kraju organizacji pozarza dowych, Przez cae dziesie dla spoeczen stwa obywatelskiego nie byo miejsca w socjalistycznej rzeczywistoc siy sprawczej, kto s ci. Nie byo wie ra mogaby chociaz spro bowac budowac gpojednanie polsko-niemieckie. Pro by wzajemnego wybaczenia sobie win i wycia cie ra k w ges katolickiego Kos nie cie pojednania w strone cioa niemieckiego, te przez polski Kos z gwatowna reakcja wadz podje cio w latach 60., spotkay sie cia spoeczen polskich i przynajmniej niezrozumieniem oraz nieche stwa polskiego. z Rota s piewana bya wcia z wielkim zaangaz owaniem i przekonaniem, z e niemiec, aby nam skoczyc cy rewanz ys ci tylko czekaja do garde i odebrac utracone w wyniku przegranej wojny ziemie i dobra. ce zmiany we wzajemnym postrzeganiu sie Polako Pierwsze znacza w i Niemco w ci zaistniay w czasie stanu wojennego w Polsce. Odruch solidarnos ci i che przeciw komunistycznemu totalitaryzmowi, pomagania Polakom, kto rzy porwali sie cy sie w wielkiej akcji humanitarnej pomocy prowadzonej przez ludzi wyraz aja i organizacje obywatelskie w Niemczech, przywro ciy ludzkie twarze tym, kto rzy dza cej przez Polako w uwaz ani byli za s miertelnych wrogo w. Upadek wadzy, rza d tumionych inicjatyw obywatelskich, w Polsce do 1989 r., wyzwoli wiele dota cych budowania polsko-niemieckiej wspo ro wniez dotycza pracy i pojednania. Pierwsze inicjatywy obywatelskie w tym zakresie to poszukiwanie kontakto w dowe. Przykadem moz polsko-niemieckich przez niemieckie organizacje pozarza e tu byc , adresowane do Niemco w i Polako w, pismo Dialog, pierwotnie niemieczyczne i wydawane przez grupe niemiecko-polska w Hamburgu. Pismo to koje zycznym czasopismem Krajowego Zarza du Towarzystw Niemieobecnie jest dwuje aktywnos wykaza sie was cko-Polskich w Berlinie. Wielka cia nie Hamburg. W tym obecnos niejako przybliz mies cie mieszkao wielu Polako w, kto rzy swoja cia ali i Polako Niemcom Polske w. Nie mogo jednak byc inaczej, skoro w Polsce ce sie na sprawy polsko-niemieckie zaczynay dopiero poorganizacje orientuja cym krokiem byo utworzenie w Warszawie Towarzystwa Polwstawac . Znacza dem Go sko-Niemieckiego z Zarza wnym, kto ry wezwa do tworzenia ko terenoca powstaniem Koa Poznan wych. Inicjatywa poznan ska z 1991 r., skutkuja z pierwszych odTowarzystwa Polsko-Niemieckiego w Warszawie bya jedna powiedzi na warszawski apel. Dziaalnos c poznan skiego Koa moz e byc przedstawiona bardzo dokadnie ki wielkiej sumiennos du, Blanki Minczykowskiej, dzie ci pierwszej sekretarz Zarza kto ra wielkim nakadem si i czasu najpierw tworzya, a potem kompletowaa dowody dziaalnos ci Koa od poowy 1991 do 2001 r. Z kolei przetrwanie Koa kszym stopniu zasuga Piotra w czasach nie zawsze dobrej koniunktury jest w najwie Kraszewskiego, pierwszego prezesa Koa.

Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Poznaniu

89

ENIE TOWARZYSTWA POLSKO-NIEMIECKIEGO KOO POZNAN ZAOZ zebranie zaoz W dniu 7 czerwca 1991 r. odbyo sie ycielskie Koa Poznan Towarzystwa Polsko-Niemieckiego w Warszawie. Zebranie to miao miejsce o w Wydziale Nauk Spoecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Wzie w nim udzia 13 z ogo lnej liczby 15 czonko w-zaoz ycieli. Wybrano wadze Koa: d Koa oraz trzyosobowa prezesa Piotra Kraszewskiego i szes cioosobowy Zarza Rewizyjna . Komisja Pierwsze posiedzenie nowo wybranych wadz Koa miao charakter organizacyjdzie, przyje to plan pracy do kon ny. Podzielone zostay funkcje w zarza ca roku i dokonano wyboru delegato w na przewidywane spotkania z przedstawicielami organizacji niemieckich. Ustalono adres Koa dla korespondencji, zamo wiono tki i listowniki. Zdecydowano o wysta pieniu do prezydenta Miasta Poznania piecza o przydzia lokalu oraz w sprawie zarejestrowania Koa. Zgodnie z o wczes nie zuja cym prawem przygotowano dokumenty dla Wydziau Spraw Obywatelsobowia du Wojewo dla Koa sta sie Zakad kich Urze dzkiego w Poznaniu. Przystania Zagraniczna PAN, mieszcza cy sie w Paacu Dziayn Badan nad Polonia skich. pio duz cych do polsko-niemieckiego Nasta e przys pieszenie dziaan zmierzaja pnego posiedzenia Zarza du Koa omawiano wspo dziaania. Juz podczas naste przebieg i wyniki roboczego posiedzenia Komitetu Organizacyjnego, kto ry przygocego sie towywa na swoim posiedzeniu w Poznaniu, program i przebieg obrad maja odbyc w Berlinie I Kongresu Towarzystw Niemiecko-Polskich i Polsko-Niemiecto: Polacy i Niemcy wspo kich. Jako haso Kongresu przyje lnie w Europie. W pracach tego zespou brao udzia trzech przedstawicieli Koa Poznan . Najwaz dzie mia charakter otwarty i przewidziany niejszym ustaleniem byo, z e Kongres be jest udzia w nim okoo 500 oso b z Polski i Niemiec oraz innych krajo w Europy. pne zebranie robocze Komitetu zaplanowane zostao ro Naste wniez w Poznaniu, na 31 sierpnia 1991 r., w Instytucie Zachodnim, kto remu przypada rola go wnego organizatora tego spotkania. czony zosta zaa cznik tytuowany: Do protokou z pierwszego posiedzenia doa AG Deutsch-Polnische Verstndigung. Stand der Vorbereitungen zum geplanten Kongress. ThemaTitel: Polen und Deutsche gemeinsam in Europa Polacy i Niemcy wspo lnie w Europie Podczas spotkania, w kto rym uczestniczyo okoo 40 oso b, przedstawiono zane z organizacja Kongresu. Do szczego owy program oraz omo wiono sprawy zwia czony zosta zaa cznik o identycznym jak wczes protokou doa niej tytule, zawieracy juz ja wiele szczego owych ustalen organizacyjnych. W tamtym czasie nie byo jeszcze mowy o dotacjach lub wspieraniu stowarzyszen . Wobec ponoszenia przez Koo Poznan koszto w prowadzenia spotkan Komitetu Organizacyjnego, kto ry przygotowywa program i ustala przebieg obrad cego sie odbyc do Zarza du maja w Berlinie Kongresu, postanowiono zwro cic sie koszto Go wnego o refundacje w organizacji tych spotkan , tym bardziej z e zbliz a sie

90

ukasz Owczarek

c z pewnej perspektywy, moz termin kolejnego spotkania. Patrza na powiedziec , z e du, organizacja bez zaangaz owania wasnych s rodko w Koa i aktywnos ci jego zarza dwo ch pierwszych Kongreso w Towarzystw Polsko-Niemieckich i Niemiecko-Polskich byaby chyba niemoz liwa. Niezalez nie od przygotowan do Kongresu, zabiegano o pozyskiwanie nowych do odbycia w paz czonko w oraz przygotowywano sie dzierniku ogo lnego zebrania Koa, na kto re planowano zaprosic przedstawicieli Muzeum Jo zefa Ignacego zku z powyz Kraszewskiego z Drezna. W zwia szym ustalono, z e miejscem pnego zebrania Zarza du Koa be dzie poznan naste skie Muzeum Jo zefa Ignacego takz Kraszewskiego. Starano sie e realizowac dalsze wasne zadania i zamierzenia. dzy innymi podje to kontakt z Towarzystwem Poznan Mie Hanower w celu zaproszenia ich przedstawiciela na zebranie ogo lne Koa w poowie listopada. Na cym wykadem z zakresu zebranie to usiowano pozyskac prelegenta z interesuja wspo czesnej problematyki niemieckiej. Wbrew pozorom (obecnos c Instytutu Zachodniego, Oddziau Polskiej Akademii Nauk i Uniwersytetu z silnym Instytutem Germanistyki) zadanie to nie byo wcale atwe. Podobnie trudne, w tamtym czasie, polsko-niemiecka , uprawiana przez organizacje byo dotarcie z problematyka dowe, do s pozarza rodko w masowego przekazu. pne zebranie Zarza du odbe dzie sie w I poowie grudnia, Ustalono, z e naste jednak z planowanych zebran w IV kwartale 1991 r. i I kwartale 1992 r. nie ma dzic nie odbyc pia duz dokumentacji, co pozwala sa , z e mogy sie . Nasta sza przerwa pny protoko du Towarzystw dziaalnos ci, jako z e naste z zebrania czonko w Zarza 2 kwietnia 1992 r. i zawiera wa Polsko-Niemieckiego Koo Poznan nosi date w swojej tres ci, jako punkt go wny przygotowanie i zwoanie Walnego Zebrania dek Zebrania czonko w Koa na dzien 22 kwietnia 1992 r. Proponowany porza Walnego zawiera m.in. wykad nt: Perspektywy pojednania polsko-niemiec staym punktem kiego. Prelekcje i wykady na tematy polsko-niemieckie stay sie zebran ogo lnych czonko w Koa. 1-3 maja 1992 r. w Berlinie. Z Koa Poznan o I Kongres odby sie udzia wzie siedem oso b. Jak wynika z dokumento w, na Kongres zapraszali: Adam Krzemin ski i Ignacy Rutkiewicz z Towarzystwa Polsko-Niemieckiego z Warszawy oraz Hanno Jochimsen z Towarzystwa Niemiecko-Polskiego z Hamburga i Christian Schroeter z Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Berlinie. Zaproszenia adresowane byy do wszystkich sympatyko w porozumienia polsko-niemieckiego oraz do mniejszos ci narodowych. Na otwarcie obrad, w berlin skim ratuszu, zapraszaa burmistrz Berlina, Christine Bergmann. C W LATACH 1993-2000 DZIAALNOS dzy Na pierwszym zebraniu w 1993 r. wyjas niono, z e duga przerwa mie du Go zebraniami wynikaa z trudnos ci organizacyjnych Zarza wnego Towarzystwa piy Polsko-Niemieckiego w Warszawie. Brakowao s rodko w na dziaalnos c , wysta

Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Poznaniu

91

to przygotowania do II Kongresu Towatrudnos ci lokalowe. Mimo to rozpocze rzystw Polsko-Niemieckich i Niemiecko-Polskich, kto ry planowany by w Szczecinie, na 21-23 maja 1993 r., podczas obchodo w 700-lecia miasta. W Kongresie uczestniczyc miao okoo 300 oso b, po 150 z kaz dej strony, a organizowany by Niemiecko-Polskiego przez Towarzystwo Przyjacio Szczecina oraz Wspo lnote w Bonn, o Porozumienia z siedziba wczesnej stolicy Republiki Federalnej Niemiec. pnych wystawe swoich obrazo Podczas tego Kongresu oraz dwo ch naste w zor znaczganizowa czonek Koa Poznan , Bronisaw Schlabs. Wystawa cieszya sie nym zainteresowaniem. W lutym 1993 r. w Poznaniu otwarta zostaa Biblioteka i Czytelnia Instytutu w Bibliotece Uniwersyteckiej. W otwarciu uczestniczyli takz Goethego, z siedziba e dzy tymi jednostkami od pocza tku przedstawiciele Koa, a wspo praca pomie bardzo dobrze. ukadaa sie W dniach 19-20 marca 1993 r. miaa miec miejsce organizowana przez Instytut Zachodni i Towarzystwo Spoeczno-Kulturalne Mniejszos ci Niemieckiej Ziemi Wielkopolskiej konferencja na temat Mniejszos c Niemiecka w Wielkopolsce, przeszos c i teraz niejszos c . Czonkowie Koa zostali zaproszeni do udziau wzie ciu. Ostatecznie jednak konferencja zostaa okrojona programowo w przedsie 26 marca. Na uwage zasuguje fakt, z i odbya sie e dyskutowano wo wczas, czy pna, dla wszystkich zainteresowanych, czy konferencja moz e byc ogo lnie doste cych te tylko dla czonko w stowarzyszen i pracowniko w instytucji organizuja . Byo to w 1993 r.! W tym samym czasie dobrze rozwijaja ca sie konferencje wspo praca Koa ze stowarzyszeniem mniejszos ci niemieckiej zostaa przerwana po stowarzyszenia w Luboniu, be da ca wybuchu adunku podoz onego przed siedziba cego. jednoczes nie domem jej przewodnicza kolejne Walne Zebranie czonko W dniu 21 czerwca 1993 r. odbyo sie w Koa, li przedstawiciele zarza du Towarzystwa Mniejszos w kto rym udzia wzie ci Niemieckiej. Prezes przedstwi dziaalnos c Koa, w tym udzia w przygotowaniu Kongreso w Towarzystw Polsko-Niemieckich i Niemiecko-Polskich w Berlinie i Szczecinie. sytuacje w Towarzystwie Mniejszos Zaproszeni gos cie przedstawili aktualna ci li tez wspo du Niemieckiej, podje propozycje pracy. Listopadowe zebranie zarza cy rok 1993. Koa podsumowao mijaja du w 1994 r. podje to sprawe kontaktu Podczas pierwszego zebrania zarza z Towarzystwami Polsko-Niemieckimi z Hanoweru i Hamburga oraz planowanego na maj, we Wolfsburgu III Kongresu Towarzystw Polsko-Niemieckich i Niemiecdem ko-Polskich. Problemem by jednak brak kontakto w i wspo pracy z Zarza du Koa przekazana zostaa takz Go wnym Towarzystwa w Warszawie. Do zarza e zaniu Towarzystwa Mniejszos wiadomos c o rozwia ci Niemieckiej, kto ra okazaa sie byo, z ciu kadencji zarza du zosta tam nieprawdziwa. Prawda e po wygas nie dca komisaryczny na czas do wybrania nowych wadz. wprowadzony zarza Podczas kwietniowego zebrania przekazana zostaa informacja o przebiegu Walnego Zebrania Sprawozdawczo-Wyborczego Towarzystwa Polsko-Niemieckiego

92

ukasz Owczarek

w Warszawie, w skad kto rego organizacyjnie wchodzio Koo Poznan . Zebranie du Go dokonao wyboru nowych wadz Towarzystwa. Prezesem Zarza wnego cy, Adam Towarzystwa zosta redaktor Jerzy Rasaa, poprzedni przewodnicza du. Podczas zebrania wykad na temat Krzemin ski, pozosta w skadzie zarza wspo pracy polsko-niemieckiej przedstawi minister spraw zagranicznych Andrzej dzie sie we Wolfsburgu Olechowski. Potwierdzone zostao, z e III Kongres odbe w maju 1994 r. Z dokumentacji Koa Poznan wynika, z e takz e w maju dwo ch w Opolu konferencje przedstawicieli Koa zostao zaproszonych na organizowana na temat: Polacy i Niemcy. w dniach 20-22 maja 1994 r., Po Kongresie we Wolfsburgu, kto ry odby sie d Go dzie sie w Poznaniu, w maju Zarza wny zapowiada, z e IV Kongres odbe d Koa rozpocza przygotowawcze prace organizacyjne, brak byo 1995 r. Zarza jednak ostatecznych ustalen co do terminu. Atmosfera woko spraw polsko-niemiecdu Go kich nie bya najlepsza, wedug informacji Zarza wnego termin Kongresu ty na wrzesien mia zostac przesunie , a brak funduszy mo g spowodowac zmniejszenie liczby uczestniko w i zmiany programu. Dopuszczano nawet odwoanie w kwietniu 1995 r. w Bielsku-Biaej, Kongresu. Ostatecznie IV Kongres odby sie ki duz dzie emu zaangaz owaniu wadz tego miasta. Koo Poznan otrzymao 10 zaproszen . Dwa zaproszenia przekazano do Spoeczno-Kulturalnego Towarzystwa ycie i Mys Mniejszos ci Niemieckiej, dwa do redakcji pisma Z l, co byo pierwszym cia wspo krokiem do podje pracy ze stowarzyszeniem Civitas Christiana. W ocenie ta bya obecnos uczestniko w Kongresu bardzo dobrze przyje c premiera Saksonii na s obradach, z le natomiast brak przedstawicieli wadz polskich. Na cze ci obrad obecny by ewangelicki biskup diecezji bielsko-cieszyn skiej. Dodac nalez y, z e jedyny w swoim rodzaju pomnik, kto ca w Bielsku-Biaej znajduje sie rym jest stoja przed ewangelickim kos cioem statua Marcina Lutra. Plac przed kos cioem nosi tego reformatora. takz e imie W 1995 r. miay miejsce jeszcze dwa wydarzenia, istotne dla dziaalnos ci Koa. wspo W siedzibie Towarzystwa Mniejszos ci Niemieckiej odbyo sie lne zebranie na temat niemieckiego z obu organizacji, z prelekcja ycia muzycznego w XIX-wieo udzia okoo trzydziestu czonko cznym Poznaniu. W zebraniu wzie w obu du Koa zorganizowano tez stowarzyszen . Z inicjatywy zarza , tym razem w Muzeum na temat Poznan J. I. Kraszewskiego, wspo lne zebranie z prelekcja skich Bambro w. Przy duz ym zaangaz owaniu Koa w Bielsku-Biaej zorganizowane zostao ce przygotowac zku Towarzystw Polspotkanie, maja powstanie Krajowego Zwia narady, uatrakcyjniona podro sko-Niemieckich. Spotkanie miao miec forme z a cych w przeszos s ladami kultur grup narodowos ciowych, zamieszkuja ci obszar w Bielsku-Biaej. Jednak z powodu niskiej frekwencji wojewo dztwa ze stolica reprezentanto w Ko , sprawa upada. Przedstawiciel z Poznania by jedynym reprezentantem tak zwanego terenu. W styczniu 1996 r. w siedzibie Towarzystwa Mniejszos ci Niemieckiej odbyo kolejne wspo sie lne zebranie obu stowarzyszen , na kto rym prof. Waldemar Pfeiffer

Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Poznaniu

93

na temat z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu przedstawi prelekcje , wspo Uniwersytetu Viadrina we Frankfurcie nad Odra pracy obu uczelni oraz utworzenia Collegium Polonicum w Subicach. Obecny by Konsul Honorowy RFN zku z 5-leciem Towarzystwa Mniejszow Poznania Krzysztof Twardowski. W zwia du Koa uczestniczyli w uroczystym s ci Niemieckiej trzej czonkowie Zarza zebraniu w siedzibie Towarzystwa 8 czerwca 1996 r. W 1996 r. mia miejsce w Grlitz i Zgorzelcu kolejny, V Kongres, kto ry by dobrze zorganizowany i sprawnie przeprowadzony przez Towarzystwo Niemiecko-Polskie z Drezna. Jednakz e negatywnie oceniono zakwaterowanie polskich uczestniko w w Zgorzelcu, a niemieckich w Grlitz, co nie uatwiao kontakto w na IV Kongresie w Bielspolsko-niemieckich. Podobna sytuacja bya zreszta ku-Biaej, gdzie uczestnicy z Polski mieszkali w innym hotelu niz Niemcy. Ponadto tak szeroka, z tematyka grup dyskusyjnych okazaa sie e uczestnicy mieli za mao cie dyskusji. Na tym Kongresie zaprezentowa sie folklorystyczny czasu na zamknie cy staranie sie tego miasta zespo Resovia Saltans z Rzeszowa, zapowiadaja Kongresu w przyszos o organizacje ci. Na kolejnym zebraniu prezes powiadomi o powstaniu Biura Towarzystw Niemiecko-Polskich w Berlinie, Towarzystwa Wspo pracy Kulturalnej Polsko-Niemieckiej oraz o powstaniu filii naszego Koa w Zespole Szko Rolniczych w Objezierzu, w skadzie 9 nauczycieli. W rok po niepowodzeniu pierwszej pro by zek Towarzystw Polsko-Niemieckich z siedziba powoany zosta Krajowy Zwia d Koa podja decyzje o przysta pieniu do Zwia zku. Do w Bielsku-Biaej. Zarza zku nalez Zwia ay wtedy koa w Bielsku-Biaej, Krakowie, Rzeszowie, Gdan sku, Gdyni, Ostrowie, Warszawie, Toruniu i Poznaniu. Na posiedzeniu przedstawiony cego jednoczes takz e zosta, przez jednego z czonko w Koa, nalez a nie do Towarzystwa Bambro w Poznan skich, przebieg pobytu przedstawicieli Towarzystwa Bambro w w Bambergu, w lipcu 1996 r., jako spotkanie po 250 latach. W Zespole Szko Rolniczych w Objezierzu zorganizowano, z duz ym udziaem tamtejszych czonko w modziez rolnicza w Dolnej Saksonii, kto naszego Koa, wymiane y ze szkoa ra tkowaa stae kontakty szko zapocza . w Gdan Wydarzeniem 1997 r. by VI Kongres, kto ry odby sie sku. W czasie tego zane zostay kontakty z Towarzystwem Niemiecko-Polskim Kongresu nawia w Hanowerze. Nie przeszy one jednak w dalsze formy wspo pracy. Pomimo du Towarzystw Polsko-Niemieckich dao sie odczuc utworzenia Krajowego Zarza cy osabienie dziaalnos ci organizacyjnej w Koach, nie tylko w Poznaniu. Dziaaja d, bez z w Bielsku-Biaej, na zasadzie pracy spoecznej Krajowy Zarza adnego zaplecza biurowego nie by w stanie nalez ycie speniac przypisanych jemu funkcji. sie styczniowym posiedzeniem, podczas Dla Koa Poznan rok 1998 rozpocza du Koa na rzecz organizowania spotkan kto rego ustalono, z e dziaania zarza da staym elementem planu dziaania. Nawia zamodziez y polskiej i niemieckiej be na wspo praca z Towarzystwem Niemiecko-Polskim w Hanowerze skupia sie

94

ukasz Owczarek

to woko opracowania i wydania pozycji Elity polskie z okresu Solidarnos ci. Podje ze stowarzyszeniem Vis Vitalis, maja cym bardzo dobre kontakty wspo prace Wyz Szkoa Ludowa w Hermannsburgu w Dolnej Saksonii. z Luteran ska sza W kwietniu 1998 r., na Walnym Zebraniu Sprawozdawczo-Wyborczym, dokonano wyboru nowych wadz Koa, z Jerzym Kozowskim jako prezesem. Poniewaz du Towarzystw Poljednym z zalecen powoanego w 1996 r. Krajowego Zarza sko-Niemieckich byo przeksztacenie terenowych Ko w samodzielne Towarzystd Koa podja prace nad zmianami organizacyjnymi. wa Polsko-Niemieckie, zarza Przygotowano projekt statutu Towarzystwa Polsko-Niemieckiego w Poznaniu, przedmiotem dyskusji na kolejnych posiedzeniach zarza du Koa. kto ry sta sie Pojawiy sie jednak trudnos ci organizacyjne oraz koszty administracyjne, co spowodowao zahamowanie prac do kon ca roku. w Suhl, w Turyngii VII Kongres W dniach 6-8 listopada 1998 r. odby sie Towarzystw Niemiecko-Polskich i Polsko-Niemieckich. W Kongresie uczestniczyc t z Polski, w tym dziesie ciu o ponad sto oso b z Niemiec i prawie sto pie dziesia uczestniko w z Poznania. Kongresowi przewodniczyli dwaj prezesi: Markus Merkel zku Towarzystw Niemiecko-Polskich i Zbigniew Leraczyk prezes prezes Zwia du Towarzystw Polsko-Niemieckich. Po wysta pieniach i referaKrajowego Zarza tach zaproszonych gos ci prowadzone byy dyskusje w grupach. Kongres zakon czyo plenum na temat: Czy dojrzelis my do Europy? to dyskusje nad Na Walnym Zebraniu w listopadzie 1998 r. ostatecznie zamknie c projektem statutu Towarzystwa Polsko-Niemieckiego w Poznaniu, nie podejmuja dziaan na rzecz zarejestrowania Towarzystwa. Oceniono, z e najwaz niejszym cioosobowej delegacji poznan wydarzeniem roku by udzia dziesie skiej w VII pienia do Krajowego Kongresie. Ro wnoczes nie zgoszona zostaa propozycja wysta zku Towarzystw Polsko-Niemieckich z wnioskiem o zorganizowanie w PoZwia znaniu w 2003 r. Kongresu Towarzystw Polsko-Niemieckich i Niemiecko-Polskich. pne lata nie wyro czyms Naste z niy sie szczego lnym. Uczestniczono w VIII gos Kongresie w Rzeszowie, na kto rym gospodarze zaprezentowali polska cinnos c w najlepszym wydaniu. Niestety udzia w Kongresie nie zaskutkowa rozszerzeniem polsko-niemieckich kontakto w dla Koa Poznan . d Koa Poznan W 1999 r. Zarza otrzyma pismo z Towarzystwa Niemie udziau w organizacji Dni Polskich cko-Polskiego z Meklemburgii z propozycja du wojewo w Schwerinie. Rozpoznanie moz liwos ci udziau samorza dzkiego w tym wzie ciu pokazao jednak, z du na brak partnerstwa pomie dzy przedsie e ze wzgle kszych moz regionami nie ma wie liwos ci uczestnictwa Wielkopolski w tym projekcie. W 2000 r. przedstawiciele Koa Poznan uczestniczyli w IX Kongresie w Bremie. Atmosfera Kongresu, jak i tego szczego lnego miejsca miasta, a jednoczes nie zkowego Republiki Federalnej Niemiec bya znakomita. najmniejszego kraju zwia W marcu 2001 r., na zaproszenie Towarzystwa Mniejszos ci Niemieckiej czon oficera niemieckiego kowie Koa uczestniczyli w prelekcji wysokiego ranga z Poczdamu, na temat roli si zbrojnych w Republice Federalnej Niemiec.

Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Poznaniu

95

Kolejny, X Kongres Towarzystw Polsko-Niemieckich i Niemiecko-Polskich na pocza tku maja 2001 r. w Lesznie. Jego organizacje zapowiedziaa odby sie obecnos c przedstawicieli wadz miasta Leszna i wojewo dztwa leszczyn skiego na IX Kongresie w Bremie. Kongres by znakomicie przygotowany organizacyjnie. kszos s Wie c obrad miaa miejsce w zamku w Rydzynie, cze c obrad odbya sie cych sie w jednej ze szko w Lesznie. Uczestnicy z Koa Poznan brali udzia w tocza z ciekawszych bya dyskusja na forum pod tytuem: Co moz dyskusjach. Jedna emy zrobic aby zwalczyc objawy nacjonalizmu, rasizmu i nietolerancji w naszych krajach?.

CIOLECIE DRUGIE DZIESIE

o dziesie c W 2001 r. mine lat od utworzenia Koa Poznan Towarzystwa Polsko-Niemieckiego w Warszawie. Z tej okazji 29 wrzes nia miao miejsce spotkanie jubileuszowe, zorganizowane niedaleko Poznania, w Zespole Szko uroczystos Rolniczych w Objezierzu. Range ci, przy licznym udziale czonko w Towarzystwa, nadali gos cie w osobach M. A. Karen skiego, Honorowego Konsula do Republiki Federalnej Niemiec oraz przedstawicieli samorza w terytorialnych: du Marszakowskiego Wojewo Urze dztwa Wielkopolskiego, Starostwa Powiatu du Miasta i Gminy Oborniki, a takz Obornickiego, Urze e sotysa Objezierza. Obecni byli gos cie z Towarzystwa Niemiecko-Polskiego z Hanoweru oraz ze Spoeczno-Kulturalnego Towarzystwa Mniejszos ci Niemieckiej w Poznaniu. W uroczystoa udzia modziez s ci wzie ze szko s rednich z Obornik i Poznania oraz z miejs nauczycielska . Merytoryczna cze s uroczyscowego Zespou Szko , wraz z kadra cia tos ci by referat przedstawiony przez Huberta Owczarka, na temat przeamywania zanej z referatem stereotypo w polsko-niemieckich. Po duz szej dyskusji, zwia zebrani zapoznali sie z historia Objezierza i jego paacu, w kto rym jest teraz Zespo cych w spotkaniu Szko , a takz e wysuchali koncertu w wykonaniu uczestnicza gimnazjalisto w z Poznania. Spotkanie to byo kolejnym krokiem do budowania wspo pracy z Towarzystwem Niemiecko-Polskim w Hanowerze i dobrze przy rozwojowi Koa. suz yo sie we Frankfurcie nad Menem, w Hesji, XI W dniach 3-5 maja 2002 r. odby sie Kongres Towarzystw Niemiecko-Polskich i Polsko-Niemieckich. W kongresie o udzia okoo trzystu oso wzie b, w tym ponad sto dwadzies cia z Polski. Grupa c poznan ska liczya dziesie oso b. Uczestniczylis my aktywnie w dwo ch dyskusjach: trzna stabilizacje spoeczen Toz samos c kulturalna jako wkad w wewne stwa oraz dzy kultura mieszczan a spoeczen Polska i Niemcy mie ska stwem obywatelskim. Podsumowania Kongresu dokona prezydent Republiki Federalnej Niemiec Johanc stan stosunko nes Rau, przedstawiaja w polsko niemieckich. Jego bardzo dobre tego Pawa, symbolicznym miejscu przemo wienie miao miejsce w Kos ciele s wie dla demokracji niemieckiej z okresu Wiosny Ludo w. Polska strona przeciwstawia

96

ukasz Owczarek

reprezentacje i to wysokiej rangi uczestnikom ze strony niemieckiej bardzo saba ca sie go wywodza wnie z opozycji politycznej w osobach poso w oraz byych ministro w. w dziaaniach Koa byo zorganizowanie jesienia 2002 r. wyjazNowos cia dem Miasta i Gminy Rogoz dowego spotkania Koa. We wspo dziaaniu z Urze no, przy udziale czonko w Koa z Zespou Szko w Objezierzu, miao miejsce spotkanie w Muzeum Ziemi Rogozin skiej. Uczestnicy spotkania suchali bardzo interesuja cych tam do kon cych prelekcji na temat historii miasta i wspo z yja ca II wojny s wiatowej Polako w i Niemco w. Przedstawione zostay, na przykadach eksponato w muzealnych, s wiadectwa walki o zachowanie polskos ci w czasie Kulturkampfu i podczas II wojny s wiatowej. Mo wiono takz e o s wiadectwach niemieckiego dziedzictwa kulturowego, na przykadach wybranych budowli, w tym poewangelickiego kos cioa, zbudowanego wedug plano w pruskiego architekta Schinkla. li udzia w bardzo W grudniu 2002 r. przedstawiciele Towarzystwa wzie cym seminarium w Evangelische Akademie w Lokkum, w Dolnej Sakinteresuja sonii, zas w maju 2003 r. uczestniczono w XII Kongresie Towarzystw Polsko-Niemieckich i Niemiecko-Polskich w Krakowie. Efektem tego byo zaproszenie do zoz enia wizyty w Towarzystwie Niemiecko-Polskim w Hanowerze. Ten kontakt wreszcie w systematyczne spotkania, wzbogacaja ce tres przeksztaci sie c dziaania caja ce sympatyko kszenia skadu stowarzyszenia. Towarzystwa i zache w do powie przyczyne w tym, z Oz ywienie dziaalnos ci Towarzystwa miao swoja e w grudniu 2002 r., w wyniku dziaania na nowo zorganizowanej grupy zaoz ycielskiej, Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Warszawie Koo Poznan zostao przeksztacone w Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Poznaniu. Zostao takz e wpisane do . Dodac Krajowego Rejestru Stowarzyszen i uzyskao osobowos c prawna moz na, z e kszos wie c grupy zaoz ycielskiej stanowili czonkowie stowarzyszenia: Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Warszawie Koo Poznan . cioosobowy zarza d i trzyosoWybrane zostay nowe wadze stowarzyszenia: pie cym Towarzystwa wybrany zosta Hubert bowa komisja rewizyjna. Przewodnicza du weszli: Elz Owczarek, w skad zarza bieta Skowron ska, Jerzy Kozowski, Piotr rewizyjna utworzyli: Stanisawa Kraszewski i Longin Marchlewicz. Komisje to dokumenty organizacyjne, Dudzin ska, Zdzisaw Jurek i Marcin Krzyszton . Przyje w tym go wnie statut oraz plan dziaania na rok 2003. Odnowiono kontakty ze Spoeczno-Kulturalnym Towarzystwem Mniejszos ci Niemieckiej w Poznaniu i podto wspo z poznan je prace skim oddziaem stowarzyszenia Civitas Christiana. Poprzez uzyskanie osobowos ci prawnej przez Towarzystwo powstay nowe moz liwos ci rozwoju kontakto w polsko-niemieckich i wspo pracy z innymi stowarzyszeniami. Towarzystwo rozszerzyo dziaalnos c zdecydowanie poza Poznan , na obszar c w rozwijaniu kontakto dzy powiatami Oborniki wojewo dztwa, uczestnicza w mie Wielkopolskie i Lchow-Dannenberg w Dolnej Saksonii oraz w ich wymianie y ukazywac publikacje w miesie modziez owej. Na temat stowarzyszenia zacze sie du wojewo czniku wielkopolskiego samorza dzkiego Monitor Wielkopolski. To-

Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Poznaniu

97

zku Towarzystw Polwarzystwo zaistniao ro wniez w pis mie Krajowego Zwia to wydawac sko-Niemieckich Pomosty, dla wasnych potrzeb zacze okresowy biuletyn. li udzia, dwunastoosobowa Jak co roku przedstawiciele Towarzystwa wzie , w kolejnym, XII Kongresie Towarzystw Polsko-Niemieckich i Niemiecgrupa zku ze ko-Polskich, kto ry mia miejsce w Krakowie, 16-18 maja 2003 r. W zwia Polski, w tamtym czasie, o akcesje do Unii, Kongres by zdominowastaraniem sie unijna i problematyka spoeczen ny tematyka stwa obywatelskiego. Podsumowapienie minister Danuty Hbner, poniem Kongresu w tej sytuacji byo wysta cone prawie w caos s wie ci problematyce unijnego referendum w Polsce oraz to wspo deklaracje , wyraz ca integracji europejskiej. Na Kongresie przyje lna aja jako zaa cznik nr 1. Po poparcie dla integracji europejskiej, przedstawiona Kongresie w Krakowie prawie na pewno wiadomo byo, z e byo to ostatnie zku z tym Krajowy Zarza d spotkanie polsko-niemieckie w tej formule. W zwia poszukiwac Towarzystw Polsko-Niemieckich zacza innej formy. W lutym 2004 r., du Towarzystw w Bielsku-Biaej dyskutowapodczas posiedzenia Krajowego Zarza Krajowego Zjazdu Towarzystw Polsko-Niemieckich. Wdroz no nad organizacja enie jednak moz pnym. pomysu w tamtym roku okazao sie liwe dopiero w roku naste du Towarzystwa NiemiecPo Kongresie w Krakowie przedstawiciele zarza zanie staych kontakto ko-Polskiego w Hanowerze zaproponowali nawia w, a w tym ce rozpocza c naszych stowarzyspotkanie 18-21 wrzes nia 2003 r., maja wspo prace : przyje cie u nadburmistrza Hanoweru, szen . Na program spotkania zoz yy sie zwiedzenie czes ci miasta, uroczyste spotkanie z czonkami Towarzystwa Niemiecczone z prezentacja Wielkopolski i Poznania, wyjazd do Celle dla ko-Polskiego, poa z cego oraz zwiedzanie Ogrodo z cych zwiedzenia miasta i zamku ksia e w Ksia e w Hanowerze. Po zwiedzaniu miasta mielis my moz liwos c uczestniczenia we mszy tej w kaplicy Polskiej Misji Katolickiej w Hanowerze, zas s wie spotkanie naszej delegacji z licznie zebranymi czonkami Towarzystwa Niemiecko-Polskiego, poa Wielkopolski i Poznania miao miejsce was czone z prezentacja nie w pomieszdza Kluby, pochodza cego czeniach polskiej parafii, z udziaem proboszcza ksie z Maopolski. Dodac nalez y, z e w skadzie szes cioosobowej delegacji by Andrzej cy Spoeczno-Kulturalnego Towarzystwa Mniejszos Grott, przewodnicza ci Niemieckiej w Poznaniu. to w Poznaniu dwudziestoosobowa grupe z Hanoweru, W maju 2004 r. przyje z okazji wejs cia Polski do Unii Europejskiej. Program ukierunkowany by na i wzajemne poznanie sie . W ramach poznawania Wielkopolski zwiedzointegracje ce do Zamku Arboretum, gos no wspo lnie Zamek w Ko rniku oraz przylegaja cie wysuchali tez koncertu muzyki dawnej w jednej ze sal Zamku. Z zainteresowaniem dali budynek na Prebencie, w kto iz ogla rym urodzia sie ya jako dziecko Wisawa li udzia w przygotoSzymborska, laureatka literackiej Nagrody Nobla. Gos cie wzie d Wojewo wanych przez Samorza dzki Spotkaniach Europejskich Regiono w Partnerskich Wojewo dztwa Wielkopolskiego. Przedtem wysuchali uroczystego koncertu
d Zachodni 2007, nr 4 7 Przegla

98

ukasz Owczarek

wzie cie w znaczw Teatrze Wielkim Operze im. Stanisawa Moniuszki. Przedsie d Wojewo nym stopniu wspar Samorza dztwa Wielkopolskiego. W Monitorze informacja o naszych gos Wielkopolskim ukazaa sie ciach. Niestety Kongres Towarzystw Polsko-Niemieckich i Niemiecko-Polskich, kto ry w Brandenburgii, wiosna 2004 r. nie doszed do skutku, podobnie nie mia odbyc sie doszo do Zjazdu Krajowego Towarzystw Polsko-Niemieckich, planowanego przez d Krajowy. Prowadzona bya jednak wasna dziaalnos dzy innymi nasz Zarza c , mie dem Marszakowskim zorganizowany zosta w Mosinie, w sierpniu wspo lnie z Urze 2004 r., obo z szachowy dla grupy 25 ucznio w gimnazjo w i liceo w z powiatu cy polsko-niemiecka wymiane moOborniki Wielkopolskie i Pia, przygotowuja ze szkoa w Springe koo Hanoweru. Wymiana modziez dziez owa owa miaa pnym. Wymiany te sa kontynuowane przez kolejne roczniki miejsce juz w roku naste ucznio w. PRACA Z TOWARZYSTWAMI NIEMIECKO-POLSKIMI WSPO Podsumowaniem roku 2004 by niejako udzia delegacji poznan skiego Towarzystwa, kto ra jako jedyna organizacja zaproszona z Polski, uczestniczya w dniach 22-24 paz dziernika w Krajowym Zjez dzie Towarzystw Niemiecko-Polskich w Hanowerze i w jubileuszu 25-lecia Towarzystwa z Hanoweru. Podczas uroczystos ci do miao miejsce pierwsze wspo lne posiedzenie zarza w obu Towarzystw, ukierunce dalsza wspo . Na dobry pocza tek dziaalnos kowuja prace ci w nowym roku, kolejne polsko-niemieckie spotkanie w styczniu 2005 r., w Poznaniu odbyo sie noworoczne. W maju 2005 r. Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Poznaniu i Towarzystwo Niemiecko-Polskie w Hanowerze zrealizoway wspo lny projekt. We wspo dziaaniu z Instytutem Zachodnim w Poznaniu zorganizowano konferencje, w kto rej udzia o okoo stu oso wzie b z wymienionych Towarzystw oraz ze Spoeczno-Kulturalnego Towarzystwa Mniejszos ci Niemieckiej w Poznaniu, Towarzystwa Polsko-Serbouz yckiego w Poznaniu oraz grup ucznio w ze szko s rednich z Objezierza, Poznania, Rogoz na i Ryczywou. Temat konferencji: Polsko-niemieckie spotkania w Europie 2005 organizatorzy sprowadzili do poziomu regionalnych kontakto w dowych, unikaja c dyskusji nad sprawami wielkiej ludzi i organizacji pozarza polityki i nad problemami ogo lnopan stwowymi. W pierwszej dyskusji panelowej siedzi, przybliz Polacy i Niemcy jako sa ono sprawy polsko-niemieckie z niedalezane sa z Wielkopolska i Poznaniem. kiej przeszos ci i teraz niejszos ci, kto re zwia W drugiej dyskusji: Wielkopolska i Dolna Saksonia we wspo lnej Europie go wny organizacji pozarza dowych w naszych regionach. akcent pooz ono na wspo prace woko Prowadzone dyskusje skupiay sie moz liwos ci rozwoju dotychczasowych sie w sposo cy wymagaja jednak kontakto w, kto re choc rozwijaja b obiecuja m.in. nowych pomyso w i nowych idei. Wskazywano problemy, z kto rymi sa

Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Poznaniu

99

trudnos ci z uzyskaniem wsparcia bardzo potrzebnego przy realizacji pomyso w zane ograniczone angaz w kontakty poli projekto w i z tym zwia owanie sie sko-niemieckie modych ludzi. W szerszym konteks cie problem ten okres lono jako dzy Polakami i Niemcami, odczuwaneskutek duz ego dystansu spoecznego pomie go szczego lnie boles nie przez modych Polako w. U modych Niemco w sytuacja ta . powoduje sceptyczne nastawienie do pierwszego kontaktu z Polska dzy naszymi Uznano, z e budowanie zaufania, pojednania i porozumienia mie spoecznos ciami moz liwe jest tylko na podstawie wzajemnego poznawania sie cych kontakto mieszkan co w naszych regiono w. Dla dalszego rozwoju istnieja w i realizacji zadan budowy spoeczen stw obywatelskich uczestnicy konferencji du Wojewo apelowali, w dokumencie kon cowym, do Samorza dztwa Wielkopolsdu Krajowego Dolnej Saksonii o wspieranie inicjatyw naszych kiego oraz do Rza na celu realizacje dziaan Towarzystw, kto re maja na rzecz zbliz enia oraz dzy Polakami i Niemcami, poprzez nawia zywanie wszechstronnej wspo pracy mie cych wzajemnemu poznawaniu sie ro i rozwijanie kontakto w suz a z nych s rodowisk i spoecznos ci w Wielkopolsce i Dolnej Saksonii. Organizatorzy i uczestnicy cznik 2) zwro do samorza do konferencji, w dokumencie kon cowym, (zaa cili sie w terytorialnych w Wojewo dztwie Wielkopolskim i Dolnej Saksonii z apelem cych na celu rozwijanie polsko-niemieckich kontakto o wspieranie inicjatyw maja w, a takz e propagowanie wiedzy o naszych regionach i ich historii w taki sposo b, aby siaduja cych spoeczen poczucie wzajemnej bliskos ci dwo ch sa stw rozwijao sie cych sie spoeczen w sposo b zgodny z potrzebami buduja stw obywatelskich w naszych regionach. li dwa dokumenty, przedstawione przez przewodUczestnicy konferencji przyje cego Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Hanowerze, kto czone nicza re doa stanowisko wobec roszczen zostay do dokumentacji. Dokumenty te zawieraja wysuwanych przez Pruskie Powiernictwo oraz wobec zamiaru budowy Centrum dzeniom. Ich tres Przeciw Wype c , zgodna z polskim stanowiskiem w wymienionych sprawach, zostaa przedstawiona do opublikowania w prasie. Spotkanie w bardzo d Marszaistotny sposo b, finansowo i organizacyjnie wspary dwie instytucje: Urza kowski Wojewo dztwa Wielkopolskiego oraz Instytut Zachodni. to przygotowania do naste pnego przedsie wzie cia, kto Po konferencji rozpocze re w dniach 1-3 paz dziernika 2005 r. Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Poznaniu, jako wspo organizator, zrealizowao wraz z Towarzystwem Niemiecko-Polskim ycie w Niemw Hanowerze. Byo to polsko-niemieckie seminarium pod tytuem: Z czech z ycie w Polsce, kto re miao miejsce w Springe, w Dolnej Saksonii, cze s seminarium byy trzy z udziaem czonko w obu Towarzystw. Zasadnicza cia dyskusje panelowe, do kto rych wprowadzeniami byy referaty przedstawiane przez polskich i niemieckich prelegento w. cy Systemy ksztacenia w Polsce i w Niemczech przedstawiali praktykuja zyka niemieckiego z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza nauczyciele: lektorka je w Poznaniu i nauczyciel ze szkoy s redniej w Bad Mnder koo Springe. Systemy
7*

100

ukasz Owczarek

prawne w Niemczech i w Polsce kolejno przybliz ali uczestnikom: sekretarz stanu du Dolnej Saksonii i przedstawicielka Instytutu w ministerstwie sprawiedliwos ci rza Zachodniego w Poznaniu. Trzecim tematem by rozwo j systemo w socjalnych cych obu stowai ochrona praw pracowniczych, prezentowany przez przewodnicza zreszta najwie cej czasu, dyskusja w tym przedmiocie rzyszen . Temat ten zaja trwaa najduz ej i w sposo b znaczny poszerzya ws ro d jej uczestniko w wiedze cych regionach. W drugiej cze s o problemach socjalnych w obu wspo pracuja ci seminarium na wspo lnym forum dyskutowano ro wniez nad problemami Konstytucji Europejskiej i szansami na jej wdroz enie. Uczestnikami z Poznania bya 26-osobocego w Rogoz wa grupa, w tym siedmiu modych ludzi z Liceum Ogo lnoksztaca nie, ki naszym staraniom nawia zali kontakt ze szkoa niemiecka . kto rzy dzie jeszcze dwie bardzo interesuja ce wycieczki. Na caos c projektu zoz yy sie W pierwszej, wspo lnej z niemieckimi uczestnikami seminarium, zwiedzono Ha w gruncie rzeczy legende o Szczuroapie i jego meln, miasto znane poprzez ponura cznych i ska pych mieszkan knie opisana zems cie na niewdzie cach miasta, jednak pie w bas ni i jeszcze wspanialszym utworze muzycznym, jakim jest Czarodziejski flet Wolfganga Amadeusza Mozarta. Pobyt w muzeum historii miasta da moz liwos c poznania s redniowiecznej historii Niemiec, a prezentowane drzewo genealogiczne wspo wycieczke sprzed dolnosakson skich wadco w przypomniao pierwsza lna z cego zamku. Samodzielnie juz dwo ch lat, do Celle, do tamtejszego ksia e , podczas i wspaniaa katedre w Magdeburgu, podro z y powrotnej, zwiedzilis my znana zana z historia Polski najbardziej poprzez osobe s tego Wojciecha. Wart zwia wie podkres lenia jest fakt, z e oprowadza nas czonek Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Magdeburgu. Dla starszych czonko w Towarzystwa Polsko-Niemieckiego w Poznaniu i Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Hanowerze go wnym motywem i celem dziaa nawzajem, dziaanie na rzecz pojednania i tworzenie nia jest poznawanie sie siedztwa pomie dzy Polakami i Niemcami. Prowadzona jest ta podstaw dobrego sa dziaalnos c od lat, szczego lnie intensywnie od wspo lnego udziau w konferencji w Locum koo Hanoweru w 2002 r. i spotkania u nadburmistrza Hanoweru zaktywizowac w 2003 r. Strona polska kaz dorazowo stara sie modziez szko c ich do uczestnictwa w ro wzie ciach s rednich i studento w, zapraszaja z nych przedsie c moz zywania kontakto polsko-niemieckich i stwarzaja liwos ci nawia w osobistych dzy szkoami. Tak stao sie tez i mie i w przypadku udziau modziez y z Rogoz na zanie kontaktu z jedna ze szko seminarium w Springe. Ten wyjazd umoz liwi nawia cia mie dzynarodowej s rednich w powiecie Springe, co stworzyo szanse podje tpienia wspo pracy obydwu szko . Dla organizatoro w seminarium by to bez wa wzie cie ro cy sposo d jeszcze jeden sukces. To przedsie wniez w znacza b wspar Urza Marszakowski Wojewo dztwa Wielkopolskiego. dem Marszakowskim, w sierpniu 2004 r., Po zorganizowanym wspo lnie z Urze cym polsko-niemiecka wymiane obozie szachowym w Mosinie, przygotowuja , doszo do niej w 2005 r., podczas wakacji letnich. Udzia wzie y dwie modziez owa

Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Poznaniu

101

szkoy: niemiecka z Bad Mnder koo Springe i polska z Ryczywou. W dalszym gu Towarzystwo ma swo cy udzia w prowadzeniu modziez cia j znacza owych spotkan polsko-niemieckich i wymiany modziez owej w szkoach s rednich powiatu Oborniki Wielkopolskie. Motorem dziaania na tym terenie jest czonek Towarzystwa, Adam Malin ski z Zespou Szko w Objezierzu. d Towarzystwa otrzyma, we wrzes wspo Zarza niu 2005 r., propozycje pracy przy organizacji projektu z Bildungswerk Sachsen w Lipsku i Deutsch-Polnische Gesellschaft Dresden. Spotkanie zaplanowane byo na trzy dni, gos cie zamierzali Wielkopolske i nawia zac poznac troche kontakt z Towarzystwem Polsko-Niemiecpio wspo 2006 r., kim w Poznaniu. Po nim nasta lne trzydniowe spotkanie, jesienia zykowych, w Saksonii. Poznan prezentowa tam cztery referaty, w obu wersjach je s a mianowicie: Znane postacie niemieckiej cze ci spoecznos ci Wielkopolski w XIX i XX wieku, Polsko-niemieckie dziedzictwo kulturowe miasto Wschowa, Dawny kos cio ewangelicki w Gniez nie oraz Niemiecka kwatera wojenna na cmentarzu Miostowo w Poznaniu. Zwiedzono Lipsk, a takz e Budziszyn oraz c s Torgau, poznaja lady polsko-sakson skiej przeszos ci. Podobnie jak podczas pierwszej wizyty w Hanowerze w 2003 r., do Lipska pojechaa delegacja, w skadzie kto rej by przedstawiciel Spoeczno-Kulturalnego Towarzystwa Mniejszos ci Niemieckiej w Poznaniu. Silnym akcentem roku 2005 by udzia grupy 16 czonko w Towarzystwa w I Krajowym Zjez dzie Towarzystw Polsko-Niemieckich w Bydgoszczy, kto ry 18-20 listopada 2005 r. Naste pnie w miesia cu grudniu, zgodnie odby sie z postanowieniami Statutu Towarzystwa, po zakon czeniu trzyletniej kadencji wadz, przeprowadzono Walne Zebranie Sprawozdawczo-Wyborcze Towarzystwa. kszyc Trzeba byo dokonac zmian we wadzach Towarzystwa i powie skad du z pie ciu do siedmiu oso du na wybo zarza b. Ze wzgle r na stanowisko sekretarza zku Towarzystw Polsko-Niemieckich z ponownego ubiegania krajowego Zwia cego Towarzystwa zrezygnowa penia cy ta funkcje sie o stanowisko przewodnicza Hubert Owczarek. puja cym skaPrzeprowadzone wybory ukonstytuoway nowe wadze w naste ca Towarzystwa Elz du: dzie: przewodnicza bieta Skowron ska, czonkowie Zarza Bogusaw Bardziejewski, Izabela Kaszecka, Jerzy Kozowski, Piotr Kraszewski, rewizyjna w skadzie: Hubert Owczarek, Krystyna Radomska. Wybrano komisje Stanisawa Dudzin ska, Bogusaw Kowalczyk, Marcin Krzyszton . W dniu 16 czerwca 2006 r. miao miejsce polsko-niemieckie seminarium, kto re w Instytucie Zachodnim w Poznaniu. Temat seminarium brzmia: odbyo sie Polacy i Niemcy 17 czerwca 1953 i 28 czerwca 1956 wspo lna przeszos c ?. Na du Towarzystwa do wadz Poznania, przedsie wzie cie zostao wa czowniosek zarza c tej rocznicy buntu poznan ne do programu obchodo w pie dziesia skich robotniko w w czerwcu 1956 r. Do udziau w seminarium zaproszeni zostali czonkowie Towarzystwa Polsko-Niemieckiego w Poznaniu, Towarzystwa Polsko-Serbouz yckiego w Poznaniu, Spoeczno-Kulturalnego Towarzystwa Mniejszos ci Niemieckiej

102

ukasz Owczarek

w Poznaniu, Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Hanowerze oraz modziez z VIII cego z Poznania, Zespou Szko Liceum Ogo lnoksztaca z Objezierza, Liceum cego z Rogoz Ogo lnoksztaca na i Gimnazjum z Ryczywou. Uczestniczya takz e kilkunastoosobowa grupa modziez y niemieckiej ze szkoy w powiecie Lca na wymianie modziez chow-Dannenberg, przebywaja owej w Zespole Szko czna w Objezierzu. a liczba uczestniko w wyniosa prawie sto oso b, z czego poowe stanowia modziez z wymienionych szko . Przedstawiciele stowarzyszen uczestcych w seminarium podpisali dokument kon cznik 3). nicza cowy (zaa wspo do Po zakon czeniu seminarium odbyo sie lne posiedzenie zarza w Towarzystwa Polsko-Niemieckiego w Poznaniu i Niemiecko-Polskiego w Hanowerze, podczas kto rego uzgodnione zostao spotkania w Hanowerze, w paz dzierniku 2006 r., ro wniez z udziaem modziez y. cze s przedsie wzie cia o nazwie Poznan Seminarium byo go wna cia -2006, cego na celu rozwijanie wspo maja pracy z Towarzystwem Niemiecko-Polskim w Hanowerze w duchu realizacji celo w statutowych obydwo ch Towarzystw. cych Tematem wywiado w dla radia i dziennika Gos Wielkopolski, towarzysza seminarium bya wspo praca obu Towarzystw i ich dziaania na rzecz rozszerzania kontakto w polsko-niemieckich z kaz dorazowym udziaem modziez y we wspo lnych wzie ciach. przedsie ce, suz ce poznawaniu Opro cz seminarium, zrealizowano imprezy towarzysza a historii i teraz niejszos ci regionu oraz integracji uczestniko w spotkania. Poznawano c Poznan literacka dziedzictwo kulturowe Wielkopolski zwiedzaja , pracownie muzeum Arkadego Fiedlera w Puszczykowie oraz zespo paacowo-muzealny w Rogalinie. Na temat pobytu w Rogalinie i Rogalinku, a w tym spotkania dowych Mosiny, obszerna informacja zamieszz przedstawicielami wadz samorza du Miasta i Gminy Mosina w drugiej czona zostaa na stronie internetowej Urze poowie czerwca. Podczas spotkania integracyjnego w Rogalinku przedstawiciele dowych Mosiny wre czyli przedstawicielom zarza du Towarzystwa wadz samorza tkowe medale Jakuba Krauthofera-KroNiemiecko-Polskiego w Hanowerze pamia towskiego, dziaacza niepodlegos ciowego z czasu Wiosny Ludo w. Zaplanowany program spotkania integracyjnego Poznan -2006 jak i program kontynuowaniem dotychczasowych seminarium zostay zrealizowane i skutkuja dzy Towarzystwami, w ramach partnerstwa i wspo kontakto w pomie pracy Poznania Saksonia . Projektem zwia zanym z czerwz Hanowerem oraz Wielkopolski z Dolna cowym spotkaniem byo paz dziernikowy projekt na temat Polskie drogi i bezdroz a do wolnos ci, zorganizowany przez Towarzystwo Niemiecko-Polskie w Hanowerze, a w jego ramach seminarium popularno-naukowe pod tytuem Adam Mickiewicz idol narodu polskiego. Przedstawione zostao z ycie Adama Mickiewicza wersja dz kowa na tle historycznym oraz fragmenty filmu Pan Tadeusz z polska wie wzie cie to byo jakby nawia zaniem do, maja cego i niemieckimi napisami. Przedsie miejsce tydzien wczes niej, 25. Rajdu Mickiewiczowskiego na Ziemi Obornickiej,

Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Poznaniu

103

w organizacji kto rego znaczny udzia mia Zespo Szko w Objezierzu. Odbya sie dyskusja plenarna Drogi i bezdroz a Polski do wolnos ci. W dyskusji uczestniczyli: du TowaJerzy Kozowski, Albrecht Riechers, czonek wadz Krajowego Zarza rzystw Niemiecko-Polskich, Adam Krzemin ski, redaktor pisma Polityka, prof. H.-H. Hahn. s W uroczystej cze ci oficjalnej tytu Honorowego czonka Towarzystwa Poldu Towarzysko-Niemieckiego w Poznaniu otrzyma, na podstawie uchway Zarza cy stwa, Manfred Karow przewodnicza Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Hanowerze. Podsumowaniem wieloletniej wspo pracy Wielkopolski i Dolnej Saksonii by Wieczo r Kultury Polskiej wzbogacony koncertem cho ro w z Poznania i Hanoweru. Polski weekend w Hanowerze dobrze suz y prezentacji polskiej kultury, a takz e by do zawarcia wielu nowych znajomos bienia wspo okazja ci i poge pracy obu zapowiedzia dalszej wspo regiono w. By tez dobra pracy obu stowarzyszen . Po tek nowego roku, odbyo sie Walnym Zebraniu w grudniu 2006 r., na dobry pocza w Poznaniu tradycyjne polsko-niemieckie spotkanie noworoczne w styczniu 2007 r. Po I Krajowym Zjez dzie Towarzystw Polsko-Niemieckich w 2005 r., dwo ch przedstawicieli Towarzystwa Polsko-Niemieckiego w Poznaniu, Elz bieta Skowron ska i Hubert Owczarek uczestniczyo 10-12 listopada 2006 w Zjez dzie Federalnego zku Towarzystw Niemiecko-Polskich w Berlinie. Organizatorzy nadali, tradyZwia range temu wydarzeniu. Podczas Zjazdu jego uczestnicy podcyjnie, wysoka pod tytuem Spoczywa na nas odpowiedzialnos czpisywali deklaracje c (zaa deklaracje , wzywaja ca wszystkich, dla kto nik 4). Wymieniona rych pojednanie polsko-niemieckie jest waz ne, podpisali podczas Walnego Zebrania Sprawozdawczego Towarzystwa Polsko-Niemieckiego w Poznaniu takz e jego uczestnicy. Tekst du Towarzystw z polskimi podpisami przekazany zosta do Federalnego Zarza Niemiecko-Polskich w Berlinie. Podczas spotkania pada propozycja zorganizowania w Poznaniu w 2007 r. II Krajowego Zjazdu Towarzystw Polsko-Niemieckich. Rok 2007 to przede wszystkim realizacja projektu Towarzystwa Polsko-Niemieckiego w Poznaniu pod tytuem Powro t do przeszos ci z udziaem Towarzystwa sie wspo kolacja Niemiecko-Polskiego z Hanoweru. Projekt oficjalnie rozpocza lna na Starym Mies cie w dniu przyjazdu gos ci. Na drugi dzien grupa pojechaa na po Wielkopolsce, na Szlak Piastowski. Zwiedzono: Muzeum Przyrodwycieczke niczo-Mys liwskie w Uzarzewie, obiekty Wielkopolskiego Parku Etnograficznego w postaci skanseno w wiatrako w w Lednogo rze i wsi wielkopolskiej w Dziekanowicach oraz rezerwatu archeologicznego na wyspie Ostro w Lednicki, a na zakon w Gniez ksza atrakcja dla naszych gos czenie katedre nie, w kto rej najwie ci okazay drzwi gniez zobaczyc sie nien skie. Dodatkowo gos cie mieli okazje srebrny sarkofag-relikwiarz tego patrona Polski. Wycieczka wzbogacona bya referatem Powro t do przeszos ci, przygotowanym i przedstawionym ro wniez w obu

104

ukasz Owczarek

zykach, przez naszych czonko je w. Niezalez nie od przedstawianych referato w, dzie byli przewodnicy przygotowani do przekazania wiedzy na temat wsze Gemeinsame deutsch-polnische Erbe. , podczas gdy wie kszos dy W sobote c zwiedzaa miasto w maych grupach, zarza obu Towarzystw przeprowadziy kolejne wspo lne posiedzenie. Uzgodnione zostay ce spotkania w Hanowerze, planowanego na przeom sierpnia sprawy dotycza i wrzes nia. W tym dniu, poza zwiedzaniem miasta, uczestnikom spotkania, podczas spotkania plenerowego, przedstawiony zosta referat o Jo zefie Eichendorffie, poecie lasku. Prezentacja poaczona bya z deklamacja wybranych urodzonym na Go rnym S zyku niemieckim oraz trzech polskich tumaczen wierszy tego autora, w je , w tym Iakowiczo . Prezentacje zakon jednego dokonanego przez Kazimiere wne czy zuja cy do niemieckiej poezji romantycznej, przedstawiony wiersz Goethego, nawia zykowej. Reszte wieczoru spe dzono przy ro wniez w polskiej i niemieckiej wersji je ognisku, ze wspo lnymi, polsko-niemieckimi s piewami. Zaimprowizowane niemiecskie trio zaskoczyo wszystkich pies z jednej z oper Verdiego. kie me nia g dalszy nasta pi juz Po takim spotkaniu cia w sierpniu w Hanowerze. Podczas tego spotkania w Dolnej Saksonii miao miejsce zwiedzanie zamku Marienburg pod pod tytuem Dynastia Welfo Hanowerem, uzupenione prelekcja w a Europa pnie spotkalis w znanym nam opowies ci historyczne z Hanoweru. Naste my sie juz miejscu, w Domu Polskiej Misji Katolickiej przy Stilleweg 12, najpierw na mszy s w. w kos ciele, a potem w sali Polskiej Misji Katolickiej. Jako, z e bylis my w Hanowerze 01 wrzes nia, pojechalis my na teren byego obozu koncentracyjnego Bergen-Belsen, gdzie dla uczczenia ofiar II wojny s wiatowej, zoz ony zosta tkowej. wieniec na pycie pamia Od wiosny 2006 r. zaistniaa szansa dalszego rozwoju wielkopolsko-niemieckich kontakto w. Przedstawiciele Towarzystwa Niemiecko-Polskiego z Norymbergi, c podro , postanowili nawia zac planuja z przez Polske kontakt z Towarzystwem Polsko-Niemieckim w Poznaniu. W tym celu odbyli dwukrotnie podro z rekonesan do naszego miasta i uzgodnili z zarza dem Towarzystwa szczego sowa y spotkania. grupa 8 wrzes Gos cie przybyli kilkunastoosobowa nia i w swojej podro z y przez w Poznaniu dwa dni. Po Gniezno, Strzelno i Torun do Chemna zatrzymali sie zwiedzaniu zabytko w i osobliwos ci poznan skich przyszed czas na spotkanie to towarzyskie, kto re miao miejsce w siedzibie Civitas Christiana, z kto ra Towarzystwo bardzo owocnie wspo organizacja pracuje od kilku lat. d Towarzystwa otrzyma podzie kowania za W niedugim czasie potem zarza pomoc przy zwiedzaniu miasta i wyrazy uznania za bardzo sympatyczne spotkanie towarzyskie oraz zaproszenie do zoz enia wizyty we Frankonii, a szczego lnie w Norymberdze. Opis caej wyprawy przedstawiony zosta w sprawozdaniu do wadz Norymbergi i do niemieckiej prasy. W sprawozdaniu, kto re ro wniez wiele bardzo dobrych so przekazane zostao do Poznania, znalazo sie w pod adresem naszego Towarzystwa.

Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Poznaniu

105

Silnym akcentem dziaalnos ci Towarzystwa w 2007 r. mia byc , planowany na paz dziernik, Zjazd Towarzystw Polsko-Niemieckich i Niemiecko-Polskich w Poznaniu. Wydarzenie to jednak, z wielu powodo w, przeoz ono na maj roku przyszego. Podsumowaniem roku 2007 pozostac musi grudniowe Walne Zebranie c Sprawozdawcze, a rok 2008 rozpocza powinno tradycyjne polsko-niemieckie spotkanie noworoczne.
UKASZ OWCZAREK Czonek Towarzystwa Polsko-Niemieckiego w Poznaniu

ZAA CZNIKI
Zaa cznik 1 DEKLARACJA Z OKAZJI XII KONGRESU TOWARZYSTW POLSKO-NIEMIECKICH I NIEMIECKO-POLSKICH (Krako w, 16-18 V 2003 r.)
gu swoich dziejo Europejczycy nigdy jeszcze w cia w nie byli tak blisko stworzenia formy wspo pracy cej do trwaego, harmonijnego rozwoju, kto udziaem pan stw i narodo w, prowadza ry moz e stac sie owego rozwoju be dzie ro wszystkich ludo w naszego Kontynentu. Podstawa z norodnos c i bogactwo naszej kultury i tradycji, wykorzystanie potencjau intelektualnego oraz nasze solidarne wspo dziaanie. Narody decyzje o tym, czy odrzucimy balast historycznie uwarunkowanych barier Europy suwerennie podejma c nasza energie na budowe wspo i uprzedzen , kieruja lnej Europy, stabilizacji i dobrobytu, w kto rej dobro dzie okres Europy wspo lne be lane w sposo b demokratyczny i w mys l zasad sprawiedliwos ci, budowe cego ja s cej w ich rozwia zywaniu. Taka wizje otwartej na problemy otaczaja wiata i aktywnie uczestnicza kszona i zreformowana Unia Europejska. naszego Kontynentu urzeczywistnic moz e tylko powie Ksztat przyszej Europy zalez y dzisiaj, bardziej niz kiedykolwiek w przeszos ci, od nas samych. odpowiedzialnos cych dzis Dlatego w imie ci za losy z yja i w przyszos ci generacji Europejczyko w, szanse wykorzystac p integracji europejskiej, kto musimy dooz yc wszelkich staran , by powstaa . Poste rej zkowy ruch obecny etap zainicjoway przemiany lat 1980-1989, symbolizowane przez polski zwia niepodlegos ciowo-demokratyczny Solidarnos c oraz zjednoczenie Niemiec po upadku Muru Berlin sdo kiego, zalez y nie tylko od decyzji rza w, ale ro wniez od zaangaz owania spoeczen stw. Spoeczen stwo w tym procesie do spenienia szczego misje , kto jest wzajemne polskie i jego organizacje maja lna ra narodo poznawanie sie w Europy, ich kultury, tradycji i problemo w dnia dzisiejszego oraz tworzenia sieci zko zwia w wspo pracy i partnerstwa. My czonkowie Towarzystw Polsko-Niemieckich i Niemiecko-Polskich s wiadomi drogi, jaka w ostatnim stuleciu przeszy narody, realizujemy od wielu lat opisane tu zadania. W okresie tym moca apelujemy do zgromadzilis my wielki kapita wiedzy i wzajemnego zaufania. Dlatego z wielka

106

ukasz Owczarek

czenie sie w procesy obywateli Polski i Niemiec o poparcie dla integracji europejskiej i o czynne wa zanych z nia decyzji politycznych, takz podejmowania zwia e poprzez udzia Polako w w referendum o akcesyjnym. Apel ten ogaszamy w mies cie, na kto rego duchowym obliczu niezatarty s lad odcisne Stolica Kultury. wielu sawnych Europejczyko w, kto re w 2000 roku byo Europejska Dr Angelica SCHWALL-DREN, MdB ca Federalnego Zwia zku Przewodnicza Towarzystw Niemiecko-Polskich w Niemczech Zbigniew LERACZYK zku Prezes Krajowego Zwia Towarzystw Polsko-Niemieckich w Polsce

Zaa cznik 2 Dokument kon cowy konferencji POLSKO-NIEMIECKIE SPOTKANIA W EUROPIE 2005, przeprowadzonej w Instytucie Zachodnim w Poznaniu, w dniu 06. maja 2005 r.
W dniu 6 maja 2005 roku Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Poznaniu i Towarzystwo Niemiecko-Polskie w Hanowerze, we wspo dziaaniu z Instytutem Zachodnim w Poznaniu, przeprowadziy , w kto o okoo stu oso konferencje rej udzia wzie b z wymienionych Towarzystw oraz ze Spoeczno-Kulturalnego Towarzystwa Mniejszos ci Niemieckiej w Poznaniu, Towarzystwa Polsko-Serbouz yckiego w Poznaniu oraz grup ucznio w ze szko s rednich z Objezierza, Poznania, Rogoz na i Ryczywou. do W konferencji uczestniczyli takz e przedstawiciele wielkopolskich samorza w oraz s wiata nauki. Temat konferencji: Polsko-niemieckie spotkania w Europie 2005 organizatorzy osadzili na dowych, unikaja c dyskusji nad sprawami poziomie regionalnych kontakto w ludzi i organizacji pozarza wielkiej polityki i nad problemami ogo lnopan stwowymi. W pierwszej dyskusji panelowej Polacy siedzi, przybliz i Niemcy jako sa ano sobie sprawy polsko-niemieckie z niedalekiej przeszos ci zane sa z Wielkopolska i Poznaniem. W drugiej dyskusji: Wielkopolska i teraz niejszos ci, kto re zwia i Dolna Saksonia we wspo lnej Europie, go wny akcent pooz ony zosta na sprawy wspo pracy dowych w naszych regionach. organizacji pozarza woko Prowadzone dyskusje skupiay sie moz liwos ci rozwoju dotychczasowych kontakto w, kto re sie w sposo cy, wymagaja jednak nowych pomyso choc rozwijaja b obiecuja w i nowych idei. mie dzy innymi trudnos Wskazywano problemy, kto rymi sa ci z uzyskaniem wsparcia bardzo potrzebnego zane ograniczone angaz w kontakty przy realizacji pomyso w i projekto w i z tym zwia owanie sie polsko-niemieckie ludzi modych, w tym modziez y szkolnej. Na szerszej paszczyz nie problem ten dzy Polakami i Niemcami, odczuwanego okres lono jako skutek duz ego dystansu spoecznego pomie szczego lnie boles nie przez modych Polako w. U modych Niemco w problem ten powoduje sceptyczne . nastawienie do pierwszego kontaktu z Polska dzy naszymi spoecznos Uznano, z e budowanie zaufania, pojednania i porozumienia mie ciami mieszkan moz liwe jest tylko na podstawie wzajemnego poznawania sie co w naszych regiono w. Dla cych kontakto dalszego rozwoju istnieja w i realizacji zadan budowy spoeczen stw obywatelskich do Samorza du Wojewo du Krajowego uczestnicy konferencji apeluja dztwa Wielkopolskiego oraz do Rza na celu realizacje statutowych Dolnej Saksonii o wspieranie inicjatyw naszych Towarzystw, kto re maja dziaania na rzecz zbliz dzy Polakami zadan , kto rymi sa enia oraz wszechstronnej wspo pracy mie zywanie i rozwijanie kontakto cych wzajemnemu poznawaniu sie i Niemcami, poprzez nawia w suz a ro z nych s rodowisk i spoecznos ci w Wielkopolsce i Dolnej Saksonii.

Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Poznaniu

107

sie do samorza do Organizatorzy i uczestnicy konferencji zwracaja w terytorialnych w Wojewo dztwie cych na celu rozwijanie Wielkopolskim i Dolnej Saksonii z apelem o wspieranie inicjatyw maja polsko-niemieckich kontakto w a takz e propagowanie wiedzy o naszych regionach i ich historii w taki siaduja cych spoeczen w sposo sposo b, aby poczucie wzajemnej bliskos ci dwo ch sa stw rozwijao sie b cych sie spoeczen zgodny z potrzebami buduja stw obywatelskich w naszych regionach. li takz cego Uczestnicy konferencji przyje e dwa dokumenty, przedstawione przez Przewodnicza czone zostaja do dokumentacji. Dokumenty Towarzystwa Niemiecko-Polskiego w Hanowerze, kto re doa stanowisko wobec roszczen te zawieraja wysuwanych przez Pruskie Powiernictwo oraz wobec zamiaru dzeniom. Ich tres budowy Centrum Przeciw Wype c , zgodna z polskim stanowiskiem w wymienionych sprawach, zostanie przedstawiona do opublikowania w prasie. Hubert OWCZAREK cy Towarzystwa Przewodnicza Polsko-Niemieckiego w Poznaniu Manfred KAROW cy Towarzystwa Przewodnicza Niemiecko-Polskiego w Hanowerze

Zaa cznik 3 Dokument kon cowy seminarium POLACY I NIEMCY 17. CZERWCA 1953 LNA PRZESZOS C ?, i 28. CZERWCA 1956 WSPO przeprowadzonego w Instytucie Zachodnim w Poznaniu, w dniu 16 czerwca 2006 r.
W dniu 16. czerwca 2006 roku Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Poznaniu i Towarzystwo o okoo trzydziestu Niemiecko-Polskie w Hanowerze przeprowadziy seminarium w kto rym udzia wzie oso b z wymienionych Towarzystw oraz ze Spoeczno-Kulturalnego Towarzystwa Mniejszos ci Niemieckiej w Poznaniu i Towarzystwa Polsko-Serbouz yckiego w Poznaniu. Ponadto uczestnikami spotkania byo dwudziestu siedmiu ucznio w szko s rednich z Objezierza, Poznania, Rogoz na i Ryczywou a takz e pod patronatem naukowym Instytutu osiemnastu z Niemiec, z Dolnej Saksonii. Seminarium odbyo sie Zachodniego w Poznaniu. ce do przedsie wzie c zanych z obchodami pie c tej rocznicy buntu Seminarium nalez a , zwia dziesia poznan skiego spoeczen stwa, zrealizowane zostao bezpos rednio po konferencji Poznan ski Czerwiec dzynarodowej perspektywie, kto ro 1956 w mie ra odbya sie wniez w Instytucie Zachodnim. Or na przedstawieniu, w formie popularno-naukowej, dramatycznych wydarzen ganizatorzy skupili sie c sie gosami s da cych uczestnikami tych wydarzen w Berlinie i w Poznaniu, wspieraja wiadko w czasu, be . , kto g dalszy podczas Polscy i niemieccy autorzy referato w zainicjowali dyskusje ra powinna znalez c cia cego roku w Hanowerze. kolejnego spotkania polsko-niemieckiego, planowanego na paz dziernik biez a , z dzy naszymi Uczestnicy seminarium uznaja e budowanie zaufania, pojednania i porozumienia mie obywateli naszych krajo narodami moz liwe jest tylko na podstawie wzajemnego poznawania sie w i poznawania tej historii, w kto rej znajdowac moz na wspo lne mianowniki. Dla dalszego rozwoju cych kontakto istnieja w i realizacji zadan budowy spoeczen stw obywatelskich uczestnicy konferencji do Samorza du Wojewo du Krajowego Dolnej Saksonii o wspieapeluja dztwa Wielkopolskiego oraz Rza dziaaniami na rzecz rozwijania wspo dzy Polakami i Niemcami, ranie inicjatyw, kto re sa pracy mie cej wzajemnemu poznawaniu sie ro suz a z nych s rodowisk i spoecznos ci w Wielkopolsce i Krajach zkowych Republiki Federalnej Niemiec. Zwia

108

ukasz Owczarek

sie do samorza do Organizatorzy i uczestnicy konferencji zwracaja w terytorialnych w Wojewo dztwie cych na celu rozwijanie Wielkopolskim i Dolnej Saksonii z apelem o wspieranie inicjatyw, maja polsko-niemieckich kontakto w oraz propagowanie wiedzy o naszych regionach i ich historii tak, aby siaduja cych spoeczen powstawao poczucie wzajemnej bliskos ci dwo ch sa stw. Elz bieta Skowron ska ca Towarzystwa Przewodnicza Polsko-Niemieckiego w Poznaniu Hubert Owczarek Sekretarz Krajowego zku Towarzystw Zwia Polsko-Niemieckich Andrzej Grott cy SpoecznoPrzewodnicza -Kulturalnego Towarzystwa Mniejszos ci Niemieckiejw Poznaniu Manfred Karow cy Towarzystwa Przewodnicza Niemiecko-Polskiego w Hanowerze Bogusaw Kowalczyk cy Towarzystwa Przewodnicza Polsko-Serbouz yckiego w Poznaniu

Zaa cznik 4 zku Towarzystw Niemiecko-Polskich Inicjatywa Federalnego Zwia (Berlin, 10-12 listopada 2006 r.)

C SPOCZYWA NA NAS ODPOWIEDZIALNOS

o porozumienie polsko-niemieckie, jakie udao sie Wyraz amy zaniepokojenie: Powodowani troska gna c cioleciach, zwracamy sie do spoeczen nas osia w minionych dziesie stw Polski i Niemiec. Niepokoja ce sie w ostatnich latach pro nasilaja by zakwestionowania skierowanego w przyszos c partnerstwa Polski i Niemiec. kontakto siedzkich naszych narodo Spoczywa na nas odpowiedzialnos c : Historie w sa w uksztatoway bolesne dos wiadczenia. Rozbiory Polski dokonane przy udziale Prus w XVIII wieku, rozpowszechniony tana w 1939 roku wojna zakon ws ro d niemieckich elit w XIX i XX wieku antypolonizm, rozpe czona ydo zagada polskich Z w oraz okupacja wymordowaniem wielu miliono w Polako w i niemal cakowita bokie rany w polskim spoeczen niemiecka, kto ra wyniszczya kraj, pozostawiy ge stwie. pstwem wojny byy takz dzenia i przymusowe wysiedlenia miliono Naste e ucieczka, wype w ludzi zane z tym cierpienia to dos z ich ziemi ojczystej. Zwia wiadczenie do dzis z ywe w wielu rodzinach. boka wdzie cznos patrzymy na osia gnie cia ostatnich lat na drodze ku W obliczu takiej historii z ge cia c od polsko-niemieckiemu partnerstwu. Bylis my s wiadkami historycznych gesto w pojednania: Poczynaja knie cia Willy memorandum Niemieckiego Kos cioa Ewangelickiego i listu biskupo w polskich, ukle Brandta w Warszawie, poprzez wzajemne zapewnienia pokojowych intencji Tadeusza Mazowieckiego w Bundestagu mowe polskiego i Helmuta Kohla podczas mszy pojednania w Krzyz owej, wygoszona ministra spraw zagranicznych Wadysawa Bartoszewskiego az do os wiadczenia gdan skie prezydento w Aleksandra Kwas niewskiego i Johannesa Raua. siedztwie i przyjaznej wspo Traktaty graniczny oraz o dobrym sa pracy z lat 1990 i 1991 toway te zorientowana na pojednanie i porozumienie polityke . Dzie ki niej Polacy i Niemcy przypiecze do siebie tak bardzo, jak jeszcze nigdy w cia gu ostatnich dwustu lat. Po obu stronach zbliz yli sie do tego wiele osobistos przyczynio sie ci, polityko w oraz inicjatyw spoecznych: Kos cioy, katolicki zki zawodowe, przedstawiciele polskiej emigracji, antylaikat, ruch Solidarnos ci, niemieckie zwia biorstwa i postacie s komunistyczna opozycja w NRD, publicys ci, artys ci i tumacze, przedsie wiata

dzy Polakami i Niemcami Rola Subic w ksztatowaniu porozumienia mie

109

biznesu, fundacje, partnerstwa miast oraz stowarzyszenia, a ws ro d nich Towarzystwa Niemiecko-Polskie. pienie Polski do NATO i Unii Europejskiej jest wielka Spoczywa na nas odpowiedzialnos c : Wsta na ostateczne przezwycie z szansa enie polsko-niemieckich rozbiez nos ci, jak ro wniez na utrzymanie pokojowego rozwoju naszego kontynentu. Pojednanie polsko-niemieckie oraz integracja europejska sa c nasza wspo przyszos , kto cac trzpolitycznych wie lna cia rej nie wolno pos wie na rzecz rzekomych wewna ganie po dawne stereotypy wroga. Zwracamy sie wie c z apelem do wszystkich, korzys ci poprzez sie na sercu stosunki polsko-niemieckie: Polityka partnerstwa i przyjaz kto rym lez a ni, kto ra po 1989 roku gne a tyle dobrego w Europie powinna byc przyszos osia kontynuowana w imie ci. My, niz ej podpisani, dziemy nadal dziaac dzy naszymi pan przyszos be w duchu zaufania i porozumienia mie stwami, a nasza c widzimy w zjednoczonej Europie. zku Towarzystw Niemiecko-Polskich okoo 150 Podpisywali uczestnicy Zjazdu Federalnego Zwia oso b. Dokument podpisali takz e czonkowie Towarzystwa Polsko-Niemieckiego w Poznaniu podczas Walnego Zebrania Sprawozdawczego w grudniu 2006 r.

dzy Polakami i Niemcami Joanna Pyrgiel, Ryszard Bodziacki Rola Subic w ksztatowaniu porozumienia mie

ROLA SUBIC W KSZTATOWANIU POROZUMIENIA MIE DZY POLAKAMI I NIEMCAMI

Polska granica zachodnia ustalona na mocy powojennych postanowien z Poczce organizmy miejskie usytuowane wzduz damu 1 podzielia istnieja Odry i Nysy uz yckiej. Ustanowione pogranicze 2 nie miao typowego dla Europy Zachodniej po wojnie, w czasie wzajemnej nieche ci i wrogos charakteru. Uksztatowao sie ci, dzynarodowej. w skomplikowanych warunkach, w nieznanej sytuacji mie s Narzucony Polsce i Polakom oraz wschodniej cze ci Niemiec rez im i system zywaniu wzajemnych kontakto polityczny bardziej oddala niz sprzyja nawia w. wyste puja ca przeszkoda . Duz System polityczny nie by jedyna ym ograniczeniem piy przesiedlenia, w zwia zku z czym byo to, z e w wyniku zmian granicy nasta ca z mieszkan cami pogranicza bya ludnos c ze wschodu, nie maja adnych tradycji siadami 3. Takz i dos wiadczen w kontaktach z Niemcami jako sa e ludnos c niePostanowienia kon cowe Konferencji Poczdamskiej (17 VII-02 VIII 1945 r.). Definicja pogranicza jest szeroka i przedstawiana przez ro z nych autoro w. Pogranicze jako sie zjawiska i procesy z ro terytorium dwo ch pan stw jest obszarem, gdzie przeplataja z nych sfer z ycia intereso spoecznego, politycznego i gospodarczego. Stanowi tez obszar s cierania sie w narodowych c i pan stwowych, przenikania kultur i idei. Moz e byc z ro dem napie i konflikto w, ale takz e moz e sprzyjac kowski, H. Szczego wzajemnemu zbliz eniu i wspo pracy, za: Cz. Ose a, Pogranicze polsko-niemieckie w okresie transformacji (1989-1997), Zielona Go ra 1999, s. 7. 3 Wedug zapiso w Narodowego Spisu Powszechnego w 1950 r. w wojewo dztwach przygranicznych zamieszkiwao ponad 40% repatrianto w ze wschodnich tereno w dawnej Polski, kto rzy zostali s przesiedleni w wyniku decyzji administracyjnej. Pozostaa cze c to osoby, kto re w wyniku wojny utraciy cay dobytek swojego z ycia.
2 1