118

Magdalena Tomaszewska, Magdalena Zio ek

ENIU POLSKO-NIEMIECKA LETNIA AKADEMIA W CIA Z

z Magdalena Tomaszewska, Magdalena Zio ek Polsko-Niemiecka Letnia Akademia w Cia eniu

sie coraz Aktualnie w stosunkach polsko-niemieckich co rusz pojawiaja c z to nowe punkty zapalne, wywouja ywe dyskusje na ro z nych poziomach s one swe z publicznej debaty. Najcze ciej jednak maja ro do we wspo lnej historii. polityke zagraniczna oraz wzmacnia stereotypy Ta z kolei wpywa na wspo czesna z wzajemny i wzajemne uprzedzenia, na kto rych w duz ej mierze wcia opiera sie obraz obu krajo w. c na obecna sytuacje niebezpodstawne wydaja sie opinie, iz Patrza podczas, gdy kiedys go ra pro bowaa zmienic wzajemne nastawienie po jednej i drugiej stronie, z rezerwa , dzis ce sie tendencje przeciwne. a do zachowywa sie widac pojawiaja pia Takiego zdania jest m.in. Irena Lipowicz, kto rej zdaniem: po prostu nasta z wymiana ro l: dawniej elity da yy do pojednania, a ws ro d ludzi byo wiele nieufnos ci, a teraz na go rze widzimy paroksyzm nieufnos ci, a spoeczen stwa sie 1. I tak do organizowac dogaduja pro buje sie i wspo dziaac przede wszystkim na poziomie gospodarczym, a go ra uz ywaa do niedawna w debatach nawet na c Niemcy jako histoforum europejskim argumento w antyniemieckich, lansuja rycznego wroga, wprawdzie obok Rosji, ale ta, jako nieco nietykalna, nie nadaje do duz zbiez sie szych atako w. Dziaania Eriki Steinbach, choc nie sa ne z oficjal, iz nym stanowiskiem niemieckich wadz pan stwowych, pokazuja radykalizm nie s zana pod tym wzgle dem jest obcy takz e cze ci strony niemieckiej. Nierozwia draz idealnie kwestia niemiecka, z uwagi na swa liwos c i zadziornos c , zdaje sie dzie politycznej z do nadawac jako narze onglerki, a ostatnie wyroki sa w w sprawie zwro cenia Niemcom ich dawnego mienia na obecnych ziemiach polskich tylko przysowiowej oliwy do ognia i groz pogorszeniem takz dolewaja a e podreperowadzyludzkich, tym bardziej z nych stosunko w stricte mie e reporterzy i politycy z kamera i pomoca do pokrzywdzonych rodzin, wygraz c ro z nych opcji biez a aja zan gombrowiczowskim palcem, zamiast pro bowac rozwia prawnych i dyplomaty juz gna c cznych. Tymczasem nalez y dbac o to, aby nie stracic tego, co udao sie osia cej, umacniac siada na drodze wzajemnego pojednania. Co wie pozytywny obraz sa u Polako w i Niemco w. wedug niego obecne stosunki Norman Davies na pytanie, jakie sa cletniej historii dobre 2. Czy ta polsko-niemieckie, odpowiedzia: W skali tysia nuta optymizmu powinna nam jednak wystarczyc ? Jak pokazay badania przeprowadzone ws ro d Niemco w przez Mannheimer zku z 50. rocznica podpisania Forschungsgruppe Wahlen dla telewizji ZDF w zwia na szarym kon traktato w rzymskich, uplasowalis my sie cu w hierarchii sympatii
1 du ds. kontakto Wypowiedz Ireny Lipowicz, penomocnik rza w polsko-niemieckich w artykule Burzliwie. Jak to w rodzinie, Neesweek Polska nr 28, 2007, s. 19. 2 Zob. Mie dzy nienawis ciaa mios cia. Rozmowa z prof. Normanem Daviesem, Newsweek Polska nr 28, 2007, s. 20.

z Polsko-Niemiecka Letnia Akademia w Cia eniu

119

o naszym kraju, wobec krajo w Unii Europejskiej. Niemcy nadal niewiele wiedza a wizerunek Polski w mediach niemieckich utwierdza ich w przekonaniu, z e Polska 3 z to to kraj wcia zacofany i biedny, z wozami konnymi na polach . Potwierdzaja choc by informacje uzyskane od niemieckich uczestniko w tegorocznego seminarium Das Eigene und das Fremde. Stereotypen zwischen Deutschland und Osteuropa dzy Niemcami a Europa Wschodnia ) w Kochel am (Swo j i obcy. Stereotypy mie . Za See, kto rzy nie mieli wczes niejszych, bezpos rednich kontakto w z Polska kontrprzykad moz e posuz yc jednostkowe dos wiadczenie modego Polaka czocego od kilku lat w Niemczech, kto wieka wyksztaconego, z yja remu w momencie przekraczania pomorskiej granicy polsko-niemieckiej na mys l przychodzi autodziem ciebie pilnie strzec... matycznie tekst piosenki: Morze nasze morze, be c Pokazuje to, jak silnie pamie o wydarzeniach historycznych, a przede wszystkim o II wojnie s wiatowej, przekazana modym przez dziado w, mimowolnie wyrya sie w ich s wiadomos ci. , jak wiele jest jeszcze do zrobienia. Uzmysawiaja Te proste przykady pokazuja zywania. ro wniez , z e istnieje gotowos c i odwaga do ich nazywania i rozwia dialogu, bowiem moz Wystarczy tylko stworzyc paszczyzne liwos c bezpos redniego cych nas niejasnos wyjas nienia aktualnych i historycznych konflikto w, czy pala ci zi. Bezpos zapobiega nieporozumieniom w przyszos ci i wzmacnia wzajemne wie resiedzkim pomaga przeamac dni kontakt i wizyta w kraju sa stereotypy i uprzedzenia, czego jak pokazuje praktyka skutek zwykle jest pozytywny, a dobre nieformalnych kontakto wraz enia przekazywania droga w juz we wasnym kraju, dzy ws ro d znajomych, stopniowo prowadza do zmiany s wiadomos ci. Temu mie innymi miaa suz yc I Polsko-Niemiecka Letnia Akademia, kto ra miaa miejsce od z 9 do 15 lipca 2006 r. w Domu Pracy Two rczej UAM w Cia eniu.

IDEA LETNIEJ AKADEMII WAKACJE INACZEJ

z Celem I Polsko-Niemieckiej Letniej Akademii w Cia eniu bya wymiana siedniego pan wiedzy i dos wiadczen z zakresu wiadomos ci na temat sa stwa, historii, stosunko w polsko-niemieckich, integracji, moz liwos ci wspo pracy oraz przeamako role penia tu idea dialogu nia wzajemnych uprzedzen i le w. Kluczowa dzykulturowego i mie dzypokoleniowego oraz interdyscyplinarnos mie ci. Taka kon figuracja miaa bowiem umoz liwic poznanie wielu punkto w widzenia oraz dyskusje oso b z ro z nym dos wiadczeniem z yciowym, wychowanych w ro z nych warunkach historycznych oraz polityczno-spoecznych. Bardzo waz nym czynnikiem integracyjnym Akademii bya zatem nie tylko obecnos c polskich i niemieckich uczestniko w, ale takz e ich zro z nicowanie wiekowe. Ponadto, uczestnicy mieli
Seminarium Das Eigene und das Fremde. Stereotypen zwischen Deutschland und Osteuropa w centrum szkoleniowym Georg-von-Vollmar-Akademie e.V. w Kochel am See, 12-16 III 2007.
3

120

Magdalena Tomaszewska, Magdalena Zio ek

pochodzic z ro z nych s rodowisk: studenckich, szkolnych i naukowych, a takz e cych, spoza sektora akademickiego oraz reprezentowac spos ro d oso b pracuja ro z ne wiedza dyscypliny naukowe i zawodowe, przez co mieli dysponowac ro z norodna . Chcielis sie wyjs ciowa my zgromadzic w jednym miejscu osoby, kto re interesuja do stosunkami polsko-niemieckimi, ale takz e takie, kto re z ro z nych wzgle w nie maja siadami, ich je zykiem i kultura . Letnia moz liwos ci bezpos redniego kontaktu z sa czyc naukowa Akademia jako propozycja na wakacje miaa bowiem a debate na poziomie nieformalnych relacji oraz poznanie kraju i kultury z integracja z ki swemu drugiego kraju w terenie. Dom Pracy Two rczej UAM w Cia eniu dzie knemu pooz przepie eniu i otoczeniu, a takz e walorom integracyjnym, z dala od cego gwaru wielkiego miasta, gdzie uczestnicy moga sie atwiej rozpraszaja miejscem idealnym dla planowanego rozejs c w ro z ne strony wydawa sie spotkania. , zorientowana na konkretny cel wspo Akademia poprzez aktywna prace czyc uczestniko w miaa tez a zainteresowania akademickie ze spoeczno-obywatelskim zaangaz owaniem. Spotkanie nie miao bowiem byc odgo rnie kierowanym wzie ciem wspo projektem, ale przedsie organizowanym przez wszystkich uczestniko w. Indywidualne zaangaz owanie kaz dego z nich oraz wspo odpowiedzialnos c tej inicjatywy miao na celu rozza efektywne przeprowadzenie wspo lnie podje cie spoeczno-obywatelskiej s d tez budzenie i rozwinie wiadomos ci europejskiej. Sta czenie uczestniko warsztato m.in. bezpos rednie wa w w organizacje w, poprzez wyonienie spos ro d nich moderatoro w. Kon cowym rezultatem Akademii miao byc wydanie i rozpowszechnienie wykado w i opracowanych wyniko w pracy w grupach oraz strona internetowa prowadzona i aktualizowana przez uczestniko w projektu. zanych, polsko-niemieckich Miao to sprzyjac kontynuacji i rozwojowi nawia kontakto w, dostarczac impulsy do dalszych inicjatyw w ramach tematyki: Polska i Niemcy w Unii Europejskiej oraz pomagac w tworzeniu polsko-niemieckich grup wzie cia spocze a na dwo dyskusyjnych. Organizacja caego przedsie ch partnerach: Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (UAM), i Georg-von-Vollmar-Akademie e.V. w Monachium (GvVA). PRACY TKI WSPO Z ALP DO POZNANIA POCZA sto przypadkowe spotkania, nowo zawarte znajomos Cze ci i nieformalne roz rodzic mowy moga nieoczekiwanie pomysy. Najwaz niejsze jest uwierzyc , z e pomysy moga byc zrealizowane, okazac troche wytrwaos ci i chec podjecia ryzyka. dzic Naszym celem byo: spe mio czas, pokazac co mamy do zaoferowania, czym ro czy, pro siado sie z nimy, a co nas a bowac zrozumiec naszych sa w. cioletni okres Pomys wspo pracy z niemieckim partnerem poprzedzi pie ki, patrza c dalekosie z narodzin, raczkowania i dorastania. Wszystko to dzie nie... Unii Europejskiej Program wymiany studenckiej LLP Erasmus, finansowany przez impulsem do wyprawy przyszej organizatorki Akademii, a jeszcze UE, sta sie

z Polsko-Niemiecka Letnia Akademia w Cia eniu

121

w 2001 r. studentki Poznan skiej Anglistyki UAM, Magdaleny Zio ek na zimowy semestr do stolicy Bawarii. W Instytucie Amerykanistyki Uniwersytetu im. Ludwika Maksymiliana w Monachium poznaa bardzo z yczliwego i cenionego profesoca sie oferte ra Berndta Ostendorfa. To was nie on wskaza jej ciekawie zapowiadaja trzydniowego, pierwszego z tego cyklu seminarium os rodka Georg-von-Vollmarsiedzi Polacy tak blisko a zarazem tak daleko -Akademie w Kochel am See pt. Sa (Nachbar Polen ganz nahe und doch so fern) oraz poleci w lis cie do przecej Akademii Heddy Jungfer, polska studentke jako potencjalna uczestwodnicza i praktykantke . niczke zacze o: od pocza tkowej, mailowej wymiany informacji na temat zadan I tak sie zane z pomoca przy organizacji podczas przewidzianej praktyki, po te zwia polsko-niemieckiego seminarium, az do finalizacji przyjazdu dopiero w listopadzie o kilka miesie cy. Nowe dos 2002 r. mine wiadczenie, nowe wyzwanie, nowe kne alpejskie widoki, a przede iz yczliwe twarze, smakowita kuchnia bawarska, pie wszystkim niezmierne zainteresowanie H. Jungfer polsko-niemieckimi stosunkami. Wszystko to sprawio, z e Akademia w Kochel nie pozostaa jedynie wspomnieniem impulsem do pomyso jednorazowej, studenckiej przygody, ale staa sie w nad rozwijaniem szerszej, polsko-niemieckiej wspo pracy. Zakon czone sukcesem piertek kolejnym. Dzie ki wsze polsko-niemieckie seminarium w Kochel dao pocza z yczliwos ci organizatorki daway one grupie ok. 15 modych Polako w moz liwos c przyjazdu do Kochel bez jakichkolwiek opat i koszto w podroz y, by spotkac sie Niemcami, poznac z zainteresowanymi Polska bliz ej wzajemne wyobraz enie siadach, przekazac o sa sobie we wspo lnych warsztatach, sesjach wykadowych i nieformalnych rozmowach wieczornych, jak to jest po tych dwo ch stronach Odry. tez o pojawiac Z upywem czasu zmienia sie nazwa spotkania. Seminarium zacze w corocznym programie Akademii pod hasem: Sa siedzi Polacy, sa siedzi sie Niemcy (Nachbar Polen, Nachbar Deutschland), jak gdyby Polska juz nie bya tak zane sto daway daleka od Bawarii! Nawia kontakty podczas jednego weekendu cze tek dugotrwaym przyjaz odta d w Kopocza niom. Magdalena Zio ek pojawiaa sie tkowo jako uczestniczka, a potem referentka polsko-niemiecchel co roku, pocza kiego seminarium. W licznych rozmowach z H. Jungfer na temat rozwoju nadzieja, z pewnego dnia poprzedzic wspo pracy pojawia sie e uda sie zimowe spotkanie u podno z a Alp letnia edycja w Wielkopolsce. Podjeta przez M. Zio ek dzynarodowych i Wspo na praca w Dziale Programo w Mie pracy Zagranica Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu daa nowe moz liwos ci i perspektywy rozwoju tych plano w.
EKSPERYMENT

z kluczowych okolicznos cych Akademii byo poa czenie Jedna ci sprzyjaja z Biurem Programo od 1 stycznia 2006 r. Dziau Wspo pracy z Zagranica w dzynarodowych. Kierownik Jerzy Laskowski okaza sie przychylny nowym Mie

122

Magdalena Tomaszewska, Magdalena Zio ek

inicjatywom; nowej organizacji pracy, nowym celom, nowej konfiguracji interpersonalnej dwo ch Magd: Zio ek i Tomaszewskiej. Przy aprobacie prorektora ds. dzynarodowej, prof. Marka Kre glewskiego, kierownik Dziau wspo pracy mie z J. Laskowski, dwie Magdy i prof. Tomasz Kaczmarek stworzyli may, ale pre ny z komitet organizacyjny Polsko-Niemieckiej Letniej Akademii w Cia eniu. c Zacza nalez ao od przekonania do idei naszego projektu potencjalnych inicjatywe nie tylko swym autopartnero w, kto rzy zechcieliby wesprzec nasza zku z tym zwro do rytetem, ale takz e merytorycznie i praktycznie. W zwia cilis my sie cej sie , Instytutu Zachodniego w Poznaniu, kto remu jako jednostce od lat zajmuja c najogo tkowo mo wia lniej, sprawami polsko-niemieckimi nasza idea bya wyja bliska. Dyrektor prof. Andrzej Sakson wyznaczy na koordynatora z ramienia ytyn d bylis ca, z kto rym odta my w bezpos rednim Instytutu pana dr. Rafaa Z du na to, iz odbyc kontakcie. Ze wzgle Akademia miaa sie w Domu Pracy Two rczej z cym w powiecie supeckim, drugim, ro UAM w Cia eniu, lez a wnie waz nym tku wyrazio z partnerem zostao Starostwo Powiatowe w Supcy, kto re od pocza ywe zainteresowanie naszym projektem. Starosta Micha Pyrzyk obieca wsparcie z programu z ramiefinansowe, a przede wszystkim pomoc w Cia eniu. Koordynacja a sie energiczna i pomysowa pani Henryka Mizerska, o nia Starostwa zaje wczesna kierownik Dziau Promocji, obecnie zas wicestarosta supecki. c pozyskiwaniem sponsoro Z takim zapleczem moglis my zaja sie w, choc oczywis cie juz wczes niej szukalis my moz liwos ci dofinansowania Akademii przez c pod uwage priorytety i wspierane inicjatywy najbardziej ro z ne fundacje. Biora ca wydawaa sie Fundacja Wspo obiecuja pracy Polsko-Niemieckiej (FWPN). zku z tym, iz W zwia ewentualna dotacja FWPN moz e stanowic najwyz ej 60% koszto w cakowitych projektu, musielis my tez szukac innych z ro de. I tak powstaa mys l, by skadac drugi wniosek w Fundacji im. Friedricha Eberta (FES), kto ra tylko o dofinansowanie publikacji. jednak z go ry zaznaczya, z e ubiegac moz na sie Wniosek zawiera nie tylko opis celo w i program projektu, przedstawienie partnera niemieckiego oraz innych partnero w polskich, ale takz e dokadny kosztorys, z odpowiednimi przelicznikami, jak ro wniez udokumentowany wkad wasny i sponsoro w. Wszystkie dokumenty trzeba byo przygotowac w dwo ch wersjach zykowych i w sumie w kilkunastu kopiach. Na decyzje Fundacji czekalis je my cztery ce, wie c cia ga niepewnos miesia c . Nie zaprzestalis my szukac innych z ro de, a to oznaczao pisanie listo w sponsorkich, spotkania, telefony, maile. Najtrudniej jest goto na przysowiowy chleb. Wie kszos pozyskac fizyczna wke c firm woli bowiem wzie cie w formie przekazania swoich produkto wspo finansowac przedsie w, materiao w reklamowych, rabato w na swoje usugi, czy konkretnych usug wasnych, jak sie tez zane z przekazynp. zaoz enie strony internetowej. Zdarzaja problemy zwia waniem korespondencji osobom odpowiedzialnym za decyzje finansowe, wielotygodniowe odwlekanie decyzji czy nawet zagubienie kopii decyzji. Do wniosku czony szczego musia byc tez zaa owy program projektu oraz lista referento w.

z Polsko-Niemiecka Letnia Akademia w Cia eniu

123

cach okazywao sie niekiedy, z Jednak po kilku miesia e pozyskany referent, z powodu zdarzen losowych, odmawia udziau w konferencji. W trakcie czekania na decyzje trzeba byo przygotowywac juz wszystko tak, jakby Akademia odbyc miaa sie . tku zaoz Waz nym punktem bya tez rekrutacja uczestniko w. Od pocza ylis my, z e pozyskaniem uczestniko UAM zajmie sie w polskich (30), a GvVA (30) niemiec z formularzem zgoszeniowym w Interkich. W Polsce zamies cilis my informacje ok. 60 oso necie. Zainteresowanie przeroso nasze oczekiwania. Zgosio sie b, zku z czym musielis w zwia my dokonac trudnej selekcji na podstawie nadesanych aplikacji (zainteresowan i motywacji) oraz zgodnie z wczes niej ustalonymi kryteriami (jak: ro z norodnos c wiekowa, proporcjonalny udzia obu pci, czy interdyscypzku z tym, iz zykiem konferencji mia byc zyk niemiecki linarnos c ). W zwia je je pnym bya jego znajomos cym pene warunkiem wste c w stopniu umoz liwiaja ciach. uczestnictwo w zaje , z da fundusze z FES na dwie W czerwcu, gdy dowiedzielis my sie e be pnie wpyne a decyzja o przyznaniu dofinansowania z FWPN, publikacje, a naste realna. Akademia staa sie W CIA ENIU Z TYDZIEN Wieczorem, 9 lipca 2007 r., 58-osobowa grupa oso b 29 oso b z Polski i 29 z Niemiec oraz grono zaproszonych gos ci pojawili sie na Inauguracji I Polz sko-Niemieckiej Letniej Akademii w Cia eniu, kto rej otwarcia dokonali glewski oraz H. Jungfer. M. Kre sie polsko-niemiecki tydzien Tym samym rozpocza , kto rego bogaty program woko koncentrowa sie szes ciu sesji wykadowych oraz dwo ch bloko w warsztatowych. Porozumienie to jednak nie tylko efekt racjonalnych wysiko w, bo cej. Dlatego tez komunikacja interkulturowa potrzebuje czegos wie program zosta zane z przeprowadzanymi uzupeniony poprzez wyjazdy studyjne, tematycznie zwia ce wykadami. Akademii towarzyszyy ro wniez wydarzenia kulturalne, wzbogacaja ce poczucie polsko-niemiedos wiadczenia estetyczne uczestniko w oraz podkres laja zi kulturowych. ckich wie ce sie na poszczego sesje wykadowa , wygoszone zostay Referaty, skadaja lna kaz dorazowo przez polskiego i niemieckiego referenta. O ich dobo r zadbali puja ce instytucje: odpowiednio UAM i GvVA. Referenci reprezentowali naste Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Georg-von-Vollmar-Akademie e.V. w Monachium, Instytut Zachodni, Ludwig-Maximilians-Universitt w Monachium (LMU), Bayerische Landeszentrale fr politische Bildung w Monachium (BLZfPB), Muzeum Archeologiczne w Poznaniu, Starostwo Supeckie, radio Deutsche Welle oraz projekt Subfurt. Natomiast warsztaty, choc przygotowane cych, byy wspo przez poszczego lnych prowadza tworzone przez uczestniko w

124

Magdalena Tomaszewska, Magdalena Zio ek

Akademii. Spos ro d nich zostali wybrani moderatorzy poszczego lnych grup tematycznych, kto rych zadaniem byo przeprowadzenie warsztatu wedug wskazo wek, zadan i harmonogramu otrzymanego od organizatora oraz poprowadzenie dyskusji cego wyniki pracy w grupie, zebranie wyniko w oraz ustalenie zespou prezentuja du na to, iz grupowej na forum Akademii. Ze wzgle wyniki pracy miay byc dzaja ca raport. opublikowane, w kaz dej grupie bya tez osoba sporza puja ce bloki tematyczne: Trzon programu stanowiy naste 1) Co wiemy o naszym Sa siedzie? Ta sesja tematyczna stanowia ogo lne wprowadzenie do sytuacji geopolitycznej i socjo-demograficznej obu krajo w. Prof. Tomasz Kaczmarek (UAM) i H. Jungfer (GvVA) mo wili o demografii, systemie politycznym, przemys le, rolnictwie, stanie gospodarki i obecnym rynku pracy w Polsce i Niemczech. 2) Na szlaku wspo lnej historii cone wspo Wykady pos wie lnym, zaro wno chlubnym, jak i bolesnym, momencym z niej stereotypom wygosili tom polsko-niemieckiej historii oraz wynikaja prof. Hubert Orowski (UAM) i dr Zdenek Zofka (BZfPB). Ogo lne przesanie, iz nalez y zrezygnowac z przemilczania historii, a poprzez rozwijanie s wiadomos ci zao sie z przygotoi wzajemne poszanowanie, budowac dialog i porozumienie wia blokiem warsztatowym Dialog mie dzypokoleniowanym przez M. Tomaszewska czy, co nas dzieli?. Uczestnicy, w zalez wy. Co nas a nos ci od swoich zainteresowan , zostali podzieleni na cztery grupy: 1. Stereotypy: Obraz Polako w i Niemco w siada; 2. Dwukulturowos w oczach sa c : Tutaj urodzony, tam wychowany. Tam dzeniewysiedlenie i pojednanie; 4. Polurodzony, tutaj wychowany; 3. Wype sko-niemieckie stosunki wczoraj i dzis . Zgodnie z naszymi zaoz eniami (patrz wyz ej), kaz da grupa miaa swojego moderatora wyonionego spos ro d uczestniko w. 3) Dziedzictwo kulturowe Ziemi Nadwarcian skiej do przedstawienia lokalnych bogactw powiatu Wyjazd studyjny by okazja kszego zainteresowania supeckiego i Ziemi Nadwarcian skiej. Wobec coraz wie Niemco w atrakcyjnymi turystycznie terenami Polski, nadszed czas na pokazanie sto nieznanych zabytko ukrytych i cze w polskich ziem, a w tym przypadku, powiatu czy sie w prace przygotowawcze i organizacje supeckiego, kto ry aktywnie wa Akademii. Takz e dla polskich uczestniko w bya to okazja do zapoznania sie ta do zainteresowania sie lokalnymi moz z lokalnym folklorem i zache liwos ciami ca okazaa sie wymiana dos promocji swoich regiono w. Inspiruja wiadczen na temat gnacji dziedzictwa kulturowego krajo piele w federacji przez niemieckich uczestniko w Akademii. W programie Promocja kultury regionalnej, przedstawiono

z Polsko-Niemiecka Letnia Akademia w Cia eniu

125

kne zabytki kultury nadwarcian przepie skiej, jak klasztor cysterso w, w kto rym koncert organowy czy zrekonstruowany gro dzie, odby sie d sowian ski w La pokaz kultury s w kto rym odby sie redniowiecznej (dawnych walk, rzemios i regionalnej kuchni) w wykonaniu Druz yny Sowian skiej Warcianie. Starosta, M. Pyrzyk w referacie Polityka regionalna w Unii Europejskiej na przykadzie powiatu supeckiego, pokazywa, jak moz na skutecznie aplikowac i wykorzystac fundusze unijne. 4) Toz samos c narodowa a Unia Europejska cona bya roli i znaczeniu toz Sesja wykadowa pos wie samos ci narodowej, patriotyzmu i tworzeniu modelu Europejczyka zaro wno w Niemczech, jak i w Polsce. Maria Edin-Kroll (GvVA) przedstawia punkt widzenia starszego pokolenia, kto rego socjalizacja przebiegaa w powojennych Niemczech, Magdalena Tomasze natomiast do modych tzw. po wska (UAM) odwoaa sie z nych wysiedlen co w pokolenia modego, mobilnego, wychowanego w dwo ch kulturach. Sesja ta czona z wycieczka studyjna po znanych miejscach utoz zostaa poa samianych polskos w Collegium z kolebka ci, jak Gniezno, Szlak Piastowski oraz z wizyta warszEuropaeum UAM w Gniez nie. Wyjazd studyjny by jednoczes nie forma conych toz tato w, pos wie samos ci narodowej ro z nych grup pokoleniowych w Polsce i Niemczech. 5) Formy wspo pracy polsko-niemieckiej Ten blok tematyczny zosta podzielony na trzy sesje. Pierwsza dotyczya wspo pracy regiono w Polski i Niemiec: T. Kaczmarek (UAM) omo wi kwestie Subfurtu czyli miasta na euroregiono w i euromiast; Michael Kurzwelly idee granicy polsko-niemieckiej, kto rego nie ma. Druga sesja ukazywaa nowe moz liwos ci wspo pracy w zakresie edukacji. Maria Kaniewska (UAM) i Maria Edin-Kroll (GvVA) zreferoway odpowiednio system i problemy szkolnictwa zana z sytuacja modziez w Polsce i w Niemczech. Trzecia sesja, zwia y polskiej w s i niemieckiej oraz jej integracja rodowisku studenckim zostaa w sposo b wywiado interaktywny tj. za pomoca w nagranych przy uz yciu kamery z modymi Zio ludz mi po obu stronach Odry przedstawiona przez Magdalene ek (UAM) i Elke Heublein (LMU). Prezentacje referento w posuz yy za punkt wyjs cia do siedzkim, przygokolejnych warsztato w: Integracja spoeczno-kulturowa w kraju sa towanych przez M. Zio ek, w trakcie kto rych wyonieni wczes niej spos ro d cy dos siedzkim, uczestniko w referenci, dysponuja wiadczeniami z pobytu w kraju sa np. ze stypendium LLP Erasmus, czy pobytu naukowo-badawczego, dzielili sie swoimi spostrzez eniami z pozostaymi czonkami danej grupy roboczej. W ramach podsumowania, opro cz wspo lnej dyskusji na forum, z referatem przygotowanym na siado bazie wasnych dos wiadczen i obserwacji: Co zrobic , z eby przez yc u sa w pi specjalnie zaproszony, mieszkaja cy od wielu praktyczny przewodnik, wysta

126

Magdalena Tomaszewska, Magdalena Zio ek

lat w Niemczech dziennikarz radia Deutsche Welle, Bartosz Dudek. Podobien stwa i ro z nice obu kultur uwypuklia tez bezpos rednia integracja przy polsko-niemieckiej kuchni, wieczorze filmowym, czy pies ni polskiej i niemieckiej. 6) Stolica Wielkopolski bliska czy daleka? Stosunki polsko-niemieckie w Unii Europejskiej Ostatnia wycieczka studyjna na zakon czenie Akademii zaprowadzia nas do zko Poznania, w kto rym uczestnicy poznali przykady zwia w Wielkopolski z kultura oraz odwiedzili jednostki naukowe podejmuja ce problematyke stosunniemiecka glewski zaprezentowa ko w polsko-niemieckich, tj. UAM gdzie prof. M. Kre Uniwersytet, a dr Magorzata Grzywacz (UAM) wygosia referat: Krzyk wolnos ci: Berlin 1953 Poznan 1956 oraz Instytut Zachodni gdzie R. Zytyniec przedstawi stosunko dziaalnos c i dorobek Instytutu oraz omo wi kwestie w polsko-niemieckich pieniu Polski do Unii Europejskiej. Niezwykle istotnym punktem po przysta cym uczestniko programu, integruja w byy warsztaty terenowe Odkrywanie Poznania w grupach przygotowane przez dr M. Grzywacz, kto ra rozdzielia zadania moderatorom wybranym wczes niej spos ro d polskich uczestniko w Akademii. Po w re ce i lista baz, tj. zabytko szczego lne grupy z mapa w i punkto w, do kto rych miay c zaka tki miasta. Meta by Stary dotrzec , ruszyy w teren ro z nymi trasami, penetruja Rynek, gdzie przy lodach i kawie moz na byo wymienic wraz enia z pobytu w Poznaniu. Kulminacyjnym, acz trudnym z perspektywy historycznej, punktem wieczoru byo zwiedzanie, pod kierunkiem prof. Boz eny Go rczyn skiej-Przybyowicz, Zamku Cesarskiego oraz kolacja w Sali Kominkowej Zamku. Takie zakon o optymizmem w uczestniko czenie tchne w Akademii i uwypuklio, jak bardzo nasze wzajemne stosunki ulegy zmianie. zku z tym, iz czenie uczestniko W zwia celem Akademii byo wa w do cego wspo decydowania o jej ksztacie i przebiegu, podczas spotkania podsumowuja kto tem rozdano wszystkim ankiety, za pomoca rych mogli oni ocenic projekt pod ka merytorycznym, organizacyjnym, programowym i infrastrukturalnym, a takz e mieli wyrazic dz okazje sowa krytyki ba pochway, niezwykle przydatne podczas przygotowan do planowanych kolejnych edycji.

C PLANY NA PRZYSZOS z Celem naszego spotkania w Cia eniu bya nie tylko pro ba zacies nienia c cia dziaania na polsko-niemieckich prywatnych kontakto w, ale takz e che podje skale . Nie chcielis , mila szersza my, z eby Akademia oznaczaa tylko jednorazowa spe dzenia wolnego czasu. Miaa stac ona dowodem na to, z forme sie e obraz polsko-niemieckich stosunko w nie jest kreowany tylko przez polityko w, ale ro wniez

z Polsko-Niemiecka Letnia Akademia w Cia eniu

127

c sie w jednym miejscu, chca i potrafia przez obywateli obu krajo w, kto rzy spotykaja i o sobie rozmawiac z ze soba . Zatem powstao i wcia ponad rok po zakon czeniu Akademii powstaje pytanie, co zrobilis my z tym dos wiadczeniem i jak dalej w Cia z gna c chcemy rozwijac to, co udao sie eniu osia ? zebrac Postanowilis my wszyscy wspo pracowac w tym zakresie i udao sie cy cakiem pokaz ny materia dokumentuja to, co sie zdarzyo i pozostao po ki dotacji Fundacji Friedricha Eberta powstay dwie publikacje: Akademii. Dzie r referato w Polen und Deutschland. Von Nachbarschaft zu Partnerschaft 4, zbio wygoszonych podczas Akademii oraz Polen und Deutschland. Zusammenleben und cony cze s wie ci warsztatowej i pracy w grupach. Ta ostatnia daa -wirken 5, tomik pos moz liwos c wielu uczestnikom Akademii, przede wszystkim modym studentom, ich wasne opracowania pierwszej z yciowej publikacji, w kto rej zawarte sa poruszanych temato w, refleksje na temat obrazu Polaka i Niemca, wspomnienia z dos wiadczen innych polsko-niemieckich wymian. Caos c stworzya zestaw cych sie ro wypowieinterdyscyplinarnych artykuo w, charakteryzuja z norodnos cia do cy interesuja cy przegla d przez najro dzi i pogla w, stanowia z niejsze dos wiadczenia ce ze spotkan autoro w pyna Polaka i Niemca. Wydanie publikacji byo zatem cym i dalej integruja cym polsko-niemiecka grupe z Cia z czynnikiem scalaja enia. c sie z innymi autorami. Niekto rzy pisali nawet artykuy wspo lnie lub konsuluja cy. Wszystkie teksty obu publikacji zostay Prace redakcyjne trway kilka miesie zyku niemieckim, a naste pnie dopiero poddane napisane przez autoro w w je tem je zykowym. Dzie ki nieocenionej pomocy redakcyjnej dwo korekcie pod ka ch niemieckich uczestniczek Akademii: Andrei Riesch i Giseli Henschke udao sie tku 2007 r. roku jeszcze w 2006 r. zoz yc materiay w redakcji, aby juz na pocza mo c rozesac egzemplarze autorskie oraz podarowac pokonferencyjne publikacje instytutom polsko-niemieckim, ambasadom, konsulatom oraz bibliotekom uniwersyteckim w Polsce i Niemczech. jeszcze raz? Moz Czy to wszystko? Czy i gdzie zobaczymy sie e na stronie pro internetowej? Pojawiy sie by utworzenia takiej strony i forum naszej Akademii. z , Zadanie wcia jeszcze nie wykonane. Daoby to jednak bardziej sformalizowana forme kontaktu i wymiany informacji: co dzieje sie w Wielkopolsce szybsza w ramach inicjatyw polsko-niemieckich, a co nowego w Bawarii i innych regionach, d pochodzili niemieccy uczestnicy. Problem jednak z che tnymi do wspo ska pracy: pocza tkowo do niej zgosili, przy nawale egzamino ci, kto rzy sie w troszeczke li sie z pola aktywnego dziaania... I to kolejne zadanie-wyzwanie: jak usune
4 T. Kaczmarek, M. Edin-Kroll (red.), Polen und Deutschland. Von Nachbarschaft zu Partnerschaft. Interdisziplinre Beitrge von der 1. Polnisch-Deutschen Sommer-Akademie in Ciaz en . 9.07.-15.07.2006, Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznan 2006. 5 M. Zio ek, M. Tomaszewka (red.), Polen und Deutschland, Zusammenleben und -wirken. Interdisziplinre Workshop-Berichte und -Ergebnisse der 1. Polnisch-Deutschen Sommer-Akademie in Ciaz en . 9.07.-15.07.2006, Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznan 2006.

128

Magdalena Tomaszewska, Magdalena Zio ek

zmobilizowac modych do dziaania w formie wolontariatu, w czasach wys cigu ...? Sposobu jeszcze nie znalez , z szczuro w i walki o prace lis my, ale mamy nadzieje e . polsko-niemieckie kontakty zaowocuja podtrzymywane? Poza tymi nieformalnymi spotkaniami A jak te kontakty sa i odwiedzinami, o kto rych od czasu do czasu syszymy w indywidualnych rozmowach z uczestnikami, formalna wspo praca Uniwersytetu im. Adama Mic rozwija. Na coroczne, weekenkiewicza z Georg-von-Vollmar-Akademie nadal sie referenci dowe seminaria polsko-niemieckie w listopadzie w Kochel, zapraszani sa edycje Letniej Akademii w Cia z z UAM. Planowalis my takz e kolejna eniu. zdobyc cych s W 2007 r. niestety nie udao sie wystarczaja rodko w finansowych, bo tak hojna, jak w roku Fundacja Wspo pracy Polsko-Niemieckiej nie okazaa sie ubiegym. Ogromna szkoda, gdyz prace przygotowawcze wraz z Georg-von-Vollmar-Akademie i powiatem supeckim, przy wsparciu Instytutu Zachodniego, tku roku, a program spotkania, kto trway juz od pocza rego hasem przewodnim czy Niemcy i Polske w Unii Europejskiej wzbudza ogromne byo: Co a cych funduszy zainteresowanie ws ro d niedoszych uczestniko w. Brak wystarczaja doprowadzi do odwoania tegorocznej edycji. Pozostaje jednak nadzieja na przyszy rok. Nadzieja, z e idea letniej Akademii nie upadnie tylko z powodo w finansowych. Jestes my otwarci na inicjatywy i sponsoro w, kto rzy zechcieliby c w kolejna Akademie , inwestycje pre z cego podja z nami inwestycje nie rozwijaja , polsko-niemieckiego dialogu na szczeblu lokalnym. Wierzymy, z sie e ten obopo lny interes zostanie zauwaz ony nie tylko przez tych, kto rzy angaz uja sie od lat stosunko biorco w poprawe w polsko-niemieckich, ale takz e przez przedsie w i sektor pan stwowy. WIADCZEN WNIOSKI Z DOS zorganizowac Satysfakcja i rados c , z e udao sie to, co zamierzylis my, pozostay c na dalsze losy planowanego cyklu polsko-niemieckich i nie wygasy, nie bacza z bez problemo spotkan w Cia eniu. Oczywis cie nie obyo sie w i nieatwych dla nas organizacyjnych dos wiadczen . Z perspektywy czasu podkres lamy jednak, z e wysiek i trud nie poszed na marne. Jestes my tez bogatsi o nowe dos wiadczenia, c sobie sprawe z nieprzewidywalnych wczes zdaja niej trudnos ci przy organizacji polsko-niemieckiego spotkania. Ankiety, kto re uczestnicy wypenili na zakon czenie bogatym z Akademii sa ro dem zaro wno pochwa, jak i sugestii oraz nowych pne spotkanie. pomyso w na jeszcze lepsze, naste Dlaczego byo warto? Przede wszystkim Akademia dowioda, jak wiele Polacy sie od siebie nauczyc i Niemcy moga i jaki ogromy potencja lez y w ich dialogu, bardzo, z niezalez nie od wieku. Martwilis my sie e przewaga starszych uczestniko w cej liczbie studento niemieckich przy przewaz aja w w grupie polskiej przeszkodzi kszej liczby w integracji. Mimo iz modzi Polacy oczekiwali przybycia wie dzykulturo wies niko w niemieckich, dla wielu miym zaskoczeniem byo to, z e mie

z Polsko-Niemiecka Letnia Akademia w Cia eniu

129

dzypokoleniowy jest moz rowy dialog mie liwy! Ro wniez dla starszych Niemco w widok modych Polako w, tak bardzo otwartych na kontakty z nimi, pomo g zane z, ws w pewien sposo b umniejszyc ich kompleksy, zwia ro d u tak wielu Niemco w zakorzenionym od dziecin stwa, poczuciem winy za hitlerowskie represje. ws dzeni. Wielu z uczestniko Tym bardziej z e znalez li sie ro d nich takz e i wype w c przepie kne niemieckich trafio jednak do Polski po raz pierwszy. Odsaniaja tki Wielkopolski, a przede wszystkim Ziemi Nadwarcian zaka skiej, Akademia staa tez okazja do promocji nieodkrytych jeszcze przez obcokrajowco sie dobra w, ale takz e przez wielu polskich uczestniko w, regiono w Polski. Niemcy mieli jednoczes zobaczyc z sie dzie ki finansowej nie okazje , jak mae miasta pre nie rozwijaja pomocy Unii Europejskiej. sto pierwsza waz lekcja Dla wielu Niemco w spotkania te byy takz e cze na sto ro o naszym kraju. Tutaj zauwaz alna byo cze z nica w poziomie wiedzy ws ro d siedniego pan polskich i niemieckich uczestniko w na temat sa stwa. Modzi Polacy, cy sie bardzo dobrze je zykiem niemieckim, acz niekoniecznie spe dzaja cy posuguja wiele czasu po drugiej stronie Odry, zaskakiwali Niemco w poziomem wiedzy na temat sytuacji geopolitycznej oraz z ywym zainteresowaniem stosunkami pol, z troche wie cej opowiedziec sko-niemieckimi. Polacy cieszyli sie e moga o Polsce , co wie cej, w lubianym przez siebie je zyku tym, kto rzy jeszcze jej nie znaja niemieckim. Nie zmienia to jednak faktu, iz byli jednak godni bardziej szczego owych informacji, aniz eli te, kto re przewidziano w niekto rych sesjach wykadowych, co nadrabiano podczas warsztato w i w trakcie indywidualnych rozmo w. Niemcy z kolei, jak pokazay wyniki ankiety, chcieliby chociaz troche zyka polskiego. Wielu byo nieco poznac tajniki niezwykle dla nich trudnego je zyka niemieckiego polskich zaz enowanych wysokim poziomem znajomos ci je c w Polsce w gos uczestniko w. Sami natomiast przebywaja cinie nie znali nawet zyku polskim. Widza c te ro sugerowali, z tnie kilku prostych zwroto w w je z nice e che cym uczestniczyliby w przyszos ci w kro tkim kursie wprowadzaja do mowy podczas naste pnej Akademii, a moz sie nauki polskiej. Moz e uda sie e sami podejma polskiego w Niemczech? cy wzajemnemu poznaniu sie i zacies Cel przys wiecaja nianiu polsko-niemiecgnie ty w jeszcze wyz kich kontakto w byby osia szym stopniu, gdyby uczestnicy cej wolnego czasu, co przy w znacznej mierze mieli do dyspozycji nieco wie czonym z bardzo bogatym programem naukowym charakterze spotkania poa tek kulturalnym nie byo atwe do zrealizowania. Akademia daa jednakz e pocza bianiu kontakto dalszemu poge w i rozwojowi wspo pracy ws ro d uczestniko w. Plany na przyszos c , wydana publikacja i zapytania ws ro d byych uczestniko w i dodaja energii do dalszego dziaania. Czy be dzie o losy kolejnej Akademii ciesza warto spro bowac raz jeszcze po nieudanej, tegorocznej pro bie? Mys limy, z e tak, bo dzie warto, jes byo warto i be li tylko inicjatywy obywatelskie, takie jak nasza, akceptacje tych, kto umoz uzyskaja rzy takie spotkanie moga liwic . Szkoda byoby, te zostao przerwane i zapomniane. z eby to, co zacze
d Zachodni 2007, nr 4 9 Przegla

130

cek, Ksymena Zawada, Katarzyna Sekua Elz bieta Wie

uday. Teraz nalez Eksperyment i inwestycja sie y dooz yc wszelkich staran , aby nasza wspo praca, a takz e inne, podobne polsko-niemieckie projekty, mogy sie rozwijac ; aby odgo rna polityka nie przysonia inicjatyw obywatelskich, kto re sa cych sie stosunko zaprzeczeniem wizerunku pogarszaja w polsko-niemieckich.
MAGDALENA TOMASZEWSKA EK MAGDALENA ZIO Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu dzynarodowych i Wspo Dzia Programo w Mie pracy z Zagranica

PRACY POLSKO-NIEMIECKIEJ DOM WSPO

cek, Ksymena Zawada, Katarzyna Sekua Dom Wspo Elz bieta Wie pracy Polsko-Niemieckiej

Rozumiec i byc rozumianym to podstawowe potrzeby czowieka, kto rych sie i wspo ro spenienie jest szczego lnie waz ne tam, gdzie spotykaja lnie z yja z ne dzykulturowe spotkanie przygrupy narodowos ciowe. Istotne jest, aby to mie do wzajemnego zrozumienia ro czyniao sie z nych grup ludnos ci i budowao przyszos ci wspo lna c na zasadzie wzajemnego szacunku partnero w oraz che wzajemnego wspo dziaania. lask, jako wielokulturowy obszar pogranicza, stanowi przestrzen S nieustannego i przepywu idei, odmiennych spojrzen przenikania sie na s wiat oraz elemento w cych szczego role w tworzeniu wspo tradycji, odgrywaja lna lnego polsko-niemieckiego dziedzictwa kulturowego. Doniosos c kwestii ksztatowania wzajemnych dobrych interkulturowych relacji dostrzeg byy prezydent Republiki Federalnej Niemiec Roman Herzog, kto ry podczas uroczystos ci otwarcia Domu Wspo pracy puja cy sposo Polsko-Niemieckiej (DWPN) w 1998 r. w naste b okres li znaczenie nowo powstaej instytucji: Dom dla Niemco w, Polako w oraz innych przyjacio siado d pochodzimy, gdzie jestes d i sa w, kto ry suz y dialogowi o tym, ska my i doka inspiracja do aktywnej i wieloaspektowej zmierzamy. Ta wypowiedz staa sie zku stowarzyszen dziaalnos ci tego utworzonego prawie 10 lat temu zwia . z Dom Wspo pracy Polsko-Niemieckiej, jedna z najpre niejszych organizacji lasku, juz dowych na Go ty rok dziaa na rzecz wzmacniania pozarza rnym S dziesia spoeczen stwa obywatelskiego, rozwijania dobrych stosunko w polsko-niemieckich siedztwie i przyjaznej wspo na bazie postanowien Traktatu o dobrym sa pracy dzy Rzecza pospolita Polska a Republika Federalna z 17 czerwca 1991 r. mie dzynarodowe standardy ochrony praw mniejszos Niemiec. Propaguje mie ci narododzy mniejszos a wie kszos , zachowanie wych, dialog interkulturowy mie cia cia laska i jego kultury, rozwo dnowielokulturowego dziedzictwa Go rnego S j samorza ge wspieranie integs ci, budowanie spoeczen stwa obywatelskiego, wreszcie cia Europejska we wspo niemiecka . Nasza racji Polski z Unia pracy z mniejszos cia