146

Klaus Ziemer

Musimy wszystko widziec w konteks cie europejskim, w tej wielkiej rodzinie narodo w (...) Chciejmy dlatego wszystko uczynic , abys my w tym Duchu patrzyli na nasze relacje i je odpowiednio ukadali, tworzyli i tak w sposo b two rczy stawiali czoa wszystkim nowym wyzwaniom.

BIETA WIECEK, KSYMENA ZAWADA, ELZ KATARZYNA SEKUA Dzia Programo w Kulturalnych Domu Wspo pracy Polsko-Niemieckiej

NIEMIECKI INSTYTUT HISTORYCZNY W WARSZAWIE Klaus Ziemer Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie swoja dziaalnos Niemiecki Instytut Historyczny rozpocza c w maju 1993 r. w gronie kilku istnieja cych juz Tym samym znalaz sie Niemieckich Instytuto w Historycznych (NIH): w Rzymie (zaoz ony w 1888 r.), Paryz u (1958), Londynie czy (1975) oraz Waszyngtonie (1986). Wymienione Instytuty, do kto rych doa cze s powstay w 2005 r. NIH w Moskwie, od 2002 r. stanowia c fundacji prawa publicznego Deutsche Geisteswissenschaftliche Institute im Ausland, kto ra finansowana jest przez Federalne Ministerstwo Edukacji i Badan Naukowych. Sposo b, w jaki skonstruowano Fundacje, ma podkres lac fakt, z e Instytuty sa niezalez ne pod dem naukowym. Ze swojej dziaalnos wzgle ci NJH skada sprawozdanie Radzie ciu profesoro tku dwo Naukowej; w jej skad wchodzi dziewie w, od samego pocza ch . Istnieje takz z nich reprezentuje Polske e Rada Fundacji; ws ro d jej jedenastu du (Federalnego Ministerstwa Edukaczonko w jedynie dwaj to przedstawiciele rza cji i Badan Naukowych oraz Ministerstwa Spraw Zagranicznych). Pozostali organizacje naukowe, takie jak Deutsche Forschungsczonkowie reprezentuja gemeinschaft czy tez Max-Planck-Gesellschaft. NIH w Warszawie to przede wszystkim placo wka badawcza. Do zadan Instytutu wszy od s nalez y badanie historii Polski pocza redniowiecza, az po okres powojenny w tym ro wniez historii Polski w konteks cie jej europejskich relacji dzy innymi w odniesieniu do stosunko (mie w polsko-niemieckich) oraz w konteks cie europejskiej historii poro wnawczej. Obok dyrektora zadanie to realizuje ciu pracowniko oni w Instytucie przez dziewie w naukowych. Z reguy pozostaja ciu lat. W tym czasie pracuja nad swoim projektem okres od trzech do pie pnie wracaja do Niemiec, na ich miejsce pojawiaja sie zas habilitacyjnym, naste biana jest znajomos nowi naukowcy. W ten sposo b poszerzana i poge c polskiej historii w Niemczech. Tylko jeden etat pracownika naukowego jest zarezerwowany redagowaniem polskoje zycznej serii dla obywatela Polski, kto ry zajmuje sie wydawniczej Instytutu.

Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie

147

wszystW projektach badawczych pracowniko w naukowych reprezentowane sa sie kie epoki. Jednak ze zrozumiaych przyczyn faktyczny nacisk przesuna w ostatnich latach na XIX i przede wszystkim na XX w., a tu z kolei na niemiecka okupacyjna podczas II wojny s polityke wiatowej. Problematyce tej byy i w dalszym gu sa pos cone ro cia wie wniez liczne prace stypendysto w NIH w Warszawie. gu dokadamy staran cych projektach Wszelako w dalszym cia , aby w biez a reprezentowane byy wszystkie epoki historii Polski. dzy polskimi Ponadto do zadan Instytutu nalez y wspieranie kontakto w mie to w ro a niemieckimi historykami. Odbywa sie z noraki sposo b. Od wielu lat Instytut charakter nie tylko polsko-niemiecki. organizuje konferencje naukowe, kto re maja dz W ramach tych imprez do Polski lub choc znacznie rzadziej do Niemiec, ba do na temat Stosunko innych pan stw (jak w 2001 r. do Grodna na konferencje w stwie Litewskim od XVI do XVIII wieku) wyznaniowych w Wielkim Ksie przedstawiciele mie dzynarodowej scientific community. Tematyka zapraszani sa ga od Rozkwitu pan konferencji jest bardzo obszerna. Sie stw Europy Wschodniej w XIV wieku (Krako w 1999) 1, poprzez Strefy rozamu w nowoczesnej Europie (Villa Vigoni we Woszech 2003) 2 i Rez imy totalitarne i autorytarne w Europie 3 cone sa trudnej problematyce pol(Warszawa 2000) , po tematy, kto re pos wie sko-niemieckiej w XX w., na przykad zagadnieniu Folksdojczo w (Gliwice 2003). problematyke zwia zana z ta ostatnia Aby w rzeczowy sposo b przybliz yc nieatwa , temat nie zosta ograniczony jedynie do Polski, lecz omawiany by konferencja , Czechosowacja i We grami. W kaz w poro wnaniu z Francja dym przypadku poruszano okres miedzywojenny, lata II wojny s wiatowej oraz bezpos rednio po niej. W efekcie wypracowano kryteria o centralnym znaczeniu dla przyszego postrzegania tego zagadnienia 4. opinie Przykadem wspo pracy polsko-niemieckiej, dostrzeganej przez szersza w obu krajach, jest przygotowana wspo publiczna lnie z IPN wystawa, otwarta w dniu 1 wrzes nia 2004 r. na Zamku Kro lewskim w Warszawie. Wystawa dotyczy zbrodni Wehrmachtu w Polsce we wrzes niu i paz dzierniku 1939 r., w okresie, kiedy odpowiedzialnos Wehrmacht ponosi ro wniez polityczna c za zbrodnie wojenne, popenione na terenie Polski przez jednostki niemieckie. U podstaw tego wspo lnego wzie cia lez przedsie a projekt badawczy, realizowany w NIH w Warszawie od was 2000 r., kto ry koncentrowa sie nie na tej tematyce. Polska wystawa prezentowana jest od tamtego czasu w wielu miastach w kraju. Od kwietnia 2005 r. istnieje
Tom zbiorczy: M. Lwener (red.), Die Blte der Staaten im stlichen Europa im 14. Jahrhundert, Wiesbaden 2004. 2 Tom zbiorczy: A. Bues (red.), Zones of Fracture in Modern Europe: the Baltic Countries, the Balkans, and Northern Italy, Wiesbaden 2005. 3 Tom zbiorczy: J. BorejszaK. Ziemer (eds.), Totalitarian and Authoritarian Regimes in Europe. Legacies and Lessons from the 20th Century, OxfordNew York 2006. 4 Tom zbiorczy: J. KochanowskiM. Sach (red.), Die Volksdeutschen in Polen, Frankreich, Ungarn und der Tschechoslowakei. Mythos und Realitt, Osnabrck 2006.
10*
1

148

Klaus Ziemer

ro wniez niemiecka wersja wystawy, kto ra po otwarciu w Berlinie zostaa zaprezen moz towana w licznych miastach niemieckich i kto ra na obejrzec obecnie, tzn. od 1 wrzes nia 2007 r. do stycznia 2008 r., w Centrum Dokumentacji byego kompleksu Reichsparteitagu NSDAP w Norymberdze 5. Instytut wydaje z ro da dotychczas niepublikowane. I tak w 2006 r. pojawi cych historii stosunko sie w jezyku polskim pierwszy tom dokumento w, dotycza w strefa okupacyjna , a po Polski z Niemcami Wschodnimi, najpierw z sowiecka z niej z NRD. Caa edycja ma obejmowac lata od 1945 do 1990 6. W przygotowaniu tumaczenie niemieckie oraz kolejne tomy. W 2008 r. maja ukazac znajduje sie cztery tomy zapisko cego sie w Martina Grunewega, gdan skiego mieszczanina, z yja na przeomie XVI i XVII w. M. Gruneweg, kto ry podro z owa po Europie Poudniowej, Poudniowo-Wschodniej i Wschodniej, przeszed na katolicyzm, pnie jako mnich mieszka w polskich klasztorach, pozostawi po sobie a naste obszerne sprawozdania. funkcje komunikacyjna NIH realizuje takz wybitnych Swoja e z pomoca przedstawicieli niemieckiego s wiata historycznego, zapraszanych do prezentacji dzy swoich tez naukowych w Warszawie. W ostatnim okresie referentami byli mie innymi profesorowie Rudolf von Thadden, Luise Schorn-Schtte i Jrgen Kocka. dziem dialogu polsko-niemieckiego w ostatnich latach Szczego lnie owocnym narze byc ZEIT okazay sie dwie serie Rozmo w Buceriusa, wspieranych przez Fundacje puja cego (zaoz yciele: Ebelin i Gerd Bucerius). Imprezy te przebiegay wedug naste wzorca: polski i niemiecki historyk w kro tkim wprowadzeniu przedstawiali, jakie za okres ciem w ich kraju w konteks znaczenie kryje sie lonym poje cie historyczcym (np. nacjonalizm, kultura pamie ci itd.). Po prezentacji odbyway sie nym i biez a moderowane dyskusje na podium, a nastepnie z udziaem publicznos ci. Podczas przekonac tych rozmo w wielokrotnie moz na byo sie , jakie ro z nice powstay dzy obydwoma spoeczen mie stwami w wyniku rozbiez nych dos wiadczen historyczs cia wia z sie z odmiennym ich nych, i dlaczego cze ciowo identyczne poje a s ro pojmowaniem. Po cze ci oficjalnej odbyway sie wniez ciekawe rozmowy, s gaa z udziaem coraz modszej widowni, kto ra podczas cze ci oficjalnej rzadko sie ce korzystanie z tumaczenia symultanicznego. Pokazay po suchawki, umoz liwiaja swoista polsko-niemiecka spoecznos one, z e rodzi sie c , kto ra w takim ksztacie z polskich i niemieckich dotychczas nie istniaa, i kto ra w duz ej mierze skada sie ca liczba studiuja cych w Polsce Niemco studento w. Was nie ta rosna w stanowi nowy, waz ny element stosunko w polsko-niemieckich.
5 obszerny katalog dot. wystawy: Deutsches Historisches Institut Warschau (Hrsg.), Ukaza sie J. Bhler (red.), Grte Hrte... Verbrechen der Wehrmacht in Polen SeptemberOktober 1939. na pracy pracownika NIH, Jochena Bhlera, Auftakt zum Vernichtungskrieg. Die Wystawa opiera sie Wehrmacht in Polen 1939, Frankfurt am Main 2006. 6 J. Kochanowski, K. Ziemer (red.), Polska Niemcy Wschodnie 1945-1990. Wybo r dokumento w, t. 1: 1945-1949, Warszawa 2006.

Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie

149

, jakie wykazuja NIH w Warszawie pro buje wspierac zainteresowanie Polska c stypendia na badania w archiwach oraz modzi niemieccy historycy, przyznaja dne dla uzyskania takiego stypendium, bibliotekach w Polsce. Zaoz enia niezbe ca do maksymalnie jednego roku, przyznawanego na okres od jednego miesia zyka polskiego. W ostatnich to przynajmniej tytu magistra oraz dobra znajomos c je cych po polsku. Oznacza latach spotyka sie coraz wiecej modych Niemco w mo wia zyku polskim wyniki badan dotrzec to, z e publikowane w je moga do coraz kszej liczby modych historyko tkowo wie w niemieckich. Jest to odbiciem pocza byc moz e niedostrzegalnej, jednak na przestrzeni duz szego czasu z pewnos cia cej zmiany w sposobie postrzegania Polski przez mode pokolenie hiznacza storyko w w Niemczech. W roku akademickim 20042005 NIH oraz o wczesna berlin ska filia Polskiej Akademii Nauk otrzymay od Fundacji Wspo pracy Polsko-Niemieckiej po 50 tys. z na pobyt badawczy polskich profesoro w i doktoro w w archiwach i bibliotekach z ogromnym w Berlinie oraz Poczdamie. Program stypendialny spotka sie sprawozdania stypendysto zainteresowaniem i przynio s jak dowodza w bardzo pozytywne wyniki. Na rok akademicki 20062007 obu placo wkom ponownie przyznano 50 tys. z na ten sam cel; s rodki przeznaczone zostay tym razem dla otwarty przewo oso b, kto re maja d doktorski. Stypendys ci zostali wybrani wspo lnie placo PAN Centrum Badan z nowa wka Historycznych (CBH) w Berlinie. , z Pierwsze raporty pokazuja e ro wniez ten projekt wspo lnych stypendio w jest do zacies sukcesem i przyczynia sie nienia polsko-niemieckich relacji naukowych. Jak dalece projekt wspieranie badan polskich naukowco w w niemieckich dzie ro archiwach i bibliotekach w Berlinie i Poczdamie be wniez w przyszos ci wspomagany przez Fundacje Wspo pracy Polsko-Niemieckiej, zalez y od s rodko w ogromne, zwaszcza z finansowych Fundacji. Zapotrzebowanie jest z pewnos cia e NIH w Warszawie moz e przyznawac stypendia ze s rodko w wasnych jedynie niemieckim historykom lub historykom o polskich korzeniach, zatrudnionym na niemieckich uniwersytetach. Od 2002 r. NIH w Warszawie wspiera ro wniez modych historyko w przede wszystkim z Ukrainy i Biaorusi, ale takz e z Litwy i obwodu kaliningradzkiego. Te czne zazwyczaj stypendia, finansowane przez Fundacje im. Roberta Boscha, miesie we wspo sie przyznawane sa pracy z Uniwersytetem Warszawskim. Przyczyniaja biania kontakto cymi modymi historykami z wymienioone do poge w z obiecuja jednoznaczny wyraz temu, z pieniem Polski do nych krajo w i daja e wraz z przysta gnie to nowej kurtyny, i z Unii Europejskiej nie zacia e takz e koledzy zza obecnej cze s wschodniej granicy Unii Europejskiej stanowia c europejskiej wspo lnoty naukowej. ro cze s da Istotna c pracy Instytutu stanowi dziaalnos c wydawnicza. W serii Z nakadem wydawnictwa Harrassowitz w Wiesbaden, i studia, kto ra ukazuje sie niepublikowane dotychczas materiay. Ponadto publikowane sa tu drukowane sa

150

Klaus Ziemer

du na monografie pracowniko w i stypendysto w Instytutu, tomy zbiorcze. Ze wzgle znaczny popyt na te pozycje, a takz e aby umoz liwic szybsze i tan sze publikacje, serie Einzelverffentlichungen Instytutu, kto wydaje powoano do z ycia druga ra sie ro wydawnictwo Fibre w Osnabrck. W ramach tej serii ukazuja wniez sie monografie pracowniko w i stypendysto w oraz tomy zbiorcze. Obie serie ciesza w Niemczech duz ym powaz aniem. Celem obu serii Klio Klio in Polen oraz Klio w Niemczech jest wzajemne pnianie wybitnych prac polskiej i niemieckiej historiografii w obydwu udoste cy pan stwach, po ich przetumaczeniu. Dla czytelniko w szczego lnie interesuja temat Zakonu Krzyz okaza sie ackiego; dziea Mariana Biskupa i Gerarda Labudy oraz Hartmuta Boockmanna na ten was nie temat 7 byy pierwszymi pozycjami, kto rych nakad zosta wyczerpany. Przede wszystkim dla prowadzenia serii zycznej w Instytucie zatrudniany jest polski pracownik naukowy, kto polskoje ry w peni zintegrowany jest z z yciem Instytutu, bierze udzia w tygodniowych pomoca dzie ki swojej szczego spotkaniach jour fixe i suz y nierzadko ogromna lnej znajomos ci polskiej sceny historiograficznej. da podobnie, jez Sytuacja wygla eli chodzi o pytania, kierowane do Instytutu kszej liczbie. Pytania dotycza tego, kto w Polsce specjalizuje sie w coraz wie w okres lonej problematyce, czy tez , w kto rym archiwum moz na znalez c materiay stsze chyba jednak pytania dotycza II wojny na temat pewnego zagadnienia. Najcze , z s wiatowej i okresu bezpos rednio po niej. Zdarza sie e otrzymujemy pros by potwierdzen o pomoc od byych pracowniko w przymusowych, kto rzy potrzebuja to np. dla swojej dokumentacji; z reguy nie moz emy zrealizowac tych pro s b (sa pytania o aktualne miejsce pobytu rodziny, u kto rej dana osoba wykonywaa prace przymusowa w okresie wojennym). Odsyamy dalej na ile moz emy. Nie cych badan udzielamy informacji dotycza historii rodzinnych, kto re otrzymujemy przewaz nie z Niemiec. Na naszej stronie internetowej podajemy adresy, pod kto re w Polsce zwro moz na sie cic , by otrzymac fachowe informacje. Im bardziej znany nasz Instytut w ostatnich latach, tym szybciej ros staje sie nie liczba zapytan . z Oznacza to ogromne obcia enie przede wszystkim dla tych pracowniko w, kto rzy sie tematyka II wojny s ca popularnos zajmuja wiatowej. Rosna c Instytutu ma tym samym ro wniez swoje ambiwalentne strony. tpienia pozytywna jest natomiast funkcja komunikacyjna mie dzy polska Bez wa historiografia , jaka Instytut peni na wielu paszczyznach (konferencje, a niemiecka zywaniu kontakto pos rednictwo w nawia w, wspieranie modych historyko w). Szcze polska placo go lnie cieszy nas fakt, z e ws ro d szes ciu NIH za granica wka jest , kto pierwsza ra znalaza swo j odpowiednik w Berlinie. Od listopada 2006 r.
7 zyku niemieckim: Marian BiskupGerard Labuda, Die Geschichte des W tumaczeniu w je zyku polskim: Hartmut Boockmann, Zakon Deutschen Ordens in Preuen, Osnabrck 2000, w je Krzyz acki, Warszawa 1998.

Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie

151

w Berlinie dziaa Centrum Badan Historycznych Polskiej Akademii Nauk. Centrum , kto kierowane jest przez prof. Roberta Trabe ry by pierwszym polskim pracow Klio w Niemczech. Funkcjonowanie CBH nikiem NIH, i kto ry zaoz y serie z bardzo pozytywnym odbiorem, z pewnos w Berlinie, kto re ro wniez spotkao sie cia dzy polska a niemiecka historiografia . dalej zintensyfikuje juz i tak s cise relacje mie Sercem NIH w Warszawie jest biblioteka. Z jednej strony stanowi ona wsparcie pracowniko w naukowych Instytutu w ich pracy naukowej, z drugiej strony jest publiczna , doste pna dla czytelniko biblioteka w (nie tylko warszawskich). Zbiory ce obecnie ponad 65 000 tomo trzy obszary licza w i ponad 300 czasopism obejmuja pan zycznych, 2) historie Polski, przy czym tematyczne: 1) historie stw niemieckoje sie na Zachodzie, oraz go wny nacisk kadziemy na pozycje, kto re ukazuja historie wspo , czyli przede wszystkim historie Republiki 3) niemiecka czesna dotycza ca polityki Federalnej Niemiec, NRD oraz zjednoczonych Niemiec, historie europejskiej, a takz e relacji polsko-niemieckich. tku zasoby byy katalogowane w formie cyfrowej; katalog Od samego pocza dac moz na przegla w Internecie (za pos rednictwem stron Instytutu: sie najwie ksza popularnowww.dhi.waw.pl). Okoo 40% zasobo w (te, kto re ciesza ) jest bezpos pnych dla czytelniko s cia rednio doste w na po kach bibliotecznych. z zostac gu 15 minut sprowaPozostae ksia ki moga zamo wione i najpo z niej w cia tro niz przede dzone z magazynu pooz onego pie ej. Z zasobo w biblioteki korzystaja wszystkim pracownicy i suchacze Uniwersytetu (profesorowie, pracownicy naukowi, studenci), ale nie tylko historycy takz e germanis ci, politolodzy, socjolodzy, historycy sztuki oraz inni zainteresowani. Jeden z aspekto w z ycia codziennego Instytutu prawie nie dociera do puzycznos blicznos ci. Pynie ono pod znakiem dwuje ci. Wszyscy pracownicy naukowi znac zyk polski i niemiecki, wie kszos musza je c pracowniko w nienaukowych (w sekretariacie, administracji, bibliotece, suz by techniczne) ro wniez wadaja zykami. Wielu z nich kilkakrotnie w cia gu jednego dnia przechodzi obydwoma je zyka na drugi, a zespo z jednego je NIH stanowi w pewnym sensie pol spoecznos sko-niemiecka c . badawcza , kto wnies Instytut jest przede wszystkim placo wka ra stara sie c swo j bienie zrozumienia historii Polski w Niemczech. Jednak owoce pracy wkad w poge poza sfere czysto naukowa . Powracaja cy do Niemiec pracowInstytutu wykraczaja zali w Polsce znajomos nicy naukowi, stypendys ci i praktykanci nawia ci, zawarli ze soba do domu siec przyjaz nie i zabieraja kontakto w, kto ra na swo j sposo b do utrwalenia relacji polsko-niemieckich. przyczynia sie
KLAUS ZIEMER Dyrektor Niemieckiego Instytutu Historycznego w Warszawie

152

Lisaweta von Zitzewitz

AKADEMIA EUROPEJSKA KULICE-KLZ Lisaweta von Zitzewitz Akademia Europejska Kulice-Klz Akademia Europejska Kulice-Klz jest os rodkiem konferencyjnym i miejscem cza swoja nazwe , kto spotkan , z dwunastoletnim dorobkiem. To miejscu zawdzie ra siedzibe w dworku w Kulicach, jest jednoczes nie programem. Akademia ma swoja we wsi, (okoo 200 mieszkan co w), pooz onej 65 kilometro w na po nocny wscho d od Szczecina w wojewo dztwie zachodniopomorskim. Za czaso w niemieckich wies cej sie nosia miano Klz. Dworek w swojej dzisiejszej formie, charakteryzuja , klasycystyczna elewacja , zosta wzniesiony w 1848 r. przez Bernharda von prosta Bismarcka, starszego brata po z niejszego kanclerza Rzeszy Otto von Bismarcka. Dobra kulickie nalez ay do rodziny von Bismarck od 1727 do 1945 r., ponad dwies cie lat. Inicjatywa utworzenia Akademii wysza od ostatniego niemieckiego was ciciela tku Kulice Philipa von Bismarcka (1913-2006). Jako czonek Niemieckiego maja Parlamentu (1969-1978) i Parlamentu Europejskiego (1978-1989) oraz jako przecy Ziomkostwa Pomorskiego (1970-1990) i czonek Komisji Prowadza cej wodnicza na wielu paszczyznach Forum Polsko-Niemieckie (od 1978) angaz owa sie dzy Polakami i Niemcami. Kiedy dworek w Kulicach, wskutek w pojednanie mie tku lat 90. zosta opuszczony przez tamtejszy PGR procesu transformacji na pocza , postanowiono utworzyc i zagroz ony by dewastacja w nim polsko-niemiecki os rodek szkoleniowy. W tym celu P. von Bismarck zaoz y w maju 1993 r. polska Fundacje organizacje poz ytku publicznego. Dzisiaj nosi ona nazwe Akademia Polacy Europejska Kulice-Klz, a w jej organach ro wno reprezentantami sa i Niemcy. Fundacja Bismarcka wydzierz awia podupady dworek w Kulicach i przynalez ny do niego park od Agencji Wasnos ci Rolnej Skarbu Pan stwa. W latach 19941995 budynek gruntownie zrekonstruowaa i jednoczes nie przebudowaa rodki kuchnia . S w nowoczesne centrum konferencyjne z pokojami dla gos ci i duz a trzna zabiegi budowlane wyasygnoway niemieckie Ministerstwo Spraw Wewne nych oraz Fundacja Wspo pracy Polsko-Niemieckiej. o udzia 600 W otwarciu centrum konferencyjnego 23 wrzes nia 1995 r. wzie gos ci z Polski, Niemiec i Francji. W swoim przemo wieniu byy kanclerz Niemiec dzy Niemcami a Polska Helmut Schmidt wspomnia o trudnym pojednaniu mie os w okresie po 1945 r. Jednoczes nie da wyraz swojej nadziei, z e przez prace rodka szkoleniowego w Kulicach nie tylko praktyka, lecz takz e ideay europejskiej do serc modych ludzi. kultury wpyna W minionych dwunastu latach Akademia Europejska Kulice-Klz staa sie znana takz e poza Pomorzem Zachodnim. Jako os rodek szkoleniowy jej imprezy nie z zkowemu programowi nauczania. Nie rozdaje dyppodlegaja adnemu obowia raczej na wasnej intuicji, dos lomo w. Pracownicy polegaja wiadczeniu i autopsji, by dzy Niemcami i Polakami oraz ich pojednanie, porozumienie wspierac zbliz enie mie w europejskich ramach. Przy tym Akademia cze sto wspo i wspo prace pracuje