Z kroniki naukowej

STWA OBYWATELSKIEGO METODY BADANIA SPOECZEN DZIAANIE SPOECZNE? JAK BADAC

Z kroniki naukowej W dniu 25 maja 2007 r. w Poznaniu, w sali Galerii Miejskiej Arsena, odbya sie konferencja naukowa zatytuowana Metody badania spoeczen stwa obywatelskiego. Jak badac dziaanie spoeczne?. Jej organizatorami byli: Oddzia Poznan ski Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, Arsena, a wspo organizatorami: Instytut Socjologii UAM oraz z trzech cze s Instytut Zachodni. Skadaa sie ci dwo ch sesji, podczas kto rych wygaszane cej i zamykaja cej cae spotkanie. byy referaty, oraz dyskusji panelowej, podsumowuja otworzyli Piotr Glin Konferencje ski (Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Uniwersytet w Biaymstoku) i Zbigniew Woz niak (Instytut Socjologii Uniwersytetu im. Adama Micc zaoz kiewicza w Poznaniu), kto rzy dokonali wprowadzenia, pokro tce przedstawiaja enia ce na trafnos konferencji oraz argumenty wskazuja c wyboru tematyki konferencji. Pierwszy referat Jak badac spoeczen stwo obywatelskie we wspo czesnej Polsce cza (Instytut Studio przedstawiony przez Sawomira Nae w Politycznych PAN w Warszawie), historyczna dotyczy problematyki teoretycznej i definicyjnej. Autor przedstawi ewolucje cia spoeczen ro znaczenia poje stwo obywatelskie, skupi sie wniez na dylemacie badacza w momencie wyboru odpowiedniej definicji spoeczen stwa obywatelskiego. Zdaniem autora, ty obszar badawczy i tym samym determinuje jego granice. taki wybo r wpywa na przyje conych odre bnym nurtom badawczym Kolejne referaty miay charakter opiso w, pos wie inspirowanych prowadzonymi badaniami. Maria Theiss (Instytut Polityki Spoecznej Uniwersytetu Warszawskiego) przedstawia zaoz enia badania kapitau spoecznego. Badanie zostao Lewenstein (Instytut Stosowanych Nauk Spoecznych Uniwerzrealizowane wraz z Barbara kapitau spoecznego w konteks sytetu Warszawskiego). Referentka przedstawia koncepcje cie spoeczen stwa obywatelskiego. Autorki wykorzystay wyniki badan terenowych, przeciu lokalnych spoecznos prowadzonych w pie ciach. Kolejny referent, Grzegorz Makowski (Instytut Spraw Publicznych w Warszawie), w referacie pt. Badania nad funkcjonowaniem ci uwage aspektom Ustawy o dziaalnos ci poz ytku publicznego i o wolontariacie, pos wie praktycznym i metodzie oceny wdroz enia w z ycie wymienionego w tytule referatu aktu prawnego. Natomiast Krzysztof Kosea (Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego) w referacie zatytuowanym Pomiar aktywnos ci obywatelskiej w procedurach Komisji cej poste py realizacji Strategii Lizbon kryterio Europejskiej badaja skiej pokaza za pomoca w rodkowej pomiaru aktywnos ci obywatelskiej, z e Polska wraz z pozostaymi krajami Europy S na ostatnich miejscach rankingo znajduje sie w. Wskazywaoby to na pewien stopien niedorozwoju polskiego spoeczen stwa obywatelskiego. Autor referatu stwierdzi jednak, z e przesanki, aby te kryteria zakwestionowac istnieja , a w kaz dym razie, by stay sie

252

Z kroniki naukowej

uporza dkowania metodologii badan przedmiotem dyskusji specjalisto w. Pro be sondaz owych, cej w socjologii spoeczen dominuja stwa obywatelskiego, przedstawili Micha Nowosielski (Instytut Zachodni w Poznaniu) i Marek Nowak (Instytut Socjologii Uniwersytetu im. Adama pieniu Aktywnos Mickiewicza w Poznaniu) w wysta c spoeczna w sondaz ach badania krajowe i poro wnawcze. Autorzy zaproponowali skrzyz owanie dwo ch kryterio w: podmiotu badania (sondaz y indywidualnych i sondaz y instytucjonalnych) oraz celu badania (badan przekrojowych albo poro wnawczych). Przeprowadzona analiza zmierzaa do ustalenia dysproporcji w ujmowaniu poszczego lnych obszaro w badawczych. Autorzy krytycznie stosowanej w Polsce przez ro przyjrzeli sie z ne podmioty badawcze metodologii badan spoeczen stwa obywatelskiego. W kolejnym referacie Debata jako metodologia w strone integracji badan spoeczen stwa obywatelskiego Jan Herbst (Stowarzyszenie KlonJawor, Warszawa) postulowa poszerzenie dyskusji na temat spoeczen stwa obywatelskiego, zwrac uwage na fakt pewnej nieche ci socjologo poje ciami obcia z caja w do posugiwania sie onymi cymi zawe z wartos ciowaniem i maja one pola znaczeniowe. J. Herbst przedstawi zaoz enia projektu badawczego Indeks spoeczen stwa obywatelskiego realizowanego przez Stowarzyszenie KlonJawor od 2005 r. conej zagadnieniom bardziej szczego Podczas drugiej sesji konferencji, pos wie owym, ce tendencje w badaniach zaro zilustrowano interesuja wno spoeczen stwa obywatelskiego, jak s i w badaniach dziaan spoecznych. W tej cze ci konferencji Irena Szlachcicowa (Instytut procedure badawcza , tzw. Socjologii Uniwersytetu Wrocawskiego) przedstawia jakos ciowa ugruntowana . Zgodnie z takim podejs teorie ciem badawczym, teoria i empiria nie sa w s zku poprzez teorie substancjalna , przeciwstawne ani rozdzielne, ale pozostaja cisym zwia na bazie materiau empirycznego. Takie podejs powstaa cie, zdaniem referentki, pozwala na ca weryfikacje przyje tych hipotez w toku procesu badawczego. Metodzie teorii biez a cone ro pne wystapienie. Mateusz Szczecin ugruntowanej byo pos wie wniez naste ski oraz Tomasz Stryjecki (Instytut Socjologii Uniwersytetu o dzkiego) przedstawili obywatelska walki mieszkan akcje co w odzi z zanieczyszczaniem miasta na tle teorii ugruntowanej. materiao ro Poprzez analize w graficznych referenci odnies li sie wniez do zaoz en socjologii pieniu pt. wizualnej. Z kolei Magdalena Dudkiewicz (Instytut Spraw Publicznych) w wysta dowych Metodologia badan samos wiadomos ci spoecznej pracowniko w organizacji pozarza do badan dowych w Polsce, opartych w Polsce odniosa sie pracowniko w organizacji pozarza na zastosowaniu nieco zmodyfikowanej analizy po l semantycznych. Celem tej analizy byo uzyskanie wiedzy na temat pozytywnych i negatywnych opinii o poszczego lnych elementach s wiata spoecznego, a takz e okres lenie centro w i peryferii s wiata spoecznego pracowniko w okres lonych organizacji spoecznych. da son Referat o nieszablonowym tytule Jak wygla . Pro ba syntetycznego podejs cia do spoeczen stwa obywatelskiego zaprezentowaa Marta Klekotko (Instytutu Socjologii Unipieniu referentka zmierzya sie z pro wypracowania wersytetu Jagiellon skiego). W wysta ba cego wszystkie waz syntetycznego modelu spoeczen stwa obywatelskiego, zawieraja niejsze c kierunki znane z definicji i uje spoeczen stwa obywatelskiego. Tym samym przedstawia model oparty na trzech poziomach analizy spoeczen stwa obywatelskiego: obywatelstwa c (poziom rozstrzygnie prawno-ustrojowych), kultury obywatelskiej (nieformalne reguy wspo z ycia spoecznego) oraz obywatelskos ci jednostek (gotowos c is wiadomos c jednostki pieniu, kto uczestniczenia w spoeczen stwie). W wysta re byo koreferatem do wczes niejszego na trzecim referatu M. Klekotko, Jakub R. Stempien (Uniwersytet o dzki) skoncentrowa sie c obywatelskos ze wskazanych poziomo w analizy, interpretuja c w kategoriach penienia roli

Z kroniki naukowej

253

one odzwierciedleniem. Rola w odniesieniu do konkretnych dziaan i norm, kto rych sa spoeczna interpretowana bya w konteks cie grupowym, w jakim funkcjonuje podmiot. Obie zac rozpatrywac koncepcje moz na wia w caos c , w kto rej pro buje sie obywatelskos c i spoeczen stwo obywatelskie w konteks cie normatywnym i w duchu dosyc tradycyjnej cej socjologii. strukturalizuja Kolejny blok zagadnien otworzy Ryszard Skrzypiec (Os rodek Badania Aktywnos ci dzie badania Lokalnej) referatem pt. Mapa aktywnos ci obywatelskiej jako metoda i narze pienia by Piotr Fra czak lokalnego spoeczen stwa obywatelskiego (wspo autorem wysta z tego samego os rodka). Obaj referenci zaproponowali wykorzystanie metodologii geografii do tworzenia map aktywnos ci obywatelskiej. Jak okres lili cel swoich badan , mapowanie bnionej suz y do badania lokalnego spoeczen stwa obywatelskiego, czyli wspo lnoty wyodre zko pnie referat pt. Hermeneutyka obiekna bazie zwia w z okres lonym terytorium. Naste tywna i etnografia instytucjonalna w badaniu potencjao w endogennych lokalnego spoeczen sstwa obywatelskiego wygosi Robert Geisler (Akademia im. Jana Dugosza w Cze tochowie). Autor zaproponowa stosowanie hermeneutyki obiektywnej jako metody badania spoeczen procesu tworzenia sie stwa obywatelskiego. Celem tej hermeneutyki, wedle so w autora, jest rekonstrukcja obiektywnych struktur znaczeniowych teksto w. Zaproponowana ga do tradycji interpretatywnej oraz poststrukturalizmu. Moz koncepcja sie na zatem tres ca podobny koncept metodologipodsumowac , z e jest pewnego typu analiza ci, rozwijaja tekstu), jaki spotykamy ws czny (analiza dziaan poprzez analize ro d zwolenniko w teorii ugruntowanej. Z kolei celem etnografii instytucjonalnej jest naukowe poznanie relacji dzy ludz spoecznych mie mi przy zaoz eniu, z e z ycie spoeczne jest zorganizowane przez ro z ne instytucje. sie wysta pienia Rafaa DrozdowNieco na pograniczu tematyki konferencji pojawiy sie skiego oraz Ryszarda Cichockiego z Instytutu Socjologii Uniwersytetu im. Adama Micdzy praktyka utopii kiewicza w Poznaniu. Rafa Drozdowski (Citizen journalism mie praktyki badawczej) poro spoecznej a utopia wna zjawisko dziennikarstwa obywatelskiego do utopii spoeczen stwa informacyjnego, tym samym przedstawi je jako jeden z mito w zaproponowanego przez niego stanowiska byo spospoeczen stwa obywatelskiego. Istota jrzenie na metody badawcze z perspektywy mechanizmo w wpywu spoecznego. Jak stwierdzi autor, chodzi o udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy i w jakim sensie samo (quasi-naukowa ) proceobywatelskie dziennikarstwo wolno jest traktowac jako specyficzna badawcza . Natomiast Ryszard Cichocki (Programy wskaz dure niko w jakos ci z ycia jako dzia diagnozowania z badania narze ycia w mies cie) skonny by potraktowac problematyke spoeczen stwa obywatelskiego jako element szerszego konstruktu wspo czesnego welfare state. Zdaniem referenta, w takim konteks cie zagadnienia spoeczen stwa obywatelskiego z sie z problematyka jakos cie zaproponowane przez R. Cichockiego zmierza wia a ci z ycia. Uje do statystycznego uchwycenia poziomu obywatelskos ci na podstawie poziomu uczestnictwa w inicjatywy spoeczne i np. pomiaro w wyborach, angaz owania sie w poziomu orientacji sie kwestie socjalne i kompetencji obywatelskiej. Na ten aspekt obywatelstwa nakadaja i kwestia poziomu zaspokojenia potrzeb. zamkne a dyskusja panelowa z udziaem autoro Konferencje w wygoszonych referato w Piotra Glin skiego, Jana Herbsta i Grzegorza Brydy (Instytut Socjologii Uniwersytetu Jagiellon skiego) oraz Michaa Chmary i Zbigniewa Woz niaka (Instytut Socjologii Uni znalez wersytetu im. Adama Mickiewicza). Uczestnicy panelu starali sie c odpowiedzi na trzy pytania postawione przez organizatoro w: Co jest uniwersalne, a co specyficzne

254

Z kroniki naukowej

w metodologii badan spoeczen stwa obywatelskiego? Czego jest za duz o, a czego za mao szanse i bariery rozwoju w badaniu spoeczen stwa obywatelskiego w Polsce? Jakie sa metodologii oraz badan spoeczen stwa obywatelskiego w Polsce i na s wiecie? c konferencje , warto wskazac Podsumowuja na kilka kwestii. Po pierwsze, dyskusja ca wysta pieniom wyraz towarzysza nie pokazaa, z e metodologia badan spoeczen stwa obywagej refleksji ze wzgle du na mnogos c telskiego i dziaan spoecznych wymaga cia c uje wiele problemo i modeli. Po drugie, przed badaczami pojawia sie w od tych najbardziej ogo lnych i podstawowych, takich jak np. pytanie o definicje operacyjne spoeczen stwa ce m.in. doboru obywatelskiego, po kwestie bardziej szczego owe czy techniczne, dotycza populacji czy liczebnos ci badanych (w odniesieniu np. do badan jakos ciowych). Po trzecie, dzy konferencja pokazaa, z e istnieje duz a potrzeba wymiany informacji i dos wiadczen mie cymi sie ta problematyka . Pos os rodkami oraz badaczami zajmuja rednio moz na tez mo wic badania spoeczen o wzros cie zainteresowania problematyka stwa obywatelskiego. Marcin Tujdowski

PRACY: EUROPEJSKIE FORUM WSPO HANNOVER RENNES POZNAN

Z inicjatywy wadz miasta w dniach 25-26 czerwca 2007 r. zorganizowane zostao w Poznaniu Europejskie Forum Wspo pracy: Poznan Hannover Rennes pod hasem d lokalny a Traktat ustanawiaja cy Konstytucje dla Europy. Przedsie wzie cie to Samorza idei wspo stanowio realizacje pracy polsko-niemiecko-francuskiej w formule maego ta weimarskiego. Wodarze partnerskich miast wraz z zaproszonymi gos tro jka c mi ze s wiata cych instytucje kultury, organizacje pozarza dowe i media polityki i nauki, a takz e reprezentuja li dyskusje o roli miast w Unii Europejskiej w perspektywie jej dalszego rozwoju. podje Szczego lny kontekst tego spotkania tworzy zakon czony dwa dni wczes niej szczyt Rady do opracowania nowego traktatu reforEuropejskiej w Brukseli, kto ry otworzy droge cego Unie Europejska . muja c konferencje prezydent miasta Poznania Ryszard Grobelny wyrazi przekonaOtwieraja na podstawowe problemy Unii Europejskiej, jakimi sa sabna ce poparcie nie, z e odpowiedza ca przejrzystos ksze zaangaz spoeczne czy niezadowalaja c dziaania, jest wie owanie samodu terytorialnego, a w szczego rza lnos ci miast, w ksztatowanie polityki unijnej. Miasta moga integracji, poniewaz takz e skutecznie promowac idee mieszkan cy bezpos rednio odczuwaja ce z integracji i wynikaja cy z nich wzrost jakos wymierne korzys ci pyna ci z ycia. Przede c 34 ludnos role motoru wzrostu, a cza c wszystkim jednak, skupiaja ci UE miasta penia w sobie funkcje gospodarcze, polityczne i kulturalne. Projekt Europa nie moz e ograniczac sie kszym stopniu byc Miast. zatem do hasa Europa Ojczyzn, powinna ona takz e w wie Europa ci kwestii mie dzyZ kolei nadburmistrz Hanoweru Stephan Weil wiele uwagi pos wie dzynarodowych narodowej orientacji tego miasta. Znajduje ona swo j wyraz w kontaktach mie zanych z tradycja wystawiennicza Hanoweru, w jego o charakterze biznesowym, powia partnerska wielokulturowym obliczu, a takz e w celowym zaangaz owaniu we wspo prace juz c znaczenie partmiast, zainicjowana w pierwszych latach powojennych. Podkres laja

Z kroniki naukowej

255

nerstw miast dla pojednania niemiecko-francuskiego, a w szerszej perspektywie dla na ro bokie pojednanie z Polska . Nawia za zjednoczenia kontynentu, wyrazi nadzieje wnie ge zanej jeszcze w latach przy tym do dorobku wspo pracy Poznania i Hanoweru, nawia tych, a dzis tem aktualnych wyzwan cych przed siedemdziesia profilowanej pod ka stoja miastami. Ws ro d nich wskaza koniecznos c przybliz ania idei europejskiej modym, kto rzy od UE wie cej niz wnosic oczekuja gwarancji pokoju w Europie. Miasta musza wkad p integracji, dbac dzy innymi poprzez wzmocw poste o przybliz enie UE obywatelom, mie nienie wymiaru socjalnego. Zdaniem Edmonta Herv, mera Rennes, o sensownos ci kaz dej polityki decyduje jej przeoz enie lokalne to w jaki sposo b zaspokaja potrzeby ludzkie na poziomie lokalnym. czenia miast i regiono Akcentowa on koniecznos c wa w w budowanie zjednoczonej Europy. z gnie cia celo To gwarantuje aktywne uczestnictwo obywateli w da eniu do osia w integracji, na poziomie lokalnym. Przykadem takiego dziaania na bowiem obywatelskos c zaczyna sie tku jednoczenia kontynentu byo odwaz pocza ne zaangaz owanie wadz miejskich w partnerstdzania wa miast. Obecnie takie lokalne przeoz enie obserwowac moz na w zakresie zarza z polityk UE, miastami. Jak najpeniejsze wykorzystanie moz liwos ci, jakie wynikaja Europejska przewodnik Miejski wymiar polityki wspierac ma opracowany przez Komisje wspo lnotowej. Obok polityki spo jnos ci wskazuje on takz e kwestie zatrudnienia, spraw spoecznych, ro wnos ci szans, s rodowiska, badan naukowych, energii i transportu, spoeczen stwa informacyjnego i medio w, edukacji i kultury, zdrowia i ochrony konsumento w i innych. dowco cych miast gos zabrali eurodeputowani. PrzeObok samorza w z wspo pracuja cy Parlamentu Europejskiego Hans-Gert Pttering, kto Forum patronatem, wodnicza ry obja przekaza swoje przesanie do uczestniko w w formie nagrania wideo. Natomiast obecny na cy PE Marek Siwiec nawia za do podstawowego dylematu jednosesji wiceprzewodnicza integracji pan czenia Europy: czy Unia Europejska ma byc forma stw, czy wspo lnota wyczerpuje, obywateli. W jego przekonaniu rola pan stw jako inicjatoro w integracji sie do w szczego natomiast ros nie rola samorza w jako bliz szych obywatelom. Miasta moga lnos ci ki procesowi integracji wzrost jakos zaoferowac mieszkan com dzie ci z ycia. M. Siwiec ta weimarssformuowa takz e postulat, by w ramach wspo pracy opartej na koncepcji tro jka dnic kiego uwzgle , choc niekoniecznie instytucjonalizowac , kontakty z miastami z Ukrainy cego poza strukturami UE. ostatniego duz ego europejskiego pan stwa pozostaja cej uwagi pos ci zakon Z kolei eurodeputowany Jan Kuakowski wie wie czonemu gnie tego kompromisu, ale i ubolewanie szczytowi brukselskiemu. Wyrazi rados c z osia nieodnos nie do stylu negocjacji. W jego opinii dyskutowane na szczycie kwestie sa d oboje tne obywatelom, inaczej niz du. zrozumiae i ponieka sfera dziaania samorza ca sie lokalnemu wymiarowi zasady subsyZbyt mao jednak zainteresowania pos wie do proces integracji w skali diarnos ci. Partnerstwa samorza w w ramach UE wyraz aja sie do budowy spoeczen mikro, przyczyniaja stwa obywatelskiego i budowania akceptacji spoecznej dla UE. pieniu ambasadora Francji w Polsce Pierre Inne akcenty uwypuklone zostay w wysta konsekwencje zdecentralizowanej wspo Menata. Z jego perspektywy znamienne sa pracy miast europejskich dla funkcjonowania dyplomacji. Ta nie ma juz ani monopolu na dzy informacje, ani na kontakty. Jednoczes nie jednak znaczenie tej sfery wspo pracy mie d Francji do udzielania jej finansowego wsparcia. Zwro narodami skania rza ci takz e uwage w sferze wspo dzynarodowa aktywnos na ewolucje pracy francuskich regiono w ich mie c paralele z sytuacja w Polsce. umoz liwi dopiero proces decentralizacji, co tworzy pewna

256

Z kroniki naukowej

Ambasador wyrazi ponadto przekonanie o doniosos ci mimo pewnych kryzyso w wspo ta weimarskiego. pracy w ramach tro jka Traktat konstytucyjny dylematy integracji to temat referatu wygoszonego przez prof. dr Christiane Lemke z Uniwersytetu im. Leibniza w Hanowerze. Przedstawia ona idei lez cej u podstaw integracji od jej zainicjowania do obecnych dziaan ewolucje a , cych do przyje cia traktatu reformuja cego. Kluczowe problemy UE obecnie to zmierzaja wzrost demokracji, wzrost przejrzystos ci i zapewnienie zdolnos ci do dziaania. Kwestia, czy dzie odgrywaa role globalnego gracza wobec wyzwan Europa be epoki globalizacji, pozostaje otwarta. Warunkiem dalszego rozwoju projektu europejskiego jest empatia i wola polityczna. woko Kolejna sesja forum koncentrowaa sie tematyki Miasta w Unii Europejskiej. li: prof. dr Christiane Lemke, prof. Catherine FlaW dyskusji panelowej udzia wzie esh-Mougin z Universit de Rennes 1 oraz prof. dr hab. Bogdan Koszel z Instytutu moderowa prof. dr hab. Andrzej Sakson, dyrektor Instytutu Zachodniego. Dyskusje gnie cia i deficyty traktatu konstytucyjnego, Zachodniego. W dyskusji wskazywano na osia do poruszono kwestie wzmocnienia pozycji samorza w regionalnych i lokalnych w przepisach pnej oceny zakon traktatowych, a takz e dokonano wste czonego szczytu w Brukseli (B. Koszel). W zakresie zaangaz owania miast na rzecz promocji i wzmacniania idei europejskiej przedstawione zostay dos wiadczenia Rennes i Hanoweru, oparte na wspo pracy du z tamtejszymi uniwersytetami (Ch. Lemke i C. Flaesh-Mougin). Odwouja c sie do samorza tych dos wiadczen A. Sakson sformuowa postulat powoania w Poznaniu Centrum im. ta weimarsJ. Monneta. Dyskutowano takz e o zaletach wspo pracy opartej na modelu tro jka kiego i perspektywach rozszerzenia kontakto w z miastami ukrain skimi. ta zostaa okolicznos W drugim dniu Forum przyje ciowa deklaracja w sprawie debaty cej integracji europejskiej. dotycza Ryszarda Formuszewicz

SPOTKANIE Z AMBASADOREM PORTUGALII W POLSCE

du Marszakowskiego w Poznaniu odbyo sie Dnia 25 lipca 2007 r. z inicjatywy Urze w siedzibie Instytutu Zachodniego spotkanie z ambasadorem Portugalii w Polsce Jos e Serpa . Okazje stanowio po Sequeira roczne (w drugiej poowie 2007 r.) przewodnictwo Portugalii w Unii Europejskiej. c na wste pie, z Zebranych powita dyrektor IZ prof. Andrzej Sakson, zaznaczaja e tego sie juz Instytutu, kto typu spotkania wpisuja w tradycje ry zaprasza ambasadoro w pan stw cych rotacyjna prezydencje w Unii. Jest to szczego sprawuja lnie waz ne teraz, kiedy Unia w trudnym i waz dzyrza dowa 27 krajo znajduje sie nym momencie. Konferencja mie w nad Traktatem Konstytucyjnym. rozpoczyna bowiem prace pieniu honorowego gos Wysta cia towarzyszya prezentacja multimedialna, wzbogacaja . Na wste pie Jos Sequeira e Serpa nawia za do symboliki obecnej prezydencji ca prelekcje oddawac bladoniebieskiego kwiatka na granatowym tle, kto rego patki maja dynamike i ro z norodnos c Unii wspo tworzonej przez kraje czonkowskie.

Z kroniki naukowej

257

c z zaoz Ambasador zarysowa jedynie pobiez nie priorytety prezydencji, wychodza enia, one zebranym powszechnie znane. Haso wybrane przez Portugalie brzmi Silniejsza z e sa Unia dla lepszego s wiata (A stronger Union for a better world) i jest go wnym celem cym prowadzonym pracom. Dotycza one m.in.: realizacji Strategii Lizbon przys wiecaja skiej, poprawy bezpieczen stwa unijnego, czy tez kontrowersyjnego juz Traktatu Konstytucyjnego boko wierzy, z ki woli dla caego ugrupowania. Jak podkres li ambasador, jego kraj ge e dzie dzyrza dowej zakon sie w paz politycznej uczestniko w, prace konferencji mie cza dzierniku na aspekt spoeczny i s 2007 r. podpisaniem traktatu. Zwro ci tez uwage rodowiskowy osawionej juz Strategii Lizbon skiej, kwestie energetyczne zwaszcza bezpieczen stwo Unii, role maych i s biorstw, czy tez i solidarnos c energetyczna rednich przedsie aspekty innowacyjnej gospodarki opartej na wiedzy. wage , jaka przykada sie Pooz enie Portugalii na mapie Europy tumaczy szczego lna cy w trakcie tej prezydencji do proceso w migracji. Kraj ten bowiem od lat stanowi cel dla tysie zania na szczeblu wspo kwestie mieszkan co w Afryki Po nocnej. Rozwia lnotowym wymagaja zane z tym ryzyko terroryzmu, czy tez nielegalnej imigracji, zwia wspo czesnego niewolnict ro byc wa. Takz e relacje z innymi krajami basenu Morza S dziemnego maja intensyfikowane biane. Wydaje sie , z do i poge e z naturalnych geograficznych i historycznych wzgle w, tzw. dzie za tej prezydencji swo wymiar poudniowy UE przez ywac be j renesans. Ponadto, szczego lne miejsce w agendzie portugalskiej prezydencji zajmuje Brazylia. Portugalia nie zapomina jednak o strategicznym partnerze Unii, czyli Rosji, a takz e nad Tagiem druga pod o Ukrainie. Zwaszcza, z e obywatele tego ostatniego kraju sa dem liczebnos narodowa . Zaplanowano takz wzgle ci po brazylijskiej mniejszos cia e szczyty unijne z Chinami i Indiami. Na tym tle, kontakty transatlantyckie i dobre relacje oczywista . z USA okres li ambasador jako sprawe pienie przypomnieniem hasa prezydencji Jos Sequeira e Serpa zakon czy swoje wysta , z , portugalskiej. Pozostaje miec nadzieje e wzmocnionej (traktatem?) Unii faktycznie uda sie choc w ograniczonym zakresie, uzdrowic niekto re z problemo w wspo czesnego s wiata (migracja, ubo stwo?). pnie prof. A. Sakson otworzy dyskusje i zache ci zebranych do zadawania pytan Naste . c gos Jako pierwsza gos zabraa prof. J. Kiwerska, prosza cia o wyjas nienie, czy w jego tez s ojczyz nie panuja , jak to ma miejsce w wielu cze ciach s wiata, antyamerykan skie nastroje. zywao do postaci wybitnego pisarza portugalskiego, Noblisty Jos Kolejne pytanie nawia czenie Portugalii do Hiszpanii. Saramago, kto ry swego czasu postulowa ponoc przya A. Sakson pyta natomiast o relacje Portugalii z brytyjskim Gibraltarem. Jeden z uczestniko w ce kwestii energetycznych, zwaszcza spotkania zada tez bardzo konkretne pytanie, dotycza moz liwos ci przeniesienia na grunt europejski dos wiadczen brazylijskich w rozwijaniu ekologicznego paliwa. do pierwszej grupy pytan Zaraz potem ambasador ustosunkowa sie . Zaznaczy, z e Portugalia nie jest krytyczna ani sceptyczna wobec Stano w Zjednoczonych, a w spoeczen st bynajmniej antyamerykan wie nie panuja skie nastroje. Jedyne niebezpieczen stwo widziaby kulture portugalska . Ustosunw zbyt silnych wpywach amerykan skich na wspo czesna c sie do sugestii ewentualnego przya czenia Portugalii do Hiszpanii, Jos Sequeira kowuja sa rzeczywis e Serpa skomentowa, z e relacje z Hiszpania cie bardzo ciepe, ale tego siedztwa nie nalez powac . Stosunki z Gibraltarem serdecznego sa y bynajmniej zaste akcesja okres li takz e jako korzystne dla Portugalii. Ambasador przyzna, z e trudno mu przytoczyc
d Zachodni 2007, nr 4 17 Przegla

258

Z kroniki naukowej

ce paliw ekologicznych, ale z tego co mu wiadomo, Unia szczego owe dane dotycza w tej kwestii nauczyc faktycznie wiele moz e sie od Brazylii. runde pytan generalny konsul honorowy Republiki Albanii w Polsce Kolejna rozpocza akcesje J. Rosochacki, kto ry prosi o wyjas nienie zapatrywan Portugalii na ewentualna jednostronnej deklaracji niepodlegos krajo w bakan skich do UE i kwestie ci Kosowa. zuja c do wczes Natomiast prof. R. Stawarska z Akademii Ekonomicznej, nawia niejszych so w ambasadora, przytoczya stare portugalskie przysowie Z Hiszpanii ani dobry wiatr, ani dobra z ona i zauwaz ya pozytywne zmiany, jakie zajs c musiay we wzajemnym siado one byc postrzeganiu sa w. Moga optymistycznym sygnaem dla obecnych relacji dzy Polska a naszymi wschodnimi sa siadami, zwaszcza Rosja . I was mie nie do wymiaru zaa prof. R. Stawarska, kto wage przypisuje polityce wschodniego Unii nawia ra pytaa, jaka wschodniej prezydencja portugalska. c sie do pytania dotycza cego akcesji krajo Odnosza w bakan skich do UE, ambasador stanowczos , z cznie od poste po podkres li z caa cia e powinna byc ona uzalez niona wya w ganych przez kaz osia de z pan stw na drodze do czonkostwa. Jos Sequeirya e Serpa przyzna, do obietnic skadanych przez Unie krajom z e trudno mu osobis cie ustosunkowywac sie cym sie o przysta pienie. Relacje z Hiszpania wie kszym bratem, jak to okres staraja li sie znakomicie i uznac tkowo przyjacielskie, ale jak ambasador ukadaja je nalez y za wyja siedztwa zdarzaja sie w nich drobne problemy. przystao na relacje sa c zaapelowa zapomnijmy o przeszos Jutra. Ambasador Kon cza ci, zbudujmy Europe kowa za zaproszenie, a dyrektor IZ, dzie kuja c szanownemu gos podzie ciowi i zebranym za siada (Portugalia) czy przybycie, zakon czy spotkanie pytaniem: czy lepiej miec jednego sa siedmiu (Polska)? Spotkanie przebiego w nieformalnej, bardzo serdecznej atmosferze. Marta Gtz

W RZYMSKICH DO TRAKTATU KONSTYTUCYJNEGO OD TRAKTATO (REFORMUJA CEGO)

VII MIE DZYNARODOWA KONFERENCJA Z CYKLU CIOA KATOLICKIEGO W PROCESIE ROLA KOS INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ Akademie Teologiczna (PAT) Geneza wspo organizowanych od 2001 r. przez Papieska w Krakowie konferencji z cyklu Rola Kos cioa katolickiego w procesie integracji europejsga czasu, gdy przed Kos zadanie zaje cia stanowiska kiej sie cioem w Polsce pojawio sie c cych czonkostwa Polski w Unii Europejskiej. Z racji zbiez wobec rozstrzygnie dotycza nos ci z procesem akcesyjnym krakowskie forum byo osadzone w realiach politycznych, towarzyc dokonuja cej sie ewolucji od pytania czy akcesja? ku kwestii modelu polskiego sza forum czonkostwa w Unii Europejskiej. Co jednak waz niejsze, inicjatywa PAT staa sie cych sie poge biona analiza zagadnien wymiany mys li reprezentanto w os rodko w, zajmuja cych sie przemianach. Przysta pienie Polski do UE nie obecnos ci chrzes cijan stwa w dokonuja o dyskusji na ten temat, a pojawiaja ce sie dylematy pote guja potrzebe wsparcia zamkne jednos ci na fundamencie trwalszym (a jednoczes nie bardziej metapolitycznym), niz wynika to z natury samych instytucji publicznych.

Z kroniki naukowej

259

Kos cio katolicki w Polsce uczestniczy i chce uczestniczyc w dyskusji o ksztacie wspo lnej Europy, bo chce brac udzia w ksztatowaniu warunko w z ycia czowieka, a jego zadaniem jest przypominac o naturze ludzkiej. Ta jego najwaz niejsza rola ma charakter cy. By dzieo jednos rozrastac profetyczny, a nie stanowia ci byo trwae i mogo sie , nalez y gna c sie do duchowych i kulturowych fundamento w zadeklarowa metropolita krakowski c kolejna konferencje , kto w Krakowie 13-15 kard. Stanisaw Dziwisz otwieraja ra odbya sie wrzes nia 2007 r. Rektor PAT ks. prof. Jan Dyduch nakres li cel konferencji woko pytania quo vadis?: quo vadis czowieku oraz quo vadis Europo. pieniu obecnego na inauguracji spotkania Podobne akcenty dominoway w wysta w centrum konferencyjnym w Przegorzaach prezydenta Rzeczpospolitej Polski Lecha geneze integracji w warunkach powojennej Kaczyn skiego. Przypomnia on chadecka cy sie obecnie spo odbudowy zaufania w Europie. Tocza r o uznanie chrzes cijan stwa jako podstawy europejskiej aksjologii uzna za efekt dominacji mys li lewicowej (to nie jest juz z pracy formacja polityczna, kto ra broni intereso w grup ludnos ci, kto ra utrzymuje sie najemnej, a w szczego lnos ci z pracy najemnej tej mniej skomplikowanej, tylko to jest formacja o charakterze kulturowym), choc przeciez chodzi w nim tylko o uznanie historycznej prawdy o roli chrzes cijan stwa w tworzeniu toz samos ci europejskiej. W Polsce, tej w przeszos zdaniem prezydenta, tylko minimalnie dotknie ci procesami laicyzacji, gdzie kszos za akcesja do UE (Owszem, ws zdecydowana wie c katoliko w opowiadaa sie ro d o katolikach polskich, pogla dy na ten temat byway podzielone, ale to by katoliko w, mo wie wie kszos mniejszos podzia na zdecydowana c i zdecydowana c .), brak Invocatio Dei w preambule Traktatu Konstytucyjnego odebrany zosta jako poraz ka. Z drugiej jednak c cego podstawy swobodnej strony z zadowoleniem nalez y przyja tres c artykuu 51 stwarzaja prezydent zastrzez dziaalnos ci Kos cioo w, choc i tu wytkna enia rodzi zro wnanie ich ze stowarzyszeniami o charakterze filozoficznym. c sie do problemu reformy instytucjonalnej UE oraz Traktatu Reformuja cego Odnosza Lech Kaczyn ski podkres li, z e Polska dostrzega koniecznos c reform i nie oznacza to kwestionowania caos ciowego dorobku Wspo lnot, kto ry jest pozytywny:
pienia do Unii dziesie ciu nowych, a po w warunkach przysta z niej jeszcze dwo ch kolejnych pan stw cznie dwunastu w kro zane z funkcjonowaniem Unii czyli a tkim czasie mechanizmy zwia byc co do Europejskiej nie moga dokadnie takie, jak byy wczes niej. Polska nie przeciwstawiaa sie zasady koniecznos ci reformy instytucji europejskich, chociaz z drugiej strony nasza ocena, byc moz e ca ze swoistej s wynikaja wiez os ci bo jestes my w Unii kro tko i Unia nam w tym kro tkim czasie daa bardzo duz o, bowiem bilans jest jednoznacznie pozytywny to nie ocenialis my dziaania Unii w sposo b od wielu dziesia tko tak krytyczny, jak niekto rzy przedstawiciele pan stw, kto re do tej Unii nalez a w lat. powiedziec Musze , z e kryzys Unii Europejskiej, o kto rym byo gos no, w Polsce nie by szczego lnie mocno dostrzegany. Nasz bilans by zdecydowanie pozytywny.

za przyszos wizja Unii jako s Prezydent opowiedzia sie ciowa cisej konfederacji pan stw cej znacznie bardziej niz ce sie miejsce w polityce europejskich, zajmuja obecnie licza globalnej:
ksze pan w stanie odgrywac najwie stwa Europy, niezalez nie od ich siy i dynamiki, nie sa takiej roli, w stanie byc jak sto lat temu, nie sa s wiatowymi mocarstwami, ale jes li dodamy do tego inne pan stwa solidarnos kszymi pan dziemy mieli juz ge w skali europejskie i pewna c z tymi najwie stwami, to be pote s wiatowej 1.
1

pienie prezydenta RP za: http:www.prezydent.plx.node?id:12543154. Wysta

17*

260

Z kroniki naukowej

Ewolucja traktatowych podstaw istnienia Wspo lnot Europejskich bya przedmiotem pienia przewodnicza cego Komisji Spraw Zagranicznych Parlamentu Europejskiego wysta , z Jacka Saryusza-Wolskiego. Zwro ci on uwage e aprobata dla Wspo lnot miaa swe z ro do w skutecznos ci ich dziaan , kto ra legitymizowaa je bardziej niz podstawy traktatowe. ki budowaniu bezpieczen Integracja miaa zyskiwac poparcie obywateli dzie stwa i dobrobytu oraz ochronie przed ponownym zwyrodnieniem pan stwa narodowego. Idea jednos ci miaa sama na drodze pragmatyzmu, a nie retoryki pan obronic sie stwowotwo rczej. Z kolei wszy od fundamenty i cele Wspo lnot byy pomijane w kolejnych traktatach, jakie pocza tych stanowiy pro cych sie poowy lat osiemdziesia by kodyfikacji ustrojowej rozwijaja instytucji. Kolejne traktaty: Jednolity Akt Europejski, z Maastricht, Amsterdamu i Nicei w strategie maych odpowiaday potrzebom usprawnienia rzeczywistos ci, ale wpisyway sie kroko w, tymczasem Traktat Konstytucyjny jako pro ba dokonania jednorazowej duz ej zmiany rewolucja . Choc c by formalna dokument nalez y uznac za merytorycznie odpowiedni, nieche wobec niego wymusia powro t do dotychczasowej filozofii maych kroko w. Podobnie nie da uciec od dyskusji o aksjologicznych podstawach integracji, niezbe dnych dla nakres sie lenia gle podlega zmianom dugofalowych perspektyw Unii. Dyskusja o nich trwa, bo Unia cia trudnos be dzie traktatowe zdefiniowanie tych kwestii. Zdaniem J. Saryui wielka cia c w toku i trzeba sie do niego sza-Wolskiego, proces konstytucjonalizacji Unii jest wie przygotowac zaro wno intelektualnie, jak i duchowo. pienie przewodnicza cego Bundestagu Norberta Lammerta nakres Wysta lone zostao woko osi pojednania narodo w Europy jako podstawy integracji europejskiej. Nie byoby bowiem moz liwe podpisanie Traktato w Rzymskich bez wczes niej zainicjowanego porozubienie integracji moz mienia francusko-niemieckiego. Takz e obecnie rozszerzenie i poge liwe ki wspo jest dzie lnocie nie tylko intereso w, lecz wartos ci. Europa bowiem podkres li polityk polityczna czy obszarem wolnego handlu; jest przede wszystkim nie jest tylko wspo lnota , a jako taka oznacza osobiste wezwanie do wolnos idea ci i odpowiedzialnos ci, to idea ta wspo podbudowana prawami czowieka. Trudno sobie wyobrazic , by tak rozwinie lnota kszenia funkcjonowaa bez Traktatu, jest on takz e warunkiem ewentualnego dalszego powie cy Bundestagu nawia za polemicznie do wygrona pan stw czonkowskich. Przewodnicza pienia Lecha Kaczyn c na niezalez sta skiego, wskazuja ne od statystyk duz e moz liwos ci maych pan stw w Unii (przykad Luksemburga). hasem przewodnim pierwszej sesji Idee i ideologie wspo czesnej Europy stay sie plenarnej, kto rej organizatorzy nadali peen sceptycyzmu podtytu Europa w poszukiwaniu Czaczkowstrwonionej toz samos ci. Wprowadzenie do debaty moderowanej przez red. Ewe wygosi przewodnicza cy Fundacji im. Roberta Schumana Jacques Santer. W dyskusji ka li udzia: metropolita Dublina abp Diarmuid Martin, wiceminister spraw zagranicznych wzie RP Pawe Kowal, byy ambasador RP przy NATO dr Jerzy M. Nowak oraz austriacki deputowany do Parlamentu Europejskiego Othmar Karas. Udzia polityko w w dyskusji nie zdeterminowa jej przebiegu do zagadnien czysto pragmatycznych. Poparty irlandzkimi c na rzecz wspo dos wiadczeniami postulat abpa Martina, by chrzes cijanie dziaaja lnej Europy jak obron cych nie zachowywali sie cy wasnych, partykularnych (choc by nawet dotycza sporej grupy obywateli) intereso w, lecz realizowali cel dobra wspo lnego odpowiada zaro wno potrzebom odnoszenia Ewangelii do wspo czesnos ci, jak i formowania oblicza Europy. Koniecznos c powrotu do wielkich temato w, na kto rych osadzona zostaa toz samos c do postaci i symboli wyznaczaja cych drogi kontynentu podkres li Pawe Kowal. Odnio s sie rozwoju: s w. Benedykta (znak kulturowych i cywilizacyjnych podwalin Europy), s w. s w.

Z kroniki naukowej

261

Cyryla i Metodego (model otwarcia na Wscho d) oraz wezwania Jana Pawa II od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej. To ostatnie haso odczytane zostao w Polsce w epoce pieniu do UE nazbyt zdaniem Pawa Kowala literalnie, podczas decydowania o przysta bokie konotacje z tradycja federacyjnego wspo gdy zawierao ge istnienia narodo w w ramach Rzeczpospolitej. Praktyczna konkluzja wiceministra wskazywaa na koniecznos c otwarcia Europy i Unii Europejskiej na Wscho d jako warunku dalszej modernizacji. Ambasador Jerzy na cze ste pomijanie czy marginalizowanie w dyskusjach o Europie M. Nowak zwro ci uwage cych spraw bezpieczen one nie tylko do sfery polityki, lecz takz ewoluuja stwa. Nalez a e toz samos ci oraz etyki. Bieg wydarzen ostatnich lat wymusza stawianie pytan absolutnie c walke ze zem moz uciekac zasadniczych, np. czy podejmuja na sie do jego metod? Nowe ce sie formy i obszary wspo dzynarodowej usytuoway bezpieczen i zmieniaja pracy mie stwo cych o toz takz cie ws ro d czynniko w decyduja samos ci krajo w Europy. Zmienia sie e samo poje c coraz to nowe obszary aktywnos bezpieczen stwa, obejmuja ci; instytucje bezpieczen stwa sie zmianami kultury strategicznej, odchodza c od realizacji zadan zajmuja stricte obronnych. pieniu dyplomata z wieloletnim dos Jak zauwaz y w swym wysta wiadczeniem, zmianom zyk, gdyz s nie o obronie lecz o dugofalowej podlega nawet je coraz cze ciej mo wi sie ce sie do uz dzis stabilizacji (np. interwencje ograniczaja ycia siy militarnej sa zupenie nieskuteczne). w Auditorium Maximum Uniwersytetu Jagiellon Druga sesja plenarna odbya sie skiego pienia prezydeni miaa charakter otwarty dla publicznos ci. Organizatorzy zaplanowali wysta cego Parlamentu Europejskiego, lecz wczes ta RP oraz przewodnicza niejsze przybycie Lecha porza dku obrad. Dopisaa natomiast krakowsKaczyn skiego do Przegorza wymusio zmiane c zbudowana z rozmachem nowa sale przy ul. Krupniczej. ka publicznos c , licznie zapeniaja ca gos zabrali: dyrektor Fundacji Konrada W dyskusji prowadzonej przez red. Marka Zaja Adenauera w Polsce Stephan Raabe, bp Tadeusz Pieronek, komisarz UE Danuta Hbner oraz pienie posowie PE Elmar Brok i Bogusaw Sonik. Centralnym punktem spotkania byo wysta cy funkcje przewodnicza cego PE polityk chadecki jest Hansa-Gerta Ptteringa. Piastuja cych w europejskim organie przedstawicielskim jednym z szes ciu deputowanych zasiadaja poznac nieprzerwanie od jego powstania w 1979 r. H.-G. Pttering da sie suchaczom debaty cy w realizowanym modelu jednos jako euroentuzjasta, dostrzegaja ci marzenie wielu pokolen z Europejczyko w o stabilnos ci i bezpieczen stwie. Kategorycznie popar da enia spoeczen stw zku Radzieckiego do poszanowania praw czowieka i swobo dawnego Zwia d obywatelskich, na ro szczego lnie w Rosji i na Biaorusi. Podobnie zwro ci uwage z nice w standardach praw dzy Europa a Stanami Zjednoczonymi: traktowanie wie z czowieka pomie nio w w Guantanamo nie odpowiada europejskiemu mys leniu o prawach czowieka i musimy to powiedziec naszymi przyjacio Amerykanom, nawet jes li sa mi zadeklarowa polityk. Uzna Traktat cy nie tylko za niezbe dny dla sprawnego funkcjonowania Unii Europejskiej, ale Reformuja niepowodzeniem, i umoz liwienia jej ewentualnego rozszerzenia. Gdyby Traktat okaza sie dzie z cie nowych pan stwierdzi, nie be adnych szans na przyje stw do grona Unii Europejskiej, tkiem Chorwacji, kto z wyja rej czonkostwo was ciwie zostao juz zaaprobowane. Znaczenie Traktatu dla perspektyw Unii podkres lia ro wniez Danuta Hbner. Podobnie cy jednej z przyczyn kryzysu Unii Europejskiej w braku jak Bogusaw Sonik upatruja zaufania, polska komisarz uznaa, z e w publicznym obiegu funkcjonuje kilka nieporozumien cych debate i oceny UE. Nalez ksztatuja y do nich niedocenianie efekto w czerwcowego dna szczytu pan stw czonkowskich UE, kto ry umoz liwi dalsze prace nad Traktatem. Niezbe da ca faktycznie debata o celach i przyszos jest dyskusja nad projektem, be ci Unii, gdyz czeka

262

Z kroniki naukowej

da trudnym testem dla nas proces ratyfikacyjny. Ratyfikacje przez referenda narodowe be tej polityko w, do kto rych nalez y wytumaczenie spoeczen stwom istoty Traktatu zamknie w trudnym dla laika teks cie. Sam dokument natomiast (jak i praktyka polityczna) wymaga dzy interesami narodowymi a europejskim. Pytaniem otwartym znalezienia ro wnowagi mie pozostaje s wiadomos c istnienia interesu europejskiego. Jak bowiem zauwaz y Elmar Brok, ca w traktatowych ramach be dzie moga rozwia zywac dopiero Unia funkcjonuja kwestie dz zania przez pan dziaaja ca na trudne ba niemoz liwe do rozwia stwa narodowe czy Unie dotychczasowych zasadach. o wysta pienie sekretarza stanu Stolicy Apostolskiej kard. Drugi dzien obrad rozpocze udzia m.in. w krakowskim Tarcisio Bertone. Przyby on do Polski jako legat papieski i wzia spotkaniu. Na zaproszenie kard. Stanisawa Dziwisza odprawi ro wniez dla uczestniko w s . Inauguruja c swym obrad msze w. w Bazylice Mariackiej, podczas kto rej wygosi homilie sesje panelowa zatytuowana Czynnik religijny a przyszos referatem trzecia c Europy kard. poznac cy jasno zarysowac Bertone da sie jako wytrawny dyplomata, umieja granice dzy moz stwierdzeniem pomie liwos ciami, realiami a kompromisem. Swo j referat rozpocza o zauwaz alnym nawet w statystykach odrodzeniu potrzeb religijnych w Europie, choc ywotnos puje ono z tendencja do odrywania religii od instytucji konfesyjnych. Z wspo wyste c ca , nie potrzeb duchowych sprawia, z e sekularyzacja, uznawana czasem za dominuja puje bez przeszko tpliwego wsparcia ze strony s poste d i to mimo niewa rodko w masowego jednak nalez przekazu. Liczyc sie y ze zmianami obrazu wyznaniowego Starego Kontynentu; pio zro wskutek migracji i przemian nasta z nicowanie konfesji i religii. Jaka jest wartos c dodana wnoszona do wspo czesnego s wiata przez chrzes cijan stwo? Watykan ski hierarcha odpowiedzia:
c i niedwuznacznie gosza c podstawowe kryteria sprawiedliwos Strzega ci uczniowie Chrystusa wysiek, by uchronic despotycznej wadzy i, zachowuja c z podejmuja je przed samowola ywe umiowanie c zarazem odwage , by z sie prawdy, a przez to tez wolnos ci, maja yc zgodnie z sumieniem, przyczyniaja ski; staraja sie , by w spoeczen w wykwalifikowany sposo b do tego, by prawda nie poniosa kle stwie ce stanowic podstawe cywilizacji, na i w opinii publicznej dochodziy do gosu przekonania moga trwaa kto rej moz na budowac pan stwo prawa, a w konsekwencji zapewnic poko j 2.

piona, gdyz Rola religii jako nos nika wartos ci jest niezasta jak pokazaa historia pan stwo samo z siebie nie moz e stworzyc moralnos ci; pro by takie kon czyy sie dramatycznie. Natomiast etyka wywiedziona z naturalnego prawa osoby ludzkiej podnosi c wartos ce czowieka i z poddanego czyni go obywatelem, promuja ci nie podlegaja zane z ludzka godnos . Jakie jednak powinno byc negocjacjom, zwia cia praktyczne oblicze przedudziau chrzes cijan w z yciu publicznym? Czy chrzes cijanin moz e zadowolic sie i mierzyc stawianiem ideau i goszeniem ogo lnych zasad, czy tez winien wchodzic w historie z nia w jej zoz c wszystkie moz sie onos ci, popieraja liwe realizacje wartos ci ewangelicznych i ludzkich w organicznych, spo jnych ramach wolnos ci i sprawiedliwos ci? Nie ulega tpliwos da c obywatelem i stanowia c integralna cze s wa ci, z e be c jakiegos narodu i kraju towarzyszem podro nad urzeczywistwinien stac sie z y tych wszystkich, kto rzy pracuja nieniem moz liwego dobra wspo lnego. Kard. Bertone wyrazi w tym miejscu uznanie dla
Cyt. za: Katolicka Agencja Informacyjna, Kard. Bertone w Krakowie, w: http:ekai.plserwis?MID:13340.
2

Z kroniki naukowej

263

cego moz stanowiska Polski na czerwcowym szczycie Unii Europejskiej, zapobiegaja liwym cym owe wartos dwuznacznos ciom w interpretacji Karty Praw Podstawowych, pogwacaja ci ce negocjacjom. Sprzeciwi sie ro cej na nie podlegaja wniez dziwnej praktyce pozwalaja eksponowanie w przestrzeni publicznej symboli i praktyk innych religii a ukrywaniu czy marginalizowaniu chrzes cijan skich, choc oczywis cie chrzes cijan stwo nie jest jedynym skadnikiem koktajlu europejskiego; nie moz na zro wnywac Europy z chrzes cijan stwem ani tym bardziej redukowac chrzes cijan stwa do Europy. Jez eli Europa chce byc w zdrowy sposo b laicka, nie moz e nie przyjmowac dziedzictwa duchowego na kto rym wyrosa, gdyz chroni . ono godnos c ludzka W dyskusji Stefan Wilkanowicz przypomnia o podpisanych przez polskie organizacje religijne wspo lnych deklaracjach: chrzes cijan sko-z ydowskiej oraz chrzes cijan sko-muzucych do poszanowania w Europie tres man skiej, wzywaja ci Dekalogu. Polemicznie zabrzmia cej przed absolutyzmem gos Stephana Raabego o potrzebie etyki komunikacji chronia z riposta kard. Bertone, iz z etycznym. Opinia spotkaa sie chrzes cijan stwo nie da y do za poszanowaniem wartos absolutyzmu etycznego, tylko opowiada sie ci absolutnych. Stephen Biller, doradca grupy Europejskiej Partii Ludowej (Chrzes cijan scy Demokraci) za do kwestii ro dnego i Europejskich Demokrato w w Parlamencie Europejskim nawia wnorze czyc dialogu ze s wiatem muzuman skim; jez eli Europa chce go prowadzic , powinna wa do preambuy swego Traktatu Invocatio Dei, byoby bowiem paradoksem, gdyby zabiegali o nie muzumanie. Kard. Bertone wskaza, z e dialog ze s wiatem muzuman skim jest toczony nawet na najwyz szym szczeblu niedawne wizyty w Watykanie premiera Arabii Saudyjskiej czy prezydenta Izraela oraz ich rozmowy z Benedyktem XVI s wiadczyy was nie o wspo lnej na ro z nym religiom trosce o uniwersalne wartos ci. Dyskutanci zwro cili ro wniez uwage trzkos problem wewna cielnej dyscypliny, gdy chodzi np. o proponowanie dopuszczalnos ci aborcji przez parlamentarzysto w-chrzes cijan. Postawa taka jest trudna do zrozumienia, dezorientuje wiernych i daje ze s wiadectwo. Sekretarz stanu przyzna, z e jest to przejaw c wyboro braku konsekwencji, z drugiej jednak strony to obywatele dokonuja w sankcjonuja pie ciokrotnie mandat takich deputowanych. Nie chodzi o to, by parlamentarzys ci modlili sie gu dnia, lecz by w ogo modlili i byli konsekwentni w swoich dziaaniach w cia le sie zakon czy Tarcisio Bertone, a sala nagrodzia to aplauzem. cona bya perspektywom modelu Ostatnia, czwarta sesja krakowskiej konferencji pos wie bezpieczen stwa i rozwoju Unii Europejskiej najbliz szych kilkunastu lat. Reprezentant niemieckiego Bundestagu pose Karl Georg Wellmann z Komisji Spraw Zagranicznych mo wi o impulsie rozwojowym, jakim m.in. w dziedzinie powstawania nowych miejsc pracy cie do UE nowych pan byo przyje stw czonkowskich. Burmistrz Sarajewa Semiha Borovac c sie z pie tnem niedawnego dramatu, formuje dokonaa prezentacji miasta, kto re, borykaja wielokulturowa rzeczywistos europejskich aspiracji dynamicznego rozwoju swoja c na miare i otwartos ci. Minister nauki i szkolnictwa wyz szego Micha Seweryn ski wskazywa perspek rozwoju gospodarki opartej na wiedzy jako gwarancje sukcesu kraje kto tywe re poszy ta nalez dzis droga a do czoo wki cywilizacyjnej Europy. Dysonansem zabrzmiaa na tym tle wypowiedz wiceprezesa Centrum im. Adama Smitha Andrzeja Sadowskiego, przestrzegaja dynamiki rozwoju Europy ze wzgle du na krach demograficzny. cego przed zaamaniem sie ce sie spoeczen , jego zdaniem, szansom dokonania Starzeja stwa Unii Europejskiej przecza cego obecnej konkurencji globalnej. Krytycznym zasoskoku cywilizacyjnego odpowiadaja d nawet zwie kszanie nakado moz bem cywilizacji jest bowiem czowiek, sta w na nauke e

264

Z kroniki naukowej

bezskuteczne dla edukacji i gospodarki, gdy wedug prognoz demograficznych okazac sie i wskutek nasilonych migracji zabraknie Europejczyko w. cego opozycje Nieco inny wymiar miaa wypowiedz uczestnika panelu reprezentuja , Aleksandra Milinkiewicza. Lider min biaoruska skich demokrato w mo wi o perspektywach z cego do i oczekiwaniach wobec Europy, a jego punkt widzenia przedstawiciela kraju da a elementarnych swobo d przypomnia zgromadzonym w Przegorzaach dyskutantom o jakz e da cych jeszcze niedawno udziaem kilku pan odmiennych realiach, be stw, dzis juz czonkow do okcydentalnych konotacji Biaorusi, skich, UE. Aleksander Milinkiewicz odwoa sie kszej liczby miast lokowanych na kto rych symbolem moz e byc istnienie na tych ziemiach wie prawie magdeburskim niz w samej ojczyz nie tego prawa. Mo wi tez o zauwaz alnym obecnie odrodzeniu chrzes cijan stwa, takz e w przestrzeni publicznej na placach Min ska podczas cych, czy to prawosawnych czy katoliko protesto w byo wielu ludzi wierza w, dla kto rych do walki o prawa czowieka. Da z po wiara bya inspiracja enia prodemokratyczne sa ki co c wolne od ideologicznych zro z nicowan i napie , gdyz chodzi o wolnos c jako wartos c . A. Milinkiewicz stwierdzi, z podstawowa e obecne nastawienie Biaorusino w nie pozwoli na dyktatury, choc dugie utrzymywanie sie z drugiej strony lata destrukcji toz samos ci narodowej i deformacji mys lenia oraz postaw uczyniy wielkie szkody, trudne do odc demokracji oraz docenianie moz budowania. Waz na jest jednak che uczenia sie liwos ci cych z wolnos c na pytanie, co dzis wynikaja ci. Odpowiadaja moz na uczynic dla Biaorusi, przez Polske pomoc dla ucznio lider opozycji wymieni s wiadczona w i studento w z Biaorusi, szczego lnie umoz liwienie im ksztacenia w naszym kraju. Istotna jest tez pomoc w dziedzinie , choc informacji i medio w, programy emitowane na teren Biaorusi. Mniej praktyczna forma pomocy be dzie jednak utrzymywanie Europy w otwartos kluczowa ci na moz liwe kiedys czonkostwo Biaorusi we wspo lnocie. Dla jej obywateli istotna jest motywacja z oczekiwani w Europie, z w da eniach wolnos ciowych, by wiedzieli, z e sa e nie zatrzas nie ona przed nimi swoich drzwi, z e jest szansa nawet bardzo odlega na czonkostwo w Unii Europejskiej. Dla Biaorusino w bowiem zakon czy A. Milinkiewicz Europa nie jest tylko tynia wartos supermarketem towaro w i moz liwos ci, ale przede wszystkim s wia ci z kto rych chcieliby czerpac . obraz Wspo Z dyskusji i goso w tak ro z nych panelisto w wyoni sie lnot Europejskich jako syntezy wspo dziaania politycznego, moz liwos ci gospodarczych oraz aksjologii. brukselski korespondent telewizyjny i publicysta Marek Orzechowski, Zwro ci na to uwage c podsumowania dwudniowego spotkania. Same mechanizmy wolnorynkowe nie dokonuja byyby w stanie utrzymac w caos ci tak olbrzymiego tworu, jakim jest Unia Europejska; niemniej waz wartos ci oraz s wiadomos c europejskiej toz samos ci sa ne jako spoiwa jednos ci co duz i inspiracja na przyszos c . Czy jednak s wiadomos c ta jest wystarczaja a? Za podpowiedz posuz yo wspomnienie red. Orzechowskiego z pracy dla polskiej telewizji w okresie negocjacji akcesyjnych, gdy zasugerowano mu, by nie uz ywa sowa negocjacje, gdyz 80% telewidzo w nie rozumie jego znaczenia. Gorzka refleksja nie zwalnia jednak z dziaania... akcesji Polski do Czy krakowskie spotkania, zainspirowane swego czasu perspektywa formue ? Nawet w rozstrzygaja cym okresie referendum Unii Europejskiej, wyczerpay swa dziem agitacji, lecz miejscem spotkan akcesyjnego nie byy one narze . Urzeczywistnianie chrzes cijan skich wartos ci w polityce i z yciu spoecznym w duchu Soboru Watykan skiego II c nacisk na formowanie przekracza ramy instytucji i procedur z ycia publicznego, kada

Z kroniki naukowej

265

pienie Polski indywidualnej i spoecznej wraz liwos ci, sumienia i odpowiedzialnos ci. Przysta do grona czonko w Wspo lnot Europejskich nie byo w tej perspektywie kon cem historii realizacja strategicznego celu oznacza powinnos c pomnaz ania obywatelskiej aktywnos ci na ce zaro rzecz wspo lnego dobra. Deficyty kultury politycznej, dotycza wno elit politycznych, pod wpywem integracji ekonomicznej czy politycznej. Unia jak i spoeczen stwa nie znikna musi na pewnym minimum wartos opierac sie ci akceptowanych przez obywateli jej pan stw. Stanowisko chrzes cijan stwa zinstytucjonalizowane w Kos cioach przypomina o tym i promuje podstawowe wartos ci humanistyczne. Lapidarne stwierdzenie bpa Tadeusza Pieronka ce krakowskie spotkanie: dlaczego Kos europejska ? bo mu na kon cza cio popiera integracje dnego niej zalez y! zawierao wskazanie solidnego fundamentu etycznego jako niezbe warunku trwaos ci wspo lnoty. Chrzes cijan ski imperatyw troski o czowieka jest kluczem do kwestii zaangaz owania Kos cioa na rzecz integracji europejskiej. Natalia Jackowska

W MAZURSKO-WARMIN SKICH JUBILEUSZ KOMUNIKATO

Uroczystos ci z okazji 50-lecia kwartalnika naukowego Komunikaty Mazursko-War 29 wrzes min skie odbyy sie nia 2007 r. na Zamku w Olsztynie. Zorganizoway je: Os rodek trzyn Badan Naukowych im. Wojciecha Ke skiego i Towarzystwo Naukowe im. Wojciecha trzyn Ke skiego oraz Muzeum Warmii i Mazur. Byo to waz ne wydarzenie nie tylko dla humanistyki olsztyn skiej, bowiem Komunikaty role w rozwijaniu badan Mazursko-Warmin skie odegray bardzo duz a , przede wszystkim historycznych, zaro wno w Olsztynie, jak i w caej po nocno-wschodniej Polsce. pieniu prof. Stanisaw Achremczyk, odwouja c sie wielokrotW inauguracyjnym wysta nie do przeszos ci, podkres la znaczenie tego kwartalnika naukowego, przez wiele lat jedynego takiego czasopisma w po nocno-wschodniej Polsce, dla caego s rodowiska naukowego Olsztyna. cych powoanie naukowego czasopisma historyczO zabiegach, staraniach poprzedzaja nego w Olsztynie traktowa referat mgr. Wadysawa Ogrodzin skiego, natomiast prof. nad charakterem Komunikato Wojciech Wrzesin ski zastanawia sie w Mazursko-Warmin sc, z kich konstatuja e wprawdzie czasopismo powstawao przede wszystkim jako pismo w pismo s regionalne, ale szybko przeksztacio sie rodowiskowe i takim jest obecnie. do trudnych pocza tko W trakcie uroczystos ci wielokrotnie odwoywano sie w, kto re a prace nad powoaniem warto przypomniec . W poowie 1945 r. grupa entuzjasto w podje w zniszczonym i wyludnionym Olsztynie Instytutu Mazurskiego, pierwszej na Warmii swoja dziaalnos i Mazurach polskiej placo wki naukowej. Instytut rozpocza c 17 lipca 1945 r. cych stosunko Celem jego byo podejmowanie i popieranie prac badawczych, dotycza w kulturalnych, spoecznych, historyczno-politycznych, gospodarczych, przyrodniczych i geograficznych Pojezierza Mazurskiego, a takz e prowadzenie biblioteki regionalnej i muzeum cych wiedze o Pojezierzu regionalnego oraz organizowanie kurso w i odczyto w popularyzuja Mazurskim. ki niezwykej aktywnos zane konDzie ci Emilii Sukertowej-Biedrawiny zostay nawia takty naukowe z polskimi os rodkami uniwersyteckimi. Do maego regionalnego instytutu

266

Z kroniki naukowej

zykoznawcy z caej Polski np. przyjez dz ali z odczytami historycy, archeolodzy, prawnicy, je prof. prof. Bohdan Suchodolski, Jo zef Kostrzewski (Poznan ), Wodzimierz Antoniewicz (Warszawa), Karol Go rski, Wojciech Hejnosz i Roman Jakimowicz (Torun ), Stanisaw Rospond (Wrocaw). Ro wniez z inicjatywy E. Sukertowej-Biedrawiny od trzeciego kwartau 1946 r. ukazy Komunikaty Dziau Informacji Naukowej, pierwsze polskie pismo naukowe na way sie cznie 25 numero Warmii i Mazurach. Instytut Mazurski wyda a w w 18 zeszytach. W nowej centrum tamtego regionu Polski, a wzgle dnie sytuacji geopolitycznej Olsztyn sta sie czono do bezpieczne byy tematy historyczne. Jednakz e w 1948 r. Instytut Mazurski wa Instytutu Zachodniego w Poznaniu. Artykuy o regionie mazursko-warmin skim ukazyway w Przegla dzie Zachodnim, a ich nadbitki wydawano do 1951 r. pod nazwa Komunikasie ty Stacji Naukowej Instytutu Mazurskiego w Olsztynie. W poowie 1953 r. wskutek reorganizacji instytuto w naukowych Instytut Mazurski jako dkowany Polskiemu Stacja Naukowa Polskiego Towarzystwa Historycznego zosta podporza Towarzystwu Historycznemu. Kilka lat trway pro by reaktywowania naukowego czasopisma pierwszy numer historycznego w Olsztynie. Dopiero 1 paz dziernika 1957 r. ukaza sie zyway do tradycji KomuniKomunikato w Mazursko-Warmin skich, kto re wyraz nie nawia kato w Dziau Informacji Naukowej wydawanych przez Instytut Mazurski. W pierwszych -Biedlatach pismo redagowane byo przez dwoje faktycznych inicjatoro w: E. Sukertowa i Tadeusza Grygiera. W tym czasie ksztatowa sie tez rawine profil zgodnie z zadaniami, redakcja: jakie stawiaa przed soba przedstawianie aktualnych warunko w badan nad dziejami regionu i najbliz szych siado sa w, budowanie polskich tradycji Warmii i Mazur oraz wykazywanie ich miejsca w caej historii Polski, inspirowanie badan nad zapomnianymi kartami dziejo w regionu, stwarzanie warunko w do ksztatowania i rozwijania olsztyn skiego historycznego s rodowiska naukowego, informowanie i polemizowanie z wynikami badan i twierdzeniami przedstawicieli niemieckiej nauki. tku lat 60. w Olsztynie nasta pia reorganizacja z Na pocza ycia naukowego, w efekcie trzyn czego powsta Os rodek Badan Naukowych im. Wojciecha Ke skiego. Pozwolio to na przeorientowanie kwartalnika. Jednakz e dla wprowadzenia nowej tematyki zasadnicze znaczenie miay wydarzenia po 1989 r. Stworzyy one nowe moz liwos ci wykorzystania pnych dota d archiwalio niedoste w i rozszerzenia zakresu badan historycznych. Przez wszystkie lata Komunikaty drukoway prace przede wszystkim olsztyn skich humanisto w, ale ro wnoczes nie publikoway artykuy historyko w z os rodko w uniwersyteckich c artykuy i recenzje prac modych badaczy Polski i krajo w os ciennych. Zamieszczaja uatwiano im start naukowy. d wielokrotnie podczas uroczystos Sta ci jubileuszowych podkres lano, z e nie jest przesadne twierdzenie, iz humanistyka olsztyn ska z cenzusem uniwersyteckim, prawami do cza Komunikadoktoryzowania i habilitowania z zakresu historii bardzo wiele dzis zawdzie tom Mazursko-Warmin skim. zane z czasopismem otrzymay Honorowe Odznaki Z okazji Jubileuszu osoby od lat zwia za Zasugi dla Wojewo dztwa Warmin sko-Mazurskiego: prof. prof. Marian Biskup, Janusz Jasin ski, Bohdan ukaszewicz i Wojciech Wrzesin ski.

Z kroniki naukowej

267

Pod adresem two rco w, redaktoro w i wydawco w Komunikato w pado wiele ciepych determinacje so w, gratulacji i z yczen . Podkres lano wielkie zaangaz owanie, niezwyka wielu ludzi, kto ciolecia, w tak ciekawej formie, propagowali i konsekwencje rzy przez dziesie na temat przeszos wiedze ci ziem po nocno-wschodniej Polski. Skadano z yczenia kontynuowania dotychczasowej pasji w odkrywaniu prawdy historycznej i upowszechnianiu Warmii i Mazur (wysta pienia przedstawicieli wojewo wyniko w badan nad historia dztwa du Zachodniego, i miasta, redaktoro w naczelnych m.in. Zapisko w Historycznych, Przegla du Historycznego, Studio Przegla w omz yn skich). zku z Jubileuszem przygotowane zostay dwie publikacje: nr 32007 KomuniW zwia dokato w Mazursko-Warmin skich z bardzo ciekawymi artykuami o charakterze przegla wym: jak o przeszos ci Warmii i Mazur pisano na amach kwartalnika, a takz e innych : Komunikaty Mazursko-Warmin czasopism regionalnych oraz pozycje skie. Bibliografia zawartos ci za lata 1957-2006 autorstwa Jerzego Minakowskiego (przy wspo pracy Moniki M. Hrynkiewicz). Hanka Dmochowska

W POLSKO-NIEMIECKIE MEDIACJE W ROZWIA ZYWANIU KONFLIKTO Z ZAKRESU PRAWA RODZINNEGO

obywateli Unii Europejskiej, migracja i osiedlanie sie Swoboda przemieszczania sie , a takz zki mie dzy obywatelami ro gaja za zagranica e maz en stwa i zwia z nych krajo w pocia wzrost kwestii spornych takz soba e na gruncie prawa rodzinnego. Konflikty rodzinne na dko do obszaro styku porza w prawnych ro z nych pan stw nalez a w w bardzo praktyczny sposo b cych wspo mie dzynarodowa w Unii Europejskiej. W szczego testuja prace lnych relacjach Polako w i Niemco w dostrzec moz na z ywotnos c stereotypo w ws ro d reprezentanto w najstar rednia generacja, decydujac sie na zawarcie zwia zku maz szego pokolenia. S en skiego dowioda juz przeamania uprzedzen , natomiast pokolenie dzieci wyrosych w dwo ch zykach jest najwie ksza nadzieja dla przyszos kulturach i dwo ch je ci. zywanie konflikto Rozwia w rodzinnych metodami alternatywnymi, na drodze mediacji, moz liwe w prawie niemieckim, a od niedawna takz e polskim, skonio s rodowiska i organizazania bliz cje mediatoro w do nawia szej wspo pracy. Ma ona charakter wzajemnego poznania, z ca pomoca w konfliktach maz ale ro wnolegym torem poda a juz praktyka, suz a en skich cych dzieci. Zorganizowane w dniach 6-8 paz i partnerskich oraz sporach dotycza dziernika ski Os 2007 r. przez Biuro Mediacji przy Parlamencie Europejskim, Dolnos la rodek Mediacji we Wrocawiu oraz Bundes-Arbeitsgemeinschaft fr Familien-Mediation w Berlinie seminazywaniu rium w Krzydlinie Maej zatytuowano Polsko-niemieckie mediacje w rozwia cych opieki nad dziec konflikto w dotycza mi. Byo to drugie spotkanie nieformalnej grupy cej wspo polsko-niemiecka w mediacjach rodzinnych (pierwsze odbyo sie pie c inicjuja prace cy wczes zan miesie niej w Berlinie). Dynamiczny charakter spotkan oraz siec powia grupy ds. dzynarodowych z instytucjami narodowymi, organizacjami oraz organami mediacji mie dzic trwaa. Rosna ca Parlamentu Europejskiego pozwala sa , z e ta cenna inicjatywa okaz e sie migracja z Polski do Niemiec, a w ostatnich latach z Niemiec do Polski powoduje takz e wzrost liczby spraw spornych z zakresu prawa rodzinnego i opiekun czego, w tym . przypadko w uprowadzenia dziecka za granice

268

Z kroniki naukowej

dzynarodowe podstawy rozstrzygania tego typu sporo Prawnomie w tworzy konwencja ca cywilnych aspekto sporza dzona w Hadze 25 dotycza w uprowadzenia dziecka za granice wobec Polski od paz dziernika 1980 r. (tzw. Konwencja haska), kto rej reguy stosuje sie dzenie Rady Wspo 1 listopada 1992 r. i Rozporza lnot Europejskich nr 22012003 z 27 listopada 2003 r. o jurysdykcji oraz uznawaniu i wykonywaniu orzeczen w sprawach cych odpowiedzialnos maz en skich oraz w sprawach dotycza ci rodzicielskiej, zwane potoczdzeniem Bruksela II bis. Instytucja mediacji w sprawach cywilnych, obecna nie rozporza nowelizuja ca kodeks w systemie prawnym Niemiec, w Polsce zostaa wprowadzona ustawa powania cywilnego z dnia 28 lipca 2005 r. Podczas seminarium w podwrocawskiej poste dzenia Krzydlinie dos wiadczenia w stosowaniu uregulowan Konwencji haskiej oraz Rozporza Kleim z Biura Mediacji Bruksela II bis omo wione zostay wszechstronnie przez Magdalene dziego Leszka Kuziaka z Ministerstwa Sprawiedliwos przy Parlamencie Europejskim, se ci RP Schulz z Federalnego Urze du Sprawiedliwos i dr Andree ci (Bundesamt fr Justiz). Mo wcy cej wspo potwierdzali wzajemnie stwierdzenia o dobrze przebiegaja pracy polskich i niemieccych sie konfliktami rodzinnymi oraz uprowadzeniami dzieci za kich instytucji zajmuja . Wedug danych Federalnego Urze du Sprawiedliwos w czoo granice ci Polska lokuje sie wce dzieci w konfliktach rodzinnych: dr Schulz krajo w, z kto rych lub do kto rych uprowadzane sa oraz wymienia 37 przypadko w w relacjach Niemcy-Stany Zjednoczone oraz po 30 z Polska . To spoeczne oraz polityczne wspo cza cych Polako Turcja czesnych relacji a w i Niemco w pienia Annemarie Franke z Fundacji Krzyz zarysoway wysta owa dla Porozumienia Europejskiego oraz dr Natalii Jackowskiej z Instytutu Zachodniego w Poznaniu. cych dzieci sprawia, z Delikatna i emocjonalna natura konflikto w dotycza e alternatywne jak najbardziej was metody rozstrzygania sporo w sa ciwe. Mediacja stanowic moz e i bliz obywatelowi droge rozwia zania sporu, nie pozbawiaja c go w ostateczsprawniejsza sza du. Nie jest to konkurencyjna, lecz dodatkowa metoda, nos ci skierowania sprawy do sa . Pozwala ukazac c obiegowo uznawana za alternatywna spo r na szerszym tle, nie antagonizuja c ich szans na dalsza wspo . M.in. z przywoanych wyz jego stron i nie pozbawiaja prace ej do na uwage nie wzgle w zalety mediacji w konfliktach o cechach transgranicznych zasuguja tylko profesjonalisto w (prawniko w, mediatoro w, pedagogo w czy psychologo w), ale takz e polityko w czy naukowco w. Podobien stwa i ro z nice mediacji w sporach rodzinnych przepien prowadzanych w Polsce i Niemczech byy tematami wysta Dagmar Lgler oraz Manueli Plizga-Jonarskiej. Szczego lnie wartos ciowe byo odniesienie do konkretnych przypadko w, cych z dos pochodza wiadczenia prelegentek. okres Zrealizowane w trakcie seminarium warsztaty podejmoway pro be lenia katalogu cych oraz utrudniaja cych prowadzenie transgranicznych mediacji roczynniko w sprzyjaja dzinnych i ukazay, jak pomimo wspo lnych korzeni kulturowych liczne niuanse moga tpliwos tak nawet w sferze powodowac wa ci poznawcze i interpretacyjne. Dzieje sie terminologicznej, jej wymiarze sownikowym i komunikacyjnym, na kto re szczego lnie w toku zaje c zwro cono uwage . cy referat Vereny Schlubach z Mie dzyOgo lniejszy charakter mia systematyzuja cony roli i zadaniom rodziny niemieckiej, narodowej Suz by Spoecznej w Berlinie, pos wie dnione zostay aktualne przewartos w kto rym uwzgle ciowania i zmiany modelowe. Problem cego wspo temporalnej migracji zarobkowej jako zjawiska ksztatuja czesny obraz rodziny w Polsce zrelacjonowaa dr Hanna Kubicka z Katedry Pedagogiki Spoecznej Uniwersytetu Urze do dzia o dzkiego. Zadania oraz role w Opieki nad Nieletnimi w Niemczech omo wi se Christoph Strecker. Pomocna w ukierunkowaniu dyskusji bya wiedza i dos wiadczenie

Z kroniki naukowej

269

dziego rodzinnego Eberharda Carla z berlin se skiego Ministerstwa Sprawiedliwos ci, podobnie jak wkad wspo organizatoro w seminarium: berlin skiego adwokata Christopha C. Paula oraz skiego Os dr Elz biety Dobiejewskiej z Dolnos la rodka Mediacji. ce sie w dyskusji i referatach w trakcie spotkania oraz ogo Wnioski przewijaja lniejsze dos wiadczenia uczestniko w skoniy ich do sformuowania deklaracji, kto ra pro cz waloro w informuja ca o istnieniu polsko-niemieckiej grupy merytorycznych spenic powinna role mediatoro w rodzinnych i podejmowanych przez nich dziaaniach na rzecz wspo pracy transgranicznej. Tres c deklaracji (patrz niz ej) podpisanej przez uczestniko w seminarium zykach angielskim, polskim i niemieckim. zostaa przekazana opinii publicznej w je Natalia Jackowska

Deklaracja Wrocawska dotycza ciowych mediacji rodzinnych ca dwunarodowos

w maju 2007 r. w Berlinie. Drugie Po raz pierwszy polscy i niemieccy mediatorzy spotkali sie ceni owocna seminarium miao miejsce w paz dzierniku tego roku we Wrocawiu. Jego uczestnicy, zache , postanowili ja kontynuowac biac i wymiany wspo praca i poge . Obok wzajemnego poznania sie dos wiadczen , tematem obu spotkan byo opracowanie, w ramach procedury mediacyjnej, zasad zywania dwunarodowos jest dziecko. Szczego uwage rozwia ciowych konflikto w, kto rych ofiara lna cono takz zaniami i traktatami mie dzynarodowymi, w szczego pos wie e zgodnos ci tych zasad ze zobowia l Haska i Rozporza dzeniem Bruksela II a. W wyniku dyskusji oraz na podstawie nos ci Konwencja i Stanami Zjeddos wiadczen niemieckiej strony, uzyskanych przy podobnej wspo pracy z Francja noczonymi, my, uczestnicy seminarium, przedstawiamy niniejsze zalecenia: 1. Mediacja powinna byc prowadzona jako komediacja dwunarodowos ciowa, przy udziale dwo ch mediatoro w. 2. Mediatorzy powinni pochodzic z krajo w pochodzenia stron mediacji. W polsko-niemieckich , mediatorzy powinni pochodzic mediacjach rodzinnych, w tym uprowadzeniach dzieci za granice z Polski i Niemiec, co gwarantuje znajomos c kultury i tradycji obojga rodzico w. z 3. W celu reprezentacji obu pci, zespo mediacyjny powinni stanowic kobieta i me czyzna. skadac 4. Zespo mediacyjny powinien sie z prawnika oraz psychologa lub pedagoga. Dynamika tnos konfliktu wymaga bowiem umieje ci komunikacyjnych i wiedzy psychologicznej mediatora oraz powania w przypadku rodzicielskiego wiedzy prawniczej z zakresu prawa rodzinnego oraz poste uprowadzenia dziecka. 5. Uprowadzenie dziecka wymaga od obojga mediatoro w gotowos ci przeprowadzenia mediacji gu jednego lub dwo w cia ch tygodni od otrzymania zlecenia. powania mediacyjnego pomoz Opisany powyz ej sposo b prowadzenia poste e stronom uregulowac zane z wykonywaniem wadzy rodzicielskiej, rodzicielskim uprowadzesporne sprawy rodzinne, zwia tkowe. Moz jednak wia zac niem dziecka, kontaktami z dzieckiem oraz kwestie maja e sie z duz ym powanie mediacyjne jest uzupenakadem pracy mediatoro w i kosztami. Dwunarodowos ciowe poste dzynarodowego. Pomaga efektywnie rozwia zywac nieniem instrumento w w zakresie prawa mie konflikty jest dziecko, uwzgle dniaja c potrzeby i interesy dzieci i rodzico i spory, kto rych ofiara w. Wrocaw, dnia 8 paz dziernika 2007 roku. czona lista uczestniko Podpisano zgodnie z zaa w

W AUTORZY ARTYKUO
ska, prof., UAM Anna Wolff-Powe Dieter Bingen, prof. dr, Deutsches Polen-Institut, Darmstadt

rodowiskowej Katedry Andrzej Cechnicki, dr n. med., Pracownia Psychiatrii S Psychiatrii CM UJ

Annemarie Franke, M.A., Fundacja Krzyz owa dla Porozumienia Europejskiego dzynarodowego Domu Spotkan Ewa Guziak, mgr, Fundacja na Rzecz Mie Mocim dziez y, Os wie dzynarodowego Domu Spotkan Joanna Dyduch, Fundacja na Rzecz Mie Mo dziez y, Os wiecim Magorzata Jazgar, Szkoa Podstawowa im. Ks. Jakuba Wujka w Siennie Michael Kurzwelly, artysta-plastyk, wykadowca na Uniwersytecie Europejskim Viadrina Magdalena Mazik-Gorzelan czyk, mgr, Fundacja Ksztacenia Zawodowego dzykulturowego i Mie ukasz Owczarek, student WSUS, Poznan d Miejski Ryszard Bodziacki, dr, Burmistrz Subic, Urza d Miejski w Subicach, Naczelnik Wydziau Obsugi Joanna Pyrgiel, mgr, Urza biorczos Przedsie ci i Realizacji Projekto w dzynarodowych i Wspo Magdalena Tom aszewska, mgr, Dzia Programo w Mie , UAM pracy z Zagranica dzynarodowych i Wspo Magdalena Zio ek, Dzia Programo w Mie pracy z Za, UAM granica cek, Ksymena Zawada, Katarzyna Sekua, Dzia Programo Elz bieta Wi e w Kulturalnych Domu Wspo pracy Polsko-Niemieckiej Lisaweta von Zitzewitz, Akademia Europejska Kulice-Klz Klaus Ziem er, prof., Niemiecki Instytut Historyczny, Warszawa Izabela Drozdowska, mgr, doktorantka UAM, Filologia German ska Wanda Pilch, mgr, doktorantka UAM, Instytut Filozofii