D ZACHODNI PRZEGLA 2008, nr 2

ANDRZEJ SAKSON Andrzej Sakson Poznan

MIGRACJE FENOMEN XX I XXI WIEKU Migracje fenomen XX i XXI wieku charakterystyczna wspo migCecha czesnej, zglobalizowanej rzeczywistos ci sa dotychczas skale . Zmiana miejsca pobytu i zamieszkania jest racje na niespotykana cecha ludzkos byc odwieczna ci. Dzieje naszej cywilizacji moga postrzegane jako dro , historia we wek ludo w, zasiedlenia nowych obszaro w czy migracji. Szacuje sie iz w XX w. w wyniku przymusowych migracji swe miejsce zamieszkania utracio ga okoo 50 mln. Wedug okoo 100 mln oso b, w tym w samej Europie liczba ta sie oceny Organizacji Narodo w Zjednoczonych w 2007 r. na s wiecie zamieszkiwao cej niz tku okoo 200 mln emigranto w (az dwukrotnie wie w 1980 r.). Na pocza XXI w. kaz dego roku ponad dwa miliony oso b odbywao oficjalnie rejestrowana dro zagraniczna . we wke du Statystycznego (GUS) w 2006 r. dwa Wedug danych Go wnego Urze cej, bo okoo 580 tys. wybrao miliony Polako w przebywao na emigracji. Najwie Brytanie oraz Niemcy okoo 450 tys. Od 1 maja 2004 r., tj. daty wejs Wielka cia podwoia pod koniec 2004 r. Polski do Unii Europejskiej (UE) liczba ta sie , w krajach UE przebywao czasowo okoo 750 tys. Polako w. Demografowie szacuja dzie jeszcze rosa przez dwa trzy lata, w zalez iz emigracja be nos ci od tego, czy poprawi. GUS szacuje, iz sytuacja w Polsce sie w Polsce w 2006 r. przebywao 200 cej z nich przyjechao z Ukrainy. tys. imigranto w. Najwie ludnos Masowe przemieszczanie sie ci jest wynikiem wielu czynniko w: wojen pstw oraz przes i ich naste ladowan politycznych i religijnych, ale takz e niestabilnos ci politycznej i niewydolnos ci systemo w gospodarczych (biedy i braku perspektyw z yciowych), amania praw czowieka, niszczenia s rodowiska naturalnego i kataklizkszenia sie przepas dzy regionami i krajami bogatymi mo w czy tez powie ci pomie i biednymi. Towarzyszy temu wzrost ludzkiej ruchliwos ci, u podstaw kto rej lez a ce sie miasta oraz rozwo ki m.in. tzw. migracje zarobkowe, rozrastaja j turystyki. Dzie czyms pnym dla tanim liniom lotniczym podro z e stay sie powszednim, doste duz ych grup ludnos ci. Skala tego zjawiska jest niespotykana w dotychczasowych dziejach ludzkos ci.

12

Andrzej Sakson

Jan Szczepan ski juz ponad c wierc wieku temu, pisa o samolotach pudach cych codziennie ponad naszym globem miliony kilogramo przenosza w ludzkiej z ywizny 1. du na czas trwania migracji wyro puja ce jej typy: Ze wzgle z niamy naste ca podejmuje zamiar pozostania na zawsze (na okres stae, gdy osoba migruja dz stay lub bliz ej nieokres lony), ba przynajmniej bez zamiaru powrotu w moz liwym do przewidzenia czasie; okresowe (czasowe) dokonywane go wnie w celach zarobkowych o okres one miejsce najcze s lonym czasie trwania. Maja ciej wo wczas, gdy migranci z wyraz wyjez dz aja nym zamiarem powrotu do kraju pochodzenia po zgromadzeniu cych im lepsze warunki z s rodko w finansowych, umoz liwiaja ycia w swojej ojczyz nie lub gdy ustay przyczyny, dla kto rych nastapi wyjazd; one najcze s sezonowe. Polegaja ciej na wyjazdach kro tkookresowych (zwykle cy) w celach zarobkowych. Zwia zane sa z wykonywaparu tygodni lub paru miesie niem prac sezonowych (z niwa, sezonowy zbio r owoco w i warzyw, itp.); s puja na pograniczu pan na sys wahadowe, najcze ciej wyste stw. Polegaja tematycznym przemieszczaniu sie oso b miedzy miejscem zamieszkania a teryto (najcze s rium, na kto rym przebywaja ciej w celach zarobkowych) 2. Wyro z niamy takz e migracje dobrowolne i przymusowe, indywidualne i grupotrzne (w we (masowe), z ywioowe i organizowane, legalne i nielegalne, wewne bie danego pan trzne, w tym wewna trzobre stwa, np. wies miasto) i zewne dzypan dzykontynentalne. Na tym tle analizowane kontynentalne (mie stwowe) i mie m.in. zjawiska an sa cucho w i sieci migracyjnych 3. du na kierunek rucho puja ce Ze wzgle w migracyjnych wyro z nic moz na naste cie formy migracji (schemat 1). W konteks cie powyz szego schematu przez poje s w celu osiedlenia sie na stae emigracji rozumiemy najcze ciej wyjazd za granice cych z zagranicy na lub na pewien czas. Imigracja to zbiorowos c oso b przybywaja pobyt stay lub czasowy. Repatriacja (powro t do ojczyzny) to zorganizowany lub
J. Szczepan ski, Sprawy ludzkie, Warszawa 1980, s. 110. Por. A. Maryan ski, Migracje w s wiecie, Warszawa 1984; M. Oko lski, Wspo czesne europejskie migracje mie dzynarodowe a dynamika proceso w integracyjnych, Studia Socjologiczne nr 1, 2001, s. 11-16; P. Kraszewski, Typologia migracji, w: Migracje Europa Polska, red. W. J. Burszta i J. Serwan ski, Poznan 2003, s. 27-29; M. Kubiak, K. Sl any, Migracje, w: Encyklopedia socjologii, t. 2, Warszawa 1999, s. 243-249; J. E. Zamojski, Migracje po II wojnie s wiatowej, w: Migracje 1945-1995, Migracje i spoeczen stwo, t. 3, Warszawa 1999, s. 7-20; A. Kwilecki, Ruchy migracyjne ludnos ci w Polsce Ludowej. Stan i potrzeby badan , w: Z pogranicza problematyki narodowej i mie dzynarodowej. Studia i szkice, Warszawa 1982, s. 38-61. 3 Por. Migracje: dzieje, typologia, definicja, red. A. Furda, W. Wysoczan ski, Wrocaw 2006; M. Latuch, Demografia spoeczno-ekonomiczna, Warszawa 1985; Procesy migracyjne w konteks cie le zak, Pelplin 2007; A. Sakson, Migracje przemian kulturalno-cywilizacyjnych, red. E. Polak, J. Leska-S w XX wieku, w: We dro wka i etnogeneza w staroz ytnos ci i s redniowieczu, red. M. Salamon, J. Strzelczyk, Krako w 2004, s. 441-456; Ludzie na hus tawce. Migracje miedzy peryferiami Polski i Zachodu, red. E. Jaz win ska, M. Oko lski, Warszawa 2001.
2 1

Migracje fenomen XX i XXI wieku Schem at 1 Formy migracji Emigracja Przesiedlenie Deportacja

13

Pan stwo migracyjne

Imigracja Repatriacja Reemigracja

ro Z d o: A. Wojtaszak, Problematyka migracyjna. Zaoz enia teoretyczno-pragmatyczne, w: M. Czerwin ski, J. Mieczkowski, A. Wojtaszak, Wybrane problemy narodowos ciowe. Szczecin 1998, s. 94. z ywioowy powro t z innego pan stwa (jen co w, oso b internetowych, przesiedlen co w, itp.). Reemigracja z kolei to przyjazd emigranto w do kraju ojczystego lub kraju da cego miejscem ich poprzedniego zamieszkania. Przesiedlenia (wysiedlenia, be deportacje) to przymusowe wydalenie (przemieszczenie) danej zbiorowos ci poza pan dowego (w przypadgranice stwa w wyniku wojen, konflikto w lub wyroku sa kach jednostkowych). pytanie o motywy jakie skaniaja ludzi do Na tle tych rozwaz an pojawia sie cia dobrowolnych migracji, a co za tym idzie, do porzucenia swoich podje dotychczasowych miejsc zamieszkania i szukania nowych. ca pro odpowiedzi na te kwestie jest teoria opisuja ca przyczyny Interesuja ba dniaja ca dziaanie dwo gania migracji, uwzgle ch czynniko w: wypychania i przycia cych (push) zalicza sie czynniki (push and pull factors). Do czynniko w wypychaja zane z miejscem pochodzenia. Zaliczamy do nich takie determinanty, jak: zwia demograficzna , wysokie bezrobocie w kraju uwarunkowania gospodarcze, presje pochodzenia, brak moz liwos ci utrzymania rodziny czy koniecznos c spaty dugu. sie natomiast czynniki be da ce zache tami w kraju W drugiej grupie znajduja ksza moz imigracji (pull), tj.: gwarancja lub wie liwos c zatrudnienia, wyz sza paca, czenie rodzin. Ws uzyskanie lub poprawa kwalifikacji zawodowych i a ro d detercymi i przycia gaja cymi, wyste puja minanto w migracji, poza motywami wypychaja ro wniez przeszkody pos rednie (interving obstacles), zwane czynnikami frykcyj do nich m.in. przeszkody wynikaja ce z ro nymi. Zalicza sie z nic kulturowych, zanymi z nia kosztami przemieszczenia sie czy instrumenty odlegos ci i zwia cym. Skutek dziaania czynniko polityki imigracyjnej w pan stwie przyjmuja w frykcyjnych moz e byc ro z ny dla poszczego lnych jednostek dla niekto rych dana przeszkoda moz e byc minimalna i atwa do pokonania, a dla innych moz e byc trudnos , kto dzic powaz na cia ra moz e nawet przesa o rezygnacji z wyjazdu. o migracji na ca podejmuje decyzje Wedug Everetta Lee osoba migruja podstawie poro wnania cech miejsca pochodzenia i lokalizacji docelowej. U podstaw czynniki, kto byc tne, sprzyjac dz tego poro wnania lez a re moga oboje ba tez cac znieche do nowego miejsca pobytu. Wartos ciowanie tych czynniko w ma s najcze ciej subiektywny charakter, to znaczy, z e ich odbio r zalez y od osobowych

14

Andrzej Sakson

dzy odbiorem czyncech danego migranta. Istnieje takz e zasadnicza ro z nica mie caja cych i zache caja cych do migracji w miejscu pochodzenia niko w znieche zatem efektem nie tylko i potencjalnym miejscu docelowym. Ruchy migracyjne sa obiektywnej analizy okres lonych czynniko w, a raczej ich percepcji. Miejsce, z kto rego pochodzi dana jednostka jest zwykle doskonale znane, co oznacza, z e moz e zostac racjonalnie ocenione. Natomiast postrzeganie przyszej lokalizacji jest niedoskonaos posiadanych informacji i obarczone z reguy nacechowane duz a cia 4 niepewnos . jest duz a cia czy poziom jednostkowych decyzji i strategii z makrostrukModel push-pull a turalnymi uwarunkowaniami migracji (tabela 1).
TABELA 1

Motywy migracji Motywy migracji Ekonomiczne i demograficzne ce Czynniki wypychaja ubo stwo, bezrobocie, niskie pace, wysoki przyrost naturalny, brak podstawowej opieki medycznej, braki w systemie edukacji konflikty, niebezpieczen stwo, przemoc, korupcja, amanie praw czowieka ca ze dyskryminacja wynikaja do wzgle w etnicznych, religijnych gaja ce Czynniki przycia perspektywy wyz szych zarobko w, perspektywy poprawy standardu z ycia, rozwo j osobisty lub zawodowy poczucie bezpieczen stwa, wolnos c polityczna czenie rodzin, migracja do a kraju przodko w, brak zjawiska dyskryminacji

Polityczne

Spoeczne i kulturowe

ro wiatowy, Migration and Remittances. Easter Europe and the former Soviet Union, Z d o: Bank S New York 2006, s. 52. gaja ceNiebagatelny wpyw na przebieg migracji, w ramach czynnika przycia go, wywieraa (i wywiera do dzisiaj) polityka migracyjna poszczego lnych pan stw, sie kontrolowac kto re poprzez odpowiednio powoane w tym celu agendy staraja stotliwos dy pan cze c i kierunek migracji. Rza stw, w kto rych istnieje popyt na sie robocza , aby przycia gna c wykwalifikowana na obszar swojego kraju pracow bogaty pakiet usug socjalnych, takich jak: mieszniko w (specjalisto w), oferuja p do suz opieke prawna , itp. kanie, darmowy doste by zdrowia, czy tez bezpatna tpliwie przyczynia sie to do wzmocnienia nate z Niewa enia ruchu na szlaku migracyjnym, a co za tym idzie popularnos ci danego pan stwa ws ro d migranto w. gania u podstaw postaw Niezalez nie od czynniko w wypychania i przycia takz migracyjnych lez a e czynniki natury ogo lnej. Ukazac je moz na na przykadzie trzech go wnych postulato w:
E. S. Lee, Teoria migracji, w: A.S. Kostrowicki (red.), Modele migracji, Warszawa 1972, s. 13-16.
4

Migracje fenomen XX i XXI wieku

15

da cej cecha jak najbardziej ludzka , opieraja cej sie na che ci ciekawos ci be poznania co jest za tym horyzontem?; z da enia do lepszych warunko w z ycia (terytorium, warunki i zasoby naturalne, tutaj ro klimat, etc.). Istotne sa wniez motywy innego rodzaju, w tym emocjonalne ce na tworzeniu w s i psychologiczne, polegaja wiadomos ci czowieka wyidealizowanych wyobraz en oz yciu w krajach traktowanych jako imigranckie Eldorado; dzy liczebnos populacji a moz demografii, dysproporcji pomie cia liwos ciami ca wielkos zaspokajania jej potrzeb na danym obszarze. Wzrastaja c zaludnienia sto powodowaa poszukiwanie lepszych warunko bardzo cze w bytowych. , iz Powyz sze przykady wyraz nie wskazuja wspo czesne ruchy migracyjne zjawiska masowego, dziaaja cego w rozmaitych poa czeprzybray juz dawno skale 5 niach, kto rym motywacje zlewaja sie, acza, ale czasem tez kamufluja . ga za soba skutki pozytywne i negatywne dla pan Masowa migracja pocia stw ce sie na procesach i strukturze odpywu i napywu, tj. demograficzne (odbijaja spoecznej), ale takz e ekonomiczne, spoeczne i kulturowe. Dla pan stw odpywu do najistotniejszych skutko w demograficznych zaliczamy: odpyw ludnos ci w wieku najbardziej efektywnym dla rozwoju ludnos ciowego najcze s pan stwa (wyjez dz aja ciej osoby w wieku produkcyjnym, w wieku wzros demotowym), odpyw ludnos ci wyksztaconej (drenaz mo zgo w), starzenie sie graficzne i obniz enie wskaz niko w urodzen , podnos ci i przyrostu naturalnego. Dla pan stwa napywu oznacza to napyw ludnos ci w wieku najbardziej efektywnym dla rozwoju gospodarczego i demograficznego (odmodzenie demograficzne, podwyz szenie wskaz niko w urodzen , podnos ci, przyrostu naturalnego) czy tez napywu wykwalifikowanych kadr. Skutki ekonomiczne dla pan stw odpywu to go wnie: odpyw siy roboczej, dzy, zmiany zmniejszenie bezrobocia, zwolnienie miejsc pracy, transfer pienie cych oznacza to natychmiasw strukturze zatrudnienia, itp. Dla pan stw przyjmuja towy napyw taniej siy roboczej, wzrost produkcji i konsumpcji, zapenienie dza czy wzrost koszto nowych miejsc pracy, ale takz e odpyw pienia w socjalnych. pstwa spoeczne sa takz cych oznacza Naste e ro z norodne. Dla pan stw eksportuja sto: wzrost poziomu zamoz bienie niero to cze nos ci rodzin emigranto w, poge wnos ci rodzin w wyniku roza ki emigracyjnej, problemy ekonomicznych, dezintegracje reintegracji reemigranto w, utworzenie wielopokoleniowego an cucha migracyjs bienie sie zro nego. Dla pan stwa napywu oznacza to najcze ciej: poge z nicowania rasowego i narodowos ciowego, tworzenie enklaw, kolonii i gett, nowe wzory zane z adaptacja , stabilizacja i integracja imigranto zachowan , problemy zwia w, dzy konflikty na tle rasowym i etnicznym, wzrost uprzedzen zaro wno pomie dzy nimi a spoeczen stwem poszczego lnymi grupami imigranto w, jak i pomie kszos wie ciowym, wzrost niero wnos ci spoecznych (gorsza praca, niz sze zarobki,
J. E. Zamojski, Migracje dzieje i aktualia. Refleksje..., w: Migracje: dzieje, typologia, definicja..., s. 99-100.
5

16

Andrzej Sakson

miejscowa ), wzrost niz szy standard z ycia imigranto w w poro wnaniu z ludnos cia patologii spoecznej, itp. Uwarunkowania kulturowe to go wnie: przenikanie nowych wartos ci, idei, do zyka, stylo pra w naukowych, poznawanie nowych kultur, je w z ycia i zmiany osobowos ciowe w przypadku pan stw odpywu. Dla pan stw napywu oznacza to sto rozliczne problemy akulturacji imigranto cze w, konflikty kulturowe, kszta nowych wartos towanie sie ci, marzen i ideao w kulturowych w procesie dyfuzji oraz nowej toz ksztatowania sie samos ci imigranto w 6. ciu pan Wedug danych Organizacji Narodo w Zjednoczonych do dziesie stw posiadajacych najwieksza liczbe migranto w w 2005 r. zaliczono: Stany Zjed Rosyjska noczone 38,4 mln migranto w (20,2 proc. ogo u mieszkan co w), Federacje 6,8 mln (3,6 proc.), 12,1 mln (6,4 proc.), Niemcy 10,1 mln (5,3 proc.), Ukraine 6,5 mln (3,4 proc.), Arabie Saudyjska 6,4 mln (3,3 proc.), Kanade 6,1 Francje Brytanie 5,4 mln (2,8 proc.) mln (3,2 proc.), Indie 5,7 mln (3,0 proc.), Wielka 4,8 mln (2,5 proc.) 7. Rozszerzenie po 2004 r. Unii Europejskiej oraz Hiszpanie rodkowo-Wschodniej skutkowao m.in. cakowitym lub o nowe pan stwa Europy S s cze ciowym otwarciem rynku pracy w starych pan stwach UE czy tez przypieniem nowych pan sta stw do traktatu z Schengen. Fakty te wywoay ro z norodne trzne, jak i mie dzynarodowe. konsekwencje, zaro wno wewne na nowe problemy, kto zane sa W tym konteks cie warto zwro cic uwage re zwia z najnowszymi migracjami w Europie. Odpyw z Polski okoo 2 mln modych oso b posiada rozliczne konsekwencje np. dla polskiego rynku pracy. Z jednej strony maleje liczba bezrobotnych (co jest takz e wynikiem ogo lnego rozwoju gospodarczego), z drugiej jednak strony zaobserk do pracy. Dotyczy to szczego wowac moz na wyraz ny deficyt ra lnie budownictwa. W 2005 r. jedynie w 13 proc. firm budowlanych brakowao specjalisto w. W kolejkszeniu i w 2006 r. wynio nych latach odsetek ten uleg raptownemu zwie s 23 proc., a w 2007 juz 52 proc. Wedug szacunko w GUS w 2008 r. wzros nie az do 59 proc. dzie sie nasila, jez da realizowane plany rozwoju budownictwa mieszi be eli be kkaniowego, budowy dro g lub stadiono w sportowych (Euro 2012). Samo zwie gu roku z obecnych 133 tys. oddawanych do uz ytku w cia szanie liczby mieszkan do 180 tys. wymagaoby dodatkowego zatrudnienia okoo 80 tys. fachowco w, kto rych brak na polskim rynku pracy. Problemu tego nie rozwiaz e tez wprowadzona prace Ukrain ostatnio zgoda na indywidualna co w, Biaorusino w i Rosjan bez cze sto specjalnego zezwolenia przez po roku. Kwalifikacje tych pracowniko w sa ce, a ich sprawdzanie wymaga czasu. Z tego wzgle du rozwaz niewystarczaja ane moz sa liwos ci zatrudnienia w charakterze podwykonawco w firm ze Wschodu z caymi wykwalifikowanymi zaogami oraz szybkie uruchomienie kurso w zawodoz wych, np. dla wcia duz ej liczby bezrobotnych, kto rym brakuje kwalifikacji
Por. K. Sl any, Mie dzy przymusem a wyborem. Kontynentalne i zamorskie emigracje z krajo w rodkowo-Wschodniej 1939-1989, Krako Europy S w 1995, s. 31-33; W. S. Staszewski, Przyczyny i skutki wspo czesnych migracji mie dzynarodowych, Cogitatus nr 42007, s. 126-127. 7 Trends in Total Migrant Stock: the 2005 Revision, www.un.org esapopulation.
6

Migracje fenomen XX i XXI wieku

17

takz kszenie liczby zawodowych. Postuluje sie e zmiany w szkolnictwie (zwie studento w na kierunkach inz ynierskich oraz ponowne otwarcie zasadniczych szko zawodowych) 8. ce sa wyniki badan W tym konteks cie interesuja przeprowadzone jesienia dzynarodowych na temat potencjau powrot2007 r. przez Centrum Stosunko w Mie nego ws ro d polskich emigranto w na wyspach brytyjskich. W s wietle tych badan 51 proc. Polako w deklaruje, z e chce wro cic z Wielkiej Brytanii do Polski. Ale tylko 9 proc. mo wi o najbliz szym roku. 32 proc. twierdzili, z e wro ci za 5-10 lat. Polacy , z , kiedy: zarobia wystarczaja co duz c wyjas niaja e wro ca o, z eby zacza pracowac na re ke ; zrealizuja kilka marzen w Anglii na studia lub poprawi sie wasna np. po jda ksza gotowos kobiety. sytuacja ekonomiczna w Polsce. Wie c do powrotu wykazuja W tej grupie 37 proc. deklaruje powro t w tym roku lub za rok, dwa lata. Ws ro d z me czyzn 25 proc. Wro cic w ogo le nie chce 23 proc. oso b. Jakie korzys ci maja Polacy z wyjazdu? Ws ro d badanych s redni zarobek wynosi w przeliczeniu na zoto wki od 4 do 6 tys. z (34 proc.). Co czwarty badany zarabia od 2 do 4 tys. z, 10 proc. powyz ej 10 tys. z 9. opinie publiczna zbulwersoway informacje na temat stosunko Polska w pacych mie dzy polskimi emigrantami a spoeczen nuja stwem Wielkiej Brytanii i Irlandii 10. We mszy w intencji zamordowanych Polako w, kto ra odbya sie m.in. prezydent Irlandii oraz ponad dwa tysia ce 3 marca 2008 r., udzia wzia Polako w i Irlandczyko w. pienie Polski do UE oraz do strefy Schengen w dniu 21 grudnia 2007 r. Przysta cia pomie dzy Warszawa a Kijowem. Strona ukrain spowodowao rozliczne napie ska m.in. uatwien domagaa sie wizowych przy wjez dzie ich obywateli do Polski 11. Takz e w relacjach polsko-niemieckich temat wzajemnych migracji wzbudza zanym z przysta pieniem Polski do UE jest kontrowersje. Nowym zjawiskiem zwia
8 J. K. Kowalski, Firmy budowlane szukaja nowych pracowniko w. Rynek pracy. Cudzoziemcy nie zapenia ludzi po emigrantach, The Wall Street Journal. Polska. Dziennik finansowy, dodatek do Dziennika 9-10 II 2008, s. 03. 9 Gazeta Wyborcza (GW) 22 I 2008, s. 9. 10 Por. M. Mas owski, Polacy po co Was tu tylu? Zabieracie nam domy, zyjecie na nasz koszt! I nawet angielskiego nie znacie! GW 1-2 III 2008, s. 24-25; M. Kuz nicz, Czy Polki wykon cza eby sprostac brytyjskie szpitale. Z potrzebom, brytyjskie szpitale pooz nicze musza zatrudnic 4 tys. nowych pooz nych, GW 5 III 2008, s. 12; K. Wis niewska, Polak i Anglik w jednym kos ciele. Nie be dzie likwidacji polskich parafii, GW 6 III 2008, s. 5. Pod koniec lutego 2008 r. gromada irlandzkich nastolatko w zamordowaa dwo ch modych Polako w w dzielnicy Dublina o nazwie Drimnagh. Wypadek w tym kraju powaz debate o emigrantach. Nie bez znaczenia jest fakt, iz ty ten rozpocza na co dziesia polskim paszportem. Por. M. Kuz mieszkaniec Zielonej Wyspy legitymuje sie micz, Irlandia w szoku po gos nym morderstwie dwo ch Polako w, GW 6 III 2008, s. 12. 11 Por. m.in. M. Wojciechowski, Ukrain cy wejda na kartke , GW 5 II 2008, s. 6; G. Mieczkowski, I kto tu teraz wpus ci Ukrain co w. Polscy pracodawcy potrzebuja robotniko w z Ukrainy, ale po wejs ciu do Schengen utkne li oni w kolejkach przed konsulatem we Lwowie, GW 8 I 2008, s. 8; Ukraina do Polski: Otwo rzcie szerzej granice . Rozmowa z J. ucanka, szefem ukrain skiego MSW, GW 22 I 2008, s. 3; M. Wojciechowski, Ukrain cy bez wiz do 50 km, GW 3 III 2008, s. 5.

d Zachodni 2008, nr 2 2 Przegla

18

Andrzej Sakson

ce Polako m.in. fakt, iz w ostatnich dwo ch latach ponad dwa tysia w kupio mieszkanie lub dom w opustoszaych krajach federacji wschodnich Niemiec. dwa razy tan Wynika to z faktu, iz nieruchomos ci w Niemczech sa sze niz w Polsce. go Polacy mieszkaja wnie w Meklemburgii Pomorzu Przednim oraz Brandenburgii. Natomiast wielu modych mieszkan co w niemieckich regiono w przygranicznych tych gospodarczo Niemiec Zachodnich. Zjawiswyemigrowao do bardziej rozwinie forme Ostfluchtu 12. W styczniu 2008 r. ko to ma charakter masowy i stanowi nowa pien cznym miasteczku Lcknitz, gos na bya sprawa antypolskich wysta w trzytysie cy tam Polacy, kto cym 18 km od Szczecina i 11 km od granicy 13. Mieszkaja rzy lez a zaczeli sie osiedlac w 2005 r. i w 85 proc. pracuja w Szczecinie, sa przekonani, iz za pieniami stoja zwolennicy neofaszystowskiej NPD. W regionie antypolskimi wysta tym panuje 20 proc. bezrobocie 14. stsze podejmowanie pracy w Polsce Nowym zjawiskiem jest takz e coraz cze firm niemieckich, nie tylko w pasie przygraniczprzez Niemco w oraz osiedlanie sie usugi w Polsce nawet o 20 proc. taniej nym. Niemieckie firmy budowlane s wiadcza od firm krajowych (np. przy budowie aquaparku we Wrocawiu). W Polsce dziaa biorstw z Niemiec 15. juz 7 tys. maych i s rednich przedsie pienie Polski do strefy Schengen, chociaz Przysta wywoao np. w Niemczech dzie niewa tpliwie sprzy fale antypolskich resentymento Wschodnich kolejna w 16, be jac migracjom.
12 Por. P. Brzo zka, Polacy kolonizuja miasta we wschodnich Niemczech, Polska. Gos Wielkopolski 17 I 2008, s. 20; D. Koz l enko, Drang nach Westen. A moz e to my wykupimy Niemco w? Newsweek 27 XII 2007, s. 36-37; Noch normaler als bisher. Die Autorin Helga Hirsch ber das Leben in der Grenzregion, Die Welt 21 XII 2007, s. 3; M. Sontheimer, Aufbau Ost. Abschied von Vorurteilen. Dem armen Vorpommern bringen polnische Pendler aus dem boomenden Stettin den Aufschwung, Der Spiegel nr 92008, s. 62-63. Por. takz e: R. Mai, Abwanderung aus Ostdeutschland. Strukturen und Milieus der Altersselektivitt und ihre regionalpolitische Bedeutung, Frankfurt am Main 2004. 13 ciu autom oderwali Nieznani sprawcy wybili szyby w szes ciu samochodach Polako w, a pie np. napisy na murach: rejestracje. Nie by to pierwszy tego rodzaju przypadek (wczes niej pojawiy sie Polacy wynocha z Lcknitz). 14 Por. M. Rebenda, A. Kuehl, Lcknitz wypasza Polako w, GW 17 I 2008, s. 3; M. St ankiewicz, Osadnicy sie nie boja. Polacy przenosza sie do Niemiec. Mimo nasistowskich incydento w rodacy zasiedlajacy przygraniczne niemieckie miasta nie chca wracac do kraju, Rzeczpospolita 24 I 2008, s. A8; Nowe wype dzenia Polako w, Nasz Dziennik 3 III 2006, s. 6; F. Perdgande, Lcknitz. Umzug ber die Grenze, Frankfurter Allgemeine Zeitung 25 II 2008, s. 2; Por. takz e: A. Stach, Niemcy poz adaja polskiego hydraulika. Niemieccy pracodawcy apeluja o otwarcie krajowego rynku pracy, Polska. Gos Wielkopolski 11 XII 2007, s. 10. 15 Por. P. Cywi n ski, M. Zdzi echowska, Polski raj. Niemcy staja sie polskimi gastarbeiterami, Wprost 13 I 2008, s. 68-70. 16 I. Jachimska, Szturm imigranto w ze wschodu? Niemieckie kontrowersje woko Schengen, Trybuna 12-13 I 2008, s. 6; J. Ka uski, Szok i oburzenie, czyli Zgorzelec po Schengen. Nie ma szlabano w sa kopoty. Niemieckie suz by drobiazgowo kontroluja Polako w na granicy, kto rej od ponad miesiaca formalnie nie ma. Sprawa trafia do Parlamentu Europejskiego, Rzeczpospolita 8 II 2008, s. A 8; M. Kpper, Der Stau ist weg, Schengen sei Dank, Frankfurter Allgemeine Zeitung 5 III 2008, s. 5.

Migracje fenomen XX i XXI wieku ABSTRACT

19

The 20th century came to be called an age of migration. The beginning of the new, 21st century has swept growing masses of people in the movement of international migrations. In 2006 two million Poles were staying outside their country as migrs. The greatest number, around 580 thousand chose Great Britain, and 450 thousand Germany. In 2006 in Poland there were approximately 200 thousand immigrants, mostly from Ukraine. Countries with the greatest number of emigrants in 2005 include first of all the USA 38.4 million migrants (20.2 per cent of all inhabitants), Russia 12.1 million (6.4 per cent) and Germany 10.1 million (5.3 per cent). Enlargement of the European Union in 2004 by accession of the new states of Central-Eastern Europe resulted among others in a complete or partial opening of the work market in the old member states of the EU. This fact contributed to an increase in economic migrations causing numerous consequences e.g. for the Polish work market.

2*

reklama

NASZE WYDAWNICTWA
INST YT UT ZACHODNI ul. Mostowa 27 61-854 Pozna tel. 061 852 28 54 fax 061 852 49 05 e-mail: wydawnictwo@iz.poznan. pl

W UNII EUROPEJSKIEJ DOSTOSOWANIA DO WYMOGO PRZYKAD POLSKI

Praca zbiorowa pod red. Piotra Kalki Seria Prace Instytutu Zachodniego nr 78 Streszczenie w je zyku niemieckim ISBN 978-83-87688-84-4 Poznan 2007, 394 ss., cena 30 z

DIE ANPASSUNGEN AN DIE EU-ERFORDERNISSE BEISPIEL POLEN

Herausgegeben von Piotr Kalka Seria Prace Instytutu Zachodniego nr 79 ISBN 978-83-87688-85-1 Poznan 2007, 400 ss., cena 30 z
Ksia z ka prezentuje wyniki badan przeprowadzonych w ramach projektu realizowanego przez Instytut Zachodni we wspo pracy z katedra Uniwersytetu Marburskiego Forschungsstelle zum Vergleich wirtschaftlicher Lenkungssysteme. Zostaa wydana w dwo ch wersjach je zykowych (po polsku i niemiecku). W badaniach tych wzie li udzia po stronie polskiej pracownicy naukowi poznan skich placo wek naukowych (Instytutu Zachodniego, Akademii Ekonomicznej i Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza), a po stronie niemieckiej naukowcy ze wspomnianej wyz ej katedry Uniwersytetu Marburskiego, Instytutu Herdera z Marburga i Wyz szej Szkoy Zawodowej z Pforzheim. Prace badawcze finansowao heskie Ministerstwo ds. Gospodarki, Komunikacji i Rozwoju. Do podje cia badan nad dostosowaniami Polski do wymagan unijnych skoniy uczestniko w projektu tak wzgle dy natury teoretycznej, jak i praktycznej. Badania te dostarczaja materiau empirycznego, niezbe dnego do formuowania prawidowos ci dotycza cych integracji krajo w sabiej rozwinie tych z pan stwami wysoko rozwinie tymi. Poprzez ujawnianie zaznaczaja cych sie w procesie dostosowawczym deficyto w badania te pozwalaja na odpowiednie uksztatowanie polityki pan stwa, a tym samym na przyspieszanie dokonuja cych sie przeobraz en . Go wny cel, jaki postawili sobie uczestnicy projektu, stanowia pro ba pokazania (w caej zoz onos ci) procesu dostosowawczego Polski do wymogo w unijnych w wybranych dziedzinach. Byy to dziedziny dotycza ce sfery gospodarki albo maja ce dla niej bardzo istotne znaczenie.