MINISTERSTWO

S P RAW W O J S K O WY C H

J. I. 1922

REGULAMIN KAWALERJI

www.cbw.pl GWNA KSIGARNIA WOJSKOWA

CBW

WARSZAWA 1932

M I N I S T E R S T WO SPRAW W O J S KOWYCH

J . I.
1922

REGULAMIN KAWALERJI

www.cbw.pl

CBW

WARSZAWA 1922
GWNA KSIGARNIA WOJSKOWA

MINISTERSTWO SPRAW WOJSKOWYCH

SZTAB GENERALNY
O D D Z I A III. L. 5165/Reg.
III Sztab

W arszaw a, dn. 17.V I. 1922.

ROZKAZ
wprowadzajcy w ycie Regulamin Kawalerji z roku 1922.
Zatwierdzone przez Ministr. Spraw Wojskowych pismem L. 5165[Reg. z d. 17. VI. 1922 r. III Szt. 1) Zatwierdzam Regulamin Kawalerji (J. I. 1922), rwnoczenie uniewaniam Regulamin Jazdy cz. II i cz. III. (J. 1921). 2) Regulamin niniejszy polecam wprowadzi w ycie niezwocznie, za od dnia I.IX.1922. obowizuje on bez wzgldnie wszystkie oddziay i szkoy kawalerji. 3) Regulamin Jazdy cz. II i III z r. 1921 naley zniszczy prcz egzemplarzy bibljotecznych, na ktrych naley wyranie napisa na karcie tytuowej Uniewa nione rozkazem L. 5165./Reg. z dnia 17.V1.1922. 4) Regulamin niniejszy zosta opracowany przez Komisj Regulaminow Departamentu Jazdy Ministerstwa Spraw Wojskowych. Tame naley skierowa wszelkie uwagi i wnioskt, wypywajce z praktyki i dowiadczenia przy stosowaniu regulaminu. 5) Nie wolno czyni adnych samowolnych zmian w regulaminie, jakote uzupenia go wasnemi komenta rzami dowdcw. Jednake postanowienia regulaminu nigdy nie mog krpowa inicjatywy dowdcw. Postanowienia te nie s szablonem, ktry stosuje si niewolniczo w kadem pooeniu. W duchu ich ley samodzielne dziaanie i my lenie wykonawcw, ktrym przyjdzie zastosowa je w polu. MINISTER SPRAW WOJSKOWYCH w z. () Genera Dywizji.

__ Warszawa, www.cbw.pl

CBW

Zakady Graficzno-Wydawnicze "Ksika" Tamka 46. Telefon Ns 33-20.

Sikorski

C Z

1.

Pr z y s p o s o b i e n i e

kaw alerzyst y

Komisji Regulaminowej Kawalerji przy Departamencie II. Ministerstwa Spraw Wojskowych

pow oanej na zasadzie rozkazu Szefa Sztabu G eneralnego L. 12526/Reg. z dn. 15 listopada 1921 roku. P k . Z a r u s k i M a r ju s z P rzew odniczcy, P k. Adamowicz F ranciszek P k . W okow icki W odzim ierz P k . Gssowski M aurycy Rtm . Spasowicz E ugenjusz sekretarz. Pk. Oksza-Oizechowski W adysaw P k . Sochaczewski Stanisaw P k. Bouret P k. de L aclo s M jr. D u d e il K pt. L a Perche K p t. D u V igier Rtm . M acieliski E m il W ojskow ej M isji Francuskiej. Zaproszeni. C zo nk ow ie .

R O Z D Z IA A.

glne zasady wyszkolenia.

I. Cel i podzia wyszkolenia.

Jedynym celem w y szko le nia onie-/ 1 . Uwagi r zy j e s t p r z y g o t o w a n i e ich do w o j n y . Tylko niezom na w o la i denie do zw ycienia przeciw nika zapew ni osignicie po w odzenia na w ojnie. P rzedm iotem szkolenia w ojska jest w zm ocnienie i utrw alenie d e n i a d o z w y c i s t w a i w s k a z a nie s p o s o b w , j a k i e m i m o n a je o si gn . N iektre z przedm iotw , skadajcych si na niniejszy re g ulam in, a m ianow icie: szkoa ja zd y konnej, szkoa sztrzelca, w iczenia w w alce pieszej i konnej, oraz prace okopowe, p o w in n y by przerabiane codziennie i jaknajczciej w te renie. Inne, jak w ychow anie fizyczne i obroty w szyku zw artym , m aj na celu w yrobienie w kaw alerzycie siy fizycznej i s iy ducha, bez ktrych dalsze szkolenie fachowe, naw et najbardziej staranne, m o g o b y pozosta bez skutku. W szystkie -te przedm io ty s w rw nym stopniu n ie zbdne do w yszkolenia kaw alerzysty i p o w in n y by prze rabiane z jednakow starannoci. W y szkolenie polega na w p a j a n i u w o n i e r z a zaufania do swej broni, jakote na dostosow aniu przysw ojonych w iadom oci do w icze w walce.
oglnej

www.cbw.pl

CBW

2. W y szk ole nie oficerw i stopniow ych ma decydujcy Szkol e nie ofiw p y w na w arto puku. W yszkolenie to jest zawsze moli-l cerw i sto we bez w zg l d u na ilo instruktorw . P row adzi si je przez\ pniowych. cay rok. M a ono na celu przyg otow anie oficerw i pod oficerw zaw odow ych do roli instruktorw i dow dcw we w szystkich okolicznociach, oraz przysposobienie p o d oficerw rezerwy. O b e jm uje ono: 1) doskonalenie oficerw; 2) dosko nalenie podoficerw zaw odow ych; 3) cakow ite w y szk o le nie podoficerw rezerwy; 4) w yszkolenie niektrych spe cjalistw .

6
3.
Doskonalenie oficerw.

Kegfllamin Kawalerji, Cz t. Przysposobienie kuwalerzysty,

lozd-sia A. Oglne zasady wyszkolenia

www.cbw.pl

CBW

Doskonalenie oficerw prowadzi osobicie dowdca puku i jest odpowiedzialny za caoksztat tej pracy. Po mijajc to, e dowdca puku moe osign najlepsze wyniki dziki autorytetowi, jaki daje mu jego stanowisko, stopie wojskowy i dos'wiadczenie, ma on jeszcze pod czas kierowania wyszkoleniem najlepsz sposobno poz nania oficerw z punktu widzenia ich zdolnoci bojowych i mono wszechstronnej oceny ich wartoci. Zadaniem dowdcy puku bdzie, przez wskazywanie oglnych wyty cznych, wyrobienie w oficerach inicjatywy i indywidualnoci, przyzwyczajenie do przedsibrania miaych, jednak obmy lonych postanowie i wyrobienie z nich dowdcw, umie jcych rozumnie pojmowa kade pooenie, szybko si decydowa i bra na siebie odpowiedzialno. Oficerowie wszelkich stopni powinni wietnie wa da broni i przedewszystkiem stale wiczy si w spraw nej i miaej jedzie konnej, jak lwnie w sportach. Dowdcy oddziaw powinni popiera wszelkiemi sposobami udzia oficerw w wycigach, biegach my liwskich, konkursach hippicznych, w zabawach i spor tach wszelkiego rodzaju, ktre stanowi wietn szko wyrobienia energji i zimnej krwi. Oficerowie ze swej strony powinni uwaa za obowizek doskonali swe woj skowe wyszkolenie, i z postpem swojej broni, wnika w warunki i potrzeby wojny nowoczesnej. Wyszkolenie oficerw polega na dokadnej znajo moci przepisw, dotyczcych suby i organizacji broni wasnej; powinni je zna na tyle, aby mogli objania lub komentowa wszelkie ich szczegy. Prcz tego powinni posiada wszelkie niezbdne wiadomoci, tyczce si in nych broni, mianowicie: piechoty, artylerji, wojsk tech nicznych, lotnictwa, czogw, samochodw pancernych, aby mogli wykonywa rnorodne zadania, jakie oficer kawalerji moe otrzyma na wojnie i ktre bdzie musia rozwizywa sam, lub cznie ze swoim oddziaem. Nale y jaknajwiksz liczb oficerw jazdy dopuszcza do praktycznego wyszkolenia si w sposobie prowadzenia walki przez inne bronie, przydzielajc ich na pewien czas do oddziaw innych broni. Po ukoczeniu kadego takiego praktycznego kursu dowdca puku powinien zarzdzi zdanie sprawy w ci gu jednego lub paru wykadw z przebiegu wicze, w ktrych przydzielony oficer bra udzia, oraz omwienie wypywajcych z nich wnioskw i nauk. wiczenia taktyczne oficerw zawieraj:

a) przerabianie na mapie, nastpnie w terenie za da, jakie mogyby otrzyma jednostki kawalerji; . szcze glnie poleca si bra pooenie z dziaa, w ktrych puk bra udzia w ostatniej wojnie, a ktre ma obowizek zna kady oficer danego puku; b) studjowanie walki we wszystkich jej fazach; celem powyszych wicze jest nauczy oficerw orjentowania si szybko w momentach bojowych, logicznej i prostej decyzji, oraz szybkiego wyraania jej w postaci rozkazw jasnych i cisych. Podczas takich wicze naley wydawa rozkazy wszystkim poszczeglnym oddziaom tak, jakgdyby istnia y one w rzeczywistoci, zachowujc przepisan form i biorc pod uwag przebieg czasu, jak w rzeczywistym boju. Naley starannie przestudjowa uywanie przez do wdcw rodkw dowodzenia w zwizku ze zmienianiem przez nich miejsca, oraz urzdzenia i dziaanie cznoci z innemi broniami. Naley wprowadza istotnie w dziaanie wszystkie rodki cznoci (telefony, telegraf bez drutu, sygnaliza cj optyczn, gobie, telegraf zimny). W poszczegl nych wypadkach przeprowadza wiczenia ze wspdzia aniem innych broni. W wiczeniach bojowych naley bra pod uwag tylko proste fazy dziaa, jednak cel ich powinien by jasno okrelony; naley s t a r a si z b l i y j a k n a j b a r d z i e j d o r z e c z y w i s t o c i , starannie wykazujc, jak si przejawia dziaalno nieprzyjaciela (mianowicie skutki ognia). Uwaga oficerw powinna by bezustannie zwrcona na nastpujce rzeczy, majce pierwszorzdne znaczenie: a) s k o m b i n o w a n i e o g n i a z p o r u s z e n i a m i o d d z i a w cjem posunicia si szybko i na du odlego w wyznaczonym kierunku, celem obejcia i otoczenia napotkanych punktw oporu; b) c z n o j e d n o s t e k b o j o w y c h z a rt y 1 e r j , z czogami i samochodami pancernemi kawa lerji (czno rzeczywista, moralna, wzajemne zaufanie i szacunek); c) n i e u s t a n n e p r z y s t o s o w y w a n i e wszel ki c h k o m b i n a c y j o g n i a celem zniweczenia obrony nieprzyjacielskiej w cigu samego natarcia; d) d o k a d n e o b l i c z a n i e c z a s u potrzeb nego dla przesyania rozkazw i kolejnego wykonania porusze.

R egu lam in K a w a lerji. Cz I. P rzy sposobien ie kaw a lerzysty.

K o zd zia A . O^dlno zasady w y szk o len ia .

4.
Doskonalenie podoficerw; zawodowych'.

www.cbw.pl

CBW

P odoficerow ie sa bezporednim i d ow dcam i szere gow cw . Ich w yszkolenie po w in n o b y jaknajdalej posu nite i nieustannie doskonalone. Jest to jednym z niezbdnych w arunkw w yszoci, jak oni p o w in n i osiga nad sw oim i po d w adn ym i. Starsi podoficerow ie p o w in n i by w stanie p r o w a d z i szko jedca i plutonu, stan na czele m a e g o o d d z i a u , obj d o w d ztw o nad n ie w ie lk im posterunkiem , poprow adzi do w a lk i druyn i prcz tego, zastpi oficera na czele plu to nu . Teoretyczne wyszkolenie podoficerw o bejm uje znajom o regulam inw w granicach nastpujcych: a) szkoa jedca, sekcji i d ruyn y spieszonej, p lu tonu i szwadronu; b) w ychow anie fizyczne; c) szkoa Strzelca; d) regulam in sub y p o lo w ej i reg. suby wewn. o dnonie do funkcyj, przyp ad ajcych ich stopniom ; e) po jcia praktyczne z hy gjeny i nauki o koniu; f) zasady ochrony przed gazam i. P r a k t y c z n e s z k o l e n i e podoficerw prow a d zi zasadniczo dow dca szwadronu, ktry przyg oto w uje ich: a) do roli instruktorw ; b) do rozw izyw ania rny ch zad a w polu, bd osobicie, b d w skadzie p lu to n u lub szw adronu. N a le y w iczy ich czsto w terenie, w czytaniu map (z ktr m usz um ie biegle si obchodzi), w orje ntow an iu si za pom oc kompasu, w redagow aniu roz kazw , szkicw i m e ld un kw , we w skazyw aniu celw . P o w in n i oni um ie w a d a doskonale wszelk b r o n i p a l n , w jak kaw alerja jest uzbrojona (k. m , r. k. m.) i zna uycie sam ochodw pancernych w czn o ci z kawalerj. P o d o f i c e r o w i e s p e c j a l i c i p o w in ni p o siada g r u n t o w n z n a j o m o s w e j s p e c j a l n o c i i um iejtno praktycznego obchodzenia si z materjaem po trze bnym do jej zastosow ania. Szkolenie podoficerw w jedzie konnej, podobnie jak i oficerw, po w in no rozw ija si w kierunku w y ro b ie n ia sprawnej i miaej ja zd y polow ej. D o w d c y poszczeglnych o dd zia w p o w in n i wszelkiem i sposobam i popiera u d zia podoficerw w popisach sportowych, w ycigach, biegach m yliw skich, i konkursach hipp icznych, grach i sportach w szelkiego rodzaju. W resz cie obow izkiem d o w d c w o d d zia w jest dba o stan

m oralny i w arto zaw odow podoficerw i stara si o najlepszy ich dobr. Podoficerow ie stanow i po dstaw szw adronw . O d ich poczucia karnoci, od stanu ducha zaley bezporednio m oralna warto szw adronu. M o dsi podoficerow ie po w in n i um ie: a) dow o dzi doskonale sekcj we w szystkich oko licznociach w po lu i w boju; b) zastpi plu to no w e go w pro w adze niu druyny; c) w s p d zia a w szkoleniu rekrutw w szyku konnym i pieszym . T e o r e t y c z n e ich w yszkolenie obejm uje d o k ad n znajom o podstaw ow ych zasad i przepisw , a przedew szystkiem tych w aniejszych czci tekstu, ktre d o tycz szkolenia je d c w i szkoy p lu to nu w szyku k o n n y m i pieszym , oraz stanow isk, odp ow iad ajcych ich s to p n io w i w sub ie polow ej i subie w ew ntrznej. W p r a k t y c e po w in n i umie: a) w ada w szelk broni kaw alerzysty, w czajc k. m. i zna sposb uy cia 37 mm. armatek, sam ochodw pancernych kawalerji; b) p e n i o b o w izk i d ow d cy sekcji w druynie fizyljerw i strzelcw (lub dow dcy sekcji przy k. m.); c) prow adzi patrole i d ow o d zi m aym zespoem; d) niektre w iadom oci z nauki o koniu, dotyczce pielg now ania koni i utrzym ania ich w dobrym stanie. P o w in n i oni szczeglnie w y rn ia si lepszem w ad aniem broni, strzelaniem , ja z d ko nn i w ogle we w szystkich w iczeniach o ddziau.
. Podoficerow ie rezerwy o trzy m uj cakow ite w y Si kola5podofiszkolenie w ew ntrz puku. W stpne w iadom oci daje i q i cerw re z e r wy. pukow a szkoa podoficerska. K an d yd atw na podoficerw w yznacza si ju po\ 2 . - 3 mies. s ub y w szeregu, ktry to czas daje m o no zdania sobie sprawy z ich w yszkolenia, zdolnocii d ow odzenia i w artoci m oralnej. Kurs szkoy podoficerskiej trwa do 6 mies. D alsze doskonalenie m oe si odbyw a c ;n ie z zaw o do w ym i. Podoficer rezerwy po w in ie n dorw nyw a m o d sze m u podoficerow i zaw odow em u swem p rzy g otow an iem do roli d ow dcy. U stpow a m oe tem u ostatniem u jako> instruktor.

R ozm aity i liczn y sprzt techniczny, niezbdny dla1Szkolenie spe\ cja listw. w yszkolenia specjalistw , oraz konieczna potrzeba rozpo-

10

Regulam in K a w a le rji

Cz I. Przysposobien ie kaw alerzysty.

R o zd zia A . O gln e zssady w yszkolen ia.

11

rzdzania o dpow iednim placem nie zawsze po zw a la j na gruntow ne prow adzenie w yszkolenia podoficerw specja lis t w w obrbie pu ku. N aley jednak dokada stara celem jego udoskonalenia. O bszerniejsze w iadom oci techniczne uzyskuj spe cjalici poza p u k ie m w specjalnych szkoach.

7 .
Zasady s z k o lenia zbioro wego.

www.cbw.pl

CBW

Zbiorow e w yszkolenie szeregowych ma za zadanie w ytw orzenie i rozw inicie w nich w szystkich zrozum ie nia znaczenia w a lk i i przystosow anie d zia a zespou do jej przebiegu. Przedm iotam i zasadniczem i w nich s: suba p o ow a kawalerzysty, uycie broni w walce, a zwaszcza o gniow ej, jazda konna. W yszkolenie szeregowca, jako kaw alerzysty i w y szkolenie jego jako onierza w b oju pieszym , w in n y rozwija si na rw ni. D w a pow ysze szkolenia m usz cile czy si od samego pocztku; niezbdnem jest, aby b yy prow adzone rw nolegle i d o p e n iay si w zajem nie. K ady po w inien w iedzie, e czasam i dziaanie w szyku konnym d op ro w ad zi dp d ziaan ia ogniow ego w szyku pieszym i e po d zia a n iu w szyku pieszym czstokro nastpuje dalsze jego rozw inicie w szyku konnym . Zasadniczo w yszkolenie szeregowych w zespole pow inno by prow adzone przez tego dow dc, ktry ma w przyszoci pro w adzi o ddzia do boju. O kolicznoci jednak m og zm usi do utw orzenia grup w yszkolenia bd w szwadronach, b d w pukach. N iniejsze przepisy m a j na celu d rodki do utw orzenia jednostek karnych, w yw iczonych, atw ych do m anew row ania i zdolnych do boju tak w szyku konnym jak i pieszym. S zkoa onierza w szyku pieszym i ko n n ym daje m aterja do w yszkolenia osobistego, ktre po w in ie n posi kady kaw alerzysta. Nauk t uzu pe nia szkoa ja zd y konnej, szkoa Strzelca, oraz inne d zia y w y szkolenia. Podniesienie i utrzym anie na w ysokim poziom ie ducha w ojennego jest pierw szym celem w yszkolenia w o jsk o wego. Instruktor n ie ty lk o po w in ie n zwraca si do pam ici i in telig e n c ji swych p o d w adn y ch , lecz take do serca, aby w szelkiem i sposobam i w poi w nich szczero, o d wag, zaufanie do dow dcy, zaparcie si siebie, honor i patrjotyzm . Trzeba nauczy, dlaczego naley by w p o g o to w iu do w alki i dlaczego nard, ktry chce pozosta

w o ln y m i n ie po d leg y m , m usi by gotow y do n a jw i k szego pow icenia. Nauka ta obejm uje: dzieje ojczyste, opis w y b itn y c h czynw puku, czytanie, kom entow anie o po w iada o czynach osobistych i t. p., co w n a jw y szym stopniu rozw in m oe ducha w ojskow ego. W p a ja nie karnoci ma na celu przyzw yczajenie od samego p o cztku rekruta do porzdku, bezw zgldnego posuszestw a i dziarskoci, cechujcych dobre w ojsko. P odstaw y po w yszego w yszkolenia s zawarte w regulam inie suby w ew ntrznej.

II. Wyszkolenie jednostkowe.

8. Kaw alerzyst pieszo i konno szkoli si przedewszy Zas a dy szkole stkiem oddzielnie. Takie szkolenie, m ajce pierw szorzdne n i a jednostko n wego. znaczenie, jest najszybszym i najskuteczniejszym sposobem nauczania. Skoro szeregowcy otrzym aj podstaw ow e w y szkolenie osobiste, pro w adzi si je dalej w szyku k o nny m n w .ramach plutonu. w icze nia bojow e w szyku pieszym n p ro w a d zi si w ramach druy n y bojow ej, ktra jest p o d staw ow jednostk bojow . We w ad aniu i sposobie u y cia karabinw , r. k. m., lanc i szabel szkoli si w szystkich h kaw alerzystw . O b su ga k. m. otrzym uje w yszkolenie od d zielne w skadzie szw adronu k. m. Ze sposobem uy cia k. m. naley zaznajam ia jaknajw iksz liczb kaw alerzystw . Liczba lu d zi w oddziale p o w in na p o zw ala in struk torom w cigu le kcji zwraca uw ag na kadego po szcze glnego kaw alerzyst i po praw ia natychm iast popenione e b d y oraz w y ja n ia w szystkim skutk i tyche.

S zkolenie konno ma na celu w yrobienie je d c w dziarskich, zw inny ch i posiadajcych pew no siebie e i sw oich koni. S zkolenie pow ysze odb yw a si z pocztku w u je d a ln i, nastpnie po najkrtszym u p y w ie czasu w p o lu na placu w icze i przedew szystkiem w rno rod nym terenie Szkolenie konno, szkoa suby polow ej i w iczenia druyny w walce pieszej s prow adzone jednoczenie, gdy tylko je dc y s w stanie w iczy si poza koszara m i. Zaleca si jaknajczciej prow adzi zajcia w polu, pod w arunkiem urozm aicenia w icze i zachow ania zdro w otnoci koni. N ale y stara si szybko nauczy rekru t w rzeczy zasadniczych, aby m ona b y o jaknajw czeniej w ych od zi z koszar w pole. Kade w iczenia w konnej jedzie naley przeplata marszam i i obrotam i w otw artym lub

9.
Szkolenie konno.

12

Regulamin ICawnlerji Cz I. Przysposobienie kuwalerzysty.

Rozdzia A. Oglne zasady wyszkolenia.

13

lesistym terenie, wiczeniami w szyku lunym, wiczenia mi w subie polowej, lub w walce pieszej z uyciem ognia. Powysze wyszkolenie naley prowadzi jednoczenie, stara jc si je urozmaica, aby unikn jednostajnoci i znudzenia. Celem wyszkolenia w subie polowej jest wywi czenie jedcw w wykonywaniu samoistnych zada. Za dania te zawieraj sub zwiadowcw, czat i gocw tj. maj na celu obserwacj i sposoby przewoenia oraz do rczania rozkazw. Wyszkolenie powysze zawiera rzeczy przygoto wawcze: wyszkolenie jedca w orjentowaniu si, wyzy skiwaniu terenu, przebywaniu pojedyczo konno oznaczo nej odlegoci, obserwacji, zbieraniu wiadomoci i meldo waniu. Wreszcie jedcy powinni by wywiczeni we wa daniu konno lanc i szabl, jak rwnie w zaywaniu konia w czasie duszycli marszw oraz jako koniowody.
1 0 ..

Szkolenie pieszo.

www.cbw.pl

CBW

Zasadniczo szkolenie to zawiera: W y c h o w a n i e f i z y c z n e . Otrzymuje si je przez racjonalny postp w wiczeniach fizycznych, po czonych z wiczeniami konno i woltyerk. wiczenia fi zyczne przerabia si zawsze na powietrzu, o ile mono ci na przepisowem boisku. Gry i sporty odbywaj si bd na boisku, bd na terenach przystosowanych do kadej gry. Kada lekcja wicze pieszych powinna zawiera nieco wicze fizycznych, przerabianych zalenie od cza su i dostosowanych do stanu wywiczenia ludzi. Program zaj powinien by z gry uoony po dug prawidowego planu postpowego i stosownie do zasad, zawartych w Regulaminie wychowania fizycznego. C h w y t y i r o b i e n i e b r o n i . Naley wiczy jedcw z pocztku w wykonywaniu rozmaitych poru sze bez broni, nastpnie z broni bez komendy, nastp nie na komend, aeby stopniowo doprowadzi onierza za pomoc systematycznego powtarzania ruchw prawi dowych i energicznych, do bezwzgldnej dokadnoci, poniekd automatycznej. W sposobie uycia rozmaitych rodkw walki wiczy si praktycznie w cigu caego kursu szkolenia jednostkowego. Podobn metod stosuje si przy wiczeniu w rzucaniu granatw, w uyciu narz dzi i obchodzeniu si z mask. W wiczeniach strzeleckich naley dy do osig nicia precyzyjnego strzau. Kady jedziec powinien wy

konywa jedynie rodzaj strzelania, odpowiadajcy jego stopniowi wyszkolenia. S z k o l e n i e d r u y n y (przygotowawcze wi czenia do walki). Szkolenie pojedyczo i szkolenie dru yny powinno by cile poczone ze sob, poniewa onierz tylko wwczas posiada zupene wyszkolenie, gdy umie spenia sw rol w druynie. Te dwa dziay wy szkolenia cz si cile ze sob. Druyna wykonywa najprzd wiczenia przygoto wawcze do walki, ktre maj na celu poznanie mechani zmu rozmaitych szykw, uywanych podczas boju. w i c z e n i a b o j o w e . wiczy si druyn w tern zaoeniu, e dziaa ona cznie z innemi druynami, na stpnie samoistnie, majc do wykonania pewne zadanie. Oddzia powinien by zawsze postawiony w sytuacji, od powiadajcej rzeczywistoci, przyczem nieprzyjaciel po winien by przedstawiony przez paru jedcw, ktrzy otrzymuj od kierownika wiczenia wszystkie niezbdne wskazwki. Nie naley zapomina, nawet przy szkoleniu pojedyczo, e chocia kawalerja w potrzebie musi umie prowadzi walk tak sam jak piechota, jednak naj czciej bdzie miaa za zadanie walczy pieszo w oko licznociach zupenie rnych, bd to przy nawizywaniu stycznoci z nieprzyjacielem, bd w okresach wyzyski wania powodzenia, bd to w wypadkach przea mania frontu, co musi by przewidziane, chocia stanowi zdarzenie niecodzienne. Wszystkie powysze moliwoci powinny by po znane w cigu lekcyj szkolenia pieszo, lub podczas wicze konno, przyczem onierze musz umie przecho dzi z dziaa w szyku konnym do dziaa w szyku pie szym w najrozmaitszych pooeniach i odwrotnie, wrci do szyku konnego po walce pieszej. Naley wic kolejno przestudjowa cay szereg zada zawierajcych: nawizanie stycznoci (rola patrolu bojowego, prze woenie wiadomoci i meldunkw); spieszanie; marsz zbliania si (wyzyskanie terenu, ukrywanie si, przenikanie); szybkie rozwinicie z jakiegokolwiek szyku poza jak zason; posuwanie si naprzd, skoki, ze specjalnym naci skiem na potrzeb wyzyskania terenu i korzystania ze skutkw unieszkodliwienia nieprzyjaciela za pomoc ognia dla posuwania si naprzd;

14

Reg. lam in K a w a lerji. Oz I. Przysposobien ie kaw alerzysty.

R o zd zia A . O gln e zasady w yszkolen ia.

15

ogie: wprowadzenie w akcj rodkw ogniowych, w celu unieszkodliwienia punktw oporu nieprzyjaciela i moliwo posuwania si naprzd. Zajcie terenu, jego urzdzenie i rozmieszczenie broni ogniowej. Przejcie z po wrotem, do szyku konnego. wiczenia powysze su do wpojenia w kadego onierza pojcia porzdku, karnoci, koleestwa w walce i jednoczenie wyrobienia w onierzach wytrzymaoci i zr cznoci, niezbdnych dla spenienia ich rnorodnych zada. wiczenia te powinny by czsto wykonywane w maskach. Dla wyrobienia inicjatywy w onierzach na ley czstokro usuwa z szeregu podoficerw jako rze ! komo rannych lub zabitych.
11 .
Konkursy.*

Instruktor moe by pewny najlepszych wynikw, wyrabiajc w podwadnych wspzawodnictwo i uywajc i czsto rnych sposobw kontroli. Wspzawodnictwo jest podniet i rdem owocnej dziaalnoci. Dziki nie i i mu otrzymuje si wyjtkow wydajno pracy u onierza. i Konkursy wszelkiego rodzaju, drobne nagrody, rozdawane wygrywajcym, s skutecznemi sposobami przypieszenia i wyszkolenia i zachcenia onierzy. Kontrola powinna zawsze tyczy si dokadnych i wynikw i bezporedniego stosowania wykadanych po przednio wicze. Zalecane jest oznaczenie zawsze cyframi i i wynikw, jakie naley osign, np. Ilo strzaw, ktre 1 naley trafi w cel, ilo chochow, ktre trzeba zwali szabl, wysoko przeszkd do przebycia, czas niezbdny < wykopania okopw i t. p. do

winno mie na celu wywiczenie oddziau w umiejtnem wyzyskaniu tych sposobnoci z jednoczesnem zachowaniem zaczepnego ducha jazdy, ktry stanowi najwiksz zalet tej broni. Prcz tego, ze wzgldu na nowoczesne znacze nie walki kawalerji w szyku pieszym, dziaania konne wikszych mas jazdy czsto bd polega na przenoszeniu znacznej siy ognia, jak wspczesna kawalerja rozporz dza, przez kady teren i z du szybkoci. W szkoleniu powyszem naley ka specjalny nacisk na nastpujce punkty: a) zbirki i marsze, zblianie si w szykach lu nych, jedynie moliwych pod ogniem przeciwnika, przy przechodzeniu terenu poprzerzynanego i zmniejszajcych niebezpieczestwo napadu przez lotnikw nieprzyjacielskich; b) szybkie przejcie z kolumny marszowej w szyki lune (np zaskoczenie ogniowe przez nieprzyjacielsk artylerj lub napad nieprzyjacielskich samochodw, natar cie na zaskoczon nieprzyjacielsk kawalerj, piechot lub artylerj); c) zbiorowe szkolenie konno naley uzupeni szy kami niezbdnemi dla przegldw i defilad. Szkolenie to polega przedewszystkiem na wywi czeniu w cznem dziaaniu druyn w boju. Prcz przygo towania bojowego celem tego szkolenia jest wpojenie w onierzy zmysu spoistoci, odruchowego posusze^ stwa i wyrobienie w nich ducha karnoci, czynnika zasad niczego wychowania onierza. Szkolenie to obejmuje wy konanie ograniczonej iloci porusze w szyku zwartym, ktre powinny by wykonywane bez zarzutu. Do dziaa pieszych przyjdzie, kiedy kawalerja bdzie musiaa dziaa za pomoc ognia. Wypadki te odpowiadaj czstym sytuacjom w wojnie ruchowej, W ktrej kawalerja zmuszona jest zajmowa szeroki front, np. w okresach przesaniania, nawizywania sty cznoci, wyzyskania powodzenia, lub gdy chodzi o wy konanie dziaania opniajcego. Jazda powinna dziaa tak samo przy prowadzeniu w szyku pieszym akcji krt kiej i szybkiej celem zdobycia wanego taktycznie punktu (punkt przejcia przez trudny teren, punkt obserwacyjny i t. p.). W tych rozmaitych wypadkach jednostki kawalerji spieszaj oddziay zmienne w iloci i skadzie i wprowa dzaj je w akcj, nie zwracajc uwagi na odstpy pomi14. Szkolenie w szyku pie szym.

III. Wyszkolenie zbiorowe.

12 Szkolenie oddziaami ma na Cel szkoleni a f prowadzenia walki przez jednostki zbiorowego. I

celu poznanie sposobu wiksze od druyny. Szkolenie powysze odbywa si: w szwadronie, w dywizjonie, w puku oraz w brygadzie. 1

15. D zia a nie w szyku pie szym

13. Jazda manewruje konno, walczy stosownie do oko Szkolenie i w szyku kon- licznoci konno lub pieszo. Ze wzgldu na obecn potg ognia walka w szyku konnym bdzie rzadszem zjawiskiem, nym. C

CBW www.cbw.pl

ni dawniej, szczeglniej dla wikszych jednostek, jednak zawsze mog si zdarzy okolicznoci, w ktrych trzeba bdzie j zastosowa w szyku konnym, szczeglnie prze ciw jedzie nieprzyjacielskiej, szukajcej lub przyjmujcej walk konno, lub przciw oddziaom innych broni, zasko czonym znienacka, albo zdemoralizowanym Szkolenie konno

16

Ifegiilam in FCtiwiilerji, Cz I. P rzysposobien ie k a w a lerzysty .

Rozdzia A. O glno zasady wyszkolenia.

17

Sposoby wy szkolenia.

16. Poleca si studjowa szczegy wiczenia bojowego www.cbw.pl oddziau, umieszczajc je w ramach oddziau wikszego, po

CBW

dzy niemi lub na odlegoci, zatrzymujc jednak w razie potrzeby cz ich w szyku konnym. Powysze wiczenia wymagaj gruntownego przygotowania, poprzedzonego zwiadami. Nieprzyjaciela naley zawsze wyobrazi lub przedstawi, lecz bdzie on dziaa tylko wedug wskaz wek kierownika wicze, aby wiczenia powysze nie przybray charakteru dwustronnego manewru, ktry moe pocign za sob nieprawdopodobiestwa, mogce o nierzom da ze wyobraenie o rzeczywistoci. wiczenia le wykonane naley powtrzy. wiczenia bojowe naley wykonywa w zakresie jasno okrelonych warunkw wo jennych. Kierownik wicze powinien zwrci specjaln uwag na; marsz zbliania si i rozwinicie si jednostek przed spieszeniem, nastpnie podczas posuwania si na przd; skombinowanie ognia z poruszeniami, zerodkowanie ognia dla unieszkodliwienia obrony nieprzyjacielskiej; pomoc wzajemn, pochodzc z wasnej inicjatywy, ktr druyny powinny sobie udziela w celu zamania oporu przez obejcie i otoczenie nieprzyjaciela; konieczno po suwania si w kierunku wyznaczonych przedmiotw, przy zwyczajanie dowdcw oddziaw do wyzyskania r. k. m. dla zwalczania nieprzyjacielskich k. m., ukazujcych si w ich obrbie dziaania; urzdzenie terenu, ustalenie ognia; wyszukiwanie sposobw dziaania krzyowym og niem podczas obrony; wyzyskanie powodzenia rola pa troli bojowych, gdy ostatni cel zostanie osignityuwy datniajc potrzeb wliznicia si midzy oddziay nie przyjacielskie, bronice si jeszcze; powrt do szyku kon nego czciowo lub w caoci. Trzeba rwnie wiczy si w wykonaniu wypadw (niszczenie, ujcie poste runku i, t. p.). wiczenia zawieraj rwnie spieszanie jednostek, organizacj, podzia na czci skadowe i poruszenia koniowodw. Podczas tych wicze naley wzi pod uwa g wszelkie mogce si zdarzy ewentualnoci przy spie szaniu najwikszej liczby onierzy, lub tylko czci od dziau, zalenie od mogcych si nadarzy okolicznoci. Sposoby utrzymania cznoci naley pozna gruntownie i stosowa, jak w walce. Naley pooy nacisk na wa no wspdziaania jednostek spieszonych z artylerj.

wiczenia w ramach puku1 ). Nastpnie kady poszcze glny szwadron przechodzi do wykonania szczegw tego wiczenia w tym samym terenie, lecz w warunkach poszczeglnego przypadajcego mu zadania, trzymajc si cile danych, wypywajcych z wiczenia caoci. Nastpnie kady pluton wzgl. druyna powinna wykona wiczenia w warunkach w ten sam sposb zakrelonych. Wreszcie to samo wiczenie w skadzie caego puku naley przeprowadzi ponownie, celem sprawdzenia wi cze poszczeglnych skadowych jednostek, potwierdzenia i porwnania danych pierwszego wiczenia. Naley wszystko przedsiwzi, aby przedstawi realnie nieprzyjaciela, a szczeglnie przedstawi objawy jego dziaania ognia, a wic: strzelanie lepemi nabojami, sygnay wietlne, rakiety, dym i t. p. W podoficerw i onierzy wpoi si przekonanie, e wasna ich inicjaty wa, dozwalajca na rozwizanie sytuacji w walce powin na stosowa si domyli przewodniej i zamiarw dowdcy, wyuszczonych przed walk i e c a y w y s i e k je-! d n o s t k i p o w i n i e n b y s k i e r o w a n y na osi i g n i c i e celu, w y z n a c z o n e g o pr z ez r o z k a z operacyj ny. Wreszcie dowdca powinien stara si organizowa moliwie jaknajczciej wiczenia wesp z sam. pancern. kawalerji, ktre stanowi obecnie najcenniejsz pomoc dla kawalerji oraz, w razie potrzeby, cznie z czogami

IV. Plan i okresy wyszkolenia szeregowcw.

Program wyszkolenia ustala: dowdca puku dla caego puku, dowdca szwadronu dla swego szwadronu, wediug wytycznych M. S. Wojsk. Program ten powinien wskazywa cel, jaki ma by osignity, oraz ustala czas, okresy, w jakich kady poszczeglny przedmiot ma by Wykadany. D-ca wyszej jednostki powinien sprawdzi,
17.
Program wy szkoleni a .

stpujc przytem jak niej. Gdy tylko szwadrony zostay odpowiednio wcignite do pracy, naley wykona pewne

') W razie potrzeby, gdy niemoebnem jest zebra puk, np. gdy puk stacjonuje w kilku miejscowociach, naley zorganizowa tylko jeden, lub dwa szwadrony, wyobraajc lub przedstawiajc szwadrony ssiednie

18

Regulamin Kawalerji. Oz I. Przysposobienie kawalerzysty.

Rozdzia A. Oglue zasady wyszkolenia.

19

czy jego podwadni nie pieszyli si zbytnio z zakocze niem programu, szkodzc tem samem jakoci wyszkolenia. D-ca szwadronu ukada szczegowy plan pracy ty godniowej oraz oznacza dzie przydzielenia rekrutw do sekcji r. k. m. D-ca puku wyznacza okresy, w ktrych rozpoczynaj si rne szkoy i normuje organizacj wy szkolenia oficerw, podoficerw i specjalistw. Dzieli midzy oddziay tereny, ujedalnie, strzelnice i place gi mnastyczne. Szkolenie szeregowcw- trwa cay rok w dwch o okresach: pierwszy okres 5 miesicy, drugi okres 6 miesicy.
18. Cel okresw szego wyszkolenia s szeregowcw. 1 lud2i

U y c i e

s p r z t u

s a p e r s k i e g o

i m a s e k .

Suba wewntrzna i garnizonowa. O b rzd zan ie koni, rynsztunek, dog ldan ie broni, m unduru i rzdu, obo w izki wart.

K a r a b i n y m a s z y n o w e . W szwadronach k. m. (mniejwicej w 3 miesice po wcieleniu rekrutw) daje si im pierwsze wiadomoci o uyciu tej broni, prowa dzc w dalszym cigu szkolenie ich w szyku konnym i pieszym. Po upywie 4 miesicy drugiego okresu naley osta tecznie wyznaczy rekrutom ich funkcje w oddziaach, jak rwnie rozdzieli specjalistw (sygnalistw, obser watorw, saperw, telegrafistw, podkuwaczy, trbaczy, pisarzy itp.). Przedmiotem drugiego okresu jest wyszkolenie zu pene kadego onierza w wyznaczonej mu roli. Szko jazdy konnej prowadzi si w dalszym cigu dla wszystkich jedcw, jak rwnie wychowanie mo ralne i fizyczne. Wytyczne wedug ktrych prowadzi si wyszkole nie s nastpujce: jazda konna. wiczenia pieszo: udoskonalenie robienia broni i wywiczenie druyny, uycie r. k. m. Nie naley jednak zapomina, aby przy kocu dru giego okresu kady onierz w druynie by w stanie zaj swoje miejsce w tej druynie i prcz .tego, aby moliwie najwicej onierzy umiao w razie potrzeby uy k. m. (zastpienie strat w szwadronie k m., wyzy skanie zdobytych k. m.). Wyszkolenie w kadym roku koczy si wicze niami wikszych jednostek kawalerji i marszami (2 mies.). r.
20 .
Drugi okres (6 miesicy).

Celem, postawionym d osignicia w kocu pierw okresu, jest mie w szeregach jaknajwiks liczb zdolnych do suby w polu. Program powinien za V wiera codziennie jedno wiczenie konne i jedno piesze. Program wyszkolenia powinien by tak uoony, a aby po upywie 5 miesicy wiksza cz rekrutw bya w stanie porusza si w skadzie swej jednostki w szyku k konnym w kadym terenie, we wszystkich chodach oraz z poytkiem spenia swe bojowe obowizki w druynie.

19. Pierwszy okres (5 miesicy).

Gwne przedmioty, jakie naley przerabia w cigu pierwszego okresu, s: P W y c h o w a n i e mor al ne. Wychowani e fizyczne i woltyerka. J a z d a konna, praca przygotowawcza: praca na w dzidle, zasady prowadzenia konia na munsztuku, szkoa plutonu ze specjalnym naciskiem na szyk luny, przeby wanie i branie przeszkd. wiczenia piesze; Musztra z broni i bez broni. Uycie broni. Strzelanie oddzielnie. Robienie broni bia (pieszo i konno). Szermierka bagnetem i rzucanie granatw. Wykonywanie bez zarzutu oznaczonej ilo ci porusze w szyku zwartym. Wyszkolenie druyny pojedyczo i w cz noci z innemi druynami. S u b a p o o w a . - Orjentowanie si, zdolno poznania i wyzyskania terenu, suba czat, patroli, zwia dw i gocw, marsze, postoje, biwaki, wagonowanie.

www.cbw.pl

CBW

21. Przedmiotem szkolenia starszego rocznika jest uzu Wyszkolenie penienie uzyskanych wiadomoci w roku poprzednim, starszego ro cz mianowicie wszystkiego tego, co dotyczy zada pojedynika . czych i wicze bojowych. Szkolenie to ma na celu wyrobie nie onierzy zrcznych, pewnych siebie i odwanych. Mona ich uywa jako pomocnikw instruktorw. Powinno si ich rwnie nauczy dowodzenia posterunkiem lub patrolem. Jedcw, majcych funkcje specjalne, naley wiczy regularnie tak w szkoleniu oddzielnie, jak i w wiczeniach zespou.

20

Regulamin Kawalerji. Cz I. Przysposobienie kawalerzysty,

Rozdzia A. Oglne zasady wyszkolenia.

21

22
Wyszkolenie specjalistw.

Specjalici obecnie maj bardzo wan rol w polu, w walce za nawet rol gwn. Od odwagi, zimnej krwi i wyszkolenia niektrych specjalistw moe zalee po wodzenie dziaa wojennych. Wybiera si ich o ile mo noci z ludzi, posiadajcych przed poborem specjalne wyksztacenie, lub wyrniajcych si zdolnociami. Szkolenie ich powinno by prowadzone z rwn starannoci, jak szkolenie podoficerw. Ilo i przydziay specjalistw normuj etaty po kojowe i wojenne kawalerji. Jedni z nich otrzymuj wyszkolenie specjalne w plutonie lub szwadronie. Inni na pocztku szkol si wsplnie z reszt rekrutw. Nastpnie, biorc w dalszym cigu udzia w subie oglnej i w szkoleniu swego od dziau, otrzymuj specjalne wyszkolenie techniczne w jed nostkach lub oddziaach specjalnych szwadronu, puku lub poza pukiem w myl instrukcji M. S. Wojsk. W szcze glnoci doskonalenie szeregowych sanitarnych i funk cyjnych prowadzi starszy lekarz oddziau. Szkolenie szeregowych weterynaryjnych prowadzi starszy lekarz weterynarjl. Szkoleniem trbaczy kieruje kapelmistrz pod dozorem adjutanta puku. W przecigu caego okresu szkolenia przydziela si specjalistw jak najczciej, w dnie oznaczone przez d-c puku, do swych szwadronw, aby nie przerywali oni swego wyszkolenia w zespole w obrbie tych jednostek, w kt rych bd walczy.

V. Czynnoci dowdcw.
23.
Powinnoci ka dego d cy.

CBW www.cbw.pl

Rola d-cy przy wyszkoleniu polega na zasadach na stpujcych: d-ca jednostki jest jej staym i odpowiedzial nym i n s t r u k t o r e m . D -ca wyszej jednostki w y z n a c z a cel, jaki naley osign i o k r e l a p r a c , wymagan od podwadnych mu oddziaw, p o z o s t a w i a j c t y m o s t a t n i m w y b r r o d k w wykonania. Aeby ofice rowie i stopniowi z poytkiem korzystali z tej inicjatywy, naley uwaa na t, aby wybrane rodki prowadziy wprost do celu im wyznaczonego. D-ca puku kieruje caem wyszko leniem puku (oficerw, stopniowych i szeregowcw). Jest te za to odpowiedzialny. Zapewnia wykonanie regulaminu, czuwa nad tem, eby kady z jego podwadnych zachowa inicjatyw, jakiej wymaga jego zakres odpowiedzialnoci. K i e r u j e o s o b i c i e s z k o l e n i e m of i cerw,

a zwaszcza osobicie pr owadz i w iczenia ap lik a c y j n e , wykonywane na mapie lub w terenie. Powinien te dba, aby wszyscy oficerowie byli dostatecznie wy wiczeni pod wzgldem fizycznym. Uywa starszych ofi cerw do pomocy lub do kierowania czs'ci wyszkolenia. Trudno wyszkolenia kawalerji i rne sytuacje, w jakich mog znale si poszczeglne puki, wymagaj od d-cy puku oglnych rozkazw, dotyczcych prowadzenia wy szkolenia. Od niego wanie zalene jest postanowienie, czy potrzebne jest utworzenie grup wyszkolenia i w ja kim zakresie, czas, kiedy obsuga k m. lub specjalici maj by ostatecznie przydzieleni do swych jednostek, czas rozpoczcia rozmaitych wykadw 1 t. p. Zastpcy d-cy puku s w jego dyspozycji do po mocy oraz czuwania nad wykonaniem rozkazw. D-ca s z w a d r o n u odpowiada za wyszkolenie swego szwadronu i za jego gotowo do boju. Sam kie ruje wyszkoleniem stopniowych i wywiera wpyw oso bisty i cigy na wszystkie czci wyszkolenia. W zakre sie przepisw regulaminowych i rozkazw d-cy puku po siada d-ca szwadronu najobszerniejsz inicjatyw w zmia nie przedmiotu wicze, celem wzbudzenia zainteresowa nia si niemi. D- c y p l u t o n w s pomocnikami d-cy szwad ronu. Odpowiedzialni s za wyszkolenie wojskowe i stan moralny swych onierzy. Powinni oni zna przeszo, charakter i zdolnoci wszystkich stopniowych i szeregow cw, bdcych pod ich rozkazami i wiedzie dokadnie, czego mona wymaga od kadego z nich. Prcz tego po winni oni czuwa nad dozorem i dobrym stanem koni plutonu. Szko onierza pieszo i szko zespou prowa dz podoficerowie pod kierownictwem d-cw plutonw, szko onierza konno prowadz d-cy plutonw. Szkolenie plutonu, szkolenie szwadronu i szkolenie puku prowadzone s w kadej z tych jednostek przez d-c, majcego nad nimi d-two, pod kontrol d-cy wy szej jednostki. Szkolenie dywizjonu prowadzi zastpca d-cy puku pod kontrol tego ostatniego. D-ca przekazuje swoj wol oddziaowi bd ko mend, podan gosem lub znakiem, bd jednoczenie go sem i znakiem, bd wreszcie za pomoc rozkazw ust nych lub pisemnych. Gdy warunki na to pozwalaj, czyni to za pomoc sygnaw suchowych, wreszcie za pomoc te lefonu, sygnaw wzrokowych i innych rodkw cznoci.
rodki dowo dzenia.

2 4 -

Regulamin Kawalerji. Cz I. Przysposobienie kawalerzysty.

Kozdzia a . Oglne zasady wyszkolenia.

23

Komendy gosem uywa si wwczas, gdy wykonanie ma by jednoczesne i natychmiastowe. Znaki zastpuj komend gosem, gdy oddalenie lub haas nie pozwalaj ludziom sysze swego d-c lub gdy jest niezbdne dziaa cicho. Czasami dogodne jest uywanie jednoczenie komend gosem i znakami. Gwizdka uywa si dla zwrcenia uwagi, w prowa dzeniu ognia lub dla wskazania chodw; szczeglnie w nocy uywanie gwizdawki jest zalecone. Rozkazw uy wa si wtedy, gdy z powodu odlegoci lub rozwinicia si niemoliwem jest wydawa komendy gosem lub zna kiem. Komenda zasadniczo-skada si z dwch czci. Cze przygotowawcza: z a p o w i e d wskazuje ruch, jaki ma by wykonany; czci wykonawcz jest h a s o. Komend naley wymawia wyranie i stosowa gos do odlegoci i wielkoci oddziau, ktremu si t komend podaje. Zapowied wymawia si gono, lekko przecigajc na ostatniej zgosce. W szyku pieszym haso wypowiada si krtko i energicznie; w szyku konnym przeciga si haso, poniewa podaDa komenda udzielona musi by przez ludzi koniom, w ten wic sposb unika si zderze, jakie mogy by powsta przez raptowne wykonanie. Komendy, uywane przy wiczeniach gitkoci i dla niektrych porusze w szkole jedca wymawia si tonem rozkazania np. Wzniesienie ud wicz.; p wolty i t. d.
25.
Znaki.

www.cbw.pl

CBW

Komendy znakiem podaje si rk (z broni lub bez). (Uwaga) wznie rk pionowo i wytrzyma w tej pozycji. Kady z niej podanych zna kw poprzedza znakiem , Baczno* i osobistym przy kadem. Wykonanie szybkie opuszczenie wzniesionej pio nowo rki w d. Kierunek wskazanie kierunku wycignit rk i ruch (przykad osobisty) wskazujcego. Stpem (pieszo: krokiem) znak jak wykonanie. Kusem (biegiem) kilkakrotne wzniesienie pio nowe i opuszczenie prawej pici nad barkiem, w takt kusa. Galopem pionowe koa wycignit rk od tyu doem do przodu w gr i t. d.

Baczno

Wycignitym galopem i cwaem powtrzenie tego znaku, bdc w galopie i w wycignitym galopie. Stj powolnie jak znak wykonanie, ale stajc s a m e m u w miejscu. Odcz siruch rk opuszczon wty. Za mn odwrotnie. Zbirka rka zgita w pkole nad gow, do ni na d (albo szabla lub palcat poziomo wycignite nad gow). Rozwinity wymachy z boku na bok wycignit rk ponad gow. Do mnie (apel bojowy) jak rozwinity z czapk lub hemem w rku. Harcownikami machanie wyprostowan rk z boku na bok przed sob. W prawo (w lewo, w ty) zwrot znak baczno, zwrot w miejscu i wskazanie wycignit rk nowego kierunku. Z koni jak stj, ale z nachyleniem ciaa do pra wego strzemienia. Do walki pieszej to samo, ale zdjt czapk (hemem). Padnij opuszczenie rki doni poziomo w d (znak mona kilka razy powtrzy). Powsta przykad osobisty, uprzednio podnis szy rk pionowo (baczno). Zbirka dowdcw rami pozioiro w bok, przed rami pionowo. Ciszej [przyoenie palca do ust. Ponadto stosuj flankierzy nastpujce znaki: Przeszkoda rka wycignita pionowo w gr (Baczno) jeli z broni, to bro te pionowo. Jedziec podnosi rk, gdy tylko ujrzy przeszkod ' i jedzie tak a do jej przebycia (skoku, przedostania si) lub wzdu niej a do znalezienia objazdu lub przejcia. Przejcie (objazd) jedzie wskazujc rk (lanc, szabl) nowy kierunek. Niema przejcia (zapora nie do przebycia) zwrot konia gow do oddziau i przeczce machanie rk nad gow (lanca lub szabla w lew gar razem z wodzami). Stjcie ustawienie konia bokiem do oddziau (wpoprzek drogi) i wyprostowanie rki pionowo (baczno). Co podejrzanego uniesienie si na strzemio nach i wypatrywanie z pod rki, stawiajc konia zawsze bokiem lub wskos do oddziau.

24

Regulamin Kawalerji. Cz I. Przysposobienie kawaierzysty.

Rozdzia A. Oglne zasady wyszkolenia.

25

Rusza (jecha dalej) ruch konia i wskazywa nie kierunku rk, lanc, szabl. Konny wrg zataczanie wyprostowan rk (lanc, szabl, lub karabinkiem) k nad gow, poczem wskazanie grotem lancy, ostrzem szabli, lub luf kara binka w kierunku wroga. Jeli s tylko flankierzy wroga, nasi flankierzy jad wprost na nich, zdwoiwszy chd. Je li wida oddzia nie silniejszy lub rwny wasnemu jeden wskazuje na, nie zmieniajc kierunku, ani chodu, drugi pdzi z meldunkiem. Jeli wida oddzia silniejszy od wasnego jeden zostaje moliwie skrycie i wskazu je na wroga, drugi pdzi z meldunkiem. Pieszy wrg te same znaki, ujmujc lanc, szabl lub karabinek wpoprzek w poowie dugoci, za kierunek wskazuje si ruchem wycignitej rki (bro wpoprzek, poziomo). 0 _artylerji, tczankach, samochodach, taborach, oko pach zawsze meldunek ustny. Zasadzka galop do swoich, wskazujc lanc, szabl, luf karabinka w stron wykrytej zasadzki. Wrg szaruje to samo cwaem, dajc znak ro zwinity (rozmachy broni nad gow w prawo i w lewo). Prosz pomocy (za mao mam ludzi) rce skrzyowane nad gow, lub dwuch jedcw, jadcych obok, podnosz rce rodkowe (z czapkami) ukonie, krzy ujc je. Obskoczy skrzyda obie rce do gry na boki ws^os, lub dwuch jadcych obok podnosi skonie rce zewntrzne. Bywaj (chod tu) jak zbirka, rk lub czapk Zasada: kady znak powtarza a do jego spenie nia lub podniesienia w odpowiedzi pionowo rki (czapki) przez dowdc oddziau lub obserwatora, baczcego na flankierw. Dajc znaki flankierom obserwator musi si oddzieli wyranie od szyku, wysuwajc si zdwojonym chodem z podniesion rk w stron tych, komu daje znak i zwracajc ich uwag gwizdaniem.
Znaki gwizd kem.

K u s e m ( b i e g i e m ) szereg krtkich, powtarzanych po dwa. (......................) Galopem szereg krtkich gwizdw, powtarza nych po trzy (................. ) prawo jeden dugi, za nim krtki (--- .) w lewo jeden dugi, za nim dwa krtkie (--- -.) ir ty ~ jeden dugi, za nim trzy krtkie ( . . .) Do mnie dugi trel (........................................ ) Oie pojedynczy kolejno dugie i krtkie gwi zdy (---------) Przerwij ogie kilka krtkich gwizdw. (..........) W razie zjawienia si samolotw nieprzyjacielskich, lub podejrzanych, szereg krtkich gwizdw oznacza: .Rozkazuj przyj ugrupowanie alarmowe'. Szereg dugich gwizdw oznacza: Koniec alarmu Podczas wicze i manewrw jedynie kierownik wicze ma prawo dawa rozkazy' przez sygnay na trbce. (Patrz Reg. S. Wewntrznej).

VI. Okrelenia przyjte.

Ustalonych powyej podanych terminw wojsko wych naley uywa bezwzgldnie i wystrzega si okre le nieregulaminowych. Ustalone okrelenia s jedn z cech porzdku wojskowego i wytwarzaj jednolito poj. Oddzia pewna liczba onierzy pod jednem do wdztwem. Szereg skada si z onierzy, ustawionych je den obok drugiego i wyrwnanych, konno lub pieszo. Odstp midzy dwoma jedcamilekkie czucie strzemie niem, midzy dwoma onierzami pieszona szeroko doni. Rzd skada si z onierzy konnych, lub pie szych, ustawionych jeden za drugim z zachowaniem krycia. Rota 2 onierzy konnych lub pieszych jeden za drugim; rota jest lep, gdy niema jedca w drugim szeregu. Poprzednik onierz pierwszego szeregu w rocie. Zaplecznik onierz drugiego szeregu w rocie; Pobocznik onierz stojcy w szeregu obok. Odstp jest to oddalenie midzy dwoma onie rzami, lub oddziaami, stojcemi jeden obok drugiego. Odlego jest to oddalenie midzy dwoma o nierzami, lub oddziaami, stojcemi jeden za drugim.
27.
Sownictwo z zakresu musztry I obrotw.

CBW www.cbw.pl
26.

Gwne sygnay gwizdkiem polegaj na szeregu gwizdw krtkich lub dugich, lub te wykonanych trelem za pomoc jzyka, Baczno jeden krtki gwizd (.) Naprzd lub stpem jeden dugi (--- ) Stj dwa dugie ( --- )

26

Kozdzia A . O gln e zasady w yszkolen ia. Regulam in K a w a lerji. Cz I. P rzysposobien ie kaw alerzysty.

27

CBW www.cbw.pl

Konno odstp mierzy si pomidzy jedcami od kolana jednego jedca do kolana ssiedniego. Pieszo od stp liczy si od okcia jednego onierza do okcia s siedniego. Konno odlego liczy si od ogona konia pierw szego szeregu do gowy konia drugiego szeregu. Pieszo od poprzednika do zaplecznika. Kierunkowy onierz lub oddzia, posuwajcy si po 'najkrtszej osi do oznaczonego celu, nadajcy kie runek caoci. Szyk. Szykiem nazywa si kade celowe usta wienie oddziau lub oddziaw. Zwarty szyk. Szyk nazywa si zwartym, gdy od dzia lub cz oddziau skada si z szeregw lub rz dw, przyczem odstpy i odlegoci midzy czciami oddziau nie mog przekracza odstpw i odlegoci penego rozwinicia. Luny szyk. Szyk nazywa si lunym, gdy od stpy i odlegoci midzy poszczeglnymi onierzami w szeregach i rzdach zostaj wogle zwikszone; gdy odstpy i odlegoci midzy czciami oddziau zostaj zwikszone ponad oddalenie penego rozwinicia, wzgl., gdy podane oddalenia mog ze wzgldw taktycznych ulega zmianom. W szyku zwartym wymaga si normal nie krycia i rwnania, w szyku lunym wystarcza cz no, Szyki mona okrela rwnie wedug icli przezna czenia np. szyk zbirki, szyk marszowy, itd. Front przednia strona oddziau ju to w szyku rozwinitym, ju to w kolumnie. Zafrontowy oficer lub podoficer za frontem, po woany do pilnowania oddziau i przestrzegania, aby roz kazy i komendy byy cile wykonywane. Skrzydo jest to boczna cz szyku; oznacza si jako prawe lub lewe' wedug strony. Flanka jest to bok szyku. Oskrzydla obchodzi skrzydo przeciwnika ce lem otoczenia go lub uderzenia na niego z tyu. Flankowa naciera na flank przeciwnika lub jej zagraa. Szyk rozwinity szyk dwuszeregowy (jednoszeregowy), w ktrym jedcy kryjc na siebie zachowuj czucie strzemieniem. Kolumna oddzia, ktrego czci skadowe roz mieszczone s jedne za drugiemi.

Schody szyk, w ktrym czci oddziau rwne lub niejednakowej wielkoci rozmieszczone s jedne za drugiemi w kilku rzutach pionowych, nie pokrywajc si nawzajem, w odstpach i odlegociach, okrelonych roz kazem, zwizane midzy sob jednem dowdztwem i wspl nym celem operacyjnym. Czoo jest to najbardziej naprzd wysunita cz szyku. Ty jest to najbardziej wgb wysunita cz szyku. Szeroko jest to oddalenie flank szyku. Gboko jest to oddalenie od czoa do tyu. Wysoko jest to pooenie jednostki w sto sunku do innej jednostki, znajdujcej si na rwnole gej osi. Rwnanie rozmieszczenie pewnej liczby onie rzy konno lub pieszo, lub oddziaw na jednej linji prostej obok siebie. Krycieto samo jeden za drugim. Linja jest to cao oddziau, ktrego czci skadowe s ustawione jedna obok drugiej bez wzgldu na ich szyki i odstpy. Harcownicy jedcy, rozsypani w linj mniej lub wicej rozcignit. Flankierzy jedcy, rozsypani wok maszeru jcego oddziau w celu jego ubezpieczenia i badania te renu, bez wzgldu na to czy jad z bokw, z przodu czy z tyu. Tyraljera skada si z luno rozmieszczonych obok siebie strzelcw. Obroty (manewrowanie) poruszenia, za po moc ktrych oddzia zmienia miejce lub przechodzi z jednego szyku w drugi. Wyciganie ruch, zapomoc ktrego przechodzi si z szyku rozwinitego w szyk kolumnowy, lub . zapo moc ktrego zmniejsza si front kolumny. Zwijanie ruch, zapomoc ktrego oddzia prze chodzi z szyku rozwinitego do szyku cienionego. Rozwijanie ruch, zapomoc ktrego oddzia prze chodzi z szyku cienionego do szyku rozwinitego.

28 . Ugrupowanie jest to podzia oddziau na czci, pojcia z ktrych kada ma okrelone miejsce i rol do osigni Oglne taktyczne. cia wsplnego celu. Rozczonkowanie jest to rozstawienie czci oddziau W pewnych odstpach i odlegociach tak, aeby

Rozdzia A. Oglne znsady wyszkolenia.

29

28

R egulam in k a w a lerji. Cz I . Przysposobien io ka w a lerzys ty .

www.cbw.pl

CBW

mogy one natychmiast dziaa w jednym lub rnych kierunkach pod d-twem swego d-cy. Manewtjest to kombinacja ruchw oddziau lub jego czci, poparta monoci uycia broni, dla osig nicia zamierzonego celu. Stanowisko jest to skrawek terenu, zajtego dla okrelonego celu taktycznego. Przedmiot w znaczeniu taktycznem jest to punkt terenowy lub cz pozycji, wyznaczona oddziaowi jako cel jego dziaania w natarciu lub obronie. Odwd jest to cz oddziau, p o z o s t a w i o na do w a s n e j d y s p o z y c j i p r z e z j e g o d-c l u b d-c w y s z e g o . Reszt oddziau nazywamy wtedy wa l c z c . Pas dziaania jest to pas terenu, przydzielony pukowi lub jednostkom wyszym w akcji zaczepnej. Szwadronom wyzna ;za si przedmioty natarcia i kierunek wewntrz puku. Wikszym oddziaom wyznacza si pasy dziaa rwnie w obronie. O rucha (krtko o) jest to gwna linja ko munikacyjna wewntrz pasa dziaania. Dziaanie zaczepne (w pojciu taktycznem) jest to suma dziaa, majcych na celu zama nieprzyjaciela. Mog one zawiera szereg dziaa wspczesnych lub ko lejnych, z ktrych kade moe trwa duszy czas i moe przechodzi kilka faz. Dziaanie obronne jest to suma dziaa, maj cych na celu utrzymanie i obron terenu, na ktrych d-ca postanowi unicestwi dziaania napierajcego nieprzyjaciela. Zblienie : jet to ruch oddziau, zbliajcego si do nieprzyjaciela na odlego natarcia pod ogniem nie przyjacielskiej artylerji, lotnikw, a przy poparciu wasnej artylerji. Natarcie (w cilejszym znaczeniu) jest to po suwanie si oddziau do nieprzyjaciela, by doj do star cia wrcz. Szara ostatni moment natarcia konnego na nieprzyjaciela, wykonany cwaem. Szturm jest to waciwy i decydujcy moment natarcia pieszo przy uyciu biaej broni. Obronajest to zwalczanie ogniem, wzgldnie ma newrem nacierajcego nieprzyjaciela. Przeciwnatarcie jest to planowe przeciwdziaa nie, celem odebrania utraconej pozycji lub celem odpar cia natarcia.

Przeciwuderzenie jest to odruchowe miejscowe dziaanie, celem wydarcia nieprzyjacielowi uzyskanego s u k c e s u lub odparcia nieprzyjacielskiego szturmu. Walka pozycyjna jest to dugotrwaa obrona na jednej pozycji przy uyciu wszystkich rodkw tech nicznych. Gwna linja opora jest to cz pozycji, za jta przez si gwn obsady; przed gwn linj oporu znajduje, si linja czat , za gwn linj oporu linja g w n y c h o d w o d w . Oddziay w walce pozycyj nej dziel si na obsad i odwd gwny. Obsada dzieli si na czaty, pogotowie i odwd. Odcinek jest to cz pozycji, powierzona do obrony pewnemu oddziaowi. Odcinek czci oddziau w stosunku do caoci nazywa si pododcinkiem.
W wiczeniach polowych przeciwnik moe by p r z y j t y , gdy jego siy, pozycja i dziaanie okrelone s 2 wiczenia po przez zaoenie wiczenia. ow z przeNieprzyjaciel jest p o z o r n y , gdy kilku ludzi lub ciwnikiem. oddzia udaje zachowanie si nieprzyjaciela. Nieprzyjaciel jest r z e c z y w i s t y , gdy walcz \ dwa oddziay o normalnej liczebnoci. wiczenie jest j e d n o s t r o n n e , gdy zachowanie si przeciwnika z gry uregulowa kierownik wiczenia. wiczenie jest d w u s t r o n n e , gdy obadwaj prze ciwnicy maj swobod dziaania w granicach otrzymanego zaoenia.

,.

VII.

Organizacja puku.
30.
Sktad puku.

Puk kawalerji samodzielnej skada si: a) z D-twa puku; b) z 4 szwadronw linjowych; c) z jednego szwadronu k. m. d) z jednego szwadronu technicznego; e) ze szwadronu zapasowego. Kady szwadron linjowy skada si z czterech plu tonw. Kady pluton z 3 lub 4 sekcyj i z 1 jednej lub z 2 sekcyj r. k. m. Dla walki pieszej pluton tworzy dwie druyny, z ktrych kada skada si z jednej sekcji fizyljerw (r. k. m.) i jednej sekcji strzelcw.

30 31,
Skad druyny.

R ozdaia R , J azda k m iM .

31

Regulamin Kawalcrjh Cz I. Przysposobienie kawalerzysty*

Skad druyny jest nastpujcy:

S z e r e g o wi 1 Podoficer d-ca druyny 1 Sekcyjny (kapral) 1 Obserwator(karabinowy) Sekcja fiz y lje r d w 1 Celowniczy 2 Amunicyjnych 1 Zapasowa obsuga
Sekcja strzelcw

Uzbrojenie Karabinek kaw. R.k.m.ipist. samocz. Pistolety samocz. Karabinek kaw.

*

1 Sekcyjny (kapral) 5 Strzelcw

W zasadzie druyna w czasie wyszkolenia skada si z 12 onierzy. Liczba ta jednak moe nie by osig nita tak w czasie wicze jak i w boju. ROZDZIA B.

J a z d a

konna.

1 . Wyszkolenie
32.
Uwag! oglne.

rekruta.

www.cbw.pl

CBW

Szkoa jedca ma na celu wyrobienie jedcw, ' zdolnych do prowadzenia konia i walki konno. Wyniki, jakie naley osign w cigu tego szko lenia, s w porzdku kolejnym nastpujce: a) wyrobi gitko w jedcach, pewno siebie, i swobod na koniu, b) da im prawidowy dosiad, c) nauczy ich prowadzi konia, d) nauczy ich robi broni na koniu. Zwykle czeka trzeba do dugo na osignicie powyszych wynikw. Instruktor nie powinien zniechca si tem, e postpy ujawniaj si powoli, ani te podda wa si rozdranieniu, poniewa bdy, ktre naley na prawia, s prawie zawsze wywoane u jedca przyczyn fizyczn, bynajmniej za nie z wol. Instruktor powinien sobie wyranie zdawa spraw o do kadego jedca oddzielnie z bdw, jakie naley

poprawia, z porzdku kolejnego, w jakim to trzeba wy kona i ze rodkw, jakie naley stosowa. . Winien objania kademu jedcowi osobno, jakie bdy popenia i co ma robi, aby ich unikn; czuwa nad tem, aby jedziec skupia ca swoj uwag i wy siki ku osigniciu zamierzonego celu i nieustannie, z niezmordowan wytrwaoci kierowa nim za pomoc cigego powtarzania uwag. Podczas wicze instruktor powinien unika zwra cania uwag oglnych, lecz poprawia bdy, wywoujc jedcw z nazwiska. W celu zwrcenia uwagi pewnego jedca naley go wywoa z nazwiska przed, a nie po zwrceniu mu uwagi. Naley robi uwagi bez krzykw, gosem dostoso wanym do odlegoci i chodu, w jakim znajduje si je dziec, aeby mg je usysze wyranie. Jeeli chodzi o dusze wyjanienie, zaleca si natychmiast przywoa jedca do siebie. Instruktor powinien czsto przechodzi od jednego jedca do drugiego, skierowujc sw uwag specjalnie na sabszych, nie zaniedbujc jednak innych. Powinien on bra wytyczne z zasad, zawartych w regulaminie, nie stosujc si bynajmniej dosownie do jego tekstu. Instruktor nie ma staego miejsca. Moe by pie szo ub na koniu. W pocztkowym okresie zaleca si instruktorom by pieszo, celem, atwiejszego poprawiania bdw jedcw, lub ewentualnie przychodzenia im z pomoc. Z chwil przejcia do nauki prowadzenia konia za leca si instruktorowi dosiada czsto konia, aby mg pokaza to, co wykada. Zachowanie si instruktora powinno zawsze pozo stawa takiem, aby mogo suy za wzr powierzonym mi* jedcom. wiczenie rozpoczyna si i koczy w stpie. Na ley unika powracania do stajen z komi jeszcze spo conemu Na pocztku wiczenia lub po przerwie, instruktor Podaje komend: UWAGA. Na t komend jedcy sia daj poprawnie i wyrwnuj wodze. Aby da wytchn jedcom, instruktor podaje komend: SPOCZNIJ1 1 . Na t komend jedcy popuszczaj wodze i mog si usa dowi swobodnie, nie przybierajc jednak nigdy postawy nieprawidowej lub niepoprawnej.

32

lleguliimiu Kawalerji. Czi I. Przysposobienie kawalerzysty.

ilozdzial Ii. Jazda konna.

33

Na komend: .SW OBODNIE" wolno rozmawia i pali. Naley dawa czsto wypoczynki, szczeglnie w po cztkach i wyzyskiwa je na dawanie pyta jedcom z zakresu otrzymanych wskazwek. Jednoczenie jest to sposb wyrobienia pewnoci siebie, gdy w tym czasie jedcy zapominaj, e s na koniach. We wszystkich wiczeniach instruktor powinien stara si urozmaica chody, aby nie mczy ani jedcw, ani koni. Nauk jazdy konnej naley prowadzi bez popie chu wedug zasad, wyoonych w zasadach wyszkolenia (nauka jazdy konnej pierwszego okresu). Trwa ona i udo skonala si w drugim okresie, oraz w nastpnych. Nauka jazdy konnej obejmuje: w i c z e n i a w s t p n e , w i c z e n i a na w d z i d - e i m u n s z t u k u o r a z w i czenia z broni. W praktyce wiczenia wstpne i prac na wdzidle prowadzi si prawie jednoczenie, a wyrabianie gitkos'ci stosuje si w cigu caej nauki. Jeeli rodki materjalne jednostek pozwalaj na to, wskazane jest dawa do pracy na udzie wdzidowej podwjne wodze do wdzida. Sposb trzymania wodzy jest taki, jak wskazano niej przy pracy na munsztuku (dwie wodze w kadej rce).
33. w icz e nia wstpne.

CBW www.cbw.pl

Celem wicze wstpnych jest wyrobienie gitkoci w jedcu-rekrucie, nadanie mu pewnoci siebie i swo body na koniu, postawy poprawnej (dosiad) oraz dopro wadzenie do stanu, w ktrym moe z powodzeniem po j zasady pocztkowe jazdy konnej. Wykonywa si te wiczenia z pocztku w uje dalni lub w braku jej na ogrodzonym placu, na koniach wyjtkowo spokojnych. Jedcy nie maj ostrg. Konie s na wdzidle, sioda bez objuczenia. Jedcy powinni wprowadza konie na ujedalni w rku i tak samo wra ca do stajen. Gdy ju s z koniem obyci, udaj si na ujedalni konno i tak samo wracaj. wiczenia wstpne prowadzi si bez strzemion; zastp jedzie za podoficerem lub za odpowiednio wybranym starszym szeregowcem. Zaleconem jest tworzenie nielicznych zastpw a dla uatwienia naley rozdzieli oddzia na dwa zastpy, ktre posuwa si bd symetrycznie po obydwch stro nach ujedalni celem uniknicia zderze, wynikajcych

na pocztku w zbyt wielkich zastpach. Zastp nie po winien liczy wicej ni 15 jedcw. Podczas caego^ezkolenia wstpnego instruktor po winien specjalnie wystrzega si zbyt wielkiego popie chu, gdy moe tem wywoa w jedcach trwoliwo, zamiast wyrobienia w nich pewnoci siebie, oraz spo wodowa obtarcie ng, ktre im pizeszkodziyby w wi czeniach przez czas duszy. Z pocztku czas jazdy kusem powinien by bardzo krtki, szybko kusa bardzo umiarkowana. Zwiksza si stopniowo trwanie i szybko w miar, jak jedcy osi gn pewno dosiadu. Poniewa galop jest najodpowied niejszym chodem dla usadowienia jedcw w siodle i wygimnastykowania krzya (w pasie), naley go rozpo cz, gdy tylko postpy jedcw pozwol na to. Pierw sza lekcja powinna si odbywa na duem kole, aby ko nie miay mniej tendencji do wyamania si z toru. Galop powinien by niezbyt ywy, lecz nieospay. Gdy rekruci zaczynaj do mocno siedzie w siodle i posiadaj dos tateczn pewno siebie, mona z ujedalni prowadzi oddziay na przejadki, ktre s rozrywk dla jedca i w cigu ktrych mona przygotowa jedcw do przyszego wyszkolenia w subie polowej. Co si tyczy samego prowadzenia konia, instruktor powinien si ograniczy do wyoenia jedynie niezbd nych zasad, aby jedcy umieli ruszy z miejsca, oraz zatrzyma si. Naley si stara nauczy jedcw prawidowego trzymania wodzy i mikkiego kontaktu z pyskiem ko nia oraz oddawania zupenej swobody szyi, idc rk za jej ruchami Miarowo dugiego stpa naley cokolwiek pod trzymywa lekko nacignitemi wodzami. Po upywie krt kiego czasu jedziec instynktownie idzie za ruchem szyi. Gdy tylko przyzwyczai si do tego, atwo mu bdzie wykonywa to w chodach szybszych.
w icze nie to usuw a sztyw no ram ion, co je st zw y k przyczyn tw ardoci rki,
34. onie rz w p ro w adza sw ego ko nia do u je d a ln i, Prowadzenie na kom end: N A U J E D A L N I M A R S Z * a nastpnie konia, wje danie konno idzie na lewej rce t. zn., zw rciw szy si w prawo w z d u i do ujedalni ciany, trzym ajc w o dze w d zid o w e praw rk na sze- j I w yjedani e roko d o n i od pyska koskiego, paznokcie skierow ane z ujedalni. w d i ku sobie, palec w skazujcy m i d zy w o d za m i, r-

34

Regulam in K a w a lerji. C ; I. P rzysposobien ie kaw alerzysty.

Rozdzia B. Jazda konna.

ka wysoko i pewnie trzymana, aby przeszkodzi koniowi w susach. Jedziec, nie patrzc na konia, trzyma koce wodzy wdzidowych w lewej rce, przyczem kciuk roz dziela wodze (Rys. 1). Robi przy dugiej cianie zwrot w le wo i staje po kilku krokach. Przekada nastpnie wodze po przez szyj kosk, ciga strzemiona na d, staje przed gow konia twarz ku niemu zwrcony, stawia konia

a wodze uj tak samo, jak przy wprowadzaniu konia do ujedalni. Jeeli wicej jedcw prowadzi swe konie do ujedalni, w takim razie zachowuje jeden od drugiego odlego jednej dugoci konia, liczc od ogona koskie go do gowy. Skoro ostatni jedziec przyby na dug cian, instruktor daje komend: ,W LEWOMARSZ, skoro za zastp zbliy si do rodka ujedalni: STOJ, poczem jedcy zachowuj si jak wykazano na po cztku p. 34. Dla wyprowadzenia konia z ujedalni stosuj si przepisy tego punktu. Jeeli siadanie na ko odbyo si poza obr bem ujedalni, w takim razie zastp jedzie na uje dalni na komend: ,PO JEDNEMU STPEM (KU SEM) MARSZ" i, przekroczywszy prg teje, jedzie Qalej bez zatrzymania na lewej rce wzdu ciaay. Je dziec za jedcem jedzie na odlego dugoci konia. W podobny sposb postpuje poszczeglny o nierz. J e l i s i m a zsiada z koni poza obrbem uje dalni, w takim razie wyjeda kady onierz z ujedalni na komend; ,Z UJEDALNI STPEM (KUSEM) MARSZ
35. Na komend NA KO naley z postawy zasadni Wskakiwanie czej zrobi zwrot w prawo i krok w prawo, przesun na konia praw rk wzdu lewej wodzy a do koca wodzy, na-i zeskakiwanie. prajc j bardzo lekko, uj nastpnie obie wodze lew rk i umieci t rk na przednim ku; puci wodze praw rk i pooy t rk na ku tylnim. Od biwszy si nogami od ziemi, wznie si silnie na rkach tak, aby mie grn cz ciaa ponad siodem na wyci gnitych rkach, pozosta chwil w tej postawie i na stpnie, pomagajc sobie lekkiem pchniciem biodrami, Przenie wyprostowan nog praw ponad zadem ko skim, przesuwajc jednoczenie po siodle rk z ku tyl nego na lk przedni, wreszcie opuci si lekko w sioQoi opierajc si na obu rkach. Wzi wodze w obie r?cei przyczem wodza przechodzi midzy serdecznym a maym palcami i wychodzi midzy palcem wskazujcym a kciukiem, kciuk przyciska wodz trzyman pasko na drugim stawie wskazujcego palca, donie nisko opuszczo ne dokadnie na przedueniu rki i na odlego szero koci doni jedna od drugiej, paznokcie skierowane do

Rys. 1. prosto, rwnomiernie na wszystkich czterech nogach i przybiera postaw zasadnicz z lewej strony konia na rwni z ganaszem. Lewa rka zwisa swobodnie. Wyprowadzenie konia z ujedalni odbywa si najkrtsz drog na komend: Z UJEDALNl-MARSZ". Przed wyprowadzeniem naley strzemiona podsun do gry na puiiska, te ostatnie przez strzemiona przecign,

www.cbw.pl

CBW

36

Regulamin Kawalerji. Cz^I. Przysposobienie kawalerzysty.

Rozdzia B. Jazda konna.

37

siebie; wodze tak naprone, aby jedziec czu lekko w rku pysk koski. Na komend: WODZE W RK przenie lew rk naprzeciw rodka ciaa, przenie wodze z rki pra wej do lewej, rozdzielajc obie wodze serdecznym pal cem lewej rki i praw rk opuci po prawej stronie. Na komend: WODZE W OBIE uj praw rk praw wodz, trzyman w lewej rce i z powrotem usta wi donie na szeroko doni jedna od drugiej. Tak samo si postpuje, biorc wodze do prawej rki. Dla wyrwnania wodzy jedziec przyblia do siebie donie, ujmuje jedn rk blisko kciuka przeciwnej rki wodz, ktr zamierza skrci. Instruktor, gdy uwaa to za stosowne, kae pui i wzi z powrotem wodze na komendy: WODZE PU'1 , WODZE W PRAW (LEW) RK* i WODZE W OBIE". Przy pierwszej komendzie jedziec kadzie wodze na k przedni i opuszcza rce po bokach. Rozkazuje si puci wodze tylko w wyjtkowych wypadkach, przyjmu jc rodki ostronoci w celu uniknicia nieszczliwych wypadkw. Na komend Z KONI naley wzi wodze w le w rk, oprze j na lewej stronie ku przedniego, pra w rk na stronie prawej, oprze si na doniach, po chylajc jednoczenie korpus wprzd i, pomagajc sobie lekkim ruchem krzya, odrzuci nog praw poprzez zad konia, zczy j z lew t opuci si lekko na ziemt, pity razem, kolana cokolwiek zgite. Przyj z powrotem prawidow postaw. Wzi wodze jak wyej.
36.
Dosiad.

www.cbw.pl

CBW

Postawa opisana niej, powinna suy za wzr, do ktrego wszyscy jedcy powinni stopniowo moliwie najwicej si zbliy. onierz powinien dy do posuwania siedzenia jak najbardziej ku przodowi z zachowaniem gbokiego siadu. Jeeli siedzenie jest wypite w ty, jedziec le czy si z ruchami konia, grn cz ciaa pochyla na przd i wygina krzy. Prcz kusa, wycignitego galopu i cwau, siedzenie powinno moliwie jaknajbardziej przy lega do sioda, pomimo wstrznie, wywoanych szybszemi chodami. Krzy prosty, gitki, lecz nigdy nie wygity ku przodowi. Krzy wygity jest sztywny z natury rzeczy;

przez gitko w krzyu jedziec zmikcza wstrznienia od chodu koniu, uniemoliwiajc w ten sposb cakowite przekazywanie ich grnej czci ciaa, nastpnie rce i wreszcie pyskowi konia. Z tego wynika, e' jedziec gitki w krzyu jest lepiej zwizany z koniem i mocniej usadowiony; prcz tego o wiele atwiej moe prowadzi konia. Grna cz ciaa powinna by swobodna, nie wymuszona i prosta. Barki jednakowo opuszczone bez przesady, sztywnoci i garbienia si. Gowa prosto, swobodnie i nie wcinita w ramiona. Ramiona swobodne, opuszczone naturalnie pioniowo, okcie w mikkiej stycznoci z bokami, rce zgite Pod ktem prostym, przedramiona, kicie i donie jak po wiedziano wyej w p. 35. Naley unika dwch bdw: wycigania rki od okcia w przedueniu przedramienia, co niweczy wszelk mikko w prowadzeniu konia, lub odwrotnie, zbyt wiel kiego zgicia w okciu i zbytecznego zbliania doni do ciaa, co uniemoliwia rkom wykonanie koniecznych cza sami ruchw od przodu w ty. Co si tyczy samych doni, to nie powinno si ich zwraca paznokciami w d, poniewa ta postawa pro wadzi do odstawiania okci, co jest szczeglnie bdne W prowadzeniu konia. Uda powinne by zwrcone bez wysiku paskiemi czciami do sioda, obejmujc z obu stron jednakowo konia i opuszczone bez sztywnoci. Jeeli uda s zbyt Poziomo, jedziec traci poniekd rodek trzymania si na koniu nogami i prowadzenia go (dosiad fotelowy). Jeeli u.da s zbyt pionowo, siedzenie jedca za mao znajdujes< ? w siodle, jedcowi brak swobody i przylegu (dosiad widowy). Przyleg jest to cise przyleganie na pask ud 1 kolan do bokw konia. Nogi swobodnie- i naturalnie opuszczone, ydki ^ lekkiej stycznoci z koniem u poprgu w ten sposb, *by mona byo w razie potrzeby natychmiastowo niemi dziaa bez uderze, bd dla wzmocnienia przylegu (skoki, obroty konia i t. p.), bd te dla pomocy przy prowa dzeniu konia (dziaanie na zad konia); ciska jednak naey konia tylko w razie chwilowej potrzeby. Stopy

Rozdzia Ii. Jazda Kegularniu Kawalerji, Cz I. Przysposobienie kawalerzysty.

39

jedca powinne by swobodnie opuszczone, gdy jedziec nie ma strzemion.

37.
wiczenia gitkoci.

Pogaska prav/y bok konia (lewy, wzgldnie oba).

Cel: mocniej usadowi jedca w siodle. Usadowienie w siodle jest podstaw swobody na koniu i umocnienia dosiadu; osiga si je przez prawid owy przyleg siedzenia jaknajbardziej w przd (poczony z dobr_ postaw krzya nigdy nie wygitego w ty) i gitko. Wykonanie. Na rozkaz: Pogaska prawy bok (lewy lub oba) konia" naley przesun siedzenie w przd, pomagajc sobie w razie potrzeby przez chwyt za k przedni, si jaknajgbiej w siodo i, amic si w pa sie i nie przechylajc si w bok, opuci rk praw Uew lub obie) wzdu boku konia moliwie najniej. Je eli ruch ten jest dobrze wykonany, ko ogonowa po winna oprze si o gb sioda.

wiczenia gitkoci maj na celu stopniowe do prowadzenie jedcw do oglnego rozprenia'), usuni cie u kadego czciowej sztywnoci i osignicie nieza lenoci wszystkich czci ciaa. wiczenia te przygotowuj w ten sposb onierza do osignicia swobody na koniu, poprawnego dosiadu i monoci odpowiedniego uywania pomocy w prowa dzeniu konia. Wskazane niej wiczenia gitkoci s polecone jako najkorzystniejsze, nie s jednak jedyne. Instruktorzy maj zupen swobod przeprowadzania wszelkich wi cze, dcych do osignicia wyznaczonego celu, mog cych urozmaici prac i zainteresowa jedcw. Kady ruch jest dobry, ktry, skupiajc uwag jedca, pozwala mu zapomnie, e znajduje si na koniu i co za tem idzie, wywouje oglne rozprenie mini. Naley jednak surowo zabroni wykonywania jakiegokol wiek ruchu, ktry miaby jako skutek wysadzenie siedze nia z sioda, lub wygicie w ty krzya. Dla usunicia sztywnoci u poszczeglnego jedca naley stosowa odpowiednie wiczenia gitkoci. Wynik moe by osignity jedynie przez czste uprawianie wi cze gitkoci, poczonych, z dokadnem ich wykonaniem Naley jednak unika zmczenia jedcw, gdy to wa nie powoduje naprenie. wiczenia gitkoci rozpoczyna si po wskazaniu ich i po komendzie: CWICZ": wiczenia naley wyko nywa a do komendy: DOC. Jedcy bior wodze w jedn rk lub obie, pusz czaj je i bior z powrotem w razie potrzeby bez ko mendy.

Rozkraczanie ud.
Cel: ten sam co porzedni, polega na daniu od jedca utrzymania si na koniu tylko przez gitko i rwnowag. Wykonanie: si gboko w siodo, posunwszy siedzenie naprzd, pozwoli ciau przechyl si cokolwiek w ty i rozkroczy uda i nogi, odczajc je od sioda w ten sposb, aby utrzyma si jedynie przez rwnowag na trjkcie zoonym z dwch koci siedzeniowych i ko ci ogonowej. Na komend: DO, postawi z powrotem nogi i uda w prawidowem pooeniu, wyprostowa grn cz ciaa i moliwie najcilej trzyma si w poprzedniej po stawie. Ruch ten powinien by wykonany przez gitko a nie si; to jest przyczyn, dlaczego naley bezwzgld nie unika zbytniego podnoszenia kolan, ktry to wysiek zmusiby krzy do przesadnego zgicia i naprenia. W ta kim wypadku wynik byby wprost przeciwny temu, jaki naley osign.

Obrt krzya.
Cel: wyrobi gitko krzya obracaniem grnej czci ciaa ponad pasem. Wykonanie: na rozkaz: Pogaska prawe biodro konia lew rk" (lub odwrotnie), naley w tem, co si tyczy siedzenia i krzya, rozpocz tak, jak w ruchu po przednim, nastpnie wycign w ty wyprostowan lew rk, gow i. ramieniem idc za ruchem rki, wreszcie

CBW www.cbw.pl

) Rozpronym nazywamy jedca lub konia, ktry przez odpowiednie wiczenia uzyska wyrobienie mini i staww oraz odruchow zdolno ekonomicznego uy wania si swoich, t. zn. uywania przy rnych chodach i ruchach tych tylko mini, ktre dla danego ruchu s niezbdne.

Ltaguiaiuiu ruiwaierji.

I. Przysposobienie kawalerzysty.

Rozdzia B Jazda knna.

41

.przenoszc rek ponad zad konia, pogaska jego prawe biodro. Naley unika zmiany postawy ud i ng, podno szenia prawego okcia i opierania si na wodzach.

stawy kolan. Ruch ten jest specjalnie zalecony do wyko nania tym jedcom, ktrzy staraj si utrzyma na koniu sil ng, a nie zrcznoci.

Krenie stopami.
Jest to wiczenie, majce na celu wyrobienie nogi w kostce i przeznaczone specjalnie dla jedcw, ktrych stopy si napraj, zamiast opada swobodnie. Naley kaza zakreli kocem buta koo z dou do gry z zewntrz do wewntrz, nie zmieniajc postawy nogi i starajc si moliwie zakrela koa jaknajszersze. Wszystkie powysze wiczenia gitkoci naley wykonywa naprzd w miejscu, a nastpnie we wszyst kich trzech chodach. Na pocztku czas jazdy kusem powinien by ogra niczony, szybko kusa rwnie. Naley stopniowo zwik sza czas i szybko w miar tego, jak jedcy zaczynaj nabiera pewnoci dosiadu. Galop, jako chd najodpo wiedniejszy dla usadowienia jedcw w siodle i wygim nastykowania krzya, powinien by uywany, gdy tylko postpy jedcw na to pozwol. Pierwsze lekcje naley dawa na duem kole, aby konie miay mniej denia do wyamywania si z koa. W kusie wiczebnym krzy powinien dziaa jak spryna, ktra wyginajc si lub wyprostowujc, zmik cza odbicia od sioda. W galopie powinien nadawa sie dzeniu przy kadym skoku konia, lekki ruch z tyu naprzd. Gdy jedcy oswoili si ju z ruchem konia we wszystkich chodach instruktor przechodzi do wicze na wdzidle, ktre maj na celu nauczy ich uywania P. omocy' ) , wyrobi pewno siebie i gitko, utrwali dosiad i udoskonali postaw. Ruchy wskazywane przy wiczeniach na wdzidle oparte s na dziaaniach bardzo prostych, ktrych jedynie rekruci powinni si nauczy. J es t r z e c z n i e z b d n , aby r e kr uci . ') Pomocami" nazywamy rodki, ktrych uywa jedziec w celu przekazania swej woli koniowi, np. dzia anie ydek, przenoszenie ciaru swego ciaa wprzd, wty, wbok, uycie wodzy, palcata i t. p.
38.
Praca n a wdzidle

Wzniesienie jednoczesne (lub kolejne) ramion.

Cel: wyrobi gitko w ramionach i nada im nie zbdn swobod dla dobrego prowadzenia konia. Wykonanie: wznie jednoczenie (lub kolejno) ra miona, nie wyprostowujc rk, podnoszc je moliwie najwyej i nastpnie mikko opuci , do normalnej po stawy; powtarza do komendy: DO". Przy wiczeniach w kusie, lub w galopie, naley wykonywa ruchy w takt ruchw konia.

Koowanie praw lub lew rk.

Cel: ten sam, co i w poprzedniem wiczeniu. Wykonanie: zakreli wycignit rk ruchem r wnomiernym koo z dou w przd do gry, trzymajc gow wysoko i prosto i uwaajc, aby druga rka nie zmienia postawy pod wpywem tego ruchu. Ruchy powysze mog by wykonane szybko lub wolno, zalenie od tego, w jakim celu kae je instruktor wykonywa. Wykonane powoli, dziaaj na barki, ktre musz pozostawa w tej samej normalnej postawie i daj w wy niku wyrobienie staww, czcych ramiona z barkami, Wykonane szybko, pozwalajc ramieniu i za ruchem rki, maj na celu przygotowa n i e z a l e n o p o m o c y t. j. doprowadzi do tego, aby jakikolwiek ruch szybki, lub gwatowny jednej rki (jak np. przy ciciu szabl) nie oddziaywa na drug rk, a przez to na pysk konia.

Wahadowe poruszanie ydek.

CBW www.cbw.pl

Cel: wygimnastykowanie kolana i mini uda; prze znaczone do zwalczania naprenia nogi. Wykonanie: zgi wolno nog, nie naprajc sto py i nie zmieniajc postawy kolana oraz caego ciaa w ten sposb, aby zbliy jaknajbardziej pit do uda. Mona rwnie kaza jedcom zgina kolejno kad no g, wahajc ni w takt ruchu konia, nie zmieniajc po*

Rossd ia li. Jazda konna.

42

43

Regulamin Kawalerji. Cz I. Przysposobienie kawalorzysty.

www.cbw.pl

CBW

j e d z i l i na k o n i a c h d o b r z e u j e d o n y c h i posusznych. Instruktor wraca czsto do wicze gitkoci i ka e wykonywa kademu jedcowi wiczenia gitkoci, nadajce si do poprawienia jego dosiadu. Konie s na uzdach wdzidowych, sioda nie stroczone, na pocztku jedcy s bez ostrg. Poniewa jedcy musz si przyzwyczai do jazdy ze strzemiona mi, insruktor wedug swego uznania, moe kaza im wzi je, lub nie. Podczas tej samej lekcji mona prze plata jazd ze strzemionami jazd bez strzemion. wiczenia wykonywa si w ujedalni lub w polu. Kty prostokta s oznaczone wysokiemi i bardzo wyraneini chorgiewkami. Prostokty te s dostatecznie wielkie, aby jedcy wiczyli si swobodnie, pozostajc jednoczenie pod okiem instruktora i na odlegoci doniosoci jego gosu. Instruktor zmienia teren za kadym razem, jak tylko tor ujedalni jest na tyle oznaczony, e konie id po nim machinalnie. Powinien unika wyznaczenia swego prosto kta rwnolegle do ssiednich prostoktw, lub linji te renu, w tym celu, aby ju od samego pocztku jedziec by zmuszony do kierowania koniem. Praca na wdzidle zawiera zasadniczo wiczenia na odlegociach nieokrelonych (wiczenia pojedynczo). Charakter tych wicze polega na zupenej nie zalenoci kadego jedca w stosunku do drugiego i na nieustannej uwadze kadego z nich, by trzyma kierunek i rwny chd konia, tak w jedzie po torze ujedalni, jak w wykonaniu kadego ruchu. Prostokt suy tylko do wyznaczenia kierunku kady jedziec wiczy na nim, nie zwracajc uwagi na odlego i rwnanie. Ruch wykonywa si w jakimkolwiek punkcie wyznaczonego terenu. Komendy nie pocigaj za sob natychmiastowego wykonania. Jedcy s obowizani wykona je dopieio w*eciy gdy miejsce ich na torze i przygotowanie konia da im mono prawidowego wykonania nakazanego ruchu. Midzy innemi kady jedziec powinien wybra takie_ miejsce, aby nie natkn si na ssiadw; w ten sposb moe si przejawia inicjatywa kadego jedca. Gdy jedcy spotykaj si (krzyuj si) bior zawsze w ujedalni stron l e w . Jedcy zgrupowani w zastpach wok instrukto*

ra, lub wiczcy dow.olnie na komend: LUZEM W PRA WO (LEWO), (CHD) MARSZ" rozjedzaj si po caej ujedalni w rwnomiernych odlegociach na wska zan rk w chodzie poprzednim lub nakazanym. Aby zebra jedcw w zastp insruktor podaje komend: ZA UANEM X... CZ (CHD) MARSZ". Wymieniony jedziec w dalszym cigu jedzie to rem ujedalni chodem poprzednim lub nakazanym. Re szta jedzie tym samym chodem i drog najkrtsz tworzy za nim zastp na odlego dugoci konia. Wymieniony jedziec podnosi rk. Dla objanienia czegokolwiek wszystkim jedcom razeminstruktor podaje komend: DO MNIE. Jedcy podjedaj drog najkrtsz i chodem, jakim jechali przedtem, grupujc si przed nim w pkole w odlegoci 9 krokw. Strzemiona s dopasowane wwczas, gdy jedziec jest dobrze usadowiony, nogi opadaj mu naturalnie, a sto pie strzemienia znajduje si o dwa palce niej od kostki. Jeeli strzemiona s zbyt dugie, jedziec naraa si na zgubienie ich kadej chwili, a noga nie moe by sta. Jeeli s zbyt krtkie, udo jest wzniesione i noga traci swobod ruchw. Przednia cz kabka strzemienia powinna by zwrcona, po woeniu stopy w strzemi, na zewntrz; pulisko w ten sposb bdzie leao na pask. Strzemi powinno by wsunite do */3 stopy, przyczem stopa winna si opiera na stopniu strzemienia przewanie stron wewntrzn. Kostka powinna by zu penie gitka, obcas niej od koca buta. Jeeli jedziec zbyt pytko woy stop w str?emi moe atwo je zgubi; jeeli zbyt gboko ma mniej gitkoci w kusie. W cwale, przy uyciu broni, podczas skokw przez przeszkody oraz za kadym razem, gdy ko si broni, jedziec powinien wkada strzemiona gboko. Instruktor wiczy jedcw w wypuszczaniu i we wkadaniu z powrotem strzemion, najprzd w stpie, a na stpnie we wszystkich chodach. Zaleca si dla atwiej szego wkadania strzemion, aby pulisko prawe zawsze byo przypinane z prawej strony, pulisko lewe z lewej strony. W ten sposb nabieraj one i zachowuj pewne
39.
Strzemiona.

44

Heaularnh. Kawalerji., C z

, :ii i

Przy8posobien'e kawalerzysty.

Rozdzia Ii. Jazda k una

45

stae w ygicie, ktre ustaw ia strzem iona konia.

prostopadle do

Instruktor po w inien uczy jedcw , o ile siodo na to pozw ala, dopasow yw a strzem iona do dugoci n o gi, pozostajc na koniu i nie w y jm ujc stopy ze strzemiema, z drugiej strony, bdc spieszonym , przez poranie dugoci puliska do dugo ci rki.

Rys. 3.

CBW www.cbw.pl

R ) s 2,

W y rw n an ie i dopasow anie strzem ion jest pierw? rzecz, na ktr trzeba zw rci uw ag, gdy si jedzie "je na w asnem siodle. Z aczyna si dopasow yw a w przy" e n iu przed w siadaniem na konia; gdy si jest ju na Koniu, jeli tego zajdzie potrzeba, popraw ia si je i w y rw nywa.

Rozdzia B HO Iiegu lam iii K a w a le rji. Cz I. P rzysposobien ie kuw alerzyaty,

Jazda k onna,

40
Dosiadanie konia I zsia danie .

Jedziec, bdc w pozycji opisanej w p 34. na komend DO WSIADANIANA KON robi zwrot w pra wo, nastpnie postpuje krok w prawo, aeby stan obok opatki konia, twarz zwrcon do strzemienia, lew rk robi chwyt wedug przepisw dla skoku na konia, wkada lew stop gboko w stizemi, posugujc si w potrze bie praw rk i zblia si do konia w ten sposb, eby oprze lewe kolano o siodo. (Rys. 2). Praw rk naley pooy na lk tylny; wznie si za pomoc odbicia si praw nog od ziemi, pomaga jc sobie przytem rkami opartemi o k przedni i tylny, majc kolano lewe zgite, oparte o siodo, grn cz tuowia cokolwiek pochylon naprzd, aby nie da siodu przechyli si i przystawi stop piw do lewej. (Rys. 3). Przekada praw rk na praw stror sioda, prze nosi wyprostowan praw nog ponad zadem konia i opu szcza si mikko w siodo; bierze wodze w kad rk 1 wkada nog praw w strzemi. Instruktor zwraca uwag jedcom, aby si wy strzegali dotyka kocem buta lewej nogi boku lub o patki konia przy wznoszeniu si w strzemieniu. Bd ten pociga za sob prawie wszystkie obrony konia przy wsiadaniu. Na komend: DO ZSIADANIAZ KONI" przeo y wodz praw w lew rk, chwyci t rk }k prze dni, wyj nog z prawego strzemienia i pooy praw rk na prawej stronie sioda. Podnie si na lewem strzemieniu, przenie wyprostowan praw nog ponad zadem konia, nie dotykajc go; przystawi praw nog do lewej, kolana majc oparte o siodo, cz grn tuo wia cokolwiek pochylon naprzd i jak najmniej odsu wajc si od sioda, stan praw nog na ziemi, poczem wyj lew stop ze strzemienia. Przybra postaw zasadnicz. Jedcy winni te by wiczeni we wsiadaniu i zsiadaniu z prawej strony konia.

41

Nogi I wodze.

www.cbw.pl

CBW

Nogi su do pchnicia konia naprzd, do zwik' szenla tempa chodu lub do przesunicia zadu w bok. Dziaaj one przez nacisk ydek cokolwiek za poprgiem. Jeeli nacisk ten nie jest wystarczajcy jedziec zwik sza dziaanie przez uderzenie ydkami. Ostroga suy do zwikszania jeszcze, jeeli to jest potrzebne, dziaania ydek. Jedziec uywa ich tu za po prgami, lub blisko nich, przez dziaanie wyrane jedno

razowe, lub czstokrotne, stosownie do czuoci i stopnia posuszestwa konia. Niezbdnem jest otrzyma i utrzyma u konia po suszestwo ydkom Na dziaanie jednoczesne, rwne obu ng ko powinien odpowiedzie ruchem naprzd; na dzia anie wzmocnione tylko jednej z nich ko winien prze sun zad w stron przeciwn. Dziaanie naley przerwa natychmiast po wykonaniu przez konia danego ruchu. Wodze daj zna koniowi o zamiarach rki jedca w celu zmniejszenia tempa lub cakowitego zatrzymania, wzgldnie dla zmiany kierunku. Rka jedca winna by nieustannie w stycznoci z pyskiem konia, t. zn., e ko bdc w ruchu musi lekko opiera si na wodze. Jedziec trzyma wodze, jak to byo wskazane w p. 35., zwierajc kciuk na ich kocach. Dziki Innym palcom, swobodnym i sprystym, dziki gitkoci kici, rki i ramienia, je dziec idzie mikko przez ciganie wodzy za ruchami gowy konia, nie przeszkadzajc tym ruchom i nie uprze dzajc ich; mwi si wtedy, e rka jest m i k k a . Dzie je si tak wtedy, gdy jedziec nie potrzebuje zmienia chodu lub kierunku, Dla zmniejszenia chodu lub cakowitego zatrzyma nia, jedziec zamyka palce na wodzach, nie podnoszc kici i wykonywa ruch z przodu wty, dziaajc wodzami bezporednio. > Ruch ten powinien by cigym; jedziec dziaa zamykajc i zwierajc stopniowo palce, rce trzyma za wsze nisko. Dziaanie wodzy powinno by z lekkim na ciskiem ydek, wskutek czego ko podbiera tylnie nogi pod siebie i rwnie lekkim odchyleniem ciaa w ty. Ruch rki celem zmiany kierunku, mona wykony wa dwojako: 1. Ody jedziec ciga np. praw wodz, gowa I szyja konia zwraca si w prawo i ko obraca si w pra wo. Mwi si nawczas, e jedziec dziaa wodz we wntrzn (kierujc). Ruch ten powinien czy si z wyranem posuniciem rki w prawo bez odstawienia okcia, z pozostawieniem kici w przedueniu przedramienia. 2. Ody jedziec opiera wodz lew na szyi konia, szyja jest popychana w prawo, przez co ko obraca si W praw stron; mwi si wwczas, e jedziec dziaa wodz zewntrzn (wodz oparcia). Wodza zewntrzna powinna dziaa bez pocigni cia z przodu w ty. Jest to ruch normalny kawalerzy sty, ktry rozporzdza zwykle tylko jedn rk do

R egulam in K aw alerji. Cz 1 Przyapoaob cnio kawulorzysty.

R o z d lin B. Jazda konna.

49

prowadzenia konia. Jest to rwnie pomoc zwykle naj skuteczniejsz, gdy chodzi o trzymanie pewnego kierunku, podczas gdy ko stara si zboczy (gdy ko chce wyr wa si z rki, lub wyamuje, lub te zbyt raptownie skrca na zakrtach i t. p.). Dziaanie wodzy musi by bezwarunkowo stopniowe, t. j. zaczyna si bez szarpni i stopniowo doj do danego napicia. To ostatnie musi by dokadnie ograniczone niezbdnem minimum dla osignicia danego wyniku. Gdy wida ju, e ko zaczyna okazywa posuszestwo, na picie dziaania powinno by zmniejszone, aby przerwa si zupenie, jak tylko si otrzymao oczekiwany wynik. Celem uniknicia zbyt gwatownych ruchw wo dzami lub nogami, korzystnem jest wogle, (chocia ko mendy przy pracy na wdzidle nie wymagaj natychmia stowego wykonania) uprzedzi jedcw o swyh zamia rach przez komend przygotowawcz: np. . S k r w o d z e " i t. p. Instruktor bierze pod uwag wszystko, co byo wy ej powiedziane, celem nauczenia jedca posugiwania si nogami i wodzami. Stara si on uwaa od samego po cztku na sposb, jakim jedcy posuguj si pomocami. Rka powinna by zawsze nisko. Jedcy s wi czeni podczas pracy na wdzidle w prowadzeniu konia jedn rk. Wyrobienie pomocy otrzymuje si przez wykonafiie ruchw, wskazanych poniej.
42.
Stp.

Jeeli jedziecstoiwmiejscu.nakomend: MARSZ* powinien cisn nogi, dziaajc mniej lub wicej ener gicznie, stosownie do czuoci konia dopty, dopki ko nie ruszy si z miejsca. Rka pozostaje biern. Jedziec jadcy stpa, na komend: .STJ*, po winien si gbiej, wyprostowujc grn cz ciaa i dzia a wodzami bezporednio, pki ko nie stanie. Bierze przytem lekko konia w ydki. Przy tym ruchu ko nie powinien ani cofa si ani w bok cign. Dziaanie wic wodzy musi by przerwane w odpowiedniej chwili, a nogi jedca powinny by przygotowane do przeciwdziaania Wszelkim przesuniciom si zadu koskiego w bok.

43
Ruszanie z m iejsca I za trzymywanie

Si.

www.cbw.pl

CBW

Stp jest chodem, w ktrym nogi konia wznosz kolejno i staj z powrotem w porzdku, w jakim byy wznoszone. Jeeli noga przednia prawa rozpoczyna chd, reszta ng wznosi si w nastpujcym porzdku: noga tylna lewa, przednia lewa, tylna prawa i t. d., przyczem nogi staj na ziemi w tym samym porzdku. Szybko przepisowa stpa wynosi 150 krokw na minut. W stpie ko pomaga sobie bardzo szyj, jest wic niezbdnem, nie rozpuszczajc go zupenie, da mu duo swobody. Styczno z pyskiem konia powinna by mo liwie najlejsza na wodzach nawp nacignitych, przy czem rka powinna mikko i za ruchem szyi konia. Krok powinien pozosta pewnym i ywym, nawet gdy instruk tor poda komend: .spocznij*.

Otrzymuje si zwrot, jak powiedziano wyej (p. 41.), Zwrot w pra przez dziaanie wodzy wewntrznej (kierujcej) i przez oparcie wo (lewo). zewntrznej naszyi. Wtym ruchuwodzy kierujcej naley uni ka przeciwdziaania przez drug wodz. Wodza druga po winna wic lekko ustpowa; wchodzi w dziaanie dopiero wwczas, gdy chodzi o regulowanie samego zwrotu. Np. jeeli przy zwrocie w prawo przez wodz kierujc, ko zwraca si gwatowniej, ni tego wymaga jedziec, ww czas jednoczenie z przerwaniem dziaania prawej wodzy, jedziec wprowadza w dziaanie wodz lew. Zwrot ten Uskutecznia si na komend: ,W PRAWO (LEWO) MARSZ*. W zwykym zwrocie ko nie powinien zwalnia tempa. Naley wic unika skutkw pocigni od przodu W ty); uywa si tych ostatnich tylko w tym wypadku, gdy chodzi o zwrot na wyjtkowo malej przestrzeni. Co si tyczy ng jedca, to powinny one pozostawa w po gotowiu, aby utrzyma, jeli zachodzi potrzeba, konia w tym samym chodzie przed i po ruchu. Aby jedcy dobrze zrozumieli skutki oddzielnie wodzy kierunkowej i oddzielnie wodzy przeciwnej zaleca siS w pocztkach kaza im wykonywa zwroty to jedn z tych wodzy, to drug, wymagajc puszczenia prawie zu penie wodzy, ktra nie wchodzi w dziaanie. Zwrot na wskos jest poow zwrotu w prawo lub w lewo. Zwrot w ty wykonywa si na komend: .W PRA WO (LEWO), W TYMARSZ*, czc odpowiednio dwa zwroty w prawo lub w lewo. Jedcy wyznaczeni znaj duj, si po wykonaniu ruchu na torze wewntrznym uje dalni i wicz w kierunku odwrotnym w stosunku do

50

Regulam in K a w a le rji. Cz I. P rzy sposobien ie kaw olarzysty.

R o zd zia B. J a z d a konna.

51
47.
Kus.

swych kolegw. Stawia si ich z powrotem na tor przez odpowiedni komend.

43.
Jazda w pra wo (l e wo). '

Jedziec jedzie w prawo (lewo) wedug tego, czy ma bok prawy, czy lewy zwrcony wewntrz ujedalniNa komend, LUZEM W PRAWO (LEWO)CHD MARSZ", jedcy rozmieszczaj si w rwnomiernych odlegociach po caym obwodzie ujedalni. Powinni oni jecha prosto i zachowywa chd rwny i pewny. Celem utrzymania jazdy w kierunku prostym na wyznaczone pun kty, umieszcza si bd na murach ujedalni, bd na bokach, lub poza kwadratami, sucemi jako punkty kie runkowe, specjalne znaki. Instruktor baczy na to, aby je dcy wyjedali prawidowo kty ujedalni w stpie, w kusie i w wiczebnym galopie (wodza i ydka we wntrzna^. Pozwala on zaokrgla zakrty w galopie w granicach niezbdnych dla prowadzenia konia. Gdy ktrykolwiek jedziec znajduje si zbyt blisko swego poprzednika, inktruktor nakazuje mu w odpowie dnim czasie przejecha przez ujedalni dla zajcia tej czci przeciwlegego toru, ktra jest dostatecznie wolna. Jedcy powinni wykonywa te zmiany z wasnej inicja tywy, jak tylko wypadek taki si zdarzy; instruktorzy po winni unika wywoywania jedcw. Jak tylko jedcy umiej zadowalniajco prowadzi konia, instruktor stawia ich czsto wewntrz ujedalni do pracy dowolnej. _Jedcy jed wwczas na komend: DWOLNIE (CHD) MARSZ" wedug wasnej ini cjatywy poza torem; lecz chodem nakazanym. Instruktor wiczy rwnie jedcw w kierowaniu si pojedyczo i chodem nakazanym na jakikolwiek wska zany punkt daleko w terenie. ( wiczenia te naley rozpocz jaknajwczeniej, po wtarza si je w cigu caego kursu wyszkolenia i kombi nuje si stopniowo ze skokami przez przeszkody i uy ciem broni.

Kus jest chodem, w ktrym ko odbija takty w r wnomiernych odstpach czasu, wykonanych kolejno przez kad par ng na przektnej. Przepisowa szybko kusa wynosi 300 krokw na minut. Z punktu widzenia jedca, jego dosiadu i samtj jazdy, rozrniamy dwa rodzaje kusa: kus wiczebny i kus (zwyczajny czyli t. zw. angielski). W wiczebnym kusie ko idzie w powolniejszem nieco tempie (250 krokw na minut), jedziec zachowuje przepisowy dosiad, stosujc si do taktw biegu konia i starajc si za pomoc przylegu zmikcza uderzenia w siodo. Kus (t. zw. angielski) jest kusem oglnie uywa nym w polu ze strzemionami. Jest to sposb jazdy naj mniej mczcy dla jedca i dla konia, dlatego te nadaje si szczeglnie do marszw dugich i dalekich. Zasady jego s nastpujce: Gdy ko idzie kusem, jedziec podaje ciar tuo wia cokolwiek naprzd 1 opierajc si na kolanach i na strzemionach, a zachowujc przyleg, daje si podnie przez ruch konia, trzyma siedzenie wzniesione podczas nast pnego ruchu i postpuje tak dalej, przepuszczajc co drugi takt. Na pocztku uatwia si jedcom wykonanie kusa angielskiego, bd kac mu gaska konia po szyi, co zmusza go do pochylenia si naprzd, bd kac nri jedn rk chwyci gar grzywy. Aby dobrze wykonywa kus trzeba, by siedzenie odrywao si od sioda umiar kowanie, aby opuszczenie si w siodo byo mikkie, bez uderzenia, aby stawy kostkowe byy gitkie, aby obcas by trzymany niej od czuba buta. ydki powinny by koo poprgu. Mwi si, e jedziec kusuje na praw (lub lew) nog, gdy unosi si w siodle w tym samym czasie, kiedy ko praw (lew) przedni nog wysuwa naprzd. Wskazanem jest uczy jedca kusowa to na jedn nog, to na drug; w ten sposb wszystkie nogi konia Pracuj jednakowo: zmniejsza si moliwo odtoczenia (odsedniania) od sioda. Instruktor winien nauczy jedcw zdawa sobie sPraw, na jak nog kusuj. Nastpnie, celem nauczenia zmiany nogi, kae on

46.

Jazda po kele.

www.cbw.pl

CBW

Jedcy tworz koo na komend: ,ZA UANEM X... ' KOO MARSZ". Wyznaczony opisuje koo midzy dwoma torami reszta jedcw jedzie w jego s'lady. Jedcy staraj si utrzyma ten sam stopie na chylenia co i konie, zachowujc przyleg. Na komend: ,NA WPROST" jedcy rozjedaj si z koa w ten sposb, i znajdujcy si na stycznej koa ze cian jedzie na wprost.

48.
Zmiana nogi w kusie.

Rozdzia B. Jazda konna.

53

52

a egnlamhl Kawalerji Cz I , Przysposobienie kawalerzysty.

jedcom zmniejszy oparcie na strzemiona i po dwch podrzutach kolejnych (w kusie wiczebnym) zamiast je dnego, przej w ten sposb do kusa na nog przeciwn od tej, na jakiej kusowa poprzednio. Doskonaym spo sobem kontroli jest zmuszenie jedcw, bdcych w uje dalni lub na duym prostokcie do kusowania zawsze na nog zewntrzn.
49.
Zm ian a chodu.

Aeby ruszy stpem, lub przej z stpa w kus, naley uy do otrzymania danego chodu sposobw przepisanych dla ruszenia w stp. Dla przejcia z kusa w stp, lub dla zatrzymania, naley uywa a do otrzymania danego chodu, lub za trzymania, sposobw przepisanych dla zatrzymania ze stpa. Przed zatrzymaniem, jak rwnie przed zmian chodu ze* bra konia i wzi go lekko w ydki. Ruchy te wykonywa si na komend: KUSEM MARSZ', .STPEM", STPEM MARSZ*1 , .STJ*. Galop jest najszybszym chodem. Jedziec nie po winien go uywa bez potrzeby podczas duszych prze jazdw, szczeglnie w drodze, a przedewszystkiem, gdy ko jest objuczony. Jednak, jeeli szybko przepisowa kusa jest nie wystarczajca, jedziec powinien przechodzi raczej w ga lop, ni wyciga kusa. Przejcie do galopu otrzyma si na komend: WI CZEBNYM GALOPEM (GALOPEM) MARSZ', tylko ze stpa i kusa. S trzy rodzaje galopu: Galop (zwyky), szybko ktrego wynosi 50.0 kro kw na minut. Galop wiczebny, ktrego szybko jest mniejsza, i rwna si szybkoci kusa t. j. 300 krokw na minut Galop wycignity 600 krokw i cwa, szybko ktrego jest najwiksz i zaley od dobroci i siy konia, jakote od zrcznoci jedca. Mwi si, e ko galopuje z pra wej nogi, gdy noga prawa przednia staje przed przedni lew, a noga tylna prawa staje przed tyln lew. Gdy po stawienie ng odbywa si w odwrotnym porzdku, mwi si, e ko galopuje z lewej nogi. Kady takt galopu od bywa si na trzy takty i jest oddzielony od nastpnego przez chwil zawieszenia. Jeeli si rozpatruje konia galopujcngo z prawej

50.
Galop.

nogi, to pierwszy takt jest zaznaczony postawieniem lewej tylnej, drugi postawieniem jednoczesnem przedniej lewej i prawej tylnej (przektna lewa) i trzeci postawieniem prawej przedniej. Jeeli ko galopuje z lewej nogi, takty bd: pra wa tylna, przektna prawa, przednia lewa. Galop konia jest prawidowy, gdy galopuje on przodem i tyem z jednej strony. Ko krzyuje, gdy galopuje przodem na praw no g, tyem za na lew nog, lub odwrotnie. Rusza w galop naley na kole, poniewa w ten sposb konie rozpoczynaj go z wikszym spokojem i wiksz atwoci Aeby ruszy w galop, naley przedewszystkiem nacisn obiema ydkami i przez to wzi konia w wo dze, zebra go, potem nada mu ustawienie wprawo (wlewo), dziaajc wodz wewntrzn tak, aeby zmusi konia zwrci nieco gow w kierunku ustawienia, eby jedziec widzia p oka konia, wodz zewntrzn przez lekkie cignicie i ucisk na szyj uregulowa zwrot go wy. Wwczas, dziaajc obiema ydkami, lecz silniej ze wntrzn, zniewoli konia do ruszenia w galop. Jak tylko osignie si galop jedziec stosuje si do taktu swego konia krzy i nogi stosuj si do miarowoci chodu, rce id mikko i bez przesady za rucha mi szyi konia. ydki podtrzymuj takt chodu. Gdy konie s w galopie, naley czsto podawa komend .SPOCZNIJ". Jedcy wykonywaj wskazane im wiczenia gitkoci; poddaj si oni zupenie ruchom ko nia, uzyskujc w ten sposb niewymuszono postawy i przyleg do konia. Wynik ten otrzymuje si najat wiej przez dugie galopowanie na koniach spokojnych i rozpronych. Dla przejcia z galopu do chodu o stopie nisze go, naley uywa sposobw, przepisanych dla przejcia ze stpa do zatrzymania, dopki nie osignie si dane go chodu. Wykonywa si to na komend: .WICZEB NYM GALOPEM (KUSEM, WICZEBNYM KUSEM, STPEM, STJ)". Na komend: .ZMIANA ^KIERUNKU MARSZ* kady jedziec po przebyciu kta i 6 krokw po duszej cianie ujedalni jedzi po przektnej w ten sposb, aby stan na torze przeciwlegym w nowym kierunku o 6 krojw od kta. Jedcy, ktrzy jeszcze nie zaczli wy51.
Zmiana kie runku.

CBW www.cbw.pl

54

Regulamin Kawalerji. Cz I. Przysposobienie kawalerzysty.

Rozdzia B, Jazda konna.

55

konywa ruchu, gdy reszta jest ju na torze, zwalniaj s'cian, przechodzc na tor wewntrzny. Zmiana kierun ku moe rwnie nastpi przez ujedalni. Na komen d: ZMIANA KIERUNKU PRZEZ UJEDALNI MARSZ', czoowy jedziec zwraca konia pod prostym ktem do ciany (barjery) I jedzie do ciany przeciwle gej, poczem zaczyna jazd w kierunku przeciwnym. W ga lopie jedcy, dojedajcy po przektnej do ciany, prze chodz w kus, poczem ruszaj w galop z nogi przeciwnej. (Rys. 4). Zmiana kierunku w kole wykonywa si tylko w st pie i kusie, na komend: ZA UANEM X... ZMIANA KIERUNKU W KOLE MARSZ\ Czoowy jedziec je dzie po linji krzywej, skadajcej si z dwch ukw w ksztacie litery *S, przez rodek koa. Za nim jad inni jedcy, baczc na dokadne prowadzenie koni po linji, poczem jad wszyscy po kole w przeciwnym kie runku. (Rys. 5).
52.
Wolta.

Rys. 4.

Wolta jest to koo opisane jeden raz i stykajce si z torem. (Rys. 6). Na komend: .WOLTA MARSZ" jedziec opi suje koo o rednicy od 6 12 krokw i wchodzi z po wrotem na tor w tym punkcie, z ktrego wyszed. Wiel ko koa zaley od zrcznoci jedca i konia. Jest to ruch doskonay jednoczenie dla konia, ktremu wpaja si i podtrzymuje si atwo kierowania nim i dla jedca, ktry jest zmuszony do bezustannego uycia swoich pomocy, dla opisania zupenie prawido wego koa bez zmiany chodu. Instruktor powinien kaza wykonywa wolty jedy nie w chodach, w ktrych jedcy i konie mog spenia to bez bdu. P-wolta skada si z poowy koa i jazdy wskos. Na komend: P-WOLTA W PRAWO (LEWO) MARSZ*, jedziec zatacza p-wolt o rednicy wolty, przyczem w zalenoci od kierunku jazdy, jedziec albo najpierw zatacza p koa, a potem po linji skonej do jeda do ciany (barjery) i rozpoczyna jazd w kierunku przeciwnym, albo naodwrt najpierw odjeda po linji skonej od ciany (barjery), poczem zatacza p koa w kierunku ciany i jedzie w przeciwnym kierunku. P-wolta jest to poruszenie, dziki ktremu wyra-

53.
P wolta.

www.cbw.pl

CBW

Rys. 5.

56

Regu lam in K a w a le rji. Cz I. Przysposobien ie ka w a lerzysty.

Hozdzk B. Jazda konna.

57

bia si ruchliwo przodu w stosunku do zadu konia. Wy konywa si tylko w stpie i kusie. (Rys. 7).
54. Dla przyspieszenia lub zwolnienia jakiegokolwiek Przysples zachodu jedziec uywa sposobw, przepisanych dla rusze nie i zwalnia nia z miejsca stpem, lub dla zatrzymania ze stpa, a n ie . do otrzymania danego przyspieszenia lub zwolnieniai chodu. Ko, wycigajc stp, zwiksza potrochu ruch wa hadowy szyi, w miar przyspieszenia tempa kroku. Jedziec, pozostawiajc koniowi jaknajwicej swo body, uatwia mu te rozmaite ruchy, utrzymujc jedno czenie bardzo lekko styczno z pyskiem konia w ten sposb, aby mc bez szarpni uy wodzy bezporednio w razie odczucia, e ko ma dno ruszenia w kus. Celem zwolnienia chodu jedziec powinien tak po stpowa, eby ko szed miarowo, zmniejszajc dugo i tempo chodu. Dla przyspieszenia i zwolnienia kusa jedziec po stpuje wedug tych samych zasad. Podczas wycigania kusa, ktre powinno by krt kotrwae jedcy staraj si osign natychmiastowe wyduenie chodu i w potrzebie wymijaj poprzednikw zawsze wewntrz ujedalni. wiczenia przypieszenia i zwalniania s doskona ym rodkiem kontroli uywania pomocy przez jedca i posuszestwa konia wzgldem tych pomocy. W prak tyce jednak jedziec poszczeglny nie powinien uywa innych chodw, jak tylko przepisowych. Instruktor kae wykonywa w ujedalni zwikszanie i zmniejszanie tem pa w galopie. Galopu jednak zwykego i cwau uywa si tylko na wikszej przestrzeni. wiczenia wyej wskazane wykonywa si na ko mend: DODAJ* i , SKR*. Szybko normaln i chd przyjmuje si z powrotem na komend: .STPEM, KU SEM, GALOPEM".

Rys. 6.

www.cbw.pl
Rys. 7.

CBW

Cignienie jest to ruch konia, przy ktrym posuwa si on w bok ukonie, postpujc dwoma ladami: jednym ng przednich, drugim tylnych. Na komend: CIG W PRAWO (LEWO)MARSZ* jedziec nadaje koniowi ustawienie boczne i przez ci gnicie wodzy wewntrznej tak, aeby widzia p oka konia, oraz nacisk na szyj konia wodzy zewntrznej, przy rwnoczesnem s.lnem dziaaniu ydki zewntrznej,

55.
Cignienie.

58

Regulam in K a w a lerji. Cz I. P rzy sposobien ie ka w a lerzysty.

R o z dz ia B . J a z da konna .

59

zmusza konia do ukonego kroczenia w bok dwoma la dami. ydka wewntrzna utrzymuje konia w naleytej postawie. (Rys. 8).

si cofa zbyt pospiesznie i aby zaprzesta cofania, gdy jedziec chce si zatrzyma. Jeeli zad zbacza od prostej linji, winna temu przeciwdziaa wodza i Jydka tej samej strony. Na komend: STJ winien jedziec przez wsp dziaanie obu ydek konia najpierw pchn o jeden krok naprzd i dopiero wtedy zatrzyma.
57. wiczenie to ma na celu utrzyma pewno i po suszestwo konia, aby kady jedziec, ktry otrzyma Wyjedanie z szeregu. samoistne zadanie mg natychmiast odczy si od plu tonu. Instruktor ustawia jedcw w jeden szereg. Na komend: .ZBIRKA W JEDEN SZEREG MARSZ jedcy kieruj si najkrtsz drog stpem, lub chodem nakazanym i ustawiaj si w szereg za instruktorem. Na stpnie instruktor rozkazuje kolejno kademu jedcowi wyjecha z szeregu, dajc mu punkt kierunkowy. Wymieniony jedziec wyjeda naprzd, prostopa dle do szeregu, unikajc zaskoczenia konia gwatownym ruchem,i prowadzi na wskazany punkt kierunkowy wiczenie to moe si odbywa w marszu i we wszystkich chodach. Zaczyna si zawsze stpem, gdy szereg stoi, przechodzc w kus (galop) w razie rozkazu, gdy ko ju zupenie wysun si z szeregu. Jedcy winni by przyzwyczajeni do przecinania szeregu w kierunku marszu, lub te w kierunku przeciw nym. Instruktor powinien unika ustawienia swoich o nierzy rwnolegle do ciany ujedalni, lub do linji tere nu. W ten sposb przyzwyczaja on jedcw do ustawie nia si w kierunku swego d-cy i kierowania nastpnie komi niezalenie od linji terenu. 58. Celem tego wiczenia jest przygotowa jedca do przebywania przeszkd wszelkiego rodzaju, ktre si spo IPrzebywanie branie prze tyka w rnorodnym terenie, pozostajc panem swego szkd. chodu i kierunku. Skoki przez przeszkody s rwnie doskonaym sposobem nauki, wzmacniaj one dosiad, rozwijaj czucie rk i kici, jak rwnie si ng, wyrabiaj odwag i wy trzymao. wiczenia skoku przez przeszkody powinne by rozpoczte bardzo wczenie i cign si przez cay czas wyszkolenia. Postp w wiczeniu powinien by regulowany przezornie i metodycznie, gdy wszelki popiech narazi

Rys. 8.
56. Cofanie I za trzymywanie. { piej

www.cbw.pl

CBW

wiczenie^ to suy gwnie do tego, aby konia le zrwnoway, a zad uczyni posusznym woli jedca. Cofanie si naley wiczy tylko z miejsca, nie wicej od 3 do 4 krokw jednorazowo. Ko winien si cofa krok za krokiem po prostej linji. Nie powinien ani si zatrzymywa, ani pieszy, ani te zadem w bok wypada. Jedziec winien mie przytem zawsze uczucie, e moe kadej chwili juto stan, juto cofa si dalej. Cofanie si nastpuje na komend: COFAJ MARSZ Ulywszy ciaem zadowi konia ciga si obie wo dze z wzrastajc si, a ko zacznie si cofa. W tej chwili winna rka spokojnie si podda. Jeeli ko ma si dalej cofa, w takim razie naley powtrzy dziaanie wodzy. Przed rozpoczciem ruchu naley pchn nieco konia naprzd. Obie ydki pozostaj w cuciu przy koniu, aby utrzyma zad na prostej linji, aby mc podpdzi gdyby

60

liegulamiu Kawalerji. Czy I. Przysposobienie kawalcrzysty.

Kozdzia B. Jazda konuA.

61

www.cbw.pl

CBW

moe na utrat przez jedca pewnoci siebie i pewnoci konia. wiczenie to skada si z dwch czci bardzo wyranych: me c ha n i k i skoku i p r o w a d z e n i a k o n i a na p r z e s z k o d . Jedcy przyzwyczajaj si do mechaniki skoku, przebywajc przedewszystkiem drgi pooone na ziemi, na torze, nastpnie za mae przeszkody, nie troszczc si o prowadzenie. Instruktor dba w tem wiczeniu o to, aby jedcy zachowali sw postaw na koniu, zachowali na siodle gitko krzya, a przedewszystkiem trzymali rce nisko i biernie, poprzestajc na mikkiem towarzy szeniu rkami ruchom szyi. Ko, mogcy w skoku dowolnie rozporzdza bem i szyj, skacze chtnie, spokojnie i bez zmczenia. Je dziec przyzwyczaja si przylega do nijgo niezalenie od zmiany miarowoci chodu ~ Skok wykonywa si wedug zasad nastpujcych: Podjedajc do przeszkody,wzi konia w ydki, trzymajc tuw prosto, rk nisko i biernie; w chwili, gdy ko si podnosi, nachyli lekko grn ,cz ciaa wprzd, siedzenie pozostawiajc w siodle; nastpnie si gbiej, nie podnoszc kici, gdy ko przechyli si do ldowania. Nauk skokw zaczyna si na kole, jedziec za jedcem, na maych odlegociach. Gdy jedcy ju s dostatecznie obyci z mechanik skoku i z uyciem pomocy, instruktor uczy ich prowadzi konia na przeszkody, kac im skaka osobno przez prze szkody, ustawione poza torem. Ko powinien zasadniczo skoczy, nie zmieniajc chodu jakim szed poprzednio. Podjedajc do przeszko dy, jedziec oznacza sobie punkt, w ktrym ma skoczy i prowadzi swego konia na wprost,trzymajc wodze roz dzielone, ydki przy koniu dla zapewnienia ruchu naprzd. Patrze naley nie na przeszkod, ale na jaki punkt, le cy poza przeszkod. Jeeli ko si wa h a przy zblianiu si do prze szkody, naley przeciwdziaa temu, uywajc ydek. Je eli ko wy a mu j e , naley go natychmiast zatrzyma, nastpnie poprowadzi go z powrotem w kierunku od wrotnym do wyamania wprost na przeszkod, uywajc ydek dla zmuszenia do skoku. Jeeli ko nagle staje przed przeszkod, wzi ponownie rozpd, przedtem co

fajc si i wypchn naprzd, uywajc silnie ydek (ostrg). Jeeli ko c i g n i e i ponos i , zwolni chd, nie dranic go jednak w chwili, gdy ma wzi rozpd. Kady ko, ktremu brak spokoju lub pewnoci, powinien by ponownie wiczony na maych przeszkodach. wiczy si w skoku najpierw ze strzemionami. Gdy jedcy obyli si ju ze skokami, gdy maj do pew noci siebie i dostatecznie s pewni swej rki, kae im si czsto skaka bez strzemion dla utrwalenia dosiadu i aby nie tracili gowy, w razie pozbycia si zwykych sposobw trzymania si na koniu. Przeszkody, przez ktre si skacze, dziel si na dwa zasadnicze typy: 1. odnoszce si do skokw na dugo, jak ro wy i t. p. 2. odnoszce si do skokw wzwy, jak: ywopo ty, poty, way z darnin, mury kamienne, barjery i t. p. Rys 9 i 10. Rozmiary przeszkd powiksza si w miar post pw jedcw; dochodzi mog do 2 m. dla przeszkd na dugo i do 1 m. dla przeszkd na wysoko. Przeszkody sztuczne winny zawsze mie rozcigo dostateczn, aby nie wystawia na prb zaufania konia (najmniej 6 metr.). Zwykle podchodzi si do przeszkd na wysoko w galopie, w tempie umiarkowanym; do przeszkd za na dugo, chodem cokolwiek bardziej wycignitym. Szczeglnie dla przeszkd wzdu chd winno si przypiesza postpowo w ten sposb, aby ko mia peny rozpd w chwili odbicia si. Ko powinien si lekko opiera na wodze przed, podczas i po wykonaniu skoku. Oddzia przebywa prze szkody, napotykane w drodze bez zmiany szyku ani cho du, szeregi jednak gotujce si do skoku, winny wzi odstp ,nieco wikszy od przepisowego. wiczenie w terenie ma na celu przyzwyczai jedcw do prowadzenia koni we wszelkim terenie, oby cie si ich z przeszkodami, ktre mona spotka w polu, oraz nauczy ich normowa chd, oszczdzajc koni, gdy ma si do przebycia wiksze odlegoci. wiczenie to naley rozpocz bardzo wczenie; trudnoci tych wicze, jak i trudnoci skokw, naley zwiksza stopniowo we dug postpw jedcw, majc na celu zawsze cige wzrastanie ich pewnoci siebie i zrcznoci. Instruktor prowadzi swj oddzia drogami, ciekami

59.
Jazd a t e renie^

62

Regulam in K a w a le rji. Cz I. Przysp o so b ien ie k a w a lerzysty .

R oz dzia B. Jazda konna.

63

www.cbw.pl

CBW

Rys. 9.

Rys. 10.

Regulamin. K a w a le rji. Cz I . Przysposobien ie k a w a lerzys ty .

R o zd zia B. Jazda konna.

65

www.cbw.pl

CBW

polnemi, po polach, lasach, jednera sowem, w terenie najrnorodniejszym, jaki ma do rozporzdzenia. Dzieli on swoich jedcw na mae grupy, kad pod dowdz twem podoficera; kady z tych dowdcw normuje chd swej grupy, przejedajc dokadnie przez miejsce wska zane przez kierunkowego. W celu oszczdzania konia przy jedzie na wiksze odlegoci, o ile warunki na to pozwalaj, naley mie na uwadze nastpujce zasady: a) z miejsca jecha przynajmniej kilometr stpem; b) jecha zmiennym chodem, przechodzc z jedne go w drugi co pewien czas, zalenie od pory dnia i drogi; czste wszake zmiany mcz konia. c) robi odpoczynki. Krtki okoo 10 minut po pierwszych 3 km. marszu. Naley tu poprawi sioda i poprgi. Przy wikszych marszach duszy ok. 3 go dzin ujechawszy wicej ni poow drogi; po kadej godzinie jazdy dobrze jest zsi z konia i kilometr pro wadzi go w rku. Przed duszym odpoczynkiem, rwnie przed ko cem marszu, powinno si kilometr jecha stpem i kilo metr prowadzi konie w rku. Dla szybkoci marszu 8 km. na godzin naley, nie liczc odpoczynkw, chody zmienia w ten sposb: 10 mi nut stpem (1 km.), 5 min. kusem (1 km.), 10 min. st pem, 5 min. kusem i t. d. Dla szybkoci marszu 9 km. na godzin 5 min. stpem ('/, km.), 5 min. kusem (1 km.), 5 min. stpem, 5 min. kusem i t d. Dla szybkoci marszu 10 km. na godzin: 5 min. stpem ('/2 km.), 10 min. kusem (2 km), 5 min. stpem, 10 min. kusem i t. d. Wyszukiwa we wszystkich okolicznociach teren mikki, zaoszczdzajcy koczyny konia i trzyma si cieek z boku, a nie rodka drogi. Wybiera jednak raczej teren twardy, lecz paski i rwny, ni zbyt ciki lub nierwny. Wreszcie koczy bieg stpem tem duszym, im duszy i ciszy by bieg. Ko powinien wraca do stajni suchy i z normalnym oddechem. Do tych oglnych zasad, ktre powinny by de monstrowane praktycznie, instruktor dodaje rady, dykto wane mu przez dowiadczenie i uwagi, wywoane rodza jem i stanem terenu.

Przepisy podane niej dotycz wikszoci wypad kw, ktre mog mie miejsce w praktyce. Dla wzniesienia si na strom gr-odda wodze, jak tylko nadao si koniowi kierunek, pochyli si na przd i, objwszy konia silnie kolanami i oparszy si mocniej na strzemionach, uj grzyw, lub jakkolwiek cz rzdu koskiego, znajdujcego si przed sob. Dla spuszczenia si z takieje gry popuci wodze, da koniowi zupen swobod, nie schodzc jednak z obrane go kierunku, cisn konia silnie ydkami i trzyma ciao prostopadle do grzbietu koskiego, nie wyginajc jelnak krzya, aeby nie wywiera zbytniego nacisku na zad konia i cigle widzie teren przed sob. Strome pochyoci naley przebywa spokojnie, je eli wzniesienie jest dugie. Unika wjedania i zjeda nia na wskos, szczeglnie jeeli grunt jest liski. Powinno si pozostawia koniom inicjatyw w trud nych terenach. Instynkt jego jest pewniejszym przewdnikiem, ni pomoc jedca. Jeeli ma si do przebywania pole orne, zarola, teren bagnisty jecha wolno Jeeli ko si zapada, nie pokoi i stara si wyj susami zej z konia i prowa dzi go w rku. Jedziec powinien si stara wszelkimi sposobami oszczdza swego wierzchowca, szczeglnie gdy jest on objuczony: dlatego zaleca si przejeda przez wikszo przeszkd naturalnych, a nie skaka przez nie. W miejscach wyjtkowo trudnych jedziec schodzi z konia i prowadzi go w rku za sob. Wszystkie konie powinny by przyzwyczajone przebywa, prowadzone w ten sposb w rku przeszkody wszelkiego rodzaju
i wiczenia na munsztuku s najwaniejsz rzecz w wyszkoleniu w jedzie konnej. Instruktor rozpoczyna,i je, skoro tylko jedcy osignli dostatecznie dobr po staw i zaznajomili si w naleytej mierze z pomocami. Jedziec przyprowadza konia na plac wicze, trzy majc wodze wdzidowe tak, jak to jest przepisane dla prowadzenia konia na wdzidle (p. 34). Wodze munsztukowe powinny by zarzucone na szyj. Jedziec siada na konia i zsiada z niego, stosujc si do tego, co byo powiedziane o wdzidle. Poniewa uywanie wodzy jest jedn z podstaw jazdy konnej, instruktor wiczy w tem jedcw tak

Trzymanie uycie wodzy.

60

66

Regulam in K a w a lerji. Cz I. Przysposobien io k a w a lerzys ty .

Kozdzia B. Jazda konna.

67

www.cbw.pl

CBW

w miejscu, ja k i we w szystkich chodach. N orm alny spo sb trzym ania w o d zy jest nastpujcy. W szystkie cztery w odze w lew ej rce w porzdku nastpujcym : w odza lew a w d zid o w a pod m a y m p a l cem, w odza m unsztukow a lew a m idzy serdecznym a m a y m palcem , w odza m unsztukow a praw a m idzy rodko w y m a serdecznym , w odza w d zid o w a prawa m idzy w skazujcym a rodkow ym , koce w odze w y ch od z m i d zy palcem w skazujcym a k c iu kiem , ktry przyciska je, i spa d a j na praw stron szyi konia. P raw a rka, troch w ysunita przed lew , trzym a zw ierzchu obie w odze prawe, w odz wd zid o w m id zy m aym a ser Rys. 11. decznym palcem , w odz munsztukow m i d zy serdecznym a rodkow ym , koce w odzy w y ch od z w stron kciuka. okcie opadaj naturalnie, donie nisko i na prze dueniu rki un ik ajc skrcania kici do rodka. N ale y te bezw zgldnie w ykorzeni oglny zw y czaj kaw alerzystw trzym ania prawej rki zupenie p o o onej na lew, lub zad aw aln ianie si trzym ania praw rk k o c w w o dzy za lew rk. W takich w ypadkach prawa rka nie przydajesi na nic i prow adzenie konia w obu rkach ograniczasl do prow adzenia w je d n e j . Je e li prow adzenfe konia w y m aga w ikszej s w o b o dy d zia a n ia w obu rkach, lewa rka w w czas popuszcza prawe w odze w ten sposb, aby p o zw o li na w zicie w ikszej prze strzeni m i d zy lew i praw rk; kciuk praw ej rki przyciska koniec w odzy. Je e li to nie wystarcza (gdy ko si opiera) w w czas cakow icie rozdziela si w odze, przyczem lew a rka puszcza w odze prawe. G d y w odze s trzym ane w je dnej rce, a zacho dzi potrzeba zm ia n y dugoci je dn e j lub paru z nich je dziec n atychm iast puszcza w odze Rvs. 12. praw rk i w y rw nuje t rk w o dz lub w odze, majce by popr w ionem i: p r z e d lew rk, je e li cho dzi o przeduenie, z a lew rk, je e li chodzi o skrcenie.

Je e li w odze trzym a si w obu rkach, w yrw nyw a si je tak, jak b y o p o w ied zian e w p. 35 dla w o d z y wd zid ow ych. Je e li je dziec ma b ro w rku, m oe rw nie uy praw ej rki do w y rw n an ia w odzy; m ajc szabl, naley trzym a g ow n i na ram ieniu, m ajc lanc, skiero w a j grotem w gr, aby nie skaleczy ssiadw : Przy w y k o n y w an iu porusze pow yszych jaknajm niej zm ienia si pozycj rki. N ale y w tem czsto w iczy je d c w , szczeglnie podczas w y po czy n k w , aby w ten sposb doj do w praw y niezbdnej dla dobrego uy w a n ia w o dzy . Instruktor np. daje rozkaz: .W o d z e w lew rk w odze w obie*. T rzym a ko nia ty lk o na w d z id le ". .T rzy m a konia na munsztuku i t. p. D a jc sto pnio w o coraz m niej czasu m i d zy rozkazam i na w y kon an ie ich.
61 . D zia a n ie w o dzy m unsztukow ych jest analogiczne! yci e i d zia d o d ziaan ia w o d zy w d zid ow ych, lecz znacznie silniej U * anie munsztuzaznaczone, nawet ^ d y jest ono skutkiem najlejszych ru ka t \ wdzida chw rki.

Munsztuk dziaa na bezzbn cz pyska i czcio wo, przez opr na acuszek, na szczk, podczas, gdy w dzido dziaa na Kty pyska bezporednio.
D la w ykazania d ziaa n ia po w y sze g o je dco m , in struktor kae im trzym a ty lk o w odze w d zid ow e, oraz w y kona par zw rot w . N astpnie kae w zi w rk tak sam o ty lk o w o dze m unsztukow e i w ykona te same ruchy, aby w ten sposb, je d c y zd a li sobie spraw z rnicy m i d zy si d zia a n ia kadego z tych d w ch sposobw pro w adze nia konia

n 62. Przed kadem w iczeniem instruktor po w inien .P o w t rze n ie na szczegow o zbada, jak s konie okieznane; czy mun-p m un sztuk u w i sztuk dobrze jest um ieszczony w py sk u konia, czy acu cze " n a w d z i dle. szek jest zapity na pask i na o d p ow ie dn ie o gniw ko. i. B d y w k ie zn a n iu p o w o d u j czsto narow y u koni. W szystk ie w iczenia na w d zid le pow tarza si przy w iczeniu na m unsztuku. P ow trze n ie to ma na celu przy zw yczai je d c w do bardziej ostrego rodka pro w adze nia konia, ja k i d zi ki m u n sztuko w i, m a j w rku, oraz W ydoskonali ich w uy ciu pom ocy. Instruktor p o w in ie n stara si otrzy m a u je d c w chody coraz rw niejsze, Poruszenia coraz p ra w id o w sze i jednoczenie coraz bar dziej cise.

68

1 egnlamin Kawalerji. Oz'1. Przysposobienie kawalerzysty.

R o zd zia B. Jazda konna.

Poruszenia wykonywa si tak samo, jak w pracy na wdzidle, trzeba jednak pamita o wskazanej ju r nicy dziaania midzy munsztukiem a wdzidem Obo wizkiem instruktora jest wyuszczy jedcom, w jakich wypadkach naley uy w wikszym stopniu munsztuka lub wdzida, oraz dawa kademu z jedcw oddzielne rady, dostosowane do konia, ktrego dosiada. Podczas spoczynku, w stpie, instruktor powinien wymaga od jedcw, aby pucili wodze munsztukowe i prowadzili konia jedynie na wdzidle wedug wskazwek, wyuszczonych w p. 35. Przy wykonywaniu p-wolty instruktor wyzyskuje przektne celem nauczenia jedcw prowadzenia zadu koskiego. P-wolty wykonywane na koach o coraz to mniej szych promieniach przygotowuj do zwrotw w ty w miejscu.
63. Zwrot w miejscu polega na obrceniu konia dokoa Zwrot w prawo,: ^'jego zadu, przestawiajc opatki. Na komend: NA ZAw lewo 1 w ty j DZIE W PRAWO, (W LEWO), W TY MARSZ w miejscu.* *

czoowego w jednym zastpie, do ktrego drugi bdzie si musia stosowa. Jedcy jad za czoowym kolejno, mijajc te same punkty i zachowujc odlego na dugo konia.

naley zatrzyma konia, postawi go na 4 nogach, dziaa r praw wodz kierujc i lew przeciwn, celem przesta l wienia opatek w praw stron i dziaa jednoczenie ydkami celem utrzymania zadu na miejscu. Zwrot wty w przeciwn stron wykonywa si odwrotnie. Celem za chowania u konia pewnoci naley natychmiast po wy konaniu zwrotu w ty, wysun go naprzd. (Rys. 13). Celem nauczenia jedcw mechanizmu ruchu i otrzy mania niezbdnego spokoju i rwnomiernoci zwrot wty w miejscu jest z pocztku wykonywany powoli. Naley jednak doj postpowo do pewnej szybkoci, nie zbdnej przy uyciu tego ruchu w walce pojedyczej. Rys. 13. wiczenia na prostych linjach wykonywa si na prostoktach o wielkich rozmiarach. Jedcw wiczy si we wszystkich chodach, wy konywuj c mao zwrotw, te ostatnie ograniczone s do zmiany kierunku, do przypieszenia i zwolnienia chodw. Cele tych wicze s rne, a mianowicie: upewni konia
65. wiczenia na prostych linjach.

64 w icz enia na odlegociach staych.

www.cbw.pl

CBW

wiczenia na staej odlegoci, lub w oddziale s powtrzeniem wicze poszczeglnych, lecz wykonanie powinno nastpowa natychmiast po podaniu komendy, a jedcy maj stosowa si do czoowego oddziau. wiczenie to wymaga wic ze strony jedcw wikszej dokadnoci i cisoci w uyciu pomocy. W sto sunku do instruktora jest to sprawdzenie osignitych wynikw. Instruktor czy jedcw w jeden lub dwa zastpy. Gdy s dwa wyej wymienione zastpy, wyznacza on

70

Regulam in K a w a lerji. Cz I. Przysposobien ie kaw a lerzysty.

R o zd zia B. Jazda konna.

71

www.cbw.pl

CBW

w marszu po linji prostej, zwikszy jego pewno ru chw, odosabniajc go wicej, ni zwykle; unormowa jego chody, przyzwyczai jedca do galopu; przygotowa jedcw do wicze w oddziale 1 przyzwyczai stoso wa si do czoowego, za pomoc wiczenia ich grupami w jednym rzdzie; wreszcie zmusi ludzi i konia do osi gnicia niezbdnego spokoju w szybszych chodach. Jedcy powinni by rozstawieni na duych odlegociach po ca ym obwodzie prostokta. Jeeli s rozstawieni grupami, wwczas wskazany jest rodkowy jako kierunkowy, reszta stosuje si do niego. Instruktor ogranicza si do dawania wskazwek o ile monoci znakami co do chodu lub po rusze jedcw grupie przejedajcej koo niego. Reszta naladuje swych czoowych. Korzysta si z tych wicze do przyzwyczajenia onierzy do wykonywania rozkazw na sygnay gwizd kiem lub trbk. Kty prostokta s oznaczone wysokiemi i bardzo widocznemi chorgiewkami. Aby instruktor mg spraw dza szybkos' chodw; rozmiary prostokta s ustalone na 300 krokw dla wikszego boku i 150 dla mniejszego. Rozmiary te stanowi drog, jak ko przebywa w minut kusem i stpem. W wiczeniach w galopie instruktor wszelkiemi si ami powinien stara si osign chody spokojne i rw nomierne, co wymaga dugotrwaych wicze (idy konie ju id spokojnie w galopie wiczy si je w cwale, ale tylko na prostych linjach. Nastpnie przygotowuje si jedcw do szary, wiczc ich w wyciganiu galopu do najwikszej szyb koci na odlego 80100 krokw. Ruch ten wykonywa si przez kadego jedca kolejno. Kady poszczeglny jedziec na komend instruktora: .MARSZ MARSZ" daje koniowi niezbdn dla wycignicia szyi swobod, wydua galop do najwikszej szybkoci, wydajc okrzyk: .HURRA!" Naley, jadc do szary, pochyli grn cz tu owia wprzd, wzi punkt oparcia na strzemionach, wsu nitych po obcas i da w razie potrzeby ostrogi Na pocztku uatwia si wiczenie przez grupowa nie jedcw po dwch. Dla przejcia z cwau w galop uywa si sposobw, przepisanych dla zwolnienia chodu. Aby konie nie mczy zbyt czstemi szarami, lub wykonywaniem ich na twardym gruncie, wiczenia poje dynczo powinny by rozdzielone pomidzy rozmaitemi

wiczeniami i wykonywane na torze, lub w terenie spe cjalnie przeznaczonym do tego celu. Szybko chodw powinna by unormowana zgo dnie z danemi niniejszej tablicy: Kus wi czebny Galop wiczeb. Galop wycig. 600 krok.

Chody

Stp

Kus

Galop

& O

Droga prze 250 byta w 1 min. krok. krok.

150

300 krok.

300 krok.

500 krok.

Czas potrze 9 min. 4 min. 4 min. 4 min. 2 min. 2 min. bny do prze 5 sek 50 sek 10 sek. 10 sek. 30 sek. bycia 1 kim. wiczenia na prostych linjach mog by korzystnie uzupenione przez w i c z e n i a na r u c h o m y c h kwadratach. Do tego wiczenia jedcy formuj czwrki, bdc rozstawieni na 5 krokw odlegoci i odstpu jeden od drugiego. Insruktor kae im jedzi w terenie we wszelkich kierunkach i we wszystkich chodach oraz kae im wyko nywa poruszenia, przepisane dla wicze we wadaniu broni. Celem dobrego wykonania wicze naley wyma ga od kadego z jedcw zachowania cile swego miejsca w stosunku do ssiadw, oraz wykonywania ru chw jednoczenie i prawidowo.

' II. Szkolenie jedcw w drugim roku.

e 6 6 . Szkolenie jedcw w jedzie konnej, rozpoczte w pierwszym roku, prowadzi si dalej w nastpnym. BarZasady ogln e . h dzo korzystne s wwczas wiczenia w przebywaniu duych odlegoci bez strzemion. Stosowanie tych wicze do jedcw wyrobionych i wytrenowanych, bdcych w sta nie znie zmczenie, upewnia dosiad i pozwala poprawi postaw. Kae si jedcom drugiego roku wykonywa szereg wicze, wskazanych w planie dla ujedania koni. wiczenia powyej wymienione, wykonywane na koniach starszych, daj wpraw jedcom w uyciu po-

'

12

Regulam in K a w a le rji. C z c i, Przysp o so b ien ie k a w a lerzysty .

R o zd zia li. Jazda Konna.

mocy. Su one jednoczenie do powtrzenia i uzupe nienia ujedania koni. Dowdcy plutonw i wikszych jednostek powinni, midzy innemi, wiczy jedcw dru giego roku w wykonywaniu biegw w terenie rnorod nym, oszczdzajc siy konia, umiejc jednak wyzyska je stosownie do okolicznoci. Dowdcy powinni bezustanku udoskonala jedcw we wadaniu broni i w wi czeniach bojowych. Stara si powinni wyrobi z nich przedewszystkiem j e d c w w t e r e n i e i k a w a lerzystw. Warto indywidualna kadego jedca daje caemu oddziaowirazem z poczuciem siypewno siebie i od wag, ktre pozwalaj dowdcy way si na wszelkie przedsiwzicia.
67.
Wpaw z ko niem.

Jeeli si ma ruszy wpaw z koniem osiodanym, naley odj munsztuk, przesun po puliskach strze miona do gry i nieco popuci (o ile s) tylne poprgi. Jedziec wjeda w wod i nadawszy koniowi kie runek, zwalnia wodze zupenie, sam za ujmuje grzyw w po bliu kbu, nie dalej ni na szeroko dwch doni od niego. Ody ko oddzieli si od dna, jedziec zsuwa si w wod w t s t r o n , z k t r e j p r d i d z i e i py nie obok konia. Nie powinien przytem stara si unie przy po mocy rk jaknajwyej, przeciwnie, powinien zagbi si w wod po sam brod, gdy w ten sposb uatwi ko niowi trzymanie si na powierzchni. Przy prdzie z prawej stiony jedziec trzyma si za grzyw praw rk, lew za kieruje koniem za po moc wodzy. Przy prdzie z lewej strony odwrotnie. Gdy ko na przeciwlegym brzegu osignie grunt pod nogami, jedziec znowu dosiada go. Ostatni dawk obroku powinno si da koniom nie pniej jak na 2 godziny przed wagonowaniem. W cza sie podry zmniejsza si norm furau do 5 klg. siana i 2 klg. owsa na dob. Zasadniczo do transportu koskie go aduje si cay fura potrzebny do odbycia podry, owies w workach. O ile furau jest nieduo, tj. podr ma trwa stosunkowo krtko, siano i owies aduje si do tych samych wagonw, w ktrych s zawagonowane ko nie, w przeciwnym razie naley mie oddzielny kryty wagon dla furau. W wagonach z komi pozostawia si tylko dzienn racj fu au.

69 Zasadniczo konie powinny by wagonowane i przewo Przygotowanie one rozsiodane, (konie pocigowe bez uprzy) i tylko,do wagonowa na udzienicach. W wyjtkowych wypadkach, na specjalny li nia. rozkaz, konie mog by przewoone osiodane. Gdy od dzia, ktry ma by zawagonowany zosta przyprowadzony y ina miejsce zawagonowania, rozwija si w jeden szereg, fron tem do wagonw, jedcy tylnego szeregu-staj z lewej strony swych poprzednikw. Konie juczne i pocigowe na lewem lub prawem skrzydle oddziau. Oficer lub pod oficer wyznaczony jako d-ca oddziau wagonujcego si, dzieli oddzia na zastpy po 6 lub 8 koni zalenie od wagonu (w czasie wojny, gdy w oddziale mog by ko nie rekwirowane rnej miary, naley przy podziale na znacza do zastpw konie jednej miary). Wszyscy zsia daj z koni, poczem jedcy skadaj bro w tyle za szeregiem w takiej odlegoci, aby unikn wypadkw skaleczenia koni. Nastpnie przystpuje si do rozsiodania koni i wyjcia munsztukw. Konie pozostaj na w dzidach, te ostatnie wyjmuje si po wprowadzeniu koni do wagonw. Konie pocigowe wyprzga si i zdejmuje si z nich uprz. Sioda i uprz skada si obok broni. Jedcy wzajemnie pomagaj sobie, rozsiodujc i trzymajc kilka koni. Sioda skada si na kocach kami do gry, strze miona podcignite na puliskach, obroczniki wyjmuje si i kadzie na siodach. Zawczasu wyznaczeni ludzie pod d-twem podoficera rozcielaj w wyznaczonych wa gonach som Som rozciela si rwnie na przenonych mostkach, ktre cz ramp lub podoe z wagonem. 70. Wagonuje si jednoczenie tyle wagonw, ile pozwala na to ilo ludzi wagonujcych konie i ilo przenonych Wagonowanie koni mostkw. Gdy tylko zostao wszystko przygotowane do wagonowania, podoficer lub st. szeregowiec wyznaczony nal kady wagon kae zamkn drzwi i okna zewntrznej ciany wagonu. Sam jednoczenie jeszcze raz stwierdza czy w cianach i pododze wagonu niema wystajcych wiekw, blach i t. d., ktreby mogy skaleczy konie, ustawia z kadej strony przenonego mostka po jednym szeregowcu, zadaniem ktrych jest pilnowanie, aby konie wprowadzane do wagonu nie cigny w bok i nie obsu ny si z mostka. Mostek powinien by teje szerokoci co drzwi wagonu, w razie potrzeby czy si dwa mostki razem. Na komend oficera lub podoficera, ktry kieruje wagmo-

68 .
Wagonowanie koni i prze woenie.

www.cbw.pl

CBW

74

Regu lam in K a w a le rji

Cz I , Przysposobien ie ka w a lerzysty.

R o zd zia li. Jazda konna.

75

w aniem , szeregowiec trzym ajcy pierw szego konia (w zasadzie praw o skrzydow y kadego zastpu, ktrem u p o m a g aj w razie potrzeby jeden lu b w icej z reszty szerego w ych, w prow adza konia po m ostku do w agonu, schylajc o ile potrzeba k o n io w i gow , aby nie zaczepi o drzwi. P o w prow adzeniu do w agonu zawraca konia w prawo i, cofajc go, ustaw ia w zd u d u g ie j zew ntrznej ciany g o w do s'rodka wagonu. N astp n y szeregowiec w p ro w adza tak samo nastpnego konia i stawia go obok pierwszego. Jak ty lk o o d p ow ie dn ia ilo koni (3 4) zo stanie w prow adzona do w agonu i p w agonu w ten s p o sb b dzie zapenione, zakada si poprzeczn desk, ktrej koce w cho d z w gniazda, znajdujce si w d ugich cianach w agonu. Po za oen iu deski (ew. drga) konie przy w izuje si do tej ostatniej na uw izach udzienic. Jak ty lk o konie uspo ko j si, naley w y j w d zi da. W taki sam sposb w ag on uje si reszt koni. K o nie naley w agonow a, zaczynajc od najspokojniejszych. O ile ko nie chce w ej do w agonu, w p row adza si n a stpnego, za opierajcego si konia pro w adzi si tu za nim . W niektrych w ypadkach m ona ko n io w i nakiy gow i, obrciw szy konia jeden raz na m iejscu, w p ro w a d zi do w agonu. P ew n y sposb zaadow ania opierajcego si konia jest nastpujcy: staw ia si dw ch szeregowcw po bokach konia b lie j zadu, onierze ci cz rce pra w i le w i tak zczone rce po d su w aj pod zad konia, poczem w pychaj konia do w agonu. W w ypadkach, gdy ko b ije zadem , naley przy ty m sposobie u y w a p o prgu lub deski. W zasadzie konie jednego zaprzgu sta w ia si w ty m porzdku, ja k si je zaprzga. Po zaw ag on o w an iu k oni je d c y w nosz do w agonu sioda, ktre uk a d a j na specjalnych pkach po d sufitem w agonu, lu b w braku pe k na po d od ze w przejciu rodkow em . O b ro c zn ik i zaw iesza si na cianach w agonu. Fura skada si na po dodze w rodkow em przejciu obok siode. Po z a ad o w a n iu w ag on u oficer obo w izan y jest spraw dzi, czy w kadym w agonie d y urn i stajenni m og otw orzy jedne d rzw i w agonu od w ew ntrz. N ig d y nie naley pozostaw ia koni w p o d ry duszej z wago-

71. P o p rzyb yciu transportu na m iejsce w yadow ania, W yadowanie koni na rozkaz oficera lu b podoficera w yznaczonego do w y a dow ania, onierze w ynosz z pocztku z w ag o n w s io da, uprz, po zostay fura i t. d., ktre skadaj w pew nem odd alen iu od miejsca w y ad o w ania w miejscach przeznaczonych. N astpnie przystpuje si do w y p ro w a dzania koni z w a g o n w . Konie w y w ago n ow uje si tak samo, ja k w skazano w p o prze dn im punkcie przy w a g o n o w aniu. Zasadniczo w y pro w ad za si konie z w ag on u, z a czynajc od najdalej stojcego od drzw i, przez ktre w yprow adza si konia.

III. Woltyerka.
7ZW oltyerka stanow i gim n asty k specjalnie dl,a r Zasady ogln e . jedca, rozw ijajc i utrzym ujc w n im g itko ruchw pew no siebie i energj. Przy w iczeniach woltyerU zasadniczo naley w ym aga od szeregow cw ty lk o u m ie j t noci w skakiw ania i zeskakiw ania z ko nia z lew ej, strony. Z podoficeram i i zrczniejszym i onie rzam i naley prze rabia niej podane w iczenia.

73. w icze nia te w y ko n y w a si z po cztku bez rozp w icz e nia du, a nastpnie z rozpdem . Jeden z o n ie rzy trzymi na koniu sto jcym . - ko n ia z przodu, ko jest nie o siod an y i na w d zid le ro dki ostronoci w in n y b y przedsiw zite, aeby uchro n i od w y p a d k w przy w iczeniach, w y kon yw an y ch z b o ku: po stronie przeciwnej staw ia si kogo do pom ocy, aeby uw aa na ruchy je dca i nie dopuci do^ upadku. P rzy w iczeniach, w y konyw any ch od zad u ko skiego sta w ia si po o b y d w u stronach o nierzy do p o m o cy, jedna z p rze dn ich ng ko nia p o w in na b y podniesiona.

A.

wiczenia bez rozpdu.

Skok na konia.

w w agonach duej jak 3 doby. W w ypadkach www.cbw.pl p o d r y naley po 3 dniach w y pro w ad zi konie now i odb y prze jad k V2 1 g o d zin n .

CBW

Lew rk uj gar grzyw y, praw p o o y na k b ie konia i po d rzuci si szybko, podnoszc si na kiciach rk, przez m a chw il pozosta w tej pozycji i n astpnie lekko w si na konia. Skok na ziemi.

Lew rk uj gar grzyw y, praw po o y na kbie, unie si na kiciach rk, prze o y praw nog

iu

Regulam in K a w a lerji. C z c i. P rzysposobien ie K aw alerzysty. R o zd zia B. Jazda k onna.

77

przez zad, nie dotykajc konia, przenie si na lew stron, przez chwil pozosta w tej pozycji i lekko ze skoczy na ziemi, pity przy sobie, nogi w kolanach zgite. S k o k na z i e m i i na k o n i a . Wykonywa wyej wymienione ruchy bez zatrzy mywania si. Jedcy powinni wiczy si czsto w sko kach na ziemi, a take i na konia z obydwch stron. B d c na k o n i u , p r z e o y n o g , a e b y b y z w r c o n y m t w a r z w l e w o l u b w t y . Przeoy praw nog przez kb, aeby by zwr conym twarz w lew stron. Z tej pozycji, by obrci si twarz do tyu, obrci si na siedzeniu, przekadajc lew nog przez zad koski, z pomoc lub bez po mocy rk. Si b o k i e m. Postpowa tak samo jak przy wskakiwaniu na konia, lecz siadajc na lewym boku konia. Siedzc bo kiem, si waciwie lub te przeskoczy przez konia. Pooy praw rk na kbie, uj grzyw lew rk, unie si na kiciach rk, pochylajc gow i grn poow ciaa, wycign nogi zczone ponad zadem ko skim, eby si waciwie, ub te, eby zeskoczy na ziemi z prawej strony. P r z e s k o c z y p r z e z koni a. Stan jak przy wskakiwaniu, unie si na rkach, pochylajc ciao do karku koskiego, zarzuci nogi z czone i wycignite ponad zad koski, podtrzymujc cia o na wytonych ramionach, zeskoczy na ziemi przy prawej opatce z pitami zczonemi. W s k o c z y na k o n i a p r z y p o m o c y j e d n e j t y l k o r k i (skok a d j u t a n c k i ) .

Noyce.
Siedzc na koniu, pooy rce po prawej i lewe) stronie kbu, unie si na kiciach, koyszc nogami, wystawiajc przytem naprzd grn cz ciaa, a pochy lajc gow, skrzyowa nogi, obracajc si na koniu i si twarz do tyu. Aeby odwrci si twarz wprzd, pooy rce oddzielnie na zadzie, i zastosowa wskazany sposb, co do obrcenia si twarz w ty.

B.

wiczenia z rozpdu.

W s k o c z y na k o n i a o b i e m a n o g a m i . Nabra rozpdu, odbi si, aeby mc si unie, kadc lew rk z lewej strony kbu, praw rk z pra wej strony i si na konia. P r z e s k o c z y przez konia. Uczyni poprzednio wskazany ruch, zwracajc uwa g na to, aeby jedziec przeoy nogi na praw stron, a zeskoczy przy prawej opatce koskiej. To wiczenie, jak rwnie i powysze, wykonywa si najprzd z lewej strony, potem powtarza si je z pra wej strony. W s k o c z y na k o n i a p r z e z zad. Nabra rozpdu, odbi si, pooy rce na wy szej czci zadu, unie si i wsi na konia, rodkiem tuowia wysunitym naprzd. Wskoczy od zadu i zesko czy przy opatce konia. Wskoczy podug wyej poda nego sposobu, przekadajc nog praw (lew) przez zad, aeby i'zczy z drug nog i zeskoczy na ziemi ze strony lewej (prawej). Wskoczy na kolana (lub stojco) na' zad. Wyko na ten sam ruch co przy wskakiwaniu na konia, lecz bardziej podnoszc nogi. wiczenia te odbywa si najpierw z poprgiem specjalnym dla woltyerki, nastpnie za z siodem wojskowem.
74.
wiczenia w galopie.

www.cbw.pl

CBW

Uj grzyw lew rk, stan przed lew opatk konia, lewe przedrami opierajc na szyi; lew nog wy sun naprzd, prawe rami w ly, podrzuci si szyb ko, wysuwajc naprzd prawe rami, odchylajc praw nog, aeby dosi konia.

Wskakiwanie na konia i zeskakiwanie.

Ody ko galopuje w kole, chwyci obiema rkami za rczki, nie odchylajc w ty zewntrznego ramienia,

78

R egulam in K a w a le rji. Cz I. Przysp o so b ien ie k a w a lerzys ty .

KozdZia 15. Jazda konna.

79

postpowa za koniem do taktu, stosujc si do nogi. wewntrznej i wskoczy na konia, odbijajc si jaknajbardziej wprzd z nogami poczonemi. Unie si na rkach i zeskoczy na ziemi na wy sokoci opatki. Instruktor wiczy jedcw w zeskakiwa niu i wskakiwaniu na konia z jednego odbicia. Siedzc na koniu zeskoczy na ziemi, przekadajc nog zewntrzn ponad kb i wskoczy bez zatrzymywa nia si. Puci rczki przy przekadaniu nogi, pochwyci je natychmiast, zeskoczy i wskoczy na konia. Instruktor wiczy w zeskakiwaniu i wskakiwaniu, zarwno od lewej, jak i od prawej strony. Niezalenie od tego, czy ko galopuje z lewej, czy z prawej nogi, po wysze wiczenia wykonywa si podug jednych i tych samych zasad. Lecz dla uniknicia wypadkw wykonywa si je tylko z wewntrz koa.
wiczenia

sio dem wojskowem.

Ruchy wykonywane przy wskakiwaniu i zeskakiwa niu z konia powtarza si najpierw z siodem bez juczkw, nastpnie z siodem z juczkami. Mog by wykonywane przez jedcw w mundurze i z broni.

IV. Ujedanie koni.

75.
Uwagi oglne. wzgldnie

www.cbw.pl

CBW

Ko kawaleryjski powinien by wytrway i bezposuszny, chtnie i naprzd w kadem tem pie i chodzie, chtnie i atwo bra zwyke przeszkody w terenie z najmniejszym wysikiem, a take da si z atwoci w kadym chodzie zawraca i zatrzymywa. Stawianie wikszych da byoby bezcelowe, a czsto kro nawet szkodliwe. Trening zastosowany do wieku i siy konia, systematyczne ujedanie z uwzgldnieniem indywidualnej budowy i temperamentu mog nawet gor sze konie uczyni odpowiedniemi do suby kawaleryj skiej, podczas gdy faszywa metoda pracy moe zepsu konia, posiadajcego z natury najlepsze dane. Brak ruchu szkodzi koniowi, odzwyczajajc go od wykonywania wik szych wysikw, natomiast zbyt wygrowane dania cz stokro psuj nogi i niszcz organizm i temperament. W szeregu mog znajdowa si konie conajmniej picio letnie. Ujedanie podjezdkw trwa zwykle od 6 miesicy

do roku i dzieli si na cztery okresy, z ktrych pierwszy powica si wycznie rozwiniciu si modego konia. Przejcie do nastpnego okresu uzalenia si cile od wynikw, jakie osignlimy w poprzednim i naley bacz nie uwaa, czy ko czyni zado daniom, ktre mu stawiamy, uwzgldniajc jego cechy indywidualne. Dziki temu niemoliwem jest ujednostajnienie czasu nauki dla caych oddziaw i czsto moe si zdarzy, e niektre konie bierze si do szeregu wwczas, kiedy inne, ktre jednoczenie z nimi do oddziau przyszy, jeszcze pierw szego okresu nie ukoczyy. Jeeli ko wypeni naleycie danie jedca, jedziec powinien go natychmiast wynagrodzi. Jest to najlepszy sposb, by uczyni konia chtnym i pojtnym. Naley przy j za zasad, e k a r a za p r z e w i n i e n i e p o w i n n a n a s t p i t a k s z y b k o , j a k n a g r o d a za w y p e n i e n i e d a n i a j e d c a . Obchodzenie si z ko niem w stajni, pielgnowanie gomaj wielki wpyw na usposobienie i stan organizmu. Konie rzadko kiedy bywaj zoliwe z natury, dopiero ze obchodzenie si w stajni psuje je i unicestwia najtroskliwsze czstokro zabiegi instruktora. Do ujedania podjezdkw naley uywa przedewszystkiem oficerw i podoficerw, jako lepszych jedcw, majc jednoczenie na uwadze, e tylko przez ujedanie modych koni mona wydoskonali si w sztuce jazdy i uzyska kwalifikacje, niezbdne dla dobrego in struktora. Kady oficer kawalerji powinien dy do tego, by z czasem zosta instruktorem modych koni. Jest to najlepszy sprawdzian dobrej jazdy i znajomoci koni. In struktor musi zawsze sam konia sprbowa i pozna, by mg sabszemu jedcowi dawa racjonalne wskazwki. W trzech pierwszych okresach chodz konie na wdzi dach, dopiero w czwartym kiezna si je munsztukami. Niekiedy przychodz do puku konie lkliwe, nie dajce si ku, sioda i kielzna. W podobnych wypad kach naley przedewszystkiem przyzwyczai konia w stajni do czowieka, co zreszt wymaga duych ostronoci. Dlatego te naley przydziela do lkliwych koni ludzi znanych z zamiowania do koni i cierpliwoci. Przydzie leni powinni wiedzie, e ilekro si podchodzi do lkli wego konia, naley go gosem uprzedzi i tak si zblia, by ten go ju zdaleka widzia. Czste podawanie obroku z rki rwnie szybko oswaja konia. Czsto si zdarza, i konie odznaczaj si prcz
76.
O b ch o d ze n ie si z kom i lkliw em i.

80

Regulamin Kawalerji. CzS I. Przysposobienie kawalerzysty.

Rozdzia B. Jazda konna.

81

www.cbw.pl

CBW

tego nadmiern wraliwoci okolic uszu, piersi, bokw i grzbietu. W podobnych wypadkach naley je poztkowo czyci som i w ten sposb powoli przyzwyczaja do szczotki. O ile ko nie daje si kiezna, naley przyzwy czaja go do tego w stajni. W tym celu obraca si go bem do przejcia, instruktor bierze do rki uwi udzienicy, a onierz, pielgnujcy konia staje i prbuje go kiezna, przemawiajc do i podajc obrok. Jeli na wet w pocztkach prby nie daj podanego wyniku, to w kadym razie nie naley si zniechca, a prdzej czy pniej rezultat bdzie osignity. Konie lkliwe, a wogle w pocztku mode konie, naley od pierwszego dnia suby codziennie w cigu przynajmniej ptorej godzinyprzeprowadza z pocztku na udzienicy, a dopiero po pewnym czasie na wdzidle. Jedziec siedzcy na spokojnym koniu prowadzi modego konia w rku z lewej strony, trzymajc uwi udzienicy lub wodze wdzidowe w lewem rku. Po powrocie z prze jadki prbuje si konia sioda, pocztkowo bez strze mion, przyczem siodo nakada si wicej ku przodowi i poprg lekko si podciga. Tak osiodanego konia zno wu przeprowadza si w stpie i w kusie, jedc na spokojnym koniu. Po kilku dniach uspokoi si ko o tyle, e mona bdzie zacz go dosiada. Przed wsiadaniem naley konia osiodanego przeprowadzi w stpie i ku sie, poczem jedziec modego konia zblia si do od przodu, klepie go po szyi i bokach, ujmuje lew rk przedni k sioda, praw tylny k i unosi si pomau tak, aby lec na brzuchu na siodle mg poklepa konia z prawej strony, poczem zsuwa si wolno na ziemi. Podczas tego podaje si koniowi owies. Takie przyzwy czajanie konia do wsiadania powtarza si tak dugo, do pki ko nie nauczy si sta spokojnie i spokojnie je owies, Dopiero po osigniciu tego jedziec unosi si i dosiada spokojnie konia. Gdy tylko jedziec dosidzie modego konia, ko niowi podaje si owies, by go przyzwyczai do spokoj nego stania w miejscu po wsiadaniu. Nastpnie jedziec na starszym koniu rusza z miejsca, zwracajc piln uwa g na zachowanie si modego konia, trzymajc go na oddzielnym uwizie, przypitym do prawego piercienia wdzidowego. Jeeli mody ko zdradza ochot zrzucenia jedca, naley temu zapobiec, utrzymujc go w cigym ruchu.

Zsiadanie odbywa si w warunkach analogicznych, jak przy wsiadaniu, przyczem pod koniec kadej lekcji naley wsiadanie kilkakrotnie powtrzy. Wskazanem jest sta wia w stajni modego konia obok konia, ktry podczas pocztkowych wicze chodzi z nim razem. Instruktor okrela, kiedy nadszed czas, by modego konia od starszego odczy. Wwczas jedziec modego konia bierze wodz pomocnicz w praw rk, lecz jesz cze pewien czas pozostaje przy boku starszego, pki ten zwikszajc tempo nie wysunie si naprzd. Z czasem odlego midzy komi si zwiksza i od tej chwili mody ko wiczy si narwni z innemi. W pierwszym okresie powinien si ko nauczy nosi spokojnie ciar jedca. Jest to rodzaj treningu, przy ktrym naley bra pod uwag siy i sposb ody wiania konia. Podczas trwania tego okresu konie powin ny chodzi pod siodem godzin dziennie lub te wicej, odpowiednio do swych si i temperamentu. Ko powi nien wraca do stajni r o z p r o n y (patrz odsyacz w p 37) lecz nie p r z e m c z o n y . Podczas ujedania modych koni, naley czsto oddzia zatrzymywa i konie przesioda, aby wyrobi u nich oe dla sioda. Siodanie i kieznanie koni po winno si odbywa pod okiem instiuktora. Do wsiadania ustawia si konie (nie wicej jak 6 naraz) jednego za drugim na odlego jednej dugoci konia, jedcy bez ostrg tylko z palcatami. Pod rk powinno si znajdo wa kilku pomocnikw, ktrzyby konie trzymali, a w ra zie potrzeby prowadzili. Ko powinien po dosidniciu go sta pewien czas spokojnie. By go do tego prdzej przyzwyczai, podaje mu si wwczas owies. W pierwszych dniach naley prowadzi oddzia na starszych koniach, za ktremi mode konie id chtnie, jedzi si przewanie w stpie i kusie, ktry na razie nie powinien trwa duej nad 5 minut (kus wiczebny). W miar jak konie si wzmagaj na siach, naley robot w kusie przeduy. Jeli ko sam przechodzi w galop, nie naley go zatrzymywa, lecz czeka, a sam przejdzie w kus. Zmiany kierunku wykonywa si po przktnej w pierwszym okresie w stpie, by zapobiec poszeniu podjezdkw przez naprzeciw idce konie. Przy zwrotach naley uywa narazie przedewszystkiem wewntrznej wodzy, pomagajc sobie lekkiem podpdzaniem konia. palcatem po przeciwnej, zewntrznej
77.
Pierwszy o* kr e s.

82

Regulitmiu K.iwulerji. Cz I. Przysposobienie k iwaloizysty.

liozdzia Pi, Jazda konna,

jeszcze dalej galopem, a dopiero po pewnym czasie opatce. Chcc podjezdka podpdzi, uyw si ydek, wstrzymuje si go ostronie dla przejcia w kus. o ile ko na to nie reaguje, pomaga sobie jedziec na Wikszo koni chodzi w pocztkach bokiem, t. zn.f tychmiast lekkiem uderzeniem palcata po wewntrznej e zad nie idzie ladem przodu, lecz zbacza w lewo lub opatce. w prawo, najczciej w t ostatni stron. Narazie nie Wypadaniu zadu nie naley pocztkowo zapobiega, naley prostowa takiego konia przy pomocy wodzy kty ujedalni naley zaokrgli. Konieczne s prze cznie z dziaaniem ydek, gdy bdzie to zupenie bezjadki w pole w atwym terenie. Przynosz one bardzo wiele korzyci. W pierwszym okresie naley dy do ; celowe: ko jeszcze kierujcego dziaania ydek nie rotego, by ko naby zaufania do lekkiej rki jedca. I zumie, natomiast pojmuje tylko popdzajce dziaanie yd ki. Posugiwa si mona cian lub barjer uje Dlatego te u koni z niespokojn gow najodpowiedniejdalni. O ile np. zad koski zbacza w prawo, to naszem jest trzymanie obydwch wodzy w jednej rce, a jeli si trzyma w obydwch rkach, wodze musz by : ley ujeda konia w lewo stron, prowadzc przd obiema rkami w stron ciany, ktra bdzie zapobiegaa razem zczone. Jedziec powinien dy do tego, by ko dalszemu wypadaniu zadu. Daje si to uskuteczni tem opierajc si spokojnie i mikko na wodzach, wycign atwiej, i ko jest w przodzie wszy ni w zadzie. Ga si i naby odpowiedniej pilnoci w chodach tak, by za lopowanie w stron przeciwn skrzywieniu konia, jak np. najlejszem popdzeniem, chtnie szed naprzd. w danym wypadku w lewo, rwnie go prostuje. Zawsze W tym samym okresie wiczy si konie w skaka jednak baczy naley, by podczas prostowania konia nie niu przez przeszkody bez jedca. Spieszony jedziec ucierpia na tem jego chd i aby ko nie traci ochoty prowadzi konia na przeszkod i pocztkowo skacze razem z nim, pniej wypuszcza go w chwili, gdy si ko pod i naprzd. Konie, zbaczajc zadem w prawo, kad si nosi do skoku. Za przeszkod daje si koniowi owsa. zwykle na lew wodz, nie przyjmujc prawej. U konia zbaczajcego w lewo rzecz si ma zwykle odwrotnie. Ko Przy kadych koszarach powinny si znajdowa dugie idcy pilnie i chtnie naprzd na prostej linji zaczyna i wskie korytarze z przeszkodami. przejmowa rwnomiernie i mikko obie wodze, stawia nogi na linji, tj. nie zbacza ani w lewo, ani w prawo za 78 W pocztkach drugiego okresu prowadzi si nauk Drugi okres. dem, tylne nogi id ladem przednich, ko poddaje na prostych linjach, a nie na kole. Oddzia jedzie luzem grzbiet i szyj i rozpra si. Zmiany te jedziec odw jedn stron, w nieregularnych odstpach. Instruktor pracuje indywidualnie nad kadym koniem. Najwaniej : czuwa w znacznie przyjemniejszym siedzeniu w siodle, szym celem tego okresu jest wyrobienie w koniach pil gdy ruchy konia nabieraj swobody i elastycznoci. Do noci i rozmachu przy lekkiem czuciu wodzy i ydki. Aby piero tak rozprony i przygotowany do zebrania si ko to osign, stosuje si w chodach tempo szybsze od nadaje si do dalszej nauki w niedugich nawrotach na normalnego. Konia, ktry mimo popdzania idzie w ku wielkiem kole. Jazda ta jest pizygotowaniem do skutecz nego zebrania konia, ktre wypracowuje si dopiero sie leniwo, naley popdzi galopem. Ko po nawrocie') galopowym stanie si pilniejszym. w trzecim okresie. Na kole nie naley zbyt dugo pracowa, gdy cho Spokojny, pynny galop suy rwnie jako rodek uspa dzenie po uku sprawia koniowi niedostatecznie przygo kajajcy dla koni niespokojnych i nieuwanych. Jeeli podjezdek podczas nawrotu kusowego wpad towanemu due trudnoci. Jazd na kole naley waciwie nie w galop, nie naley go natychmiast przeprowadza traktowa jako dalszy cig prostowania konia. Podczas w kus; przeciwnie, podpdzajc go naprzd, jedzie si jazdy na wielkim kole w t stron, w ktr zbacza zad koski, jedziec pracuje przedewszystkiem wewntrznemi Wodz i ydk. Przejcie z kusa w spokojny galop wykonywa si ) Nawr ot em nazywamy okres czasu, w ktrym ko W drugim okresie w ten' sposb, e popdza si konia Idzie tym samym chodem, np. nawrt kusem, nawrt ga ydkami na kole tak dugo, pki sam w galop nie przejdzie, Poczem zaraz opuszcza si koo i galopuje wzdu linji lopem i t. d.

www.cbw.pl

CBW

#4

RegOlamin Kawalerji. Cz I. Przysposobienie kawalerzysty.

Rozdzia B. Jazda konna.

85

CBW www.cbw.pl

prostej. Jeli ko w galopie faszuje lub krzyuje, naley spokojnie wrci do kusa, a nastpnie zacz galop na nowo. Dla przejcia z kusa w galop naley wyzyska kty ujedalni t. j . wyzyska zgicie konia w boku. Instruktor musi si stara o to, by kady jedziec wyczu sam, czy ko galopuje prawidowo. Bardzo wanem jest poprawne przejcie z galopu w kus. Aby to osign, naley nie powstrzymujc konia bezporednio, zgi go w stron galopujcej nogi i rwno czenie wytrzymujc zewntrzn wodz, odebra mu mo no dalszego galopowania, Dopiero wwczas po. poprawnem przejciu w kus, przynosi nawrt galopowy korzy i w kusie. Przedwczesnem byoby da od konia zbyt krtkiego galopu, gdy zarwno krtki galop, jak i krtki kus zjawiaj si dopiero, jako wynik naleytego zebrania konia. ywo i rwno taktu w kusie, energiczny skok w galopie, suy jedcowi jako kontrola dobrej pracy. Gdy ko nauczy si przyjmowa obie wodze, zaczynamy dokadnie wyjeda kty ujedalni w stpie i przyst pujemy do lekcji bocznych ruchw, aby ko nauczy si rozumie kierujce dziaania ydki. Aby to ostatnie osi gn, stosujemy, wiczenia p-wolty z cignieniem w prawo (w lewo). wiczenie to wykonywa si w wiczebnym ku sie i w stpie. Na komend jedziec wykonywa p-wolt, nast pnie jedzie 3 kroki na wprost rwnolegle do ciany, dalej przesuwa konia (cignie) stopniowo ku cianie, ktr opu ci, uwaajc na to, aby poduna o korpusu konia po zostawaa rwnolegle do ciany. Pomoce w tem wiczeniu s nastpujce: zewntrzna ydka za poprgiem przesuwa konia ku cianie, wewntrzna ydka utrzymuje konia w ru chu naprzd i niepozwala koniowi zbyt szybko przysuwa si ku cianie, wewntrzna wodza suy do nadania kie runku koniowi, zewntrzna za pomaga jedcowi w dzia aniu zewntrznej ydki i utrzymuje konia rwnolegle do ciany. Jedziec dojechawszy do ciany prostuje konia i jedzie poprzednim chodem. Jeli ko trudno pojmuje boczne dziaanie ydki, ujmuje instruktor zewntrzny pie-cie wdzidlowy i cofajc si w ty kieruje konia ku cianie, dotykajc kilkakrotnie palcatem lej lub silniej, zalenie od potrzeby, boku konia za ydk jedca i w ten sposb spokojnie dopomaga dziaaniu ydki. W tym okresie uczy si rwnie zatrzymywania konia na miejscu, pocztkowo ze stpa potem z kusa. wiczy naley stopniowo, by ko nie zostawia zadu

w tyle i nie opiera si mocno na wodze. Pobudzajca ydka odgrywa w tym wypadku wan rol. Ewentualne cofanie si konia lub te zbaczanie zadu, poprawia si, podpdzajc konia o krok naprzd tak, aby ko stan na wszystkich czterech nogach rwnomiernie. Po kadorazowem zatrzymaniu powinno si konia pogaska. Jako przy gotowanie do wyrobienia wycignitego kusa, naley czasami zwiksza w kusie tempo, przyczem baczy trze ba, by pozosta ten sam takt. W zwikszonem tempie po zwalamy koniowi opiera si cokolwiek mocniej na w dzidle. Zdarza si, e konie w zwikszonem kusie id nierwno. Pochodzi to zwykle std, e ko jeszcze idzie bokiem (prostowanie), albo te z tego powodu, e jedna zadnia noga jest sabsz, lub te przyczyn nieczystego chodu moe by zbyt ywy temperament konia przy zej lub sabej budowie (cierpliwe uspakajanie, ponowne zmniej szenie tempa). Konie sabe w grzbiecie naley doprowa dzi do wczesnego obnienia karku i szyi, gdy tylko wwczas bd one w stanie elastycznie zaokrgli grzbiet i jedynie wtedy moe si dostatecznie rozwin sia po suwajca zadu. Po ukoczeniu kadej lekcji ustawia si mode ko nie w luny szereg, podaje si im owies i wymaga, by stay spokojnie, nie psujc szyku. Nastpnie stawia si onierza z owsem przy przeciwlegej krtkiej cianie Ujedalni 1 wiczy si pojedyncze wyjedanie z frontu i powrt do szeregu. Rwnie w tym okresie przyzwy czaja si konie do strzaw. Instruktor strzela z pocztku zdaa, a nastpnie bliej przed szeregiem. Po strzale jedcy zbliaj si do instruktora, ktry rozdaje pwies. Ody konie przestaj si ba strzaw strzela si za sze regiem, a w kocu kady jedziec strzela z konia. W po dobny sposb przyzwyczaja si konie do lancy. Instruktor Wywija lanc przed szeregiem cofajc si, gdy jedcy lad ku niemu. W tym okresie wiczy si konie w ska kaniu przez przeszkody jak w okresie pierwszym p. 77. Due usugi oddaje rwnie wyjedanie w teren dwa razy w tygodniu, przez co konie oswajaj si z oto czeniem i nabieraj zrcznoci w terenie.
79. W zasadzie podczas ruchu konia pracuj dwie siy: pierwsza, posuwajca, uskutecznia odpychanie tylnemi no Trzeci okres. gami od ziemi i dominuje z natury, jest ona miarodajn dla chodu konia, druga sia dwigajca, ktr dopiero Przez ujedanie wyrabia si w koniu, polega n elastycz-

86

Regulamin Kawalerji. Cz I . Przysposobienie kawalerzysty.

Rozdzia 1 3 . Jazda konna.

87

www.cbw.pl

CBW

nem zginaniu staww, siedzeniowego, skokowego i pcinowego. Wyrabiajc t ostatni dymy do tego, by ko ciar wasny i jedca nosi w rwnowadze, to znaczy, by ciar jedca i wasny rozdzielony by jednakowo na prd i zad konia. Umiejtne ujedanie onierskiego konia nie powinno wyrobi adnej t powyszych si z uszczerbkiem drugiej. Zbieranie konia polega na pra wach mechaniki. Ko z jedcem stanowi dwigni przy ktrej sia i ciar dziaaj po jednej stronie. Punktem oparcia dwigni jest nieruchomy punkt koskiego przodu pod kbem. Gowa, kark i szyja stanowi jedno, grzbiet i zad dtugie rami dwigni. Im wicej przesuwa si punkt cikoci konia w ty, co osigamy przez zginanie wyej wymienionych staww zadu koskiego, tem wyej po dnosi si przd konia. Prostowanie konia, o ktrym wspo minalimy w poprzednim okresie i jego wyniki t. j. roz prenie i poddanie staww oraz mini, jako te pod danie szyi i gowy konia, doprowadzajc jej pooenie prawie do linji pionowej, pozwalaj na to, by wodze przez grzbiet mogy dziaa na zad koski. rodek cikoci ka waleryjskiego konia powinien lee pod przedni czci sioda. U konia ujedonego wysz szko punkt ciko ci jest bardziej przesunity ku tyowi z powodu wik szego rozwinicia siy dwigajcej i silniejszego dziaania stawu siedzeniowego. Przy ujedaniu koni onierskich do takich wyni kw nie dy si. U koni wycigowych punkt cikoci ley przed siodom, gdy stawy zadu, majc mniej do dwigania nie zginaj si tak silnie, a caa ich praca po lega na odpychaniu, przyczem punkt cikoci przesuwa si na opatk. Zadaniem trzeciego okresu jest zrwno waenia konia, czyli przesunicie rodka cikoci od przodu ku tyowi, gdy tylko ko idcy w rwnowadze moe by na tyle zwrotnym i zrcznym, by bez uszczerbku dla siy i ng odpowiedzie nieraz cikim zadanim, jakie mu si stawia. Zmniejszajc tempo na kole i prowadzc wyej, wywouje jedziec zginanie staww zadu; naley jednak baczy, by poprzednia chyo i takt byy cakowicie za chowane; w tym celu koniecznem jest intensywne dzia anie ydek. Szybko w tempie skrconem jest konieczn, gdy inaczej ko nie podstawiaby zadnich ng pod ro dek ciaa i zginanie byoby faszywe. ydki tworz dla tuowia koskiego ram, w ktrej si powinien porusza; podczas jazdy na kole zewntrzna ydka ley za popr

giem a wewntrzna na poprgu i pozostaj z jego bokami w cigej stycznoci. Poniewa ebra konia poruszaj si przy ruchu miarowo, ydki by nie traci czucia id z nie mi w tym samym takcie. Dlatego te faszywem byoby popdzanie konia klepicemi ydkami. Klepice ydki trac co chwila kontakt z koniem, dziki czemu przestaj by kierujcemi, czynic jednoczenie konia nieczuym. Jak wyej wspomniano, w poprzednich okresach jedziec pracowa nad rozbudzeniem pilnoci i ochoty u kofiia. Dla wyrobienia w koniu niezbdnej i podanej pilnoci tak, by ydki byy rzeczywicie spokojn opraw, pdzc i kierujc, stosujemy jednoczenie nastpujce rodki: nacisk ydek, a gdy to nie wystarcza, sporadyczne uderzenie tyche, pobudzanie palcatem po wewntrznej o patce i wreszcie, od drugiego okresu poczwszy, krtkie uderzenie ostrogi, a pfzedewszystkiem galopowanie w ywem tempie i w krtkich nawrotach. W okresie trzecim wydoskonala si zatrzymywanie z kusa, dajc jednak, by ko podbiera pod siebie nanaleycie zadnie nogi, nie kadc si jednoczenie na w dzido. Wydoskonala si take boczne chody, jak w okre sie drugim, a nastpnie przechodzi si do wicze cignie nia. Jest to chd o dwch ladach, wykonywa si w st pie i krtkim kusie. Odstp midzy ladami przodu i zadu powinien wynosi jeden krok. Dla uatwienia sobie zada nia przy pierwszych wiczeniach prowadzi si konia oby dwiema wodzami na krok od ciany, posugujc si tylko wewntrzn ydk. Dopiero pniej zewntrzn ydk i zewntrzn wodz, zapobiegajac wypadaniu zadu. wiczenie to ma na celu uczyni konia posusznym na dziaanie ydki wewntrznej. Nastpnie przechodzi si do zwrotw na zadzie i do wicze zmniejszania i zwi kszania naprzemian tempa w kusie i galopie. Stopniowo dojdziemy do tego, e konie bd w sta nie galopowa i na kole. Naley zwaa, by przez przed wczesne wiczenie krtkiego galopu ko nie straci energji w skoku, ktra jest charakterystyczn zalet tego chodu. Gdy ko atwo daje si zatrzyma z kusa, przy^ stpuje si do nauki cofania, przyczem nie naley stawia zbyt wielkich wymaga, a ograniczy si do kilku kro kw w ty. Niektre konie opieraj si cofaniu, Wyciga jc nozdrza, rozkraczajc si i kadc silnie na wodze. Objawy te dowodz, e wiczenie to jest przedwczesne > e naley konia przygotowywa wiczeniami podanemi Wyej. Jeli ko zupenie nie chce si cofa, naley go

88

Regulam in K a w a lerji. Cz I. Przysposobien ie ka w a lerzysty.

R o zd zia B. J azda konna.

89

kilka krokw naprzd popdzi, zawracajc jednoczenie tak, by w chwili, gdy ko tyln nog unosi, mona go skoni odpowiedni wodz do zrobienia kroku w ty. Nieprawidowem jest rwnie, gdy zbyt szybko cofa si w ty, uchylajc si od dziaania wodzy. W podobnych wypadkach naley konia energicznie naprzd popdzi. Przejcie z kusa w krtki galop wykonywa si przez skrcenie tempa w kusie, wstrzymywanie obydwie ma wodzami w stron zewntrznej nogi i rwnoczenie popdzanie ydk zewntrzn. Przedewszystkiem chodzi w danym wypadku o to, by ko przechodzi do krtkiego galopu zupenie spokojnie. Gdy ko nauczy si przecho dzi ze skrconego kusa w galop, uczymy go przechodzi w galop ze stpa, przyczem w pocztkach pozwalamy przej par krokw kusem Postaw galopow nadaje si koniowi przy pomocy zewntrznej ydki lecej za poprgiem i wewntrznej lecej na poprgu. Gow konia naley stawia w tym okresie o tyle do wewntrz, by jedziec mg widzie opraw wewntrz nego oka. Naley zwraca na to uwag szczeglniej przy zwrotach. W okresie tym wiczy si konie w wiczebnym galopie, galopie, w wycignitym galopie i w cwale. W braniu przeszkd bez jedca wiczy si w dalszym cigu, a w kocu okresu raz lub dwa razy w tygodniu z jedcem.
Czwarty okres. !

kie wiczenia wymienione w trzecim okresie powtarza i doskonali. Dalej przyzwyczajamy konia, by znosi spo kojnie wykonywane przez jedca wiczenia lanc i szabl. Czste jazdy w terenie i stawianie w szeregu osta tecznie przygotowuj do przyszego zawodu. Wskazanem jest, by przed ostatecznem postawieniem do frontu je dziec, dla ktrego ma by ko wyznaczony, jedzi na nim w kocu czwartego okresu pod okiem instruktora.
a) Uywanie wodzy.
8i Jak wspominalimy wyej, jedziec trzyma wodze Wskazwki w pierwszym okresie wicze w jednem rku lub w obyp ' poszczeglne. dwch tak zczone, by prawa wodza przechodzia przez praw pi do lewej i odwrotnie. Stosuje si ten sposb prowadzenia po to, by jedziec stara si osign spo kojn styczno pyska z wdzidem. Wymaga si, by ko szed z prosto wycignit szyj i nis eb w linji sko nej do poziomu. Wodze lekko nacignite nie powinny zwisa, owszem rka prowadzca wodze szuka stale mik kiej i nieprzerwanej stycznoci z pyskiem koskim. Na ley uwaa, by rka wzgl. rce jedca nie prowadziy zbyt nisko, ani zbyt wysoko. Wysokie prowadzenie, kt re w trzecim okresie zgina zadnie stawy, tutaj tamowa oby rozwijanie si siy posuwajcej. Zbyt niskie prowa dzenie przeszkadzaoby swobodnemu wycigniciu szyi i hamowaoby swobod ruchw niezbdn dla rozbudze nia w koniu pilnoci. Rka nie ma jeszcze i ni powinna mie staego pooenia, lecz musi si stosowa do ruchu gowy konia i nie traci z ni stycznoci. Staa pi w tym okresie byaby sztywn i powodowaaby mimowolne szarpnicia, ktre bardzo le wpywaj na zaufanie konia, rozcigni cie si chodu i na pilno. Od pocztku drugiego okresu trzyma jedziec wodze podug przepisu, t. j. w obydwch rkach. Przy prostowaniu konia obie wodze dziaaj rw nomiernie, z czego wynika, e gdy kierujemy przd ko nia w prawo, lewa wodza, a przy kierowaniu w lewo, prawa wodza przylega bdzie do szyi koskiej. Ko pro wadzony w ten sposb nie bdzie w stanie oszukiwa jedca, zginajc si tylko w szyi, lecz bdzie zmuszony przesuwa cay przd na linj zadu. Konie o dugim i sa bym grzbiecie naley prowadzi niej. W adnym wy padku nie wolno opiera rki na siodle, gdy wwczas staje si ona jakgdyby martw i przestaje wyczuwa po-

80.

www.cbw.pl

CBW

Konia, ktry w kadym chodzie zachowuje spokojn postaw gowy i rwnowag, mikko idzie na wo dzach i wykonywa wszystkie wyej podane wiczenia poprawnie i posusznie, mona okiezna na munsztuk. Koniom bardziej wraliwym munsztuk zakada si wyej ni normalnie i acuszek zapina si o jedno ogniwo du ej; naley zawsze pamita, e munsztuk jest w dziaa niu znacznie ostrzejszy ni wdzido. Przy pierwszych wiczeniach z munsztukiem naley si stara, by ko na by do niego zaufania, inaczej bowiem mg by atwo straci tak ciko wypracowan pilno i powrci do bdw pierwotnej krzywizny, ktr trudno byoby po nownie naprawi. Wobec tego w pocztkach jazdy z mun sztukiem nie naley uywa bocznych chodw, wykony wa trudnych zwrotw, a take unika zatrzymywania w kusie i przechodzenia z stpa do krtkiego galopu. Pierwsze dni tego okresu naley powici jedzie naprzd po prostej linji w terenie; wwczas dopiero, gdy ko nabierze zaufania do munsztuka, bdzie mona wszyst

90

Regulamin Kawalerji. CzS I. Przysposobienie kawalerzysty.

Rozdzia B. Jazda konna.

91

trzeb doranych, okiem niedostrzegalnych porusze. Przy jedzie na wyprostowanym i rozpronym koniu rce stopniowo nabieraj staego pooenia, nie tracc ani na chwil czujnoci niezbdnej dla subtelnego wyczuwania potrzeb konia. Im wiksze ko robi postpy w nauce zbierania, tem lej i rwnomierniej opiera si na wodzy. Przy nauce zbierania w zmniejszonem tempie pooenie rk musi by wysze od normalnego. Przy jedzie na ko le i przy zwrotach zewntrzna rka prowadzi wyej, ni wewntrzna* by zapobiec kadzeniu si konia na we wntrzn opatk. Jeeli ko, ktry ju umie chodzi lekko na wo dzach, kadzie si chwilowo na jedn lub na obydwie wodze, naley powstrzyma go, podnie odpowiedni rk nacigajc wodz, a z chwil usunicia bdu rka znow staje si mikk i lekk (ydki czynne). Podtrzy muje si wodz nacignit, gdy podtrzymywanie opu szczon wodz byoby szarpniciem. Wraliwo i czuj no rki polega wanie na umiejtnem prowadzeniu ko nia, ktry przenis punkt cikoci naprzd lub na silnem wytrzymaniu wodzy, ktrej dziaanie ko w danej chwili stara si przezwyciy. Po usuniciu bdw r ka winna si sta lekk i przyjemn dla konia.

kiem konia. Wytrzymany w tem pooeniu tuw prze dua to zgicie, a utrudnia podsunicie drugiej tylnej nogi. Przy zatrzymaniu konia z kusa lub krtkiego ga lopu w miejscu, odchylenie ciaa uniemoliwiaoby pod sunicie tylnych ng, przy cofaniu utrudniaoby ruch wsteczny. W galopie wycignitym lub w cwale trzyma jedziec ciao nieco przed prostopad dla ulenia zadowi koskiemu, by tem mc rozwin do najwyszego stopnia si posuwajc. Wikszego nachylenia wymaga si przy braniu przeszkd, w chwili odskoku. O dziaaniu ydek mwilimy wyczerpujco w trzecim okresie.

V. Spis komend, uywanych przy nauce jazdy konnej.

Zbiika w jeden szereg chd Marsz. Uwaga. Spocznij. Swobodnie. Do wsiadania Odlicz. Do wsiadania Na ko. Do zsiadania Z koni. Wodze w rk. Wodze w obie. Wodze pu. Wodze skr. Stpem, wiczebnym kusem, kusem, wiczebnym galopem, galopem, wycignitym galopem. Marsz. Marsz Marsz. Stpem, wiczebnym kusem, kusem, wiczebnym galopem, galopem, wycignitym galopem. Stj. W prawo (lewo) Marsz. W prawo (lewo) wty Marsz. Na zadzie w prawo (lewo) wty Marsz. Zmiana kierunku przez ujedalni (w kole) Marsz. Wolta Marsz. Pwolta w prawo (lewo) Marsz. Za uanem X. koo Marsz. Na ujedalni (chd) Marsz. Z ujedalni (chd) Marsz. wicz. Do. Luzem w prawo (lewo) (chd) Marsz. Za uanem X. cz (chd) Marsz.

b) Tuw jedca.
Grna cz korpusu jedcatuw odgrywa przy ujedaniu bardzo wan rol. Im lepszy jedziec, tem stalszy tuw, tem bardziej niezalen jest rka od do siadu jedca. Prostopada postawa tuowia jedca w sto sunku do grzbietu konia jest normaln. Ciao podane naprzd przed prostopad powoduje ulenie zadowi ko skiemu, ciao odchylone nieco za prostopad obcia zad. Nachylenia i odchylenia tuowia zarwno jak i po moc chwilowa czujnej i wraliwej rki, winny by dora nym rodkiem pomocniczym. Pamila wic naley, e zbieranie konia uskutecznia si przez wysze prowadze nie i czste skracanie i zwikszanie tempa, a nie przez trzymanie ciaa za linj prostopad. Stawy po zgiciu powinny ywo i elastycznie jak spryna rozpra si, co przy nieustannem obcianiu odchylonem ciaem by oby niemoliwem i niszczyoby stawy, zamiast je roz win. Naley pamita, e prawa wzgl. lewa wodza zgina praw wzgl. lew tylni nog postawion pod rod

www.cbw.pl

CBW

92

Regulamin kawalerji. Cz I. Przysposobienie kawalerzysty.

Rozdzio 0 . Wyszkolenie szeregowca pieszo.

93

Do mnie. Dowolnie (chd) Marsz. Dodaj. Skr. Cofaj Marsz. Cig w prawo (lewo) Marsz. Czoowy Stj. Na wprost. ROZDZIA C.

Wyszkolenie szeregowca pieszo.

Zasady oglne.
82. T r e i pod
rczniki.

ruchomo. Pity zczone, kolana zblione na tyle do sie bie, ile na to pozwala budowa ciaa. Stopy tworz kt nieco ponad 60 stopni. Oddalenie palcw rwna si du goci stopy. Ciar ciaa spoczywa rwnomiernie na pi tach i przedniej czci stp. Kolana zlekka wyprone. Grna cz ciaa wyprostowana, pier swobodnie podana naprzd. Ramiona w rwnej wysokoci i nieco wycignite w ty, nie podniesione. Rce opuszczone wolno, niewymuszenie nasad do ni i kocami palcw dotykaj uda. Palce zwarte i swo bodnie zgite, palec redni dotyka szwa spodni. Szyja swobodna. Gowa podniesiona, broda nieco cofnita ku szyi. Wzrok swobodny, skierowany wprost przed siebie. Na kad zapowied, bez poprzedniej komendy .BACZNO" przybiera onierz sam postaw zasadnicz. Na komend .SPOCZNIJ" wysuwa onierz lewi ; nog naprzd, praw stop pozostawia w miejscu; pozatem ma onierz zupen swobod ruchw, ale nie wolnoi mu rozmawia. Na SPOCZNIJ* poprawia si ubranie. Komenda .NA PRAWO (LEWO) PATRZ" moe ' nastpi tylko po komendzie BACZNO*. onierz energicznym ruchem zwraca gow wprawo (lewo) tak, by lewe (prawe) oko zbliyo si do rodkowej linji ciaa. Gowa pozostaje w tym samym poziomie, oczy zwrcone w kierunku zwrotu gowy. Odrniamy marsz krokiem rwnym i dowolnym. Krok rwny stosuje si w oddziaach zwartych, na do brych drogach, celem podniesienia sprawnoci oddziau, podczas przemarszu przez miasta i podczas defilady. Krok dowolny stosuje si w terenie, na zych dro gach oraz w dugich marszach.
85
Na zapowied.

Rozdzia niniejszy zawiera zasady musztry i ruchy wstpne do uycia rodkw walki. Nie zawiera natomiast szczegw, tyczcych si uycia tych rodkw. Szcze gy zawarte s w instrukcjach pomocniczych, a mia nowicie w Instrukcji Strzeleckiej W zakresie wychowania fizycznego obowizuje Regua-

86.

Spocznij**.

Grenadjerskiej Walki na bagnety.

87.
Zwrot gowy

min wychowania fizycznego.

83.
Znaczenie szkoy szere gowca.

www.cbw.pl
84.
Post a wa zas a dnicz a .

CBW

Szkoa szeregowca jest podstaw wyszkolenia. Bez drobiazgowego i szczegowego wyszkolenia kadego sze regowca, nie da si pomyle wyszkolenia oddziau. Jeli natomiast wyszkolenie oddziau jest od pocztku oparte na zasadach niniejszego regulaminu, wiczenia oddziau nie nasun najmniejszej trudnoci, gdy s naturalnym wynikiem szkolenia pojedynczych onierzy. Po wzorowem przeprowadzeniu szkoy szeregowca, wiczenia w maym zespole oka si nader atwe, a gdy to zostao osignite, musztra, zwarta wikszych oddzia w zej moe na drugi plan, poniewa nie jest celem, ale rodkiem wyszkolenia. Na plan pierwszy wysun si wiczenia bojowe. Rzadko kiedy mona naprawi bdy niewaciwego i niezupenego wyszkolenia jednostki. Tem mniej da si naprawi wadliwe wiczenie jednostki przez wiczenia zespou.

88.

Marsz.

Musztra bez broni.

onierz przybiera postaw zasadnicz na komend .BACZNO". W postawie zasadniczej stoi onierz nie

Na komend 'ODDZIA) RWNY KROK Krok 89. rwny. MARSZ*, lew nog stawia si normalnie (swobodnie) naprzd 75 cm. przed praw, ktr si podnosi, poczyna jc od pity; ciar ciaa przenosi si na nog, stojc na ziemi. Nastpnie stawia si praw nog w taki sam spo sb i na t sam odlego, jak wskazano dla lewej nogi. Gow i grn cz ciaa pozostawia si w postawie za sadniczej. Ruch rk niewymuszony, kierunek marszu pro stopady do linji ramion. Tempo 114 krokw na minut.

94

Regulamin Kawalerji. C/.4 I. Przysposobienie kawalerzysty

Rozdzia D, Robienie broni.

95

Nie wolno podnosi nogi wyej ni tego wymaga du go kroku, ani wypra nogi przy stawianiu stopy na ziemi, lub stawia j z przesadn si na ziemi.
90
Krok dowolny.

Na komend (ODDZIA)MARSZ* dugo kroku i miara czasu zaley od terenu i budowy ciaa onierza. Naley dy do wyrobienia penego i swobodnego kro ku. Dobra postawa powinna by zachowana. Ulgi w mar szu dozwolone s dopiero na ODTRBIONO. Szybkie tempo marszu mczy onierza. Co wicej, skoro tempo przejdzie pewne granice, krok si zmniejsza. i Std powikszenie szybkoci powinno osiga si przez przeduenie kroku, a nie przez przypieszenie tempa. Postawa ma duy wpyw na zmczenie podczas marszu. Naley pochyla nieco ciao ku przodowi i stara si i 0 zmniejszenie wszelkich odruchw ciaa i wogle wszyst i kich ruchw, ktre przy penem obcieniu onierza po 1 tguj zmczenie.

Haso naley wyda w marszu krokiem rwnym[Zwroty w przy stawianiu nogi znajdujcej si po stronie obrotu. szu. 1 Przy nastpnym kroku robi onierz zwrot na palcach wysunitej stopy we wskazanym kierunku i maszeruje dalej.

mar

98. Zwroty wskos t. zn. na 45 stopni nie s przedmio Zwroty wskos. tem musztry zwartej. Mona je wiczy wycznie, w marszu jako rodek utrzymania kierunku. < 99. Klkanie i padanie bez broni wykonywa si tak ^Klknijpadnij. jak z broni. Ruchy te nie s przedmiotem wyszkolenia

Uw a gi oglne. ;

91.

ROZDZIA D.

Robienie

broni.
100 .

92.
Zmiana

Z rwnego kroku przechodzi onierz w dowolny kroku. ( na kom end; DOWOLNY KROK. Z dowolnego w rw I ny na RWNY - KROK. Na komend: (ODDZIA) STJ, onierz robi . jeszcze jeden krok i dostawia jedn nog do drugiej. Na komend: .BIEGIEM MARSZ onierz bie gnie tak szybko, jak moe, zachowujc zwarto oddziau lub czno. Jeli cel lub odlego byy z gry ozna 1 ( czone, po osigniciu celu onierz staje lub maszeruje bez osobnej komendy. Jeli za cel ani odlego nie by 1 y oznaczone, onierz staje lub przestaje biegn na komend: ,STJ lub DOWOLNY-KROK*. 1 Na komend: W PRAWO (LEWO) ZWROT wykonywa na prawej (lewej) picie obrt na 90 stopni w nakazanym kierunku. Palce prawej (lewej) nogi i i 1 pit lewej (prawej) nogi naley nieco podnie. Po do konanym zwrocie dostawia si szybko lew (praw) no 1 g. Grna cz ciaa w postawie zasadniczej. i

93.
Stj .

94.
Bieg.

95.

wier obrotu , onierz w miejscu. 1

Celem szkolenia w robieniu broni jest wpojenie w onierza ducha zaczepnego, wiary w siebie i w swoj bro, czy to, gdy onierz dziaa pojedyczo, czy to w zespole. Oficerowie i instruktorzy nie powinni nigdy wychodzi z wprawy w robieniu broni. Szkolenie w robieniu broni rozpoczyna si ju w pierwszych dniach po przybyciu rekruta do puku i pro wadzi si codziennie cile wedug wczeniej uoonego planu. W kocu okresu szkolenia naley moliwie czsto wiczy w penym rynsztunku (hem, adownice, bagnet, karabinek, granaty rczne, opatka, maska przeciwgazowa i t. d.)adne z wicze nie moe by przerabiane konno, zanim rekrut nie osignie sprawnoci w tem wiczeniu pieszo i nie nabierze naleytego dosiadu i sprawnoci w kierowaniu koniem. Cae nauczanie powinno mie cha rakter szkolenia indywidualnego. Powysze zasady po winny by uwaane za wytyczne, szczegy pozostawia si instruktorom. Robienie broni dzieli si na: 1) Chwyty broni 2) Bojowe uycie broni, a mianowicie: a) Zasady (mechanizm) ci, pchni i uderze wiczenia bez uycia pozornikw.

Wskazwki oglne

CBW www.cbw.pl
96
P obrotu w miejscu,

Na komend: W TY ZWROT" onierz wyko f nywa obrt wlewo na 180 stopni na lewej picie przy j pomocy odbicia si palcami prawej stopy. Mae bdy wyrwnywa si na komend , SPOCZNIJ*.

101. P od zi a wy* szkolenia.

96

Regulamin Kawalerji. Cz 1. Przysposobieni kawalerzysty.

.Rozdzia D. Robienie broni.

97

b) Cicia, pchnicia i uderzenia wiczenia z uyciem pozornikw. 3) Szermierka konno pojedynczo i w zespole.
102. Rwnolegle ze szkoleniem onierzy w robieniu bia broni oswaja si konia z pozornikami i przyzwy Przyzwyczaja nie konia. czaja si go do ruchw jedca, wykonywanych przy ro bieniu broni.

I. Szabla i lanca.

Szabla P rzep iso wa

a) Chwyty szab l pieszo.

Szabla dzieli si na: gowni i rkoje. W gowni rozrniamy: grzbiet, ostrze, piro i brzdeczki. Gowni dzieli si na: zastaw, miczyzn i cieszczyzn. Rkoje skada si: z jelca, kabka, oprawy rko jeci, kapturka i gowicy. Pochwa zakoczona pitk ma wstawione w wylocie okienko, niej nieco piercie z ogniwkiem. (Rys. 14 i 15).

103. Gp1s szabli.

www.cbw.pl

CBW

Rys. 14.

104. Postawa zasadnicza z szabl w pochwie. Komenda, Postawa zas a .BACZNOSC*. (Rys. 16). d n ic za z sz a bSzabla w pochwie wisi na abce swobodnie ostrzem Iu l w pochwi e . ku przodowi. Lewa rka swobodnie opuszczona w d, cokolwiek zgita w okciu, obejmuje pochw szabli kciu kiem od przodu, a reszt palcw (zczonych) od tyu. abka tak duga, aby pitka pochwy wznosia si nad ziemi na do. Prawa rka opuszczona wolno, niewymuszenie, na sad doni i kocami palcw dotyka uda. Palce zwarte i swobodnie zgite, palec redni dotyka szwa spodni. Szyja swobodnie wysunita. Gowa podniesiona, broda nieco cofnita ku szyi. Wzrok skierowany wprost przed siebie. UWAGA. O ile szabla wisi nie na abce, a na pen dencie, pendent nosi si pod mundurem. Pendent takiej dugoci, aby pitka pochwy wznosia si nad ziemi na do; lewa rka trzyma szabl jak wyej, lecz pochwa Wysunita pitk naprzd, a rkoje przylega do przed ramienia. O ile si ma szabl pod paszczem, trzyma si j Przez po paszcza.

Regulam in K a w a lerji. Cz I. l>rzysi>osoMenio ka w a lerzys ty .

R o z d z ia D . R obien ie broni.

99

RKOJE SZABLI
w szystkich
r o d z a j w broni

Komenda .SPOCZNIJ *. Dozwala si trzymanie sza bli jak komu wygodniej. Komenda SZABLEW DO*. Na zapowied lewa rka wypuszcza pochw i uj muje j tu przy wylocie zarazem podnoszc pochw tak, aby wylot by na wysokoci lewego biodra. Jednoczenie prawa rka chwyta za rkoje szabli, kciukiem od we wntrz, pozostae cztery palce zamknite na oprawie r kojeci od zewntrz i dobywa szabl z pochwy na szero ko doni (1 takt). (Rys. 17). Na haso prawa rka dobywa z pochwy szabl, uno szc do gry i prostujc rami. Szabl podnosi si pio nowo, pirem do gry, ostrzem wprzd (2 takt). (Rys. 18). Prawa rka z dobyt szabl najkrtsz drog przyj muje przepisan pozycj p. 107, jednoczenie lewa rka chwyta pochw jak wskazano w p. 104 (3 takt). (Rys 19).

105.
Spocznij1 * .

106.
Szable w do**.

107. Lewa rka obejmuje pochw szabli jak wp. 104 Prawa Post a wa zasa* rka trzyma rkoje szabli, zwrconej pirem do gry( dnicza z szab i ostrzem wprzd w ten sposb, e kciuk, palec wskazujcy l na ramieniu. i rodkowy ujmuj rkoje, pozostae dwa palce zam knite znajduj si poza rkojeci szabli. Gownia grzbie tem trwale oparta o rami na szwie rkawa. Rka zgita w okciu tak, aby palce ujmujce rkoje, opieray si o staw biodrowy. O ile szabla jest dobyta z pochwy, opi san postaw przyjmuje si na komend BACZNOSC" (Rys. 19).

www.cbw.pl
Rys. 15.

CBW

Komenda SZABLE--SCHRO'. Na haso prawa rka wznosi szabl do gry, pro stujc rami, gownia pionowo, piro wzwy, ostrze wprzd. Jednoczenie lewa rka ujmuje pochw tu przy wylocie, zarazem podnoszc j tak, aby wylot by na wysokoci lewego biodra (1 takt). Nie opuszczajc ramienia, opuszcza si szabl, pi rem w lewo w d ku pochwie. Wkada si szabl pirem do pochwy, zatrzymuje si do prawej rki na wysokoci barku (2 takt). Szabl chowa si cakowicie do pochwy i przyjmuje si postaw zasadnicz (3 takt).

108
S za b l e schro**.

109. Szeregowi i podoficerowie prezentuj szabl, ofice Prezentowanie rowie salutuj szabl. Bro prezentuje si w szyku pie t s a lutowanie szym i w szyku konnym tylko stojc na miejscu. szabl.

100

Regulam in K a w a le rji. CzSJI. Przysposobien ie kaw a lerzysty.

R ozdaiji D. R obien ie broni.

101

N a paradach, defiladach i t. d. w szyscy oficerow ie, zn a jdu jc y si w szeregach, salutuj szabl w szyku p ie szym i konnym , zarw no stojc na m iejscu, jak i w ruchu. Kom enda P R E Z E N T U J B R O w y kon y w a si ty lk o z po staw y zasadniczej z szabl na ram ieniu. N a haso praw a rka obejm uje rkoje szabli pen d o n i i przenosi j najkrtsz drog przed lewe rami tak, b y jelec b y na w ysokoci barku, g ow n ia pionow o, p iro w zw y , ostrze w lew o. D o trzym ajca szabl opiera si o w g b ie n ie pon ie j obojczyka. Lewa rka p o zostaje w przepisanej pozycji. (Rys. 20). K o m enda N A R A M I B R O . N a haso praw a rka trzym ajca szabl szyb kim ruchem, drog najkrtsz pow raca do po staw y zasadniczej p. 107. a) W m i e js c u : G d y o d d zia stoi na miejscu, na ko mend: P R E Z E N T U J B R O N " w szyscy oficerowie, zn a j dujcy si w szeregach (za w y jtkie m a d ju ta n t w o ile ci ostatni nie d ow o d z plutonem trbaczy) salu tuj szabl na 3 takty. 1 takt. P raw a rka obejm uje rkoje szabli pen d o n i, kciuk dotyka jelec, po d n o si szabl szy b k im ruchem z po staw y N A R A M I B R O N tak, by jelec b y na w y sokoci konierza, g o w n ia pio n o w o w rodkowej lin ji ciaa, ostrze w lew o, rka, trzym ajca szabl, oddalona od tw arzy na szeroko doni. 2 takt. W tej po zycji w y trzy m uje si jeden takt. 3 takt. S zabl opuszcza si szybkim ruchem w d, rami naturalnie opuszczone, piro oddalone od zie m i na szeroko d o n i, jelec przy szwie spodni, g o w n ia prosto padle do lin ji frontu, ostrze nazew ntrz. (Rys. 21). K o nno salutuje si tak samo, tylko w 3-cim takcie, g o w n i opuszcza si piono w o , g rzbiet g o w n i na ostrodze. (Rys. 22). Na kom end: N A R A M I B R O * powraca si do postaw y zasadniczej z szabl na ram ieniu tak samo na trzy takty. b) W m a r s z u : S alutow anie w marszu przed od bierajcym defilad, m usi by ukoczone na, 9 krokw; powraca si do postaw y N A R A M I B R O * na trzy kroki po m in iciu odbierajcego defilad. S zabla i rce po zo staj nieruchom e, zw rot gow y w stron odbierajcego honory.
110 . Prezentuj bro .

111 . Na ra mi bro .

112 . Salutowanie szabl.

Rys. 16.

Rys. 19.

www.cbw.pl
Rys. 17. Rys. 20.

CBW

Rys. 18.

102

Regulamin Kawalerji. Cz I. Przysposobienie kawalerzysty.

Rozdzia D. Robienie broDi.

103
113 . Do boju szab le .

Na kom end D O B O J U S Z A B L E ' ro b i si pra w n og krok w prawo, lew a rka zg ita w o k ciu z za m knit pici przed sob, jakb y trzym aa w odze. Prawa rka obejm uje rkoje szabli trzema palcam i, opiera j na pici lew ej rki (na koniu dla regulow ania w o d zy ), g o w n ia oparta o bark na szw ie rkawa. N o g i w kola nach lekko zgite. (P p rzysiad ). (Rys. 23). Na kom end .M A R S Z M A R S Z " przyjm uje si nastpujc postaw: lew a rka jakb y oparta na szyi k o nia, w zgl. k u sioda, nog i w y prostow ane, prawa rka lekko zg ita w staw ie o kcio w ym obejm uje rkoje szabli p e n d o n i nieco w y y j od lew ej rki, piro szabli na w y sokoci i w kierunku prawego ram ienia przeciw nika, przed ram i i g o w n ia w jednej paszczynie, w szystkie palce prcz kciuka zwrcone paznokciam i w d . Uczc tej postaw y instruktor przedstaw ia uczniow i siebie jako przeciw nika. (Rys. 24).

CBW www.cbw.pl

Rys. 21. Rys. 22.

114 . Do szary (zoenie).

Rys. 23.

Rys. 21.
115 . Uycie tem blaka.

P rzyjm ujc postaw do bojti s z a b le ' naley u y wa tem blaka. U j kciukiem lewej rki rkoje od dou, ie odryw ajc g ow n i od ram ienia, w sun praw rk

10 4

R egu lam in K a w a le r ji. Cz I . Przysposobien ie ka w a lerzys ty .

R o zd zia D. R obien ie broni.

105

a d o staw u kiciow ego w p tl te m b laka, przy j postawe . D O B O J U ' (p. 113). / ^ C hcc schroni szabl do pochw y (p. 108) naley uprzednio w ycign rk z tem blaka. W y k o n y w a si to w po rzdku odw rotnym , jak przy w k ad a niu rki do tem blaka. O ile o nierz stoi na m iejscu z dobyt szabl (p. M aszerowanie z d o b y t s z a b 106) i zostanie podana komenda: (O D D Z IA ) M A R S Z ", na za po w ied przyjm uje si nastpujc postaw : praw l rk, trzym ajc szabl, w ysuw a si przed rodek ciaa i opiera sie rkoje szabli, kapturkiem w otw art don lewej rki (1 takt). Prawa rka puszcza rkoje szabli i ujm uje kab k od rodka rednim , serdecznym i m aym palcam i, reszta palcw zam knite poza rkojeci szabli, g ow n i opuszcza si z ram ienia w zgicie praw ego k " cia (2 takt), nastpnie rce pow racaj do po staw y zasad niczej (3 takt). N a haso o nierz rusza z m iejca, prawa rka z szabl porusza si sw obodnie w takt m arszu. Na kom end: S T O J' po zatrzym aniu si, wraca si dQ postaw y zasad niczej, u jm ujc szabl jak w skazano w p. 106 tak samo na 3 takty. (R ys. 25 i 26)116

b) Bojowe uycie szabli.

Kaw alerzysta po w in ie n b y zawsze jaknajszybciej g o to w y do natarcia na przeciw nika za pomoc pchnicia lub cicia, jednoczenie je dn ak zawsze zaso n itym w as n szabl przed pchniciam i i ciciam i przeciw nika. Nacierajcy stara si zawsze natrze na przeciw ni ka tak, aby go m ia przed sob po sw ojej prawej stro nie. Stosow nie, w ic do kierunku, w ktrym bdzie si zn a jdo w a przeciw nik, bdzie si zm ie n ia kierunek z o enia. Istnieje 5 g w ny c h kierunkw zoenia: 1. W praw o w przd. (Rys. 24). 2. W lew o w przd. 3. W praw o. 4. W lew o. (Rys. 27). 5. W praw o w ty.
117. Uwagi oglne.

CBW www.cbw.pl
Rys. 25. Rys. 26.

Rys. 27. Te 5 g w ne kierunki zoenia uzyskuje si przez przeniesienie prawej rki z szabl w o dpow iednim kierunku (w o d p o w ie d n i stron) i zw rot tu o w ia w ty m

106

R e g u la m in

K awalerji. Cz I. Przysposobleulc kawalerzysty.

Rozdzia D. Robienie broni.

107

sam ym kierunku. W szelkie inne kierunki zoenia u z y skuje si przez o d p ow ie dn ie (w stosunku do przeciw nika) opuszczenie lub pod nie sie nie pi ra szabli np. w praw o w p rzd w d , zasona i t. d. Ze w zg l d u na to, e bdc w postaw ie p rzy g o to w aw czej do jakie g oko lw iek cicia, w alczcy odsania si, oraz, e cicie w icej w ym aga czasu do w ykonania go, n i pchnicie, tym ostatnim oddaje si w walce p ie rw szestw o. M im o to jednak cicie jest nieraz bardzo s k u teczne. Ze w zg l d u na to, e jest o n o trudniejsze do w ykonania, n i pchnicie,_ nauk cic naley prowadzi, rw nolegle do nauki pchni.
118 . Pchnicia.

P ch nicie w kad ym kierunku w y konyw a si ze zoenia w ty m sam ym kierunku. Pchnicie p o w in no byc w ykonane g iu n to w n ie (jaknajdalej). D a si to o sign przez p o chy le n ie w yprostow anego tu o w ia w kierunku pchnicia i energicznego w ypro sto w ania praw ego ram ie nia w ty m sam ym kierunku. W zro k przed i podczas pchnicia skierow any przez pi ro szabli na cel. Lewa rka po w inna zachow a, m e zm ieniajc swego po o en ia i sw ojej postaw y, pew n sw obod celem un ikn icia w szelkiej sztyw noci Pchnicie naley zadaw a w piersi lub w bok w zgl. w brzuch, w szyj lub w pach przeciw nika. Po zadanem pch n iciu naley jaknajszybciej przy j postaw M A K o Z M A R S Z * p. 114. K om enda K U J* . W y k o n a n ie ^ w o (W LEW q) W PRZD\ P rzy j W PRAW O (W LEW O) W PRZD -

Rys

28

119 . Pchnicie w prawo (lewo) wprzd.

zo enie w praw o (w lew o) w p rzd . 2. K U J . N ie zm ie nia jc po staw y rki, skiero w a pchnicie w kierunku g w n i, zadajc pchnicie w cel; podczas pchnicia zg i praw (lew ) nog, ja kn a jszy b ciej przyj postaw M A R S Z M A R S Z . Pow tarza pchnicie a do kom endy D O S . (Rys. 24 i 28).
120. Pchnicie w prawo (w le wo).

CBW www.cbw.pl

Kom enda W P R A W O (W L E W O ) - K U J*. W y k o n a n ie . 1. W P R A W O (L E W O )*. P rzyj zoenie w pra

Rys. 29. K om enda W P R A W O W T Y K U J* . 121 . 1. W P R A W O W T Y . P rzyj zo enie w pra P chn icie w praw o wty. wo w ty.

wo (le^ 0^ KUJ._ Jak w p ll9> (RyS. 27 i 29).

108

Regulamin Kawalerji. Cz I. Przysposobienie kawalerzysty.

Rozdzia D

Robienie broni.

10Q

2, .K U J * . , .. Skierow a pchnicie, nie zm ie niajc postaw y rki, w kierunku g ow n i, zadajc pchnicie w cel; podczas pchnicia zg i praw nog; jaknajszybciej przyj po sta w M A R S Z - M A R S Z ".
122 C i c i a .

C icia w y konyw a si z caej siy, caem ram ieniem , popierajc je pochyleniem w yprostow anego tu o w ia w kie runku cicia. Podczas cicia ostrze m usi by zwrocone w kierunku cicia. W zrok przed i podczas cicia s k ie ro w any na cel, lewa rka w y sunita naprzd w do, jak g d y b y oparta o szyj (k sioda) konia. Po w ykonanem ciciu powraca si do postaw y M A R S Z - M A R S Z * . N ajskuteczniejsze cicie jest takie, przy ktrem pu nkt uderzenia w y padnie w punkcie stycz n y m cieszczyzny z m iczy zn . G d y przeciw nik jest przed nacierajcym z prawej lub z lew ej jego strony, nacierajcy tnie z prawej lub lew ej swej strony z gry w d, zadajc cicie w grn cze ram ienia, lub w g o w (uw aa na he m prze ciw nika); w e w szystkich innych w ypadkach w szyj, w tw arz, lub w rk trzym ajc wodze. Komenda: W P R A W O (W L E W O ) W D - T N 1 J * . W y konanie. ,, _ . . . 1. W P R A W O (W L E W O ) W D O * . P rzyj zo enie w praw o (w lew o w d ). . . . 2. .T N IJ " . W zn o si si szabl w gor w ty i o pu szcza szybko w d , nie zginajc kici, zadajc krtki, b y skaw iczny cios nieprzyjacielow i, dajc szabli P n y w ym ach p o w r ci jaknajszybciej do postaw y M A R S Z M A R S Z ". (Rys. 30 i 31). Kom enda: O D U C H A - T N IJ*. W y konanie. 1 O D U C H A . P rzy j zo enie w praw o. 2. T N IJ*. W zn ie praw rk tak, alay kciuk b y na w ysokoci i tu koo szyi z lew ej strony, palce skie rowane paznokciam i w d , g ow n ia poziom o, ci, w y p r ajc praw e rarri w caej jego dugo ci w prawo, nada jc g ow n i ja kn a jw i kszy rozm ach (w ym ach) i popierajc ruch ram ienia pochyleniem tu o w ia w kierunku cicia, za dajc cicie w szyj, w tw arz, lub w rk, trzym ajc wodze; d okoczy koo nad g ow i pow rci jakn ajszy b ciej do postaw y M A R S Z - M A R S Z * . M ajc przeciw nika

123. C icia w pra wo (w lewo) wd.

124 . C icia od li cha.

www.cbw.pl

CBW

Rys. 30.

Rys. 31.

Rozdzia f). Robienie broni.

n i

110

K e g u ia m in

K a w a le r ji.

I . P r z y s p o s o b ie n ie ^ k a w a le t t y S t y .

z lewej strony, zwraca si caym tu o w iem w le w o i w y konyw a si cicie jak w y e j. (Rys. 32). Chcc zada cicie w rk, trzym atc w odze, na ley w po zy c ji przygotow aw czej do cicia po d nie piro szabli nieco w yej i ci skonie w d . on ie rz po w inien by w y w iczo n y w szybkiem przechodzeniu z jednego rnriraili ciecia do drugiego, bez przybierania po pierws z e m 1 ciciu p o s t a M A R S Z - M A R S Z " , jak rw nie w m om entalnem , jakn ajk rtsz drog w ykonanem , przy bieraniu po staw y M A R S Z M A R S Z (zoe n ia) w 1 kim ko lw ie k kierunku z postaw y przygotow aw czej do ja k ie gokolw iek cicia.

on ie rz p o w in ie n b y w y w iczo n y w szybkiem w y ko n y w an iu naprzem ian poszczeglnych pchni i ci; postaw przejciow przy ich czen iu p o w in na by za sadniczo postaw a M A R S Z -- M A R S Z ". K om endy: 1. O D U C H A T N IJ, W L E W O K U J . 2. W L E W O K U J ', O D U C H A - T N IJ " . 3. W P R A W O W D T N IJ, W L E W O K U J . 4. W L E W O - K U J , W P R A W O W D T N IJ . 5. . O D U C H A T N IJ, W TY K U J* i t. d. Zasona suy do odbicia zastaw w asnej szabli nie przyjacie lskie go cicia lub pchnicia. O d b ic ie p c h n i cia polega na schw ytaniu g o w n i szabli przeciw nika w g ra nicach jej pira i m o liw ie krtkim ruchu praw ej rki, zm ieniajcym kierunek pchnicia przeciw nika tak, aby trafio ono w prni; naley o db ija zawsze nazew ntrz w stosunku do siebie. Po odbiciu nieprzyjacielskiego cicia lu b pchnicia naley n atychm iast przej do gw atto w nego zdecydowa-

126 . Poczenie pchnicia z ciciem i od wrotnie.

127 . Zasony.

Rys. 32.
125 . C icie z dou wprzd.

www.cbw.pl

CBW

Kom enda: . Z D O U W P R Z D - T N IJ . W ykonanie: Przenie praw rk z szabl w ty , ram i w yprone, szabla p o zio m o, ostrzem skierowana w d , ci d oe m w przd, zginajc lekko praw e rami w stawie okciow ym , w skutek czego ostrze szabli p o w in no trafi w szyj lub w tw arz przeciw nika. C icie to ma szczeglne znaczenie podczas w alki z przeciw nikiem , m ajcym na g ow ie hem .

Rys. 33.

112

Regulamin K aw tlerji. Cz I. Przysposobenle kawalerzysty.

ftozdzia D. Robienie broni,

113

nego natarcia, wykonujc byskawicznie pchnicie. N a j lepsz zas on jednak bdzi e zawsze z d e c y d o w a n e n a t a r c i e . Zason wykonywa si przez przyjcie postawy MARSZ MARSZ" {zoenie) w od powiednim kierunku. Wyjtek stanowi zasona gowy przed ciciem. 1
128.

Z a s o n a gowy.

Komenda: .ZASONA GOWY*. Wykonanie. Przenie szybko i silnie praw rk (ki) powyej gowy, piro gowni troch niej od pra I wej rki (kici) kierunek pira zaleny od kierunku, w ktrym znajduje si przeciwnik; paszczyzna gowni prostopadle do paszczyzny cicia przeciwnika, prawe ra mi lekko zgite w stawie okciowym. Szybko powrci do zoenia. Cicie przeciwnika naley chwyci ostrzem I wasnej szabli. (Rys. 33). wiczenia z uyciem pozornikw maj na celu wy zrczno, si, zwinno i szybko decyzji, pew oka, i rzeczywiste wykonanie ci i pchni. 1. Druciane piercienie o rednicy 20 i 10 cm.

uywa podstawki do ozy, nakadajc na nie drewniany krek ze sworzniem w rodku. 2. Proste i wiee ozy leszczynowe, ewentualnie olchowe, lub wierzbowe, ustawione pionowo do cicia wd na podstawkach wys. 80 cm. Podstawka do ozy skada si z drka odpowiedniej wysokoci, rednicy 1012 cm., osadzonego na krzyaku. W stoku tym r u szczytu, wywiercony jest pionowo otwr o rednicy 23 cm., w ktry wkada si oz.
133. 1. wiczcy stoi w miejscu pozornik w odpo U ycie pozorwiedniej stronie wiczcego i w odpowiedniej od niego nikw do n a u odlegoci. ki c i . 2. wiczcy maszeruje (szybki krok, bieg) po zornik, nastpnie pozorniki ustawione w odpowiedniej od legoci od cieki wiczebnej. Pozorniki umieszcza naley po obydwu stronachI cieki wiczebnej. Cicie bdzie dobre, gdy powierzchnial cicia, przy ciciu w d, bdzie gadka i nachylona podI ktem 30 stopni do osi ozy. W przeciwnym razie cicie byo zadane nieprawidowo, zwykle spnione (cicie winno> by zadane przed sob).

129.

w ic zenia z u* robi y ciem p o z o r no nikw .

130.

R o d za je p o _ oplecione som, luno zawieszone na wysokoci piersi zo rnikw u y wzrostu czowiekapiechura lub jedca. wanych do z a'przecitnego da w an ia 2. Chochoy plecione ze somy, obszyte workiem pch ni wielkoci stojcego i klczcego czowieka, ustawione,

zawieszone, lub pooone, tak, aby przedstawiay przeci wnika klczcego, stojcego lub lecego.
131.

Podczas wicze przygotowawczych do walki wrcz, - 13podczas nauki zadawania tylko pchni, instruktor i ucze, w iczenia 1 przygotowawzaopatrzeni s w palcaty dugoci szabli lub w drewniane cze do watki w rcz. szable i maski. Nauk zadawania samych ci, oraz pchni\ poczonych z ciciami, prowadzi si z uyciem pozornikw.
135.

Ucze stoi w postawie MARSZMARSZ. Instruk tor staje naprzeciwko ucznia i tmaczy mu, e, aby by: niego. zasonitym, naley nieustannie trzyma piro swej szabli 2. wiczcy maszeruje (szybki krok, bieg) pozor w kierunku prawego ramienia przeciwnika. niki ustawione: Instruktor wskazuje uczniowi czci ciaa, w ktre a) w nierwnych od siebie odlegociach, naley zada pchnicie lub cicie, oraz kadzie nacisk na b) w nierwnych odlegociach od siebie i od wi konieczno celowania podczas wykonywania pchnicia, czebnej cieki. Naley czsto wiczy pchnicia w biegu przez piro wasnej szabli i cofnicia szybko rki z szabl z postawy DO BOJU*. po zadaniu pchnicia. Instruktor wiczy ucznia w szybkiem rozpoznawaniu 132 . 1. Gomuy z gstej, mokrej gliny ustawione do czy przeciwnik jest zasonity. Jeeli przeciwnik odsania R o dzaje p o cicia od ucha na podstawkach wysokoci barkw, piesi, walczcy powinien byskawicznie pchn szabl, za zo rn ik w u y dajc przeciwnikowi pchnicie w piersi, w rami, lub i- szo1 m. 40 cm., konno 1 m. 90 cm. wanych do za:d a w a n ia ci. Cicie bdzie dobre, jeeli dolna cz stoka po w szyj. Jeeli przeciwnik jest zasonity, walczcy po zostanie na podstawce, idealnegdy gownia szabli prze winien, odsuwajc zdecydowanym, silnym i krtkim ruchem tnie stoek, nie zrzuciwszy grnej jego czci. Mona swej szabli gowni szabli przeciwnika, o ile to jest nieU ycie p o z o r I nikw do n a u ki p ch ni.

1.

wiczcy stoi w miejscu pozorniki wokoo

S z a b la p r z e ciwko szab li.

www.cbw.pl

CBW

114

Regulamin Kawalerji. Cz I. Przysposobienie kawalerzysty.

ftozrfzia^D. R obienie broni.

115

zbdne do zadania pchnicia, byskaw icznie pchn szabl, zadajc prze ciw n ik ow i pch nicie w piersi, w ram i, lub w szyj. Instruktor uczy rw nie ucznia naciera i bro n i si w w alce z 2, nastpnie z 3 prze ciw n ik am i. Z ch w il g dy ucze p o j w yej w y m ie n io n e zasady natarcia i obrony, n a ley przej do w alki wrcz w m iejscu i w marszu 2-ch przeciw nik w , (instruktor i ucze) uw zg l d n ia jc p. 134. Instruktor zw rco n y jest do ucznia przodem , bokiem , lub tyem . Celem ro zw in icia (spotgow ania) zdolnoci oceniania o dlegoci od przeciw nika, po zw ala n ie kied y in struktor d otkn si ucznio w i palcatem (drew nian szabl), kiedyindziej odpiera natarcie, celem zm uszania ucznia do w y kon a n ia pchni zdecydow anie, lub te do pow trzenia pchnicie. w iczenie to prow adzi si n astpnie w ten sposb, e przeciw staw ia si ucznia (uczn iw ) ju w y szko lon e m u w robieniu szabl o n ie rzo w i. Instruktor popraw ia b d y kadego z u czn iw o ddzielnie. 136.
Szabla prze ciwko lancy.

w tarza si na drew nianych koniach, ew entualnie, na ko niach yw ych, bardzo spokojnych, w m iejscu.

c) Robienie lanc pieszo.

Lanca jest zasadnicz broni do szary. Lanca d zie li si na: GROT DRZEW CE TYLEC . Na lancy zn a jd u j si: P IE R C IE Z E S T R ZE M I C Z K IE M 2 O K U C IA (grne i dolne). ' O G N IW K O P L E C IO N K A T E M B L A K z zam kniciem . P R O P O R C Z Y K z ize m y c k ie m do przytw ierdzenia. P T LA . Cz od okucia do grotu n a z y wa si .C Z C I G R O T O W * . C z od okucia do tylca . C Z C I T Y L C O W *. P u n k t cikoci lancy zn ajdu je si m niejw icej p o n ie j grnego o k u cia. (Rys. 34). 137.
Lanca.

www.cbw.pl

CBW

N auka w a lk i szabl z przeciw nikiem , uzbrojonym w lanc, ma szczeglne znaczenie. Instruktor tum aczy ucz n io m , uzb ro jo ny m w szable, przew ag ich b ro n i nad lanc, g dy grot tej lancy nie jest skierow any w w alczcego szabl. W y ka zuje to , kac uc zn io w i stan naprzeciw ko chochoa, przedstaw iajcego stojcego czow ieka. Na w y so koci i ko o biodra chochoa przesunita jest przez ela zne k ko lanca, grot ktrej zao patrzon y jest w gak ochronn. Instruktor, ustaw io ny za chochoem , trzym ajc za ty lec lanc i kierujc j ochronn g ak w ucznia, daje m u rozkaz natarcia na chochoa (przeciw nika) z przodu z prawej lub z lew ej jego strony. Ucze* przybiera p o s ta w .M A R S Z M A R S Z *, rzuca si w kierunku chochoa, krtkim lecz energicznym ruchem odsuw a g o w n i swej szabli lanc (ochronn gak) od siebie nazew ntrz i b y skaw icznie zadaje chochoow i (przeciw niko w i) pchnici. w iczenie to ma na celu rozw inicie zim nej krw i, dokadnoci i szybkoci w zad aw aniu pchni. P rzeprow a dza si je po cztko w o w miejscu. Instruktor sto pnio w o zw iksza przez opr swego ram ienia, trzym ajcego ty lec lancy, o pr ja k i n apo tyka szabla nacieiajcego ucznia. W zalenoci od po stpw uczniw , w szystkie w i czenia natarcia, rozw ijania zrcznoci i w a lk i wrcz, p o

)
R o bienie lanc naley rozpocz zaraz na pocztku szkolenia rekrutw i p ro w a dzi je przez cay cig sub y onierza, m o liw ie codzie. N auka ro b ie n ia lanc p o w in na si odb yw a rw nolegle z nauk robienia szabl. W szyscy o nie rze (szeregowi i oficerow ie) m aj bra w w iczeniach tych czynny u d zia. N auk naley pro w a d zi cile w e d u g w czeniej u o o nego planu. W y m a g an ia naley zw iksza s topniow o tak, aby n ig d y nie nastRys. 34. p io u w iczcego (ucznia) przem cze nie, ktre ham uje rozw j s i fizycz nych, zrcznoci i zw innoci, w arun kw niezbdnych do dobrego robienia lanc. Z w y jtk ie m pierw szych 6 lekcyj tem blak zn a jd u je si zawsze na fancy; m usi b y tak przy-

138.
Wskazwki oglne.

11 6

R e g u la m in

K a w a le r ji.

O zi

P r z y s p o s o b ie n ie

k a w a le r z y s ty .

R ozdzial D . Robienio broni.

117

m ocow any, aby podczas robienia ni, nic z|uw a. Sl^ U y w a n ie drew nianych gaek, albo innych rodkow ochron nych na grotach lanc, jest podczas cwiczen lanc zakazane.
139. Ustawlnie do nierzy wicze. I 140. Nachwyt 1 podchwyt.

D o w icze w robieniu lanc naley u s t m c ^ o (uczniw ) w odstpach i odlegociach 9 krokw .

N A C H W Y T * jest to chw yt rk lancy w taki spo sb e m a y palec le y od strony tylca, 1 p a lec w skazujcy - od strony grota, niezalenie od tego, czy do trzvm a lance od 2 ory, czy te od dou. .P O D C H W Y T * jest to chw yt rk lancy w sposob odw rotny, n i przy nachw ycie. Z M IA N A C H W Y T U * jest to zm iana nachw ytu na podchw yt, lub odw rotnie. W y kon y w a si go przy pomocy: 1. M yca lanc. . 2. P odrzutu lancy - (uyw a si w ycznie przy zm ia n ie nachw ytu na podchw yt). (Rys. 35 i 3o).

Rys. 36.

Rys. 37.

CBW www.cbw.pl
141. SnlczaWz l a n c V . W

Rys. 35.

K om enda: L A N C E W D O . tnrP W y k on a n ie . U j n achw y tem p e n r k lanc jej punkcie cikoci, pi na w ysokoci okcia, paz-

nokcie skierow ane ku prawej piersi. Tylec lancy oprze na p o d o u przy nasadzie m aego palca u nogi, tem blak na zew ntrz, lance piono w o , okie ram ienia trzym ajcego lanc sw obodnie opuszczony, reszta w e d u g odnonego przepisu musztry.

118

Regulam in K a w a lerji. CzS I. P rzy sposobien ie ka w a lerzysty.

R o zd zia D. R o bien ie broni.

119
144 . Na udo lance".

K om enda .B A C Z N O * jest tu rw noznaczna z k o m end .L A N C E W D O N * . (Rys. 37). i

142 . Spocznij**.

K o m enda S P O C Z N IJ*1 . W y konanie. P rzy j postaw S P O C Z N IJ* w edug o dnonego przepisu regulam inu m usztry, oprze tylec la n C cy na ziem i, grot lancy skierow a w zw y . {. Kom enda: (O D D Z IA ) M A R S Z . W ykonanie. O puci rk w d , u jm ujc je dn o czenie lanc p odchw ytem . Podrzuci lanc w zw y i oprze ( j j na barku tak, b y grot lancy b y skierow any w zw y i w ty 45 sto p n i.( Rys. 38). Na kom end (O D D Z IA ) S T O J* m aszerujcy przeryw a marsz i przyjm u je postaw zasadnicz z lanc.

143 . Maszerowanie z lanc.

N a kom end: N A U D O L A N C E o n ie rz chw yta lanc w punkcie cikoci, opiera pi, nie zm ie niajc chw ytu, o praw e ud o tak, by kciuk b y od strony w e w ntrzn ej, ostrze lancy za na w ysokoci lew ego p o m y lanego ucha koskiego. Rw noczenie robi o nierz roz krok w prawo, zginajc lekko nog i w kolanach i prze nosi le w pi przed rodek ciaa, jak przy trzy m an iu w o dzy na koniu. (Rys. 39). Na kom end M A R S Z M A R S Z " Chwyta o nierz lanc w punkcie cikoci, zn ia grot poniej w ysokoci p o m y lan e g o oka koskiego i bierze j pod pach, przy ciskajc ram ieniem do tuow ia. D o o b e jm u je s iln ie drzewce m ajc palce zw r co ne pazno kciam i ku grze. R w n o :z e n ie robi o n ie rz rozkrok w prawo, nie zg in a jc ng i przenosi lew pi przed rodek ciaa, jak przy trzym an iu w o dzy na koniu. N a kom end M A R S Z M A R S Z * z po staw y N A U D O L A N C E * przybiera si je dn ym ruchem postaw o pisan w y ej. (Rys. 40 i 41).

145 . Do szary.

d) Bojowe uycie lancy.

Istn ie j dw a rodzaje pchni: 1. .C zy n n e * t. j. takie, ktre s w ykonane przez ruch praw ej rki w kierunku p rze ciw n ik a. Stosuje si je ze zoe: a) w praw o w p rz d i w lew o w p rz d stojc w m iejscu i w m arszu stpem (krokiem ); b) we w szystkich innych kierunkach stojc w m ie j scu i we w szystkich chodach. P chnicia czynne p o w in n y b y w ykonyw ane w a w o i ca s i ram ienia, popartego i w zm ocn io n e go p o chyleniem tu o w ia w kierunku pchnicia. Po zadaniu pchnicia n a ley energicznie cofn lanc. 2, B iern e" t. j. takie, k t ry m si nadaje ruch konia w p rzd i opr prawego ram ienia, w raz z tu o w iem , zadajcego pchnicie jedca. Praw e ram i po zo staje spokojnie w sw ym p o o e n iu (przyciska lanc do tu o w ia). P chnicie bierne stosuje si ze zoe: a) w praw o w przd, b) w lew o w przd, w y konyw any ch w kusie i w g alopie (w biegu). N auk pchni biernych naley zacz w m arszu stpem (krokiem ). ( W cza sie ,pc hn i c ia w kierunku grota,
146 . Wskazwki oglne.

www.cbw.pl
R ys. 38.

CBW

120

Regu lam in K a w a le rji. Cz 1. Przysposobien ie kaw alerzysty.

R o zd zia D . R obien ie broni.

121

Rys. 39.

Rys. 41.

w zrok po w in ie n by skierow any przez grot na cel, w cza sie. pchnicia w kierunku ty lca przez tylec na Cel. P rzy n ie j opisanych pchniciach przyjto za p o d staw w y jciow postaw M A R S Z M A R S Z * p. 145. Pchnicie zadaje si najczciej w bok lub brzuch prze ciw nika. S toso w n ie do kierunku, w ktrym bdzie si zn a jd o w a przeciw nik, bdzie si zm ie n ia kierunek z o enia. Istnieje 10 g w ny c h kierunkw zo en ia. 1. 2. W praw o w przd. W lew o w przd.

www.cbw.pl
Rys. 40.

CBW

122

Regu lam in K a w a le rji. Cz I. P rzy sp o so b ien ie k a w a lerzysty .

R o zd zia D. R obien ie broni,.

123

3. W prawo. 4 . W lewo. 5 . W praw o w ty. 6. W lew o w ty. 7. W praw o w d. 8. W lew o w d. 9. Tylcem w praw o. 10. Tylcem w praw o w ty.
147. Pchnicie grotem w prawo wprzd.

poziom ego po o enia lancy tu przy jego szyi, jednocze nie w y konujc tu o w iem zw rot w lew o wskos. 2. ,K U J\ Jak w p. 147. P ochy lenie tu o w ia nad zgitem lew em kolanem . (Rys. 43).

Kom enda: W P R A W O W P R Z D K U J . W y kon a n ie . 1. W PRAW O W P R Z D zacho w a postaw M A R S Z- M A R S Z* 2. K U J . W y k o n a po zio m o silne pchnicie, jak n ajd ale j w y cig a jc w praw o w p rzd praw rk, nie odsuw ajc nazew ntrz o kcia i p o chy lajc tu w nad praw em kolanem : lanca spocznie na w ew ntrznej stronie staw u okciow ego i przedram ienia; pow rci ^energicznie do 1-ej postaw y. (Rys. 42).

Rys. 43.
149. Kom enda: W P R A W O K U J*. Pchnicie gro W y konanie. * tem w prawo. 1. W P R A W O " . Jednoczenie z przeniesieniem m , grota lancy po zio m o w praw o w y kona zw rot tu o w iem w praw o i cofn praw y o kie i lanc tyle w ty, e b y prawa rka (ki) zn alaza si tu przy praw ym boku tu ow ia. 2. K U J . Ja k w p. 147. (Rys. 44). 150. K om enda: , W L E W O K U J . p Pchnicie gro W y kon an ie . tem w lewo. 1. W L E W O * . Jednoczenie z przeniesieniem Tl grota lancy tu nad gow (pom ylanego) konia w lewo, w ykona zw rot tu o w iem w lew o, p o o y lanc na le w em przedram ieniu. 2. K U J . J a k w p. 147. (Rys. 45). 151. Kom enda: W P R A W O W T Y K U J* . Pchnicie gro W y kon an ie . p tem w prawo 1. . W P R A W O W T Y . Jednoczenie z przeniewtyl.

Rys. 42.

148. Pchnicie gro tem w lewo wprzd.

CBW www.cbw.pl

K om enda: W L E W O W P R Z D K U J".

W y k o n a n ie . 1. W L E W O W P R Z D " . Przenie grot lancy w lew o w przd tu nad g o w (pom ylanego) konia do

124

Regulamin Kawalerji.

I. Piy|.oaobicme kawalerzysty.

Rozdzia D. Robienie broni.

125

sieniem grota lancy p o zio m o w praw o w ty w ykona zw rot (jaknajw ikszy) tuo w iem w p ia w o i cofn praw y o kie i lanc o tyle w ty, by prawa rka (ki) znalaza si tu przy praw ym boku tuow ia. 2. K U J . Ja k w p. 147.
152 Kom enda: W L E W O W T Y K U J . Pchnicie gro W y kon a n ie . tem w lewo C l wty. 1. W L E W O W T Y*. Przenosi si lanc ponad ig ow konia, ostrzem na le w o w ty , w kada si j w w i deki z kciuka i palca w skazujcego lew ej rki i przy trzym uje niem i, podczas, gdy praw a rka w ycignitem ram ieniem o bejm uje po d chw ytem koniec tylco w y . Skoro ty lk o praw a rka si z b liy a , w id e k i w ypuszczaj lanc, przerzucaj j za pom oc lekkiego ruchu lew ego w ska zujcego palca ponad lew y okie, gdzie lanca, skierow a na obecnie w lew o w ty, tak spoczywa, e ostrzem p o chyla si nieco w d, a tem blak znajduje si po ze w ntrznej stronie ram ienia. 2. K U J ', a) je dziec celuje w lew o w ty p o nad ostrzem do celu, podczas, gdy prawa rka mocnc

Rys. 44.

www.cbw.pl
Rys. 45. Rys 46.

CBW

126

Regulamin Kawalerji. Cz I. Przysposobienie kawalerzysty.

Rozdzia D. Robienie broni.

127

w y konyw a pchnicie tak, i zb lia si tu do stawu le w ego okcia. Ten ostatni, w ktrym koniec ty lco w y la n cy si przesuwa, daje pchniciu kierunek; b) lanc w y ciga si szybko. P chnicie to stosuje si szczeglnie w konia cigajcego je d c a lub te w niego samego. (Rys. 46).
153. Pchnicie gro tem w prawo wd.

Kom enda: W P R A W O W D K U J . W ykonanie. 1. W P R A W O W D w y kon y w a si albo przez zm ia n chw ytu m lycem , albo przez zm ian chw ytu pod-

www.cbw.pl
Rys. 47.

CBW

128

ii

Regulam in K a w a le rji. C . I. Przysp o so b ien ie k a w a lera ysty. RozdzialJD . Robienie broni.

129

rzutem. Z ale n ie od tego, na co czas pozw ala, prawa rka w zniesiona do w ysokoci szyi i rw noczenie grot skierow any na lecy lu b .p o m y la n y cel na ziem i. 2. K U J*. Jedziec, nie podnoszc rki do gry, kieruje grot do celu i w y konyw a mocno pchnicie w d , przyczem palce nie p o w in n y odcza si od drzewca, a potrzebne poruszenie w y kon a n a le y ty lk o przedra m ieniem . Lanc w yciga si szybko tak, aby praw a rka znalaza si na rw nej w ysokoci z szyj. Z a pom oc zm ian y chw ytu m ycem po w rci do zo enia w praw o w p rz d . (Rys. 47)
154 . Pchnicie gro tem w lewo wd.

K om enda: W L E W O W D L - K U J . W ykonanie. 1. W L E W O W D . Przenosi si lanc ponad g o w konia, w kada w w id e k i i przytrzym uje niem i, pki praw a rka nie ujm ie po d chw ytem koca tylcow ego lancy. W tedy w id e k i w ypuszczaj lanc, przerzucajc j lekkiem poruszeniem lew ego palca w skazujcego ponad le w y okie, g dzie lanca obecnie spoczywa tak, i tem blak zn ajdu je si nazew ntrz ram ienia. R w noczenie kie ruje prawa rka grot w cel lecy na ziem i lu b tam p o m ylany. 2. K U J*. Prawa rka w y kon yw a silne pchnicie w ten sposb, e przechodzi pod le w pier. Lanc pro w ad zi si przytem po okciu, na ktrym si przesuwa. Lanc w yciga si szybko z pow rotem . P rzy pchniciach w zie m i p o w in ie n o n ie rz w y biera zawsze pew ien p u n k t jako cel i stara si w ten p u n kt trafi. W terenie kam ienistym nie naley ku w ziem i.

Rys. 49

(Rys. 48).
155

P c h n i c ie t yl c e m w prawo. kierunkach:

www.cbw.pl

CBW

P chnicia tylcem s skutecznem i ty lk o w dw ch w prawo i w praw o w ty . W alczcy zadaje uderzenie w g o w lub pier przeciw nika, lub w gow jego konia. Komenda: T Y L C E M W P R A W O K U J*. W ykonanie: 1. T Y L C E M W P R A W O * . W y k o n a zo en ie do pchnicia grotem w lewo, zw rci g ow w prawo. 2, K U J . P ch n energicznie, w y prajc na stpnie praw rk w caej dugoci, cofn szybko lanc do po staw y W P R A W O W P R Z D " . (Rys. 49)

Rys. 50.

130
156. Pchnicie tyl J cem w prawo w ty.

Regulamiu Kawalerji. Cz I. Przysposobienie kawalerzysty

Roz d zia D. Robienie broni.

131

Kom enda: T Y L C E M W P R A W O W T Y K U J*. W ykonanie: 1. .T Y L C E M W P R A W O W TY*. Skierow a lanc grotem w lew o w p rzd (nie zw racajc tu o w ia w lew o w p rzd ), zw rci g ow w prawo. 2. K U J . Pchn energicznie, przytrzym ujc p o d czas pierw szej czci pchnicia lanc pod pach, a w y prajc nastpnie praw rk w caej dugoci, przyczem p ra w y 'b a rk zostanie nieco cofnity w ty . C ofn szybko lanc w p rzd do postaw y , W PRAW O W P R Z 0 D ". i (Rys. 50) U derzenia drzewcem uy w a si w y jtkow o, ale sta now i ono dla w alczcego je dy ny sposb zuytkow ania swej broni, g d y przeciw nik (przeciw nicy) zn a jd u je () si tak b lisk o niego, e pchnicie grotem jest n ie m o liw e do w ykonania, lub g dy po po przednim pchniciu lanca ugrz za i z trudem daje si w ycign. U derzenie kieruje si w tw arz przeciw nika, ew. w g ow jego konia. W zrok skierow any na cel. K om enda: .D R Z E W C E M W P R A W O B IJ*. W y konanie; 1) .D R Z E W C E M W P R A W O * . Skierow a lanc g ro tem w lewo. 2) .B IJ * . W y kona w ym ach lanc w praw o, nie w y puszczajc jej z pod pachy, doczajc do rozm achu lancy i i ca si praw ego ram ienia i tu o w ia, zada cios, po w r ici do postaw y M A R S Z M A R S Z 1 1 . (Rys. 51). Kom enda: D R Z E W C E M W L E W O B I J . W y konanie: 1) D R Z E W C E M W L E W O " . Skierow a lanc g ro 1tem w praw o wskos. 2) B IJ . W y kona w ym ach lanc w lew o, nie w y puszczajc jej z pod pachy, doczajc do rozm achu lancy i ica si praw ego ram ienia i tu o w ia , zada cios, p o w r ici do postaw y M A R S Z M A R S Z ". (Rys. 52). Lanca nie posiada pierw iastku ochronnego w tej mierze, co szabla, p ra w id o w a wic szermierka lanc, z na 1 tarciem i obron jest n ie m o liw a . Lanca jest broni w y b itn ie zaczepn, a przeto w aciw broni jedca. Jak k o lw ie k w pew nych okolicznociach zasona, w skutek jej dugoci, u m o liw ia obron, to jednak, zawsze

157. U d erz enie drzewcem.

158 . Uderzenie drzewcem w prawo.

Rys. 51.

159 . Uderzenie drzewcem w lewo.

CBW www.cbw.pl
Z a so n y .
160 .

Rys. 52.

Rozdzia D. Robienie broni.

132

Regulamin Kawalerji. Cz I. Przysposobienie kawalerzysty.

n ajlepsz zason dla w alczcego lanc b dzie zdecydo w ane natarcie i ub e zw adnienie przeciw nika uderzeniem , lub pchniciem . Z asona lanc polega na ruchu k o o w y m lancy, zakrelonym przez grot i tylec m o liw ie poziom o, p o d czas ktrego nastpuje uderzenie drzewcem przeciw nika lub jego broni. W zrok skierow any w przd.
161
Zason a gowy mycem.

Kom enda: G O W , M Y C E M C H R O " . W ykonanie: C H R O " 1) Przycisn praw em ra m ieniem lanc do plecw , lanca poziom o. 2) Za pom oc praw ego ram ienia i ruchu w spierajcego praw ego boku tu o w ia nada lancy taki rozmach, aby obracana rw n o czenie m o liw ie w ysoko praw rk, zatoczya koo ponad g o w w adajcego n i i opara si t sam czci drzew ca o grn cz lew ego ram ienia. 3) Przy zetkniciu z lanc, lew e ram i (jaknajm niej odstaw iajc okie od tu o w ia) w raz z tu o w iem odrzuca j w bok, rw noczenie silne pocignicie praw rk nadaje jej taki rozmach, e, zataczajc koo m o liw ie w ysoko w odw rotnym kierunku, wraca do zierw szego pooenia. (Rys. 53). w iczenie tej zasony koczy si na za po w ied ja k ieg ok olw iek pchnicia, lub uderzenia np. W P R A W O W P R Z D ', W L E W O W TY*, .T Y L C E M W P R A W O W TY* i t. d.. przy jm u jc najkrtsz d ro g d ane zo-

K om enda: .M Y C E M W L E W O (W P R A W O )B1J*.' Zasona mlyc e m w prawo W ykonanie; B IJ" . 1. U m ieci lanc na praw ym (le w y m ) bar i w lewo. ku, oprze j za karkiem, skierowa grotem w lew o w ty 3 (w praw o w ty), uchw yci pen praw rk, kciuk koo palca w skazujcego, pozostae palce o be jm u j lanc m nieji w icej 15 cm. od koca tylca, praw e ram i lekko zgite. 2. N ad a lancy ruch ko ow y w lew o (w praw o), ponad g ow , w y cigajc praw e ram i y w o i zupenie w przd przy kad ym kole, tow arzyszc temu ruchowi ca grn czci ciaa 3. P o w rt do zo en ia w prawo w przd: zg i praw e ram i w c hw ili, gdy lanca znajduje si z le wej strony w y konyw ajcego m yniec, cofn j szybko na lewe przedram i, uchw yci j praw rk w punkcie cikoci (przesunicie prawej rki po lancy) i przyj zo en ie w praw o w przd. w iczenie m y ca podczas nauki koczy wiczcy sam orzutnie po w y ko n a n iu 3 5 k. Uderzenie podczas nauki w y konyw a si ty lk o w pow ietrze. Z asona m y cem ma zastosow anie w walce, g dy jedziec, zagroony przez k ilk u konnych nie przyjaci, chce si z pord n ic i

162 .

www.cbw.pl
Rys. 54. Rys. 53.

CBW

Regulam in K a w a le rji. Cz I. Przysposobien ie k a w a lerzysty .

R o zd zia D. R obien ie broni.

w ybi, ewent., gdy chce utorow a m i d zy sob a przeci w n ik ie m przestrze, niezbdn do skutecznego uycia sw o jej broni z m niejszem zuyciem siy, n i to ma miejsce przy m y cu, jest ono b ow iem w iczeniem , w ym agajcem prcz zwinnos'ci i zrcznos'ci, duej s iy fizycznej. w i czenie to nie jest obo w izujce. W y ko n y w a je m ona ty lk o na w ie lk ic h odlegociach m i d zy w iczcym i. (Rys. 54, 55 i 56).
163.

w iczeni a z uyciem po zornikw

w icze nia z uy ciem p o zo rn ik w m a j na celu przyzw y czaje n ie onierza do przybierania celow o i bez w ahania zo e, do kierow ania w zroku na cel (przeciw nika) i dobrego oceniania odlegoci m idzy nim (o n ie rzem), a przeciw nikiem , do energicznego zadaw ania pchni lu b uderze w w yznaczo ny lub w y brany cel, p rzy zw y czajenia m ini, cigien i staw w onierza do wstrznie, spow odow anych pchniciem , lub uderzeniem w przed m io t (przeciw nika) o pewnej cikoci, pewnej sile oporu. Instruktor w in ie n czsto zm ienia form, rozm iary i si o dporn po zo rnik w . N ale y czsto ku i zadaw a uderzenia ty lce m lu b drzewcem, (tylko: D R Z E W C E M W L E W O (W P R A W O ) B IJ* i .G O W M Y C E M C H R O " w m ikkie p o zo rn ik i) w cisze, o w ikszej sile oporu pozorniki, aby o nierz p rzy zw y c zai si w y k o n y w a pchnicia i uderzenia ca si. N auk w a d a n ia la n c z uyciem po zo rn ik w n a ley prow adzi cile w e d ug planu, zawsze pam itajc o tem , e przez dokadno d o chodzi si do szybkoci, nie odw rotnie.

Rys. 55.

164.
Rodzaje pozornikw.

P ozo rn iki opisane , z plecionej som y.

p. 130,

oprcz

tego

gow a

www.cbw.pl Po

CBW

G ow a ta, o rednicy 30 cm., p rzyw izan a do sznu ra, na drugim kocu ktrego p rzy w iza n y jest ciar w agi od 4 6 kg. G o w a zn ajdu je si na podstaw ie, przedsta w iajcej stojcy pio n o w o na cikim i d u y m krzyaku czw oroktny graniastosup z b ity z desek, w grnej cia nie ktrego znajduje si otw r (rednica zalena od g ru boci sznura), przez ktry przechodzi sznur od kuli. W d w ch bocznych cianach graniasto-supa wycite s o tw ory w ielkoci takiej, aby przeszed przez nie ci arek i rka. W ysoko supa wraz z krzyakiem 1 m. zad an iu pchnicia kula dziki ciarkow i sam o czynnie w rci na swe miejsce na podstaw ie.

Rys. 56.

^Uegulami^Kawale^i^^z^I^Przysposobieni^kawalerays^r
165 . Uycie pozor nikw.

Rozdzia D. Robienie broni.

Pocztkow o naley uczy pchni czynnych i u d e rze drzewcem w m iejscu, ustaw iajc po z o rn ik i pojedyczo, lub w o ko o ucznia. S top n io w o n a le y przej do w icze w marszu, uczc pchni biernych i czynnych, oraz uderze drzew cem, ustaw iajc po zo rn ik i pojedyczo, lub po o by dw u stronach w iczebnej cieki. W y k o n a dow o ln ie w szystkie pchnicia i uderzenia, nie trzym ajc si adnego porzdku. Zrczno w alczcego jako je dca oraz zw inno, z jak przechodzi z jednej po staw y do drugiej sposobam i szyb kie m i i pew nem i, m aj, nie liczc jego stanu m oral nego, najw ikszy w p y w na w y n ik i w alki. W aciw o ro bie n ia u y tk u z broni (lancy) w sposb in sty n kto w n y p o w inna by rozw ijana z ja kn a jw iksz starannoci. In struktor w skazuje pocztkow o uczniow i, e pew no na tarcia za ley od zoenia, w ogle od celowej, dobrej po staw y lancy. N astpnie uczy go przechodzi z jednego zo e n ia do drugiego, z jednej postaw y lancy do drugiej sposobam i prostem i, w y m agajce m i m o liw ie jakn ajm n ie j czasu, oraz ja kn a jm n ie j wrysiku. Pchnicia i uderzenia naley jednak w ykonyw a zawsze ca si. N ie m o eb n e m jest w yszczeglnienie w szystkich, tak liczn ych sposobw u y c ia lancy; praktyka zape w n i ich znajom o instruktorom . P o w in n i oni w zb u dza in ic jaty w uczniw , uczc ich, jak zn ajdu je si te sposoby. C o dzie nn e system atyczne w iczenia doprow adza j do tego, e ucznio w ie stosuj je in sty n kto w n ie . w icze nia te pow tarza si z po zo rn ik am i. Instruktor utrud nia s to pn io w o te w iczenia przez o d p ow ie dn ie usta w ienie po zo rnik w , oraz ustanow ienie kolejnoci i rodza ju pchni i uderze, tak aby uczyni z tych w icze szko przytom noci um ysu i decyzji. W m iar postpw , dokonanych przez uczniw , w szystkie w iczenia opisane po w y e j pow tarza si na ko n iu drew nianym , lu b na y w y m , bardzo spokojnym , stojcym w miejscu.

166 . wiczenia do wolne. 167 . wiczenia przygotowaw cze do walki.

w iczenia w m iejscu m ona pro w adzi na koniach o kieznanych ty lk o w d zid em , w ruchu natom iast w d zid e m i m unsztukiem . w iczenia b ia b ro n i naley prow adzi codziennie, tak w zim ow em , jak w le tm e m proczu. , . w iczcy b ia bro n i trzym a lew rk w odze w m y l przepisw nauki ja zd y konnej; w odze skrcone tak, aby lew rk m ona b y o oprze na szyi koskiej, ew entualnie p rze dn im ku sioda, unoszc si rw nocze nie na strzem ionach, stopy w sunite po obcasy w strze m iona. Celem przyzw yczajenia ucznia do spokojnego trzy m ania lew ej rki, naley podczas pocztkow ej nauki w a dania b ia b ro n i na ko n iu, rozkaza m u przytrzym yw a si m a y m palcem lew ej rki za kosm yk grzyw y, tu k o o kbu koskiego, ewent. za napiersien. Instruktor uczy (i popraw ia) w asnym przykad em , siedzc na koniu.

CBW www.cbw.pl
168 . Wskazwki o glne.

e) Robienia szabl i lanc konno.

Z rekrutam i naley rozpocz w iczenia b ia bro ni na koniu, skoro ty lk o d osia d ich do pew nego stopnia um o c n i si i p rzy zw y c zaili si do u y w an ia pom ocy.

Rys. 57.

1UM1JJ1. U;1A 1.
169 .

l<yl-oUenlo kawalerzysty.

HoziljiaJ I). Robienie broni.

U st a w ie n ie do w icze .

w iczenia w m iejscu i w marszu. w icze nia w marszu: 1. S za b l odstpy 9 krokw, o dlegoci najm niej 6 krokw . 2. Lanc odstpy i odle goci 9 krokw .

Na h a s o - w y k o n a n ie jak w szyku pieszy m (i2lx takt? '106. P rzy jm u je si prze pisan postaw (3 takt) jak

w p. 173P ostaw a zasadnicza z szabl na ram ie niu (komenda: P o s t a w a z a s a S Z A B L E W D L O N " ) jest nastpujca: prawa rka trz y d n ic z a z s z a b l ma rkoje szabli jak w szyku pieszym . G o w n ia trwale na r a m i e niu. oparta o ram i na szwie rkaw a. Rka zgita w o kciu tak, aby nasada d o n i i dwa ostatnie palce opieray si na grnej czci praw ego uda na dw ie donie poniej staw u biodrow ego. (Rys. 59).
173.

[) Robienie szabl konno.

170 .

W sk a z w k i O ' i na te same kom endy, jak w szyku g ln e. ]

171.

w ykonyw a si tak samo pieszym , z t r n i < c, e lew a rka trzym a w odze w sposb przepisow y. S zabla jest zaw ieszona na abce z lew ej strony

C h w y ty szabl

na

koniu

P o s ta w a z a s a - , po n ie j tylnego ku. d n ic z a z s z a b l konia, * w p o c h w ie . P ostaw a jedca, jak w skazano w Rozdz. B. C zci I.

I K. (R ys. 57). R.
Na za p o w ie d przenosi si praw rk ponad w o S z a b le - - w dzam i i po nad przedram ieniem lewej rki, trzym ajcej d o . * w odze, u jm uje si rkoje szabli i dob yw a si szab' z pochw y na szeroko d on i (1 takt). (Rys. 58).
172.

CBW www.cbw.pl
R ys. 58.

Ry>. 59 W y kon a n ie jak w p. 108; szabl chowa si do p o S z a b le sch ro **. chw y ty lk o stojc w m iejscu lub w marszu stpem
174

Regulamin Kawalerji. Cz I. Przysposobienie kawalerzysty. Rozdzia D ^RobieDie broni.

175. Natarcie.

141

Postaw a na koniu, oraz sposoby pchni i ci szabl s rne, stosow nie do tego, czy je dziec zajm uje miejsce w szeregu, czy w alczy w po je dy nk. W szary na kom end M A R S Z M A R S Z " jedziec pochyla si ku szyi koskiej i przyjm uje postaw opisan w p. 114. K om end M A R S Z M A R S Z ", po dchw ytuj w szyscy je d c y okrzykiem H U R R A . W w alce w pojedynk sia i zdecydow anie, z ktremi je dziec rzuca si na przeciw nika, bezw zgld nie za p e w n iaj m u przew ag. Nie naley n ig d y da si w yprze dzi w szary. Pchnicia i cicia naley w y konyw a jaknajenergiczniej, popierajc je grn czci ciaa. Je d z'e c nie po w in ie n n ig d y traci w a d zy nad koniem , jego cho dem i kierunkiem . P ow inien zawsze m c rzuci si na nieprzyjaciela celem u n ieszko dliw ie n ia go. Z ale n ie od stopnia w yszkolenia ucznia, szybko chodw stopniow o si zw iksza.

176. Do mnie .

Na kom end D O M N IE " je dc y zbirk w e d u g regu, m usztry trzym ajc B O JU ". R o dzaje po zo rn ik w , uyw anych pchni i ci opisane w pp. 130 i- 132. do

w y kon y w aj szable D O

177. Rodzaje pozornlkw. 178. Uycie p ozo r nikw.

zadaw ania

Z alenie od stopnia w yszkolenia ucznia i konia o d legoci pom idzy po zo rn ik am i stopniow o si zm niejsza, a szybko ruchw zw iksza. P od oe po w in no by p o cztkow o rw ne, nastpnie usiane rno rod n em i przeszko dam i (row y, poty ). P ozo rn ikow i, przedstaw iajcem u lecego przeci w n ika, n a ley zadaw a kucie, w y konujc pchnicie uko nie n aprzd i w d . w icze nia szarow ania p o w in n y by nastpnie poczone z w ic zen iam i w a lki w pojedynk i w a lki wrcz.

Rys. 60.

www.cbw.pl

CBW

Insruktor kae ustaw i szereg p o zo rn ik w w lin ji prostej, poprzedzajcej grup p o zo rn ik w rozrzuconych za n im i po placu. Jed zie c (ucze) kuje pierw sze pozorniki w galo pie, lub rbie je. Zbiera nastpnie konia i rzuca si na grup po zo rn ik w , kujc i tnc dow olnie. (Rys. 60 67 w cznie).

142

Regulam in K a w i le r jl. Cz I. Przyspoaob enle k a w alerzysty*

R o zd zia D. Robienie broni.

143

www.cbw.pl

CBW

Rys. 61.

Rys. 62.

144

Regulamin Kawalerji. CzS I. Przysposobienie kawalerzysty.

Rozdzia D. Robienie broni.

145

Rys. 63.

Rys 64.

www.cbw.pl
10

CBW

146

K e g u ltm ln K a w a le rji. Cz I , Przysposobien ie kaw a lerzysty.

R o z d z ia li). Robien ie broni.

147

Rys. 66. Rys. 65.

www.cbw.pl

CBW

R o zd zia D . R obien ie broni.

149

148

K e g u la m in

K a w a le r ji.

C zS

I.

P r z y s p o s o b ie n ie

k a w a le r z y a ty .

Rys. 67.

o) Robi nie lan c konno.

179 .

Lanc bior w szyscy szeregow i uzbro jeni w ni na

W s k a z w k a ow szelk sub konn. g ln a.

180 .

Rys. 68. Kom enda: D O W S IA D A N IA - N A K O . f ij W W sia d a n ie na W ykonanie: N A K O N . W ykona zw rot w praw o, konia. oprze tylec lancy ko o lew ego ko pyta konia, przesun praw rk po lew ej w d zid o w e j w o d zy do kb u k o skiego, przystpi ku lewej opatce konia, przesuw ajc r w noczenie lew rk po lancy ku g ro to w i tak daleko, aby lew a pi opara si, nie podnoszc lancy od po d oa, tu przed kbem koskim ; odda praw rk w yrw nane
181 .

Praw a rka tiz y m a w odze w d zid ow e tu za pier-

P o s ta w a o b o k cieniam i w d zid o w e m i (ro zd zie liw szy je palcem w skazu k o n ia I p ro w a jcym ) lewa rka 4 palcam i rozdziela koce w o dzy , prze d z e n ie konia.

www.cbw.pl

CBW

puszczajc je zczone, m idzy w skazujcym a rodkow ym palcam i, obejm uje lanc nachw ytem na w ysokosci okcia i opiera lanc obok lew ej stopy na ziem i. P rzy rozpocz ciu marszu lew a rka chw yta lanc, jak w p. 143 i k a dzie j na ram ieniu tak, e za pom oc lekkiego nacisku m oe utrzym a lanc w rw now adze. (Rys. 68).

150

Regulam in K a w a le rji. Cz I. Przysposobien ie ka w a lerzysty.

R o z dz ia D . R obien ie broni.

I5T

w odze lewej rce, uchw yci palcem w skazujcym i rod k o w ym lewej rki kosm yk grzyw y (lew a rka ujm uje la n c, w odze i kosm yk g rzyw y) wsi na konia w e d ug od nonego przepisu nauki jazdy konnej. (Rys. 69). U s ia d szy w siodle uj praw rk lanc tu koo lewej rki, po d rzuci j[(lanc) w zw y m i d zy lew em przedram ieniem ,

a tuo w iem , a tylec w zniesie si nad kb, opuci lanc i przy j postaw zasadnicz. (Rys. 70, 71 i 72)

Rys. 70.
182. Kom enda: L A N C E W D O " . Post awa z a W ykonanie: w e d u g p . 141; tylec la n cy um ieci sadnicza z lan w tulejce, albo w ypuciw szy na chw il strzem i, p tl c na koniu. la n cy n a o y na stop. P raw a rka trzym a lanc na w y sokoci o kcia. Postaw zasadnicz przyjm uje si na k o m end na defiladach, paradach, oraz w m arszu, o ile b y na to w y d a n y o d p ow ie dn i rozkaz. on ie rz jadcy osobno przyjm uje po w y sz postaw bez kom endy celem oddania h onorw . (Rys. 72).

www.cbw.pl
Rys. 69.

CBW

Regu lam in K a w a lerji. Cz I. P rzy sp o so b ien ie k a w a lerzysty .

R o zd zia D . R obien ie broni.

153

www.cbw.pl
Rys. 71. Rys. 72.

CBW

154
183.
Z s ia d a n i e z k o n i a z lan c.

Regulam in K a w a le rji. Cz I . Przysposobien ie k a w a lerzys ty .

Rozdzia D. Robienie broni.

f55

K om enda: D O Z S IA D A N IA Z K O N I. W ykonanie: Z K O N I* . Podrzuci lanc skierow an tylcem w d , p io n o w o w zw y, przenie tylec nad k bem , p o z w o li jej ze lizg n si, p o m i d zy rk a tu o w ie m tak, aby tylec opar si na p o d o u koo lew ego kopyta konia, uj lanc le w rk, zsi z ko n ia w e d ug odnonego przepisu nauki konnej jazdy, nie w ypuszczajc lancy z lew ej rki i przy j postaw w skazan w p. 180. Jest to postaw a m anew row a. K om enda N A U D O - L A N C E " . W ykonanie: lanca ujta praw rk w punkcie ci koci; palce praw ej rki, prcz kciuka, oparte na grnej czci uda w odlegoci dw ch d on i od biodra p. 144; lanca ukonie do konia, cz grotow a jej drzewca prze-

chodzi na w ysokoci lew ego ucha koskiego; kie sw obodnie opuszczony. (Rys. 73).

praw y

184.
Na udo lance .

185. -j P s* .aw ,t stosuje si w szykach lunych, przy je d zie pojedyczo lub rzdem. Jest to postaw a m arszow a,Na poprzek lance*-. i manewrowa. Kom enda: N A P O P R Z E K L A N C E *. W ykon an ie : Ja k w w yej w y m ie n io n y m punkcie, z t jednak rnic, e lanca jest skierow ana grotem w lew o wskos, grot na w ysokoci oczu jedca, drzewce lancy le y na le w y m okciu. (Rys. 74).

CBW www.cbw.pl
Rys. 73.

Rys. 74. Jest to postaw a marszowa. , Na Kom enda: N A T E M B L A K L A N C E *. W y konanie: 1) P rzy j postaw zasadnicz w e d u g
186.
temblak lance.

156

R egulam in K a w a lerji. C z I , Przysposobienie ka w a le rzy sty .

Rozdziu D. Robienie broni.

157

p. 182. 2) Nachyli lanc praw rk do lewej rki (nie wyjmujc tylca z tulejki); nie wypuszczajc wodzy uchwy ci lanc palcem wskazujcym i kciukiem lewej rki, wsu n praw rk w temblak powyej okcia, wypuci lanc z lewej rki i zarzuci j w ty ruchem prawego ramienia. Wanem jest, aby temblak by zawsze dopasowany tak, aby lanca bya w pooeniu moliwie pionowem, celem uniknicia przesuwania nogi jedca wprzd przez ciar lancy (napr tylca). (Rys. 75).
187. Komenda odpowiednio do danej postawy. Przejcie z po * _ Wykonanie: 1) Drog odwrotn jak opisana w stawy Na tem ol 186 2, przej do postawy zasadniczej (LANCE blak lance'* do Jakiejkolwiek \ * W DON). Innej.

wntrz. Lanca bdzie w pooeniu ukonem. komenda: .LANCE OPUSC*.

Odnona

p.

2) Przyj dan postaw.

188.

Trzymanie p . j.W lancy w marNa szu. 1

W marszu naley zmienia kolejno postaw z lanc DON* NA UDO NA TEMBLAK" NA POPRZEK". komend: PRZE LANCE ptl lancy zdejmuje < si z prawej stopy, lanc podrzuca si wzwy i przenosi < na lew (praw) stron konia, stosownie do p. 181, si poczem nakada si ptl na lew (praw) stop. Wodze I 1 bierze si w praw (lew) rk. Przy przebywaniu przeszkd w oddziale jedcy tizymaj lance .NA UDO* lub .NA POPRZEK*. .NA TEMBLAKU* mog trzyma lance tylko w tym wypadku, gdy na lancy jest ptla, ktra zakada si na stop. Zalenie od szyku, w jakim jedcy si znajduj, przyjmuj oni na odpowiedni komend postaw: NA TEMBLAK-LANCE" NA POPRZEKLANCE" NA RA MILANCE". Wykonanie tego ostatniego: oprze lanc na prawym barku, otoczy prawem ramieniem lanc od zewntrz, praw rk naoy na wodze celem ichr egulowania. Po komendzie .SPOCZNIJ* prawa rka swobodnie. (Rys. 76). Gdy jedcy zsld z koni dla spoczynku, moe dowdca rozkaza wbi lance tylcami w ziemi, ewentual nie oprze o pot, cian i t. d. Po komendzie SPOCZ NIJ1 1 z lanc na koniu w miejscu, moe dowdca kaza oprze tylec lancy na podou, niedaleko prawej przedniej nogi koskiej, cz grotow drzewca lancy oprze w do ku strzeleckim, prawem ramieniem otoczy lanc od ze

W walce w pojedynk jedziec stosuje zasady na gego i miaego natarcia, przepisane przy uyciu szabli. (p. 175). Dla zapewnienia natarciu dokadnoci, jedziec stara si, celujc przy pchniciach przez grot, skierowa go dokadnie na cel. Aby nada pchniciu lub uderzeniu[ jaknajwiksz si, dodaje do siy ramienia ciar grneji czci ciaa, przy pchniciech za wprzd tylko rozpdl konia, popdzanego energicznie ydkami. Podczas wicze na komend: MARSZ MARSZ*I jedziec przyjmuje postaw wedug p. 145. Na komendk DO MNIE*, jedcy podnosz lanc grotem wzwy, na stpnie postpuj wedug Rozdz. A. Czci II. Reg. Kaw. Przy wiczeniu natarcia w walce pojedyczo, in struktor kae, stosujc si do myli wyraonych wyej,l wykonywa pchnicia i uderzenia. Rodzaje pozornikw opisane w p. 130 i 164.

192. Natarcie.

193. Rodzaje po zornikw.

189. Przebywanie e przeszkd z lanc. 190. _ N a rami lanc".

191 . Spocznij" w marszu.

www.cbw.pl

CBW

194. wiczenia natarcia (szary) naley powtarza na! pozorpozornikach wedug zasad, opisanych przy robieniu szabl- Uycie nlkw. p. 178, zadajc energiczne pchnicia i uderzenia. Instruktor kae pocztkowo, dla wprawienia okai u ucznia ku lekkie pozorniki (lejszy ciarek przy sznurze od kuli). Stopniowo naley przej do ku w cele, dajce wikszy opr, aby nauczy onierzy w sposb zrczny i dostosowany do ruchu konia przezwycia opr, zwaszcza, gdy starcie nastpio w szybkim chodzie. Opr ten przy wzajemnem szybkiem zblianfa si jeszcze si zwiksza. Przed, podczas i po pchniciu biernem lanca znaj duje si pod pach jedca, po pchniciu w prawo wprzd, cz tylcowa drzewca lancy oprze si o plecy jedca. Na rozkaz .PRZECIW PIECHOCIE" jedcy kuj na wysokoci piersi stojcego piechura. Przeciwko le cym uywa si pchni wd z prawej ewent. z lewej strony konia. Podczas wszelkich wicze jedziec, ktremu lanca wypada z rki na podoe, bierze natychmiast samorzut nie szabl w do (Rys. 75 82 wcznie).

158

Regulamin Kawalerji. Czi I. Przysposobienie kawalerzysty.

Rozdzia D. fiobienie broni.

159

www.cbw.pl

CBW

Rys. 76.

Rys. 75

160

Regu lam in K a w a lerji. C z i I. Przysposobien ie k a w a lerzysty .

Rozdzia D . R o bien ie broni.

161

Rys. 77.

www.cbw.pl

CBW

Rys. 78.

162

itegulamlD Kawalerji. Cz4 I. Przysposobienie kawalerzysty.

Rozdzia D , Robienie broni.

163

Rys. 80.
Rys. 79.

www.cbw.pl

CBW

164

Regulam in K a w a le rji. C z I. Przysposobien ie ka w a lerzys ty .

R o zd zia D . R o bien ie broni.

Jgg

Rys

81.

www.cbw.pl

CBW

Rys. fs2.

166

Regulam in K a w a lerji. CzA 1 . Przysposobienie k a w a le rz y s ty .

R ozdzia D; Robienie broni. 5

167

195. Posuszestwo konia i wprawa jedca w kierowa w iczen ia p r z y g o t o w a w . niu nim maj ogromne znaczenie w walce lanc lub szabl. c z e d o w a l k i .. Zalety te powinny by przygotowywane (szkolone) od

pocztku nauki konnej jazdy i doskonalone przez cay I czas trwania suby wojskowej. Kiedy jedcy ju dostatecznie wadaj pomocami, 1 naley im dawa czsto prac dowoln i wiczy w wy 1 konaniu, wedug ich wasnej inicjatywy, zwroty wty i wolty we wszystkich chodach (stopniujc) bez zadawa nia uderze. Nastpnie naley prowadzi te wiczenia jednocze nie z dwoma jedcami, w ten sposb przyzwyczaja si ich do krzyowania si we wszystkich kierunkach, prowadzc pocztkowo konia w 2-ch rkach, nastpnie w jednej. Wreszcie instruktor rozrzuca swj oddzia na przestrzeni coraz to zmniejszanej, wiczc jedcw w zachowaniu chodu, nie tracc panowania nad komi. Na podan komend: STJ jedcy natychmiast si zatrzymuj. Ustawi 2 jedcw, jednego naprzeciw drugiego. Celem wiczenia dla kadego z tych jedcw jest zaje chanie z lewej strony przeciwnika i dotknicie jego le wego ramienia praw rk. Zastp ustawia si w dwa szeregi, jeden naprze ciw drugiego i w odpowiedniej odlegoci. Dwaj wyej wymienieni jedcy wystpuj, celem spotkania si i roz poczynaj wiczenie. Pocig naley wykonywa pocztkowo kusem, na stpnie spokojnym galopem. Jedcy powinni unika rap townego zatrzymywania koni. Jedziec dotknity woa DOSC , obydwaj jedcy wracaj na swoje miejsca w szeregach. Podczas wyej wymienionych wicze na ley zwraca szczegln uwag na prawidowy, gboki i spokojny dosiad, na uywanie mikko i spokojnie po mocy, uczc jedcw zwraca konie bardziej za pomoc przenoszenia ciaru ciaa i ydek, ni wodzami. Z wicze walki w pojedynk wyklucza si jedktrych przygotowanie jest niedostateczne, oraz konie wraliwe, ktrych nie mona lepiej ujedzi. In struktor i uczniowie s uzbrojeni w palcaty dugoci szabli (walka szabl), w lance wiczebne, o ile takowe posiadaj lub w tyczki dugoci 2'/2 m., ktrych obydwa koce zaopatrzone s w gaki z worka, ewent. ze somy.

196.
Pocig.

197. Walka w poj e !* cw, dynk.

Natarciejna jednego przeciwnika powinien instruktor po kaza osobicie, stosownie do planu przy robieniu szabl i lanc pieszo. wiczcy musz by ubrani (szczeglnie podczas walki lanc) w napierniki i maski druciane. Uzupenia si ten plan przez wskazywanie chodu Ustawia si nastpnie jedcw jednego naprzeciw dru giego. wiczenie wykonywa si wedug p. 196. Walki przerywa si, gdy tylko jeden z przeciwnikw zosta do tknity. Najpewniejszym warunkiem zwycistwa podcza: walki lanc lub szabl jest potne i bezporednie natarcie Jeeli jedcowi nie udao si pierwsze natarcie przeciwnik nie zosta obezwadniony to powtarza je i prowadzi dalej walk, stosujc sposoby walczenia dc waciwoci broni, ktr ma w rku. Nie daje swojemt przeciwnikowi wytchn, naciera na niego z bliska, ko rzysta z kadej sposobnoci, aby mu zada pchnicie, uderzenie lub cicie i walczy pty, pki go nie uczyni niezdolnym do walki. Dla jedca walczcego szabl, prawy bok jest moc niejszy, lewy jest stron sabsz. Naley wic rozpoczy na walk, majc przeciwnika z prawej strony, podje dajc z jego lewej. Gdy si ma przed sob nieprzyja ciela, zwrconego przodem, majcego w rku lanc, trze ba raptownie zmieni kierunek natarcia. Po odbiciu gro tu lancy, naley stara si walczy na ma odlego oko w oko. Jedziec, walczcy lanc z przeciwnikiem, ktry wal czy szabl, powinien trzyma lanc i grot jej zniony a do ostatniej chwili. Rozpd konia, przyjcie postawy ,D O B O JU i pchnicie, tworz wwczas cao natarcia. Uderzenia drzewcem i tylcem su jedcowi do oswobodzenia si od kilku przeciwnikw, rwnoczenie na nacierajcych. Pchnicie zadaje on pniej kademu z nich z osobna. W walce rzeczywistej moe by korzystnem uderzenie konia przeciwnika szczeglniej w pysk. Uderzenie to jest wzbronione podczas szkolenia. wiczenia walki wrcz powinny odbywa si zaw sze pod nadzorem ofiera. Walczy si wycznie palca tem dugoci szabli. Jedcw ustawia si tak jak do wicze pocigu (p. 196). Dla odrnienia obydwu stron, zaopatruje si jedcw jednego z szeregw w szczegl-

CBW www.cbw.pl

198. Walka w r c z .

168

Regulamin K walerjl. Czi I. Przysposobienie kawalerzysty.

fcoadzlml t>. Bobienie broni.

169

ne znaki, np. proporczyk przypity na ramienia, barku (najlepiej w inne mundury). Na komend DO WALKI MARSZ* zbliaj si obydwa szeregi do siebie. Kady jedziec stara si przy pierwszem spotkaniu dotkn przeciwnika. Jedziec do tknity wola DOSC* i wyjeda poza walczcych, usta wiajc si w szereg. Jedziec, ktry dotkn przeciwnika, rzuca si natychmiast na innego, przyczem kilku jedcw moe czy w razie potrzeby swe wysiki przeciw jed nemu jedcowi z przeciwnej strony. Celem kadej stro ny jest obezwadnienie przeciwnej w najkrtszym czasie. Poniewa sposoby walki jedcw walczcych lan c zmuszaj ich do trzymania pewnych odstpw midzy sob, celem skutecznego uycia swej broni przeciwnicy ich, walczcy szabl, powinni stara si cisn ich razem. Instruktor powinien stara si wyrobi w uczniach rzutko w walce wrcz. Odwaga osobista 1 koleestwo zapewniaj w wal ce wyszo moraln oddziau. Zimna krew pozwoli le dzi za oglnym rozwojem potyczki, sysze rozkazy i rozumnie wstpowa w bj. W niepewnych sytuacjach wytrzymao onierzy zapewni posikom konieczny czas do przybycia i wsplne zwycistwo nad nieprzyjacielem. Szkolenie w walce wrcz naley rozpocz najp niej z okresem musztry szwadronowej. Starsi onierze powinni take w zimie powtarza, czego si w letnim okresie suby nauczyli, aby przez cay nastpny rok swej suby pozostawali na odpowiednim poziomie wywiczenia.
199.
Zawody.

Bro palna i bagnet1 ).

a) Chwyty karabinkiem. W postawie zasadniczej z broni u nogi karabinek ustawiony jest spustem wprzd przy prawej nodze w ten sposb, e koniec kolby i koce palcw u ng znajduj si w jednej linji. Lufa przycignita do biodra. Prawa rka o tyle wycignita, e okcie obu rk znajduj si na rwnej wysokoci, obejmuje karabinek. Kciuk z tyu lufy, reszta palcw zwarta, przyczem palce wskazujcy i rodkowy na pasie karabinowym. (Rys. 83).
Rozkaz .KLKNIJ". onierz robi lew nog jeden krok naprzd, klka szybko na prawe kolano i przybiera postaw SPOCZNIJ". Karabinek stawia pionowo przed prawem kolanem, trzymajc go praw rk poniej tyl nego bczka. Koniec kolby na rwnej wysokoci z kocami le wej stopy. Do lewej rki oparta na lewem kolanie, zwarta. Jeli onierz niema karabinka, prawa rka opu szczona swobodnie. Na rozkaz POWSTA" onierz szybko powstaje, opierajc si lew rk o kolano, przystawia praw nog do lewej i przybiera postaw .SPOCZNIJ*. (Rys. 84 i 85). Na rozkaz PADNIJ" onierz klka, ujmujc kara binek w rodku cikoci nakadk w lewo, wylot lufy nieco podniesiony, tuw pochylony wprzd, lewa rka poziomo wycignita przed siebie. Bezporednio po wy konaniu powyszego ruchu pada onierz na lewe kolano, lew do i na prawy okie; podczas padania chroni ka rabinek przed uderzeniem. W postawie lecej nogi razem, wzrok zwrcony naprzd; karabinek ley nakadk w lewo na lewem przed ramieniu, opierajc si o nie czci midzy przedn m a tylnym bczkiem. Prawa rka przytrzymuje karabinek za nakadk, obracajc go meco zamkiem ku grze. Na rozkaz .POWSTA* onierz przekada karabi nek w lew rk, unoszc przytem wylot nieco ku grze. *) Opis broni palnej zawiera Instrukcja o broni piechoty".
200
Bron u nogi.

201.
Klkanie.

202 .
Padanie.

www.cbw.pl

CBW

Zawody w robieniu broni okrelaj corocznie wy niki, otrzymane w robieniu lanc i szabl. Wspzawod nictwa odbywaj si: 1) Midzy starszymi podoficerami puku, wyznaczo nymi przez d-two stosownie do ich uzdolnienia. 2) Midzy kapralami, a najzrczniejszymi szeregow cami, liczc po 10 zawodnikw na kady szwadron. Zapasy prbne dla wyznaczenia zawodnikw po winny by prowadzone osobicie przez d-cw szwadro nw, w kadym ze szwadronw oddzielnie. Zawody s normowane na zasadach wicze, przepisanych w p. 178 i 194, biorc pod uwag czas zuyty na wykonanie przez zawodnika (jedca). Bieg musi mie kilka przeszkd i koo 20 rno rodnych pozomikw.

1 -R egu lam in K a w a le rji. Cz I. Przysposobien ie k a w a lerzy s ty .

R o zd zia D . Robienie broni.

171

Surow o jest zabronione stoso w anie padania, jak o rodka karnego. Podczas w icze n a ley chroni kara binek przed uderzeniem i zanieczy szczeniem.
204 . C h w y ty w ykonyw a si ty lk o ra-, (Chwyty bro ni. m ion am i 1 d o m i, zreszt ciao pozo staje w postaw ie zasadniczej. Uderzenie d o n i po kolbie dla zaznaczenia chw y tw i stukania kolb o zie m i jest zakazane. Poszczeglne tem pa w ykonane krtko i stanow czo p o w in ny si czy p y nn ie w jeden chwyt. 205 .

Rys. 83.

Rys. 84.

Rys. 85.

Rys. 88.

praw d o n i opiera si o zie m i , przycigajc rw nocze nie prawe kolano ja k n a jb lie j prawego okcia. Tu po ty m ruchu odbija si praw rk od zie m i, w ysuw a lew nog naprzd, -klka, przerzucajc karabinek w praw rk. O pie ra si lew rk o kolano, w staje jak z oostaw y klczcej, i spoczyw a (Rys. 86 i 87). j

N a rozkaz N A P A S - B R O " o nierz zakada karabinek na pasie na praw e ram i, w y lo te m lu fy do gry, nadajc m u nieruchom p ion o w p o staw . Prawa d o trzym a pas na w y sokoci piersi, prawe ram i dotyka tu ow ia. Reszta ciaa w postaw ie zasad niczej. (Rys. 88).

N a pas b ro ".

R o zk az, D O N O G I B R O *. Pra P ow rt D o w d o n i w ysuw a onierz karabinek 'n o g ib r o " . ko lb w przd. Rw noczenie chw yta lew d o n i karabinek po w y ej p u de ka (u Mausera kabka). G d y lew a rka uja karabinek, w ysuw a o nie rz prawe ram i z poza karabinka ku ciau, s zyb kim ruchem w yrzuca karabinek w p rzd w y lo te m , w czasie tego ruchu praw d o n i chw yta go z gry za nakadk i staw ia w postaw ie zasadniczej. Lewa rka wraca do postaw y. P rzew ieszanie broni przez plecy,Pl P rzew ieszanie. w y kon yw a si na rozkaz i w posta-' w ie .S P O C Z N IJ * . K olba w prawo, w y lo t lufy w lew o. Rozkaz: , Z A P L E C Y B R O N ". (Rys._89).
1207 .

205.

C el w icze w p a dan iu I klkan iu .

[ 203 .

CBW www.cbw.pl
Rys. 86.

Rys. 87.

P oza krtkiem przerobieniem nie n a ley z w icze w k l k a n iu 1 pad an iu robi p rze d m io tu m usztry p o k a zowej.

Rys. 89.

R o z dz ia D, R ob ien ie broni.

172
208 . Zwroty z ka rabinkiem.

173
212 . Post a wa kl czca.

R egulam in K a w a le rji. 0 z I . P rzysposobien ie k a w a le rz y s ty .

Podczas wszelkich porusze, wykonywanych z bro ni u nogi, unosi onierz zlekka karabinek, przyciskajc go praw rk do biodra. Gdy poruszenie skoczono, 3 opiera onierz kolb o ziemi. i karabinkiem okie lekko przyrka rusza si swobodnie. Pod czas biegu trzyma onierz karabinek w punkcie cikoci. i

209 Podczas marszu z Marsz i bieg cinity do ciaa. Lewa z karabinkiem.. <

Strzelec, skadajcy si w postawie klczcej, obra ca si na palcach prawej stopy, lew wystawia na krok przed praw, klka na prawe kolano, przysiadajc jedno czenie na prawej picie; przytem mona praw stop swobodnie wycign na ziemi, podcign pod siebie, lub na pask pooy. Rwnie pozostawia si strzel cowi swobod co do poprawienia rwnowagi ciaa, przez wiksze lub mniejsze wysunicie lewej nogi. Kolb opiera si z prawej strony o praw adownic, wylot lufy na wysokoci oka. Prawa rka obejmuje szyjk kolby, prawe rami opiera si o zewntrzn cz kolby. Lewa rka ca doni przytrzymuje bro mniej wicej w punkcie cikoci. Lewe rami opiera si na lewem kolanie, tak, aby okie znalaz si na silnie rozwinitych miniach uda tu nad kolanem, albo te rami powyej okcia oparo si o samo kolano. Nastpnie wysuwa si bro o tyle wprzd, aby kolba nie dotykaa ramienia od spodu i gdy rka skieruje bro na cel, prawa rka przy kada bro mocno do ramienia. Gowa cokolwiek pochylona wprzd opiera si lekko o kolb, minie szyi nie wyprone. Zbyteczne wyte nie szkodliwie odbija si na waciwem pooeniu broni. Wysoko oka (wysoko skadania si) zmienia si przez wystawienie lub cofanie koczyny prawej stopy, przez zmian pooenia lewej nogi, albo punktu oparcia na le wem kolanie. Bdnem jest podnoszenie w tym 'celu lewej stopy albo lewej rki. Przy wyszem nastawieniu celo wnika, naley kolb osadzi niej. (Rys. 91 i 92).

b) Ruchy wstpne do strzelania z karabinka.

210.

Postawy strzelecki e .

Postawy strzeleckie i skadanie si mog by przed wyszkolenia w godzinach musztry, poniewa nie wymagaj adnego sprztu pomocniczego. Idzie o wyro bienie postawy pewnej, ale swobodnej, niewymuszonej. i i W szczegach wykonania uwzgldni naley waciwoci budowy poszczeglnych onierzy. Prcz postaw regula 1 minowych naley take uczy innych postaw, ktre mog 1 j si przyda w boju np. siedzc, z obydwu kolan, skada nia si z lewego ramienia i t. d. l miotem I Przy skadaniu si w pozycji lecej z karabinkiem 'opartym, albo z wolnej rki, cae ciao ley cokolwiek skonie do celu, jednak wyprostowane, bez zgicia w bio drach, obie nogi troch rozstawione i wycignite. Cae ciao pewnie spoczywa na obu okciach. Prawa rka trzy ma szyjk kolby, naciskajc j kciukiem z gry. Lewa rka kciukiem wycignitym wzdu oa podpiera bro ca doni, palce pozostae zgite i lekko pooone. Obie rce normalnie napite skierowuj bro na cel, przyczem szczeglnie prawa przyciska mocno bro do ramienia. Podczas skadania si z oparciem karabinka, wolno strze lajcemu obj kolb lew rk niewycignit 1 przy stawi do ramienia. Gdy si strzela na dalsze odlego ci, kolba powinna by niej osadzona. (Rys. 90).

211. Postaw aleca.(

www.cbw.pl
Rys. 91. Rys 90. Rys. 92.

CBW

174

R egulam in K a w a lerji. Cz X. Przysposobien ie k a w a lerzysty

R o zd zia D . R o bien ie broni. J

175

213. (Postawa stolca.

Aby zoy si do strzau z wolnej rki stojc, robi strzelec na palcach lewej nogi zwrot na prawo wskos, praw nog wystawia o p kroku w prawo i przystawia bro kabkiem wprzd do wewntrznej strony prawej nogi. Kolana lekko wyprone. Biodra i ramiona wykony waj taki sam zwrot jak i nogi. Ciar ciaa spoczywa rwnomiernie na obu stopach. Bro podobnie jak przy skadaniu si klczc, umieszcza si po prawej stronie piersi, obu rkami skierowuje si na punkt celu i gwnie praw rk przystawia si do ramienia. okie prawy podniesiony do wysokoci ramion. Gowa wprzd cokolwiek pochylona lekko opiera si o kolb, minie szyi nienapite. (Rys. 93).

towcw, siedzc lub lec nawznak, w gi, w d, w bok, w rozmaitem pooeniu ciaa. wiczenia w adowaniu trzeba przerabia w kadem pooeniu ciaa, w miejscu i w marszu, w dzie i w nocy, take w maskach gazowych. adowanie wykonywa si na SPOCZNIJ1 1 dc do mechanicznej, najwikszej szybkoci, albowiem szyb ko ognia oparta jest na szybkiem adowaniu i skadaniu si, a nie na szybkiem oddawaniu strzaw. , Karabin Mausera 98 aduje si na rozkaz: ADUJ BRON w nastpujcy sposb: Stojc lub klczc otwiera onierz lew rk naj blisze klamry adownicy, przerzuca karabinek z prawej rki do lewej ukonie przez pier, wylotem wysoko w lewo, nakadk w prawo, chwytajc go lew rk w rodku ci koci, celownik na wysokoci oczu. Kciukiem i palcem wskazujcym prawej rki obejmuje gak, przyczem drugi staw kciuka ley na rczce, przekrca zamek w lewo, od cigajc go jednoczenie w ty i uwaajc, by nie ude rza zamkiem. Praw rk siga do adownicy, kciukiem i palcem wskazujcym wyjmuje dk z nabojami i wstawia we wkad, odchylajc j nieco w ty. Cztery zwarte palce kadzie na wieczko magazynu, od gry za wpycha naboje poza czoo prawej cianki, naciskajc poduszk kciuka wierz chni nabj tu przy dce, potem dociska naboje, przesu wajc po nich kciukiem a do komory zapasowej i z po wrotem. Praw rk znw chwyta za gak jak podczas otwie rania zamka silnem pch liciem poczonem z obrotem w prawo, zamyka zamek. Poczem, unoszc okie do gry, chwyta kciukiem i drugiem czonem palca wskazujcego za skrzyueko bezpiecznika 1 obraca go w prawo, opusz czajc okie w d. onierz przenosi karabinek w pooenie pierwotne i zapina adownic lew rk, poczem pozostaje w po stawie SPOCZNIJ1 '. . dujc w marszu, postpuje onierz tak samo, jed lie adownic otwiera i zamyka praw rk. Lec obraca si onierz na lewy bok i najmniej si podnoszc, przekada praw nog w ty, poza lew. Lew rk chwyta karabinek przy celowniku, opierajc go stopk o ziemi, a wylot unoszc nieco ku grze. Obsada nawprost oczu, praw rk otwiera bezpiecznik
215. adowanie.

216. adowanie Mausera 93.

Rys. 93.
214. ' Przy skadaniu si z poza przedpiersia w okopach, Z przedpiersia , przednia cz ciaa nachyla si ku przedniej cianie okopu, I w Innych o,.oba okcie opieraj si o przedpiersie. Skadanie si jak kollczncjelaeh.

CBW www.cbw.pl

w p. 211. Skadanie si w rozmaitym terenie i wrd rnych okolicznoci, znajdujce czste zastosowanie w boju, musi by przedmiotem starannych wicze jak to: skadanie si z za drzewa (cienkiego, grubego), z drzew, okien, do pa-

176

R egu lam in K a w a le rji. Cz I. Przysposobien ie kaw aleraystir. R o zd zia D . R obien ie broni.

177

i zamek (jak przy adowaniu w postawie stojcej) nastp nie odpina adownic i aduje. Po naadowaniu zabez piecza, zapina adownic i wraca do postawy lecej. a dowanie w postawie lecej moe si odbywa tylko w szyku lunym.
217.
Rozadowanie Mausera 98. 'tylko

kurek kciukiem prawej rki, cignc rwnoczenie palcem wskazujcym tej samej rki za jzyczek spustowy.
219. Wyraz adowanie oznacza, odnonie do karabinka ka francuskiego Berthiera 1916, jedynie woenie maga adowanie rabinka franc. zynka do pudeka, bez wprowadzenia naboju do komory Berthiera 1916. nabojowej. Tu przed strzelaniem w tych wypadkach, kiedy Mausera i Mannlichera si odbezpiecza, wprowadzi w karabinie Berthiera 1916 nabj do komory nabojo wej. Czynno ta zwie si nabijaniem. O ile po nabiciu broni onierz niema zamiaru duszy czas strzela, za bezpiecza bro przez wyjcie naboju z lufy.
220 . Rozkaz .ADUJ BRO*. Na ten rozkaz bierze a onierz karabinek Berthiera 1916 w t sam pozycj Wykonanie dowania. jak w p. 216. Praw rk wyjmuje magazyn z a downicy, stawia go na grnem ramieniu podajnika, pod staw dki na wazie nabojowym i wciska go kciukiem prawej rki, a da si sysze lekki trzask (nka dki zaczepia si o dzib czepika). Oparszy kolb o lewe udo, ujmuje onierz kara binek praw rk pod pudekiem, kciukiem przyciska na boje, przesuwajc zamek ponad grnym nabojem przy po mocy lewej rki i zamyka zamek. Nastpnie ujmuje kara binek z powrotem w lew rk i opuszcza iglic, cignc palcem wskazujcym za jzyczek spustowy, a podtrzymu jc kurek kciukiem.

Rozadowanie karabinka Mausera 98 wykonywa si w postawie stojcej na SPOCZNIJ". Na rozkaz .ROZADUJ* onierz odpina lew rk adownic i bie rze karabinek jak w p. 216. Lew rk nakada w ten sposb, e kciuk ley z lewej, a pozostae cztery palce z prawej strony magazynu. Jeden palec spoczywa na ko morze zapasowej, trzy przykrywaj wlot. Prawa rka od bezpiecza i otwiera powoli zamek. Ta sama rka wyjmuje wycigane przez zamek na 1 boje pojedyczo 1 chowa do adownicy. Przy powtarzaniu wystarcza tylko posuwanie zamka wprzd i w ty bez I obracania go w prawo. Po rozadowaniu chwyta onierz karabinek praw rk za szyjk, trzymajc kciuk wzdu oa przycinity do palca wskazujcego. Palcem wska zujcym naciska spust, obraca karabinek praw rk, pasem wprzd i zamyka zamek lew rk. Po zamkniciu zamka 1 bierze onierz karabinek DO NOGI" i zapina lew rk adownic. karabinka Mannlichera rozkazy i wedug tych

218. adowanie i rozadowywanie adowanie I roza d owywa W. 95 i 90 odbywa si na te same nie Mannli samych zasad. chera.

www.cbw.pl

CBW

Rnice przy adowaniu: a) zamek otwiera si jednym energicznym ruchem w ty i aduje si magazynem wraz z dk, b) przy zamykaniu bezpiecznika wystarczy pocinicie kciukiem z lewej strony na bezpiecznik, palec wska zujcy i reszta palcw pozostaj z prawej strony obsady zamkowej. Rnice przy rozadowaniu: a) po wyjciu pierwszego naboju naciska si kciu kiem na czepik w kabku, poczem cay magazyn wyska kuje w gr wraz z dk. Aby unikn wypadnicia na boi na ziemi, naley przed naciniciem czepika pooy kciuk prawej rki ponad otwartym zamkiem. Jeeli w ma gazynie nie znajduje si wicej naboi ni dwa, onierz podsuwa je, wkadajc palec wskazujcy lewej reki w dolny otwr pudeka i wyjmuje magazyn praw rk. b) opuszczenie iglicy wykonywa si przytrzymujc

By karabinek Berthiera 1916 nabi, onierz szybkim ruchem powtarza i wprowadza nabj do komory nabojowej, poczem otwiera dno pudeka. Jeli bro nie bya naadowan, postpi wedug p. 219, z t rnic, e przy zamykaniu zamka nie naley naciska na grny nabj dki. O ile adujemy pojedyczo naboje, nie trzeba ko niecznie otwiera wieczka. Zabezpieczanie karabinu Berthiera 1916 wyko nywa si na rozkaz: .ZABEZPIECZY*. Ruchem jakw p. 217 wyjmuje onierz pierwszy nabj z karabinka, poczem ruchami wedug p. 220 zamyka zamek nie wprowadzajc naboju do komory nabojowej, poczem opuszcza iglic, jak przy rozadowaniu.

221 .
Nabijanie.

222.

Zabezpiecza nie.

223. Rozadowanie karabinka Berthiera 1916 wyko Rozadowanie. nywa si na rozkaz: .ROZADUJ*. Chwyty pocztkowe
12

Regulam in K a w a le rji. Cz I . Przysposobien ie ka w a lerzys ty .

R o zd zia D, R obien ie broni.

a do w y j c ia pierw szego naboju w y kon yw a si w e d u g p. 217, w yjcie d k i w e d u g p. 218, opuszczenie ig licy jak w p. 220.
Silw a.
224.

n y m b czkie m . Lew a rka w y jm uje bagnet, chw ytajc go za rkoje od strony kosza kciukiem od strony ciaa, pozo stae m i palcam i od zew ntrz i nasadza bagnet na ka rabinek, poczem staw ia go w po o en ie norm alne. R ozkaz .B A G N E T Z D E J M * . W y kony w a si szybko stojc w m iejscu on ie rz staw ia karabinek przed rodkiem ciaa, jak w p. 228. Lew rk zd ejm uje bagnet i chowa go do pochwy. Po w o en iu b agnetu do po chw y wraca karabinek w norm alne po o enie. Na rozkaz N A B A G N E T Y " o nierz trzym a kara b inek sw obodnie w ug itych ram ionach, bagnetem skiero w a n y m w gr skonie w kierunku bocznym . D o o bej m u jca szyjk karabinka, zn ajdu je si w rodkowej lin ji ciaa na w ysokoci pasa, do obejm ujca karabinek koo celow nika, m niej w icej na w ysokoci ram ienia. K abk karabinka zw rcony w przd. (W alka na bagnety). (Rys. 94 i 95). Na rozkaz . D O S Z T U R M U B R O ' przyjm u je o nie rz w m iejscu postaw szermiercz, zaenie zw y ke
229. Zdejmowanie.

O ile w y jtk o w o strzela si salw am i, komenda brzm i n p .:, (O D D Z IA ) N IE P R Z Y JA C IE L W L E W O P R Z E D W S I 600. S A L W A C E L P A L ". N a przedostatni zapow ied, strzelcy skadaj si i m ierz, na , P A L ci g a j szybko spust, poczem autom atycznie n a bija j bro i czekaj dalszej kom endy, m ajc w zrok utkw io n y w celu. Pauza m idzy za p o w ie d zi a hasem m usi by w y starczajco duga, by strzelcy m o g li chw yci cel, zw asz cza g d y si strzela w y szy m celow nikiem . Po kadem strzelaniu nabojam i ostrem i lub lepemi, 'n a le y przeprow adzi prze gld broni i ado w nic. N aley to do o bo w izk w d-cw szw adronu, zw aszcza k ie ro w ni k w wicze. Rozkaz: D O P R Z E J R Z E N IA B R O '. onie rz ruchem, jak przy ado w an iu , otwiera zamek i kadzie karabinek z otw artym zam kiem na praw em ra m ieniu. Po przejrzeniu przez d-c zam yka o nie rz zam ek, I opuszcza ig lic i wraca do po staw y pierw otnej, poczem spoczywa.

230. Na bagnety.

225 . I Przegld broni.

231 . Do szturmu.

c) Ruchy wstpne do walki na bagnety.

Bj
226. na bagnety.

K a d y o h re rz m usi um ie bi si na bagnety i wrcz, by m g w yzyska w boju na n ajblisze o d le goci w szystkie rodki w alki. W alka na bagnety jest przed i 1 m iotem osobnej instrukcji. P rzygotow uje do niej g im n a < styka. W szyscy instruktorzy p o w in n i w p oi w onierza przekonanie, e w anie w ostatniej fazie b oju t. j. p o d i ( czas szturm u rozstrzyga w ola zw ycienia.

227 . W a n y m w arunkiem uytecznoci zasad w a lk i na Nakadanie I jest w praw a w szybkiem nakadan iu bagnetu. N a zdejmowanie, bagnety t

228. Bagnet na bro. 1 b lu

CBW www.cbw.pl

1 ley je w iczy przy w szelkich pooeniach karabinu, A w m iejscu i w ruchu, zawsze w postaw ie S P O C Z N IJ ",
2 zarw no na rozkaz, jak i na znak. R ozkaz .B A G N E T N A B R O * . W postaw ie stojcej klczcej staw ia o nie rz karabinek p ion o w o przed rof dek^ciaa, trzym ajc go praw rk m idzy przednim a tyl-

Rys. 94.

Rys. 95.

180

Regulam in K a w a le rji. Cz I. P rzy sposobien ie k a w a lerzysty .

fto zilz ia l D . R o b ien ie broni.

w e d u g instrukcji .W a lk i na bagnety*. W tej po stawie trzym a o nierz karabinek p o zio m o p o d ado w nicam i, kabkiem skierow anym na zew ntrz. Jed n a rka o bejm uje karabinek koo celow nika, druga rka o bejm uje szyjk kara b in ka . Rka obejm ujca szyjk karabinka, przylega cile przedram ieniem do kolby. K o lb a jest przycinita do bio dra i nie w ystaje poza nie. (Rys. 96).

stp. K arabinek staw ia si ko lb na zie m i w rodku m i dzy je dn a drug stop. (Rys. 94). .Z O E N IE K R T K IE - W P R A W O (W L E W O )* . K arabinek cofa si ze zo e n ia zw y keg o w ty bez zm iany u o e nia rk na karabinku. Rka trzym ajca szyjk karabinka w yprostow ana w tyle za b i o d r e m , rka p o d trz y m ujca karabinek, okoo celow nika przylega do ciaa przed ram ieniem . K oniec b agnetu poniej piersi. (Rys. 97).
236.
Zo enie krtkie**.

d) Walka na bagnety.
232.
Wskazwki oglne.

Zasada w icze w walce na bagnety, jak w icze w stpnych, tak i w icze b ojow ych s w y o o n e w .In s tru k c ji w a lk i na bagnety*. Instrukcja ta jest o bo w izujc we w szystkich rodzajach broni. W szyscy oficerowie i instruktorzy po w in n i zna dokadnie w y m ie n io n instrukcj, oraz p o w in n i um ie przerabia w szystkie w iczenia, w skazane w tej instrukcji. D la szeregowych w kaw alerji, pierw szego i drugiego rocznika, s o b o w izu jce ty lk o poniej w ym ie nio ne w iczenia. .P O S T A W A S Z E R M IE R C Z A W P R A W O (W L E W O )" . W y k o n y w a si na palcach jednej nogi, odstaw iajc drug w ty , nazew ntrz, zalenie od b u d o w y ciaa, nie m niej jak na l ' / 2 stopy. Stopa nogi w ysunitej w przd i w zrok s zw rcone na przeciw nika, a noga w ysunita w ty skierow ana na zew ntrz, obie tw orz kt praw ie prosty. C iar ciaa spoczyw a rw nom iernie na obu nogach, ugitych w kolanach, pier w yprostow ana, nieco podana do p rzo du i zw rcona skonie w kierunku przeciw nika. Rce na biodrach, .Z O E N IE Z W Y K E W P R A W O (W L E W O ) . onierz, p rzy jm u jc postaw szermiercz, rw no czenie unosi karabinek lekko ku grze, podajc w y lo t lufy do przodu, pod chw ytuje je dn rk okoo celow nika, drug rk obe jm u je szyjk karabinka. Karabinek trzym a p o z io m o po d a d o w n ica m i kabkiem skierow any na zew ntrz. Rka obejm ujca szyjk karabinka przylega cile przedra m ieniem do kolby. K olba jest cile przycinita do b io dra i nie w ystaje poza nie. (Rys. 96). W postaw ie szermierczej na kom end S P O C Z N IJ " przyjm uje si sw obodn postaw bez zm iany ustaw ienia

233. P o sta w a s z e rm ie rc z a .

Rys. 96.

Rys. 97.
237.

234. Z o e n ie zw y k e .

.Z O E N IE GRNE (Z O E N IE D O L N E z Zoenie gr W P R A W O (W L E W O )* . Ze zoenia zw ykego przenosi ne (dolne). si karabinek bez zm iany chw ytu rk ostrzem bagnetu ku grze, lub ku d o o w i, zalenie od tego czy przeciw nik znajduje si w y e j, czy te niej od szermierza. N A B A G N E T Y - W P R A W O (W L E W O ) . Ka- tNa . rabinek trzym a si sw obodnie w ug ity c h ram ionach, b a gnetem skierow anym w gr skonie w kierunku bocz nym . D o obejm ujca szyjk karabinka zn a jd u je si w rod kow ej lin ji ciaa na w ysokoci pasa, don o bejm ujca ka- . rabinek okoo celow nika m niej w icej na w ysokosci ram ienia. K ab k karabinka 1zw rcony w przd. (Rys 95).
238.
bagnety**.

-35.

www.cbw.pl

CBW

. S p o c z n ij "

182
239 . Postaw szermiercz wprzd (wty) zm ie .

Regulam in K a w a lerji. Cz I , Przysposobien ie k a w a lerzy s ty ,

R o zd zia D. R obienie broni.

183

240 . Kroki.

841 . Zwroty

CBW www.cbw.pl

.K R O K W P R Z D M A R S Z *. N og w p iz d w y sunit w ystpuje si prosto w kierunku przeciw nika conajm niej o je d n stop, nog w ty w y sunit dostaw ia si do w p rzd w ysunitej o t sam dugo, zachow ujc postaw szermiercz. K R O K W TY M A R S Z 1 1 . Z aczyna si nog b dc w tyle z zachow aniem prze pisw ja k przy K R O K W P R Z D - M A R S Z . .K R O K W L E W O (P R A W O ) M A R S Z *. Zaczyna si nog lew , poczem praw dostaw ia si do postaw y szermierczej. W P R Z D (W T Y , W L E W O ,W P R A W O ) M A R S Z ". W ykonyw a si w postaw ie szermierczej czc pojedycze kroki w jeden c ig y ruch. S kokw robi nie w olno. M arsz koczy si na kom end .S T O J * , poczem w iczcy p rzy j m uje postaw szermiercz.

W L E W O (W P R A W O W T Y ) - Z W R O T . W sze l kie zw roty w postaw ie szermierczej w y konyw a si na palcach nogi w ysunitej w przd, nie zm ie niajc p o o en ia karabinka i ugicia ng w kolanach. P rzy zw rocie w ty obrt ciaa w y k on y w a si w kierunku kabka.

Rys. 9 8 i 102

.P O S T A W S Z E R M IE R C Z W P R Z D (W TY) Z M IE * . Postaw szerm iercz w m iejscu zm ienia si, w y suwajc karabinek do przodu z rw noczesnem przechw yce n ie m rk i skocznem przesuniciem n g tu przy ziem i w m iejscu. U staw ie n ie ng analogicznie do poprzedniego. P ostaw szerm iercz w przd zm ie nia si na nodze w przd w ysunitej, robic rwnoczes'nie p obrotu w pra w o lub w lew o, zalenie od pierw otnej postaw y, je d n o czenie staw ia si nog bdc w ty le do przodu. P ostaw szermiercz w ty zm ienia si na nodze w ty w ysunitej, robic jednoczenie p obrotu w prawo lu b w lew o, zalenie od pierw otnej postaw y, jednoczenie staw ia si nog bdc w przodzie do tyu. O broty naley w ykonyw a z byskaw iczn szybko ci, uw aajc na karabinek, aby nie zm ie n ia poziom ego p o o en ia i nie b y o dch ylany na boki, g dy ruchy te m g by przeciw nik w yzyska, zadajc pchnicie w m ie j sce odsonite. P rzechodzenia z jednego zo e n ia do dru giego n a le y d o p ro w a d zi do takiej w praw y, aby prze chw y tyw an ie karabinu o db yw ao si cakiem pew nie i ja k najszybciej, aby rucli ten w y g ld a wicej na przerzucenie k arab inku z rki do rki.

184

Regnlamin K awslerji. Cz I. Przysposobienie kawaleraysty.

R ozdzia D. Robienie broni.

Kroki i zwroty musi si wykonywa nadzwyczaj szybko i energicznie, przy staem utrzymaniu rwnowagi i kolanach ugitych. Krokw wprzd lub w ty uywa my w zamiarze natarcia na przeciwnika i celem skrcenia lub zwikszenia odlegoci. Krokw w lewo i w prawo uywa si celem uchylenia si w bok przed pchniciem, lub te celem natarcia na przeciwnika z boku.
242.

P chnicia.

www.cbw.pl
Rys' 99 1 106.

CBW

Rys. 1 0 0 i 105.

DWIEMA PCHNIJ". onierz bdc w zoeniu zwykem wyrzuca karabinek wprzd, trzymajc go obu rcz. Jednoczenie pochyla ciao ku przodowi, wyprajc nog bdc w przodzie. Obie stopy przylegaj do ziemi. Z WYPADEMPCHNIJ" wykonywa si jak .dwie ma pchnij , robic rwnoczenie wypad nog bdc W przodzie i przenoszc na ni ciar ciaa. (Rys. 98). , .JEDN PCHNIJ*. onierz bdc w zoeniu zwykem wyrzuca karabinek wprzd rk obejmujc szyjk karabinka, opierajc kolb o przedrami, kabk zwrcony 1 na zewntrz. Druga rka podchwytuje kolb tu za rk ) trzymajc szyjk karabinka. Ciao pochylone ku przodo-/ wi, noga bdca w tyle wyprostowana, za noga wysu-1 (nita wprzd ugita. Obie stopy przylegaj do ziemi. Rys. 99).

186

Regulam in K a w a le rji. Cz I . P rzy sposobien ie k a w alerzysty.

R ozdzia D. R obien ie broni.

187

Z W Y P A D E M J E D N P C H N IJ " . W y kon y w a si .J E D N P C H N I J ', rw noczenie robic w y pad nog w p rz d w ysunit. (Rys. 100).

Rys. 104. , Z W Y P A D E M Z B O K U C IO S * . W y ko n y w a si jak z b oku cios, rw noczenie robic w y pad w przd nog bdc w tyle. (Rys. 103 i 106). .D U G I C IO S *. onie rz w y konyw a silnem pch n i ciem ko lby w d, a w ypuciw szy j z rki chw yta kara b inek za luf p o n ie j przedniego bczka, poczem wyrzuca rce w przd, zadajc cios w tw arz lub w pier przeciw nika. Jednoczenie pochyla ciao w p rz d w yprajc no g bdc w tyle, a ug in ajc w p rzd w ysunit. (Rys. 104). , Z W Y P A D E M D U G I C IO S * . W y k o n y w a si .ja k d ugi cios* rw noczenie robic w y p a d nog w y su nit w ty . (Rys. 105). y j TYL C IO S . onierz, bdc w .z o e n iu zw ykem * w yrzuca karabinek w ty , trzym ajc oburcz i zadaje cios w tw arz, lu b w pier. Jednoczenie pochyla ciao ku ty o w i, w y konyw a zw rot stp na pitach w k ie runku przeciw nika. Z W Y P A D E M W TY C IO S . W y k o n y w a si ty cios , rw noczenie robic w y p a d n og w ysunit w kierunku przeciw nika bdcego w tyle.

Rys. 101 i 103.

243.
Ciosy.

K R T K I C IO S " . on ie rz obraca karabinek kolb do przo du w ten sposb, e b agnet zatacza u k w gr i w ty do po zio m u , poczem opiera nakadk o to ram i, ktrego rka o be jm u je karabinek okoo celow nika. N a stpnie w yrzuca energicznie kolb do przodu, w yprajc nog bdc w tyle, a uginajc nog w y su nit w przd. (Rys. 101). Z W Y P A D E M K R T K I C IO S * . W y kony w a si jak krtki cios rw noczenie robic w y pad w p rzd nog bdc w tyle. (Rys. 102). Z B O K U C IO S *. Rw noczenie z naciskaniem na bro przeciw nika karabinek obraca si w paszczynie poziom ej, kolba zatacza u k od biodra w skro przeci w nika. K oniec nakadki dotyka o to rami, ktrego rka o bejm uje karabinek okoo celow nika.

CBW www.cbw.pl

188

Regulamin Kaw alerji. Cz I

Przysposobienia kawalerzysty.

R o zd zia D . Robienie broni.

189

W nauce pchni i ciosw chodzi gwnie o byska wiczn szybko ruchw i o ich celno. Poszczeglne ruchy wykonywa si take w marszu i w biegu. Po wszyst kich pchniciach i ciosach naley wykona jaknajszybciej powrt do postawy szermierczej wprzd, albo w ty za lenie od ruchu przeciwnika. W skrconym okresie wysz kolenia nie naley ka wielkiego nacisku na nauk ciosu krtkiego i dugiego.
244. Odbicia.

wicze przeprowadzanych pojedyczo. wiczenia prze prowadzane zbiorowo naley czsto przerywa krtkiemi spoczynkami.
247. onierz wywoany staje w postawie szermierczej wiczenia na przed instruktorem. Instruktor wydaje komendy, do wyko komend. nania kilku ruchw podstawowych, ktre onierz spenia szybko energicznie i sprawnie. Instruktor sprawdza i szczegowo poprawia wykonanie kadego ruchu, poczem odsya onierza na miejsce, przywoujc nastpnego i ka c mu wykona te same, lub inne ruchy podstawowe.

ODBIJ W LEWO (W PRAWO, D, GR) W celu obrony wasnej lub natarcia na przeciwnika, uy wamy odbi, albo naciska. Odbicie wykonywa si rki obejmujc karabinek okoo celownika, odrzucajc broi przeciwnika w danym kierunku. Karabinek nie ma przy tem szerokich odchyle. Kolba znajduje si zawsze pod czas odbi silnie przycinita do biodra. Naciskanie broni przeciwnika ma na celu przetrzy manie teje, a przez to odsonicie przeciwnika. Nacisk, si bro w rnych kiertinkach. Naciskanie wiczy s i< jedynie w nauce walki. j Celem wicze sprawnoci jest wyrabianie szybkiej w ruchach, ktre naley zastosowa, oraz spraw ( dzanie opanowania przez onierza ruchw podstawowych. Do wicze tych nale: a) w i c z e n i a p r z e p r o w a d z a n e p o j e ( dynczo: orjentacji '
na kom end,

245. wiczenia spraw noicf.

Instruktor zaopatrzony w dugi kij z gak, lub ka rabin sprynowy, zwraca go w rozmaitych kierunkach (w prawo, w ty, w gr, w d i t. d.) cofa si z nim lub postpuje naprzd. onierz zaopatrzony w taki sam karabin, zachowujc stale postaw szermiercz, zadaje szybko pchnicia w gak kija lub karabinu. Zarwno instruktor jak onierz musz wydoby z siebie jaknajwicej szybkoci.

248. wiczenia ze wskanikiem

z wskanikiem, z chochoem; b) w i c z e n i a p r z e p r o w a d z a n e z b i o r owo. Do wicze pojedyczo" przystpuje si kolejno \ w porzdku wyej podanym, po kilku wiczeniach,,skoro \ wszystkie ruchy podstawowe zostay ju mniejwicej przez onierza opanowane. Do wicze zblorowo przy F s stpuje si rwnoczenie z rozpoczciem wicze z cho c choem.
24. Przeprow adza-, nie w icze; 'cay L

249. wiczenia z chochoem odbywaj si w ten sposb, wiczenia e onierz lecy na ziemi, na dany przez instruktora z chochoem. znak, zrywa si na nogi woa hurra i wedug odlegoci od chochola wykonywa natychmiast silne pchnicie, lub podbiega do szybko, by je wymierzy. wiczenia te naley tak ukada, by si odbyway w rozmaitym terenie, rozmaitych postawach wyjciowych onierza i wymagay rozmaitego sposobu pchnicia (w gr, w bok, w d). Jako dalsz faz tego wiczenia przerabia si wi czenia z chochoem, na ktrym s cyfry. Wwczas o nierz uderza w ktrkolwiek z cyfr lub w cyfr oznaczon przez instiuktora.

CBW www.cbw.pl
'

Organizacja wicze sprawnoci polega na tem, e oddzia pod kierunkiem jednego z instruktorw po V wtarza w cigu 20 minut wiczenia ruchw podstawowych pojedyczo, w cigu 5 minut wiczenia zbiorowe, za wyznaczony inny instruktor przywouje do siebie o nierzy kolejno i przerabia z kadym z osobna jedno z trzech

wiczenie polega na wykonaniu komend szybko po sobie nastpujcych. Jako przykad naley poda nastpu jce komendy: KROK W PRZD, DWOMA PCHNIJ CWICZ. KROK W LEWO, Z WYPADEM JEDN PCHNIJ CWICZ. KROK W TY ODBIJ W LEWO, W GOR, Z WYPADEM PCHNIJ CWICZ1 * i t. p. Po kilku takich komendach powinna nastpi ko menda spocznij". Wykonywane ruchy musz stanowi elementy rzeczywistej walki,

250. wiczenia zbiorowe.

190

Regulam in K a w a le rji. Czd I. P rzysposobien ie k a w a lerzysty .

R ozdzia

D .

Robienie broni.

191
253. Za plecy bro . 254 .

251. r- . . w y szko le niu kaw alerzystw Na torze szer mierczym. m ienionych w poprzednich punktach

w w iczeniach w y naley przej do w icze na torze szermierczym , jak w skazano w Rozdz VI. Instrukcji w a lk i na b ag n e ty 1 1 .

Z A P L E C Y B R O " . W y ko n y w a si odw rotnie jak w w yej w y m ie n io n ym punkcie.

e) Chwyty karabinkiem konno.

252 ,,Na udo bron .

.N A U D O B R O *. Prawa rka ujm uje szyjk karabinka i w ysuw a karabinek ko lb w przd, tak aby m ona byo przesun ca rk po m idzy karabinkiem a tuow iem . Nastpnie prawa rka ujm uje karabinek z gry, p o niej celow nika, podnosi karabinek do gry tak, aby prze rzuci pas przez gow i opiera karabinek ko lb na udzie w y lo te m lufy w gr w przd. Pas zw isa w o ln o . Lewa rka zachow uje sw oj postaw f nie w ypuszczajc w odzv. (Rys. 107). J

adow anie i rozadow anie karabinka w y kon yw a si Uycie kara binka. tak samo, jak pieszo; karabinek u jm uje si le w rk nie w ypuszczajc w odzy. Po n aad o w an iu karabinka przyjm uje si postaw N A U D O B R O N . N ale y zawsze ro za d o w a karabinek przed przew ieszeniem go za plecy. Jednak w p o lu d-ca o dd zia u ubezpieczajcego, m oe rozkaza, abv karabinki cay czas b yy naadow ane D o strzelania jedziec staw ia ko nia na praw o wskos w stosunku do celu. Przy skadaniu si je dziec zarzuca w odze w zgicie lew ego okcia, poczem celuje. Po o d aniu strzau jedziec u jm uje w odze w sposob przepisany. Kaw alerzysta po w in ie n by dobrze w y w ic zo n y w szyDkiem spieszaniu si i w strzelaniu zarw no z konia jak i pieszo, m ajc w odze zarzucone w z g i c i u praw ego okcia (pieszo). To ostatnie ma due znaczenie dla kaw alerzysty, g dy otrzym a jakie zadanie w p o jedynk, szczeglnie gdy spotka przeciw nika, ktry je st o dd zie lo ny od niego jak przeszkod.

f) Rewolwer i pistolet.
Z rewolweru i pisto le tu strzela si zasadniczo stojc, z w y c i g n i tej rki, z jednej lub o by dw ch rk. Strzela si jednak take i z innych postaw , zalenie od w y m aga b o jo w y c h . Postawa zasadnicza jest nastpujca: onierz staje na lew o w skos, praw a noga o p kroku naprzd i w praw o od lew ej. O b y dw ie nogi w y prostow ane, ciar ciaa spoczywa na nich rw nom ier nie. P faw a rka ujm uje silnie kolb rew olw eru, lu b p isto le tu , rka z g i ta w o kciu, lufa rew olw eru (p isto letu) skierowana w gr, palec w skazujcy na k ab k u (Rys. 108).
255 Postawa strzel ecka.

CBW www.cbw.pl
Rys. 107.

Rys. 108.

Na kom end praw a rka odp in a po k ry w futerau Gotuj bro (olster), u jm u je k o lb rew olw eru (pistole tu ), w yciga re-

256 .

192

Regu lam in K a w a lerji. Cz I. P rzy sposobien ie ka w a lerzys ty .

Rozdzia D . Robienie broni.

193

w olw er (pistolet) z futerau, poczem przyjm uje si postaw zasadnicz p. 255.

257 . adowanie , rewolweru.

R ozkaz A D U J B R O . R ew olw er trzym a si w lew ej rce w y lo te m lufy w d , kciukiem prawej rki otwiera si zatrzask w azow y, poczem w kada si kolejno naboje do bbenka, obracajc bbenek palcem w s k a zu j cym praw ej rki, po naado w aniu zam yka si zatrzask i bez kom endy przyjm uje si postaw strzeleck p. 255. R ozkaz R O Z A D U J1 1 . Lew rk ujm uje si rew o l w y lo te m lufy w gr, kciukiem prawej rki otwiera si zatrzask w azo w y, poczem w y jm uje si kolejno naboje z bbenka. O ile naboje lu b usk i w y jm uje si z trudno ci, naley p o m ag a sobie stem plem . N aboje naley p o d chw ytyw a d o n i prawej rki. Po rozadow aniu, rewolwer chowa si do futerau (olster)

258 . le Rozadowanie pistoletu. wer

zamek, w ted y nabj w pad nie do kom ory a do w n ik a i za trzym a si na po d staw io nym m aym palcu. N ale y kilka razy p o cig n paszcz ku sobie, aby przekona si, e nie pozo stao naboju w lufie, poczem, trzym ajc cigle pisto le t luf w d , w skazujcym palcem nacisn jzyczek spustow y i ty m sposobem zw o ln i spr yn. N a l e y z a w s z e pamita przy r o z a d o w a n i u p i s t o 1e t u , e w y j c i e m a g a z y n u z k o l b y nie w y s t a r c z a i e n a l e y w y j c t a k e n a b j z l u f y . P o ro zad ow an iu pisto le t chowa si do futerau (olster). Przy skadaniu si z postaw y stojcej z jednej rki Skadanie przyjm uje si postaw w skazan w p. 255, poczem opusz cza si praw rk z rew olw erem (pistoletem ) do w yso koci praw ego oka, rka m niej lu b w icej zgita w o k ciu, jak w y go dn iej dla Strzelca, palec w skazujcy prze kad a si z kabka na jzyczek spustow y, tak, aby go nacisn drugim stawem. Le w rk odrzuca si je d n o c ze nie za lewe biodro. P rzy skadaniu si stojc z obydw och rk, p rzy j m uje si nastpujc postaw : staje si frontem do celu,
261 . si.

259 . adowanie pistoletu.

P isto let bierze si w praw rk w ten sposb, e kciuk zn ajdu je si po lew ej stronie ko lby tu przy bez pieczniku, reszta palcw o bejm uje kolb, w y lo t lufy w d. Przesuwa si kciukiem g uzik bezpiecznika (otw iera si bezpiecznik) poczem lew rk wsuwa si a d o w n ik do kolby i dociska si kciukiem , dop ki nie u sy szy si trzatn icia, ktre wskazuje, e zb czepika zapad w szczelin ado w n ika. N astpnie lew a rka kciukiem i w skazujcym palcem ujm uje karby paszcza i energicznie pociga paszcz ja kn a jd a le j ku sobie, poczem puszcza. N ab j zostanie w pro w ad zon y do lufy, iglica n a c ig n ita, bro g otow a do strzau. Bro naley zabezpieczy. Bez kom endy przy jm u je si postaw strzeleck p. 255. Bezpiecznik powinien by zawsze zamknity (bro zabezpieczona). Tylko przed adowaniem i bezporednio przed s t r z e l a n i e m o t w i e r a si b e z p i e c z n i k . P raw rk trzym a si pisto le t ja k przy ado w a n iu , kciukiem lewej rki naciska si w ystp czepika. adow nik w ysunie si nieco z ko lb y i w ted y, zahaczajc o w ystp denka w skazujcym palcem , lew a rka w y ciga ado w n ik z ko lby . Po o tw o rze n iu bezpiecznika o dcign le w rk paszcz (w raz z zam kiem ) za karby ku sobie. N abj, ktry b y w lufie, w y padn ie przez okno obsady. M ona uj p i stolet w ten sposb, aby m a y palec praw ej rki zakry w a w k a d a d o w n ik a w kolbie, lew a rka p o w o li odciga

260. Rozadowanie pistoletu.

www.cbw.pl

CBW

Rys. 109.

Rys. 110.

13

194

R egu lam in K a w a le rji. G z ii I . P rzy s p o io b ie n le ka w a lerzys ty

195
R o zd zia D . R obien ie b r o n i _______________________ ________________________

robi si rozkrok w praw o, o by dw ie nogi w yprostow ane, ciar ciaa spoczyw a na nich rw nom iernie. Prawa rka obejm uje k o lb rew olw eru (p isto le tu ) ja k w yej, lew r k nakada si na praw tak, aby kciuk lewej rki zn a j d ow a si pon ie j kciuka prawej i m ocno o bejm ow a pra w rk, palec w skazujcy lew ej rki na kab ku rewolw oru (pistole tu). O b y d w ie rce lekko zg ite w okciach. (Rys. 109, 110).
262. K o nno Uycie rewol'.pieszo. P rzy weru (pistoleF tu) konno. \ w lew o, lub

w noczenie, za po w iad a to rozkazem. Je e li potem po w y ko n an iu chw ytu przez o d d zia celow niczy m m n po staw od reszty o d ?zia u , w ydaje d-ca kom end. CEILOW N IC Z Y D O N O O I B R O N lu b C E L O W N I C Y i n a PAS B R O . Podczas marszu krokiem dow olnym , lub Podc^as biegu, m oe celow niczy zm ie ni pooenie rki prawej i nosi r. k. m. nieco skosnie. P o kom endzie O D T R B IO N O m oe on pozatem nosi r k. m na pasie na lew em ram ieniu, przew iesi go przez plecy, lub te p o o y go na jednem z ram ion, p rzy trzym ujc go za kadub. ' ____ W czasie marszu naley nosie r. k. m._ w pokrowcu. W y jm uje si go z pokrow ca dopiero bezporednio przed ado w an ie m . Z d j ty pokrow iec zawiesza celow niczy z ty u
263. Marsz.

kaw alerzysta w y kon yw a te same chw yty co strzelaniu trzym a si rew olw er (pistolet) luf w prawo od gow y-konia. Strzela z iewol\ w eru (pistoletu) konno m ona take w ruchu. Strzela si V w praw o (lew o) w przd, w praw o, w le w o, w praw o w ty , zawsze je dn ak z b liskie j odlegoci. K ie dy kaw a le rzysta m ajc szabl w d o n i chce u y rew olw eru (p i stoletu) w ypuszcza szabl z doni, ta ostatnia zw isa w ted y na tem blaku.

23 PaSpoi Ww alk lufa r. k. m. jest zawsze

g) Musztra r. k. m.
263. Post awa za sadnicza.

skierow an ku grze, w czasie w a lk i ku grze lu b po zio m o w p izo d . Podczas duszych m arszw fizy ljerzy zm ie niaj si w n o szeniu sprztu.

K o m enda B A C Z N O * r. k. m. p ion o w o , m uszka do ty u , chw yt rw nolegle do osi ciaa, kolba oparta o zie m i , koniec ko lb y dotyka pa lc w praw ej nogi. Rka praw a obejm uje chodnic kciukiem i palce m w skazujcym tu nad zczeniem przedniem , reszta p alcw w yprosto w ana. R am i zw isa sw obodnie. Rka lew a przyo on a do uda. Z reszt jak w p. 200. K o m end . S P O C Z N I J ' w y kon yw a si w e d u g p. 201. Na rozkaz N A PAS B R O * zawiesza celo w n iczy r. k. m pasem na praw e ram i i utrzym uje go p ion o w o . Praw rk utrzym uje r. k. m. w tem p o o en iu, obejm ujc r. k. m. pod chw ytem . D o spoczyw a na lewej py tce chw ytu, kciuk oparty o kadub, dw a pierwsze palce w yprostow ane, oparte o le w ciank kom ory zam kow ej. D w a drugie zg i te o b e jm u j chw yt od dou. Na kom end , D O N O G I B R O ' przenosi celo w n iczy n a jk rtsz drog r. k. m. w p ooenie jak w p. 263.

Ruchy

wstpne

do

strzelania

r.

k. m,
269.

e po Z r. k. m. m ona strzela z miejsca lub w marszu Rodzaj R staw. Z m iejsca strzela si zw ykle w postaw ie lecej.
3 B y przyj postaw strzeleck w miejscu, rozkada si d w jn g i ustaw ia si r. k. m . w kierunku celu, zw ra cajc uw ag, by rura przednia k a d ub a nie dotykaa ziem i. C e low n iczy staje dwa kroki z ty u i jeden krok z lewej strony ko lby , klka na oba kolana i pada w kierunku ko lby tak, by ram i praw e b yo tu za kab k ie m , oba o kcie oparte o ziem i, n o g i rozoone (Rys. 111). 270. W miejscu.

264. Spocznij**. 265. N a pas

bro .

266. Do nogi bro**. 267. Poruszenia z r. k. m.

CBW www.cbw.pl

Je e li podczas w y kon yw an ia c h w y t w broni przez o d d zia chce d-ca, b y celow niczy nie w y kon y w a ich r

Rys. 111.

196
271. W marszui

Begulamin Kawalerji. Czi I. Przysposobienie kawalerzysty.

Kozdzia U. Robienie broni.

197

W postawie strzeleckiej w marszu celowniczy zwra ca r. k. m. na prawem ramieniu na pasie w ten sposb, by r. k. m. lea poziomo muszk do gry, kolba pod pach. Prawy okie przyciska kolb do ciaa, prawa rka obejmuje chwyt, palec wskazujcy wyprostowany oparty 0 kabk. Lewa rka trzyma rczk karabinow. W postawie lecej na komend ADUJBRO, zdejmuje celowniczy pokrowiec z r. k. m. o ile r. k. m. posiada pokryw komory zamkowej, zdejmuje si j, na ciskajc kciukiem prawej rki rczk wycznika w przd, pokrywa opada sama. Rka lewa obejmuje kolb od dou, kciukiem od strony lewej, reszta palcw oparta o stron praw i obraca r. k. m. w lewo, rczk zamkow do gry. Rka prawa cofa rczk zamkow w ty, a do na picia zamka. Kciuk rki lewej obraca bezpiecznik skrzy dekiem w przd na liter S. Amunicyjny otwiera torb, wyjmuje peny magazynek i podaje celowniczemu. Celo wniczy chwyta praw rka dno magazynka, zasuwk ku przodowi, a wyazem nabojowym ku tyowi, wciska za suwk ukonie midzy zczenia przednie, a zczenia red nie, dopycha do przodu zupenie, a dzib oprze si o schd zczenia przedniego, nastpnie wciska waz nabojowy midzy zczenia rednie, a zczenia tylne, a zb wy cznika zaskoczy za brodawk magazynka. Jeeli r. k. m. posiada pokrywk kaduba, przesuwa j celowniczy w przd. Rka lewa obraca r. k. m. w prawo tak, by rczka zamkowa zwrcona bya w prawo, a muszka pionowo w.gr. Rka prawa obejmuje cbwyt, palec wskazujcy wyprostowany, oparty o kabk. aduje si zawsze magazynkami amunicyjnego, chwil ich wyczerpania, magazynkami reszty strzelcw, a dopiero gdy ich zabraknie magazynkami celowniczego. Magazynki celowniczego s ostatnim zapasem sek cji, naley je wic przy najbliszej sposobnoci uzupeni.

a nastpnie obejmuje chwyt wedug p. 271. Podczas ado wania, wzrok celowniczego skierowany przed siebie.
275. W pooeniu lecem na komend .ROZADUJ', Rozadowanie obraca celowniczy r. k. m. w lewo wedug p. 272, naciska R w miejscu. kciukiem lewej rki rczk wycznika w przd, praw rk obejmuje magazynek i podaje go amunicyjnemu, ktry go wkada w torb. Nastpnie celowniczy zakada pokryw komory zam kowej, jeeli r. k m. j posiada w ten sam sposb jak si zakada magazynek, a jeeli r. k. m. posiada pokryw kaduba, przesuwa j w ty, cignc do rczki. Rka lewa obejmuje kolb wedug p. 272 i obraca r. k. m. w prawo wedug p. 272 Kciuk rki lewej obraca bezpiecznik skrzydekiem w ty na liter C. lub M. rka prawa obejmuje rczk zamkow. Palec wskazujcy rki lewej naciska spust, rka prawa wolno przesuwa zamek w przd. Celowniczy przyjmuje postaw wedug p. 271 i mel duje .LUFA WOLNA*. Na rozkaz karabinowego zakada celowniczy pokrowiec.

272. adowanie r. k. m.

273. Kolejno ma z gazynkw.

W marszu na komend: .ROZADUJ', naciska ce- R { Rozadowanie lowniczy kciukiem rki iewej rczk wycznika w przd, w , marszu. prawa rka chwyta magazynek i podaje go amunicyjnemu wedug p. 275, rka prawa obejmuje chwyt wedug p. 272, kciuk rki lewej obraca skrzydeko bezpiecznika w ty na liter C. lub M., lewa rka obejmuje z gry rczk zam kow. Palec wskazujcy prawej rki naciska spust, rka lewa przesuwa wolno zamek w przd, poczem powraca do postawy wedug p. 271 i melduje LUFA WOLNA". Podczas rozadowania wzrok celowniczego skiero wany przed siebie. Naley bezwzgldnie przeglda bro przed i po kadem strzelaniu ostrem lub lepem. Przegld przepro wadza si zawsze przed opuszczeniem placu wicze. Na komend DO PRZEJRZENIA BRON, zakada celo wniczy r. k. m. jak do strzau w marszu wedug p. 271. Skoro d-ca przechodzi na prawo od celowniczego, opusz cza celowniczy rk lew rczk karabinow, obejmuje ni rczk zamkow i opuszcza jzyczek spustowy wed. p. 274, poczem powtrnie obejmuje rczk karabinow rk lew, rka prawa napina zamek i obejmuje chwyt. D-ca przeglda r. k. m. Podczas przegldania stoi on na
277.
Przegld r. k. m.

276.

274.

W marszu.

CBW www.cbw.pl

W marszu na komend: .ADUJ BRON*, odej muje celowniczy pokryw komory zamkowej, o ile ta bya zaoona, napina zamek i zabezpiecza r. k. m. wedug p. 272 Amunicyjny otwiera torb, wyjmuje peny magazynek 1 podaje go celowniczemu, ktry go wkada rk praw wedug p. 272, przesuwu pokryw kaduba wedug p. 272,

198

Regulamin Kawalerji. Czfi I . Przysposobienie kawalerzysty.

R ozdzia D . R obien ie bromu.

prawo od celowniczego; nie wniczym, jak dugo ten nie Po przejciu d-cy opuszcza czek spustowy, jak powyej NOGI BRON.

wolno mu przej przed celo opuci jzyczka spustowego. celowniczy powtrnie jzy i przyjmuje postaw DO

h) S z k o a gre na djera .
278. Tre.

Szkoa grenadjera obejmuje sposoby uycia grana tw rcznych i karabinowych. Sposoby te s zawarte w osobnej instrukcji. Kady onierz musi umie rzuca granaty z trzech zasadniczych postaw strzeleckich i w mar szu. Instruktor powinien zastosowa pewne odmiany w wy konywaniu rzutu, stosownie do budowy ciaa poszczegl nych onierzy. Ma on rwnie uzupeni nauk pokaza niem innych moliwych pozycyj wedug waciwoci terenu, z ktrych onierz moe by zmuszony rzuci granat. Grenadjerzy wyborowi musz by specjalnie szko leni w celnem rzucaniu granatw, grenadjerzy V. B. w cenem strzelaniu granatami. Granaty V. B. (Viven Bessier) wyrzuca si z garacza umieszczonego na lufie. Normalnie wyrzuca si gra naty w postawie klczcej wed. p. 212. Karabin umiesz cza si kolb nieco na lewo, koo prawego kolana, nie opierajc przytem kolby o ile monoci o twarde podoe. Granatami V. B. mona strzela take z innych postaw zarwno w miejscu jak i w marszu.
i) o p a tk a i m ask a gazow a.

w gstym lesie), do spotgowania korzystnego uksztato wania terenu, do okopywania si pojedyczo lub w kilku (np. k. m.) i do maskowania. , - ,, Na kadem stanowisku musi d-ca zarzdzie jakie roboty maj by wykonane, by zapewni oson swym podkomendnym. Okopujc si w ogniu kadzie strzelec przed sob tornister, a obok karabin. Pooywszy si na lewym boku, okopuje si strzelec, pracujc praw rk lub obydwiema. Wykopywan ziemi wyrzuca pocztkowo przed siebie, nastpnie take z bokw, baczc na szeroko przedpiersia, a nie na wysoko. O ile to jest moliwe, pracuje onierz, klczc, obydwiema rkoma. Pocztkowo, lub o ile strzelec pracuje z wasnej inicjatywy, wykopuje si wnki strzeleckie, ktre w raiar czasu przeksztaca si w doy do strzelania, klczc lub stojc. Czstokro przerabia si je w cige rowy strzeleckie. Kady onierz musi: . , 1) umie pracowa przy budowie prostych umocnie ziemnych np. roww strzeleckich, cznikowych, ziemia nek i zwyczajnych schronw; 2) zna wystarczajc grubo oson, chronicych od pociskw; 3) umie kopa rowy strzeleckie i cznikowe w ogniu, 4) umie wykonywa umocnienia w nocy. Naley wiczy okopywanie si przy kadej sposobnoci, podczas wicze bojowych, uczc przystosowania si do ksztatw terenu i sytuacji bojowej. Rzadko da si wy koczy rozpoczte prace. Naley natomiast zawsze oma wia z podoficerami, w jaki sposb naleaoby poprowa dzi prac dalej. W kadym razie trzeba onierzowi pokaza na placu wicze wzorowe umocnienia w walce pozycyjnej. b) M a s k a g a z o w a . Wzr francuski: .appareil respiratoire speclal*.
283. Wszyscy onierze wszystkich stopni musz umie . Zastosowanie, obchodzi si z mask, naoy j jaknajsprawniej, poru- i. sza si i dziaa broni w masce nawet przez kilka godzin. 284. By mie mask w pogotowiu wyjmuje si j z pu-g Sposb uycia. dtka i wiesza na tamie na szyi. O ile onierz chce za a oy mask na twarz, zdejmuje hem i kadzie go na ziemi. Karabin opiera o jaki przedmiot, lub trzyma mi282. Umocnienia polowe.

279. V. B.

a) o p a t k a .
280. Warto o pa tki.

281. Uytek osobN sty.

www.cbw.pl Stosujc

CBW

opatka jest niezbdnym sprztem zarwno w boju zaczepnym jak i w obronie. Kady onierz powinien umie pracowa opatk dla wasnego uytku i wsplnie z ko legami, ponadto powinien umie uy jej do planowych pilnych robt na wiksz skal. Naley ka wielki na cisk na okopywanie si w nocy. W zakresie wyszkolenia saperskiego onierzy miarodajnemi s przepisy o umoc nieniach golowych. si umiejtnie do przepisw oszczdza si siy onierzy. Normalnie nosi onierz opatk w pokrow cu. Uywa jej do uatwienia posuwania si naprzd (np-

Regulamin kawalerji. Cz I. Przysposobienie kawalerzysty.

dzy kolanami. Tasiemk okrajc szyj, odrzuca si nazewntrz maski. Obydwie tasiemki elastyczne bierze si obydwiema rkami z obydwch stron w ten sposb, by kciuk by nazewntrz, palec wskazujcy zgity jak ha czyk, podtrzymywa tasiemk, ktra ma opasa gow na potylicy, za trzeci palec przytrzymywa w ten sposb tasiemk, ktra ma opasa gow nad ciemieniem. Wkadajc mask trzeba si posugiwa obydwiema rkoma, przyczem nie powinno si trzyma w rkach ad nych innych przedmiotw. Zadarszy gow do gry wkada si do maski najpierw brod jaknajgbiej, uwaajc przytem, by si kraj maski nie zawin. Wycignwszy mocno tasiemki gumowe, naciga si je: pierwsz na ciemi, dru g na potylic. Tasiemka przechodzca od czoa przez rodek gowy ma by dobrze wycignita i przylega mo cno do gowy. Tasiemk okrajc szyj trzeba zapi na haczyk.
285. Obchodz e ni e e si z m a sk.

C Z

II.

MUS Z TRA.
ROZDZIA A.

Musztra konna i obroty oddziaw.

286. Wszelkie szyki i obroty maj by proste, by oszczdzi: ' Uwagi ogln e . siy walczcych i czas, jakote zapewni kawalerji ruchli wo i gitko, ktra pozwoli na szybkie dostosowanie si oddziaw do terenu 1 pooenia. Szyki i obroty kawalerji ujte s w nastpujce zasady: 1) Szyki lune rni si od szykw zwartych wikszemi odstpamTi odlegociami, jakote brakiem cisego krycia i rwnania. _ 2) Do sprawiania wszSkich szykw i obrotw jed nostek, poczynajc od sekcji, bd w szykach zwartych, bd lunych, istnieje jeden sposob tworzenia komendy i rozkazu. W komendzie zasadniczo musz by zaznaczone: a) oddzia, do ktrego odnosi si komenda (rozkaz), b) (kie runek), c) szyk, d) odstp, odlego w szykach lu nych, e) (chd), f) haso wykonania. Kierunek, odstp, odlego i chd podaje si w komendzie w miar po trzeby. 4 Szyki wszelkich oddziaw mog stworzy jeden z nastpujcych ukadw: 1) linj, 2) kolumn, 3) schody. Niej podana jako przykad'komenda dla utworzenia linji dywizjonw w puku, wyjania zasad: a) X-ty PUK (dywizjon, szwadron, pluton, sekcja), b) KIERUNEK c) LINJA (kolumna, schody) DYWIZJONW (szwa dronw, plutonw, sekcyj, harcownikw) (czwrkami, dwjkami, po jednemu, rozwinitemi, harcownikami), d) ODSTP X krokw, ODLEGO X krokw,

www.cbw.pl

CBW

Mask trzeba pielgnowa tak starannie jak karabinek. Przechowuje si j w stalowem pudeku do ktrego nie wolno wkada adnych innych przedmiotw. Po duszem noszeniu cianki wewntrzne maski s wilgotne. Przed woeniem do pudeka, trzeba je dobrze wytrze szmat. Okularw nie naley wyciera ani od wewntrz ani od zewntrz, gdy mona je bardzo atwo porysowa. By oczyci okulary trzeba zaczeka a wyschn, poczem mona je wytrze na sucho. Czci metalowe naley take czyci. Przewody przepuszczajce powietrze musz dobrze dziaa. O ile si stwierdzi w cigu kilkuminotowego noszenia e apa rat dobrze dziaa, nie naley ich wogle dotyka. Wyszkolenie w uyciu maski obejmuje tedy: 1) wiczenia na wolnem powietrzu, ktre przyzwy czajaj onierza do dugotrwaego noszenia maski, pod czas marszw, wicze bojowych i strzelania. (Jedno strze lanie w masce jest obowizkowe); 2) wiczenia w izbach wypenionych gazem, ktre ucz uycia maski w rzeczywistych warunkach, pozwalaj dobra mask i wyrabiaj zaufanie do jej wartoci, trzeba przy tej sposobnoci uczj szybkiego zmieniania pocha niaczy, lub caej maski, przyczem oddech musi by bez wzgldnie wstrzymany. Szczegy wyszkolenia jakote przepisy uycia in nych masek zawarte s w Instrukcji gazowej".

202

Regulamin Kawalerji. Czd II. Musztra

Rozdzia A. Musztra konna i obroty oddziaw.

203

www.cbw.pl

CBW

e) (CHD), f) MARSZ. Podstawiajc w komendzie zamiast puku nazwy innych jednostek, zamiast linji kolumn lub schody, zamiast sowa dywizjonw1 1 nazwy innych czci skado wych jednostki, oraz ich szyki, przyczem nazwy czci skadowych bierze si w 2-gim przypadku, szyki za tych czci w 6-ym, podajc w zykach lunych odstp i odle go, ewentualnie jedn z nich otrzymamy peny roz kaz uszykowania zarwno.puku, jak sekcji. Naley przytem mle na uwadze, e zasadniczym szykiem konnym sekcji s dwie czwrki jedcw jedna za drug, szykiem pieszym kolumienka dwjkami; plu tonu kolumna czwrkami; szwadronu linja plutonw czwrkami; dywizjonulinja szwadronw (w linjach pluto nw czwrkami), puku linja dywizjonw. Sowa .czwrkami* dla okrelenia szykw plutonw i sekcyj nie uywa si, poniewa szyki te dla nich s normalnemi. Schody w szykach zwartych zasadniczo nie maj zastosowania. Przy obrotach zwartych przed nazw oddziau po daje si blisze oznaczenie cyfr np. ,3-ci pluton*, o ile jest wicej oddziaw tego samego rodzaju i mogoby po wsta zamieszanie. W treci regulaminu oznaczenie to opuszczono. Oznaczenie to naley umieszcza zawsze w szykach lunych, zwaszcza pieszych. Obroty pozwalaj jednostkom przechodzi z jednego szyku do drugiego. Wykonanie zaley przedewszystkiem od porzdku, rwnomiernego chodu oraz od prostego i szybkiego sprawiania szykw. D-ca prowadzi swj oddzia, nadaje kierunek i chd. Za nim porusza si jednostka kierunkowa, do ktrej sto suj si jednostki rwnorzdne. W kolumnach jednostk kierunkow jest jednostka czoowa. Jednostk kierunkow w szykach rozwinitych jest jednostka, bdca na prawo od rodka, albo rodkowa. D-ca moe rwnie wyznaczy jakkolwiek inn jednostk jako kierunkow. W szykach lunych jednostka kierunkowa wysunita jest naprzd przed inne jednostki. Dla uzyskania swobody ruchw, d-ca moe poruczy pro wadzenie oddziau jednemu z podwadnych, albo wska zuje kierunek i chd jednostce kierunkowej i daje znak odczenia si. Rozwinicie odbywa si na osob d-cy. W zasadzie

przed rozwiniciem oddziau, d-ca musi nada nowy kie runek, poda komend do rozwinicia i wskaza chd od dziaowi. O ile nowy chd riie zosta podany w komen dzie, jednostka czoowa zasadniczo z m n i e j ? a chd o je den stopie, lub zatrzymuje si, inne za jedstki d na przeznaczoh~miejsca najkrtsz drog, chodem uprzed nim. Jeeli za rozwinicie odbywa si w chodzie pod wojonym, wwczas jednostka czoowa chodu nie zmienia.
znaki

p rz y je te

Rys. 112

204

Keguiamia Kawalerji. Cz I I . Musztra.

Rozdzia A . Musztra konna i obroty oddziaw.

205

Przejcie do kolumny odbywa si na jednostk kie runkow, lub na jednostk .wyznaczon, prowadzon oso bicie przed d-c, albo t, ktrej on wskaza kieiutiek, bd to chodem poprzednim, bd to chodem nakazanym. Inne jednostki bior w zasadzie chd o jeden sto pie mniejszy od jednostki czoowej, lub zatrzymuj si do chwili, kiedy bd mogy zaj swe miejsce w kolumnie. Kiedy po zmianie szyku jednostki zajm swe miej sca, cay oddzia bierze chd poprzedni. Gdyby ktrakol wiek z jednostek z powodu przeszkd terenowych pozo staa w tyle, dojeda do swego miejsca chodem podwojonym. Przy wszelkich innych poruszeniach jednostki sto suj chd do odlegoci, ktr maj do przebycia, a gdy zajm ju miejsca przeznaczone, bior chd jednostki kie runkowej. rodkami komendy, jakiemi rozporzdza d-ca s: znaki, kierunek i chd jego konia, gos lub jeeli warunki na to pozwol, sygnay na trbce, ewentualnie inne rodki cznoci. Haso podaje si znakiem lub komend MARSZ1 1 (w szyku konnym komend MARSZ" wypowiada si prze cigle, w szyku pieszym krtko i energicznie). Jed nostka kierunkowa swoim poruszaniem si, szykiem i cho dem wskazuje wszystkim wol d-cy. Wszystkie jednostki powinny by doskonale oswo jone ze zmianami szyku i czsto wiczone w stosowaniu (tak w dzie, jak i w nocy) szykw zalenych od terenu i od okolicznoci (np blisko przeciwnika, dziaanie ognia, zamaskowanie swoich porusze od oczu przeciwnika i jego rozpoznania lotniczego;.

D-ca plutonu prowadzi swj oddzia. W szyku roz winitym za nim jedzie rodkowy, w kolumnie sekcja czo owa, w linji sekcyj za sekcja kierunkowa. W marszu d-ca plutonu musi zwraca baczn uwag na stopniowanie i rwnos' chodu. Podoficerowie i szere gowcy stosuj si do jego porusze. Podoficer zafrontowy dba o karno marszu, przestrzegajc, aby odlegoci nie zwikszay si, zwaszcza w kolumnie. Podczas wicze d-ca plutonu powierza kierownictwo oddziau i porucza podawanie komend i znakw swemu bezporedniemu pod wadnemu, sam za staje w miejscu najdogodniejszem dla obserwacji, dogldajc wykonania porusze i prostujc bdy. wiczy naley pocztkowo stpem, nastpnie ku sem, a gdy wszyscy si ju dobrze w tem wyrobi, mo na dopiero stosowa chody szybsze. Pluton powinien by wywiczony z lanc, wzgldnie z szabl w doni, we wszelkich chodach, w kadym tere nie, w przebywaniu i w braniu przeszkd we wszelkich szykach. Istniej'nastpujce szyki zwarte i obroty. 1) Kolumna czwrkami, dwjkami i po jednemu: a ) z b i r k a b) wsiadanie, zsiadanie, rwnanie 2) d) zmiana kierunku. Szyk rozwinity: a) zbirka b) wsiadanie, zsiadanie, rwnanie, cofanie si c) marsz d) zmiana kierunku. P/zejcie z jednego..szyku do drugiego: ay~z kolumny w szyk rozwinity b) z szyku rozwinitego w kolumn. Natarcie.j.szara.. Do mnie* (apel bojowy).
290. Szyki lune I poruszenia. 289. Szyki zwarte I poruszenia.

c) m a rs z,

Pluton.
287.
Skad

Pluton jest jednostk skadow szwadronu. Jest to plutonu. ' najmniejszy oddzia kawalerji dowodzony przez oficera. Pluton skada si i sekcyj, z ktrych kada pozostaje pod komend podoficera (st. szeregowca) i z sekcji r. k. m. Pluton ska-lajcy si z 4 sekcyj ma 16, z trzech 12, z dwch 8 rot. Sekcja r. k. m. skada si z d-cy sekcji r. k m. (karabinowego), ktry jest zarazem obserwatorem, celowniczego, 2 amunicyjnych i 2 koniowodw (jeden z nich prowadzi konia z jucznym r. k. m.). Jeli w plutonie s dwie sekcje r. k. m. wwczas dowodzi niemi kapral.

3) 4) 5)

Pluton posiada nastpujce szyki lune i obroty: a) luzowanie i obroty b) zwieranie. 2) Linia sekm ; a) luzowanie i obroty b) zwieranie. 2) |Linja harcownikw:

288.

CBW www.cbw.pl

1) K o lu m n a s e k c yj

Z a sady pro* w adz e nia.

Musztra plutonu ma na celu wywiczy go we wszel kich poruszeniach, potrzebnych czy to do dziaa samo dzielnych, czy te do dziaa w skadzie szwadronu.

206

Regulamin KawaUrjt. Czi I I. M usi ra.

Rozdzifl A, Musztra konna i obroty od dziaw.

207

a) luzowanie I obroty b) zwieranie. 4) Natarcie i szara, 5) Zbirka i apel bojowy. 6) Flankierzy.

291.
Kolumna czwrkami.

Kolum na dw6J kami.

za warunki www.cbw.pl

CBW
292.

Kolumny czwrkami uywa si do: zbirki, marszu i obrotw (manewrowania). Jedcy ustawiaj si kolejno sekcjami (w dwa szeregi po czterech)poza sob w nor malnym porzdku sekcyj. Odstp midzy jedcami: lek kie czucie strzemieniem. Odlego midzy szeregami je den krok, rwnanie w prawo. D-ca plutonu staje w odle: goci Jednego kroku przed 2-im numerem czoowej czwr ki. Podoficer zafrontowy staje w kocu kolumny, w zasa dzie na lewem skrzydle pierwszego szeregu ostatniej sek cji. W marszu jednak nie jest zwizany ze swojem miej scem. Podoficerw umieszcza si w kadej sekcji tak, aby w szyku rozwinitym znaleli si na skrzydach i w rodku. Trbacz zajmuje miejsce w lepej rocie. Jeeli za lepych rot niema,'staje na lewem skrzyda drugiego sze regu ostatniej sekcji, za plutonowym. O ile pluton wy stpuje samodzielnie, trbacz na komend (rozkaz) TR BACZPRZED FRONT wyjeda galopem i staje obok d-cy plutonu o */a dugoci konia w ty i /a kroku w le wo. Przy d-cy plutonu peni on obowizki szeregowca cznikowego. Trbacz wraca na swoje miejsce na komend (roz kaz) .TRBACZ NA MIEJSCE*. Sekcje r. k. m. staj za plutonem w nastpujcym porzdku: Pierwsza sekcja (liczc od prawego). Pierwszy sze reg: d-ca sekcyj _l k. m., karabinowy (obserwator), koniowd, .celowniczyT Drugi szereg: ko juczny, koniowd, pierwszy i drugi amunicyjny. Druga sekcja. Pierwszy szereg: karabinowy, konio wd, celowniczy. Drugi szereg: ko juczny, koniowd, pierwszy i drugi amunicyjny. (Rys. 113).

PLUTON- (KIERUNEK) - DWJKAMI (CHD) MARSZ Na~f~i{omfcncr' pierwsza i druga roty sekcji czo owejjad chodem poprzednim, lub nakazanym, trzecia i czwarta zatrzymuj si, wzgl. zmniejszaj chd o jeden stopie, poczem wkraczaj w kolumn, kryjc na czoowe roty, rwnanie w prawo. Inne sekcje zatrzymuj si wzgl. zmniejszaj chd o jeden stopie, poczem przechodz ko lejno w kolumn dwjkami w sposb wyej podany. Plutonowy 1 trbacz, stosownie do p. 291, staj obok swych pobocznikw. Kolumna po jednemu tworzy si na komend: .PLUTON (KIERUNEK). PO_JEDNEMU_j(CHOD) MARSZ". Na l~Komend roty wycigaj*si po' jedne mu w sposb wyej podany, przyczem roty w kadej sekcji wystpuj jedna za drug w kolejnym porzdku swoich numerw. Kolumna dwjkami i po jednemu porusza si, zmie nia chd lub kierunek, wykonywa zwroty w ty, zatrzy muje si, wsiada na ko i zsiada tak samo, jak kolumna czwrkami. (Rys. 114).
293.
Kolumn a po jednemu.

W kolumnie dwjkami i po jednemu sekcje r. k. m. 294. jad za plutonem dwjkami wzgldnie po jednemu, za R . k. m. w ko* lumnte dwj* wyjtkiem koniowodw, ktrzy w kolumnie po jednemu kami i po jed prowadz juczne konie obok. W wskich przejciach mo nemu. g prowadzi juczne konie za sob na dugich powodach. Dla przejcia z kolumny dwjkami w kolumn czwrkami d-ca plutonu podaje komend PLUTON (KIERUNEK), CZWRKAMI - MARSZ". D-a plutonu i dwie pTerwsze^rety" posuwaj si tym samym chodem jeszcze trzy kroki, przechodzc na stpnie w zasadzie w chd zmniejszony o jeden stopie. Tizecie i czwarte roty pierwszej sekcji posuwaj si po przednim chodem ukonie w lewo od pierwszej i drugiej, a gdy zrwnaj si z niemi, bior chd tych ostatnich; wszystkie inne roty posuwaj si, zachowujc swe odleg oci, kada za sekcja formuje si po kolei, dochodzc a przeznaczonego miejsca. Jeeli d ca plutonu chce wykona zmian szyku, t o i* awa^ c se* {C je tyowe w chodzie, jakim szed plu, 3 _ z m i e n i a j c ich chd, podaje komend: PLUTON (KIERUNEK) - CZWRKAMI CHD - MARSZ".
295.
Skracanie ko lumn.

Kolumna dwjkami jest szykiem manewrowym, o ile komunikacyjne tego wymagaj take szykiem marszowym. Pluton z kolumny czwrkami przechodzi w kolumn dwjkami na komend:

208

Regulamin K awalerji. Cz II. M js z f a .

HozdziaJ A. Musztra kouna i obroty oddziaw.

20 9

Reguluje on wwczas poruszenie si czoowej sek cji, lub zatrzymuje j, tyowe za sekcje bior albo za chowuj chd nakazany. Zasadniczym szykiem zbirki plutonu jest kolumna czwrkami. Na komend: PLUTON - ZBIRKA (CHOD)^ MARSZ" sekcje ruszaj"'"TidgifntamatiyW"'ze*'swoimi' d-cami-i 'formuj kolumn czwrkami za d-c plutonu w kolejnym porzdku swoich numerw. Dla odliczenia pocztkowego lub innych celw (dla odbycia przegldu i t. d.) pluton zbieia si w szyku roz winitym. D-ca wwczas podaje komend: .P-LUTOH. ZBIRKA - ROZWINITY - (CHD) - MARSZ'.

296. Z b i r k a .

Gdy pluton jest w kolumnie czwrkami, dwjkami jedcy wsiadaj, lub zsiadaj z koni, luzujc w lewo i w prawo na komend: PLUTON DO WSIADANIA NA KON, PLUTON - DO ZSIADANIA Z KONI (gdy chodzi o popiech podaje i tylko komend Na ko* ,Z koni*). (Rys. 115). Dosiadszy koni, jedcy zajmuj bez komendy da wne swe miejsca w kolumnach. Pluton, bdc w kolumnie czwrkami, dwjkami, lub po jednemu, moe uszykowa si w jeden szereg wzdu drogi na komend: PLUTON W LEWO (W PRAWO)W JEDEN SZEREGMARSZ*. Na t komend czwrki (dwjki i t d.) robi zwrot w. le wo (w prawo). Uszykowania tego uywa si przewanie dla zsiadania z koni, przegldu koni podczas marszu i t. d Prawidowe wykonanie marszu zaley od rwno miernego chodu d-cy plutonu i od uwagi wszystkich je dcw. Podoficer zafrontowy dba o karno marszu. Kolumna czwrkami posuwa si praw stron drogi. Zmienia ona chd lub kierunek stosownie do wska zwek d-cy. Jeeli wskutek chwilowej przeszkody czoo kolumny zmniejsza chd, jedcy celem uniknicia naje dania, wjedaj na lewo pomidzy swoich poprzednikw, aby gwatownie si nie zatrzymywa. Dbaj oni rwnie o to, by odlegoci nie powikszay si. Jeeli kolumna przechodzi przez teren trudny, gdzie trzeba omija prze szkody, jedcy rozjedaj si w miar potrzeby, uwaga kadego jednak musi by stale zwrcona na oszczdzanie konia. Te same zasady tycz si marszw w terenie r norodnym.

297.
Wsiadani e , zsiadanie, rwnanie.

M arsz.

298.

www.cbw.pl

CBW
Rys. 113.

Rys. 114. !;,]

Rys. 115.

210

Regulamin Kaw alerji. Cz I . Musztra.

Rozdzia A . Musztra konna i obroty oddziaw'.

211

299. Zmiana klrun- jn'w ku. *

Kolumna czwrkami zawraca w prawo (w lewo), ty na komend: .PLUTON W PRAWO (W LEWO), W TYL MARSZ** lub na odpowiedni znak. Kolumna dy za d-c, ktry wykonywa dwie zmia ny kierunku Jeeli okolicznoci wymagaj d-ca moe po da komend: .PLUTON POJEDYNCZO W TY MARSZ*. Jedcy kadego szeregu luzuj w lewo i kady z nich wykonywa zwrot w lewo w ty. Kolumna dwjkami, po jednemu postpuje podug tych samych zasad.

Szyk rozwinity jest dla plutonu szykiem walki 300. Szyk rozwini ?* konnej. Szyk ten moe by rwnie zastosowany do zbirki. ty I zbirka.

W szyku rozwinitym staj sekcje jedna obok dru < giej w porzdku numerw od prawego skrzyda do le wego. Odstp midzy jedcami: lekkie czucie strzemie niem. Odlegos' midzy szeregami dwa kroki. Podofice rowie s przedewszystkiem rozmieszczeni na skrzydach i w rodku pierwszego szeregu, nastpnie za drugiego, miejsce s'rodkowego jest na lewem skrzydle prawej poo wy plutonu. Najstarszy podoficer jest zafrontowy. W za sadzie trbacz, kowale i konie lune, w drugim szeregu. O ile niema lepych rot, trbacz z lewej strony podoficera zafrontowego. Jeeli pluton wystpuje samodzielnie, tr bacz staje stosownie do p. 291. Sekcje r. k. m. staj rw nie w dwa szeregi w odlegoci dwch krokw za podo ficerem zafrontowym i kryj na drug i trzeci sekcje plu tonu, lub na rodkow sekcj, o ile pluton posiada tylko jedn sekcj r. k. m. W kadej sekcji r. k. m. od prawego na lewo staj w pierwszym szeregu: d-ca, karabinowy, koniowd i celo wniczy, w drugim szeregu: ko juczny, koniowd, 1 i 2 amunicyjny. Ludzie ci wsiadaj na ko i zsiadaj, obna aj szable, kad szable do pochwy, tak jak inni jedcy plutonu. Jedynie koniowody nie obnaaj szabel. W sek cjach r. k. m. jedcy drugiego szeregu bior numery swoich poprzednikw. Liczba jedcw pierwszego szere gu musi by zawsze parzyst. (Rys. 116).

Rys., 116. stosownie do miejsca zajmowanego; jedcy drugiego sze regu i oddziau r. k. m. bior numery swoich poprzednidnikw. Na zapowied komendy: PLUTON DO WSIADA NIA" d-ca plutonu wyjeda, a cay pierwszy szereg, oraz numery pierwszy i trzeci drugiego wyprowadzaj konie naprzd: d-ca plutonu i numery 1 i 3 pierwszego szeregu o dwie dugoci, reszta za (Nr. 2 i 4) pierwszego szere gu) i Nr. 1 i 3 drugiego o jedn dugo konia. Jedynie Nr. 2 i 4 drugiego szeregu i zafrontowy pozostaj na swych miejscach. Jeeli jedcy s zebrani konno, odliczenie od bywa si na koniu. Na haso: NA KON jedcy dosia daj koni, a na komend: RWNAJ" numery 2 i 4 oby dwu szeregw wchodz na swoje miejsca, rwnajc si z numerami 1 i 3; drugi za szereg zblia si na dwa kro ki do pierwszego. Odstplekkie czucie strzemieniem, r wnanie wedug p. 302. (Rys. 117). Pluton sformowany w dwuszereg zwarty na komen d: .PLUTON DO ZSIADANIA Z KONI1 1 ustawia si w sposb wskazany wyej, poczem jedcy zsiadaj z koni. Sekcje r. k. m. luzuj od rodka w obydwie strony. Szereg odosobniony zsiadajc stosuje si do przepisw danych dla drugiego szeregu w plutonie. O ile spieszony pluton ma stan w szyku roz winitym i znajduje si jeszcze w szeciu szeregach,

301. Wsiadanie I zsiadanie.

CBW www.cbw.pl

Gdy pluton jest ustawiony pieszo w szyku rozwi nitym, d-ca staje konno w odlegoci dwch krokw pr?ed rodkiem plutonu, jedcy w odstpie ptora kroku jeden od drugiego, trzymajc konie za uzdy. Na komend: DO CZTERECH ODLICZ1 1 jedcy pierwszego sze regu odliczaj od prawego skrzyda: raz, dwa, trzy, cztery,

21 2

R eg u lam in K a w a le rji. Cz I f . Musztra.

R o zd zia A , Musztra konna i o b ro ty o d d zia w .

213

stosujc si do przepisw trzymania konia (Regulamin cz I. Jazda konna) i przyjmuj postaw nieruchom. Na komend: PLUTON, COFAJ MARSZ" d-ca i wszyscy jedcy cofaj si jednoczenie a do komendy PLUTON - STOJ. Gdy pluton jest W szyku rozwinitym na komend: PLU TON -(K IERU N EK )-(CHD ) MARSZ", lub na odpowiedni znak, d-ca i wszyscy jedcy ruszaj jedno czenie. Podoficer rodkowy jedzie za d-c plutonu, za chowujc przepisow odlego. Jedcy posuwaj si cho dem rwnym, stosujc si do d-cy, poddajc si parciu od rodka i opierajc si naciskom skrzyde. Podoficero wie skrzydowi, zachowujc cile nakazany chd i kieru nek, przyczyniaj si do rwnego chodu, pilnujc jedcw umieszczonych midzy niemi a rodkiem plutonu. Pluton porusza si, zmienia chd i kierunek, stosujc si do wska zwek d-cy; zatrzymuje si na komend: PLUTON STJ" lub na odpowiedni znak. Poprawki dotyczce r wnania i czucia w szeregach wykonywa si bez popiechu i stopniowo. Jeeli pluton przebywa teren, na ktrym napotyka przeszkody, wwczas jedcy nie zachowuj zwartego szyku, front rozciga si i kady wybiera sobie drog, nie zwracajc uwagi na rwnanie. D-ca plutonu w dalszym cigu kieruje chodem marszu i nadaje kierunek plutonowi. Jeeli pluton napotka cianin, ktra nie pozwala na za chowanie frontu w szyku rozwinitym, a d-ca nie uwaa za stosowne przej do kolumny czwrkami, wwczas po daje rozkaz DOWOLNIE". rodkowy pozostaje za d-c plutonu, jedcy za po kwej i prawej jego stronie wy suwaj si szybko na wysoko d-cy plutonu, o ile sze roko cianlny na to pozwala. Jedcy i stopniowi skrzy dowi, nie majcy dostatecznego miejsca na przejazd, po suwaj si jako zafrotowi; wszyscy jedcy jad bez od stpw ko za koniem.
303. C o fa n ie si.

304
M arsz.

Rys. 117. liczc szeregi oddziau r. k. m. d-ca plutonu daje ko mend: RWNAJ".
302.
R w nan i e .

www.cbw.pl

CBW

Na komend RWNAJ-', o ile pluton znajduje si w kolumnach, jedcy rwnaj w prawo stosownie do p. 291 O ile pluton znajduje si w szyku lozwinitym konno, jedcy kadego szeregu rwnaj na rodkowego, stosujc si jednoczenie do ruchw skrzyda. rodkowy staje w odlegoci dwch krokw za d-c plutonu. O ile pluton jest rozwinity w szyku spieszonym, na komend RWNAJ" jedcy kadego szeregu wcho dz na swoje miejsca, oddziay r. k, m. cz do rodka i bior naleny odstp, poczem kady z szeregowych, trzymajc konia praw rk za lew wodz wdzidow, tu przy pysku konia i pozostawiajc konia na miejscu, wyskakuje przed swego konia, zwracajc si rwnoczenie twarz do jego gowy, poczem ujmuje lew rk praw wodz wdzidow tu przy pysku konia i rwna swego konia na konia rodkowego, stosujc si rwnoczenie do ruchw skrzyda. Na komend BACZNOSC jedcy szybko powracaj na swoje miejsca, bior wodze do rk,

Chcc zmieni kierunek, d-ca prowadzi swj plutont 305. Zm iana kierun za sob znakiem, kierunkiem i chodem swego konia. PlutonZr ku. posuwa si za d-c. Jedcy zachowuj czucie strzemieniem od rodka, miarkuj chd stosownie do miejsca jakie zaj muj w szeregu. Pluton robi zwrot, zmieniajc kolejno dwa razy kierunek. D-ca podaje komend: PLUTONW PRA-

214

Regulamin Kawalerji. Czdi I I. Musztr i .

Rozdzia A . Musztra konna i obroty oddziaw.

215

WO (W LEWO), W TY MARSZ" pocigajc za rob pluton znakiem.

306.
Pojedyczo w ty.

Jeeli zachodzi potrzeba, d-ca podaje komend: PLUTON POJEDYNCZO W TY MARSZ". Je dcy zatrzymuj konie i wykonuj zwrot w ty w lewo; jeeli pluton stoi na miejscu, jedcy przed wykonaniem zwrotu luzuj podobnie jak do wsiadania. Pluton zwr cony porusza si w nowym kierunku za podoficerem zafrontowym. Dowdca staje na czele swych jedcw jaknajprdzej. O ile okolicznoci pozwol, d-ca odwraca plu ton komend: PLUTON POJEDYNCZO W TY". Skoro warunki s odpowiednie, sekcje r. k. m. zaj muj swe zwyke miejsca za plutonem. 'Pluton, poruszajcy si w kolumnie czwrkami, zow kierunku rozwinicia, przechodzi w szyk na komend: PLUTON(KIERUNEK)ROZ WINITY MARSZ" lub na odpowiedni znak. D-ca plutonu jedzie chodem uprzednim jeszcze 6 krokw, nastpnie przechodzi w chd zmniejszony. Pierwsza sekcja odrazu skierowuje si w prawo, aby zaj miejsce na prawem skrzydle plutonu, po dojciu na miejsce take zmniejsza chd. Inne sekcje osigaj swoje miejsca, nie zmieniajc swego* chodu. Kada sekcja docza w lewo do sekcji poprzedniej, a po dojciu na swoje miejsce bierze i chd d-cy. Wykonujc zmian szyku, rodkowy staje w od legoci dwch krokw za d-c, drugi za szereg i sekcje r. k. tn. bior zwyk odlego. Gdy d-ca chce rozwin pluton w innym chodzie, podaje komend: PLUTON- -(KIERUNEK)ROZ W1NITY I l CHD MARSZ*1 . Kieruje on chodem sekcji czoowej, podczas gdy inne sekcje bior nakazany chd, by zaj swoje miejsca w szyku rozwinitym. Pluton, poruszajcy si w kolumnie dwjkami lub po jednemu, przechodzi w szyk rozwinity wedug tych 1 samych zasad. Przejcie w kolumn wykonywa si jedynie od pra-

307.

Przejcie z ko lumny w szyk!'rjentowany rozwinity. rozwinity

lumnie w myl p. 286, baczc na zachowanie odlegoci. Sekcje r. k. m. zdaj na kocu. Kolumna zatrzymuje si na komend: PLUTON STOJ" i posuwa si na ko mend PLUTON CHD MARSZ". Przejcie w kolumn dwjkami, lub po jednemu wykonywa si wedug tych samych zasad. Pluton, znaj dujcy si w szyku rozwinitym, w wyjtkowych wypad kach moe przej w kolumn czwrkami, wykonujc za jedanie w prawo caemi sekcjami, na komend: PLU TON - SEKCJAMI W PRAWO (CHD) MARSZ". Na zapowied drugi szereg zblia si do pierw szego tak, aby stan na ogonie pierwszego szeregu. Na haso kada sekcja zajeda w prawo pod ktem 90 stopni, drugi szereg kadej sekcji zajeda -na wskos, jedcy drugiego szeregu kryj na swych poprzednikw. Wyej wy mieniony obrt wykonywa si zasadniczo tylko z miejsca. Sekcje r. k. m pozostaj na miejscu. Gdy kolumna ruszy posuwaj si one drog najkrtsz i zajmuj swe zwyke miejsca za plutonem. Przejcie z kolumny czwrkami w szyk rozwinity zajedaniem sekcjami odbywa si wedug zasad powyej omwionych.
309. Pluton, bdcy w jakimkolwiek szyku na komend: i D o mnle DO MNIE lub na odnony sygna trbk zbiera si \ (apel bojowy). w sposb nastpujcy: stopniowi krzycz: ,,do mnie" wszyscy jedcy ruszaj galopem najkrtsz drog i sta j szybko za d-c plutonu w dwa szeregi zwarte, nie starajc si o zajcie swych staych miejsc.

308.

Przejcie z szy ,'wego skrzyda. Pluton wyciga si w kolumn czwrkami ku rozwinite go w kolumn. .na komend: PLUTON (KIERUNEK) CZWRKA

MI (CHD)MARSZ". Drugi szereg zblia si na odle www.cbw.pl go jednego kroku do pierwszego, pierwsza sekcja (pierw szy i drugi szereg) posuwa si za d-c w odlegoci jednego kroku. Inne sekcje zajmuj kolejno swoje miejsca w ko

CBW

Gdy pluton dojdzie na miejsce, skd ma wykona 310. (Natarcie 1szarnatarcie, d-ca plutonu podaje komend: PLUTON DO* NATARCIA", jedcy ruszaj galopem, biorc lance nai a* udo, wzgl. szable do boju, gdy pluton zblia si na odle go okoo 100 krokw do przeciwnika d-ca plutonu po daje komend: MARSZMARSZ". Na komend MARSZ MARSZ" wszyscy jedcy, biorc lance, wzgl. szable do szary z okrzykiem Hurra" rzucaj si cwaem w posta wie do szary". Sekcje r. k. m., o ile nie otrzymay specjalnego zadania posuwaj si za plutonem w natarciu na odlego 40 krokw, w szary na odlego 120 krokw, aby mc w razie potrzeby wspdziaa z plutonem. Przeciw jedzie ktra przyjmuje walk na bia bro, szykiem zasadniczym plutonu szarujcego jest szyk roz winity.

216

Regulamiu Kawalerji. Czi H . M usztra,

R ozdzia A. M u sztra' konna i o b ro ty oddzia w .

217

Pluton moe rwnie szarowa, ruszajc z miej sca w kadym szyku zwartym lub lunym. Dowdca plu tonu dy do jaknajszybszego stworzenia zwartego szyku rozwinitego w natarciu na bro bia. Gwnemi czynni kami powodzenia s impet, zwarto i sia uderzenia. Szara powinna by wykonana jedynie z bliskiej odle goci. Wanem jest, aby na komend: MARSZMARSZ1 * najodwaniejsi jedcy na najlepszych koniach nie byli powstrzymywani i aby w ten sposb dzielno osobista, ktra musi ostatecznie decydowa o powodzeniu, po zwolia im wykaza wszystkie dodatnie strony odwagi, rozpdu, siy fizycznej i zrcznoci. Krtkie trwanie szary daje rkojmi utrzymania zwartoci, nie osabiajc przytem osobistego zapau. Szara musi by zawsze doprowa dzona do koca. Szara koi czy si pocigiem za nieprzy jacielem, ju to, gdy nieprzyjaciel poda ty przed starciem, ju to, gdy zosta zamany. Aby zakoczy pocig do wdca plutonu podaje komend: DO MNIE" (p. 309). W zamcie, wywoanym przez zderzenie, powodze nie szary zaley od jedcw najodwaniejszych i naj sprawniej wadajcych broni I koniem. Jedcy godz przedewszystkiem w oficerw przeciwnika, rbic i kujc.
311. wiczenia w natarciu I szary.

w galopie z wielkiemi odstpami, lub odlegociami, uat wiaj oddziaom przebywanie terenu, wystawionego na ogie nieprzyjacielski, od jednej zasony do drugiej. Pluton moe luzowa w kolu mn sekcyj, schody, lub w linj sekcyj. Sekcje formuj si czwr kami, dwjkami, po jednemu lub w linj harcownikw, zalenie od zadania, terenu i ognia prze ciwnika. Zaleca si przed rzuce niem plutonu w teren, ostrzeli wany przez nieprzyjaciela, sfor mowanie go w szyk luny, w miejscu niewidzialnem dla nieprzyjaciela. W tym wypadku przejcie w szyk luny uskutecz nia si za oson, za pomoc porusze w bok, chodem naka zanym przez dowdc. Luzowanie plutonu w kolu 313. mn sekcyj daje mono prze Kolumn a cyj. bywania maemi grupami terenu ostrzeliwanego. W zasadzie od bywa si galopem (jeeli wa runki pozwalaj chodem naka zanym) na komend, znak lub rozkaz: .PLUTON (KIERU NEK) - KOLUMNA SEKCYJ (DWJKAMI, PO JEDNEMU, HARCOWNIKAMI) ODLEG O X KROKOW(CHD) MARSZ1 1 . Na t komend z szyku roz winitego pluton wyciga si w kolumn stosownie do p. 308, przyczem sekcje bior nakazany szyk i odlego; z kolumny bior nakazany szyk i odlego. Jeeli odlego nie zostaa podan przez komend, odlego midzy sekcjami wynosi 40 kro Kys. no. kw. Dowdca sekcji jedzie na 2 kroki przed swoj sekcj, dowdca plutonu na 10 kro kw przed d-c sekcji czoowej. O ile pluton znajduje si
sek

W czasie wicze nieprzyjaciela zawsze przedsta wia si przez kilku jedcw pod komend podoficera, ktremu dowdca plutonu kadorazowo przed wiczeniem daje niezbdne wskazwki tyczce si danego wiczenia. Aby nie wstrzymywa rozpdu jedcw, zatrzymu jc ich zaraz po wykonaniu szary, wiczenie walki wrcz odbywa si oddzielnie, podug specjalnej instrukcji. (Cz I reg. .Robienie broni1 1 ). Walka wrcz moe by zakoczona pocigiem lub apelem bojowym (.DO MNIE). Na komend POCIG" jedcy ruszaj chodem najszybszym w pocig za pozor nym przeciwnikiem. Szyk luny, zmniejszajc widoczno i straty, uy wany bywa dla przebycia terenu, bdcego pod ogniem, do szary na piechot, K. M. i artylerj, oraz dla doko nania zwiadw. Pluton powinien manewrowa i walczy rwnie dobrze w szyku lunym, jak zwartym. Sekcje po winny by wywiczone w spieszaniu si, w chwytaniu patroli nieprzyjacielskich, w kuciu lancami i rbaniu sza blami, oraz w strzelaniu z konia. Szyki lune stosowane na komend lub rozkaz

312. Szyki lune iporuszenla.

www.cbw.pl

CBW

Rozdzia A. MuszWa konna 1 obroty oddziaw.

218

219

Regulamin ivawaierji. Cz^ II. Musztra.

w kolumnie sekcyj, sekcje zmieniaj szyk, kierunek i chd przez naladownictwo sekcji czoowej. (Rys. 118). Sekcje r. k. m., o ile nie otrzymay specjalnego zadania, luzuj tak samo i stosownie do p. 291, posuwaj si w tyle kolumny.
314. Linja I schody sekcyj.

W linj sekcyj mona rozsypa pluton na rozcig nitym froncie, przyczem jedcy pozostaj w rku swych dowdcw sekcyj. W tym szyku sekcje s rozmieszczone w tym sa mym porzdku, jak w szyku rozwinitym. Sekcja kierun kowa (druga) wysuwa si naprzd na 40 krokw. Sekcja kierunkowa wskazuje innym sekcjom, jaki maj przybra szyk, kierunek i chd. Jeli odstp nie zosta podany, wynosi on midzy sekcjami 40 krokw. Pluton, bdcy w jakimkolwiek szy ku, tak w miejscu, jak i w marszu, rozsypuje si w linj sekcyj na komend, znak lub rozkaz: PLUTON(KIERU NEK) LINJA SEKCYJ (LINJA SEKCYJ DWJKAMI, PO JEDNEMU, HA RCOWN1KAMI) ODSTP X KROKOW (CHD) MARSZ kada sekcja wysuwa si galopem (jeeli warunki pozwalaj, chodem nakazanym) na swoje miejsca. Sekcj prowadzi dowdca (sekcyjny), ktry jedzie na 2 kroki przed ni. Dowdca plutonu na 10 krokw przed dowdc sekcji kierunkowej. O ile plu ton znajduje si w linji sekcyj, sekcje zmieniaj szyk, kierunek i chd przez naladownictwo sekcji kierunkowej. Sekcje r. k. m., o ile nie otrzymay specjalnego zadania, luzuj tak samo i posuwaj si za drug i trze ci sekcjami plutonu, lub za rodkow sekcj w odlego ci 40 krokw. (Rys. 119). Luzowanie plutonu w schody sekcyj odbywa si w sposb analogiczny na komend: PLUTON(KIERU NEK) - SCHODY SEKCYJ W PRAWO (W LEWO) W PRZD (DWJKAMI, PO JEDNEMU, HARCOWN1KAMI)ODSTP X KROKOW-ODLEGOSC X KROKOW (CHD) MARSZ*. Harcownicy s to jedcy rozsypani w jedn linj w jednakowych odstpach midzy sob. cise zachowa nie odstpw w linji harcownikw nie jest obowizujce. Sekcja i pluton rozsypuj si w linj harcownikw na znak lub komend: .SEKCJA (PLUTON)-(KIERUNEK) LINJA HARCOWNIKOW - ODSTP X KROKOW (CHD) MARSZ*. Jedcy pierwszego szeregu rozsypuj si galo pem na prawo i lewo od rodkowego, a jedcy drugiego szeregu podjedaj na rwn wysoko w lewo od swych poprzednikw; dowdca sekcji jedzie na 2 kroki przed swoj sekcj, dowdca plutonu na 10 krokw przed dowdc sekcji kierunkowej. O ile odstp w komendzie nie jest podany, wynosi on midzy jedcami 6 krokw.

315. LlnJa harcownlkw.

www.cbw.pl

CBW

Rys. 119.

22 0

Regulamin Kaw alerji. Cz I I. Musztra.

R o zd zia A . M usztra kornia i o b ro ty oddziaw .

'

221

Sekcja zajm uje w w czas okoo 40 krokw . H arcow nicy poruszaj si, staj, zm ie niaj kierunek i ch d na znak dow dcy. D ow dc a m oe ich rozsypa i zbiera ju to w kierunku marszu, ju to w n ow ym kierunku, lub te w kierunku przeciw nym po zwrocie na kom end .P L U T O N P O J E D Y N C Z O W T Y L . H arcow nicy na t ko m end w y k o n u j zw rot w ty w lew o. D-cy sekcyj p o d aj kom end ty lk o w w czas, je eli sekcje zn a jdu j si w takich odstpach, przy ktrych ko m enda d cy p lu to n u nie m oe b y usyszan, lu b te gdy prow adz sekcje sam odzielnie. Sekcje r. k. m. lu zu j tak samo i posuw aj si za plu to ne m stosow nie d o p. 314. (Rys. 120). 316.
S za ra.

Z b i rk a 1 apel bojow y (do zajm u j swe przepisowe m iejsca, stosow nie do i 309. Z birka po w in n a by zaw sze w ykonana w m nie).

317.

N a kom end Z B I R K A " lub

D O

M N IE sekcie p . 296 ukryciu

przed pociskam i i w zrokiem nieprzyjaciela. 318.

Flankierzy.

www.cbw.pl

CBW

F lan kie rzy s to je dcy , rozsypani w o k m asze rujcego o d d zia u w celu jego ubezpieczenia i badania terenu, bez w zg l d u na to czy ja d z b o k w , z przodu, czy z tyu. F lankierzy d z ie l si na: 1) flan kie rw terenu 2) flankie rw ubezpieczajcych. F lan k ie rzy terenu m aj za zadanie donosi o prze szkodach, ktre m o g w strzym a marsz, w y szu kiw a prze j cie pozw alajce je om in i wskaza drog. Je d c w naley o d samego p o c ztk u w iczy w tych zadaniach. Flan kie r terenu o ile nie napotka przeszkody, posuwa si we w skazanym kierunku, nie d ajc znaku. O ile spotyka przeszkody, m ogce w strzym a, lu b utru d n i marsz o d d ziau, daje znak, podnoszc w gr rk i jedzie w zd u przeszkody. G d y znajdzie dog o dne przejcie zapuszcza si w nie w kierunku o d p o w ie d n im w y cig ajc rk p o zio m o w przd.

Rys. 120.

D o szary w szyku lu n y m stosuj si przepisy w m yl p. 310 i nastpnych. Je e li nie zb yt w ie lk a o d le go frontu nieprzyjacielskiego pozw ala na to, m a j sek cje stara si osaczy nieprzyjaciela i d y do uderzenia na oddzielne grupy, jednoczenie zw ierajc si same. Sekcje r. k. m , o ile nie o trzy m ay specjalnego z a d ania, lu zu j tak samo w drugiei lin ji i po suw aj si za lin j harcow nikw w o dlegoci 120 krokw .

222

Regulamin Kawalerji, Cz II. Musztra .

Rozdzia A, MUsztra konna i obroty oddziaw.

223

Flankierzy ubezpieczajcy maj za zadanie ubezpie cza bezporednio pluton w marszu, lub w miejscu; uywa si ich do nadzoru w kierunku nieprzyjaciela, do badania dostpu do pozycji, do przetrzsania krzakw i t. p, D-ca plutonu wyznacza podoficera i jedcw lub sekcj, celem wykonania tego zadania. Flankierzy ubezpieczajcy posu waj si skokami, grupujc si, lub luzujc, konno lwb pieszo; wszyscy jedcy plutonu mog by cakowicie uyci jako flankierzy. Posuwaj si oni tym samym, lub podwojonym chodem, co i oddzia. Rwnoczenie z wyznaczeniem flankierw wyznacza si jedcw obserwatorw w iloci po jednym na dwch flankierw, ktrych obowizkiem jest, pozostajc w sze regach, baczy pilnie na ruchy i znaki flankierw i w ra zie potrzeby meldowa d-cy swe spostrzeenia.
319.
Patrole bojo we.

Patrole bojowe s czynnikami ubezpieczenia. W sfe rze bojowej posuwaj si skokami, stosujc si do poru sze oddziau, zabezpieczajc go. Kocz swoje zadanie na rozkaz, lub po zastpieniu przez inne. Pluton musi by wywiczony w dostarczaniu flan kierw i patroli dla ubezpieczenia wyszych jednostek. Patrole bojowe utrzymuj sta czno z oddziaami.

Szwadron.
320,
S k ad szwa dronu.

Szwadron jest jednostk skadow puku, moe on by rwnie uyty samodzielnie. Szwadron linjowy skada si z 3 lub 4 plutonw. Musztra szwadronu ma na celu wywiczenie pluto nw w wykonywaniu w zespole wszystkiego tego, co na uczyy si wykonywa oddzielnie, oraz we wszelkich po ruszeniach niezbdnych do dziaania, czy to samodzielnie czy to w skadzie puku. Wogle szwadron porusza si i manewruje w li ji plutonw (albo w linji plutonw dwjkami), szwadron uywa czsto szykw lunych, spiesz si dla dziaania ogniem. Szwadron moe naciera broni bia, rozwijajc si z kadego szyku, czy to w szyk rozwinity, czy to przyj mujc okrelony szyk luny. W czasie manewrowania plutony bior numery sto sownie do zajmowanych miejsc, liczc w szyku rozwini tym od prawego skrzyda ku lewemu, w kolumnie od czoa

321.
Zasady pro wadzeni a .

do tyu. Mog by rwnie oznaczone nazwiskami swych d-cw. Szwadron porusza si, zmienia szyki, wykonywa manewr i t. d. na komend, rozkaz lub znak d-cy. Tego ostatniego w czasie wicze moe zastpi bezporedni podwadny, ktry podaje komend stosownie do otrzy manych instrukcyj. Przed podaniem komendy, lub znaku, d-ca podnosi rk i nastpnie opuszcza j, by poda znak wykonania. Aby jego komenda bya lepiej rozumian d-ca wskazuje rk kierunek ruchu i stawia swego konia w tym kierunku. O ile d-ca szwadronu uwaa za potrzebne zwrci uwag d-cw plutonw, podaje komend: BACZNOSC lub UWAGA. Jeeli d-ca szwadronu chce chwilowo opuci swe miejsce, aby mc swobodnie porusza si, krtkim ruchem doni i rki opuszczonej w ty daje z n a k o d c z e n i a s i , poczem moe zaj miejsce, ktre uwaa za stosowne. Prawidowy kierunek marszu jest za pewniony przez d c plutonu kierunkowego. Poszczeglni d-cy plutonw prowadz je podug zasad, wskazanych w mustrze plutonu. Przy wszelkich poiuszeniach. nakaza nych przez d-c szwadronu, d-cy plutonw wykonuj znak odpowiedni do nakazanego manewru, skierowuj swe ko nie we wskazanym kierunku i bior nakazany chd. Po daj komend gosem jedynie w tych wypadkach, kiedy kurz, mga, zmrok lub podobne przyczyny nie pozwalaj oddziaowi rozrni ich znakw, nie podnoszc przytem gosu wyej, ni to jest potrzebnem, aby pluton ich usy sza; zwracaj baczn uwag na zachowanie rwnomier noci chodu i na utrzymanie przepisanych odlegoci i od stpw. D-ca szwadronu wiczy oficerw w dowodzeniu szwadronem, a podoficerw w dowodzeniu plutonem. Szwadron powinien by wywiczony w manewrowaniu z lanc, lub z szabl w rku, Stosuje si dla szwadronu nastpujce szyki zwarte i poruszenia: 1) Linja plutonw (dwjkami), szyk cieniony. a) zbirka b) marsz i zmiana kierunku. 2) Szyk rozwinity a) marsz i zmiana kierunku 3) Kolumna czwrkami, dwjkami (po jednemu) a) marsz i zmiana kierunku. 4) Przejcie z jednego szyku do drugiego:
322.
Szyki zwart e I poruszenia.

www.cbw.pl

CBW

224

Regi lamiu K a w a lerji. Cz II. Musztrn.

R ozdzia A. Musztra konna i obroty oddziaw.

a) z linji plutonw lub kolumny w szyk rozwi nity, b) z szyku rozwinitego w linj plutonw, lub kolumn, c) z linji plutonw w kolumn i z kolumny w li nj plutonw. 5) Natarcie i szara. 6) Do mnie (apel bojowy).
323.
Linja plutonw (dwjkami).

ZBIRKA" d-ca kadego plutonu prowadzi swj pluton w kolumnie czwrkami najkrtsz drog na miejsce, ktre musi zaj w szyku za d-c szwadronu. Jeeli d-ca szwa dronu chce wykona zbirk w linji plutonw dwjkami, lub w szyku cienionym (czwrkami lub dwjkami), za znacza to w komendzie. (Rys. 121).

Linja plutonw (dwjkami) jest normalnym szykiem manewrowym 1 zbirki. Szyki te przedstawiaj nastpujce dogodnoci: 1) wszyscy d-cy plutonw s na jednej linji, na czele szwadronu i w pobliu d-cy szwadronu. 2) po zwalaj szwadronowi atwo manewrowa w kadym tere nie i szybko zmienia miejsce pod ogniem. Plutony w ko lumnie czwrkami znajduj si na jednej linji w odst pach, zalenych od terenu i okolicznoci. W terenie atwym do przebycia, zdaa od nieprzyjaciela odstp midzy plu tonami odpowiada rozwiniciu plutonu. W razie potrzeby odstp moe by powikszony lub zmniejszony. Gdy wy- nosi 6 krokw nazywamy szyk ten cienionym", gdy przekracza odstp penego rozwinicia plutonu szyk ten naley do lunych. Linj plutonw formuje si z kadego szyku na ko mend, znak lub rozkaz: SZWADRON (KIERUNEK) LINJA PLUTONOW (DWOJKAMI)-(CHOD) MARSZ". Zbirk szwadronu wykonywa si zasadniczo w li nji plutonw w normalnym porzdku plutonw. D-ca dru giego plutonu w odlegoci 20 krokw za d-c szwadronu: pierwszy pluton w prawo od drugiego, plutony trzeci i czwarty w lewo od drugiego, odstp midzy plutonami na rozwinicie plutonu (20 krokw). Wachmistrz staje o 1 krok za plutonem kierunko wym, kryjc na 2-gi numer ostatniej czwrki (o ile s r k. m. za sekcj r. k. m. tego plutonu). Za nim o 1 krok oficer za frontem. Oficer za fron tem w czasie porusze nie jest zwizany ze swojem miej scem. O ile szwadron wystpuje samodzielnie, jeden, za wczasu wyznaczony trbacz wyjeda do d-cy szwadronu, jak w plutonie (p. 291). W innych wypadkach na komend: TRBACZE PRZED FRONT" wyznaczeni trbacze wyjedaj do d-cw szwadronw jak w p. 291 i powracaj na swoje miejsca na komend: TRBACZE NA MIEJSCA1 '. Na komend

324.
Zbirka.

CBW www.cbw.pl

Rys. 121.
325. Szwadron porusza si stosownie do zasad wskaza rsz I zmiana nych dla musztry plutonu. D-ca drugiego plutonu posuwa Makierunku. si wodlegocij;20 krokw za d-c szwadronu,-tktry pro15

226

Regulamin Kawalerji. Czi II. Musztra

Rozdzia A. Musztra konna i obroty oddziaw.

227

wadzi szwadron. W zasadzie d-cy pozostaych plutonw rwnaj na d-c drugiego plutonu. O Ile d-ca szwadronu chce zaj inne miejsce i by wolnym w swych ruchach, wskazuje kierunek marszu d-cy drugiego plutonu i daje znak odczenia si. D-ca drugiego plutonu jest wtedy odpowiedzialny za prawidowy kierunek marszu. Linja plutonw zmienia kierunek na znak d-cy szwa dronu lub za wskazaniem nowego punktu kierunkowego. D-ca drugiego plutonu posuwa si w lad za d-c szwa dronu, lub w nakazanym nowym kierunku. D-cy pozosta ych plutonw stosuj si do drugiego, zmniejszajc lub podwajajc chd, stosownie do zajmowanego miejsca i ko mendy. Zwrot w ty szwadronu wykonywa si na komend: SZWADRON - W PRAWO (LEWO) W TY MARSZ" lub na odpowiedni znak przez kady pluton, stosownie do zasad p. 299. Linja plutonw dwjkami (po jednemu) formuje si, maszeruje i manewruje wedle tych samych zasad, co linja plutonw.
326. Szyk rozwini ty.

staje za plutonem kierunkowym w odlegoci 2 krokw. (O ile w szwadronie s r k. m za sekcj r. k. m.). Naj starszy oficer w szwadronie jest oficerem zafrontowym i przy zbirce staje za frontem, kryjc na wachmistrza, w odlegoci 2 krokw za nim. Podczas porusze oficer za frontem nie jest zwizany ze swem miejscem, udajc si tam, gdzie jego obecno ze wzgldu na prawidowe wykonanie rozkazw d-cy szwadronu jest konieczn. Kie rujc si zasadami poniej podanemi, oficer za frontem pilnuje wykonania porusze i zwraca szczegln uwag na d-cw plutonw, aby zachowali odstpy i odlegoci i aby jechali w kierunku podanym przez dowdc szwa dronu. Gdy oficer ten obj zastpczo d-two szwadronu, obowizki jego spenia wachmistrz. (Rys. 122).

Szyk rozwinity jest szykiem normalnym szwadronu do szary konnej. Uywany jest rwnie w innych oko licznociach np. dla ukrycia oddziau za oson, dla prze gldw i t p. W tym szyku plutony rozwinite stoj jeden obok drugiego bez odstpw, rwnajc na 2-gi pluton. D-ca szwadronu staje na 20 krokw przed d-c drugiego plu tonu, trebacze stosownie do d d . 300 i 324. wachmistrz

327. W marszu w szyku rozwinitym, d-cy plutonw 1, , Marsz I zm ian a 3, 4 go zachowuj odstp i odlego, stosujc si do d-cy' kierunku. 2-go plutonu. O ile przed kilku jedcami ktregokolwiek plutonu znajdzie si przeszkoda, zatrzymuj si oni i prze bywaj przeszkod, pozostajc za frontem plutonu, a po przebyciu przeszkody wracaj na swoje miejsca podwo jonym chodem. O ile spotyka si w marszu wiele przesz kd, d-ca szwadronu kae przej szwadronowi w linj plutonw. , Szwadron, poruszajcy si w szyku rozwinitym moe zmieni kierunek (o ile chodzi o zmian kierunku pod maym ktem), nie przechodzc w inny szyk, na znak d-cy szwadronu lub po wskazaniu przez d-c nowego punktu kierunkowego. Jeeli szwadron musi zmieni kie runek marszu pod duym ktem, lub wykona zwrot w ty, d-ca szwadronu podaje komend: SZWADRON LINJA PLUTONOW(CHD)MARSZ". W wyjtkowych wypadkach d-ca szwadronu moe poda komend: SZWADRONPLUTONAMI W TY MARSZ". Wwczas szwadron zmienia kierunek stosownie do p. 305. 328. Kolumna czwrkami jest szykiem marszowym. Kolumna W szyku tym plutony w kolumnach czwrkami staj bez czwrkami, 1< dwjkami (po porednio jeden za drugim. W zasadzie d-ca szwadronu } jednemu), staje u czoa kolumny na 2 kioki przed d-c czoowego plutonu, ktry staje na jeden krok przed pierwsz czwrk 1 plutonu. D-cy pozostaych plutonw staj, o ile teren lub droga na to pozwalaj, na wysokoci pierwszych czwrek swoich plutonw z lewej strony. W^czasie marszu nie s

www.cbw.pl
Rys. 122.

CBW

228

Regulamin Kawalerji. Czi I I . Musztra,

Rozdzia A. Musztra konna i obroty oddziaw.

229

zwizani ze swojemi miejscami, powin ni jednak jecha w takiej odlegoci, aeby mogli przestrzega porzdku i karnoci marszu. Wachmistrz staje o 1 krok za kolumn, za nim o 1 krok oficer za frontem. Kolumna dwjkami, wyjtkowo po jednemu, jest szykiem marszowym, o ile stosunki komunika cyjne do tego zmuszaj. Do tego szyku stosuj si te same zasady, co do ko lumny czwrkami. (Rys. 123).
329: Marsz I zmiana r mi kierunku. 11 1

Szwadron w kolumnie czwrka(dwjkami, po jednemu) porusza s si, zmienia kierunek lub chd stosow u nie do zasad dla plutonu (p. 298).

uprzednim swoje plutony w kolumnach na miejsca, po czem je rozwijaj i przechodz w chd dowdcy szwad ronu. W nowym szyku drugi pluton rozwija si w prawo od pierwszego, trzeci i czwarty w lewo. Gdy dowdca szwadronu chce rozwin szwadron w innym chodzie, anieli w chodzie uprzednim, zaznacza to w komendzie. Dowdca szwadronu i dowdca czoowego plutonu bior chd w stosunku do nakazanego. Dowdcy 2, 3 i 4 plu tonw prowadz chodem nakazanym swoje plutony w ko lumnach na'miejsca, poczem je rozwijaj. Aeby rozwin szwadron w bok z kolumny czwr kami, dowdca szwadronu, obrawszy miejsce z boku, po daje komend: SZWADRON- ROZWINITY-W PRAWO (W LEWO)(CHD)MARSZ" Plutony zmieniaj jedno czenie kierunek w stron nakazan i rozwijaj si.
331. Szwadron, znajdujcy si, lub poruszajcy w szyku Przejcie rozwinitym, przechodzi w linj plutonw (dwjkami) na z szyku r o z komend: .SZWADRON(KIERUNEK)-LINJA PLUTO winitego w IInj plutonw NW (DWJKAMI)(CHD)MARSZ". Na t komend lub w kolumn. kady pluton przechodzi w kolumn czwrkami, lub dwj kami. Szwadron z szyku rozwinitego przechodzi w ko lumn czwrkami (dwjkami ew. po jednemu) na komen d: SZWADRON-(KIERUNEK)CZWRKAMI (DWJ KAMI, PO JEDNEMU) - (CHD)-MARSZ- lub SZWA DRON (KIERUNEK) NA X PLUTON CZWRKAMI (DWJKAMI, PO JEDNEMU)CHD)MARSZ". Drugi lub wskazany pluton wysuwa si za dowdc szwadronu, po zostae plutony wchodz kolejno w kolumn, oba plutony prawego skrzyda zawsze staj jeden za drugim, tak samo oba plutony lewego skrzyda. Kady pluton przechodzi z pocztku w kolumn czwrkami, lub dwjkami, nastpnie zajmuje swe miejsce w kolumnie. 332. Szwadron, stojcy lub poruszajcy si w linji plu ^Przejcie z linji tonw, przechodzi w kolumn czwrkami (dwjkami itp.)! 'plutonw w ko w sposb wyoony w p. 331. lumno czwr* . kami i odwrotKolumna czwrkami (lub dwjkami ew. po jedne-1 nie. mu) moe rozwin si w linj plutonw (dwjkami)I W kadym kierunku. Dowdca szwadronu zwraca, o ile zachodzi potrzeba, czoo kolumny w nowym kierunku, poczem podaje komend: SZWADRON(KIERUNEK) LINJA PLUTONOW (DWJKAMI)(CHOD)-MARSZ.

By rozwin szwadron, bdcy 330. Przejcie z llnjl^ i'w linji plutonw, dowdca szwadronu plutonw lub _ kpodaje komend: SZWADRON kolumny w szyk^ (KIERUNEK) ROZWINITY rozwinity. (

www.cbw.pl

CBW

(CHD) MARSZ*. Dowdca szwad ( ronu i pluton kierunkowy posuwa si poprzednim lub nakazanym chodem jeszcze 6 krokw, poczem przechodzi w chd o jeden stopie mniejszy, wzgldnie zatrzymuje si. Kady plu ton rozwija si stosownie do zasad musztry plutonu i ustawia si jeden obok drugiego, bez odstpw. By rozwin bez zmiany chodu szwadron, bdcy w kolumnie czwr kami (dwjkami ew. po jednemu), do wdca szwadronu podaje komend: SZWADRON - (KIERUNEK) - ROZ WINITYMARSZ*. Dowdca szwad ronu jedzie chodem uprzednim jeszcze 30 krokw, poczem przechodzi w chd o jeden stopie mniejszy, dowdca czoowego plutonu posuwa si za do wdc szwadronu chodem uprzednim jeszcze 6 krokw, nastpnie za prze chodzi w chd o jeden stopie mniej szy i rozwija swj pluton. Dowdcy 2, 3 i 4-go plutonw prowadz chodem

Rys. 123.

230

Regulamin K awalerji. Cz II. Musztra.

Rozdzia A . Musztra konna i obroty oddziaw.

231

Przejcie z kolumny czwrkami (dwjkami ew. po jednemu) w linj plutonw odbywa si w sposb analo giczny do przejcia z kolumny w szyk rozwinity (p. 330). Aby. przej w linj plutonw (dwjkami) w bok, dowdca szwadronu, obrawszy miejsce z boku, podaje komend: SZWADRON LINJA PLUTONW (DW J KAMI)W PRAWO (W LEWO)(CHD)MARSZ". Plutony zmieniaj jednoczenie kierunek w stron nakazan, udajc si na swoje miejsca najkrtsz drog. r. Natarcie I szar a. ! kach,
333.

t, K. M. i artylerj, dla przesaniania, celem ukrycia wa snych obrotw i t. d. Plutony mog by luzowane wszerz w kierunku frontu, na komend: SZWADRON(KIERUNEK)LINJA PLUTONOW (DWJKAMI, EW. ROZWINITEMI, PO JEDNEMU, HARCOWNIKAMI)ODSTP X KROKOW (CHD)MARSZ1 1 . Pluton kierunkowy lub wskazany po suwa si za dowdc szwadronu, lub we wskazanym kie runku. Pozostae plutony odsuwaj si w prawo i w lewo na odstp wskazany i przybieraj nakazany szyk. W zasadzie pluton kierunkowy wysuwa si naprzd na odlego rwn odstpom pomidzy plutonami. O ile na wstpie rozkazem nie byo zastrzeone, plutony stosuj si przez naladownic two do chodw i szykw plutonu kierunkowego. (Rys. 124.). Na komend: SZWADRON(KIERUNEK)LINJA PLU TONOW SEKCJAMI ODSTP X KROKOW ODLEG O X KROKOW(CHD)MARSZ" plutony przybie raj szyk i chd wedug wyej wymienionych zasad, sekcje za ustawiaj si, wzgldnie posuwaj si, w plutonach kolejno jedna za drug w odlegociach podanych w ko mendzie. Jeeli odlego nie zostaa podan w komen dzie, odlego midzy sekcjami wynosi 40 krokw.
336.
Luzowanie wszerz.

Szwadron naciera broni bia we wszelkich szy czy to w szyku zwartym, czy to w szyku ludnym. Przeciw jedzie, ktra przyjmuje szar, szwadron w za i sadzie uywa szyku rozwinitego. Dowdca szwadronu podaje komend: DO NATARCI" i wskazuje szwadro nowi kierunek. Nakazuje przej w galop 1 podaje ko mend: .MARSZ MARSZ" z takiem wyrachowaniem, aby zachowa do ostatniej chwili swobod manewrowa nia, osigajc zarazem najwyszy impet w spotkaniu. Do wdcy plutonw, zwikszajc chd, posuwaj si na wy soko dowdcy szwadronu, dowdca 2 go plutonu staje w prawo od dowdcy szwadronu. Jedcy stosuj si do przepisw szkoy plutonu. Szara koczy si pocigiem i apelem bojowym. wiczenie szary odbywa si jak w plutonie. Podug p. 309.

334.
D o mnie*' (apel bojowy).

335.

Szyki lune . i i poruszenia. 1

www.cbw.pl

CBW

Stosuje si w szwadronie nastpujce szyki lune poruszenia: 1) Szyk luny w linji (plutonw, sekcyj, harcownik kwdwjkami, po jednemu, rozwinitemi, harcownikami) 2) Szyk luny w kolumnie (plutonw, sekcyj, dwjkami, po jednemu, rozwinitemi, harcownikami). 3) Schody. 4) Natarcie i szara. 5) Zbirka i apel. 6) Flankierzy. Zasady szkoy plutonu, odnoszce si do szykw lunych, stosuj si do szkoy szwadronu. Ze wzgldu na si ognia, szykw lunych uywa si we wszelkich oko licznociach w pobliu przeciwnika, do szary na piecho

Rys. 124.

232

Regulam in K a w a lerji. C z i i II. M usztra-

R ozdzia A . M usztra konna i obro ty oddziaw .

233

Na komend SZWADRON(KIERUNEK) LINJA S E K C Y J- O D S T P X KROKOW - (CHD) - MARSZ plutony luzuj stosownie do p. 314.
337 . Linja harcownikw.

wdca szwadronu w zasadzie przed plutonem kierunkowym. (Rys. 125).

Szwadron moe rozsypywa si w linj harcowni kw na komend .SZW ADRON (KIERUNEK) LINJA HARCO W N IK O W -(O DST P X K R O K O W )-(X PLUTON W O D W O D ZIE )^ H O D ) MARSZ, podug zasad i ko mend przepisanych dla plutonu. Ze wzgldu na konieczne pozostawienie odwodu zw\kle szyk ten przyjmuje tylko wskazany, lub wskazane plutony. Na komend SZW ADRON(KIERUNEK) KOLU MNA PLUTONOW ROZWINITEMI (CZWRKAMI DWJKAMI, HARCOWNIKAMI) ODLEGO X K RO KOW (CHD)MARSZ pluton kierunkowy lub wska zany posuwa si za dowdc szwadronu lub we wskaza nym kierunku, przyjmujc nakazany szyk i chd, pozo stae plutony zajmuj kolejno swe miejsca w kolumnie, przybierajc nakazan odlego, szyk i chd. Jeeli odle goci nie podano w komendzie, wynosi ona midzy plu tonami 40 krokw. Obydwa plutony prawoskrzydowe i obydwa lewoskrzydowe posuwaj si zawsze jeden za drugim. Na komend: SZWADRON (KIERUNEK) KO LUMNA SEKCYJ (DWJKAMI, HARCOWNIKAMI) - O D LEGO X KRKOW (CHD) MARSZ szwad ron przybiera nakazany szyk podug wyej omwionych zasad, w ktrym sekcje ustawiaj si lub posuwaj jedna za drug w odlegociach podanych w komendzie. Jeeli odlego nie zostaa podan przez komend, odlego midzy sekcjami wynosi 40 krokw. Szykiem lunym szwadronu, porednim pomidzy linj a kolumn, s schody. W schodach plutony ustawia j si wszerz i wgb w nakazanych: kierunku, szykach, odstpach i odlegociach (czwrkami, dwjkami, rozwi nitemi, harcownikami). Jeeli odstpy i odlegoci w ko mendzie nie s podane, wynosz wwczas 40 krokw. Rozwijanie w schody moe odbywa si tylko wprzdw prawo, w lewo lub na wskazany pluton. Naprzykad: .SZW ADRON W PRA O W PRZ D SCH O DY PLUTONOW DW JKAMI ODSTP X KROKOW ODLEGO X K R O K O W - (C H D )MARSZ. Miejsca dowdcw plutonw zalenie od szykw plutonw, do-

338 . Luzowanie wgtb.

339 . iSchody.

CBW www.cbw.pl

Rys. 125. Natarcie i szara stosownie do p 333. Na apel bojowy szwadron zbiera si w szyku roz winitym.

340. Natarcle.l szar a. 341 . Do mnle (apal bojowy).

234

Rcguiam ii) K a w a lerji. Cz 11. M usztra.

R o zd zia A . M usztra konna t o b ro ty oddzia w .

235

Jeeli szwadron znajduje si w jakimkolwiek szyku lunym, na komend DO MNIE* dowdcy plutonw wy suwaj si galopem i zbliaj si najkrtsz drog ku do wdcy szwadronu, zbierajc za sob swoje plutony. Pierwszy, przybyy galopem, pluton staje za dowdc szwadronu, pozostae plutony staj w prawo i w lewo wedug kolejnoci przybycia. Apelu uywa si przedewszystkiem w wypadku, gdy szwadron, znajdujc si w jakimkolwiek szyku lu nym lub wykonywujc jakiebd zadanie, jest powoany do natychmiastowego dziaania przeciw jedzie nieprzy jacielskiej.
342.
Flankierzy.

Stosuje si dla dywizjonu nastpujce szyki zwar te i poruszenia: a) l i n j a s z w a d r o n w , b) r o z w i n i t y , c) k o l u m n a s z w a d r o n w , d) k o l u m n a c z w r k a m i ( d w j k a m i ) .

345.
Szyki zwarte 1 poruszenia.

Szwadron uywa flankierw na tych samych zasa dach, jak pluton. W trudnym terenie kilku flankierw moe by oddanych pod komend podoficera i wyjtko wo pod komend oficera.

Linja szwadronw jest szykiem zbirki i mane Linja wrw. W tym szyku szwadrony w linji plutonw, sto- szw adron w. .sownie do przepisw dla szwadronu, staj jeden_ obok drugiego w odstpach i odlegociach na 20ikrokow,, na komend: DYWIZJON - (KIERUNEK) LINJA SZWA DRONW (CHD) MARSZ*. Dywizjon posuwa si, zmienia chd i kierunek stosownie do przepisw dla
c-zwoH r n n t l . f R v s .

346.

Dywizjon.
343.
Skad dywl zjonu.

Dywizjon jest jednostk taktyczn w pukach ka walerji linjowej. Puk w szeregu dzieli"'si na dwa dywi zjony. Dywizjon skada si z 2 wzgldnie 3 szwadronw. Puki kawalerji dywizyjnej w czasie wojny formuj dy wizjony, ktre s jednostkami taktycznemi i administra cyjnemu Szkolenie dywizjonu ma na celu zaprawienie szwadronw do wykonywania cznie tego, czego nauczyy si wykonywa oddzielnie, oraz nauczenie dywizjonu jako caoci wszelkich porusze, ktre s niezbdne przy uyciu jego samodzielnem lub w skadzie puku. Dowdca dywizjonu prowadzi swj oddzia. Za nim w lad idzie szwadron kierunkowy, ktrego dowdca we wszystkich szykach posuwa si na 20 krokw za do wdc dywizjonu. Jeli dywizjon znajduje si w kolum nie, szwadronem kierunkowym jest szwadron czoowy. Jeli za dywizjon znajduje si w szyku rozwinitym, prawoskrzydowy Szwadron lub rodkowy jest kierunko wym, o ile dowdca dywizjonu nie da innego rozporzdzenia. Dowdca drugiego szwadronu (wzgl. innych szwa dronw) stosuje si do szwadronu kierunkowego. Jeli dowdca dywizjonu pragnie mie swobod ruchw, wska zuje kierunek i chd szwadronowi kierunkowemu i daje znak odczenia si. Zbirka dywizjonu odbywa si za sadniczo w linji szwadronw.

344.
Zasady prowadzenia

Rys. 126. Szyk rozwinity, jest to szyk natarcia na jazd. W dywizjonie w szyku rozwinitym szwadrony rozwini te staj jeden obok drugiego, w odstpach i odlego ciach na 20 krokw, na komend: DYWIZJON (KIERU NEK)ROZWINITY ;CHOD)-MARSZ*. (Rys. 127). W marszu bdy co do odlegoci i odstpw po347.
Rozwinity.

CBW www.cbw.pl

236

Regulam in K a w a le rji. C z i II. M usztra.

R o zd zia A . M usztra konna i o b ro ty oddzia w .

237

prawia si jedynie stopniowo. Dla zachowania zupenej zwartoci w czasie natarcia, odstpy i odlegoci pomi dzy obydwoma szwadronami nie powinny przekracza 20 krokw (mog natomiast by mniejsze). Dywizjon posuwa si, zmienia chd i kierunek stosownie do przepisw dla szwadronu. Dla przegldw lub innych celw, gdy dowdca dywizjonu chce mie szwadrony czy to w linji, czy to w szyku rozwinitym na jednej linji bez odlegoci, podaje wwczas dodatko w komend: SZWADRONY NA LINJ*.

Rys. 127.
348.
K o lu m n a szwadronw.

Kolumna szwadronw jest to szyk zbirki"! mane wrw. SSzwadrony w linji plutonw staj jeden za dru I gim w odlegoci 40 krokw, na komend: DYWIZJON I (KIERUNEK) KOLUMNA SZWADRONOW - (CHD) J MARSZ*. (Rys. 128). Kolumna czwrkami (dwjkami) jest zasadniczo marszowym dywizjonu. W tym szyku szwadro ny w kolumnie czwrkami (dwjkami) staj jeden za dru i gim; odlego pomidzy szwadronami 20 krokw.

Rys. 128.
350. Dla przejcia z linji szwadronw w szyk rozwinity, P r z e j i c l e z linji dowdca dywizjonu podaje komend: DYWIZJON f szwadronw (KIERUNEK)ROZWINITY(CHD) - MARSZ". Kady, ' w szyk rozw i szwadron tworzy szyk rozwinity wedug zasad poda ni ty, w kon szw a d nych dla szwadronu. Dla przejcia dywizjonu z linji: lu mr onw, szwadronw w kolumn szwadronw, dowdca dywizjonu 1 w k o lu m n ) m a rszow. podaje komend: DYWIZJONNA PIERWSZY (DRUGI) SZWADRON KOLUMNA SZWADRONOW (CHD) MARSZ". Szwadron wskazany idzie za dowdc dywi-

Kolumna czwrkami (dw jka m i).

CBW www.cbw.pl
349.
szykiem

Komenda: DYWIZJON - (KIERUNEK) - KOLUM NA CZWRKAMI (DWJKAMI)(CHOD)-MARSZ.

238

R egulamin Kawalerji. Cz I I, Musztra.

Rozdzia A. Musztra konna i obroty oddziaw.

239

zjonu chodem poprzednim lub nakazanym, drugi za szwad ron zajmuje miejsce pizeznaczone w kolumnie. Dla przej cia dywizjonu z linji szwadronw w kolumn marszow (kolumna czwrkami, dwjkami) d-ca dywizjonu podaje, ko mend: .DYWIZJON(KIERUNEK)NA X SZWADRON KOLUMNA CZWRKAMI (DWJKAMI) - (CHD) MARSZ*. Szwadron wskazany idzie za dowdc dywi zjonu chodem poprzednim lub nakazanym i przyjmuje nakazany szyk, drugi szwadron przechodzi w szyk naka zany i zajmuje swe miejsce w kolumnie.
351.
Przejcie z .DYWI szyku rozwi dronw, dowdca dywizjonu podaje komend: nitego w linj Z J O N (KIERUNEK) LINJA SZWADRONOW szw adroniw , (HOD) MARSZ*. Wykonanie stosownie do p. 346. w kolumn Dla przejcia z szyku rozwinitego w kolumn szwadro szwadronw, w kol. mar nw, dowdca dywizjonu podaje komend: .DYWIZJON szow. i (KIERUNEK) NA PIERWSZY (DRUGI) SZWADRON --

Dla przejcia z szyku rozwinitego w linj szwa

KOLUMNA SZWADRONOW (CHD) MARSZ*. Wy ] konanie stosownie do p. 350. Dla przejcia z szyku roz winitego w kolumn marszow dowdca dywizjonu po ( daje komend: DYWIZJON - (KIERUNEK) NA X < SZWADRONKOLUMNA CZWRKAMI (DWOJKAMI)(CHOD) MARSZ*. Wykonanie stosownie do p. 350. (
Przejcie z ko* Z kolumny marszowej dywizjon moe przej lumny m a rszoiw linj szwadronw (w szyk rozwinity) wprzd lub w bok wej w linj na komend: DYWIZJON (KIERUNEK W PRAWO, W LE szwadronw, ' W O)-LINJA SZWADRONOW (ROZ WINITY)-(CHOD)w kolumn szwadronw, MARSZ*. J Wykonanie wedug zasad musztry szwadronu. w szyk rozwl- i Drugi szwadron rozwija si po osigniciu odstpu. (Rys. 129). nlty. 1

352.

353.
P rzejicle z ko lumny szwadronw w linj szwadronw, w szyk rozwlnlty.

www.cbw.pl

CBW

Dla przejcia z kolumny szwadronw w linj szwadro nw d-ca dywizjonu podaje komend: DYWIZJON(KIE J 1 RUNEK) LINJA SZWADRONOW-(CHD)-MARSZ. 1 D-ca dywizjonu zmniejsza chd lub jedzie chodem po , przednim (szwadron kierunkowy stosuje si do d-cy dy I \ wizjonu). Drugi szwadron posuwa si chodem poprzednim, lub nakazanym i staje w lewo od szwadronu kierunkowego. Jeli d-ca dywizjonu chce rozwin drugi szwadron w pra wo od pierwszego podaje komend: DYWIZJON (KIERU NEK) LINJA SZWADRONOW--DRUGI SZWADRON W PRAWO (CHD) MARSZ". Dywizjon z kolumny szwadronw przechodzi w szyk rozwinity analogicznie.

Rvs. 129.

240

Regulamin Kawalerji. Cz II. Musztra.

Rozdzia A . M uiztra konna i obroty oddziaw.

241

354. Nata rcie i szara. 355. D o mnie" (apel bojowy). 356. Szyki lune.

Natarcie i szara odbywa si stosownie do przepi sw dla szwadronu. Wykonywa si wedug przepisw dla szwadronu. Szyki lune dywizjonu rni si od szykw zwar tych tem tylko, e czci skadowe dywizjonu znajduj si w przepisanych lub podanych komend (rozkazem) odstpach lub odlegociach, ktre te w odnonej ko mendzie powinny by uwzgldnione. Pozatem komendy pozostaj bez zmiany np.: DYWIZJON (KIERUNEK) LINJA PLUTONOW DWJKAMI ODSTP X KRO KOW(CHD)MARSZ" albo: DYWIZJON (KIERU NEK) KOLUMNA SZWADRONOW ODLEGO X KROKOW (CHD) MARSZ1 '. W ten sposb dywizjon moe przybra nastpujce szyki lune: a) l i n j a s z w a d r o n w , b) l i n j a s z w a d r o n w r o z w i n i t e m i (harcownikami), c) l i n j a p l u t o n w ( c z w r k a m i , d w j kami , r o z w i n i t e m i , h a r c o w n i k a m i ) , gf . d) 1 i n j a s e k c y j, ~ e) l i n j a h a r c o w n i k w, f) k o l u m n a s z w a d r o n w , g) k o l u m n a s z w a d r o n w r o z w i n i t e m i (h a r c o w n i k a m i ) , h) k o l u m n a p l u t o n w r o z w i n i t e m i (harcownikami), i) k o l u m n a s e k c y j , k) s c h o d y . W linji cz kierunkowa wysuwa si naprzd na odlego rwn odstpom pomidzy jednostkami. Dywizjon w schodach przybiera szyk analogiczny do szwadronu. Komendy rwnie zupenie podbne, np. DYWIZJON W PRAWO W PRZDSCHODY SZWA DRONOW ROZWINITEMIODSTP X KROKOWOD LEGO X KROKOW (CHD) MARSZ. Miejsca dowdcw szwadronw zalene od szykw szwadronw, dowdca dywizjonu w zasadzie przed jednostk kierunkow. naley wiczy w posuwaniu si i ma newrowaniu we wszelkich chodach take w wycigni tym galopie, w ^wykonywaniu zmian szyku, poczonych

ze zmian kierunku, oraz w wykonywaniu innych zmian szyku, zanim zarzdzona ju zmiana zostaa ukoczona: w zwieraniu si i rozwijaniu w ukryciu, nie troszczc si o szyk, odstpy i odlegoci przepisowe, starajc si nie by spostrzeonym, a w kadej chwili gotowym do niespodziewanego natarcia; w przebywaniu wycignitym galopem plutonami lub sekcjami w odpowiednich szy kach terenu, znajdujcego si pod ogniem przeciwnika, a nastpnie w zbieraniu si w jednym lub kilku poprzed nio oznaczonych punktach za zason; w przekradaniu si w podobnym szyku po przez teren pokryty osonami lub lesisty i zbieraniu si w tych samych warunkach.

Puk.
Puk kawalerji linjowej skada si z 4 szwadronwr linjowych, szwadronu k. m. i szwadronu pionierskiego. Puk kawalerji dywizyjnej w czasie pokoju skada si z 3 szwadronw linjowych. Musztra puku ma na celu wywiczenie dywizjonw w wykonywaniu w zespole tego, czego nauczyy si wykonywa oddzielnie, oraz wywicze nia puku we wszelkich poruszeniach, niezbdnych do dziaania czy to samodzielnie, czy to w skadzie brygady. Dywizjony maj stale okrelone swe miejsca tylko dla zbirki puku. Zasadniczo szwadrony pozostaj w swych dywizjonach. W czasie obrotw dywizjony bior swoje numery zalenie od miejsca jakie zajmuj: o ila s w linji od prawego skrzyda ku lewemu, o ile s w kolumnie, od czoa do tyu. Dywizjony mog by take nazywane nazwiskiem swego dowdcy.
359. Skad puku.

357. Schody.

Dywizjon www.cbw.pl
358. wiczenia dywizjonu.

CBW

Dowdca puku prowadzi swj puk, za nim posu 360. wa si jednostka kierunkowa stosownie do p. 286. We Zasady prowa wszelkich szykach dowdca dywizjonu kierunkowego po dzenia i o bro tw . suwa si w odlegoci 20 krokw za dowdc puku. Dowdca drugiego dywizjonu stosuje si do dywizjonu kierunkowego. Jeeli dowdca puku pragnie osign swobod swych ruchw, kae jednemu z oficerw zastpi siebie, lub ogranicza si do wskazania dywizjonowi kie runku i chodu. Oficerowie sztabu puku jad w pobliu dowdcy, aby mc w razie potrzeby przewozi jego rozkazy. Zasadniczo miejsca oficerw i szeregowych sztabu puku s nastpujce: adjutant o '/2 kroku w ty i /a kroku w lewo od dowdcy puku, trbacz pukowy o V2 kroku

242

Regulamin Kawalerji. Czi I I. Musztra.

Rozdzia A. Musztra konna i obroty odd ziaw.

243

w ty i /a kroku w lewo za adjutar.tem; w prawo, o V a kroku w ty za dowdc puku reszta oficerw sztabu, za nimi szeregowi. Podczas wykonywania obrotw, gdy dowdca podaje komendy i znaki, wszyscy przejedaj na stron zewntrzn. W czasie przemarszw trbacze zasadniczo jad na czole puku O ile zajdzie potrzeba, dowdcy dywizjonw zbliaj si do dowdcy puku, aby otrzyma od niego rozkazy i kaza je wypeni. Puk najczciej porusza si w szykach, w kt rych odstpy i odlegoci s znaczne, wobec czego ko mendy podawane gosem lub znakiem niezawsze wystar czaj: w tych wypadkach komend zastpuj rozkazy, prze syane przez oficerw lub przez cznikw. W wypadkach nieotrzymania rozkazw dowdcy dywizjonw dziaaj przez naladownictwo. O ile puk znajduje si w jednym z szy kw zwartych, dowdca chcc rozwin puk, lub utwo rzy kolumn na jednostk, ktra normalnie nie jest kie runkow, podaje komend, np: NA X DYWIZJON (SZWADRON) KOLUMNA SZWADRONOW". Poruszenia wykonywa si podug zasad przepisa nych dla dywizjonu. Puk dosiada koni, zsiada z-koni, bierze szable w do, chowa szable do pochwy na rozkaz lub komend dowdcy. Komendy dowdcy dywizjonu lub puku powtarzaj dowdcy szwadronw, haso wykonania podaje dowdca puku. W czasie dugich wicze dowdca puku kae zsiada z koni w tych samych szykach, w ja kich puk si znajdowa, aby ludzie i konie mogli odpo cz. Dowdca kae zsi z koni za kadym razem, gdy puk zatrzyma si na miejscu, cho kilka minut.
381
Szyki zwarte I poruszenia.

Linj a dywizjo nw.

ronw, jeden www.cbw.pl

CBW
362.

Stosuje si dla puku nastpujce szyki zwarte i po ruszenia: a) l i n j a d y w i z j o n w b) k o l u m n a d y w i z j o n w c) k o l u m n a s z w a d r o n w d) k o l u m n a c z w r k a m i . Kady dywizjon w tym szyku, jaki przepisany dla musztry dywizjonu. W tym szyku dywizjony staj, kady w linji szwad obok drugiego w odstpach 1 odlegociach 20 krokw. Odstpy i odlegoci zmieniaj si zalenie od terenu,;porusze itd. (Rys. 130).

Rys. 130.

Regulamin Kawalerji. _Czfl"lI.*MuB*trft

Rozdzia k . Musztra konni, i obroty oddziaw.

245

W wyjtkowych wypadkach od stpy mog by zmniejszone; do wdca puku podaje wtedy komen d: ODSTP X K ROK OW lub .NA X DYWIZJON - ODSTP X KROKOW'1 . Dla przegldw lub innych celw, gdy dowdca puku chce mie szwadrony na jednej linji bez odlegoci, podaje dodaikow komend: SZWADRONY NA LINJ. W tym szyku dywizjony, kady w linji szwadronw, staj jeden za drugim w odlegoci 80 krokw. (Rys. 131). W kolumnie szwadronw dywi zjony, kady w kolumnie szwadro nw, staj jeden za drugim w odleg oci 80 krokw. (Rys. 132). Zbirk puku robi si zasadniczo w linji dywizjonw, na rozkaz w kolumnie dywizjonw, lub w ko lumnie szwadronw. W tych szy kach szwadron k. m. i pionierski tworz trzeci dywizjon, ktry sto sownie do wskazwek dowdcy pu ku zbiera si w kolumn za dywi zjonem, bdcym ju na miejscu, lub w linji. Przy zbirce odstpy i odlegoci szwadronw zale od wymaga taktycznych. Zbirk na ley zabezpieczy od niespodzianek zestrony przeciwnika. Kolumna czwrkami i przewa nie kolumna dwjkami s szykami marszowemi puku. Puk porusza si stosownie do przepisw dla dy wizjonu W zasadzie dowdca pu ku jedzie na czele kolumny Do wdca ostatniego szwadronu jedzie w tyle kolumny, aby zapewni ci se utrzymanie porzdku i dyscyp liny marsz c .
363. Kolumna dywizjonw I kolumna szwadronw.

364. Zbirka.

365. Kolumna czwrkami.

www.cbw.pl
Rys. 131. Rys. 132.

CBW

246

Regulam in K a w a lerji. Cz II . Musztra.

R o zd zia A M usztra kouua i o broty od d zia w .

247

366. O ile puk znajduje si w linji dywizjonw, Przejcie z linji w kolumn dywizjonw lub kolumn szwadro dywizjonw ' przej nw, dowdca podaje komend: PUK (KIERUNEK) w kolumn t dywizjonw lub j (NA X DYWIZJON, SZWADRON) KOLUMNA I odwrotnie, j

aby czci otrzymuj zadania walki pieszej. Puk uywa flan kierw i patroli bojowych stosownie do zasad przepisa nych dla szwadronu. O ile potrzeba, szwadrony wykonuj natarcie i szar stosownie do przepisw, koordynujc swoje dziaania.
369. Nata rcie I szara.

DYW17.JONOW (KOLUMNA SZWADRONW)-(CHOD) /MARSZ. Dywizjon kierunkowy, lub wskazany posuwa si za dowdc puku jpgo chodem, lub chodera naka zanym. Szwadrony bior kolejno swoje miejsca w kolumnie Puk, znajdujcy si w kolumnie szwadronw, roz wija si w linj dywizjonw na komend: PUK (KIE RUNEK) LINJA DYW1ZJONOW (CHD) MARSi. Dowdca puku, za ktrym posuwa si pierwszy szwa dron, przechodzi w chd zmniejszony, po przejciu po przednim chodem 20 krokw. Dowdca puku zatrzymuje si, o ile rozwinicie ma si odby w stpie. Drugi szwa dron posuwa si w prawo od pierwszego, trzeci i czwarty szwadrony w lewo, chodem' poprzednim lub nakazanym. Po zajciu swoich miejsc przechodz w chd dowdcy puku. We wszystkich powyej omwionych obrotach plu 1 tony mog by zarwno w czwrkach jak i w dwjkach

O ile zajdzie potrzeba szybko zebra puk, dowdca D o 370. mnle puku podaje komend .DO MNIE*. Puk zbiera si w linj (apel bojowy). dywizjonw rozwinitemi. Dywizjony zbieraj si stosow nie do przepisw. Puk naley zawsze wiczy w poruszaniu si i za trzymaniu si na zwyky znak dowdcy i w najwikszej ciszy. W zasadzie nie przewiduje si natarcia w szyku rozwinitym. O ile by puk mia naciera na nieprzyja ciela, wymagajcego takiego rozwinicia, musiaby liczy si z tem, e znajdzie si w ogniu karabinw maszyno wych, ktry mg by zniszczy jego linj zbyt dug i atw do obstrzau. Jeli jednak dowdca puku uwaa, e front natarcia dywizjonu jest niewystarczajcy, wtedy po wydaniu wszelkich odpowiednich zarzdze dla k. m. i r. k. m. moe on przeduy, wesprze lub ubezpieczy jedno ze skrzyde natarcia przez jeden lub dwa szwa drony drugiego dywizjonu. Dowdca jednostki, ktrej po wierzone zostay te dwa ostatnie zadania (wsparcie, ubez pieczenie), wybiera zalenie od pooenia taktycznego i terenu odstpy, odlegoci i szyki najodpowiedniejsze dla dopicia celu. Jedynie przez cige wiczenia w tere nie z nieprzyjacielem pozornym oficerowie nabior bie goci i szybkoci w ocenie sytuacji, czynnikw niezbd nych dla szybkiego i trafnego rozwizania zagadnie tak tycznych. Zasadniczo co tydzie w kadej porze roku i nie zalenie od pogody puk powinien by zebrany przez do wdc puku dla rozwizania pod jego kierownictwem kilku z tych zagadnie, przyczem naley wykluczy schematyzowanie.
wiczenia pukowe.

367. P rzejicle Przejcie z Hnji dywizjonw lub kolumny dywizjoz linji dywfzjo-t -nw w kolumn czwrkami odbywa si stosownie do nw lub ko* . _p. 351 i 352. lumny dywizjo*' nw w kolum Pozatem puk moe porusza si we wszelkich in n czwrkami j nych szykach, przepisanych dla dywizjonu. i odwrotnie. 368. Szyki lune.

CBW www.cbw.pl

Szyki lune dla puku s te same jak dla dywizjo } nu (luzowanie wszerz i wgb) stosownie do tego, czy < szwadrony znajduj si obok siebie, czy jeden za drugim, na zmiennych odstpach i odlegociach. Dowdca puku daje naprzykad nastpujcy rozkaz (komend): PUK (KIERUNEK) KOLUMNA DYWIZJONOW (SZWADRO NOW, PLUTONW ROZWINITEMI, CZWRKAMI, HARCOWNIKAMI i t. d) ODSTP X KROKOWOD LEGO X KROKOW (CHOD)-MARSZ", lub wska zuje jednostce kierunkowej kierunek, szyk i chd, reszta jednostek stosuje si do jednostki kierunkowej przez na ladownictwo W szykach lunych wszerz szwadron kie runkowy wysuwa si przed innemiprzynajmnie.jna80krokw. Naley czsto wiczy puk w uywaniu wszystkich lunych szykw i w przebywaniu rnorodnego terenu, zmieniajc szyk i chd. wiczenia te s przerywane za trzymywaniem si, w czasie ktrego cay puk, lub jego

Spieszanie do walki.
Gdy dowdca plutonu otrzyma rozkaz lub posta nowi walczy pieszo broni paln, prowadzi lub kae pro wadzi swj oddzia na miejsce najdogodniejsze dla spie szania. Powinien on zawczasu osobicie rozpozna teren i wybra odpowiednie miejsce do spieszenia. Dowdca
plutonu kae przedtem oddziaowi przyj szyk najodpo372. Wskazwki oglne. Spieszanie plutonu.

248

Regulamiu K awalerji. Cz It . Musztra.

Rozdzia A. Musztra korna i obroty oddziaw.

249

wiedniejszy do okolicznoci i terenu. S trzy rodzaje spieszania: 1) spieszanie zwyke (normalne), 2) zmniejszone, 3) pene.
373.
Spieszanie zwykle.

www.cbw.pl

CBW

Komenda: PLUTON DO WALKI PIESZEJ Z KONI. Na zapowied pluton, bdcy w szyku rozwi nitym lub w kolumnie, luzuje jak do zsiadania (p. 297 i 301). Na haso zsiadaj z koni: dowdca plutonu oraz 1, 2 i 4 numery obydwch szeregw; w sekcjach r. k. m : dowdca sekcji, karabinowy, cek wniczy i obaj amunicyjni. Pozostaj na koniach; plutonowy, jako dowdca koniowodw, numery 3 obydwch szeregw i jeden z szeregow cw wyznaczony zawczasu do trzymania konia dowdcy plutonu. Gdy onierze zsid z koni, oddaj swe konie koniowodom, przyczem N 1, 2 i 4 pozostawiaj wodze munsztukowe na szyjach koskich, zaczepiwszy je za lewe juczki, z wodzami za wdzidowemi postpuj w taki sposb: Ni 1 i 2 zdejmuj wodze z szyj koni, JS fs 1 prze rzuca swoje wodze przez gow konia 2-go, przecig nwszy uprzednio wodze .N 2-go przez swoje wodze; Ns 2 oddaje swoje wodze koniowodowi, N? 4, nie zdej mujc swoich wodzy, oddaje je koniowodowi, ktry za kada je na lewe przedrami. Koniowd uzyskuje w ten sposb mono dogodnego kierowania komi. Oddaj lance koniowodom, wzgldnie zawieszaj je u siode. Kady onierz zalenie od swej specjalnoci bierze swoj bro i amunicj, ewentualnie sprzt pionier ski i, o ile odpowiedni rozkaz by wydany, cay zapas lub cz zapasu ywnoci. Na komend: PLUTON WPRZD (W TY, W PRAWO, W LEWO) ZBIRKA" (ZBIRKA ROZWINITY, ZBIRKA ROZWINITY DWUSZEREG, ZBIRKA PO JEDNEMU) pieszei kawalerzyci pod komend druynowych szybko wybiegaj za dowdc plutonu we wskazanym kierunku i formuj dwie druyny w nakazanym szyku, druyny staj obok siebie bez odstpw wedug przepisw dla walki pieszej. Dru ynowi, o ile warunki na to pozwalaj, robi szybki prze gld swych druyn. W skad pierwszej druyny wchodz: dowdca (do wdca r. k. m. lub wyznaczony podoficer), sekcja f*zyljerw t. j. karabinowy, celowniczy, 2 amunicyjni, 2 strzel cw z pierwszej sekcji plutonu i sekcja strzelcw, skada

jca si z 1 sekcyjnego i 5 strzelcw z pierwszej i dru giej sekcji plutonu (razem 13 ludzi). W skad drugiej druyny wchodz analogicznie do pierwszej druyny: druga sekcja r. k. m. i strzelcy z trze ciej i czwartej sekcji plutonu; drug druyn dowodzi kapral zawczasu wyznaczony z trzeciej lu j czwartej sekcji (razem 13 ludzij. Reszta spieszonych kawalerzystw moe by uyta jako cznicy, sygnalici, na patrole i t. d., lub tworzy oddzieln sekcj strzelcw. O ile w plutonie jest trbacz, pozostaje on przy dowdcy plutonu jako sygna lista, konia za jego trzyma koniowd dowdcy plutonu.
374. Komenda: PLUTON DO WALKI PIESZEJPO Spieszanie OWA Z KONI". Pluton postpuje analogicznie do zmniejszone. p. 373 Na haso zsiadaj z koni: dowdca plutonu oraz 1 i 3 numery obydwch szeregw. Sekcje r. k. m. spieszaj si jak w p. 373. Spieszeni kawalerzyci formuj dwie niepene druyny. Numery 1-sze i 3-cie pozostawiaj wodze munsztu kowe na szyjach koskich, wodze za wdzidowe zdej muj z szyj koskich i oddaj koniowodom. Przy spieszaniu zwykem i zmniejszonem koniowody z komi lunemi pod dowdztwem plutonowego i na jego komend, w tym samym szyku, w jakim byo przeprowa dzone spieszanie, odjedaj za przykrycie. Na rozkaz, ko mend lub sygna koniowody szybko podprowadzaj strzel com konie.

Komenda: PLUTONDO WALKI PIESZEJWSZY SCY Z KONl. Pluton postpuje analogicznie do p. 373. Spieszanie pene najdogodniej wykona z szyku rozwini tego. Na haso wszyscy zsiadaj z koni, lance kad na ziemi lub zawieszaj u siode, konie ustawiaj pplutonami w dwa pkola i oddaj wodze koniowodom. Zaw czasu naley wyznaczy dwch szeregewcw jako koniowodw, po jednym na dwie sekcje. Plutonowy pozostaje z koniowodami, jako ich dowdca i take pomaga w trzy maniu koni. Spieszeni kawalerzyci tworz dwie druyny analo gicznie do p. 373, prcz tego tworz oddzieln sekcj strzelcw, ktra staje w tych samych szykach, jak obie druyny. Sekcja ta moe by uyta jako sekcja oddzielna lub odwodowa. Przy spieszaniu petnem dla ponownego dosiadania koni, na rozkaz, komend lub sygna, spieszeni
kawalerzyci biegn do swych koni, poczem je dosiadaj.

375.
Spieszanie pene.

2S0

Regulamin kawalerji. Czi II. Musztra.

Rozdzia B. Musztra koima 1 obroty oddziaw k. m.

251

P lu to n po w in ie n b y w y w ic zo n y w szybkiem spie szaniu si p o d u g w yej w y m ie n io n y c h zasad. W szyscy sto pn io w i i szeregow cy p o w in n i zna bez zarzutu, kady swoje zadanie, ab y m o g li w y pe n ia je bez dodatkow ych w skazw ek. K a d y po w in ie n w iedzie, jakie miejsce ma zaj w b oju, m ie z sob n ie zb dn bro i sprzt. 376.
Konie.

R O Z D Z IA B.

Musztra konna i obroty oddziaw k. m.

380. P od staw dla m usztry o d d zia w k. m. w k o n Z asady o g ln e . nym szyku jest R ozdz. A. Czci U. R e gu lam in u K aw a le rji M usztra konna i obroty o d d z ia w ". Zasady w y o o ne w p. 286 pow yszego rozdziau, tyczce si o brotw i prow adzenia o d d zia w lin jo w ych, stosuj si rw nie do p lu to nu i szw adronu k. m. D o w dca szw adronu k. m. jest bezporednio zaleny od d ow d c y puku. N a d ow d cy szw adronu k. m. ciy o bo w ize k nie ty lk o w yszkoli rekruta, jako dobrego ka w alerzyst, lecz rw nie jako S t r z e l c a , obeznanego do kad nie z m echanizm em swej broni. D o szw adronu k. m . naley w ybiera lu d z i in telig e n tn y ch, silnych i zd ro w ych. Ze w zg ld u na rozcigo o dd zia w k. m. naj lepiej jest prow adzi je za po m o c znakw . W ty m celu szeregow i o d d zia w k. m. p o w in n i by starannie w y w iczeni w ty m kierunku. U stalone znaki s um ieszczone na kocu niniejszego rozdziau.

Z kom i pozostaje w zasadzie plu to n o w y (zafron tow y) lub in n y w yznaczo ny podoficer, czuw ajc nad k o m i i uw aajc, by konie nie p o m ie szay si i nie biy. Przestrzega um iejtnego rozm ieszczenia ich w terenie, w y zysk ujc osony, kae je karm i i po i w o dp ow ie dn im czasie. P ow inien bezw arunkow o utrzym a czno z d o w dc p lu to n u i z wasnej in ic jaty w y przesun konie, gdy p lu to n w w alce pieszej daleko w y su n si naprzd, a k o n io m nie grozi bezporednio niebezpieczestw o w sku tek zm ia n y stanow iska. W e w szelkich okolicznociach po w in ie n si k ie ro w a zasad, e zachow anie w dobrym stanie koni p lu to nu, za ktre jest odp ow ie dzialny , jest nie zb dn ym w arun kiem istnien ia odd ziau. G d y zadanie ukoczone, lub g dy n astpio przesi lenie w walce, dow dca p lu to nu podprow adza w p o rzd ku spieszonych kaw alerzystw do koni, lub oczekuje koni na miejscu. P rzy spieszaniu zw y kem i zm niejszonem (p.p. 373 374) k o n io w od y p o d prow ad zaj konie. W zasa dzie dow d ca p lu to n u w ybiera do ponow nego w siadania m iejsce zakryte od w zroku przeciw nika. D ow dc a podaje kom end: , D O K O N I* , nastpnie: D O W S IA D A N IA N A K O N . H aso N A K O d o w d ca podaje tak, aby szeregow i m ie li do czasu um oco w a bro, am unicj, sprzt pionierski i yw no , o ile zachodzi tego potrzeba. S zw adron spiesz si tak samo, jak plu to n (pp. 373, 374, 375). W zasadzie w achm istrz pozostaje jako d o w d ca w szystkich ko n io w od w , przy w achm istrzu jeden z trbaczy. O ile trzeba, dow dca szw adronu wyznacza jednego z oficerw, jako dow dc ko n io w o d w . i p u k spieszaj si w p o d ob n y sposb.

377.
W s ia d an ie .

Pluton.
P lu to n k. m. skada si z dw ch sekcyj, czyli 381. z d w ch k. m. z pen o bsug karab ino w pod d o 1Skad p luto nu. > w d ztw e m oficera. W skad pierw szej sekcji zasadniczo w chodz: dow dca sekcji (kapral), celow niczy, tam ow y, 3 am unicyjnych, pom ocnik rusznikarza, 5 k o n io w o d w (12 szeregow ych), 12 koni w ierzchow ych, 3 konie juczne. Skad drugiej sekcji analogiczny. In ni kaw ale izyci prze w id z ia n i przez etat staj obok ko n io w od w , prow adzcych konie z jukam i. 382. M usztra p lu to n u ma . na celu w y w ic zy go we Zasady w szelkich poruszeniach, potrzebnych czy to do d zia a prow adzenia. sam o dzielnych, czy te do d zia a w skadzie szw adronu. P lu to n po w in ie n by w y w iczo n y tak, aby m g b y u y ty do w a lk i na b ia bro, jednak ze w z g l d u na tru d no w y szko le nia o nie rzy w obsudze k . m. zasad n i czo nie naley uy w a o d d zia w k. m. d o w a lk i wrcz. D o o d d zia w k . m. stosuje si te same zasady prow a d ze n ia , co w p. 288 Reg. K aw alerji.

378.
S p ieszan ie szw adronu.

Spieszan ie dy w lz jo n u I p u ku.

www.cbw.pl 379. D y w iz jo n

CBW

252
383.
S zyki zwarte I p o ru s z e n i a .

Regulamin K awalerji. Cz I I. Musztra.

Rozdzia B. Musztra konna i obroty oddziaw k. m.

253

Istniej nastpujce szyki zwarte i obroty plutonu k. m.: 1. Kolumna czwrkami, dwjkami ew. po jednemu. a) zbirka, b) wsiadanie, zsiadanie, rwnanie, c) marsz, d) zmiana kierunku. 2. Szyk rozwinity. a) zbirka, b) wsiadanie, zsiadanie, rwnanie, c) marsz, d) zmiana kierunku. 3. Przejcie z jednego szyku do drugiego. a) z kolumny w szyk rozwinity, b) z szyku rozwinitego w kolumn. Szyki lune plutonu k. m. s nastpujce: 1. Kolumna sekcyj. a) luzowanie i obroty, b) zwieranie. 2. Linja sekcyj. a) luzowanie i obroty, b) zwieranie. 3. Linja harcownikw. a) luzowanie i obroty, b) zwieranie. 4. Linja bojowa. Kolumny czwrkami uywa si do zbirki, marszu i obrotw. W tym szyku obie sekcje staj jedna za dru g w nastpujcym porzdku: P i e r w s z y s z e r e g (od prawego ku lewemu): dowdca sekcji (kapral), Nr. pierwszy celowniczy, ko niowd, Nr. drugi tamowy. D r u g i s z e r e g : Nr. pity amunicyjny, Nr. czwarty amunicyjny, koniowd, Nr. trzeci amunicyjny. T r z e c i s z e r e g : ko juczny z k. m., konio wd, pomocnik rusznikarza. C z w a r t y s z e r e g : ko juczny z amunicj, ko niowd. P i t y s z e r e g : ko juczny z amunicj, koniowd. Druga sekcja tak samo jak pierwsza. Reszta sze regowych staj obok koniowodw, prowadzcych konie z jukami. Dowdca plutonu staje na jeden krok przed kierunkowym czoowej czwrki, podoficer zafrontowy

w kocu kolumny w za sadzie na lewem skrzyd le przedostatniego szere gu drugiej sekcji; o ile w plutonie (znajduje si trbacz staje on stosow nie do p. 291 Reg. Kawalrji. Odlego midzy szeregami jeden krok, od stp midzy jedcami, lek kie czucie strzemieniem. (Rys. 133).

384.
Szyki lu n e 1 p o ru sze n ia .

385.
K olum na c zw rk am i.

Rys. 133.

Rys. 134.
386.
K olu m na dw jk am i.

CBW www.cbw.pl

Kolumna dwjkami w plutonie k. m. jest szy kiem marszowym, rzadko kiedy szykiem manewrowym. Pluton z kolumny czwrkami przechodzi w kolumn dwj kami na komend PLUTON-(KIERUNEK)DWJKAMI (CHD)MARSZ*.

254

R egulam in K a w a lerjl. Cz f t t II. M usztra.

R ozd zia R. M utztra konna 1 obro ty od d ziaw k . m.

255

Pluton zmienia szyk stosownie do p. 292 Re gulaminu Kawalerji. Dla przejcia z kolumny dwjka mi w kolumn czwrkami dowdca plutonu podaje ko mend: .PLUTON (KIERUNEK) - CZWRKAMI (CHD) MARSZ". Pluton zmienia szyk stosownie do p. 295 Reg. Kawalerji. (Rys. 134).
387. Zbirka.

Zasadniczym szykiem zbirki plutonu jest kolumna czwrkami. Ma komend: .PLUTON ZBIRKA (CHD) MARSZ" sekcje ruszaj chodem nakazanym ze swoimi dowd cami i formuj kolumn czwrkami za dowdc plutonu w kolejnym porzdku swoich numerw. Dla odliczenia pocztkowego lub innych celw (dla odbycia przegldu i t. d.) pluton zbiera si w szyku roz winitym. Dowdca wwczas podaje komend PLU TON ZBIRKAROZWINITY (CHD) MARSZ". Ody pluton jest w kolumnie czwrkami lub dwj kami, jedcy wsiadaj lub zsiadaj z koni. luzujc w le wo i prawo na komend PLUTONDO WSIADANIA NA KON, PLUTON DO ZSIADANIA Z KONI4 , gdy chodzi o popiech podaje si tylko komend: NA K, .Z KONI*. Dosiadszy koni, jedcy zajmuj bez komendy dawne swe miejsca w kolumnie. Na komend ,ROWNAJ jedcy w kolumnie czwrkami (dwjkami) rwnaj w prawo stosownie do p. 291Reg. Kaw. Prawidowe wykonanie marszu zaley od rwno miernego chodu dowdcy plutonu i wszystkich jedcw. Podoficer zafrontowy dba o karno marszu. Ze wzgldu na trudniejsze kierowanie jucznemi komi i wikszy wysiek tyche przez obcienie mar twym ciarem naley zwraca baczn uwag na rwno mierno chodu. Pozatem marsz odbywa si stosownie do p. 298 Reg. Kaw. Kolumna czwrkami (dwjkami) zawraca w prawo, w lewo, w ty na komend; PLUTON W PRAWO (W LEWO, W TY) MARSZ jedcy postpuj podug p.-209 Reg. Kaw. Koniowody z k. m. i amunicj zawracaj obydwa konie.

391 Szyk rozwinity dla plut. k. m. Szyk rozwlnijucznych jest szybkiem zastosowanym do zbirki, do przegldu lub manew rowania. W szyku rozwinitym staj sekcje jedna obok drugiej, w porzd ku numerw od prawego skrzyda do lewego. Odstp midzy jedcami lek kie czucie strzemieniem. Odlego midzy szeregami 2 kroki. Miejsce kierunkowego jest na lewem skrzydle prawej poowy plutonu (czyli nr. 2 ob sugi) w odlegoci dwch krokw za dowdc plutonu. (Rys. 135).

Na komend PLUTON-ZBIR. KAROZWINITYCHDMARSZ" pluton stosuje si do p. 300 Reg Ka walerji. Odbywa si stosownie do p. 301 Reg. Kawa z t zmian, e szeregi z koniowodami luzuj w lewo. Podobne siadanie i zsiadanie odbywa si tylko w szyku rozwinitym. W kolumnach jedcy do wsiadania i zsiadania lu zuj od rodka w obydwie strony po winni oni by w tem dokadnie wywi czeni, aby zsiada jaknaszybciej i od dawa konie koniowodom nie rozci gajc zbytnio plutonu. Pluton w szyku rozwinitym po rusza si stosownie do p. 304 Reg. Kawalerji.

392. Zbirka.

Wsiadanie, zsiadanie, rwnanie.

393. Wsiadanie, zsiadanie, rwnanie.

389. Marsz.

394. Marst.

Rys 135.

Pluton w szyku rozwinitym zmienia kierunek sto sownie do p. 305 Reg. Kawalerji. Odbywa si stosownie do p . 307 Reg. Kawalerji.

395. Zm iana kie runku. 396. Przejcie z kolumny w szyk roz winity.

390. Zmiana kie ' runku.

CBW www.cbw.pl

Odbywa si stosowuie do p. 308 Reg. Kawalerji.

p Przejicle z szy
ku rozwinite t go w kolumn.

397.

256
398.
Szyki lun e .

Regulamin Kawalerji. Czi II, Musztra,

Rozdzia B, Musztra k onna i obroty oddziaw k. m,

257

Szykw lunych zrrniejszajcych cel i straty, uy wa si dla przebycia terenu, bdcego pod ogniem pie choty, k. m. i artylerji. Pluton rozsypuje si sekcjami wszerz i wgb i moe przybra jeden z nastpujcych szykw: K o l u m n a sekcyj, Linjasekcyj, Linja harcownikw, L i n j a boj owa. Luzowanie plutonu w kolumn sekcyj daje mono przebywania maemi grupami terenu ostrzeliwanego. W zasadzie odbywa si galopem jeeli warunki pozwa laj chodem nakazanym na komend, znak, lub rozkaz: PLUTON-(KIERUNEK) KOLUMNA SEKCYJ (KOLUM NA SEKCYJ DWJKAMI, HARCOWNIKAMI) - ODLEG O X KROKOW(CHD)MARSZ. Na t komend z szyku rozwinitego pluton wyciga si w kolumn sto sownie do p. 308 Reg. Kaw. przyczem sekcje bior naka zy szyk i odlego. Jeeli odlego nie zostaa podan komend odlego midzy sekcjami wynosi 40 krokw. Dowdca sekcji jedzie na 2 kroki przed swoj sekcj, do wdca plutonu na 10 krokw przed d-c sekcji czoowej. O ile pluton znajduje si w kolumnie sekcyj, druga sekcja zmienia szyk, kierunek i chd przez naladownictwo sekcji czoowej. Szyk plutonw w kolumnie sekcyj, stosowany w ga lopie z wielkiemi odstpami i odlegociami, uatwia od dziaom przebywanie terenu wystawionego na ogie nie przyjacielski od jednej zasony do drugiej. (Rys. 136). Luzowanie plutonu w linj sekcyj odbywa si sto sownie do p. 314 Reg. Kaw. z t rnic, e sekcj kie runkow jest pierwsza sekcja plutonu k. m. (Rys. 137). Sekcja i pluton rozsypuj si w linj harcownikw na znak lub komend: SEKCJA (PLUTON) (KIERU NEK)- LINJA HARCOWNIKOW-ODSTP X KROKO W (CHD)MARSZ. Z szyku rozwinitego pluton luzuje w linj har cownikw stosownie do p. 315 Reg. Kaw. Z kolumny kada_ sekcja plutonu k. m. luzuje w nastpujcy sposb: jedcy pierwszego szeregu luzuj od prawego ku lewe mu, drugi szereg luzuje tak samo, lecz staje w takim od stpie od pierwszego, aby w jednej linji midzy lewoskrzydowym jedcem pierwszego szeregu, a prawo-

399.
Kulumna sekcyj.

400.
Linja sekcyj.

401.
Ltnja harcownikw.

CBW www.cbw.pl

Rys

126

Rys

137.

skrzydowym jedcem drugiego szeregu mogy si po mieci zluzowane szeregi trzeci, czwarty i pity. Pozatem pluton stosuje si do zasad p. 315 Reg. Kawalerji. (Rys. 138).

258

Regulamin Kawalerji. Cz I I . Musztra.

Rozdzia B. Musztra kon n a i obroty oddziaw k. m.

259

Z linji sekcyj przechodzi si najatwiej w linj bojow na komend PLUTON(KIERUNEK) NA LINJ BOJOW(CHD)MARSZ". Dtuga sekcja wy jeda na wprost tworzc w ten sposb jedn linj z sek cj pierwsz. Odstp midzy sekcjami wynosi 60 krokw. Jeeli linja bojowa ma zajmowa wiksz lub mniejsz przestrze, odstp poddaje si w komendzie. W linj bojow mona przej z kadego szyku, lecz naj atwiej i najszybciej przechodzi si z linji sekcyj. Pluton przechodzi na linj bojow zasadniczo wycignitym ga lopem.

402. Linja bojowa.

www.cbw.pl

CBW

Rys. -135.

Rys. 139. Po zatrzymaniu plutonu na komend: Z KONI *ub na dany znak, obsuga natychmiast zeskakuje z koni zdejmuje k. m., zajmuje stanowisko wskazane przez do wdc plutonu 1 dowdcw sekcyj. Funkcje obsugi k. m. przy spieszaniu: 1) Dowdca plutonu wybiera odcinek dla swego plu tonu, pozostajc na rwnej linji midzy stanowiskami k. m. 2) Dowdcy sekcyj wybieraj stosowne stanowiska a*a k. m. z dobrym obstrzaem, zdejmuj z koni i nios

260

K egu lam in K a w a lerji. Cz II . Musztra.

Rozdzia 1 3 . Musztra konna i obroty oddzlndw k, m ,

261

z wod i wa, s rwnoczenie dowdcami ka kierujcemi ogniem i obserwatorami. Nr. 1 celowniczy niesie podstaw. Nr. 2 tamowy niesie karabin. 5) Nr 3, 4 i 5 amunicyjni. W celu cignicia plutonu ze stanowiska podaje si komend lub znak .DO KONI. Ody obsuga zbliy si do koni podaje si komend lub znak NA KON*. Obsuga na t komend objucza konie i sama dosiada K koni. (Rys. 139).
Uycie plutonui

skrzynk rabinw, 3) 4)

403

Pluton k. m. jest najmniejsz jednostk bojow. Nigdy nie wolno uywa jednego k. m. z tego powodu, e jeden k. m. w razie zacicia moe spowodowa strat nietylko k. m , ale i obsugi. Natomiast 2 k. m. czyli pluton, dziaajc naprzemian, mog wykona zadanie* jakie zostao im powierzone. Dowdca plutonu, przydzielonego do szwadronu linjowego lub do innego oddziau, jest samodzielnym i odpowie dzialnym w zakresie dziaa swych k. m. Tak obsuga sa mych k. m. jak i wszyscy koniowody musz by dosko nale wywiczeni w obchodzeniu si z k. m., aby na wy padek ranienia lub zabicia kogo z obsugi mona byo w tej chwili uzupeni strat; koniowodw uzupeniaj szeregowi ze szwadronu linjowego. Najwaniejsz rzecz jest wywiczenie szeregowych w szybkiem zdejmowaniu jukw, do tego stopnia, aby od chwili zeskoczenia z ko nia do pierwszego strzau na stanowisku nie upyno wicej jak 3> sekund. Szybko ta musi by osignita ze wzgldu na okolicznoci, w jakich nieraz puk kawa lerji moe si znajdowa.

oficera zafrontowego i wachmistrza. Konie z amunicj po zostaj w niewielkiem oddaleniu od swoich sekcyj na sta nowiskach (naturalnie o ile monoci w ukryciu przed ogniem nieprzyjacielskim). W czasie manewrowania plu tony biory n ry stosownie do zajmowanych miejsc, liczc w szyku rozwinitym od prawego ku lewemu, w kolum nie od czoa do tvu. Mog by rwnie oznaczane na zwiskami swych dowdcw. Szwadron wykonywa obroty na komend lub znak dowdcy Przed podaniem komendy lub znaku dowdca podnosi rk i nastpnie opuszcza j by poda znak wykonania. Aby jego komenda bya lepiej zrozumiana, dowdca wskazuje kierunek ruchu i stawia swego kunia w tym kierunku. O ile dowdca szwadronu uwaa za potrzebne zwrci uwag dowdcw plutonw podaje komend BACZNOSC lub ,UWAGA. Jeeli do wdca szwadronu chce chwilowo opuci swe miejsce, aby mc swobodnie porusza si, wskazuje kierunek mar szu i daje znak odczenia si, poczem moe zaj miej sce, ktre uwaa za stosowne. Prawidowy kierunek mar szu jest zapewniony przez dowdc plutonu kierunkowego. Poszczeglni dowdcy plutonw prowadz je podug za sad wskazanych w mustrze plutonu. Przy wszelkich poruszeniach, nakazanych przez do wdc szwadronu, dowdcy plutonw wykonuj znak od powiedni do nakazanego obrotu, skierowuj swe konie we Wskazanym kierunku i bior nakazany chd. Podaj komend gosem jedynie w tych wypadkach, kiedy kurz, mga, zmrok, lub podobne przyczyny nie pozwalaj od dziaom rozrni ich znakw, nie podnoszc przy tem gosu wyej, ni to jest potrzebne aby pluton ich usy sza; zwracaj baczn uwag na zachowanie rwnomier noci chodu i na utrzymanie przepisowych odlegoci i odstpw. Dowdca szwadronu wiczy oficerw w do wodzeniu szwadronem, a podoficerw w dowodzeniu plutonem. Szyki zwarte i obroty szwadronu k. m. s na 406. stpujce: S z y k i z w a r te I p o r u s z a n ia . 1. Linja plutonw (dwjkami), szyk cieniony:
a) zbirka, b) marsz i zmiana kierunku.

Szwadron.
404.
Skad szw ad nw, ronu. t

Szwadron k. m. zasadniczo skada si z 4 pluto t j. z 8 k. m. na jukach.

405.

Zasady prowa k. dzenia. k

www.cbw.pl

CBW

Jak w linjowym szwadronie, tak i w szwadronie m. musztra szwadronu ma na celu wywiczenie pluto r nw w cznem wykonywaniu tego wszystkiego, czego nauczyy si wykonywa oddzielnie. Szwadron porusza si w linji plutonw, w kolumnach; lunych szykw uywa szwadron tylko dla przejcia terenu pod ogniem nieprzy jacielskim. Dla dziaania ogniem spiesz si, odsyajc koniowodw z komi w ukryte miejsce pod dowdztwem

2. Szyk rozwinity: a) zbirka, b) marsz i zmiana kierunku.

262

Regulamin K awalerji. Cz I I . Musztra.

Roz dzia B. Musztra k onna 1 obroty oddziaw k. m.

263

3. Kolumna czwrkami, dwjkami: a) marsz i zmiana kierunku. 4. Przejcie z jednego szyku do drugiego: a) z linji plutonw lub kolumny w szyk roz winity, b) z szyku rozwinitego w linj plutonw lub w kolumn, c) z linji plutonw w kolumn i odwrotnie.
407. Linj a plutonw ciem (dwjkami).

si na jednej linji w odstpach, zalenych od terenu i oko licznoci. W terenie atwym do przebycia, zdaa od nie przyjaciela odstp midzy plutonami odpowiada rozwini ciu plutonu, 20 krokw. W wyjtkowych wypadkach od stp moe by powikszony, lub zmniejszony. Gdy wy nosi 6 krokw nazywamy szyk ten cienionym. Linja plutonw formuje si z kadego szyku na komend: SZWADRON (KIERUNEK) LINJA PLUTONW (DWJKAMI) (CHD) MARSZ. (Rys. 140). Zbirk szwadronu wykonywa si w linji plutonw w normalnym porzdku plutonw. Dowdca 2 plutonu na 20 krokw za dowdc szwadronu; pierwszy pluton w prawo od drugiego plutonu, 3-ci i 4-ty w lewo od dru giego. Odstp midzy plutonami na rozwinicie plutonu, 20 krokw. Ka komend: ZBIRKA* dowdca kadego plutonu prowadzi swj pluton w kolumnie czwrkami, naj krtsz drog na miejsce, ktre ma zaj za dowdc szwad ronu.
408. Zbirka.

Linja plutonw (dwjkami), jest zasadniczym szy zbirki i normalnym szykiem manewrowym. Szyki te przedstawiaj nastpujce dogodnoci: 1) wszyscy 4-ej dowdcy plutonw s na jednej linji na czele szwadronu i w pobliu dowdcy szwadronu, 2) pozwalaj szwadronowi atwo manewrowa w kadym terenie i szybko zmienia miejsce pod ogniem. Plutony w kolumnie czwrkami lub dwjkami znajduj

Szwadron porusza si stosownie do zasad, wskaza Marsz409. I zmia nych dla musztry plutonu. Dowdca drugiego plutonu po na kierunku. suwa si o 20 krokw za dowdc szwadronu, ktry wska zuje kierunek; w zasadzie d-cy pozostaych plutonw staj na wysokoci d-cy drugiego plutonu. O ile dowdca szwad ronu chce zaj inne miejsce i by wolnym w swych ru chach, wskazuje kierunek marszu dowdcy drugiego plu tonu, ten ostatni wtedy jest odpowiedzialny za prawido wy kierunek marszu. Linja plutonw (dwjkami) zmienia kierunek na znak dowdcy szwadronu, lub za wskazaniem nowego punktu kierunkowego. Dowdca drugiego plutonu posuwa si wlad za dowdc szwadronu, lub w nakaza nym nowym kierunku. Dowdcy pozostaych plutonw stosuj si do 2-go, zmniejszajc lub podwajajc chd sto sownie do zajmowanego miejsca. Zwrot w ty wogle wy konywa si czoem kadej kolumny, stosownie do p. 325.

www.cbw.pl
Rys. 140.

CBW

410. W tym szyku plutony rozwinite stoj jeden obok drugiego bez odstpw. Dowdca szwadronu staje na 20 Szyk rozwini ty. krokw przed dowdc drugiego plutonu i wskazuje kie runek. Wachmistrz staje za plutonem kierunkowym w od legoci 2 krokw. Najstarszy oficer w szwadronie jest oficerem zafrontowym i staje za frontem, kryjc na do wdc plutonu kierunkowego w odlegoci 2 krokw za wachmistrzem. Podczas porusze oficer zafrontowy nie

264

Regulamin Kawalerji. Cz4 II. Muiztra.

Rozdzia H. Musztra koDna i obroty oddziaw k. m.

265

Zbirk w szyku rozwinitym wykonywa si na komend: SZWADRON ZBIRKA ROZWINITY (CHD) MARSZ. Wykonanie stosownie do pp. 326 i 392.

411.. Z b i r k a .

W marszu w szyku rozwinitym dowdcy pluto 412. M arsz I zm ia nw 1, 3 i 4-go zachowuj odstp i odlego stosujc' na kierunku. si do dowdcy drugiego plutonu. O ile przed kilku jed cami ktregokolwiek plutonu znajdzie si przeszkoda, zatrzymuj si oni i przebywaj przeszkod, pozostajc za frontem plutonu, a po przebyciu przeszkody wracaj na swoje miejsca podwojonym chodem. O ile spotyka si w marszu duo przeszkd dowdca szwadronu kae przej szwadronowi w linj plutonw. Szwadron, poruszajcy si w szyku rozwinitym, moe zmieni kierunek (o ile chodzi o zmian kierunku pod maym ktem), nie przechodzc w inny szyk na znak do wdcy szwadronu lub po wskazaniu przez dowdc no wego punktu kierunkowego. Jeeli szwadron musi zmie ni kierunek pod duym ktem lub wykona zwrot wty, dowdca szwadronu podaje zasadniczo komend .LINJA PLUTONOW i zmienia kierunek stosownie do przepi sw tego szyku. W wyjtkowych wypadkach dowdca szwadronu moe poda komend: ..SZWADRON PLUTONAMI WPRAWO (W LEWO) WTY-MARSZ", wwczas szwad ron zmienia kierunek, stosownie do p. 327. Kolumna czwrkami (lub dwjkami) jest szykiem marszowym. W szyku tym plutony w kolumnach czwrkami staj jeden za drugim bez odlegoci. W za sadzie dowdca szwadronu staje u czoa kolumny na 2 kroki przed dowdc czoowego plutonu, ktry staje na jeden krok przed pierwsz czwrk plutonu. Podoficer za frontowy na wysokoci przedostatniego szeregu kolumny z lewej strony. Dowdcy pozostaych plutonw staj na wysokoci pierwszych czwrek swoich plutonw, w marszu jednak nie s zwizani ze swojemi miejscami. Kolumna dwjkami jest szykiem marszowym, o ile stosunki komunikacyjne do tego zmuszaj. Do tego szyku stosuj si. te same zasady co do kolumny czwrkami. Odbywa si stosownie do p. 389 i p. 390.
413 Ko lu mn a czwrkami (dw jkam i).

www.cbw.pl

CBW

Rys 141.

jest zwizany ze swom nrrjs.em u'bjqc si tam, gditie jego otipcno ze wzgldu n ,i p ;i\ vi.;,nve wykonanie rozI \ jia dowdcy szwadronu je>t ko lieczn. Oficer za frontem zwraca szczegln uwag, aby dowdcy pluto nw zachowali kiemnek nadany przez dowdc szwa dronu. (Rys. 141).

414. M a rti I zm ia na kierunku.

266

Regulamin Kawalerji. Cz I I. M usitra.

Rozdzia B. Musztra k onna i obroty oddziaw k. m.

267

415. P rzejicle z Jed nego szyku do drugiego. 416.

Szyki lune.

Odbywa si stosownie do pp. 330, 331 i 332.

Szykw lunych uywa si w szwadronie k. m. t; tylko w pobliu nieprzyjaciela, mianowicie: linja sekcyj i linja harcownikw, celem uniknicia wikszych strat. Innych szykw lunych szwadron k. m. nie potrzebuje, gdy zasadniczo nie naciera na przeciwnika broni bia. Najwaniejszym szykiem lunym jest szyk linji sekcyj, gdy najatwiej i najprdzej przechodzi si z niego w szyk linji bojowej dla zajcia stanowisk. W linj harcownikw szwadron rozsypuje si pod ug zasad i komend przepisanych dla plutonu. Jednostk ] kierunkow jest sekcja druga drugiego plutonu. Bro samoczynn w kawalerji stosuje si tak walce pozycyjnej, jak w walce ruchowej. Ta ostatnia waciw i normaln dla kawalerji, jednak nie trzeba zapomina, e i w walce pozycyjnej kawalerja bywa bar dzo czsto i skutecznie uywan. Bro samoczynna odegrywa wielk rol czy to w celu wzmocnienia waniejszegu punktu przy zajmowaniu pewnego odcinka, czy to w celu wzmocnienia i podtrzymania ognia piechoty przy wsplnym dziaaniu. W wojnie ruchowej bro samoczyn na daje mono kawalerji nie oglda si na poparcie przez piechot, gdy majc wasne k. m. moe ona dziaa zaczepnie, jak rwnie duej i skuteczniej opie ra si nieprzyjacielskiej piechocie, nie obawiajc si k. m. przeciwnika. Bro samoczynna szczeglnie jest wan dla kawa lerji, gdy dziaa oddzielnie w wojnie ruchowej lub w woj nie partyzanckiej. Kady k. m. przeciwnika, postawiony w cianinie, na skraju lasu, u wejcia do wsi i t. d. jest ju wielk przeszkod i wymaga wikszej iloci onierzy 1 koni na pokonanie jej i przebycie; natomiast majc ze swej strony k. m. ma si mono usun przeciwnika znacznie szybciej i bez wielkich strat. Gdy ma si do czynienia z przewaajcemi siami przeciwnika, dziki k. m. mona duej opiera si, bd to oczekujc pomocy, bd to wycofujc si. Gdy kawalerja, znajdujca si w nieodpowiednim terenie, nie mo e rozwin si, lub gdy rozwija si do natarcia i szary, ogie k. m. ma ogromne znaczenie, podtrzymujc i pomagajc swojej kawalerji. Gdy po nieudanej szary kai jest

417. Znaczenie k. m. w kawalerji. w

walerja zmuszona jest cofa si, a nieprzyjaciel przecho dzi w pocig, zadaniem k. m. jest powstrzymanie przeciwnika. Zadanie to wymaga bodaj najwicej zimnej 'krwi i spokoju. 418. Koniowd, prowadzcy konia jucznego, trzyma powd P r o w a dzen ie za koniec, aby ko nie denerwowa si i szed spo j u c z n e g o ko* kojnie. Popdzanie konia jucznego polega na wymachiwa-, nia . niu batem nad koniem, lub uderzeniu go po opatce zew ntrznej. Uderzajc konia, powd naley wzi do lewej rki, aby przy biciu nie szarpa konia w pysku. Aby pod nie eb konia jucznego, podno* si praw rk do gry w kierunku prawego ramienia, lekkiein cigniciem w kie runku zadu zatrzymuje si konia jucznego, silniejszym zmusza si go do cofania. Przy zwikszaniu chodu prze dua si powd i popdza batem. Przy zwrocie w prawo ciga si. powd w stron zadu, przy zwrocie w lewo, ciga si powd w stron lewej pieci i popdza konia batem. Poniewa konia jucznego trudniej jest wstrzymy wa ni konia wierzchowego, naley przy zatrzymywaniu zwalnia stopniowo bieg konia jucznego, by nie doszo do nagego zatrzymania. Konie przeznaczone do jukw naley wybiera z pord koni maych, krpych, o doskonaym krzyu i nogach, agodnym a niezbyt leniwym temperamencie. Kieznanie powinno by dokadne, wdzido grube, po wd przymocowuje si do prawego piercienia, nastpnie przeciga si przez lewy piercie wdzida. Ronie te naley ju w zimie przygotowywa w ujedalni, aby przy wiczeniach szwadronu nie rozbijay szykw. Konie juczne powinny by take wywiczone w skakaniu, szeczeglnle przez rowy i naturalne przeszkody, aby mogy by uyte w kadym terenie. Siodania konia jucznego naley przypilnowa i do glda z podwjn dokadnoci, gdy nioscy martwy ciar, atwiej ulega odsednieniu, ni ko pod jedcem.

Znaki.
Stosownie do p. 25. Reg. Kaw. Komendy znakiem podaje si rk (z broni lub bez). B a c z n o (Uwaga) wznie rk pionowo i wy trzyma w tej pozycji. Kady z niej podanych znakw poprzedza znakiem BACZNOCI" i osobistym przykadem, W y k o n a n i e szybkie opuszczenie wzniesionej rki w d.

www.cbw.pl

CBW

268

Regulamin K awalerji. C i f t t I I. Musztra .

AozdsU B. Musztra konna i cbioty oddziaw k. m.

269

K i e r u n e k wskazanie kierunku wycignit rk i ruch (przykad osobisty) wskazujcego.

S t p m(pieszo krokiem) znak jak .wykonanie".

K u s e m (biegiem) kilkakrotne wzniesienie pio nowo i opuszczenie prawej pici nad barkiem, w takt kusa. G a l o p e m pionowe koa wycignit rk od tyu doem do przodu, w gr i t. d. W y c i g n i t y m galopem i cwaem powtrzenie tego znaku bdc w galopie i w wycigni tym galopie. S t j powolnie, jak znak wykonanie, ale stajc samemu w miejscu. O d c z e n i e ruch rk opuszczon w ty. Za m n ruch odwrotny. Z b i r k a rka zgita w pkole nad gow, doni na d (albo szabla lub palcat poziomo wycignite nad gow). R o z w i n i t y wymachy z boku na bok wy cignit rk ponad gow. ,D o mn i e " ( apel b o j o w y) jak rozwinity z czapk lub hemem w rku. Na l i n j b o j o w * (znak dla szwadronu K. M.) palcat albo szabla opuszczona pionowo wd, rami i rka wycignita poziomo. c i g n i c i e p l u t o n u K. M. ze s t a n o w i s k uderzanie rkoma po bokach, jak przy rozgrze waniu si na mrozie. H a r c o w n i k a m i wymachy wyprostowan rk z boku na bok przed sob. .W p r a w o (w l e wo , w t y ) z w r o t " znak .Baczno, zwrot w miejscu i wskazanie wycignit rk nowego kierunku. Z k o n i jak stj, ale z nachyleniem ciaa do prawego strzemienia.
N a k o odwrotnie.

www.cbw.pl

CBW

D o w a l k i p i e s z e j to samo, ale zdjt czapk (hemem). P a d n i j opuszczenie rki doni poziomo wd (znak mona kilka razy powtrzy). P o w s ts przykad osobisty, uprzednio pod nisszy rk pionowo (baczno). Z b i r k a d o w d c w rami poziomo w bok, przedrami pionowo. C i s z e j przyoenie palca do ust. Ponadto stosuj flankierzy nastpujce znaki:

P r z e s z k o d a rka wycignita pionowo w g r (Baczno), jeli z broni, to bro te pionowo. Jedziec podnosi rk, gdy tylko ujrzy przeszkod i jedzie tak a do jej przebycia (skoku, przedostania si) lub wzdu niej a do znalezienia objazdu lub przejcia. P r z e j c i e (objazd) jedzie, wskazujc rk (lanc, szabl) nowy kierunek. N i e m a p r z e j c i a (zapora nie do przebycia) zwrot konia bem do oddziau i przeczce machanie rk nad gow (lanca lub szabla w lew gar razem z wodzami). S t j c i e ustawienie konia bokiem do oddziau (wpoprzek drogi) i wyprostowanie rki pionowo (baczno). C o p o d e j r z a n e g o uniesienie sie na strze mionach i wypatrywanie z pod rki stawiajc konia zaw sze bokiem lub wskos do oddziau. R u s z a (jecha dalej) ruch konia i wskazywa nie kierunku rk, lanc, szabl. K o n n y w r g zataczanie wyprostowan rk (lanc, szabl; lub karabinkiem) k nad gow, poczem wskazanie grotem lancy, ostrzem szabli, lub luf karabinka w kierunku wroga. Jeli s tylko flankierzy wroga, nasi flankierzy jad wprost na nich, zdwoiwszy chd. Jeli wida oddzia nie silniejszy lub rwny wasnemu jeden wskazuje na, nie zmieniajc kierunku, ani chodu, drugi pdzi z meldunkiem. Jeli wida, oddzia silniejszy od wasnego, jeden zostaje moliwie skrycie i wskazuje na wroga, drugi pdzi z meldunkiem. P i e s z y w r g te same znaki, ujmujc lanc, szabl lub karabinek wpoprzek w poowie dugoci, za kierunek wskazuje si ruchem wycignitej rki (bro wpoprzek, poziomo). O artylerji, taczankach, samochodach, taborach, okopach zawsze meldunek ustny. Z a s a d z k a galop do swoich, wskazujc rw noczenie lancami, szablami, lufami karabinkw w stron wykrytej zasadzki. W r g s z a r u j e to samo cwaem, dajc znak .ROZWINITY* (rozmachy broni nad gow wprawo i wlewo). P r o s z p o m o c y (za mao mam ludzi) rce skrzyowane nad gow, lub dwch jedcw jad cych obok podnosz rce rodkowe (z czapkami) ukonie, krzyujc je. O b s k o c z y s k r z y d a ob!e rce do gry na boki wskos, lub dwu jadcych obok podnosi skonie rce zewntrzne.

270

Regulamin Kawalerji. Cz4 I I. Musztra.

Rozdzia C. Musztra piesza 1 obroty oddziaw.

271

B y w a j (chod 2") jak ZBIRKA*1 , rk lub czapk. Z a s a d a kady znak powtarza a do jego spenienia, lub podniesienia w odpowiedzi pionowo rki (czapki) przez dowdc oddziau lub obserwatora, bacz cego na flankierw. Dajc znaki flankierom, obserwator musi si oddzieli wyranie od szyku, wysuwajc si zdwo jonym chodem z podniesionem ramieniem w stron tych, komu daje si znak i zwracajc ich uwag gwizdaniem.
419. Gwizdek.

Stosownie do p. 2G. Reg. Kaw. Gwne sygnay gwizdawk polegaj na szeregu gwizdw krtkich lub dugich lub te wykonanych tre lem, za pomoc jzyka. BACZNOSC jeden krtki gwizd. (.) NAPRZD lub STPEM jeden dugi. () STOJ dwa dugie. (--- ) KUSEM (biegiem) szereg krtkich, powtarza nych po dwa. (...... ) GALOPEM szereg krtkich gwizdw, powta rzanych po trzy. (..... ) W PRAWO jeden dugi, za nim krtki. ( .) W LEWO jeden dugi, za ulm dwa krtkie.( ..) W TY jeden dugi, za nim trzy krtkie. ( ...) DO MNIE dugi trel. (......) OGIE POJEDYNCZY kolejno, dugie i krtkie gwizdy. ( . .) PRZERWIJ OGIE kilka krtkich gwizdw. (....) W razie zjawienia si samolotw nieprzyjacielskich lub podejrzanych szereg krtkich gwizdw oznacza: ROZ KAZUJ PRZYJ POZYCJ ALARMU". Szereg dugich gwizdw oznacza: KONIEC ALARMU*. Podczas wicze i manewrw jedynie kierownik wicze ma prawo dawa rozkazy przez sygnay na trbce. ROZDZIA C.

Stopniowo uczy si onierzy rwnoczesnego wy konywania pewnych wicze zwartych, jako te zaznaja mia ich z wiczeniami, ktre wykonywa si jedynie w ze spole. wiczenia piesze wikszych zespow (plutonu, szwadronu i wyej) w kawalerji zasadniczo niczem si nie rni od wicze konnych (Cz. II Rozd. A. Reg. Kaw.). Szyki i obroty, z wyjtkiem paru nieznacznych zmian, s zu penie takie same. Rnice s tylko w szczegach: spo sobie czucia, marszu, zatrzymywaniu si i t. p. Odpowied nio do tego w szczegach rni si te komendy, w ktrych odpadaj chody, a haso MARSZ" wypowiada si krtko i energicznie. Skad i zestawienie plutonu pieszo na zbirce w szyku normalnym (kolumna czwrkami) jakote w roz winitym s takie same, jak w szyku konnym (Cz. 1 1 Rozdz. A. Reg. Kaw.) Na komend: .PLUTONZBIRKA* lub .PLU TON ROZWINITY ZBIRKA" szybkim krokiem (jeli nakazano biegiem) podaj onierze na swoje miejsca. Na komend: ROZEJ SI* szeregowi robi wty zwrot i rozchodz si w rne strony. Na rozkaz .PADNIJ" w dwuszeregu pierwszy sze reg robi krok wprzd, poczem obydwa szeregi padaj. W kolumnie prawa poowa kolumny robi zwrotw prawo wskos, lewa w lewo wskos* poczem padaj. Na komend PLUTONMARSZ* ruszaj onie rze krokiem dowolnym. Na komend PLUTONRW NY KROKMARSZ" ruszaj krokiem miarowym, rozpo czynajc marsz lew nog.
421. Pluton.

422. Zbirka.

423. Ro zeji si.

424. Padnij.

42S. Marsz.

Musztra piesza i obroty oddziaw.

420.

Troi

www.cbw.pl

CBW

Gdy szeregowcy poznali poszczeglne elementy musztry, zaczyna si przerabia je w maych zespoach, t. j. szeregach, odpowiadajcych liczebnie mniej wicej sekcji, lub druynie, potem plutonowi. Przy tej sposob noci zaznajamia si onierz z podstawowemi szykami, t, j. szeregiem, dwuszeregiem, rzdem 1 pojciem krycia 1 rwnania.

426. O ile zatrzymywanie si poszczeglnych onierzy Kolejne za (oddziaw) ma si odbywa w miar dochodzenia do trzymywania. poprzednika, wydaje si komend: .CZOOSTOI*

czenie wykonywa si na komend: .W PRAWO (LEWO) (BIEGIEM) CZ lub: .DO RODKA (BIEGIEM) - CZ"

427. czenie.

272

Regulamin Kawalerji. Czi I I , Munztza.

Rozdzia O. Musztra piesza i obroty oddziaw.

273

428.

Szyk marszO' kolumna wy.

Szykiem marszowym pieszym kawalerji jest naog czwrkami Oddziay mniejsze od pplutonu maszeruj dwjkami. Kolumn czwrkami i dwjkami tworzy si w sposb podany dla musztry konnej W nie ktrych jednak wypadkach np z powodu braku miejsca, kolumn czwrkami z szyku rozwinitego mona utworzy podajc komend: PLUTON SEKCJAMI WPRAWO (RWNY KROK)MARSZ Sekcje zachodz rwnoczenie o 90 stopni i masze ruj we wskazanym kierunku. Oddziay mniejsze od pplutonu wycigaj kolum n dwjkami z rozwinitego na komend: ODDZIA W PRAW O-ZW ROT (RWNY K R O K )-M A R SZ Szere gowi wykonuj zwrot w prawo i maszeruj we wskaza nym kierunku. Celem ustawienia maszerujcych dwjek w dwu szereg, lub rzdw w szereg, podaje si komend: .STA WAJ W PRAWO (W LEWO).

Na t komend sekcje r. k. m. wychodz (wybiegaj) w ozna czonym kierunku i wraz z sekcjami plutonw przybieraj szyki, przewidziane dla druyn. Powrt wszystkich na miejsca, przewidziane dla szyku konnego, odbywa si na komend .ZBIRKA* lub .D O MNIE" (apel bojowy). Wszelkie inne, nie wymienione wyej szyki i obroty plutonu, odbywaj si w sposb podany dla musztry konnej (Cz. II. Rozdz. A. Reg. Kaw.).
43 2 .

Inn* szyki i obroty.

Musztra piesza w szwadronie, dywizjonie i puku, 433. za wyjtkiem zmian wykazanych w mustrze pieszej plu S z w a d r o n , d y w iz jo n , pu k, tonu, adbywa si cile wedug zasad- musztry konnej s z y k i 1 o b ro ty . (Cz. II. Rozdz. A. Reg. Kaw.).

429. Staw anie w praw o.

430.

Kozy.

Ustawianie karabinkw w kozy i rozbieranie koz w wykonywa si w postawie SPOCZNIJ*. Nie naley wymaga rwnoczesnoci ruchw. Ustawienie kozw wykonywa si w dwjkach (lub w rozwinitym), przyczem kade dwie dwjki (czterech onierzy) ustawiaj wsplnie jeden kozio. Rozkaz brzmi: .W KOZYBRON*. Obydwa rzdy (wzgl. jeden szereg) wykonuj zwrot do rodka. onie rze ustawiaj kozy. Po ustawieniu kozw onierze przyjmuj poprzedni front i staj na SPOCZNIJ". Na komend DO BRONI" ustawiaj si onierze po obu stronach swych kozw. Na rozkaz: ,,ZA BRON" wykonuj onierze zwrot do rodka, bior zwolna i uwa nie swe karabinki, poczem przyjmuj dawny front i staj na SPOCZNIJ". Druyna jest szykiem bojowym. Musztra jej i obroty podane s w Cz. III. Rodz. B. Reg. Kaw. (Walka piesza oddziaw). Druyny formuj si: przy spieszaniu oddziaw na komendy: PLUTON (SZWADRON etc ) DO WALKI PIESZEJ (PQOWA, W S Z Y S C Y )- Z K O N I.PLUTON (SZWADRON etc.) W PRZD (WPRAWO, WLEWO W TY) LINJA DRUYN ROZWINITEMI (SZEREGA MI, PO JEDNEMU, DWJKAMI) (BIEOIEM)-MARSZ*.
18

431.

Druiyna.

www.cbw.pl

CBW

Rozdzia A. Walk* konna.

*

275

C Z S C

II I.

WALKA.
ROZDZIA A.

W a l k a
434 . ,. Zasady oglne

konna.

www.cbw.pl

CBW

Kawalerja powinna by zdoln do zadawania prze ciwnikowi niespodziewanych a potnych ciosw, choby miaa przytem ponie najwiksze ofiary. Sukces kawalerji zaley przedewszystkiem od wra enia moralnego, jakie wywiera na przeciwniku i niczem niepohamowanego zdecydowania wszystkich dowdcw i szeregowych spotka si z przeciwnikiem piersi w pier. Niespodziewane zjawienie si kawalerji, zdecydo wany sposb dziaania, uprzedzenie przeciwnika w natar ciu, wspdziaanie oddziaw, czno, denie wszyst kich oddziaw do osignicia zadania, bezwzgldne nisz czenie oddziaw przeciwnika po zwyciskiem natarciu, to s gwne warunki do osignicia zwycistwa kawa lerji. Zasadniczym sposobem prowadzenia walki przez kawalerj, jako specjalny rodzaj broni, jest walka w szy ku konnym. Najczciej jednak kombinuje kawalerja, za lenie od pooenia bojowego, walk konn z walk pie sz. Walka piesza stosowna jest w tych wypadkach, kiedy warunki terenu s niedogodne, lub rodzaj zadania nie od powiada walce konnej. W walce kawalerji bierze udzia artylerja, a czsto i oddziay piesze. Kady sposb dziaania obmylany przez dowdc jest dobry wtedy, kiedy plan dziaania i wszystkie wy dane rozkazy s jasne, a wykonanie ich energiczne i nie zachwiane. Indywidualno dowdcy oddziau kawalerji ma do minujce znaczenie. Szybkie orjentowanie si w sytuacji, spokj, pomysowo, przedsibiorczo, twarda wola, zdolno powzicia najtrudniejszych postanowie i wyko nywanie ich pod osobist odpowiedzialnoci, umiejt no przelania swej woli w krtkiej 1 jasnej formie,

wszechstronna wiedza wojskowa, to s warunki dla do wdcy oddziau kawalerji i taki tylko moe da od swych podwadnych najwikszych wysikw i powicenia, osigajc naleyty skutek. Dobry stan zdrowia, dobry wzrok i such powinny cechowa dowdc oddziau ka walerji w wikszym stopniu, ni dowdcw oddziaw innych broni. Najwikszym i najbardziej karygodnym bdem jest bezczynno kawalerji i nieokazanie w por pomocy in nym oddziaom. Kawalerja maszeruje w jednej lub kilku kolum nach, poprzedzona ubezpieczeniami przedniemi i bocznemi, jak rwnie patrolami zwiadowczemi. Po zblieniu si do przeciwnika oddziay zerodkowuj si, zalenie od warunkw i terenu, manewruj, przeprowadzaj natarcie a nastpnie pocig. Poruszanie si kawalerji drogami w kolumnach marszowych jest najdogodniejsze i naley wyzyskiwa je jaknajduej, zalenie od oddalenia przeciwnika. Pamita jednak trzeba, e spnione manewrowanie moe prze ciwnik wyzyska i nie da si w tem uprzedzi. Zblia jc si do przeciwnika, naley zmniejsza gboko ko lumn zalenie od drogi. Artylerja powinna w miar mo noci pozostawa na drogach, lub w pobliu ich. Przewidujc walk z przeciwnikiem dowdca od dziau powinien zgrupowa swj oddzia tak, by wszyst kie jego pododdziay mogy wzi udzia w walce. Ce lem przesonienia przegrupowa i manewrowania, mimo wysanego ju ubezpieczenia przedniego, mog by wy sane oddziay zwikszone, a w razie potrzeby artylerja i karabiny maszynowe. Oddziay przesaniajce mog dziaa z powodzeniem w szyku pieszym. Zadanie stray przedniej jest tem waniejsze, im Pooenie jest mniej wyrane. Stra przednia ma za za danie zmusi spotkane oddziay przednie przeciwnika do cofnicia si, zbada ugrupowanie przeciwnika, ubezpie cza cianiny, chroni marsz swych oddziaw podczas Manewrowania, zasania je, oraz zmusi przeciwnika do rozwinicia si swoich. Niezalenie od oddziaw przesaniajcych naley Wysa w stron przeciwnika patrole zwiadowcze. Jedno czenie naley bacznie chroni skrzyda i tyy przez spe cjalnie wyznaczone w tym celu oddziay. Celem wyjanienia pooenia i badania porusze Przeciwnika wysya si patrole, ktrych zadanie powinno

276

Regulamin Kaw alerji. Cz I I I . Walkn.

Rozdzia A . W alka konna.

277

by wyranie okrelone. Patrole te winny mie stal cz* no z przeciwnikiem i powiadamia dowdc, ktry je wysa, o kadym waniejszym szczegle. Bardzo wane spostrzeenie przywozi osobicie dowdca patrolu. Wy syanie patroli (ludzi specjalnie nadajcych si) naley do dowdcy oddziau, a w kilku jednostkach samodzielnych do dowdcw jednostek. W czasie dziaania bojowego oddziau dowdca tego powinien znajdowa si w miejscu, z ktrego naj lepiej moe obserwowa przebieg walki i najskuteczniej ni kierowa. Dowdca oddziau jest obowizany w miar mo noci informowa podwadnych o pooeniu i swoich za miarach, by dziaanie ich odpowiadao jego zamierzeniom. Rwnie modsi oficerowie powinni informowa si wza jemnie i u swych przeoonych o wszystkiem, co dotyczy przeciwnika, pooenia i terenu. Powodzenie w dziaaniu kawalerji w wysokim sto pniu zalene jest od stanu koni. Dlatego te naley sto sowa chody przezornie, by zachowa siy koskie do chwili natarcia. Nigdy jednak troska o oszczdzanie koni nie powinna by powodem bezczynnoci kawalerji.
435. Walka przeciw i wlerja, kawalerji.

www.cbw.pl

CBW

We wszystkich swoich dziaaniach powinna kawaspotkawszy jazd przeciwnika, rozbi j, jeeli to nie r umoliwi jej wykonania wasnego zadania. Walka konna zalena jest od przykadu, jaki dadz przeoeni podwadnym. Moralne dziaanie kawalerji na przeciwnika jest przygniatajce. Bezwzgldnie naley dyk towa przeciwnikowi swoj wol, a osiga si to zdecydowanem uderzeniem w sprzyjajcym terenie i w dobrze wybranej chwili. By osign zwycistwo atwiej, naley samemu naciera, nie czekajc na natarcie przeciwnika. Naciera gwatownie i nieoczekiwanie; naciera na przeciwnika w miar monoci nietylko ze skrzyde, lecz i ztyu; na ciera w szyku zwaitym piorunujco: chroni swe skrzy da od przeciwnika; mie odwd, ktryby rozstrzygn walk. Zjawienie si nage i natarcie na skrzyda lub ty y przeciwnika daje szybkie i podane wyniki. Przewidujc starcie z przeciwnikiem, naley siy zerodkowa. Zerodkowanie wikszych jednostek prze prowadza si brygadami, albo wyznaczonemi grupami] stosownie do przestrzeni i terenu tak jednak, by nie by

y zgrupowane zbytnio na maej przestrzeni, lecz utrzy myway midzy sob cisy kontakt. Zerodkowanie si przeprowadza si w zalenoci od terenu przy pomocy wysunitych oddziaw, moliwie skrycie. Oddziay w szykach marszowych zaczynaj ma newrowa w takich szykach, jakie najlepiej odpowiadaj warunkom terenowym. Po przeprowadzeniu przegrupowa nia si oddziay mog zaj stanowisko wyczekujce. Dowdca oddziau, zanim obmyli plan dziaania, powinien zbada przedpole i wybra przypuszczalne miej sce do walki. Dowdca wyjeda w towarzystwie kilku oficerw pod oson stray przedniej. Na zasadzie zadania i wiadomoci otrzymanych z gry oraz wiadomoci uzyskanych od patroli zwiadow czych i z wasnych spostrzee, szybko ukada p l a n d z i a a n i a . Celem kadego natarcia powinno by osta teczne rozgromienie przeciwnika. Naciera naley w od powiedniej chwili ca swoj si, wybieraic umiejtnie kierunek uderzenia. Naley pamita, e nie tyle wane s drobne wiadomoci o przeciwniku, uzyskane od pa troli, gdy wiadomoci te mog by niejasne do koca walki, ile biorc pod uwag oglne pooenie, szybkie obmylenie planu dziaania i energiczne a wytrwale jego wykonanie. Zblienie odbywa si od punktu do punktu i moe by zatrzymywane w dogodnych miejscach, by oddziay nacierajce mogy wysun si naprzd, lub te zebra si i uporzdkowa do dalszego dziaania. Punkty zagroone natarciem przeciwnika naley zabezpieczy choby niewielkiemi oddziaami i te powin ny by osonite ogniem artylerji, karabinw maszyno wych i oddziaami spieszonemi, dopki nie nastpi przeformowanie lub przemarsz oddziaw. Dopki pooenie jest niewyrane, naley zblia si w wolniejszem tempie. Oddziay maszeruj w schodach, szachownicy, w niewiel kich odstpach i odlegociach od siebie. W powyszych warunkach dowdca moe dowo dzi atwo oddziaami. Oszczdza si siy koskie do Walki ostatecznej i zyskuje si czas na przeprowadzenie zwiadw. .Kiedy sytuacja w miar natarcia lub zerodkowania si staa si wyran, dowdca wydaje rozkazy do tyczce walki, poczem natarcie odbywa si w szybkiem tempie. Oddziay mog by przegrupowane zalenie od pooenia i rozcigoci frontu.

278

Regulamin K aw alerji. Cz II I . W alka.

Rozdzia A. W alka konna.

279

www.cbw.pl

CBW

Kiedy 'ju zosta uoony plan dziaania, szybkie przeprowadzenie jego jest stokro w wynikach pomylniej sze, ni dziaanie skryte a powolne. Manewr jest to ugrupowanie oddziaw w ten spo sb, by mogy natrze na skrzyda, front lub tyy prze ciwnika. Manewrowanie suy do tego, by korzystajc z pomocy artylerji, karabinw maszynowych, osony te renu i szybkoci poruszani? si doprowadzi oddziay przeznaczone do natarcia tak, by przed rozpoczciem na tarcia pozostao im tylko rozwinicie si. Natarcie na skrzyda przeciwnika wikszemi siami jest moliwe tylko z wikszych odlegoci przy sprzyjajcych warunkach te renu; po przyblieniu si do przeciwnika zadanie takie moe wykona oddzia mniejszy, dziki swej zwrotnoci i szybkoci poruszania si. Przejcie do walki nastpuje zaraz po wykonanym manewrze. Biorc pod uwag, e przeciwnik sam przepro wadza manewry i, rozwijajc si pod oson swego ognia artylerji i karabinw maszynowych, moe skierowa ogie na nasze szyki zwarte i uniemoliwi nam rozpoczcia natarcia, naley przeprowadza przegrupowania niewielkiemi oddziakami, zachowujc odstpy i odlegoci, a w sferze skutecznego ognia karabinw maszynowych nawet w szykach lunych. Odwd za i nieostrzeliwane skutecznie oddziay powinny manewrowa i rozwija si w takich szykach, by dostawszy si w sfer ognia prze ciwnika nie byy sparaliowane i mogy przeprowadza dalej zadanie. Ogie skierowany na przeciwnika utrudnia mu obserwacj. Za oddziaami przedniemi odwody mog manewrowa w bardziej zwartych szykach. Rozkazy dotyczce walki wydaje si osobicie obecnym oficerom, lub przesya si przez gocw. Rozkaz obejmuje: 1) oglne zadanie, 2) podzia oddziau na gru py, 3) okrelone zadanie kadej grupy. Otrzymawszy rozkaz, poszczeglni dowdcy obja niaj podwadnym pooenie, zadanie, zamiar dowdcy, oraz sposb wykonania przez podwadnych, a nastpnie podejmuj wykonanie rozkazu. Odwd pod dowdztwem starszego oficera powinien by zachowany na ostateczny wypadek. Znaczenie odwodu jest niezmiernie wane i cz sto decyduje o walce, jeeli w odpowiedniej chwili zo stanie wprowadzony w bj, jako sia wiea, zadajc sil ny cios w punkt obrany. Dlatego te naley oszczdza odwody i uywa ich tylko w ostatecznym wypadku.

Skrzyda s to najczulsze punkty szykw bojowych. Mog one by zabezpieczone przez sam teren, przez roz lokowane w ssiedztwie oddziay, lub specjalne oddziay ustawione w schody. W braku dotyczcych rozkazw ubezpieczenie skrzyda naley do tego oddziau, ktry znajduje si na tem skrzydle. W okresie natarcia i manewrowania prowadzi si ostrzeliwanie, poprzedzajce starcie z przeciwnikiem. Kawalerja wyzyskuje wwczas wspdziaanie ognia artylerji Czsto kawalerja walczy wsplnie z oddziaami spieszo. nemi jednoczenie konno i pieszo. Zwalczanie przeciwnika zalene jest w duym sto pniu od wsplnego i jednomylnego dziaania wszystkich oddziaw, prowadzcych walk. Dlatego te dowdca po winien samodzielnie prowadzi akcj, dc do osignicie oglnego zadania i uzgadniajc poruszenia oddziaw ze swemi planami. Ostateczny cios zadaje si przeciwnikowi zwart szar. Naley pamita, e ywsze tempo chodw koni doprowadza po duszem jego trwaniu do rozlunienia szykw zwartych. Dlatego te najdogodniejsz odlegoci do rozpoczcia szary jest 300 400 krokw od prze ciwnika. Wychodzc z powyszego zaoenia naley: a) trafnie wybra chwil natarcia na przeciwnika, a to chwil tak, kiedy ogie przeciwnika chociaby chwi lowo opanowany zosta przez ogie wasny; b) jeeli ogie przeciwnika jest skuteczny, a prze prowadzenie szary konieczne, naley stosowa szyki lune, szarowa za zwartemi maemi grupkami, formujc je z szykw w ostatniej chwili, t. j. 300400 krokw od przeciwnika. Przeformowanie tych szykw winno odby wa si w stron skrzyde, celem zrobienia miejsca dla oddziaw nastpujcych z frontu na przeciwnika. Ogie artylerji wspiera oddzia nacierajcy do ostatniej chwili. Rzucona do szary kawalerja powinna o tem pa mita, e celem jej jest napa na przeciwnika, zmia dy go kopytami koskiemi, wyrba, wyku broni bia - Oficerowie i przeoeni powinni dawa przykad pod wadnym i pociga swym przykadem do walki. Walka po szary trwa zwykle niedugo, wynik jej zaley od zrcznoci walczcych, wspdziaania poszcze glnych jedcw i caych oddziaw. Przybycie w pole odwodu ma ogromne znaczenie, gdy wzbudza zapa do

 280

Regulamin Kwalerjl. Cz 111. Walka.

H o zd zla l A

\Va1kn konna.

281

walki jako sia wiea, a na przeciwnika dziaa przygnia tajco i wskutek tego czsto decyduje o zwycistwie. W walce rzecz konieczn jest kierowanie swemi oddziaami tak, by po rozbiciu przeciwnika nie pozwoli im dziaa na olep. Naley zebra oddzia, ktry odnis zwycistwo w jednym punkcie i przerzuci go na inny, by cakowicie zniszczy przeciwnika na caym froncie. Oddziay nacierajce w razie, jeeli nie napotkay prze ciwnika powinny uderzy na jego skrzyda. Kiedy przeciwnik nie dotrzyma placu boju, naley go ciga i rozbi. Odwody d za swemi oddziaami i bior udzia w pocigu. ciga naley tak, by mie si zwart, gotow przeciwdziaa nowym siom przeciwnika. Dlatego te, jeeli wszystkie oddziay prowadz pocig, d-ca powinien cz ich zebra do siebie jako odwd. Dziaanie kawalerji przesaniajcej cofanie si na szej piechuty, lub przyjmujcej natarcie kawalerji prze ciwnika, przewyszajce nasze siy, moe przybra cha rakter obronny. W powyszych wypadkach naley wyzys ka miejscowe przeszkody, zastosowa odpowiedni ogie, wspdziaa z oddziaami spieszonemi, co zmusza prze ciwnika do rozwijania si i manewrowania. Cz kawalerji powinna szuka okazji natarcia na oderwane jednostki przeciwnika, dziaajc przewanie na skrzyda jego. Wyzyskujc posiadane rodki, kawalerja powinna we wszystkich wypadkach stosowa najmielsze i najbardziej zdecydowane dziaania. Posiadajc si ognia, jak daje bro wspczesna, kawalerja no rozbiciu prze ciwnika nie powinna ograniczy si tylko do pocigu, lecz powinna rwnie utrwali zdobyte powodzenie. Dlatego te w chwili, kiedy ogie artylerji, a czsto i oddziay spieszone cigaj przeciwnika, naley zaj nie zwocznie zdobyte stanowiska i utrwala si na nich, by nowe oddziay nieprzyjaciela dce na odsiecz, nie byy w stanie zniweczy zwycistwa. W wypadku niepowo dzenia w natarciu lub w chwili, kiedy zmuszeni jestemy do odwrotu, oddziay konne zbieraj si i przeformowuj w miejscu oznaczonem, jeeli mona za zason ogniow.
436. Walka przeciw walki piechocie. '

CBW www.cbw.pl

Gwnemi czynnikami niesprzyjajcemi prowadzeniu przeciw piechocie s: a) dalekonony i silny ogie piechoty, b) warunki terenowe, gdy piechota zajmuje wszystkie naturalne przeszkody i urzdza stanowiska sztuczne, przeszkody itd., c) ogromnie rozlunione szyki i rozczonkowanie tyche w miejscach ukrytych, trudno

w okreleniu ugrupowania przeciwnika. Wskutek tego na tarcie na piechot przez kawalerj konno, jest rzecz trudn. Kawalerja, nacierajc na piechot konno, wwczas moe liczy na zwycistwo, kiedy wykona niespodziewa nie szar i nie pozwoli jej przygotowa si do spotka nia, kiedy piechota jest zdezorganizowan dziaaniami poprzedniemi, kiedy uwaga piechoty skupiona jest na pro wadzeniu natarcia przez inne oddziay. Nie baczc jednak na trudnoci w natarciu na piechot, kawalerja powinna uderzy na ni zawsze, kiedy natarcie bdzie uznane za konieczne. W wikszoci wypadkw trudno jest okreli ugru powanie piechoty, wskutek czego moe by wskazany tylko odcinek, na ktry kawalerja powinna natrze. Po szczeglni d-cy w miar jak sytuacja staje si wyraniej sza, wskazuj punkty, na ktre oddziay maj natrze. Natarcie na piechot niezdezorganizowan powinno by poprzedzone ogniem artylerji i karabinw maszyno wych, jeeli tylko czas na to pozwala. Przedmiot natarcia wybiera si tak, by na drodze byo jaknajmniej przeszkd i by oddziay przeciwnika nie miay pola obstrzau, a zagradzay jedne drugim. Najdo godniej jest naciera na skrzyda piechoty, z frontu za dziaa szykami lunemi, otwierajc rwnoczenie ogie z karabinw maszynowych. Ugrupowanie kawalerji nacierajcej okrelaj dwa wymagania: a) by natrze na wszystkie oddziay piechoty, mo gce przeciwdziaa naszej kawalerji; b) naciera na ni moliwie dugo i uporczywie, powtarzajc uderzenia raz po raz, falami. Odwd pozostawia si nietylko celem natarcia na nowe punkty i powtarzania natar, lecz i celem przeciw dziaania mogcej si zjawi z odsiecz kawalerji prze ciwnika. Przy wsplnem dziaaniu artylerji z innemi rodza jami broni o zamiarze natarcia powinni by powiadomieni ssiedni d-cy odcinkw, by mogli wyzyska czas natarcia naszej kawalerji dla osignicia oglnego celu. Przeformowanie oddziaw do szary powinno by przeprowadzone moliwie skrycie. Celem zmniejszenia strat w terenie otwartym wskutek ognia przeciwnika ka walerja powinna naciera z dalszych odlegoci i w szyb kiem tempie. W terenie otwartym mona zastosowa galop wycUgnl?ty ju w odlegoci 24 kim. O ile miejscowo

282

ReguUmiu Kawalerji. Cz II I . W alka.

R ozdzia A, W alka konna.

283

pozwala, mog by urzdzane odpoczynki w formie zmniej szonego Chodu. Natarcie na piechot zdezorganizowan w wikszo ci wypadkw daje wynik korzystny. Bardzo wan rzecz jest wybra odpowiedni chwil do szary. Naley umie zuytkowa tak chwil. KaWalerja nacierajc powinna unika tamowania ognia naszej piechoty lub artylerji, gdy ogie tych od dziaw potguje powodzenie szary.
437. Walka prz e ciw artylerji.

438. Nacierajc na karabiny maszynowe, stosuje si prze prz e ciw wanie natarcia z rnych stron w bardzo rozlunionych Walka k. m. szykach. Poparcie artylerji jest tutaj zasadniczo niezbdne.

www.cbw.pl

CBW

Artylerja posiada si ognia w szykach bojowych przewanie z frontu. Skrzyda s jej najsabsz stron. P Najwygodniej zwrci uwag artylerji na sabe od dziay w szykach lunych, nacierajc na ni z frontu i wtedy naciera na jej skrzyda lub tyy. Nie mniej wygod nie je-t naciera na artylerj przeciwnika pod ktem w stosunku do jej frontu, gdy taki manewr utrudnia arty lerji celno strzaw do celw ruchomych. Pozycje ukryte artylerji przeciwnika niekiedy daj mono, korzystajc z martwych przestrzeni podej z maemi stosunkowo stratami i natrze na ni z frontu. Jeeli warunki wymagaj natarcia na artylerj z frontu, a warunki miejscowe nie s dogodne, naciera naley w wycignitym galopie z odlegoci 34 kim. w szy kach lunych; grupami, odlegemi od siebie 300 400 krokw, by jeden pocisk nie by w stanie zrani wikszej iloci ludzi. Pierwsze grupy mog by sabsze i rzadsze, nastpne gstsze i silniejsze. W rku d-cy pozostaje od wd, ktry dy za nacierajcemi oddziaami, przewaple w linjach kolumn, a w miar zbliania si do przeciwnika, w rozwinitych lunych szykach. Odwd przeznaczony jest do dokoczenia natarcia przednich linij i do odparcia spieszcych na pomoc przeciwnikowi innych oddziaw. eby ssiednie oddziay artylerji przeciwnika nie mogy wzi udziau w walce, trzeba odwrci ich uwag ogniem lub natarciem specjalnie do tego przeznaczonych oddziaw konnych. Artylerja zdezorganizowana lub znajdujca si w mar szu staje si atw zdobycz kawalreji. Dobrze jest natrze na artylerj w chwili zmiany pozycji, lub gdy zaja ju zbytnio wysunite pozycje lub skrzyda. Po zawadniciu dziaami naley wywie je, lub zepsu, naley rwnie zabra jaszcze z amunicj.

439. Jeeli oddzia (zasadniczo szwadron, rzadziej plu tatarski. ton, lub dywizjon) rozwiniemy w schody mniejszych pod Szyk (awa). oddziaw (plutonw, sekcyj) poowa oddziau w prawo wprzd, druga poowa w lewo wprzd rozwinitych (harcownikw) z wikszemi odstpami i mniejszemi odle gociami, otrzymamy szyk podobny do tatarskiego szyku, ktry w niektrych wypadkach z powodzeniem mona stosowa. Naprzykad komenda: SZWADRON (KIERU NEK) PIERWSZY I DRUGI PLUTON, SCHODY SEK CYJ WPRAWO WPRZD, TRZECI I CZWARTYSCHO DY SEKCYJ WLEWO WPRZD, ODSTP 40 KROKOW, ODLEGO 10 KROKOW, KUSEM MARSZ" da uszykowanie szwadronu w linj uku, nadajc si do na tarcia i oskrzydlenia. W szyku tym plutony, dc dorodkowo zbliaj si do celu, zmniejszajc coraz bardziej odstpy, wreszcie uderzaj w bardziej zwartych lub zupenie zwartych szy kach plutonw. Zachowanie odwodu przez d-c w szyku tym jest konieczne. Znaczenie tego szyku, jego charakter i stosowanie si kadego poszczeglnego jedca do dzia ania oglnego powinny by dobrze zrozumiane przez wszystkich, zarwno oficerw jak szeregowych. Ugrupo wanie takie maych jednostek nie jest waciwie szykiem, lecz jednym ze sposobw taktycznych dziaania kawalerji. W szyku tym nie powinno si stara o stae zachowanie nakazanych odstpw i odlegoci, lecz o umiejtne wy zyskanie terenu i uzgodnienie swoich porusze z de niem do uzyskania oglnego celu, ktrym jest otoczenie i rozbicie przeciwnika. '

Dziaanie konne kawalerji w nocy tylko przy sprzy jajcych warunkach mog liczy na pene powodzenie. Wogle napady nocne lepiej jest przeprowadzi oddzia ami spieszonemi. Natomiast nocne przemarsze i manewrowanie, wzgldnie przegrupowania, w pewnych okolicznociach mog by bardzo skuteczne. W tych wypadkach naley jednak mie na uwadze trosk o oszczdzanie si koni do dziaa decydujcych i nie naduywa do przegrupowa ciemnoci nocy, poniewa w warunkach tych przegrupo-

440.
Dziaania w nocy

284

Regulamin Kawalerji. CzA l i i . W alka.

Rozdzia A. Walka konna.

285

wania i marsze z zasady s uciliwsze 1 powolniejsze anieli za dnia.

441. Ma rsz pod ob< serwacj lotni [stara jach, kw.

tonu uywa si w partyzantce do przedsiwzi takich jak rekwizycje, niszczenie komunikacyj, osony, zasadzki i t. p.
443. Szwadron moe by uyty: jako stra przednia (tyl Zadania bojo* na), oddzia ubezpieczajcy skrzyda, podjazd do rozpoz we szwadronu nania linji, obsadzonej przez przeciwnika, do przesaniania gromadzcych si. lub zajmujcych pozycje si wasnych, do ubezpieczenia oddziaw zagroonych w danym kie runku, do ubezpieczenia bocznego w czasie walki, do utrzy mania cznoci z lotnikami, do osony artylerji. do wsp pracy z karabinami maszynowemi. Jako jednostka bojowa: do wspdziaania z innemi rodzajami broni, do obsadze nia wyznaczonego terenu, do natarcia i obsadzenia punktu oporu, lub przejcia przez rzek, do obsadzenia pozycji i obrony (cianinj, do szary konnej przeciw kawalerji w szyku zwartym i lunym, do szary konnej na piechot, do szary konnej na artylerj na pozycji, do szary na ko lumn maszerujc i do niepokojenia jej; do walki pieszej we wszystkich fazach w najrozmaitszym terenie, do suby czat, do ubezpieczenia cianiny, zanim wojska wasne przez cianin przejd, do przeprowadzenia rekwizycji, do nisz czenia objektw nieprzyjacielskich, do niespodziewanego napadu, do urzdzenia zasadzki i t. p. 444, Dywizjon wystpuje w walce prawie zawsze jako ; Z a d a n ii bojo* samodzielna jednostka. Zadania bojowe jego s przeto takiwe dywizjonu. rnorodne, jak rnorodne s warunki walki i terenu. W szczeglnoci uywa si dywizjonu: do obsadze nia odcinka, do natarcia w celu opanowania miejscowoci, dla uderze flankowych, do dalekich zwiadw o charak terze zagonu, do obrony szczeglnie wanego punktu, do ubezpieczenia wikszych jednostek, do szary na kawa lerj i t. p.

Kady oddzia niezalenie od szyku i pooenia si moliwie unikn obserwacji lotnikw. Na posto w szczeglnoci na biwaku, wyzyskuje o ile mo noci wszelkie osony i zarola. Gdy oddzia jest zmu szony zatrzyma si w terenie otwartym, stara si unik n, szyku geometrycznie regularnego. W marszu, gdy daj zna o zblianiu si patowcw, lub balonu sterowego nieznanego pochodzenia, d-ca oddziau niezalenie od liczebnoci jego i szyku wydaje odpowiednie zarzdzenia, aby moliwie zmniejszy widzialno jednostki, zatrzymuje oddzia, o ile pozwalaj na to okolicznoci, w przeciwnym za razie posuwa si dalej, korzystajc z drg najbardziej osonitych. Czsto naley ju zawczasu przej do szyku jaknajwicej lunego, nie tylko w celu zabezpieczenia od dziau przed obserwacj, lecz rwnie w celu zmniejszenia prawdopodobiestwa strat w razie napadu z gry przy pomocy bomb lub ognia karabinw maszynowych.

442. Z a da nie bojo we plutonu.

www.cbw.pl

CBW

Pluton dziki swej gitkoci i ruchliwoci jest w ca em tego sowa znaczeniu jednostk nag w dziaaniu. ' Prostota w wyborze rodkw, nieustraszona odwaga w wy konaniu, to gwne przymioty d-cy plutonu. Powziwszy postanowienie, d-ca wykonywa je z caym plutonem, konno lub pieszo, unikajc rozproszenia si. Plutonu uywa si ju to samodzielnie, ju to w ramach oddziau, w cz noci z oddziaami wszystkich broni, oraz dla wykonania maych przedsiwzi wojennych. Plutonu samodzielnego uywa si przy rozpoznaniu jako podjazdu, jako zwiadw ubezpieczajcych itd. W subie ubezpiecze, jako wysu nitej placwki, celem zajcia przejcia, celem zajcia punktu oporu i t. d. Pluton w ramach oddziau dziaa w zakresie szwad ronu i stosuje do swe wysiki. Pluton moe by zatem uyty jako stra przednia, stra tylna, lub ubezpieczenie podjazdu w subie czat, w rozmaitych miejscach w walce, wzmocnienie linij strzeleckich, przeduenie ich, skok wprzd, osona skrzyda, osona artylerji lub karabinw maszynowych i t. d. Pluton w cznoci z oddziaami wszystkich broni suy do rozpoznania lub ubezpieczenia i wspdziaa w ich akcji. Przesania ich rozwijanie si, strzee ich skrzy de i wspiera ich natarcie dziaaniem dorodkowem. Plu

Sposb przeprowadzenia walki wynika z planu bo 445. - Zadania bojo jowego, powzitego przez d-c. Plan ten uzaleniony jest; od pooenia nieprzyjaciela, od wasnego zadania, od te we puku. renu i od rodkw ktremi si rozporzdza. Rola d-cy puku polega na rozdziale si na pewn ilo grup (dywi zjony, szwadrony, konne lub piesze i karabiny maszynowe) dla wprowadzenia w czyn wszystkich zdolnoci bojowych kawalerji za pomoc broni biaej i szybkoci koni, jak rwnie artylerji i ognia karabinw maszynowych, kara binw i rcznych karabinw maszynowych. Niema przy-

286

Regulftmiu K aw alerji. Cz I I I . W alka.

Rozdzia A . W alka konna

287

tem adnych staych norm, walka jest bowiem urzeczy wistnieniem postanowienia d-cy; koniecznem jest, by za rzdzenia dla giup byy jasne i zrozumiae. Sztuka d-cy polega nie na zgadywaniu zamiarw przeciwnika, lecz na narzuceniu mu wasnej woli. D-ca puku osignie to, jeeli mu si uda najpierw powzi postanowienie, to znaczy wybra przedmiot natarcia i zastosowa szybko manewr, wreszc.e 'gdy podejmie on inicjatyw szary. Kady d-ca rozporzdza wszelkiemi rodkami dla wykonania swego zamiaru; powinien pamita, e w natarciu konno gwnym warunkiem powodzenia s: rozpd, gwatowno, sia ude rzenia, porzdek i zwarto. Grupy wspdziaaj wspie rajc si wzajemnie. D-ca w miar monoci pozostawia sobie odwd. Jednostka wyznaczona jako odwd powinna si znajdowa pod rk d-cy puku, ktry obserwuje bieg walki i w chwili odpowiedniej rzuca odwd dla wyzys kania powodzenia. W razie powodzenia jednostki, ktre stary si z nieprzyjacielem, cigaj go natychmiast bezporednio i zawzicie. Karabiny maszynowe mog odegra w walce rnorodn i wielce skuteczn rol. Dowdca szwadronu karabinw maszynowych znajduje si a do chwili ich uycia przy dowdcy puku. Dowdca puku moe uy wa pewnej liczby karabinw maszynowych lub wszyst kich karabinw maszynowych szwadronu, tworzc grupy, lub te rozdzielajc je na poszczeglne szwadrony. Dowdcy plutonw powinni dziaa z jaknajwiksz inicjatyw w myl zamiarw dowdcy, stosownie do pooenia bojowego, a jednoczenie niezwyka ich miao moe w stosownym czasie spowodowa wynik szybki i decydujcy.
446. Oglne zada nla bojowe ka walerji.

e) utrzymywa czno pomidzy poszczeglnemi odcinkami frontu, o ile pomidzy niemi s luki nieobsadzone; f) znajdujc si w odwodzie, w decydujcej chwili natrze na przeciwnika i zama jego opr. Wreszcie ci ga go po porace. Poniewa kawalerja moe uzyska powane powo dzenie tylko przy dziaaniach w wikszej masie, naley unika jej rozdrobnienia. Kawalerja z natury rzeczy i z zada swoich dziaa czsto w takiej odlegoci od innych rodzajw broni, kt ra wyklucza otrzymanie na czas szczegowych rozkazw. Dlatego rozkazy dla kawalerji powinny zawiera jedynie cei, ktry naley osign, sposoby za dziaania pozo stawi dowdcy kawalerji. W myl tego dowdca kawalerji nie powinien ocze kiwa na rozkazy, lecz, orjentujc si w oglnem pooe niu, kad dogodn chwil powinien wyzyska do wsp dziaania z innmi rodzajami broni. Wszystkie jego dzia ania powinna cechowa najszerzej pojta inicjatywa.
447. Kada walka powinna by zakoczona pocigiem o iclg t o itoDopiero wtedy moe by mowa o penem powodzeniu. Pna odwrotu. To tomaczy ogromn wano pocigu, a zatem i obowizek wszystkich rodzajw broni, w szczeglnoci kawalerji, prowadzenia pocigu z zaparciem si siebie, do ostatniej moliwoci, do kresu si konia i jedca. Pocig nie powinien ulega przerwie ani w dzie, ani w nocy. Gdy walka zblia si ku kocowi, gdy dojrzewa ostatni jej akt, wszystkie oddziay kawalerji powinny by cignite bliej do nieprzyjaciela, aeby uderzy na niego i zacz energiczny pocig jeszcze na polu walki, Pdzi go bez przerwy i odpoczynku, rozbija formujce si na nowo jego oddziay i przeszkadza w formowaniu si kolumn marszowych. Przytem jednak powinna kawa a pamita, aeby dziaaniami swojemi nie tamowa ognia piechoty i artylerji. Najdogodniejszym sposobem jest pocig rwnolegy. W tym celu kawalerja powinna ubiec nieprzyjaciela, zaj ewentualne jego punkty oporu, przeprawy i cianiny, zniszczy jego zapasy i tabory 1 przerwa wszelk czno pomidzy jego oddziaami, Wreszcie naciera na jego boczne kolumny, oderwane od dziay i biwaki.

www.cbw.pl

CBW

Zasadniczo kawalerja bywa powoan do wykonania ' nastpujcych zada: a) w odpowiedniej chwili i miejscu natarciem na skrzyda lub tyy nieprzyjaciela zatrzyma jego odwody, albo posiki. W tym celu wypadnie jej czasem rozbi lub odepchn kawalerj przeciwnika; b) osania skrzyda wojsk wasnych; c) utrzyma przednie lub skrzydowe pozycje od dalone od oglnego frontu; d) robi zwiady na skrzydach i tyach nieprzyja ciela;

288

Regulamin Kawalerji. Czi I I I . Walka.

Rozdzia B, W alka pleBza.

289

Osona w razie niepowodzenia i odwrotu wojsk wasnych wymaga od kawalerji wielkiej ofiarnoci, mstwa i przedsibiorczoci. Tutaj mog mie miejsce najbardziej odwane i ry zykowne dziaania. Naley za wszelk cen zatrzyma nacierajcego nieprzyjaciela, aeby da mono wasnej piechocie i artylerji oderwa si od nieprzyjaciela w celu zorganizowania i uformowania kolumn marszowych. Powtarzajce si raz po raz szare, poczone z og niem artylerji i dziaania spieszonych oddziaw, mog tu znale szerokie znstosowanie. Po za polem walki ka walerja powinna osania skrzyda cofajcego si wojska wasnego i udaremni dziaanie kolumn nieprzyjacielskich, szczeglnie tych oddziaw, ktre bd dyy do prze cicia drg odwrotu.

ROZDZIA B.

Walka

piesza.

I. Zasady oglne uycia kawalerji w walce pieszej.

448.
Uycie ka walerjl w wa lce piesz e j.

www.cbw.pl

CBW

Kawalerja walczy pieszo, gdy pooenie taktyczne i teren nie pozwalaj jej osign natychmiast cel, ktry by jej wyznaczony w walce konnej. A zatem: a) w dziaaniach zaczepnych, by otworzy sobie przejcie, by zawadn punktem oporu lub wyjcia, ktre naley zaj bez zwoki, naprzykad, zanim nadejdzie pie chota, by zaskoczy kolumn jakiegokolwiek rodzaju bro ni, napa na kwatery, zaj punkty sabo obsadzone na linjach komunikacyjnych nieprzyjaciela, natrze na linj czat, by rozpozna lub przebi przeson, lub gwn po zycj nieprzyjaciela dla rozpoznania jego siy i t. p. b) W dziaaniach obronnych, by opni marsz ka walerji silniejszej liczebnie, wyzyskujc przeszkody tru dne do przebycia, jak rzeki, kanay, wwozy, trzyma a do przybycia piechoty wane punkty; gdy nieprzyjaciel przerwa lin^ obrony, powstrzyma jego postpy, wywo a przedwczesne rozwinicie nieprzyjacielskich stray przednich, wreszcie jako zabezpieczenie artylerji lub jako punkt oparcia dla manewru konnego i t. p.

449. Dziaania piesze kawalerji, zarwno obronne jak spie* i zaczepne opieraj si na zasadach walki piechoty, lecz Taktyka szonej kawarni si taktycznym sposobem wykonania. Podczas gdy lerjl. piechota, opierajc gospodark si w walce na wysiku stopniowo wzrastajcym, wprowadza w bj grupy coraz to silniejsze a rozoone wgb, to przeciwnie kawalerja usiuje rozpocz natarcie lub zatrzyma nieprzyjaciela na pewnej odlegoci, rozwijajc w pierwszem zaraz spotka niu o ile monoci ca si, ktr rozporzdza na rozle gym froncie. Wzgldna nisko stanw i trudno zaopa trywania w amunicj nie pozwalaj jej prowadzi dugo trwaej, walki. Lecz za to jej przedsibiorczo, cechy i warto jej dowdcw pozwalaj jej na szybkie dziaa nie zaczepne oskrzydlajce jak rwnie manewry obronne, polegajce na zrcznem wylizgniciu si z rk przeciw nika. Spieszona kawalerja powinna wic uy swych stron dodatnich: szybkoci i ruchliwoci. Czynno jej polega na manewrowaniu i zaskoczeniu nieprzyjaciela. Byska wiczna decyzja, umiejtno i szybko w zblianiu si do nieprzyjaciela, o ile monoci skrytem, konno czy te pieszo, rwnoczesne rozwinicie wprowadzonych do boju, a szeroko rozstawionych oddziaw, gwatowno ognia i sia ognia broni samoczynnych, zapewniaj kademu dziaaniu kawalerji korzyci niespodzianki, jako gwnego warunku powodzenia. Manewr kawalerji polega na oskrzy dleniu i obejciu przeciwnika przez skombinowanie ognia z poruszeniami. Przeciw przedmiotom, ktre zdaj si by silnie bronione, uywa si minimum jednostek spieszo nych. Dziki broni samoczynnej tworz one przeson ogniow, ktra przesania przeprowadzanie manewru. Na sabe punkty nieprzyjacielskie zwraca si gwne wysiki, docierajc gboko i szybko w oznaczonym kierunku. B dzie to szczeglnie skutecznem na skrzydle lub w tych miejscach, gdzie daje si odczu najsabszy opr i gdzie teren pozwala na najatwiejsze zblienie si. Tak wic kawaleria spieszona ubezwadnia ogniem obron przeciw nika, wyszukujc poruszeniem jej sabo i wyzyskujc j, przerywa jej linj obronn, oskrzydla j lub naciera od tyu. Jednostki bojowe kawalerji wdaj si czsto w wal k na szerokim froncie, powstan wic pomidzy niemi fnaczniejsze odstpy. Nie bdzie to miao stron ujemnych, Jeli odstpy te bd si znajdowa pod ogniem krzyo wym, a ubezpieczenie skrzyde bdzie zapewnione. W walce y 4en sposb wszerz rozcignitej, gdy poszczeglne jednostki walczce wychodz z pod osobistego i bezpo-

290

Regulam in K a w a le r}!. Cz III. W atka.

R o zd zia U . W a lk a piesza.

291

redniego kierownictwa dowdcy, niezbdnem jest, by staray si one skoordynowa wysiki ku wsplnemu ce lowi. Ze wzgldu na bogate uposaenie w bron samo czynn, kawalerja uzyskaa wielk zdolno utrzymania terenu. Powinna ona umie wyzyska teren dla osony przed ogniem nieprzyjaciela; uzbrojenie za daje jej pew no przetrzymania i odparcia natarcia niepoprzedzonego niszczcym ogniem artylerji Kawalerja nie powinna nigdy manewrowa w boju w kolumnach zwartych. Kolumny czwrkami i linji sek cyj mona uy tylko na pocztku boju.
450
Podzia oddziau.

mochody pancerne), dowdztwo sprawuje si podug tych samych zasad. Zasadniczo podlega artylerja dowdcy ca oci (partji). Czsto wskazanem bdzie utworzenie grup zoonych z jednostek poszczeglnych broni. W tym wy padku kierownictwo oglne obejmie dowdca caoci (partji), podczas gdy kada grupa bdzie miaa wasnego dowdc. Wozy amunicyjne, sanitarne i kuchnie polowe two 454. .Tabory bojowe. rz tabor bojowy. Przed i o z poczciem walki dowdca od-i dziau powinien przewidzie i zorganizowa zaopatrywa nie oddziau i ewakuacj rannych. W tym celu: a) ozna cza miejsce tymczasowe dla koniowodw i taboru bojo wego, b) organizuje czno pomidzy koniowodami, ta borem bojowym i jednostkami spieszonemi, c) podaje do wdcom jednostek spieszonych warunki, w ktrych bd oni mogli rozporzdza koniowodami i taborem bojowym.
455. Jednostki spiesz si zasadniczo w miejscu niewiU szyk o w / u ile dzialnem dla nieprzyjaciela; koniowody rozstawia si sze- J k o n io w o d w . foko dla uniknicia niepotrzebnych strat przez ogie arty lerji i patowcw. Dowdca koniowodw jest odpowie dzialny za przestrzeganie tych rodkw ostronoci.

Oddzia kawalerji do walki pieszej rozpada si w zasadzie na: 1) walczcych pieszo, 2) pozostajcych przy koniach (koniowody), 3) odwd do rozporzdzenia dowdcy, 4) oddziay ubezpieczajce, dostarczane zwykle przez odwd Dowdca okrela ilo oddziaw majcych walczy pieszo, ktra si zmienia w kadym poszczeglnym wy padku. Poniewa pocztkowe powodzenie w wielkiej mierze zaley od natychmiastowej intensywnoci ognia, wic, gdy okolicznoci na to pozwalaj, naley odrazu przeznaczy do tyraljerki jaknajwiksz ilo r. k. m. i karabinkw. Walk piesz uprzedza rozpoznanie przez dowdc. Rozpoznanie dotyczy gwnie: a) w dziaaniu zaczepnem: zbadania przedmiotw, na ktre zamierza si natrze, jak rwnie podej do nich wiodcych lub te pozwalajcych oskrzydli nieprzyjaciela; b) w obronie: podziau pozycji pomidzy poszczeglne jednostki, przeznaczone do zaj cia jej, oraz zbadanie miejsc, ktre ma si obsadzi i kierunkw, ktrych naley pilnowa. W czasie rozpo znania przez dowdc najstarszy stopniem oficer przygo towuje spieszenie oddziau, wydajc potrzebne rozkazy do walki pieszej. czno w czasie walki utrzymuje si przez cznikw przydzielonych dowdcy z poszczegl nych jednostek, bdcych w walce lub w odwodzie.

451.
Spieszanie.

Rozpoznanie 8 terenu przez 1 dowdc.

452.

Kady oddzia samodzielny pozostawi na pocztku walki na koniu odwd, conajmnlej jedn czwart liczby oglnej. Zadaniem odwodu jest: a) w czasie walki: ubezpieczenie odsonitych skrzy de i czno z sslednlemi jednostkami, rzucenie czci lub caej siy do walki tam, gdzie to przynie moe najwiksze powodzenie; b) po walce: wyzyskanie pwodze.iia przez wysu nicie jednostek dziaajcych ogniem na boki i tyy nie przyjaciela lub szybkie ciganie nieprzyjaciela konno; c) wykonanie dalszego marszu zalenie od otrzy manego zadania. Dowdca po powziciu decyzji do walki pieszej wydaje rozkaz bojowy. Rozkaz musi by jasny, treciwy, ^yczerpujcy i wykonalny. Koniecznem jest zaznaczy: kierunek i oglny przedmiot natarcia dla caego oddziau; Przedmioty porednie dla poszczeglnych jednostek, ktre ne maj kolejno osign. Ostateczny przedmiot powi nien lee daleko. Rozkaz bojowy dowdcy obejmuje w caoci, lub czciowo nastpujce wskazwki, ktre

456.
O dw d.

453

Dowdztwo.

Dowdztwo plutonu i szwadronu w walce obejmuje www.cbw.pl . bezporednio i osobicie dotyczcy dowdca W dywizjo nie i w wyszej jednostce dowdca oddziau obejmuje kierownictwo caoci walki. W oddziaach broni poczo nych (artylerja, cyklici, piechota, kawalerja spieszona, sa

CBW

457.
R ozkaz b o jo w y .

292

Regulamin Kawalerji. Cz I I I . W alka.

R o zd zia fc. W alka piesza.

293

daje si poszczeglnym jednostkom, o ile ich dotycz bezporednio: a) wasne, jednostki wysze i ssiednie b) nieprzyjaciel A) Pooenie. c) zadanie, ktre oddzia otrzymuje B) Zamiar dowdcy. a) myl przewodnia manewru b) oglny kierunek caoci tak dla od dziau spieszonego jakote 1konnego

//. Walka zaczepna.

Gdy jednostka spieszona ma naciera, zadaniem jej jest, bez wzgldu na okolicznoci, dotarcie a do wytkni tego celu. To posuwanie si naprzd odbywa si od liriji do linji. Jeeli jednostka nacierajca wsparta jest przez artylerj lub samochody pancerne, to: przed natarciem artylerja niweczy lub ubezwadnia opr, podczas na tarcia umoliwia posuwanie si naprzd, po natarciu utrudnia przeciwnatarcie nieprzyjaciela. Samochody pan cerne toruj drog walczcym, amic opr nieprzyjaciel ski stay lub ruchomy, w szczeglnoci zwalczajc gnia zda k. m. Mog one odda wielk przysug wykonywajc zwiady na krtk met, w ktrych spieszona kawa lerja poniosaby dotkliwe straty. Opancerzenie chroni je od uszkodzenia, ruchliwo utrudnia celno strzau artylerji. W boju rozrniamy trzy fazy: zblianie si, natar cie, szturm. Podczas zbliania, ktre musi odby si o ile monoci szybko i niepostrzeenie, w celu zaskoczenia nie przyjaciela, spieszeni nie powinni posugiwa si ogniem, gdy nie s naraeni na ogie nieprzyjaciela, musz jednak zastosowa odpowiednie rodki przeciw dziaaniu artylerji i patowcw (szyki luine, wyzyskiwanie oson w terenie). Wobec nieprzyjaciela bdcego w pogotowiu do rozpoczcia ognia, nacierajcy zmuszeni s poczy po suwanie si naprzd z dziaaniem ogniowem, aby z jak najmniejszemi stratami dotrze do nieprzyjacielskiej po zycji. Na tem polega istota natarcia. Jest to wtargnicie w stanowisko nieprzyjaciela.
458. W s p d z ia a n ie b ron i.

C) Zadanie Natarcie Jednostki pierwszej linji lub wspie-. rajce cznie z samochodami panjednostek cernemi i czogami. Odwd konny: ; podwadzadanie i miejsce; ewentualnie od ! nych wd pieszy do dyspozycji dowdcy, jego zadanie; skad jednostek, ugrupowanie, zadanie, stosunki do wdztwa. Zaleno koniowodw i taborw. Front natarcia i punkty kierunkowe oraz przedmioty, ktre | kolejno trzeba osign. Wyzys kanie powo dzenia. Zadanie jednostek pierwszej linji lub wspierajcych i zadanie odwo du spieszonego; zadanie odwodu konnego.

459. Fazy bojowe.

460. Natarcie na umocniony pozycj.

D) Wspieranie natarcia przez artylerj. E) czno. Miejsce dowdcy i przewidziane zmia ny tego miejsca; czno midzy do wdc oddziau a jednostkami ssiedniemi, jednostkami podwadnemi, artylerj i lotnikami. Zaopatrzenie i odprowadzenie rannych; amunicja, ktr idce do walki oddziay maj wzi ze sob. Pasy z nabojami, miejsce taboru bojowego, miejsce wo zw sanitarnych. Rozkazy szczegowe dla'zaopatrywania i odprowadzenia.

CBW www.cbw.pl

F) Zaopatrzenie i odprowadze nie rannych.

Rola kawalerji spieszonej nie polega na tem, aby 461. Rola kawalerji naciera na silne pozycje nieprzyjacielskie, zwaszczaR spieszonej umocnione; rzecz jej jest zwalczanie nieprzyjaciela na w natarciu. szerokich frontach, gdy pooenie nie jest jeszcze zupe nie wyjanione, gdy chodzi o udaremnienie rozpoznania nieprzyjacielskiego, dcego do zmuszenia nas do rozwi nicia si i wykazania si wasnych, gdy nadarza si spo sobno do uderzenia na przeciwnika zaskoczonego i zde zorganizowanego, a nie jest rzecz moliw naciera konno. Jasnem jest, e szara bdzie zawsze rodkiem pro wadzcym najszybciej do celu, t. j. do zamania oporu nieprzyjacielskiego, o ile okolicznoci jej sprzyjaj.

294

Regutumln K aw alerji. Cz I I I

Wolka.

Rozdzia Ii. W alka ; k-: < / A.

295

Kawalerja spieszona nie zawsze bdzie moga liczy na pomoc aityierji i samochodw pancernych, pomimo to bdzie musiaa posuwa si naprzd, wyzyskujc wszechstronnie wasne k. m., r. k. m. i reszt sprzta ogniowego.
46 2 . Gdy zaczyna si dawa odczuwa skuteczno ognia Przeam yw a spieszeni rozsypuj si w mae odnie oporu nie- nieprzyjacielskiego, ' druyny, sekcje, a nawet po jednemu posuwaj rzyjaclelskle- dziaki, (

90 .

zatrzymay, i

s si naprzd od osony do osony. Oddziay, ktre si wspieraj ogniem inne, idce naprzd. D o wdcy jednostek powinni bezwzgldnie utrzyma kieru nek. Kady oddzia, ktry powstrzyma posuwanie si naprzd, stara si o poprawienie osony zapomoc opatki. Skoro opr nieprzyjaciela da si dotkliwiej odczu, a wskutek tego posuwanie si naprzd staje si trudniejszem, podprowadza si w sw linj bojow oddziay po zostae w tyle. Tak wic szyk zblienia si przechodzi w szyk szturmowy. Podczas gdy k. m . ogniem nieustan nym, a artylerja ogniem wspierajcym ubezwadnlaj opr nieprzyjaciela, oddziay stosownie do rozkazu, przechodz do szturmu lub wykonywaj manewr, celem oskrzydlenia punktu oporu.

musi dotrze jaknajgbiej w kierunku wskazanym. Lecz tylko wtedy osignie on przedmiot wyznaczony w zada niu, gdy da od podwadnych jedynie wysikw uytecz nych i owocnych. Musi on umie dostosowa wysiek i ryzyko do zamierzonego wyniku, oszczdzajc kad kropl krwi swych podwadnych, by nie bya ona niepo trzebnie przelan. Dowdca niewyszkolony jest zarazem niezdecydowanym i lkliwym i traci szybko zaufanie swych ludzi.
465. Jeeli wskutek przebiegu walki i z powodu waci Samorzutne woci terenu chwilowe ugrupowanie oddziaw stao si dow odzenie dzieem przypadku, kady z nich choby skada si przypadkowez garstki tyraljerw, powinien mie swego dowdc. Ko ml skupienia mi. niecznem jest, aby on, niezalenie od stopnia, wyrni si samorzutnie ponad innych kolegw tak, by zawad nwszy nimi w chwilach wahania, mg poprowadzi ich naprzd lub cofajcych si powstrzyma, wyzyskujc umie jtnie teren. Te przypadkowe skupienia rozwijaj si, posuwajc si naprzd i walcz ogniem w ten sam sposb, 'jak od dziay zorganizowane.

463 . Szt u rm .

Szturm wykonywaj jednostki zgrupowane w r nych odlegociach i odstpach bd to w tyraljerce, bd w maych kolumnach, (kolumienkach) lub pojedyn czo, niebaczc na rwnanie, celem jaknajskuteczniejszego wyzyskania oson terenu, oraz czenia ognia z ruchami. Cao ugrupowania do szturmu zley przedewszystkiem od myli przewodniej manewru, na jaki zdecydowa si dowdca. Aby zamierzony manewr powid si niezbdn jest inicjatywa dowdcw, ktrzy go wykonywaj. Odwag* i szybka decyzja pozwalaj wyzyska w boju okolicz noci sprzyjajce, zanim nieprzyjaciel zdoa si zorjentowa. W chwili najkrytyczniejszej w caym boju, gdy nie przyjaciel wszelkich stara dokada, by utrzyma si przez najwiksz si ognia, dowdca ma rozstrzygajcy wpyw na wynik bitwy. Wszyscy walczcy zwracaj na niego sw uwag, baczc na jego przykad i skinienie, gotowi rzuci si w lad za nim, o Ile on zdolny jest natchn ich do powicenia si i poprowadzi do zwycistwa. Porywajc za sob najodwaniejszych, kady z dowdcw

Gdy jednostki spieszone trafiy na opr rozlegy, lub na pozycj silnie umocnion, ktrej nie mog poko na, umacniaj si w terenie zapomoc opatki, porzd kuj si w celu wyzyskania powodzenia ssiednich jedno stek, lub dla wykonania szturmu po odpowiedniem przy gotowaniu przez artylerj, ogie swych k. m. i r. k. m. Ubezwadnlaj one obron nieprzyjaciela, tworzc jakby zason, ktra umoliwi zblienie si oddziaom jeszcze oddalonym. Skoro osignito ostatni punkt oporu, dowdca mo e nakaza wsiadanie na ko, lub prowadzenie walki w dalszym cigu, zalenie od zachowania si nieprzyja ciela. Moe te zarzdzi pocig konny . Nie czekajc rozkazu, nacierajce oddziay powinny zabezpieczy teren dziaania. Pierwszym obowizkiem dowdcw wszelkich stopni jest uporzdkowanie swoich oddziaw i przywrcenie zwizkw taktycznych. Najwaniejszem zadaniem oficerw i podoficerw jest w tem pooeniu; nawizanie i sprawdzenie cznoci na wszystkie

466. Napotykanie na zbyt silny opr.

464 . Rola d ow d cw.

467. Zadania po p rzeam aniu oporu.

www.cbw.pl

CBW

strony,

296

Regulam in K a w a le rji. C I I I . W a lk a .

Rozdzia H. Watka pl6sa

297

troska o uzupenienie amunicji, wyznaczenie dalszego zadania dla kadej z pod wadnych jednostek, sporzdzenie meldunkw i szkicw sytuacyjnych, wreszcie zwiady piesze lub konne poza obrb pozycji nieprzyjacielskiej. Zadaniem ich jest osonienie uszykowania wasnych si, stwierdzenie gwnych si uchodzcego nieprzyjaciela, ich pooenia i stanu i najsil niej umocnionych punktw na tyach zdobytego stanowi ska. Musz one nawiza czucie z nieprzyjacielem. Samochody opancerzone mog tu odda dobre usu gi, zmniejszajc straty. Jeeli w cigu walki lub na jej kocu nieprzyjaciel 468. W yzyskanie zacznie uchodzi, powinny oddziay, przed ktremi on si lokalnych p o zachwia, natychmiast wyzyska to i posun si w kiew o d ze I p o ' runku wskazanym rozkazem bojowym. cig.

niespodzianie, o ile przeciwnik jest choby czciowo osabiony, albo zdemoralizowany, lub jeeli jego ubezpie czenie podczas noclegu nie jest staranne. Strzec si na ley wykonywania natarcia oddziaami przybyemi w no cy, ktre nie zdyy zorjetowa si za dnia.
471. Podczas napadu nocnego naley przestrzega nanapa og tych samych zasad co i we dnie, jedynie zmniej Taktyka du nocnego. szajc odstpy midzy tyraljerami i odlegoci odwodw, aby kierownictwo pozostawao w rkach dowdcy. Za znaczy trzeba, e noc ogie traci na skutku rzeczywi stym nawet w wietle ksiyca, dziaa natomiast prze wanie moralnie. Wynik zaley od niepostrzeonego ma newru w ciszy i zaskoczenia. Wskazanem jest ustanowienie znakw rozpoznawczych wietlnych .dla poszczeglnych ugrupowa w czasie napadu.

Chodzi o tcJ, aby szybko ciga nieprzyjaciela, nie dozwalajc mu na ponowny opr 1 aby zagrozi jego ty om lub otoczy go. Wyzyskanie powodzenia stanie si zupenem przez uycie odwodu konnego, nioscego dziaanie wasnego ognia na boki i tyy nieprzyjaciela, lub cigajcego go w szyku konnym. Ilekro moebnem bdzie, naley zarzdzi wsiada nie na ko spieszonych jednostek, aby wspdziaa w niezwocznem wyzyskaniu powodzenia. Obserwowanie 1 czno s konieczne zarwno w walce, jak i po walce. Obserwuj!) dowdcy wszystkich stopni i szeregowcy obznajomieni z uyciem lornety. czno w bok jest nie mniej konieczn jak wgb. Skoro tylko dowdca oddziau straci czno na prawo i lewo, powinien j napowrt nawiza wszelkiemi spo sobami, a mianowicie, przez patrole konne lub piesze.

Bj we mgle odbywa si podobnie jak noc. Li czy si naley z monoci rozwiania si mgy, wobec czego naley uwaa, by nie by zaskoczonym w szykach, naraajcych oddziay na wiksze straty.

472.
W alk a w e m g le .

///. Walka obronna.

Zadania obronne, ktre przypadaj w udziale ka walerji wymieniono w poprzednich punktach. Gdy ka walerja zatrzymuje si po skoczonej walce zaczepnej, powinna ona zaj stanowisko obronne na zdobytym te renie. Wszystko niej przytoczone dotyczy jedynie walki obronnej w wojnie ruchowej.
473.
O g ln e u w a g i.

469. c z n o i .

470. N ocne napady.

www.cbw.pl

CBW

Noc naley wyzyska dla niespodziewanego za* '* wadnicia punktem sabo obsadzonym lub dla ponowie nia natarcia, gdy natarcie dzienne zawiodo, a wskazane jest zaj ten punkt, nim nieprzyjaciel zdoa wzmocni swe siy. Osona nocy daje czsto jedyn lecz bardzo ko rzystn sposobno zwalczania przewaajcych si kawa lerji nieprzyjacielskiej. W kadym razie natarcie nocne naley wykona

Oddziay konne zsiadaj i rozdzielaj si do walkii 474. obronnej wedug tyche zasad, co i do walki zaczepnej. Z s ia d a n ia z koni. Pozostawianie konnego odwodu staje si zbytecznem,' F R o zczo nk o w a o ile oddzia jest w cznoci z innemi, a boki s dosta nie. tecznie zabezpieczone. Pozatem wielko odwodu konnego> zaley od rozcigoci frontu i liczby wprowadzonychI w bj jednostek. O ile front jest rozlegy, a liczba saba, odwd powinien by bardzo ruchliwym i w tym celu po zostaje jaknajduej na koniu. Wskazanem jest stawia konny odwd w miejscu zabezpieczonem przed ogniem artylerii. Oddziay spieszone powinny by jaknajczciej Powiadomione o ruchach na przodzie, przed frontem i na skrzydach przez patowce I konne zwiady.

298

Regulam in K a w a lerji. Cz I I I . W alk a.

R o zd zia H. W a is a piesza.

299

475. Org a nizacja obrony.

Obrona polega na: a) wprowadzeniu w dziaanie wszelkiego sprztu ogniowego, b) umocnienie terenu, c) wspdziaanie artylerji. Charakterystyk sprztu ooniowego, ktrym rozpo rzdza kawalerja podaje Rozdzia IV. Pamita naley, e r. k. m. jest najlepsz broni do flankowania na kitk odlego podczas gdy k. m. dziaa doskonale, flankujc na wiksz odlego. Karabiny i granaty zabezpieczaj bezporednio bro samoczyn, niszczc na blisk odleg o nieprzyjaciela, ukazujcego si w czystem polu lub ukrytego w okopach (granat). Bro-samoczynna, majc wpyw na walk obronn, stanowi niejako szkielet wszel kich urzdze obronnych. By bronie samoczynne mogy dziaa z ca sku tecznoci w kierunkach okrelonych, niezbdnem jest ich zabezpieczenie w innych kierunkach. Zadanie ubezpieczenia wypeniaj inne bronie, ktoremi rozporzdza kawalerja poza broni samoczynn t. j. karabinki i granaty. W tem celu czy si specjalistw, ktrzy dziaaj wsplnie, a kady z nich uywa sw^j broni w warunkach najbardziej korzystnych dla zadania caej grupy.

476. Sprzt ognio wy.

Naprzykad k. m. stojcy w punkcie A i majcy za zadanie flankowa wyskok (wykusz) S nie przeciwdziaa natarciu, skierowanemu na z punktu C. Bdzie on nato miast zabezpieczony, skoro w punktach E i D znajduj si r. k. m., te za s zabezpieczone przez placwki tyraljerw w punkcie F i strzelcw w G. (Rys. 142). Poczenie rnych specjalistw, walczcych pod rozkazami wsplnego dowdcy i wykonywajcych to sa mo zadanie stanowi druyn. Druyna jest komrk gru py obronnej*': skada si ona zawsze z jednej broni sa moczynnej k. m. lub r. k. m. z obsug i kilku strzelcw, ktrych zadaniem jest jej osona. Bro samoczynna i spe cjalici mog wypeni swe zadanie, o ile s zabezpie czeni od ognia nieprzyjacielskiego, przynajmniej do czasu, w ktrym zmuszeni bd wystpi czynnie. Std koniecz no okopywania si w celu utrzymania stanowiska. Szyk obronny kawalerji przedstawia si jako po czenie kilku obronnych ugrupowa wzdu i wszerz frontu, ktry naley utrzyma. Powysze grupy wspieraj si wzajemnie, dbajc o obstrza bokw i przerw midzy sob. Kilka druyn pod rozkazami wsplnego dowdcy tworzy punkt oporu. Druyny bojowe s rozmieszczone wszerz i wgb. Punkt oporu posiada zawsze odwd chociaby may, dla ewentualnego wykonania przeciwuderzenia. Dru yny s rozmieszczone wgb jako linja placwek, linja oporu, a o ile okolicznoci pozwalaj, jako pQzycja ryglowa. Placwki maj za zadanie ledzenie nieprzyjaciela i powstrzymywanie drobnych natar. Placwk wspie raj w tej subie zwiady ubezpieczajce: zadanie to spenia si jaknajmnijsz liczb ludzi, niezbdn do pa trolowania, odparcia drobnych natar, wstrzymania i roz proszenia wikszych natar na ktrkolwiek cz pozycyj obronnych. Sposb zachowania si kadej placwki (cofa nie si lub opr) powinien by dokadnie okrelony. (Patrz Reg. S. Pol. Cz IV).
478. Druyna.

477. U bezpiecz e nie broni sam o czynnych.

479. Ugrupowanie.

480. Placwki.

www.cbw.pl
Rys. 142.

CBW

Linja opora jest t, na ktrej si chce zatrzyma i rozbi nieprzyjaciela. Oddziay lece na tej linji s roz dzielone na jednostki pierwszej linji i odwody. Uywa si do tego przewanej czci si (okoo 3 /4 stanu oglnego) z zadaniem trzymania si do ostatka oraz do wykonywania przeciwuderze dla odbicia chwi lowo straconego terenu.

481. Linja oporu.

300

Regulam in K a w a lerji. C z U l. W a lka ,

R o zd zia B. W a lk a p iesza.

301

482.
Przeclwuderenie.

Przeciwuderzenie, ktre powinno by opracowane zawczasu, ma by natychmiastowe, by nie da nieprzyja cielowi czasu na umocnienie zdobytego terenu. Posuwa si ono naprzd przez poczenie ognia z ruchem. W yko nane w ten sposb przez mae siy (choby druyn), ma ono jednak najwiksze szanse powodzenia. Umocnienie terenu musi czyni zado nastpuj cym warunkom: 1) F l a n k o w a n i e ktre nie pozwala nieprzy jacielowi na skryte podejcie do pozycji. Osiga si je przez umiejtne rozstawianie broni samoczynnych. 2) O b s e r w o w a n i e by ogie boczny mg speni swe zadanie, trzeba by uprzedzonym o zblianiu si nieprzyjaciela w odpowiednim czasie lub widzie go. Widzie mona zapomoc rozstawionych placwek i umie szczonych na tyach obserwatorw. 3) L i n j e k o m u n i k a c y j n e i c z n o s to dwa czynniki niezbdne do otrzymania cigoci akcji obronnej. Linje komunikacyjne naley, o ile mo noci, osoni przed obserwacj nieprzyjaciela (lotnikw). By unikn gwnych drg komunikacyjnych, lecych pod obstrzaem nieprzyjaciela, naley przedsiwzi nie zbdne rodki ostronoci oraz wyznaczy drogi specjalne dla oddziaw i wykonywania przeciwuderze. czno frontu z tyami i odwrotnie, jak rwnie i czno wszerz osiga si przez uycie wszystkich rodkw cznoci, jakiemi si rozporzdza. 4) O s o n y su dla zabezpieczenia ludzi i broni samoczynnych; s to przedewszystkiem: wnki strzeleckie, okopy i podkopy i w kocu sztuczne osony z wyzyska niem terenu. ' 5) P r z e s z k o d y su do utrzymania najdu ej nieprzyjaciela pod ogniem bocznym. Przeszkody two rzy si uywajc, o ile to moliwe, rodkw znajdujcych si na miejscu. a Poczenie akcji obronnej obserwacji z artylerj, na zapewnienie staego i natychmiastowego po parcia z jej strony. Artylerja, o ile monoci ukryta przed obserwacj nieprzyjaciela, a ustawiona na tyach linji oporu, popiera akcj obronn, ilekro rodki na to pozwol, zapomoc ognia zaporowego 1 niszczcego, skoncentrowa nego na dotkliwe punkty nieprzyjacielskiej pozycji i na miejsca wyjciowe przewidywanych natar.

483.
Umocnienie terenu.

465. Jednem 2 czstych zada kawalerji jest opnienie ce zjawienia si kolumny nieprzyjacielskiej w boju. Sposb Dziaanie lem zyskania wykonania polega na poczeniu akcji zaczepnej z walk na czasie. obronn. Spieszc jaknajdalej naprzd, naley nawiza: Wykonanie. czucie z nieprzyjacielem, zatrzyma jego kawalerj, a unie moliwiajc mu zwiady, zmusi go do rozwinicia si podI ogniem wasnym. Uywajc wszystkich si, ognia artylerji, k. m. i ka rabinkw, naley rozpocz ogie zdaleka i na szerokim froncie tak, by nieprzyjaciel obawia si natarcia w ka dym punkcie swego frontu i swych skrzyde. Przyczyni si do tego zaczepne wystpowanie maych jednostek. Zniewala trzeba nieprzyjaciela do rozpraszania swych si, do ubezpieczenia si i rozwijania si do natarcia. Nie oczekiwa na uderzenie, lecz przesuwa dziaanie wasne dalej w ty. Artylerja odgrywa wtedy gwn rol. Rozkazy wydawane kadej jednostce bojowej wska jej o marszu i przeznacz kadorazow linj oporu.

IV, Uzbrojenie kawalerji do walki pieszej.

Kawalerja spieszona rozporzdza w walce pieszej karabinkami i bagnetami, granatami rcznemi i karabinowemi, r. k. m. 1 k. m., dziaami 37 mm. i samochodami pancernemi. Karabinek i bagnet s broni S t r z e lc a , ktry ko rzysta z karabinka, gdy nie moe dosign nieprzyjaciela granatami, lub w braku tyche. W walce wrcz uywa si karabinka, bagnetu i kolby. Wreszcie obsuga r. k. m. posuguje si karabinkami w razie zepsucia si ich r. k. m. Naley wic wszystkich kawalerzystw wiczy w uywaniu karabinka i bagnetu.
486.
Ogdlnle.

487.
Karabinek i bagnet.

484.

Wspdziaanie pozwala artylerji. p

t CBW www.cbw.pl

Granatw uywa si w dziaaniach zaczepnych 488. Granaty rcz i w obronnych, ale w pierwszym wypadku kawalerja1 ne. rzadko niemi rozporzdza z powodu trudnoci i niebez pieczestwa przewoenia ich na koniach. W obronie za, stao linji bojowej pozwala przygotowa zapas granatw (wozy amunicyjne szwadronu). W dziaaniach zaczepnych mona granatem rcz nym dosign nieprzyjaciela w schronie. Suy on do oczyszczania okopw, schronw i domw wreszcie do na tarcia na nieprzyjacielskie k. m.

302

Regulam in K a w a lerji.

CzA I I I . W a lk a .

R ozdzia U. W jlka piesza.

303

W obronie, granaty rczne pozwalaj stworzy do skona zason ogniow na krtk odlego i w szczegl noci zasoni gwne organy oporu: wystpy, bro samo czynn, stanowiska dowdztw i t. p.
489. Granaty kara binowe.

Gwne zastosowanie znajduj one w obronie. Prze duaj one w walce zaczepnej dziaanie granatw rcz nych, zastpuj w pewnej mierze wsparcie artylerji i po zwalaj zwalcza skutecznie nieprzyjacielskie gniazda oporu. W obronie, pozwalaj one gnbi nieprzyjaciela i niszczy jego bro samoczynn, ktr mog dosign, jak rwnie stworzy zason nie doprzebycia na odlego od 80 do 150 m. R. k. m. tworzy rdze, koo ktrego skupiaj si walczcy w walce zaczepnej lub obronnej. Jego cechy charakterystyczne s nastpujce: ogrom na ruchliwo, pewna skuteczno na maych odlegociach i dostateczna na rednich, wielka sprysto, atwo prowadzenia ognia koszcego i natychmiastowej zmiany celw, mono strzelania podczas odbywania ruchw, co w niektrych wypadkach moe zmusi nieprzyjaciela do krycia si w okopach podczas natarcia. R. k. m. niema ani dokadnoci ani szybkoci ognia k. m. Jednak skutek moralny jego dziaania jest taki sam jak ognia k. tn, a lekko daje mono stosowania go w chwilach, kiedy ustawienie k. tn. jest jeszcze niemoliwe. R k. m jest wic wybitnie broni flankujc na mae odlegoci i broni towarzyszc kawalerji. Ogie r. k. m. nie jest nigdy cigym: prowadzi si krtkiemi serjami z 45 naboi, stosujc przed kad wstrzeliwanie si. K. m ma dokadno i szybko ognia wiksz ni r. k. m ; uywa si go: 1) w walce zaczepnej i dla uatwienia rozwinicia natarcia lub dla unieszkodliwienia nieprzyjacielskich k. m.; 2) do osonicia bokw podczas natarcia; 3) w obronie, dla ostrzeliwania luki w pozycji obronnej lub dla zapewnienia flankowania na due odleg oci. Uniemoliwia on rwnie nieprzyjacielowi uyzyskanie niektrych pasw (ogie niepokojcy i przeszka dzajcy) i uzupenia ogie zaporowy artylerji. K. m. mona uywa do strzelania bezporedniego

i poredniego. Postpowanie przy strzelaniu poredniem jest takie, jak w artylerji. Polega ono gwnie na nasta wieniu k. m w podanym .kierunku przy pomocy specjal nych pizyrzdw i na uyciu odpowiedniego celownika. Stosuje si przy tem poprawki, zalene od warunkw at mosferycznych, szczeglnie od wiatru. W zasadzie prowadzi si ogie z k. m. krtkiemi serjami, pozwalajcemi na dokonywanie poprawek. Ogie cigy stosuje si tylko w chwilafi krytycznych, lub dla utworzenia zasony. Cechy charakterystyczne: 492. ogromna dokadno, i D ziaa 37 wielka atwo wstrzelania si, donono skuteczna 1500 m., mono strzelania z ukrycia. Skutki pociskw podobne do skutkw granatw, majcych dostateczn si dla przebicia trzech rzdw workw z ziemi przed rozerwaniem si, albo pancerza drewnianego, lub blachy stalowej. Dziaa 37 mm su przedewszystkiem do zwalcza nia ogniem smagajcym nieprzyjacielskich k. m. Mog one rwnie skutecznie ostrzeliwa ogniem bocznym wojska nieprzyjacielskie. Uywa si ich zwykle na samochodach pancernych. Mona je jednak zdj i ustawi na ziemi. Maj one dostateczn ruchliwo dla towarzyszenia kawa lerji spieszonej we wszystkich fazach walki.

mm.

490. k. m.

V. Wyszkolenie poszczeglne onierza pieszo

493. Tylko energiczne i staranne ksztacenie jednostki Oglne z a sa w czasie suby wojskowej jest podstaw skutecznego ' dy. dziaania oddziau w walce. Wyszkolenie bojowe musi wytworzy samodzielno mylenia i dziaania, oraz sta nowczo tak u oficera jak i szcegowego. Naley robi jaknajczstszy uytek z nauki pogl dowej. Wszyscy oficerowie i szeregowi musz by dokadnie obznajomieni z obsug r k. m. To samo dotyczy znajomoci granatw rcznych. Ju w kilka dni po wcie leniu do kadry naley rekrutowi da karabin, aeby zain teresowa si broni.

491. K. m.

www.cbw.pl

CBW

Do pocztkowych wicze przystpuje rekrut w zwy- s 494. kem oporzdzeniu; przez stopniowe uzupenianie tego Stopniowanie wicze.

304

Regulamin K awalerji. Czi III. W alka.

Rozdzia B. W alka piesza.

305

przechodzi si od atwiejszych do trudniejszych wicze, a koczy si wiczeniami w penem oporzdzeniu bojowem.

495. Przedmiot wicze.

Aby uatwi rekrutowi zrozumienie natarcia i obro ny, naley mu te dwie czynnoci bojowe pokaza i obja < ni na wiczeniach dobrze wyszkolonych strzelcw, sek cyj lub druyny. Przedmiotem tych wicze powinno by: ( zblianie si do nieprzyjaciela pojedynczych strzelcw i grup rnemi sposobami przy wyzyskiwaniu terenu i ma i newru obejcia, zdobywanie stanowiska nieprzyjacielskiego l ogniem, bagnetem, obsadzenie zdobytego stanow.iska, < utrzymanie go, wreszcie odparcie przeciwnatarcia. Skoro l ta pogldowa nauka obudzia w modym onierzu zainte 1 resowanie, a instruktor nabierze przekonania, e przedmiot i nauki zosta naleycie pojty, moe przystpi do wicze i i w wyzyskiwaniu i urzdzeniu terenu, jakote do wicze i w ocenianiu odlegoci i stawianiu celownika. Jeeli rekrut zdaje sobie ju spraw ze skutkw ognia karabinowego, naley zacz nauk uycia ognia, ( < szybkiego zbliania si do nieprzyjaciela, szybkiego pada nia 1 powstawania na komend, na znaki lub za przyka i i dem instruktora. Rol przeciwnika, ktrego przedstawiaj pojedyczy i strzelcy, naley osobn instrukcj okreli odpowie t dnio do przedmiotu wiczenia. Instruktorowi nie wolno rekruta zniechca, zabija jego ambicji i samodzielnej myli zniecierpliwieniem lub szorstkiem obejciem si. Bdy naley wyjania i po ucze udziela pytaniami, aby rekrut drog wasnego zro zumienia, a nie wycznie na rozkaz, ktrego niekiedy nie pojmuje uczy si myle i dziaa. Wrodzony spryt i talent naley rozbudza tak, aby z kadego rekruta sta si samodzielny i wiadomy swe go powoania tyralier. Tyraljer nie jest skrpowany w ruchach i postawie ciaa, nosi karabin tak, jak mu w odpowiedniem miejscu i czasie wygodniej; tam, gdzie niespodziewane spotkanie si z nieprzyjacielem jest moliwe, nakada bagnet na bro.

znawaniu I ostrzeliwaniu celw z postawy lecej. O Ile przy takich wiczeniach, wzgld na zdrowie usprawiedlidliwia wyjtki od tej zasady, naley postaw stojc albo klczc specjalnie nakaza, aby rekrut wiedzia, dlaczego dziaa wbrew temu, czego go uczono. Karabinek naley 0 ile monoci podeprze. Postawa ciaa i pooenie ka rabinka maj by takie, aby onierz mg strzela, a sta nowisko tak wybrane, aby dozwalao na dobry obstrza, a w drugim rzdzie dawao oson. Rekrut musi umie polpszy sobie oson opatk, a zwaszcza zrobi sobie podpor dla karabinka i zamaskowanie. Na ley mu objani waciwoci oson naturalnych 1 sztucz nych w celu wyzyskania ich przeciw obserwacji z ziemi 1 z powietrza, oraz przeciw ogniowi piechoty, artylerji, miotaczy bomb i granatw. Naley mu te wyjani, co go osania, a co go kryje. Ody tyraljer znajdzie si ju na stanowisku, z kt 499. rego ma rozpocz ogie, musi si przygotowa do strza Zachowanie : si na stano* u, t. zn. skontrolowa pole obstrzau, zoy si i zrobi' wlsku ognlosobie ewentualnie podparcie dla karabinka. N ie w o l n o ' wem. mu j e d n a k b e z r o z k a z u o t w i e r a b e z p i e c z n i ka . Czstokro tyraljer bdzie musia osign nowe stanowisko dla strzau pezaniem. Tego naley go take uczy. Po oznaczeniu celu i celownika ma strzelec posta wi celownik, otworzy bezpiecznik i rozpocz ogie, skoro tylko padnie komenda do rozpoczcia ognia. Ju od samego pocztku szkolenia tyraljera naley r 500. w niego wpaja praktycznie i przy kadej sposobnoci, K ate ch izm tyr a lje r a . oraz zapomoc wykadw nastpujce zasady walki: ^ (Z as a d y w alki). a) od sprawnoci tyraljera zaley powodzenie w boju, b) onierz pieszy nie zna adnych przeszkd, wal czy zarwno w dzie jak i w nocy, w socie i w pogo dzie i w kadym terenie, c) do pomylnego wyniku walki prowadzi przedewszystkiem natarcie, d) nieprzyjaciela wyprze nie mona z umocnione go stanowiska samym tylko ogniem, a ogie toruje jedy nie drog do nieprzyjaciela; wyrzuci musi si go walk wrcz, e) broni tyraljera jest karabinek i r. k. m., granat rczny, bagnet lub sztylet, a w pstatecznym razie kolba.

496. Metoda nau c z a ni a .

497. Tyraljer.

498. Wyzyskiwanie terenu.

Naley go uczy jaknajstaranniejszego wyzyskiwawww.cbw.pl * nia waciwoci terenu. W terenie pozbawionym oson moe tyraljer strzela tylko w postawie lecej. Szcze* glny nacisk trzeba wic pooy na wiczenia w rozpo

CBW

306

Regulamin Kawaler)!. Cz II I . Wal&a,

Rozdzia B . W alka piesza.

307

www.cbw.pl

CBW

Doskonale wyzyskanie tych rodkw walki jest najwa niejszym obowizkiem onierza, f) t y l k o t e n o d d z i a m o e l i c z y na p o m y l n y w y n i k wa l k i , k t r y j e s t p r z e j t y s i l n w o l z w y c i s t w a , m i o c i do O j c z y zny i p o c z u c i e m honoru. Wyszkolenie w strzelaniu, karno, zachowanie zi mnej krwi nawet w chwilach najwikszego niebezpie czestwa, obok niepohamowanej dzy starcia si pier w pier z wrogiem podnosz warto bojow oddziau i zaufanie we wasne siy, g) energja w natarciu a wytrwanie w obronie de cyduj o wyniku walki, h) rozpoczcie ognia nakazuje w zasadzie dowdca. Patrole bojowe i pojedyczy strzelcy strzelaj tylko wte dy, jeeli niema innego rodka, by uwiadomi dowdc o nagem pojawieniu si nieprzyjaciela, by odpdzi nie przyjacielskich obserwatorw i patrole, wreszcie dla sa moobrony. W walce pozycyjnej strzelaj posterunki pod suchowe, jeeli im si ukae cel odpowiedni, i) strzelcowi nie wolno nigdy strzela gorczkowo; n a w e t w sz y b k i m o g n i u ka dy s t r z a musi b y e l n y , s p o k o j n y i r o z w a n y . Zasadniczo strzela si do celu znajdujcego si naprzeciw. Zmieni cel woino tylko na rozkaz, albo gdy si zjawi inny, ktry jest niebezpieczniejszy ni zwalczany pierwotnie. Po zwal czeniu tego niebezpieczniejszego nieprzyjaciela naley dalej ostrzeliwa pierwotny cel, a straciwszy go szuka lub czatowa na nowy; bez rozkazu tyraljer przekada linj strzau, gdy zagraa wysunitemu naprzd koledze, j) szybko ognia reguluje tyraljer na podstawie obserwacji nieprzyjaciela i skutkw wasnego ognia, T y r a j e r z y m u s z s i w z a j e m n i e w spo " m a ga, udzielajc sobie spostrzee o nieprzyjacielu, k) ogie naley natychmiast przerwa na rozkaz, lub gdy tyraljer niema odpowiedniego celu, 1 ) tyraljer musi w y t r w a w nieprzyjacielskim ogniu nawet wtedy, gdyby na odpowiada nie mg, lub gdyby odpowiada nie byo wolno, m) n a b o j e k a r a b i n o w e i g r a n a t y r c z n e naley oszczdza, bowiem dowz i uzupenienie a m r nicji w walce s trudne. Polegym i ciko rannym maj ssiedzi odebra amunicj, lekko ranni maj j sami od da ssiadom,

n) cofajcego si nieprzyjaciela trzeba razi ogniem niszczcym, o) o n i e r z o w i nie w o l n o cofa bez r o z k a z u . C o f a n i e si bez r o z k a z u j e s t t c h r z o s t w e m i z d r a d p o p e n i o n wobec O j c z y z n y i k o l e g w . Pozatem powinien kady 0 tem pamita, e w bitwie niema nic niebezpieczniej szego jak odwrci si do nieprzyjaciela tyem. Jefli odwrt jest nakazany, nie wolno strzelcowi cofn si poza oznaczony punkt albo linj. Nieraz bywa wskazanem, by ranni czekali na pobojowisku do zapadnicia no cy, bo wycofanie si w dzie powiksza straty. W pooeniu cikiem a nawet w razie otoczenia przez nieprzyjaciela powinien tyraljer mnie wytrwa 1 by wiadomym tego, e jeszcze nie jest stracony, e przyjd posiki, ktre mu pomog, jeeli nie straci otu chy i broni z rk nie wypuci, p) przed patowcem nieprzyjacielskim naley si schroni pod drzewa, domy, lub w rowy, a gdyby ich nie byo, pooy si na ziemi nieruchomo, r) m a s k a p r z e c i w g a z o w a jest taksamo nie. zbdna jak bro; ycie onierza zaley od utrzymania jej w dobrym stanie, s) onierz musi zawsze by w cznoci ze swoim oddziaem; gdyby j straci, ma obowizek przyczy si do najbliszego oddziau, chociaby innego puku, zamel dowa si tam i razem z tem oddziaem walczy. Przy najbliszej sposobnoci powinien doczy si do swego oddziau i usprawiedliwi swoj nieobecno wzgldnie wykaza, gdzie by. Przebywanie pod jakimkolwiek pozo rem na tyach w czasie walki bez specjalnego rozkazu podlega surowej karze, t) w natarciu kady tyraljer musi by przejty nie zomn wol, by dotrze do okrelonego celu i zniszczy nioprzyjaciela, albo zmusi go do ucieczki. Szybko nacierajc na nieprzyjaciela strzelec wysta wia si krcej na jego ogie a ponadto moe prdzej i lepiej z bliszej odlegoci wyzyska bro. To zblienie odbywa si na wiksze odlegoci jednym cigiem, w ogniu nieprzyjacielskim od przystanku do przystanku, wzgldnie od jednej osony do nastpnej. Przestrzenie ostrzeliwane silnym ogniem przebywa si skokami biegiem, ewentu alnie pezaniem. Rozpoczcie ognia ze strony nieprzyja ciela nie powinno by powodem do natychmiastowego przerwania ruchu naprzd. Nacierajcy rozpoczyna ogie

si

308

Regulamin Kawalerji. Czi III. Walka. Rozdzia B . W alka piesza.

309

dopiero wtedy, gdy widzi niemoliwo dotarcia do prze ciwnika bez jego pomocy. Gdyby na osignitem stano wisku nie byo obstrzau, a zmiana chwilowo nie bya mo liwa, strzelec powinien podnie si o tyle, ile tego po trzeba, aby odda celny strza z zajmowanego stanowiska. Jeeli si niema strzela naley si kry przed nieprzy jacielskim ogniem. Nie wolno i wtedy zaniedbywa obserwacji nie przyjaciela, wzgldnie przedpola, u) umocnienie osignitej linji, wzgldnie okopanie si, rozkae dowdca. Nie znaczy to jednak, aby onierz z wasnej inicjatywy nie mg ulepszy swego stanowiska, byle tylko przez to nie zmniejszy skutecznoci swego ognia. N a j l e p s z o s o n l u b o k o p m u s i s t r z e l ec bez n a m y s u o p u c i n a r o z k a z , l ub gdy niema obst rza u, w) jeeli tyraljer widzi, e oficer, podoficer i ko ledzy id naprzd, ma bezzwocznie rwnie ruszy z nimi. ] o z o s t a w a n i e w tyle j est h a b . P
501.
Nauka s tr z e la n ia l cztku

tnie. Nie naley ogranicza si tylko do walki bagnetem. opatka, toporek, opata i t. p. mog czsto suy take jako bro w walce wrcz. Nawet bez broni powinien o nierz umie rzuci si na nieprzyjaciela i pokona go. wiczy naley: w orjentowaniu si w terenie podug sos. przedmiotw za dnia upatrzonych, oraz podug gwiazd O i r ie n t o w a n ie s i w n o c y . i busoli, jakote w zachowaniu si w terenie owietlonym przez nieprzyjaciela i w posuwaniu si dwjkami lub poje dyczo przy cisem przestrzeganiu zwartoci i cznoci. Dalej trzeba wiczy onierza w zwinnem i cichem po ruszaniu si, zwaszcza w nocy. Wszystkie przedmioty uzbrojenia naley dobrze przymocowa lub przytrzymy.wa, by nie wydaway brzku. Strzelcowi naley pokaza i objania urzdzenie i znaczenie strzau nocnego. Ze suby polowej naley wiczy p a t r o l e a mia nowicie: zachowanie nakazanego kierunku, marsz przez las, pokonywanie przeszkd (jak np. zburzone rowy), ci che i niedostrzeone przedostanie si przez nieprzyja cielskie przeszkody, przez linj nieprzyjacielskich plac wek, meldowanie i przekazywanie meldunkw, powrl, zczenie si z patrolem ludzi, wyprawionych z patrolu ze specjalnem zadaniem i t. p , s u b p l a c w k i i p o d s u c h w , zajmowanie stanowiska, zachowanie siS > gdy si zblia nieprzyjacielski patrol, gdy . si nieprzyjacjel skrada, by przej przez nasze linje placwek. Wszystkie te wiczenia naley rwnie przeprowadza najpierw w pmroku i w znanym terenie, pniej w miar postpu trzeba warunki stopniowo utrudnia. Naley strzel cowi wyuszczy, e we wszystkich dziaaniach bojowych w nocy, karabinek w rzadkich wypadkach bdzie uyty ze skutkiem, bo skuteczno ognia w nocy jest saba i nie stoi w stosunku do zuytej amunicji, a w natarciu zdra dza zamiar i niweczy bardzo wany czynnik powodzenia, uniemoliwiajc zaskoczenie nieprzyjaciela. wiczc r o z p o z n a w a n i e w n o c y naley onierza pouczy, jak moe bezwtpienia stwierdzi, czy zbliajca si osoba lub oddzia, ktrych w nocy z daleka rozpozna nie mona, naley do naszego wojska lub nie. Kogo z a pewnoci rozpozna si jako swego, tego zatrzymuje si jedynie w tym wypadku gdyby szed w stron nieprzyjaciela, naley wwczas stwierdzi czy i od kogo ma rozkaz, lub upowanienie. Gdy zajdzie poSOS. W yj tk i z e s u b y p o l o w e j.

Nauce strzelania naley powici od samego po jaknajwiksz uwag. onierz musi si nauczy strzela take w masce gazowej. Konsekwentnie naley 1 dy do wydoskonalenia w strzelaniu, budzi zamiowa nie do broni palnej i zrozumienie jej uycia. Strzelec powinien zna waciwoci swego karabinka i liczy si z nlem przy oddaniu strzau. Poszczeglny strzelec strzela tylko wtedy, gdy jest prawdopodobnem, e trafi, oraz gdy w myl zadania strze la powinien. Obserwacja przedpola, zwaszcza ledzenie maych a dobrze ukrytych celw, rozpoznawanie ruchw i zamaskowan, musi by rwnie przedmiotem wicze dobrze obmylanych i przygotowanych. W ocenianiu o d le g o c i w g b i wszerz naley sys tematycznie Strzelca szkoli. Rwnoczenie z nauk strzelania przeprowadza wiczenia granatem rcznym, rozpoczwszy od przechodzc stopniowo do rzutw granatami lepemi i w kocu ostremi.

502.
O b s e r w a c ja p r z e d p o la I o c e n a o d le g o c i.

507.
S p r s w d z a n le osb I p rze p u s z c z a n ie p rze z p o s te ru n k i.

w ic z e n ia naley g ra n a te m r c z opisu, n ym .

503.

www.cbw.pl

CBW

504.
W a lk a w r c z .

Nauka walki na bagnety i sztylety winna si od bywa w sposb prosty ale systematycznie i konsekwen

310

Eagulamln Kawalerji. Cz lit . Walka.

RozdBia B. W al k a piesza.

311

trzeba zatrzymania, strzelec musi przygotowa si tak, jak do walki, to znaczy przyj odpowiedni postaw z na stawionym bagnetem i gotowym do strzau karabinkiem. Jeeli poserunek skada si z dwch onierzy, drugi strzelec staje z granatem rcznym w postawie jak do rzutu; dopiero po tem przygotowaniu posterunek zatrzy muje zbliajcego si wedug przepisu Reg. Suby Polo wej Cz. IV i Reg. S. Wewn. (przepisy o wartach i pa trolach). Podejrzanego naley wezwa, by podnis rce do gry; jeeli jest wicej osb, to wolno im si zbliy tylko pojedyczo. Bro naley podejrzanym odebra.
508. s Po W spdziaanie naley je tyralierw , n

nictwo ognia; kady Strzelec ma wwczas samodzielnie wybiera cele, ccenia odlegoci i nastawia celownik. K i e r o w a n i e o g n i e m p o l e g a na: a) wyborze 1 urzdzeniu stanowiska ogniowego; b ) wyborze celu, oznaczeniu celownika i rodzaju ognia, oraz rozkazie do rozpoczcia go; c) regulowaniu szybkoci ognia, rozdzielaniu go i przerwaniu w stosownej chwili; d) obserwowaniu skutecznoci ognia; e) wreszcie na oszczdzaniu amunicji i staraniu si o jej uzupenienie. Stanowisko ogniowe powinno pozwala na obstrza caego przedpola i o ile monoci na flankowanie nie przyjaciela. Nie powinno ono jednak lee zbyt skonie do kierunku strzau, ani tak, by je nieprzyjaciel mg atwo odkry. Rwnie i stanowisko r. k. m. powinno dawa taki obstrza, zwaszcza umoliwi flankowanie prze strzeni przed frontem ssiednich oddziaw. Skrzydowa druyna linji bojowej powinna ostrzeliwa przerw (od stp midzy sob a ssiedniemi oddziaami). Dla uzyska nia krzyowego ognia druynowy nie powinien waha si wysun r. k. tn. na kilkanacie lub wicej krokw przed linj ogniow caej druyny. W obronie naley kad chwil wyzyska do urz dzenia i umocnienia stanowiska, aby zapewni jaknajlepsze warunki dla strzau. Dla uzyskania dobrego wyniku strzau najwaniej sz rzecz jest jaknajdokadniejsze oznaczenie odlegoci. Odlegoci wymierza si wedug map, za pomoc oceny na oko lub zaslgnicia wiadomoci u ssiednich oddzia w strzelajcych. Konieczne poprawki czyni si na pod stawie obserwacji dziaania ognia na cele. Do wstrzeli wania si mona uy salwy skierowanej na pewien dobrze widziany punkt (sekcyjnemu salw takich zarz dza nie wolno). Jeeli odlegoci tylko w przyblieniu mona oznaczy lub, gdy cel zblia si ku strzelajcemu oddziaowi, celownik ustawia si na dwie rne odlegoci.
Rozrniamy nastpujce rodzaje ognia: skoro uchwyci cel;
511.

Kierowanie ogni e m.

ukoczeniu szkolenia oddzielnego Strzelca, prowadzi dalej grupkami*. Strzelcowi naley objani, e tylko w wyjtkowych wypadkach pojedynczo O bdzie walczy. Strzelcy jednej roty musz si wzajemnie wspomaga. W ogniu obserwuje jeden z nich wynik strzau drugiego; jeeli trzeba si okopa, to jeden pracuje opatk, podczas, gdy drugi osania go ogniem. W czasie szkole nia roty, naley przerobi sub patrolu bojowego przed frontem, na bokach, z tyu, patrolu cznikowego, poste runku w okopach, przenoszenia meldunkw i t. d.

512. Stanowisko ogniowe.

VI. Dziaanie ogniem.

509. W yszkolenie strzeleckie-

Wynik walki ogniowej kawalerji spieszonej zaley przedewszystkiem od gruntownego wywiczenia poszczegl nego onierza w strzelaniu, oraz od stopnia wyszkolenia go w walce ogniowej jako tyraljera, od cisej karnoci oddziaw w ogniu, wreszcie od umiejtnego a energicz nego kierowania ogniem. Dy naley do tak doskona ego wyszkolenia strzelcw, by kady z nich samodzielnie umia prowadzi walk ogniow, gdy warunki boju wy kluczaj wysze kierownictwo.
K a r n o o g n i a wymaga jaknajskrupulatniej' szego wykonywania wszystkich czynnoci, ktrych si onierz jako strzelec nauczy i bezwzgldnego wypenia nia rozkazw kieiujcego ogniem, a wic przedewszyst kiem starannego i spokojnego strzau, obserwacji skutku, bezustannej uwagi zwrconej na nieprzyjaciela i dowdc, samodzielnoci w regulowaniu szybkoci ognia i oszcz dzania amunicji. Aby strzelcw pobudzi do samodziel noci, naley niekiedy podczas wicze wyczy kierw-

510. K a r n o i o g n ia .

www.cbw.pl

CBW

513.
o g n ia .

^ R o d z a je a) ogie pojedynczy: kady strzelec oddaje strza1

312

Regulamin kawalerji. C zi III. W alka.

Roz dzia B. W alka plesaa.

313

b) ogie skupiony; jest to ogie pojedyczy od dziau o najwikszem napiciu szybkoci; c) salwa, t. j. ogie caego oddziau oddany na komend przeoonego, o ile monoci rwnoczenie, uywa si go wyjtkowo jako ognia karnoci, jeeli od dzia zacznie gorczkowo i bezadnie strzela, oraz dla oznaczenia odlegoci.
514. O g ie k. m.

Ogie r. k. m. i k m. rozrniamy jak nastpuje; a) ogie pojedyczy, jak u strzelcw w tyraljerce; b) ogie serjami zalenie od iloci naboi w maga zynach np. 16 do 18. c) krtkie serje, t. j. 3 4 strzay; d) ogie cigy (z wyjtkiem r. k. m.). Z zasady w natarciu naley rozpocz ogie jaknajpniej. Z dalszych odlegoci rozpoczynaj strzelanie tylko k. m. rozmieszczone o ile si to da, na dominujcych punktach. Mog one take dziaa ogniem ukowym (po rednim). Naley je wyzyska zwaszcza dla ognia bocz nego i krzyowego. Dziaalno r. k. m. zaczyna by skuteczn dopiero na rednich odlegociach, przeto mona zaoszczdzi amunicj strzelcw do uycia jej na bliskie odlegoci. W obronie rozpoczyna si ogie, skoro na od lego skutecznego strzau piechoty, uka si odpowied nio szerokie i gbokie cele. Wskazanem bdzie nieraz dopuci nieprzyjaciela blisko, aby go zasypa niespodziewanie gradem pociskw.

515. R o z p o c z c ie o g n ia .

naprzd wysunit linj nieprzyjacielsk i na odwody; wybr celu i rozdzielanie ognia na kadym odcinku naley do jego dowdcy. Warunki walki mog wymaga przejciowego sku pienia ognia na jeden i ten sam cel np. na niespodzianie zjawiajce sie oddziay nieprzyjacielskie,' kawalerj wi doczn, artylerj, k. m. i t. p. Skupienie ognia na duszy czas bdzie wskazane na najniebezpieczniejsze miejsca stano wisk nieprzyjaciela jak przeciwuderzajce, oskrzydlajce oddziay lub gdy ogniem krzyowym mona osign lep sze skutki. W tym ogniu powinny krace pl ogniowych zachodzi na siebie. Jednem z najwaniejszych zada kierujcego ogniem jest bezwoczne uchwycenie odpowiedniej chwili, w kt rej. skupienie ognia mogoby da piorunujcy skutek. Po niewa skupiony a niespodziewany ogie o najwikszem napiciu szybkoci nawet maych oddziaw, skierowany na tyy i boki nieprzyjaciela, wywouje ogromny skutek, naley go uy przy kadej sposobnoci. Do rozpoczcia takiego ognia naley poczyni przygotowania tak, by na sygna lub znak d-cy zasypa nieprzyjaciela potnym i niszczcym gradem pociskw. Cel naley w taki sposb wskaza, by go strzelcy atwo mogli znale. Oddziay nieprzyjacielskie oznacza si z punktu widzenia Strzelca; nie wolno zatem uywa takich oznacze jak np. prawe (lewe) skrzydo nieprzyja ciela. Jeeli cel tylko przez szka mona odszuka, naley oznaczy w terenie linj, na ktrej si on znajduje; wtedy zaleca si podawanie kolejne lornetki od Strzelca do Strzelca. Czsta zmiana celw, nie usprawiedliwiona wanemi taktycznemi wzgldami, nie jest wskazan, gdy osabia skuteczno i rozlunia karno ognia.
. 518. O z n a c z e n ie celu.

516. Jeeli chodzi o zyskanie na czasie, naley nieprzy S trz e la n ie n a . jaciela powstrzyma wczesnem rozpoczciem ognia i to w ielkie odleg- o o ic l. 1 ile monoci tylko z cikich k . m. Strzelania na wiel

517. W y b r c e lu .

Wybierajc cel naley uwzgldni www.cbw.pl znaczenie. Zasad jest, e ka'dy tyraljer

CBW

kie odlegoci uywa si jedynie wyjtkowo. Jest ono tylko wtedy usprawiedliwione, gdy pooenie bojowe ko niecznie tego wymaga, a cel jest odpowiednio wielki, obserwacja ognia atwa i obfito amunicji. Bezskuteczny ogie jest trwonieniem amunicji i podkopuje zaufanie onierzy do jego skutecznoci, dodajc otuchy nieprzy jacielowi.
1

taktyczne jego bierze na cel wprost naprzeciw niego znajdujcego si nieprzyjaciela. Czsto bdzie potrzeba skierowa ogie na* najbardziej

Rozkaz do rozpoczcia ognia wydaj d cy plutonw W y d a519. n ie r o z wzgldnie d cy druyn. Wyjtkowo tylko d-ca szwadronu k a z u r o z p o c z c i a o g n ia . moe zastrzec sobie wydanie takiego rozkazu szczeglnie wtedy, gdy idzie o zaskoczenie nieprzyjaciela niespodzie wanym ogniem. D-ca szwadronu pozostawia jednak szczegy kierowania nim dowdcom plutonw, wzgldnie druyno wym. Sprawne uzupenienie amunicji zaley od odpowie dnich zarzdze. W tym celu dowdca szwadronu posu guje si odwodem i obsug r. k. m. (onierzami zapaso wymi).

314

Regulamin Kawalerji. Czl I I I , W alka. Roz dzia B. W alka piesza.

315

Kom enda do strzela n ia m a b y m o liw ie krtka. 520. Kom end a do N a jp ie r w n a le y w s k a z a k ie r u n e k o ra z ce l, n a s t p strzelania. n ie p o d a c e l o w n i k i n a k a z a r o z p o c z c i e o g n ia . P r z y k a d ta kiej k o m e n d y : N A W P R O ST , PIE CH O T A N A LEW O O D C Z E R W O N E G O D O M U , 400, O O I E N P O J E D Y N C Z Y * . N a o g ie p o j e d y c z y 11 s t r z e l c y o t w i e r a j b ezp ieczn ik i i r o z p o c z y n a j p o w o li strzela . J e e li w s k a z a n y je s t s z y b s z y o g i e k o m e n d e r u j e si: P R D Z E J S T R Z E L A , ( W O L N I E J S T R Z E L A ) 11. N a P R Z E R W IJ O G I E N , co k a d y tyraljer. p o w ta r z a , o g ie m u si b e z w a r u n k o w o n a ty c h m ia s t usta, a s trz e lc y z a m y k a j b e z b ie c z n ik i. W razie p o trz e b y k o m e n d z a s t p u j e s i p r z e z k i l k a k r o t n e g w i z d n i c i e (p. 26 ). Jeeli d a w n y cel ma b y zn o w u o strze liw a n y , kom en da b rzm i: D A L E J S T R Z E L A * . W p r z e r w ie o g n io w e j s tr z e l c y za ch o w u j b e z w z g l d n cisz, cz e k a j c na d a lsze r o z k a zy . W zg ie k u b o jo w y m ko m en dy i ro zk a zy d och od z z trudnoci. S e k cy jn i p o w ta rza j w w c z a s k o lejn o k o m e n d y i r o z k a z y , a g d y to n ie w y s t a r c z a , m u s z je p o w ta r z a ta k e p o szc ze g ln i ty ra lje rzy . Przy pod aw aniu r o z k a z w d a le j n a l e y w y m i e n i o d k o g o i d la k o g o s p rz e z n a c z o n e . N ie k ie d y trzeb a w y d a w a r o z k a z y p isem n ie. O d p o w ie d zia ln y m i za p o d a w a n ie ro z k a z w s d o w d c y s e k c y j . O t r z y m a n i e p o t w i e r d z a j p o d n ie s ie n ie m rki. N ie p o w in n i oni b e z w a r u n k o w o d o p u ci d o d a ls z e g o p od aw an ia w id o czn ie p rzek rco n ych i b ezsen so w n y c h ro z k a z w . B y si u p e w n i , e ro z k a z bdzie, u s y s z a n y i rozzu m ian y, s e k c y jn y p rzed w y d a n ie m g o zw raca u w a g tyr a l j e r w j e d n o r a z o w . e m k r t k i e m g w i z d n i c i e m ( p . 26). S z y b k o o g n ia je st za len od p ooenia, ch a rak te 521. Szybkoi og r u w a l k i , w a c i w o c i c e l u i o d i l o c i a m u n i c j i . O g i e b nia. d z ie te m w o l n i e j s z y , im w i k s z a o d le g o , na k t r si s tr z e la , im g o r s z e o w ie t le n ie , a w i c w i k s z a tr u d n o w r o z p o z n a n i u c e lu , w r e s z c i e Im d u e j m a t r w a w a l k a . Z a s a d n ic z o n a le y strz ela p o w o li, a b y z ca p e w n o c i trafi w c e l i z a c h o w a sp o k j. I. P o w i k s z o n a s z y b k o o g n ia jest w sk aza n a: a) w n a t a r c i u n a b l i s k i e o d l e g o c i , a b y n i e p r z y j a

b) a b y w e s p r z e p o s u w a n ie si w a s n y c h o d d z i a w . W t e d y to n a le y k ie r o w a o g ie r w n o c z e n ie i na ten o d c in e k n ie p r z y ja c ie la , k t r y z n a jd u je si n a p r z e c iw p o s u w a j c y c h si n ap rz d . III. N a j w i k s z e i na n ap icie o g n ia je s t w sk azan e: o d le g o podczas

a) w r a z i e , g d y s p o s t r z e o n o ) n a b l i s k k r tk i c z a s z n a c z n e cele, n ap o tk an iu n iep rzyja ciela

b) p rzy n agem p o s u w a n ia si p ieszo , c) p rzy u yciu

napadu o g n io w eg o .

O gie

n aley przerw a: zacznie gorczkow o bezad n ie m o e n a w e t s e k c y jn y u y sal lu b o gie o g n ia zaczyna by be<*

a) j e e l i o d d zia strzela ; w ty m w y p a d k u w y ja k o o g n ia k arn oci; b) jeeli skuteczny,

522. Przerwanie ognia.

ce l zn ik n ie

c) j e e l i z a m i e r z o n y d) przed e) g d y f) w w y k o n a n iem

skutek

o sig n ito ,

p oruszenia, teg o,

szczu p y

za p a s a m u n icji w y m a g a n iep rzyjaciela.

ce lu z m y le n ia

S k u te c z n o o g n ia o ra z teren o b o k ce lu i z a ce lem 523. n a l e y b e z p r z e s t a n k u o b s e r w o w a . D o w d c y u y w a j d o Obserwowani e skutku. te g o s w o ic h o rg an w ; cz sto trzeb a b d zie u rz d zi obserw ato rja. D o w d c y m u sz je d n a k e i o so b ic ie p r z e k o n a si o sk u tk u o gn ia, g d y o d te g o z a le y p r z e p r o w a d ze n ie za d a n ia w d a ls z y m cigu.

www.cbw.pl

CBW

ciela

ostateczn ie zam a; b) w o b ro n ie d la

od parcia

n iep rzyja ciela,

ktry

z d o a d o t r z e na b li s z o d le g o ; c) w p o c ig u . II. P r z e j c i o w o w z m a g a s i s z y b k o o g n i a : a) je e li n ie p rzy ja cie l od san ia w i k s z e s z a si n a p rz d lu b c o fa si w i k s z e m i o d d zia a m i);

ce le (p o ru

O s z c z d z a n ie am u n ic ji m u si p r z e j w z w y c z a j o fi 524. cera i s z e r e g o w c a . G d y si je d n a k n a strcz a s p o s o b n o O < szczdzanie amunicji. zn iszcze n ia n ie p rzy ja cie la o g n iem , w te d y n a w e t n a jw i k sz e z u y c ie a m u n icji je s t u s p r a w ie d liw io n e . W s z y s c y d o w d cy, p rzed ew szy stk iem se k cy jn i, d ru yn o w i, a n aw et d o w d c y p lu to n u m u sz zn a ilo am u n icji, k t r r o z p o r z d z a o d d z i a . O d w o d y i r e z e r w y z a s i l a j c e p r z e d n i e lin je m a j z z a s a d y d o n o s i a m u n ic j . K a d y d o w d c a o b o w i z a n y je st do za m e ld o w a n ia za w c za s u o g ro cy m b ra ku am u n icji.

316

R egulam in K awalerji.' Cz li t . W alka.

Rozdzia B . W alka piesza.

317

VII. Wyszkolenie piesze oddziaw kawalerji. Sekcja. a) Stanowisko dowdcy.

525.
K ie r o w n ic t w o s e k c j .

Najmniejszeml oddziaami w boju s sekcje jako czci skadowe druyny. Gdy druyna okae si za wiel k jednostk, albo gdy warunki zmusz do rozdzielenia druyny, wwczas sekcja fizyljerw lub strzelcw bdzie walczya pod dowdztwem swego sekcyjnego jako od rbna cao. Dopki pooenie bojowe pozwala druyno wemu na osobiste kierowanie druyn w walce, sekcyjny wykonywa bezwzgldnie jego rozkazy. Odczony czy to wskutek rozkazu, czy te z powodu chwilowego pooe nia bojowego, sekcyjny prowadzi sekcj samodzielnie, a do chwili zczenia si z druyn. Sekcyjny przestrzega karnoci ognia, czuwa nad przebiegiem walki sekcji i podtrzymuje jej zapa bojowy. Specjalne zadania porucza tylko onierzom pewnym. Kie ruje ogniem i reguluje zuywanie i uzupenianie amunicji. Sekcyjny musi umie dziaa samodzielnie w ramach za dania druyny. W natarciu prowadzi sekcj, wyzyskujc zrcznie waciwoci terenu. Rozstrzyga, czy sekcja ma si porusza naprzd w caoci, czy tylko poszczeglni strzelcy maj si posuwa, pezajc lub zbliajc si od osony do osony. W ogniu 1 w poruszeniach wspdziaa z ssiednienri sekcjami wzgl. druynami, obsadza punkty oporu, wyzyskujc je jako punkty wyjcia do dalszego posuwania si i uatwienia ruchw ssiednim oddziaom. Sekcje powinny si wspiera wzajemnie ogniem, a nie przeszkadza sobie. Po wtargniciu do nieprzyjacielskiej pozycji sekcja musi wytrwa tam za wszelk cen. Jeeli sekcja walczy na skrzydle oddziau, obowizkiem sekcyj nego jest zabezpieczy bok. W obronie sekcyjny odpo wiada za wytrwanie swojej sekcji na stanowisku a do ostatniej kropli krwi. Musi mie przewiadczenie, e tylko od wytrwania na stanowisku a do ostatniego onierza zaley utrzymanie lub odzyskanie stanowiska.
Obowizkiem sekcyjnego jest:

b) powtarzenie komend d-cy druyny lub plutonu* zwaszcza .PRZERWIJ OGIEN L SZTURM". Niektre komendy sekcyjny moe zastpi znakami, lub wasnym przykadem dla uniknicia haasu; c) kontrola celownika i ognia do nakazanego celu, wyzyskanie terenu i kontrola zuywania amunicji; d) obserwowanie nieprzyjaciela 1 dziaania wasnych oddziaw; e) czuwanie nad tem, by w sekcji panowaa cisza, by strzelcy przy okopywaniu si w walce nie przerywali ognia i zwracali baczn uwag na dobry strza; f) wreszcie dopilnowanie, aby tyraljerzy rozpoczy najc ruch, zamknli bezpiecznik i zapili adownice. Sek cyjny strzela sam, jeeli mu na to warunki walki pozwa laj. W dugotrwaej walce pozycyjnej bdzie to konieczne

b) Szyki sekcji i poruszenia.

Pooenie bojowe, dziaanie nieprzyjacielskiego ognia i teren wska, w jakim szyku sekcja bdzie posu waa si naprzd. W okresie zbliania si do nieprzj jaciela, w obr bie ognia jego artylerji, szybki ruch sekcji naprzd odby wa si w s zj k u l u n y m . Moe t by kolunienkai_..jden lub dwa rzdy Z mniej lub wicej zwikszonemi odstpami midzy rz dami wzgldnie odlegociami pomidzy dwjkami lub pojedynczymi onierzami. Sekcyjny moe take utworzy _fl (t. j. linj), zwikszajc odstpy midzy onierzami wedug potrzeby. Ruch sekcji musi si odbywa w podo bnych szykach i bez straty czasu take i w dalekim ogniu nieprzyjacielskiej piechoty. W kadym wypadku sekcja musi by w rku sek cyjnego i utrzyma nakazany kierunek. Podczas porusze naprzd w jakimkolwiek szyku, sekcyjny znajduje si przed swoil..sekcj w takiej odleggoci, aby mg przejrze" teren, ktry sekcja, bdzie mu siaa przeby. W lesie, w ciemnoci lub we mgle naley sekcj skupi. W obrbie skutecznego ognia nieprzyjacielskiej pie choty wzgldnie wtedy, gdy konieczne jest uycie was nego ognia, naley sekcj rozwin w t y r a l j e r y . Sekcja musi umie rozwin si w tyraljer z ka dego szyku, w marszu I z miejsca i z kadej postawy
$28.

526 . O g ln e o b o . w i z k i s e k c y j nego.

S z y k lu n y .

CBW www.cbw.pl
52T.
S p e c ja ln e o b o w l ik l.

529.
T y r a ljc r k a .

a) bezustanna uwaga na rozkazy dowdcy druyny lub plutonu i czno z nim;

318

Regulamin Kawalerji. Cz II I . Walka.

R ozdzia B. W alka piesza.

319

ciaa szybko, cicho i sprawnie z a w s z e b i e g i_e _m, nletylko na komend lecz i na znak sekcyjnego.
530.
Rozkaz do rozwinici? tyraljery.

Kady rozkaz do rozwinicia sekcji w tyraljery po winien zawiera: cel rozwinicia (zadania), nazw sekcji, kierunek, jeeli potrzeba, odstp midzy tyraljerami lub znak do wykonania rozkazu. Naprzykad: .NIEPRZYJA CIEL OBSADZI TEN (POKAZA) LASEK: NATAR CIE SEKCJA XX (NAZWISKO SEKCYJNEGO). NAWPROST, KIERUNEK WIATRAK, ODSTP 7 KROKOW W TYRALJERY'. Dla kadego innego sposobu rozwijania w tyraljery np. w miejscu, w stron boku lub wskos, z wikszemi lub mniejszemi odstpami, naley da odpowiedni zapowied przed hasem ,w t y r a l j e r y ' . Poruszenia tyraljery polegaj na posuwaniu si naprzd skokami. Jeeli si niema zamiaru rozpoczcia ognia, sekcja przerywa mch na komend PADNIJ* lub za przykadem sekcyjnego, ktry pozostaje przed frontem. Komend NA L1NJ lub odpowiedni znak podaje sekcyjny, jeeli ma rozpocz strzelanie w ruchu lub z miej sca. Strzelcy zajmuj stanowiska moliwie dogodne do strzelania i przygotowuj si do rozpoczcia ognia; jeeli to jest moliwe, naley ju przedtem ustawi celowniki. Jeeli po zajciu stanowiska nie rozpoczyna si ognia natychmiast, lub gdy nastpi przerwa w ogniu, sek cyjny podaje komend: KRYJ S!, wyznaczajc rwno czenie obserwacj. Na komend: .NA LINJ* strzelcy zajmuj z powrotdm stanowisko ogniowe i przygotowuj si do strzelania. Do posuwania si naprzd skokami sekcyjny podaje komend: SEKCJA SKOK BIEGIEM MARSZ wawe jednoczesne podrywanie si i szybkie rzucanie si naprzd przeszkadza w uchwyceniu celu. W razie potrzeby zmienia si celownik i rozpoczyna ogie bez osobnej ko mendy. Stanowisko, ktre si ma zaj, naley oznaczy ju przed skokiem. Dugo skoku zaley od skutecznoci ognia nieprzyjacielskiego i waciwoci terenu, a nie od odlegoci od nieprzyjaciela. Zasadniczo, dugo skoku powinna by tak maa, aeby nie da monoci nieprzyjacielowi wzicia na cel biegncego tyraljera.

Mniejwicej 20 30 krokw. Sekcyjny nie powinien swojem zachowaniem si zwrci uwagi nieprzyjaciela, e zamierza wykona skok. Do skokw naley wyzyska takie sposobnoci, jak np. gdy ogie nieprzyjacielski osabnie, gdy wane oddziay ssiednie wzmocni swj ogie, lub gdy wasne k . m., r. k. m., artylerja, albo miotacze bomb skieruj ogie na odpowiedni odcinek nieprzyjacielski. Zalenie od poo enia bojowego, ognia nieprzyjacielskiego i waciwoci terenu sekcje posuwaj si naprzd cae, czciami, lub kady onierz z osobna od osony do osony. Kad oson naley ulepszy.
534. Jeeli si okae, e tyraljerzy nie mog ostrzeliwa stano nieprzyjaciela ze swego stanowiska inaczej, jak tylko kl Zmiana wiska. czc lub stojc, sekcyjny powinien dy do zajcia do godniejszego stanowiska; w razie trudnoci, moe on, o ile pooenie bojowe na to pozwala, zarzdzi przerw ognia.
535. Gdyby przy posuwaniu si naprzd okazay si konie niecznemi dusze przystanki, podczas ktrych tyraljera Wymijanie bezpiecznych dostaaby si w ogie artylerji lub patowcw nieprzyja miejsc. cielskich, wtedy naley takie miejsce wymin szybkiem posuniciem si naprzd lub w bok a nigdy wty.

531
Poruszenia tyr a lj e ry.

532.
Zajmowanie stanowiska ogniowego.

c) Ogie sekcji.
536. W zasadzie sekcja, strzela tylko wtedy, gdy jest na Ogie poje stanowisku ogniowem. Na bliskie odlegoci kierowanieidynczy 1 salwy. ogniem naley do sekcyjnego. Sekcja strzela ogniem pojedyczym. Ogie moe by rozdzielony albo na cay cel, albo skupiony na pewien jego punkt. Salwy moe uy sekcyjny tylko dla przywrcenia karnoci ognia. (Patrz p. 513 524). v

533.
Skoki.

d) Szturm.
Natarcie koczy si dopiero wtedy, gdy nacierajcy wtargnie w szeregi nieprzyjaciela, przedrze si przez jego linj, dotrze a do nakazanego przedmiotu i wemie go w posiadanie tak, by udaremni nieprzyjacielowi wszelkie prby odebrania straconego stanowiska.
537.
Przedmiot natarcia.

www.cbw.pl

CBW

Sekcyjny, walczcy w zwizku druyny lub plutonu, 538. czsto moe niespodziewanie spostrzec stosown chwil Moment roz> sztur do wykonania szturmu. Jego obowizkiem jest t chwil*soczcta mu.

320

Regulamin Kawalerji. Cz II I. Walka.

Rozdzia B. Walka piesza.

321

wyzyska. Odlego od nieprzyjaciela dla sekcji sztur mujcej naley tak wymierzy, by jednym skokiem wtar gn w jego stanowisko. Przed uderzeniem na bagnety naleyo ile si to ju przedtem nie staonaoy bagnet na bro, jednakowo tak, by ogie nie osab i, jeeli zaskoczenie jest moliwe, by nieprzyjaciel zamiaru nie spostrzeg. Tyraljerzy nakadaj bagnety jeden po drugim na komend lub na znak sekcyjnego.
539.
Wykonanie.

jaciela. Z dowdc druyny i plutonu naley bezzwocz nie nawiza czno. Przeszukiwanie zdobytego stanowiska przez pojedyn czych onierzy jest zakazane. Zbieranie zdobyczy i eskor ' 0 towanie jecw przeprowadzaj wyznaczone do teg< osobne oddziay. Jeeli zdobyta linja ma by utrzymana, albo gdy sekcja jest zmuszona zatrzyma si na niej,j naley przystpi zaraz do jej technicznego umocnienia
542.
Zachowanie si na zdobytem stanowi sku.

Szturm wykonywa si na komend: .PRZERWIJ OGIE SZTURM*. Wszyscy rzucaj si biegiem i z okrzykiem: .HURA* na nieprzyjaciela. Jeeli chodzi o zaskoczenie nieprzyja ciela, to okrzyk ,HUR* wydaje si dopiero w ostatniej chwili. Gdyby nieprzyjaciel stawia jeszcze pr, naley go przed wtargniciem w jego pozycje zasypa salw gra natw rcznych, a nastpnie uderzy na bagnetem. Od tej chwili zaley wynik walki. Gdyby nieprzyjaciel pod czas szturmu ze swej strony prbowa przeciwdziaa, na ley go natychmiast odeprze silnym ogniem karabinkw i granatw. W walce wrcz kady onierz musi bi i ku na wszystkie strony, pmitajc, e idzie teraz o rozstrzyg nicie caej dotychczasowej walki, o pomst za polegych przyjaci i kolegw i e zwyciy ten, kto si utrzyma na stanowisku. Chwila szturmu jest najwzniolejszym momentem w caej walce. Ju podczas wicze naley wyrabia w onierzu ten nastrj duchowy, ktry ponie sie go na nieprzyjaciela podczas walki prawdziwej. Kady onierz powinien sobie uwiadomi, e w takich chwi lach rozstrzygaj si losy Ojczyzny i e powodzenia naj mniejszych oddziaw w sumie oglnej decyduj o wy niku walnej bitwy. Cofajcego si nieprzyjaciela naley prze bagne tem i granatem rcznym a do linji wyznaczonej rozka zem do natarcia; uciekajcego ciga szybkim, celnym i spokojnym ogniem. Po osigniciu przedmiotu natarcia sekcyjny powinien uporzdkowa sekcj, ubezpieczy j i wyrwna amunicj. Dalszy pocig odbywa si wedug rozkazu dowdcy druyny lub plutonu. Sekcyjny musi wiedzie, e chwila po udanym szturmie jest najkrytyczniejsz, bo najdogodniejsz dla przeciwuderzenia nieprzy

Powysze przepisy odnosz si w odpowiedniem1Sekcja Itzyljerw. zastosowaniu take do sekcji fizyljerw.

543.

Druyna.
a) Zasady oglne Druyna jest podstawow jednostk bojow w walce Skad5dr.u t y n y . maych oddziaw spieszonej kawalerji. Skada si ona z sekcji r. k. m., t j. fizyljerw pod oson wikszej lub mniejszej liczby spieszonych kawalerzystw, t. j. strzelcw. Druyn dowodzi podoficer. wiczenia w szyku zwartym maj na celu: 1) sprawn zmian szykw i miejsca poza bojem; 2) wpojenie zasad karnoci 1 zwartoci przez wspl ne dokadne wykonanie ruchw. wiczenia w szyku lunym maj na celu wyucze nie oddziaw szybkiego rozsypywania si na szeroko i gboko dla zmniejszenia widocznoci i strat. wicze nia bojowe powinny by jedynie przedstawieniem poszcze glnych epizodw walki. Wymagaj one ze strony podo^ ficerw, ktrzy je maj wykona, naleytego przygoto wania. b) Szyki zwarte. Szykw zwartych uywa si do zbirki, marszu, zbliania si, poza obrbem skutecznego ognia nieprzyja cielskiego. We wszystkich szykach podoficer lub najstar szy szeregowiec po dowdcy druyny jest zafrontowym. Spieszeni bior bro do nogi lub na rami na rozkaz do wdcy druyny. Na komend: .ZBIRKA" spieszeni kawalerzyci szy kuj si w kolumn dwjkami w odlegoci 2 krokw za do545.
C el wicze.

540.
W alk a w rc z.

546
Oglnie.

541.
Poielg

www.cbw.pl

CBW

547.

W d wJkach
zbirka.

Regulamin Kawalerji. C t i t II|, Walka.

Hozdzlat l i. Walka piesza.

32 3

rw na prawo w nastpujcym porzdku: pierw sza rota sekcyjny i celowniczy, druga obaj amu nicyjni, trzecia obaj fizyljerzy. Sekcja strzelcw na lewo: pierwsza rota sekcyjny z wyboro wym strzelcem, nastpujce roty podobnie. Kierunkowym jest sekcyjny strzelcw. Staje on na 2 kroki za druynowym. (Rys. 145). Na komend: .D O M NIE* staje sekcja fizyljerw w szeregu; iizyljerzy w takim porzd ku, w jakim bd dziaali w tyraljerce, by na tychmiast mona otworzy ogie z r. k. m. Sek cja strzelcw w^ takime szyku. Kierunkowy 2 kroki za druynowym.
550
(do

A pel m n ie ).

Rys. 143.

Rys. 145.

wdc druyny. Sekcja fizyljerw i strzelcw, kada w kolumnie dwjkami jedna za drug. Sekcja fizyljerw na przodzie, jeeli nie rozkazano inaczej. Sekcja fizyljerw staje w nastpujcym porzdku: dowdca sekcji na lewo, strzelec z r. k. m. (celowniczy) na prawo, w drugim szeregu pierwszy i drugi amunicyjny, w trzecim dwaj fizyljerzy. (Rys. 143).
W 548. szeregu z b i rk a .

551. Na komend druynowego: .R W N A J", onierze stojcy w rozwinitym jednym szere R w nanie. gu (w dwuszeregu tylko onierze pierwszego szeregu), zwracaj oczy i gow na kierunko wego, stojcego na 2 kroki za dowdc dru yny i. rwnaj na niego. (Drugi szereg kryje i poprawia odlego od pierwszego szeregu). Gdy dowdca uzna rwnanie za wystarczaajce, podaje komend B A C Z N O S C ". onierze zwracaj gowy na wprost i stoj nieruchomo.

549. W d w u szeregu staje z b i r k a . s

CBW www.cbw.pl

Na komend: .Z B I R K A SZEREG* druyna staje w jednym szeregu. Sereja-fizylferw na prawo w nast pujcym porzdku od prawego skrzyda: strzelec z r. k. m. (celowniczy), sekcyjny, pierwszy amunicyjny, drugi amu nicyjny i dwaj fizyljerzy. Sekcja strzelecka na lewo: wyborowy strzelec, sekcyjny, nastpnie strzelcy. Odstpy midzy szeregowymi czucie okciami. Kierunkowym jest wyborowy strzelec, ktry staje na dwa kroki za druy nowym. (Rys. 144). Na komend: .Z B I R K A - R O Z W IN ITY* druyna w dwa szeregi, feeKcjfe ob lO IS b ie. Sekcja H iy lje -

Druyna bdca w szeregu lub w rzdzie formuje .dwurzd na komend: D W JK A M I M ARSZ*. Sekcja fizyljerw formuje si w rzd, o ile nie jest w tym szyku, poczem fizyljerzy o liczbie parzystej staj na lewo swych poprzed nikw. W ten sposb powstaje dwurzd jak do zbirki. Sekcja strzelcw czyni to samo czc za sekcj fizyljerw. Sekcyjny fizyljerw post puje 2 kroki za druynowym, Jeeli druyna znajduje si w dwuszeregu, druynowy (sekcyj ny) poda komend: W PR A W O ZW RO T*, co po szczeglny onierz wykona. Druyna z dwuszeregu lub dwurzdu prze je cja fizyljerw formuje si prezw rot w prawo kaRys. 146. dego fizyljera, wzgldnie wyciga po jednemu. Celowniczy na przodzie 2 kroki za dru ynowym. Reszta szeregowych zajmuje nalene miejsca w kolumnie. Sekcja strzelecka czyni to samo. (Rys. 146).

552. D w u rz d .

553. R zd.

324
554.

Regulamin Kawalerji. Cz III. Walka. Rozdzia ii. W aisa piesza.

325

Marsz.

Druyna rozpoczyna marsz na komend KIERU NEK M ARSZ", popart lub zastpion przepisanym znakiem. O ile jest to kolumna, kady szeregowiec post puje za swym poprzednikiem; w zasadzie, o ile nie dano innego rozkazu, sekcja fizyljerw jest kierunkow. Zmiana kierunku druyny podczas marszu odbywa si jak w oddziale konnym. Aby druyna klka, pada lub stana druynowy podaje odpowiedni' komend lub znak. G dy sekcje s rozrzucone, dowdca sekcji obejmuje kierownictwo.

wyszkolona w szybkiem powikszaniu i Zmniejszaniu od stpw i odlegoci, Rozsypywanie si w tyraljery.

558.
J e d n a fa la .

c) Szyki lune.
Rozwijanie
555.
O g ln ie .

si .

Poruszenia w szykach lunych pieszo wykonywa si wedug tych samych zasad i na te same komendy, co w szyku konnym. R. k. m. s broni najwaniejsz druyny, wobec tego d-ca druyny uwaa sekcj fizyljerw jako zasadni cz, ktr umieszcza zawsze za sob. G dy druyna stoi lub porusza si w jakimkolwiek szyku, a podaje si komend: .D R U Y N A (K IE R U N E K ) L IN JA SEKCYJ (R O ZW IN I T E M I, S Z E R E G A M I i t. d.) OD ST P X K R O K O W M ARSZ*, sekcja strzelcw przesuwa si szybko we wskazan stron, biorc od sekcji fizyljerskiej nakazany odstp i szyk, sekcja fizyljersk idzie za dowdc. Gdy dowdca pragnie mie po obu stionach sekcji fizyljerskiej strzelcw, podaje komend: STRZELCY N A S K R Z Y D A ".

556.
Luzow anie w lln jf sekcji.

G dy druyna stoi lub porusza si w jakim kolw iek szyku a pada komenda: .D R U Y N A (KIE R U N EK ) W TYRALJERY" sekcja fizyljerw rozwija si w na stpujcy sposb: fizyljerzy bior midzy sob odstpy po 6 krokw i staj w porzdku nastpujcym: celowni czy jako kierunkowy, idzie w lad za dowdc druyny, dowdca sekcji w lewo od celowniczego, 1-szy am uni cyjny w prawo od celowniczego, 2-gi amunicyjny w le wo od sekcyjnego, dwaj fizyljerzy w lewo i w prawo. Sekcja strzelcw rozsypuje si szybko w obydwie strony^ od sekcji fizyljerw, strzelcy bior midzy sob odstp 6 krokw. Tyraljerzy stosuj swe ruchy do ruchw kierunkowego nie troszczc si o rwnanie. M i nim alny odstp wynosi 6 krokw. Jeli dowdca pragnie rozwin sw druyn na bardziej szerokim froncie, po daje komend: D R U Y N A (K IE R U N E K ) ODST P X K R O K O W W T YR A LJE R Y." Tyraljerzy w ykonyw aj te same poruszenia co poprzednio biorc jedynie wskaza ny odstp. (Rys. 147). Jeli dowdca pragnie ustawi sekcj strzelcw po jednej stronie sekcji fizyljeiskiej wwczas podaje kom en d: STRZELCY W P R A W O (W L E W O )- W TYRA LJERY". Sekcja fizyljerw rozwija si jak poprzednio, strzelcy za staj na lewo lub prawo od sekcji fizyljerskiej. Tyraljerzy bior midzy sob odstpy 6 krokw lub wskazany odstp . (Rys. 148 i 149). Rozsypywanie si w dwie fale wykonywa druyna na komend: D R U Y N A (K IE R U N E K ) K O L U M N A (S C H O D Y ) F A L O D S T P X K R O K O W O D L E G O X K R O K O W M A R S Z ". Sekcje rozsypuj si kada dla siebie w edug swych kierunkowych, sekcja fizyljerska za druynowym , sekcja strzelecka w nakazanej odlegoci za fizyljersk. Norm alna odlego m idzy sek cjam i wynosi 20 krokw. Tyraljerzy drugiej lin ji nie kryj na pierwsz. Druynowy m oe zw ikszy odstpy drugiej fali, by chronia jedno lub dwa skrzyda pierwsze!. (Rvs. 150. 151 i 152).

Szyk ten tworzy si na komend: .D R U Y N A 557. R o z s y p y w a n ie (K IE R U N E K ) K O L U M N A S E K C Y J (R O Z W IN I T E M I si w k o lu m n S Z E R E G A M I 11. d ) O D L E G O X K R O K O W M A RSZ*. sekcyj. Dowdca prowadzi sekcj r. k m., sekcja strzelcw idzie za ni, biorc wskazan odlego. Sekcje pow inny by przyzwyczajone do szybkiego wykonyw ania rozkazw d-cy druyny; sekcja strzelecka naladuje co do kierunku i szyku sekcj fizyljerw . W ten sposb sekcje m og formowa si dw jkam i, pojedyczo w jeden rzd (kolumienki), w tyraljery, stosownie do tere nu i ognia przciwnika. Druyna powinna by przyzwyczajona do w ykony wania tych zm ian i ruchw w kadym terenie, oraz by

559.
D w ie f a l e .

www.cbw.pl

CBW

326

Regulam in K a w a ler j i. Cz II I . W alk a.

R o zd zia B, W a lk a piesza.

327

www.cbw.pl

CBW

Rys. 148. Rys. 147.

Regulamin Kawaler)!. Czl I I I . W alka.

Rozdzia B. W alka piesza.

32 9

www.cbw.pl

CBW

Rys. 150.

Rys. 149.

330

Regulamin Kawalerji. Cz II I . W alka.

Rozdzia H. W alka piwsza.

Rys. 152.

www.cbw.pl
Rys. 151

CBW

332

Rcg-ulamiu K a w a le rji. Cz I I I . W alka'

Roz dzia 8 . W alka piesza.

333

560. Szczegow e przepisy dla sekcji flzyljerw

Konieczno uycia fizyljerw w chwili kadorazo wego zatrzymania si tyraljerki wymaga przestrzegania nastpujcych przepisw: pierwszy amunicyjny kadzie wo rek na ziemi, wyjmuje magazynek z nabojami, ktry po daje celowniczemu i ukada reszt magazynkw na worku. Celowniczy ustawia bro w widach i nabija j. Fizyljerzy posikowi trzymaj si w pogotowiu do otwar cia skrzynki, by napeni nanowo puste magazynki. Czyn noci tych nie wykonywa si, o ile dowdca druyny uprzedzi, e podczas przystankw nie bdzie si strzela. Przed wyruszeniem dalej, dowdca zawczasu uprze dza fizyljerw, by amunicyjni mieli do czasu do zoe nia z powrotem magazynkw i pustych usek do plecakw i chlebakw. Podczas tego celowniczy musi by gotw do dal szego strzelania. W ostatniej chwili wyciga on magazynek z r. k. m. i podaje go pierwszemu amunicyjnemu, skada podstawk i przygotowuje si do dalszego skoku. Jeli okolicznoci tego wymagaj moe zostawi magazynek w r. k m , za bezpieczajc go tylko. Ruchy tyraljerki.

wdc druyny wykonywa skok kilku strzelcw, dopien potem przebiega sekcja fizyljerw, nastpnie pozosta strzelcy. Druyny posuwaj si naprzd wyzyskujc cianinj terenowe i najmniejsze wgbienia lub wypukoci terenu nastpny skok wykonywaj uszykowawszy si uprzednio Waciwo osony terenu, jak rwnie okoliczno, czj ma by otwarty ogie lub nie, decyduje, czy osonitj oddzia ma by rozwinitym, czy nie.
563. W otwarem polu i w skutecznem ogniu nieprzy ' Wspieranie si jacielskim skoki wykonywa si sekcjami, maemi grup wzajemne > sekcyj flz. kami, a nawet kady tyraljer z osobna od osony do osony. Kilku strzelcw wykonywa wraz z druynowymj I strzel. skok naprzd. Celowniczy r. k. m. w razie potrzeby osaniaI swoim ogniem ruch druynowego, poda nastpnie pod now oson terenu osonity ogniem tyraljerw, ktrzy zajli nowe stanowisko wraz z druynowym. 1 tak naprzemian. W ten sposb wspierajc si wzajemnie, poszcze glne jednostki posuwaj si naprzd. Kad oson w te renie naley wyzyska i ulepszy. Pod oson szykuje si druyna do nowego skoku. Druyna posuwa si zawsze prosto naprzd, nie zmieniajc kierunku w czasie skoku. Linja, do ktrej si zmierza, moe jednak czasem lee skonie do linji wyjciowej. Druyna powinna by naley cie przygotowana do zajmowania nowej linji, zmieniajc jednocznie odstpy, a nawet stanowiska strzelcw i fi zyljerw. 564. Podczas walki dowdca druyny bdcej w tyraly Stanowisko jerce znajduje si w bliskoci r. k. m , najkorzystniej tu( ' druynowego. za nim lub za pierwszym amunicyjnym, dla naleytego ) obserwowania ognia.

361. Skoki.

Druyna rozsypana w tyraljery porusza si wedug tych samych zasad co i sekcja. W kadym razie naley pamita, e przejcie z maych kolumn, grup lub sekcyj w tyraljerk, staje si koniecznem ze wzgldw posuwa nia si w ogniu piechoty, na ktry si odpowiada. Posu wanie to musi si odbywa skokami. Chcc wykona skok dowdca druyny uprzedza zawczasu karabinowego (sekcyjnego), kae przerwa ogie, 0 ile uwaa za wskazane, kae rozadowa. Strzelcy zachowu j si wedug przepisw przewidzianych dla r. k. m. Do wdca druyny wskazuje oson lub linj do osignicia 1 nakazuje wykonanie skoku. Druyna powinna by wy wiczona w wykonywaniu skokw ca druyn, sekcjami, grupkami i pojedyczo. Dowodca drtiyny prowadzcy swj oddzia jest dla punktem zbornym. Druyna sto suje si do niego (stojc, lec, biegnc, idc), za oson terenu, pod ktr umieci si on sam i stosownie do jego wskazwek i znakw grupuje si cakowicie, cz ciami lub po jednemu. Dowdca wyznacza miejsce dla broni samoczynnej, cel i rodzaj ognia. Wogle wraz z do

562. Sposb wykonania.

d) Ogie druyny.
, 565. Celem rozpoczcia ognia druyna ustawia si w taki, 1Linja ogniowa. sposb, by uzyska najlepsz skuteczno ognia r. k. m. Strzelcy rozwijaj si dla zabezpieczenia broni samoczyn nej i ze swej strony rozpoczynaj ogie. 566. Druynowy powinien zawsze pozosta panem ognia swej druyny, a zwaszcza ognia r. k. m. miao uywa Kierownictwo. * on r. k. m. bez obawy wysunicia go w razie potrzeby

www.cbw.pl

CBW

334

Regulam in K a w a le rji. Cz U l. W alka.

R o zd zia fi. W a lk a piesza.

335

naprzd, by ubezwadni obron przeciwnika. Wyznacza on ilo amunicji i stara si o zaopatrzenie druyny.
567. Cel.

Dla ognia zwykych karabinw nie wyznacza si naog zbyt oddalonych celw. Ogie dowolny jest w cza sie boju ogniem normalnym skierowanym na punkt wska zany druynie. Kady onierz czatuje na swego przeciw nika, ktrego sobie wybra, strzelajc w chwili odpowie dniej. Zmienia on swj cel z wasnej inicjatywy, gdy uzna to za stosowne. Ogie salwami jest z zasady ogniem karnoci; uywa si go w wyjtkowych wypadkach i po winien by uyty dla wprowadzenia porzdku w tyraljerce. Pozwala on rwnie oceni odlego przez mono obserwowania uderze pociskw. Napad ogniowy jest ogniem dowolnym 1 gwato wnym. Gdy dowdca druyny (lub plutonu) uzna moment za stosowny, by zaskoczy nieprzyjaciela ogniem, wska zuje cel i kae przygotowa bro bez haasu. Kady o nierz szybko rozpoznaje oznaczony przedmiot, obiera so bie swj wasny cel; skoro druyna jest gotowa dowdca podaje znak do rozpoczcia ognia.

wdcy druyn staj na 2 kroki przed kierunkowymi swych druyn, dowdca plutonu na 2 kroki przed d-c pierwszej druyny. J
571. . N u komend: .PLUTON(KIERUNEK)-ROZWI Szyk rozwlnlNITY MARSZ* obie druyny staj jedna obok drugiej. I ty w dwa szebez odstpu, kada druyna w szyku rozwinitym w dwal regl. szeregi. Dowdca plutonu staje na 2 kroki przed dowdcaI I-szej druyny.

Na komend: ZBIRKA" staj druyny w dwurz dzie, jedna za drug. W kadej druynie sekcje fizyljerskie na przedzie. Dowdca sekcji fizyljerskiej pierwszeji druyny 2 kroki za dowdc plutonu. Na rozkaz mog1 stan druyny obok siebie. Apel bojowy wykonywa si na komend: .DO MNIE", jak w szkole druyny. Druyny zbieraj si okoo swego1 r k. m. onierze ustawiaj si tak, by bro samoczynna moga natychmiast rozpocz ogie. W kadej druynie sekcja strzelecka staje o ile monoci na lewo od fizvljerskiej.

572. Zbirka.

568. Napad ognio wy.

573. Apel.

Pluton.
a ) S zy k i plutonu pieszego.
569. Organiz a cja i cel.

570. Szyk rozwlnl R E G ty w Jeden reg, szereg.

CBW www.cbw.pl

Poczenie dwch druyn tworzy pluton pieszy pod legy dowdcy plutonu. Szkolenie plutonu pieszego ma na celu: a) da mono dowdcy ujcia w rce caoci plu tonu oraz zapewni zwarto poczeniu dwch druyn, b) wyuczy druyny walki w poczeniu z ssiedniemi druynami. . . . Szkolenie plutonu pieszego podobnie jak szkolenie druyny obejmuje wiczenia i szyki w rzdach 1 szere gach zwartych, w szyku lunym oraz wiczenia bojowe. Pluton pieszy podobnie jak druyna porusza si na te same komendy i wedug tych samych zasad, jak plu ton konny. Na komend: PLUTON (KIERUNEK) SZE MARSZ* obie druyny staj w linji w jeden sze jedna obok drugiej, rwnajc si, bez odstpw. Do

Pluton przechodzi w kolumn dwjkami i po je 574. dnemu, nastpnie powraca do szyku rozwinitego lub doi Tw orzenie ko. lumn dwjka kolumny, podobnie jak to byo przepisane dla druyny 1 po jednei na te same komendy. Kolumna czwrkami powstaje: mi mu (wyjtko przez zwarcie si dwch kolumn dwjkami. Druyna wo czwrkaml). kierunkowa idzie zasadniczo jako pierwsza, druga bez od stpu za ni. Dowdca sekcji fizyljerskiej 2 kroki za dowodc druyny. We wszystkich szykach skoro tylko dru yny s rozczone, kady dowdca druyny zajmuje miej sce wskazane w szkole druyny. Pluton uywa szyku zbliania si, gdy w pochodzie naprzd wchodzi w obrb ognia artylerji, a nastpnie piechoty, a sam nie jest zmuszony do otwarcia ognia. W zasadzie druyny tworz kolumny, mog te posuwa si uszykowane sekcjami w ksztacie schodw lub linij.
575. Szyki z b llfa nla si.

576. Pluton przybiera taki szyk do natarcia, by mc al-, Szyki natarcia. oo natychmiast, albo te po bardzo prostym manewrze' otworzy ogie. Rozsypywanie si plutonu wszerz i na giboko wykonywa si na komend: ,PLUT0N-(K1E UNEK) LINJA (KOLUMNA, SCHODY) DRUYN

336
RO Z W IN IT E M I

Regulamin Kawalerji. C z (i It l . W alka.

Ruzdzla B. W alka piecza.

337
582. Taktyka.

(SZEREOAMI i t. d.) - ODSTP X KROKOW ODLEGO X KROKOW MARSZ*.

577. D r u iy n y .

Druyny wykonywaj poruszenia przepisane dla sekcji w szkoleniu druyny. Dowdca plutonu stosuje si do tego, co b>o przepisane dla dowdcy samodzielnej druyny. Rozwija on pluton druynami w ten sposb jak dowdca druyny sekcjami, lub te rozwija druyny we dug sekcyj; druga druyna stosuje si do tego co byo zarzdzone dla pierwszej, o ile nie otrzymaa osobnego rozkazu. Z chwil, gdy dowdca plutonu rozwin swe dru yny, komendy i rozkazy jego dotycz dowdcw druyn, a ci przeprowadzaj je, uywajc przedewszystkiem zna kw, a jaknajmniej posugujc si ustnemi komendami. Jeli rozsypanie plutonu pozwala na to, a dowdca pra gnie manewrowa caoci plutonu bez komend dowd cw druyn, zapowiada: NA M OJ KOMEND*. Gdy dowdca plutonu nie moe podawa komend gosem, lub nie moe ogarn wzrokiem caej druyny bojowej, nawizuje z ni czno zapomoc cznika. Pluton uderza wedug zasad wymienionych poprze dnio . Wszelka troska o rwnanie powinna znikn, chodzi tylko o posuwanie si naprzd na wskazany przedmiot bez przerwy. Gdy pluton nie moe posuwa si naprzd, bez ubezwadnienia swoim ogniem oporu przeciwnika, r. k. m usiuj zaj stanowiska na skrzydle, rozpociynajc gwatowny ogie, pod oson ktrego pozostaa cz dru yny moe nadal posuwa si naprzd. Jeli cao plu tonu zatrzymana zostaa ogniem nieprzyjacielskim, do wdca plutonu daje natychmiast rozkaz wykonania ma newru opartego na poczeniu ognia i ruchu dwch druyn. Jeli nieprzyjaciel cofa si zaraz po osigniciu przez pluton wyznaczonego przedmiotu, naley zaj i urzdzi stanowisko, podczas gdy patrole, jeli to mo liwe, utrzymuj styczno z nieprzyjacielem, w oczeki waniu przybycia konnego odwodu, ktrego zadaniem b dzie pocig.

Walka plutonu stosuje si analogicznie do zasad przepisanych oglnie w niniejszem Reg., tudzie do tych, ktre miarodajne byy dla sekcji i druyny.
b)

Szkolenie plutonu.
bo

578. Komenda.

579. u c z n ic y .

580. U derzenie.

583. Podczas wicze bojowych druyn i plutonu nie przyjaciel powinien by zawsze przedstawiony przez kil-, w 1 iczenia jowe. ku ludzi, ktrych dowdca otrzymuje odpowiednie in strukcje od kierownika wicze. Przerobi naley, zblia nie si do nieprzyjaciela w kolumnach, w caoci, czciami, jeden po drugim, wreszcie w tyraljerce; miae posunicie si naprzd druyny w cigu walki, manewr w celu prze amania miejscowego oporu, dla zatrzymania przeciwuderzenla; zajcie terenu zdobytego, wybr stanowiska dla druyn, najskuteczniejszy ogie we wszystkich kierun kach, ogie krzyowy dwch druyn, okrelanie odlegoci. Uwaga kierownika wicze powinna by specjalnie zwrcona na: 1) poczenie manewru z ogniem; 2) inten sywne uycie ognia r. k. m., miao wysunitych naprzd przeciwko orodkom oporu; 3) wzajemne wspieranie si druyn przez ostrzeliwanie luk, ktre je rozdzielaj, albo przez manewrowanie na boki i tyy opierajcego si prze ciwnika; 4) sub cznoci pomidzy poszczeglnemi jednostkami; 5) bezwzgldn konieczno posuwania si jednostek w kierunkach, ktre zostay im wyznaczone (dobre orjentowanie si, kompas, punkty kierunkowe, czytanie map).

Szwadron spieszony.

Szyki .
Szkoa walki szwadronu spieszonego ma na celu: . 1) wywiczy plutony we wsplnem wykonywaniu! tego, czego si nauczyy osobno; 2) nada szwadronowiI niezbdn zwarto i nauczy go potrzebnych ruchwr uywanych w walce, jakote sposobu przeprowadzeniai samej walki.
584. C el szkoy walki.

581. O g le A p lu to n u .

CBW www.cbw.pl

Ogniem spieszonego plutonu kieruje jego dowdca, stosujc si do zasad walki pieszej.

W rnorodnych poruszeniach szwadronu, plutony, 585 M an ew ro w a n, ie . posuguj si szykami, przyswojonemi w szkole plutonu. Dowdca szwadronu wyznacza pluton kierunkowy, ktrego dowdca idzie w lad za nim na 10 krokw. Dowdca szwadronu rozporzdza podoficerem, trze-

33 8

Regulamin Kawalerji. O/.a I I I , W alka.

Rozdzia B. W alka piesza.

339

ma trbaczami jako cznikami ze swojemi plutonami. Ludzie ci id 2 kroki za dowdc, w szyku odpowiada jcym szykowi szwadronu. a) Szyki zwarte.
58*. Linja pluto nw. 587. Rozwinity.

Plutony w kolumnach dwjkami (czwrkami) na r wnej wysokoci, w odstpach 6 krokw. Plutony stoj w dwuszeregu lub szeregu, obok sie bie, w odstpach na 6 krokw; dowdcy plutonw staj na ich czele, zafrontowi na swych miejscach. Szyku tego uywa si gwnie dta przegldu. Plutony w kolumnie czwrkami stoj jeden za dru gim jak w szyku konnym. lest to szyk marszowy. Do wdca szwadronu i dowdcy plutonw zmieniaj swoje miejsca podczas marszu, udajc si tam, gdzie ich obec no jest konieczn celem przestrzegania porzdku.

588.
Kolumna czwrkami.

Podczas zmian miejsca dowdca poprzedza szwadroi 0 tyle, o ile jest to wskazanem, by marsz mg si od bywa gadko i najodpowiedniejsz drog. Dowdcy plu tonw prowadz swe oddziay na miejsca przeznaczone 1 stosuj si co do odlegoci i odstpw do plutoni kierunkowego, zmieniajc je chwilowo stosownie do wy maga terenu. Tak naprzykad dwa plutony ssiednie mo g chwilowo korzysta z tej samej drogi, idc obok siebie bez odstpw lub w jednej kolumnie, jeden za dru gim. Dowdca plutonu zarzdza szyk przez dowdc szwadronu nakazany lub naladujc pluton kierunkowy, wreszcie wedug wasnego uznania, o ile jest to zgodne z adaniem. Szwadron naley wywiczy w marszach zbli enia na wielkich przestrzeniach, zmieniajc szyki, rozwi jajc plutony i zbaczajc nieco z oglnego kierunku. Szy kami zblienia najbardziej uywanemi s prostokt i krzy jako zawizki ugrupowania do walki, niemniej szyk T, pozwalajcy szybko uy dwch plutonw w pierwszej linji, jednego w drugiej, a jednego jako odwodu. Dowdca zaznajamia si z terenem, na ktrym ma 592. stoczy walk, wyzyskujc jaknajlepiej czas przed naZwiady dowd dejciem szwadronu. Dlatego to powinien uda si konno cy szwadronu. jak najdalej naprzd, ubezpieczajc si nieco.
593. Przez ten czas najstarszy oficer w szwadronie szy Zblianie kuje spieszonych i prowadzi ich w kierunku wskazanym przez dowdc. Dowdcy plutonw wyprzedzaj go, by odebra rozkazy od dowdcy szwadronu. si.

b) Szyki zblienia.
589. Rodzaj*.

Zawizkiem szykw zblienia jest linja plutonw. Odlegoci i odstpy wedug rozkazw dowdcy, zalenie od terenu i pooenia taktycznego. Plutony i druyny przechodz w nakazane szyki zblienia. Stosownie do otrzymanego rozkazu dowdcy plutonw prowadz swe plutony najkrtsz drog, aby utworzy zarzdzony szyk. c) Szyki natarcia.

590. F a la .

Rozcigo frontu szwadronu zaley od zadania. Najzwyklejszym szykiem natarcia jest utworzenie dwch fal, bd to przez plutony obok siebie z druynami w pierw szej i drugiej linji, bd to przez dwa rozwinite plutony w kadej linji. Odlego midzy falami okoo 100 krokw. Do wdca z cznikami idzie zwykle przed drug fal. d) Szkolenie.

Szwadron zmienia szyki wedug tych samych 591. Oglne zasady sad s co pluton i druyna. Dowdca podaje kierunek i sz to ly szwaznacza pluton kierunkowy, nakazuje szyk, ktry ma dronu.

CBW www.cbw.pl

za wy by u utworzony i o ile to jest wskazanem, szeroko frontu.

Ody dowdca szwadronu powzi decyzj walki, nakrela swym podwadnym jej plan, zastosowany do myli przewodniej danego przedsiwzicia. W szczegach rozkaz ten zawiera powinien: zadanie poszczeglnych plutonw (cel, kierunek, pluton kierunkowy) rozkaz, ktry otrzyma szwadron, wzgldnie plutony, zadanie k. m., ewentualnie samochodw pancernych, Plan walki powinien by powszechnie znany w szwa dronie; naley go osobicie wytmaczy conaj mniej do wdcom plutonw,- a o ile monoci podoficerom, ci za informuj swych onierzy.

Plan

594. walki.

340

Regulamin kawalerji. Cz III. Walka.

Rozdzia B. W alka piesza.

341

e) Natarcie.
595.

W ykon a nie.

Walk przeprowadza si w jaknajcilejszej cz noci z dziaaniem artylerji, samochodw pancernych i t. p. Obowizkiem dowdcy szwadronu jest nieustannie dba o posunicie natarcia jaknajprdzej i jaknajgbiej, 0 ubezpieczenie frontu 1skrzyde (wyzyskanie r. k. m.) o wy badanie drg, wyzyskanie podej, o utrzymanie cznoci na wszystkie strony i o informowanie zwierzchnikw. Pa mita powinien, e gwnym zadaniem jest skombinowanie ognia z ruchem, celem okrenia i zwalczenia punk tw oporu nieprzyjacielskiego. Ogie wie nieprzyjaciela, niszczy go lub conajmniej ubezwadnia, podczas gdy manewr plutonw i dru yn osacza go. Samodzielny szwadron posuwa si szerokim fron tem, ubezpieczajc skrzyda i wysyajc naprzd na 400 800 krokw patrole lub jeden pluton na sposb stray przednich, poprzedzony oczami (czujkami). Ody czno z nieprzyjacielem stracono, szwadron odzyskuje j przez posunicie naprzd pierwszej linji. Ruch ten poprzedzaj patrole dla uniknicia niespodzianek. Skoro szwadron dotar do celu lub gdy wstrzyma go opr, wykluczajcy chwilowo posuwanie si naprzd 1 skuteczno manewru, wtedy gwnem staraniem do wdcy bdzie rozczonkowanie si wgb, uporzdkowa nie oddziaw i nawizanie cznoci. Zarzdzenia jego bd miay na celu przedewszystkiem zabezpieczenie skutecznoci ognia, gwnie przez flankowanie, ubezpieczenie skrzyde, ustalenie miejsc dla waniejszych druyn r. k. m. i k. m. Jednem sowem rozpoczyna on tworzy front uywajc wszelkich rod kw obrony. Wyszukanie nieprzyjacielskich punktw obserwacyj nych jest rzecz bardzo wan. O nich donosi si bez zwocznie przeoonemu dowdztwu, w celu zawiadomie nia o tem artylerji.

z przeoonym dowdc i poprzedzajc go linj. Musi dba stale o ubezpieczenie skrzyde pierwszej linji. Nie powinien waha si, w razie koniecznoci obrony zagro onego skrzyda przej do natarcia z wasnej inicjatywy lub gdy pooenie tego wymaga a rozkaz wyszy do na tarcia zastaby ju zmienione warunki. W kadym razie o takim kroku zameldowa naley natychmiast dowdcy ktry dysponuje odwodem.

596. Ogie I m a newr.

597. Meldunki.

f) Szwadron podczas natarcia www.cbw.pl

598. Dowdca od> wodu.

CBW

w drugiej linji.

Szwadron mona uy w boju w drugiej linji lub jako odwd. Dowdca idzie na czele tego w cznoci

Rozdzia A. Przechowywanie* przyprowadzanie i odprow. sztandaru. 343

C Z

IV .

D O D A T K I . ROZDZIA A.

Przechowywanie, przyprowadzanie dzanie sztandaru.

599. Przechow a nie sztandaru.

odprowa

W zasadzie przechowuje si sztandar w pokoju subowym d-cy puku. Gdy sztandar przechowuje si w pokoju subo wym d-cy puku, odkomenderowuje si do pokoju su bowego d-cy onierza cznikowego. Gdy sztandar prze chowuje si w sztabie puku, przy sztandarze i kasie wystawia si posterunek. O ile sztandar przechowuje si oddzielnie od kasy, przy sztandarze wystawia si spe cjalny posterunek W polu przechowuje si sztandar na kwaterze d-cy puku, lub przy odwodzie. O ile puk posiada sztandar, w pukach kawalerji linjowej, znajduje si sztandar w szeregu zasadniczo w 3 szwadronie, w pukach kawalerji dywizyjnej w 2-gim szwadronie (przy szwadronie rodkowem). Do trzymania sztandaru wyznacza si podoficera (sztandarowego), ktry stale trzyma sztandar. Prcz sztandarowego, kadorazowo, gdy sztandar ma by w szeregu wyznacza si jednego podoficera (w zasadzie jednego z najstarszych) jako podsztandarowego. Za wyjtkiem marszw i defilad staje sztandarowy ze sztandarem w pierwszym szeregu na prawem skrzydle pierwszego plutonu, szwadronu sztandarowego, rwnajc na prawoskrzydowego pierwszej sekcji, podztandarowy staje za nim w drugim szeregu, kryjc na sztandarowego. W kolumnie marszowej sztandar staje na czele kolumny. przyprowadzenia sztandaru wysya si adju tanta puku, trzech trbaczy, sztandarowego, podsztandarowego i pluton honorowy pod dowdztwem oficera.

600. Szwadron sztandarowy.

601. Przyprowadz* nie sztandaru.

www.cbw.pl Celem

CBW

Oddzia udaje si do miejsca przechowywania sztandaru w nastpujcym porzdku: adjutant, za nim w odlegoci dwch krokw trzej trbacze w jednym szeregu, w od legoci dwch krokw d-ca plutonu i pluton w kolumnie. Sztandarowy i podztandarowy w ostatnim szeregu kolu mny, podztandarowy po prawej stronie sztandarowego. Gdy oddzia przybywa na miejsce na komend d cy plutonu, pluton staje w szyku rozwinitym przed budyn kiem, gdzie znajduje si sztandar, dowdca plutonu przed rodkiem swego plutonu (w zasadzie pluton powinien tak si rozwin, aby rodek plutonu znajdowa si naprze ciw wyjcia, skd sztandar ma by wyniesiony) Na zapo wied komendy: ROZWINITY1 1 , trbacze na znak adjutama odjedaj na prawo, adjutant za na lewo. D-ca plutonu podaje haso wykonania po oprnieniu przez adjutanta i trbaczy miejsca potrzebnego dla rozwinicia plutonu Gdy pluton stoi w szyku rozwinitym adjutant staje na lewem skrzydle plutonu przed sztandarowym, podztandarowy w drugim szeregu kryje na sztandaro wego (adjutant rwna na d-c plutonu), trbacze za na prawem skrzydle plutonu (rwnaj na drugi szereg plu tonu) Na komend adjutanta SZTANDAROWYDO ZSIA DANIA Z KONI, adjutant, sztandarowy i podsztandarowy wyjedaj naprzd o dwie dugoci konia, lewoskrzydowy szeregowiec drugiego szeregu plutonu wy jeda naprzd i staje obok adjutanta, poczem zsiadaj z koni tylko adjutant i sztandarowy. Konia adjutanta bierze szeregowiec, konia sztandarowego podztandarowy. Adjutant, za ktrym idzie sztandarowy, wchodz do bubynku, gdzie przechowuje si sztandar. Gdy adjutant ze sztandarowym wchodz do budynku, d-ca plutonu podaje komend BACZNOSC - LANCE, SZABLE W DO*. Wszyscy bior lance i szable w do za wyjtkiem tr baczy i koniowodw. Po odebraniu sztandaru adjutant puku wychodzi z budynku salutujc cay czas rk, za nim w odlegoci dwch krokw idzie sztandarowy niosc sztandar. W chwili ukazania si sztandaru podaje d-ca plutonu komend: PREZENTUJ BRON*. Na t komend, pluton prezen tuje bro, trbacze graj HASO*1 . Gdy adjutant doprowadzi sztandarowego ze sztan darem przed rodek plutonu, podaje komend STJ", nastpnie W TY ZWROT" sztandarowy robi p obrotu Na komend adjutanta ,STOJ podztandarowy trzyma-

344

Regulamlu Kawalerji. CzA IV . Dc datki.

R o zd zia A . Przech ow yw a n ie, przyprow adzan ie i odprow . sztandaru.

345

jcy konia sztandarowego i szeregowiec trzymajcy konia adjutanta wyjedaj naprzd, objedj z tyu adjutanta i sztandarowego i podaj im konie z prawej strony. Na komend adjutanta SZTANDAROWY-DO WSIADANIA NA KON, sztandarowy oddaje sztandar podsztandarowemu, sam bierze konia i wsiada, poczem podsztandaiowy oddaje mu sztandar. Adjutant siada na konia, staje na prawem skrzydle przed trbaczami, obnaa szabl i salutuje. Gdy adjutant 1 sztandarowy wsid na konie, d-ca plutonu podaje ko mend: NA RAMI BRON. Na t komend trbacze przestaj gra. D-ca plutona podaje komend: PLUTONW PRA WO (W LEWO) MARSZ*. Na zapowied komendy adjutant staje w kierunku marszu, za nim w odlegoci 2 krokw trbacze, za trbaczami w odlegoci 2 krokw sztandarowy ze sztandarem, po lewej stronie podsztandarowego. Na haso adjutant rusza z miejsca, za nim tr bacze, za nimi sztandarowy. D-ca plutonu prowadzi plu ton w odlegoci 2 krokw za sztandarowym. Pluton w szyku rozwinitym. O ile brak miejsca nie pozwala na szyk rozwinity, pluton postpuje w ko lumnie, jednak dowdca powinien przej w szyk rozwi nity jak tylko miejsce na to pozwoli. W czasie prowa dzenia sztandaru adjutant, podsztandarowy, d-ca plutonu honorowego i pluton trzymaj lance i szable w doni. Trbacze nie graj. Przyprowadzenie sztandaru w szyku pieszym odbywa si analogicznie.
Przyjmow a nie1 pieszym sztandaru.

swym przepisowym miejscu, adjutant majc cay czas szabl opuszczon odjeda galopem i staje przed rod kiem kapeli trbaczy. Na znak dowdcy puku trbacze przestaj gra, poczem d-ca puku podaje komend: NA RAMI BRON*.
603. ( Dla odprowadzenia sztandaru wyznacza si: adju Odprowadze tanta, kapel trbaczy lub 3 trbaczy, sztandarowego nie szta n d a ru . i podsztandarowego i w zasadzie pierwszy pluton pierw szego szwadronu. D-ca puku moe jednak wyznaczy inny pluton. Na komend d-cy puku .HASO* trbacze zaczy naj gra ,HASO. Poczem d-ca puku podaje komend: .LANCE, SZABLE W DON. D-ca pierwszego plutonu szwadronu sztandarowego (lub szwadronu przy ktrym stoi sztandar) podjeda do sztandarowego salutuje szabl i prowadzi sztandar i pod sztandarowego wiczebnym kusem przed pierwszy plu ton pierwszego szwadronu (lub pluton wyznaczony), za trzymuje sztandar (podsztandarowy staje po prawej stro nie sztandarowego) na dwa kroki przed dowdc plutonu honorowego, poczem bierze szabl na rami i wraca ga lopem na swoje miejsce. Gdy sztandarowy ze sztandarem stanie przed plutonem, przestaj na znak d-cy puku tr bacze gra, adjutant prowadzi kapel (lub 3 trbaczy) 1 staje w odlegoci 2 krokw przed sztandarowym (sza bla na ramieniu). Na komend d-cy puku: PREZENTUJ, BRO*, adjutant rusza w kierunku, w ktrym sztandar ma by odprowadzony (adjutant i dowdca plutonu honorowego salutuj szablami), za nim w odlegos'ci 2 krokw trba cze, za nimi w odlegoci 2 krokw sztandarowy i pod sztandarowy, za nimi w odlegoci 2 krokw d-ca plu tonu honorowego. Gdy sztandar oddali si od puku na 25 krokw d-ca puku podaje komend: .NA RAMI BRON*. O ile sztandar odprowadza cala kapela, trbacze graj marsze przez ca drog. Wniesienie sztandaru do budynku odbywa si ana logicznie do p. 601 tylko w odwrotnym porzdku. O ileby przy przeprowadzeniu lub odprowadzeniu sztandarw na miejsce przechowywania sztandarw, przybyo jednocze nie kilka oddziaw honorowych, to odbiera lub oddaje sztandar oddzia, ktry przyby na miejsce pierwszy (w kolejnym porzdku), reszta oddziaw oczekuje swojej kolei.

602.

www.cbw.pl

CBW

Gdy sztandar zbliy si do puku na 200 (w szyku na 100) krokw, dowdca puku podaje komend: BACZNOSC LANCE, SZABLE W DON*. Gdy sztandar zbliy si do puku na 100 krokw (w szyku pie szym na 50 krokw) d-ca puku podajekomend: .PRE ZENTUJ BRON NA PRAWO (LEWO) PATRZ*. Na t komend kapela gra hymn narodowy. (O ile puk nie posiada kapeli, trbacze graj haso). Trzej trbacze przy sztandarze na znak adjutanta odjedaj kusem do plutonu trbaczy na swe miejsca, gdy trbacze zagraj hymn, adjutant salutuje szabl i pro wadzi wiczebnym kusem sztandar wzdu frontu puku na przepisane miejsce. Podsztandarowy kryje na sztanda rowego. Rwnoczenie pluton honorowy oddziela si od pocztu sztandarowego, d-ca plutonu prowadzi pluton ku sem za frontem na swe miejsce. Gdy sztandar stanie na

346

Regu lam i n K a w a lerji. Cz IV . D odatki,

R o zd zia B. P rze gl d y 1 u roczystoci.

347

Przy wynoszeniu lub odnoszeniu sztandaru innego oddziau, oddziay oczekujce swej kolei szabel nie obna aj, d-cy plutonw honorowych podaj tylko komend: BACZNOC NA PRAWO (LEWO) PATRZ", ofice rowie salutuj rk. ROZDZIA B.

Przegldy i uroczystoci.
664. Wskazwki oglne.

Szyki przewidziane dla przegldw i defilad maj na celu ustawienie oddziaw w szykach zwartych, w ograniczonym terenie celem dokonania przegldu, na stpnie przeprowadzenie ich w defiladzie Zasadniczo dla przegldw i defilad uywa si tych samych szykw co w polu (Rozdz. A. Czci II Reg. Kaw.). O ile stopie wyszkolenia na to pozwoli, mona uywa innych szykw przewidzianych w niniejszym roz dziale, w celu przedstawienia oddziaw w lep'szym po rzdku i sprawnoci.

trzymajc cay czas szabl opuszczon. Z chwil, gdy od bywajcy przegld minie ju oddzia, lub gdy kae wy kona jaki obrt, d-ca plutonu salutuje szabl powtrnie i wraca na swoje miejsce. Komendy: LANCE, SZABLE W DO* i .PRE ZENTUJ BRO podaje si tylko dla oddania honorw d-cy majcemu odby przegld. W razie przybycia na miejsce przegldu innego d cy, lub wyszego oficera, przed przybyciem d-cy majcego odby przegld, d-ca plutonu podaje tylko komend .BACZNOSC NA PRAWO (LE WO PATRZ*, poczem rusza galopem na spotkanie i skada raport tylko ustnie. Po zoeniu raportu powraca na swoje miejsce. Do przegldu szwadron ustawia si w linji pluto nw, w szyku cienionym, lub w szyku rozwinitym, sto sownie do pp. 323 i 326. D-ca szwadronu, d-cy plutonw i podoficerowie na swoich miejscach. Trbacze na prawem (lewem) skrzydle szwadronu rwnaj na 2-gi szereg. D-ca szwadronu przy zblieniu si odbywajcego przegld postpuje, jak wska zane dla d cy plutonu, wszyscy pozostali oficerowie w szeregu salutuj szabl na komend .PREZENTUJ BRON*. Forma raportu pozostaje ta sama, zamiast sw ,w plutonie X rot.* melduje si ,w plutonach X rot.* Gdy odbywajcy przegld minie szwadron lub kae wy kona jaki obrt, d-ca szwadronu podaje komend: .TR BACZE NA MIEJSCA*, lub TRBACZE PRZED FRONT*, (pp. 291 i 324). Dla przegldw dywizjon ustawia si w linji szwa dronw, w szyku cienionym, w kolumnie szwadronw, lub w szyku rozwinitym, stosownie do pp. 346 348 Reg. Kaw., z t rnic, e szwadrony staj na jednej linji, zachowujc przepisane odstpy. D-ca dywizjonu po stpuje jak d-ca szwadronu (plutonu) w myl pp. 605 i 606Dla przegldw puk ustawia si: 1) w linji dywi zjonw, w szyku cienionym, stosownie do p. 362 Reg. Kaw., z ta rnic, e dywizjony (szwadrony) staj na jednej linji obok siebie, zachowujc przepisane odstpy. (Rys. 153). 2) w kolumnie dywizjonw stosownie do p. 363 Reg. Kaw. (Rys. 154). 3) w szyku rozwinitym. W tym szyku dywizjony (szwadrony) staj jedne obok drugich
606. Szw a dron.

Przegldy w szyku konnym.

605. Pluton.

www.cbw.pl

CBW

Pluton ustawia si do przegldw w kolumnie czwr kami, lub w szyku rozwinitym stosownie do pp. 291 i 300. D-ca plutonu, podoficerowie, trbacz (o ile takowy jest) na swoich miejscach. D-ca plutonu przy zblieniu si odbywajcego przegld na 200 krokw do oddziau podaje komend: BACZNOSC LANCE, SZABLE W DON*. Nastpnie, gdy odbywajcy przegld zbliy si na 100 krokw do oddziau, d-ca plutonu podaje komend; PREZENTUJ BRON NA PRAWO (LEWO) PATRZ*, poczem rusza galopem na spotkanie, zbliywszy si na 6 krokw, d-ca plutonu zatrzvmuje konia, salutuje szabl, poczem skada raport: PANIE....... . PLUTON X, W SZE REGU OF1CEROW X, W PLUTONIE X ROT.* Przykad: .PANIE PUKOWNIKU PIERWSZY PLU TON PIERWSZEGO SZWADRONU 5 PUKU UANW, W SZEREGU OF1CEROW 1, W PLUTONIE 12 ROT Odbywajcemu przegld naley wrczy rapurt pi mienny (wzr raportu w p. 612). D-ca plutonu towarzyszy odbywajcemu przegld, jadc o p dugoci konia z tyu i nazewntrz od niego.

607. Dywizjon.

608. Puk.

348

R egu lam ia K a w a lerji. Cz IV . D o d atki.

R ozd zia B. P re g l d y i uroczystoci.

349

na jednej linji w odstpach 20 krokw, d ca puku i wszyscy Oficerowie, podoficerowie i t. d. na swoich miejscach. Przy skadaniu raportu d-ca puku postpuje jak d-ca dy wizjonu. Wszyscy oficerowie znajdujcy si w szeregach, za wyjtkiem adjutanta (o ile ten ostatni nie dowodzi kapel trbaczy) salutuj szablami na komend d cy puku PREZENTUJ BRON*.
609. Sztandar. 610. K a pela trb a czy.

kw. O ile odbywajcy przegld przechodzi tu oddziau, po za linj d-cw szwadronw, cerowie, zaczynajc od d-cw szwadronw i nywuj zwrot wty, stajc twarz do frontu

wzdu fron wszyscy ofi wyej wykooddziau.

Wzr raportu pisemnego. L. 11. W Szwadronw ew. plutonw s z e r e g u Oficerw star szych Oficerw mod szych Podoficerw

Stosownie do p. 600. Kapela trbaczy (o ile puk takow posiada) staje w dwa szeregi w linji i w szyku rozwinitym na prawem (lewem) skrzydle puku (od strony skd zblia si odby wajcy przegld) w odstpie 6 krokw od skrzydowego szwadronu, pierwszy szereg trbaczy rwna na drugi sze reg szwadronu, kapelmistrz lub trbacz pukowy przed rodkowym trbaczem, rwnajc na pierwszy szereg skrzy dowego szwadronu, adjutant puku staje przed kapel mistrzem, rwnajc na linj d-cw plutonw. W kolumnie trbacze staj na czele kolumny w odstpie 6 krokw od skrzydowego szwadronu, rwnajc jak wyej.

Warszawa, dn. 3 lipca 1922 r.

I ' R . k . m .

z n a j d u j e Ilo ro t w plut. i Koni wierz! chowych Koni pocigo w ych i juczn. 5

. _

s i koni 549

i Generaw

I Szeregowcw

Trbaczy

szabel

ODDZIA

Razem

VIII Br. Kaw. Sztab Bryg. 5 p. uanw 10 p. uanw Razem

1

611. Skadanie raportu odbywajcemu przegld przez Skadanie r a - ( ' d-c puku (dywizjonu, szwadronu, plutonu) wykonywa portu odby si stosownie do ^p. 605 t nastpnych, wajcemu ' przegld przez iz Odbywajcemu przegld towarzyszy tylko d-a prze d-c oddzlatu.j

1 3 t. -

3 20 d.

4
i

18 60 448 549 12 519 i t. d.

|R azem 5

gldanego oddziau (d-ca puku, szwadronu, plutonu), wszy scy inni oficerowie pozostaj na swoich miejscach. O ile odbywajcy przegld przechodzi lub przejeda wzdu frontu oddziau, poza linj d-cw szwadronw, wszyscy oficerowie, zaczynajc od d cw szwadronw i wzwy, pozostajc na swych miejscach, zwracaj swe konie go wa do frontu oddziau. Przegldy w szyku pieszym.

_ _

_ _ - _ _ _

D ca VIII Brygady Kawalerji (- ) Gen. Br.

612. Przegldy.

www.cbw.pl

CBW

Do przegldu w szyku pieszym, oddzia ustawia si na tych samych odstpach i odlegociach, jak w szyku konnym. Skadanie raportu odbywajcemu przegld i to warzyszenie mu wykonywa si tak samo, jak w szyku konnym, z t rnic, e komend RACZNOSC SZA BLE W DON* d-ca oddziau podaje, gdy odbywajcy przegld zblia si do oddziau na 100 krokw. Komend PREZENTUJ BRON* d-ca podaje, gdy odbywajcy przegld zbliy si do oddziau na 50 kro-

Defilada.
613. Zasadnicze szyki zwarte dla defilady s te same dla defi co i przewidziane w Rozdz. A. Czci II. Reg. Kaw. MiejSzyki lady. sca d-cw pozostaj te same, z t jednak rnic, e od* lego midzy odpowiednim d-c i jego oddziaem nie moe przekracza poowy odlegoci midzy dwoma ko lejno defilujcymi oddziaami. W tym wypadku d-ca ni szy staje w poowie odlegoci pomidzy d-c wyszym

C k . m.
------

350

Regulamin Kawalerji. Cz IV . Dodatki.

Rozdzia^B. Przegldyfi uroczystoci.

351

od niego, a niszym. D-cy plutonw pozostaj zawsze na swoich miejscach.

614.
P lu ton .

Pluton defiluje w kolumnie czwrkami lub w szyku rozwinitym. Przed rozpoczciem defilady pluton przyj muj nakazany szyk, stosownie do przepisw Rozdz. A. Czci II. Reg. Kaw. i bierze (o ile to przedtem nie byo iu wykonane) .LANCE, SZABLE W DON". Pluton rozpoczyna defilad na komend: BACZ NOSC DEFILADA W PRAWO (LEWO) CHD MARSZ*. Dochodzc do odbierajcego defilad na 12 krokw (w szyku pieszym na 9), d-ca plutonu podaje ko mend: NA PRAWO (LEWO) PATRZ*. D-ca plutonu salutuje szabl; po miniciu odbiera jcego defilad na 6 krokw (w szyku pieszym na 3 kroki) d-ca plutonu bierze .NA RAMI BRON". D-ca plutonu do odbierajcego defilad nie zajedi. O ile defilada od bywa si w szyku pieszym, szeregowi na komend: NA PRAWO (LEWO) PATRZ" przestaj porusza praw rk, trzymajc szabl, przyciskajc j lekko do biodra. Szwadron defiluje w linji plutonw, w szyku cie nionym, w szyku rozwinitym, lub w kolumnie plutonw rozwinitemi. W tym ostatnim szyku plutony rozwinite staj i defiluj kolejno jeden po drugim, stosownie do p. 338 Reg. Kaw. Odlego midzy plutonami rwna si szerokoci rozwinitego plutonu (20 krokw). Dla przej cia z innych szykw w kolumn plutonw rozwinitemi, dla marszu i zmiany kierunku, naley stosowa si do Rozdz. A. Czci II Reg. Kaw. Dochodzc do odbierajcego defilad na 12 krokw (w szyku pieszym na 9) d-ca szwadionu podaje komend: NA PRAWO (LEWO)PATRZ*. D-ca szwadronu i wszyscy oficerowie salutuj jednoczenie szablami, szeregowcy zwra caj gowy w stron obierajcego defilad. Po miniciu odbierajcego defilad na 6 krokw (w szyku pieszym na 3 kroki) d-ca szwadronu bierze NA RAMIBRON*, za jeda galopem (wzgldnie zachodzi) do odbierajcego defilad, nie dojedajc 6 krokw salutuje powtrnie, poczem staje za odbierajcym defilad o p dugoci konia w ty i na zewntrz w stosunku do kierunku skd maszeruje oddzia defilujcy, majc cay czas szabl opusz czon. W szyku pieszym staje si za odbierajcym defi lad na 3 kroki w ty i na zewntrz w stosunku do kierunku, skd manewruje oddzia defilujcy.

Gdy szwadron minie odbierajcego defilad na 6 krokw, d-ca szwadronu, o ile nie otrzyma specjalnego rozkazu, salutuje szabl (po raz trzeci) odbierajcemu de filad i galopem dopdza swj oddzia. Kady oficer po miniciu odbierajcego defilad na 6 krokw (w szyku pieszym 3 kroki), bierze szable na rami. Komendy: DEFILADA i t. d. i NA PRAWO (LE WO) i t. d. podaje tylko d-ca szwadronu. Dywizjon defiluje w szyku cienionym, w kolu mnie szwadronw, w kolumnie szwadronw rozwinitemi. w kolumnie plutonw rozwinitemi. Odlego w kolumnie szwadronw rozwinitemi midzy szwadronami rwna si rozcigoci rozwinitego szwadronu (80 krokw), odle go midzy plutonami w kolumnie plutonw rozwini temi rwna si rozcigoci rozwinitego plutonu (20 kro kw) midzy szwadronami 40 krokw. D-ca dywizjonu, d-cy szwadronw, plutonw na swych przepisowych miej scach stosownie do Rozdz. A. Czci II Reg. Kaw. Dla przejcia z innych szykw w kolumn szwa dronw rozwinitemi, lub w kolumn plutonw rozwini temi, naley stosowa si do Rozdz. A. Czci J1 R. K. i p. 615 niniejszego rozdziau. D-ca dywizjonu stosuje si do p. 615 niniejszego rozdziau. Komendy gosem podaje tylko d-ca dywizjonu. Oticerowie salutuj szablami, sze regowcy zwracaj gowy na znak d-cy szwadronu. Puk defiluje w kolumnie dywizjonw, w szyku cie nionym, w kolumnie szwadronw rozwinitemi (Rys. 155), w kolumnie plutonw rozwinitemi. D-cy: puku, dywizjonw, szwadronw 1 plutonw na swych przepisowych miejscach, stosownie do Rozdz. A. Czci II Reg. Kaw. D-ca puku stosuje si do pp. 615 i 616 niniejszego rozdziau. Komendy gosem podaje tylko d-ca puku. Oficerowie salutuj szablami, szeregowcy zwracaj gowy na znak d-cw szwadronw. Przed rozpoczciem defilady d-ca puku podaje ko mend: SZTANDAR PRZED X SZWADRON". Na t komend d-ca plutonu, przy ktrym sta sztandar, pod jeda do sztandaru, salutuje szabl, staje na dwa kroki przed sztandarowym i bierze szabl na rami; nastpnie podaje komend: SZTANDAR ZA MN (CHD) MARSZ" i prowadzi wiczebnym kusem sztandar (pod616. D yw izjon.

615.
S zw a d r o n .

617.
P u k.

www.cbw.pl

CBW

Sztan dar.

618 .

352

Regu lam in K a w a lerji. OzA<$ IV . D odatki.

353

sztandarow y kryje na sztandarow ego) przed szwadron, ktry ma rozpocz defilad. Po zatrzym aniu sztandaru na 60 krok w przed szw adronem dow dca plu to nu salutuje szabl i wraca galopem na swoje miejsce. G d y sztandar stanie przed szwadronem , d-ca szwadronu, ktry ma rozpocz defilad podaje kom end; P O C Z E T D O S Z T A N D A R U . Na t kom end p o d je d a j do sztandaru zawczasu w yznaczeni: jeden z m odszych oficerw puku (w zasadzie najm odszy oficer czoow ego szw ad.onu) i 3 szeregowcw (w zasadzie z czoow ego szwadronu). Poczet staje w nastpujcym porzdku: w pierw szym szeregu ofi cer, sztandarow y, podsztandarow y, w drugim 3 szeregow cw. Oficer staje obok sztandarow ego ze strony odbiera jcego defilad, podsztandarow y z drugiej strony sztan darowego.
619. Miejsca do wdcw f od dziaw.

W czasie d e fila d y pu k u jad: 1. A d ju ta n t puku. 2. K apelm istrz lu b trbacz p u kow y w odlegoci 2 krokw za adjutantem . 3. Trbacze. ro dko w y trbacz w o dlegoci 2 k ro k w za kapelm istrzem , trbacze w dw ch sze regach, odlego m idzy szeregam i 2 kroki. 4. D-ca pu k u w odlegoci 20 krokw za rodkiem trbaczy. 5. Sztandar z pocztem sztandarow ym w odlegoci 10 krokw za d-c puku. 6 . D ow dca pierwszego d y w izjo n u w ko lum nie lub kierunkow ego d yw izjon u w szyku cienionym w odlegoci 10 krokw za pocztem sztandarowym. 7. D ow dca pierwszego szw adronu w kolum nie lub kierunkow ego szwadronu w szyku cienionym w o dlegoci 20 krokw za d ow dc d y w izjon u. Pozostali dow dcy, oraz je dn o stki skadow e p u ku na swych przepisow ych miejscach. kapela trbaczy pod d-twem adjutanta krokw (w szyku pieszym 50 krokw) do odbierajcego defilad zaczyna gra H A S O ", a d ju tant salutuje szabl. D o je d ajc na 50 krokw (w szyku pieszym 25 krokw ) na znak adjutanta kapela przestaje gra, poczem adjutant bierze szable na rami i podaje ko m end: P L U T O N W L E W O ( P R A W O ) - C H D M A R S Z *. Z ro biw szy miejsce dla defilady pu k u kapela trbaczy na kom end adjutanta zm ienia dw a razy kierunek, zajeda

w ten sposb, aby stan frontem do odbierajcego de filad w odstpie 10 krokw od lew ego skrzyda defi lujcego puku. Trbacze zajedaj chodem zw ikszonym w stosunku do chodu puku. Stanw szy na sw oim m iejscu trbacze natychm iast zaczynaj gra. O ile p u k defiluje w stpie kapela trbaczy gra marsz pukow y, o ile puk defiluje w innych chodach o dpow iedni marsz. 'A djutant pu ku, g dy kapela trbaczy stanie na swem miejscu i zaczyna gra opuszcza szabl i trzym a j opuszczon a do koca defilady . K iedy ostat nia jednostka pu ku m inie odbierajcego defilad kapela trbaczy na znak adjutanta przestaje gra i nastpnie na kom end adjutanta zawraca w lew o (praw o), poczem d o cza najkrtsz drog do puku. O ile puk nie posiada kapeli trbaczy, adju tan t pro w a dzi trbaczy, jak w skazano w y yj z t rnic, e trbacze nie zajedaj i nie staj naprzeciw odbierajcego defilad a ja d prosto grajc cay czas marsz o dd ziaw w ystpujcych konno (pieszo). A d iu ta n t salutuje szabl (nie d o je d a jc do odbierajcego defilad na 12 krokw w szyku pieszym na 9 krokw) i bierze szabl na rami po m iniciu odbierajcego defi lad na 6 krokw (w szyku pieszym 3 kr.). G d y adjutant bierze szabl na rami trbacze przestaj gra. Kaw alerja zasadniczo defiluje w stpie, na rozkaz m oe defilow a w innych chodach, kus w iczebny, galop, galop w y cign ity, cwa. G d y trbacz zn ajdu jcy si przy odbieraicym defilad poda sygna now ego chodu, kapela przestaje gra i po w trzyw szy podany sygna zaczyna gra odpow iedni marsz. Na sygna now ego chodu oddzia, ktry m in o d bierajcego defilad, jak rw nie o d d zia y defilujce bior nakazany nowy chd .. O ile puk ma defilow a w w y ci g nitym galopie, to d-ca puku podaje komend: N A U D O LA N C E , D O B O J U S Z A B L E ". O ile p u k ma defilow a w cwale, to na kom end M A R S Z M A R S Z wszyscy b io r lance (szable) do szary. W w y cig n i ty m galopie i w cwale oficerowie szabl nie salutuj. a) C h w y t y s z t a n d a r e m Postaw a zasad n i cza sztandarow ego ze sztandarem jest nastpujca: sztan dar spoczywa trzew ikiem drzewca w tulejce n penden cie. prawa rka o bejm uje drzewce sztandaru pen d o n i pi na w ysokoci okcia. W szyki* pieszym trzew ik drzewca w yjm uje si z tulejki i opiera si o zie m i na
621. Chody.

620. W d efiladzie Kapela trba |d o je d a jc na 100 czy I trbacze.

www.cbw.pl

CBW

62Z. Oddawanie honorw od* bywajcemu przegld.

354

Regulam in K a w a lerji. Cz IV

D o d itk i.

R o zd zia B. P rze g l d y i u rocysto ici.

355

www.cbw.pl

CBW

rwnej wysokoci z czubem buta, drzewce sztandaru pionowo, pi prawej rki na wysokosci okcia W szyku konnym lewa rka trzyma wodze, w szyku pieszym lewa rka obejmuje pochw szabli, stosownie do p. 104 (Postawa zasadnicza z szabl w pochwie) Reg. Kaw. Postaw zasadnicz przyjmuje si na komend: , BACZNOSC" lub PREZENTUJ BRON. Na komendy: SPOCZNIJ" lub NA RAMI BRON" sztandarowy opie ra drzewce sztandaru o prawy bark, prawa rka swobod nie opuszczona w d ujmuje drzewce podchwytem. W czasie defilady w szyku konnym sztandarowy trzyma sztandar w postawie zasadniczej. W czasie defilady w szyku pieszym sztandarowy trzyma sztandar w postawie NA RAMI BRON', trze wik drzewca w tulejce pendenta. Tulejka na pendencie winna by tak wysoko podcignit, aby jak w szyku kon nym, tak i pieszym o ile trzewik drzewca znajduje si w tulejce, nasada ptna sztandaru bya oddalona od bar ku sztandarowego na szeroko doni. b) S a l u t o w a n i e s z t a n d a r e m . Jak w szyku pieszym, tak i w szyku konnym sztandarem salutuje si tylko stoic na miejscu. Przez salutowanie sztandarem oddaje si honory: Przenajwitszemu Sakramentowi. Pre zydentowi Rzeczypospolitej. Na komend .PREZENTUJ BRO sztandarowy wyprostowuje praw rk trzymajc drzewce sztandaru i pochyla sztandar wprzd jak mona najwicej. W tej postawie pozostaje a do komendy ,NA RAMI BRON W szyku pieszjm sztandarowy pochyla sztandar obydwoma rkoma, ujmujc lew rk drzewce na wysokoci barku, praw rk nie wypuszczajc drzewca opuszcza wd. Sztandar wprowadza si do szeregu bez pokrowca w nastpujcych wypadkach: 1. W czasie uroczystoci kocielnych i pastwo wych przewidzianych w regulaminie suby wewntrznej. 2. W czasie przegldw w obecnoci Prezydenta Rzeczypospolitej, Naczelnego Wodza, Naczelnikw Pastw obcych i Ministra Spraw Wojskowych. 3. W czasie wita pukowego. 4. Na uroczyste zaprzysienie nowozacinych. 5. Na specjalny rozkaz. We wszelWch innych wypadkach sztandar winien by w pokrowcu.

623. Gdy Prezydent Rzeczypospolitej zbliy si do od narodo dziau ustawionego do przegldu na 100 krok^ (w szyku Hymny we I marsze. pieszym 50 krokw) na komend PREZENTUJ BRN trbacze zaczynaj gra HASO. W czasie skadania ra portu przez d-c oddziau, trbacze na znak adjutanta puku przestaj gra, po zoeniu raportu kapela trbaczy, o ile puk takow posiada, na znak adjutanta puku zaczyna gra Hymn Narodowy i gra cay czas dopki odbywajcy prze gld przechodzi wzdu frontu i nie minie oddziau. O ile puk nie posiada kapeli, trbacze graj marsz oddziaw wystpujcych konno (pieszo). Gdy na przegldzie jest obecnym naczelnik obcego pastwa, kapela trbaczy gra hymn narodowy obcego pastwa. Gdy przegld odbywa Minister Wojny kapela tr baczy po odegraniu HASA" zaczyna gra marsz pukowy. O ile puk nie posiada kapeli, po odegraniu HASA trbacze graj marsz oddziaw wystpujcych konno (pieszo). W wypadkach odbywania przegldu przez innych d-cw kapela trbaczy gra tylko marsz danego puku.

Szwadrony K. M. i Techniczny bior udzia w prze 624. Szwadron k. m. gldach i defiladach stojc na lewym (prawym) skrzydle5 puku, za rodkiem puku, lub w tyle kolumny w' odpo i szwadron techn. wiednich szykach podug rozkazu d-cy puku. a) Dla przegldw brygada ustawia si: Puki w linji dywizjonw obok siebie, odstp mi dzy pukami 40 krokw. Puki w szykach cienionych obok siebie, odstp midzy pukami 2u krokw. Puki w kolumnach dywizjonw (lub szwadronw) obok siebie odstp midzy pukumi 40 krokw. Puki w szykach rozwinitych okok siebie odstp midzy pukami 40 krokw. Puki w szykach rozwinitych jeden za drugim w odlegoci 100 krokw. D-ca brygady staje w odlegoci 20 krokw przed d-c puku kierunkowego lub czoowego. Szef sztabu brygady o p dugoci konia na lewo i z tyu od d-cy brygady. Wszyscy inni oficerowie sztabu i oficerowie nie bdcy w szyku staj na skrzydle brygady na zewntrz skd jedzie odbywajcy przegld, w dwch szeregach w porzdku starszestwa w odstpie 6 krokw od skrzy dowego szwadronu. Pierwszy szereg rwna si na pierw szy szereg szwadronu, oficerowie ci szabel nie obnaaj.
625. Brygada.

356

Regulamin K awalerji. Czl IV. Dodatki. Rozdzia C. Siodanie, kieznanie i pakowani siode.

357

www.cbw.pl

CBW

Gdy odbywajcy przegld zbliy si do brygady, d-ca brygady postpuje w myl p. 605,611 i 612. D-ca brygady podaje zapowied komendy: LANCE, SZABLE...1 ' d-cy pukw powtarzaj komend i na znak d-cy brygady po daj haso wykonania. Do odbywajcego przegld podjeda z raportem tylko d-ca brygady, w czasie obchodzenia frontu brygady towarzysz odbywajcemu przegld d-ca brygady i szef sztabu. Puki kolejno prezentuj bro i bior na rami bro na komend d-cw pukw, jak tylko odbywajcy przeg'd odejdzie od skrzyda puku na 6 krokw. Przy zblianiu si odbywajcego przegld przepisowe melodje gra tylko kapela trbaczy puku stojcego na skrzydle lub na czole brygady, gdy odbywajcy przegld mija skrzy dowy lub czoowy puk, na znak d-cy puku kapela tr baczy przestaje gra, natomiast zaczyna gra kapela na stpnego puku. b) W defiladzie puki defiluj w szykach wskaza nych w p. 617 w odlegoci 100 krokw jeden za drugim. D-ca brygady majc za sob z lewej strony (prawej) szefa sztabu, jedzie na 20 !*rokw przed d-c czoowego puku. Do odbierajcego przegld zajeda d-ca brygady, majc za sob szefa sztabu i dowdca defilujcego puku. Re szta oficerw sztabu, nie bdcych w szyku jedzie w jednytr lub dwch szeregach, podug starszestwa na skrzy dle czoowego puku na zewntrz od odbierajcego defi lad, rwnajc si na pierwszy szereg czoowego puku. Oficetowie ci szabel nie obnaaj, salutuj tylko rk. Kapela trbaczy czoowego puku postpuje w myl p. 620. Kapela nastpnego (drugieg puku) jedzie na flanku swojego puku na zewntrz od odbierajcego defi lad, wyprzedza swj puk i staje z prawej strony kapeli pierwszego puku. Kapela pierwszego puku przestaje gra gdy ostatni oddzia jej puku minie odbierajcego defilad, poczem docza najkrtsz drog do puku. Kapela drugiego puku zaczyna gra haso, gdy d ca jej puku zbliy si na 50 krokw (w szyku pieszym na 25 krokw) do odbieraj cego defilad Po odegraniu hasa zaraz zaczynaj gra marsz tego chodu, ktrym idzie puk. Kapela trbaczy nastp ych pukw postpuje tak samo. Na przegldach dywizjon konnej ar ty l e r j i staje, o ile brygada stii w linji za rod kiem brygady w odlegoci 6i) krokw, o ile brygada staje W kolumnie w tyle kolumny, odlego 60 krokyw. Na

defiladach dywizjon konnej artylerji defiluje w tyle ko lumny brygady w odlegoci 100 krokw. Kapela ostatniego puku brygady przestaje gra i idzie na poczenie si z pukiem po defiladzie dywizjonu artylerji konnej. Porzdek parad rnych rodzajw wojska wyst pujcych w zwizku podaje Regulamin Suby Wewntrz nej Cz. X. ROZDZIA C.

Siodanie, kieznanie i pakowanie siode.

Sprawno, oraz wytrzymao kawalerji zalena jest w wysokim stopniu od umiejtnego i celowegcrsiodania. Siodo le umieszczone na grzbiecie koskim kr puje swobod ruchw i oddech zwierzcia. Tylko na do brze osiodanych koniach mona wyjecha w pole i przed sibra dugotrwae marsze. Siodo powinno by przysto sowane cakowicie do budowy konia. T e r 1i c a powinna by na obnaonym grzbiecie koskim dopasowana tak, aby przednie koce awek mie ciy si poza opatk kosk i aby ca dugoci awek spoczywaa na miniach grzbietu koskiego, by przesu wanie si sioda naprzd i wstecz byo wykluczone. Przy takiem umieszczeniu terlicy powinny ki unosi si na trzy do czterech palcw szerokoci nad grzbietem ko skim. M o s t e k wznosi si musi od grzbietu w swym najniszym miejscu na szeroko dwch palcw. Przy przesuniciu terlicy do kba powinien by przedni k oddalony od niego o 26 cm. Kad teriic, ktra po wyszym warunkom nie odpowiada, naley zmieni lub odpowiednio dopasowa, w przeciwnym bowiem razie od parzenie konia jest nieuniknione. Jeeli wybrana terlica odpowiada wymaganiom co do wielkoci, oraz szerokoci grzbietu koskiego, pozo staje nam sprawdzi, czy awki przylegaj wzdu, co nie zawsze ma miejsce. U koni o wypukym grzbiecie awka przylega w swej czci rodkowej, u koni o grzbiecie wklsym spoczywa ona swemi kocami. Jedn z najwaniejszych czynnoci jest wybr miej sca, w ktrym naley umieci i dopasowa siodo. Miej sce to nie jest dla wszystkich koni jednakowe: znajduje si ono tam, gdzie si umieci samo siodo po dokonanej przejadce, a to wskutek budowy tuowia koskiego, je
626 .
Siod a nie.

358

Regulamin K awalerji. Cz4<S IV. Dodatki.

Rozdzia C. Siodanie, k<Qfznanie i pakowanie siode.

359

www.cbw.pl

CBW

go uoenia cznie z dokonanym ruchem. Miejsce to naj atwiej jest odnale podczas pochodw, obserwujc po oenie sioda. Przewana ilo odparze wywoana zo staje wanie wskutek niedopasowania sioda w wyej wymienionym miejscu. Ju zawczasu przy ujedaniu podjezdkw stara si naley o uzyskanie odpowiedniego pooenia. Osign ten cel mona, umieszczajc zsuwajce si cigle siodo na waciwem miejscu i podcigajc po prgi. Z czasem uzyskamy to, e siodo nawet z lekko podcignitemi poprgami nie zmieni pooenia waci wego. Szczeglnie u koni nieprzyzwyczajonych do dugo trwaego obciania i szybciej podlegajcych zmczeniu, z ca surowoci baczy naley, aeby nie dopuci do niedbaego siedzenia w siodle, koysania si w nim, lub spania jedca. P o p r g i musz by tak zacigniete, aeby przy penym rynsztunku pochodowym z furaem onierz przy wsiadaniu na konia nie wywoa zmiany po oenia sioda. Wogle podczas marszu naley zachowy wa nadzwyczajn ostrono przy siodaniu. Przy kadorazowem zatrzymaniu si i spieszeniu obowizany jest onierz poprgi nieco rozpuci (Rozkaz: POPUSCIC POPRGI"). Poprgi naley docign dopiero na sygna lub rozkaz:, PODCIGNC POPRGI". Przy duszym od poczynku naley konie wytrze som i przesioda. Ae by zapobiec lizganiu si sioda, awki terlicy podbite s wojokiem. D e r k a weniana suy jako czaprak, musi by wic mikk i cis, a czyst, nie moe by zszy wan z kawakw lub te cerowan. Poniewa rwne pooenie awek wymaga zupenie paskiego podoa, derka musi by tak zoona, aeby brzegi obrbione przy paday z lewej strony oraz z tyu poza siodem. Poczwr nie zoona deika wystawa powinna z przodu na szero ko 4 palcw, oraz rwna si po obu stronach z tybinkami. Tak umieszczona derka, o ile siodo jest dobrze dopasowane, chroni najbardziej chudego konia od odpa rzenia. Derk naley po kadorazowej jedzie w polu su szy i trzepa. Raz na rok naley derk wypra i wos wyrwna w rku. Przystpujc do siodania naley grzbiet koski wytrze dokadnie w kierunku wosa. Zoon derk na ley umieci na grzbiecie rwnomiernie, poczwszy od kbu, przesuwajc j od szyi konia w kierunku zadu. Po woeniu sioda, przyczem pocztek awek znajdowa si

powinien poza opatkami konia, unosi si derk, biorc rkoma pod przedni i tylni ki, w celu umoliwienia do stpu powietrza, jak rwnie dla uniknicia naprenia derki na grzbiecie koskim. Przy dociganiu poprgu na prona derka wskutek ruchu koskiego wywoa obtarcie i zapalenie grzbietu, t. j. waciwe odparzenie. Szczegl nie w dni upalne i przy dugotrwaych marszach baczy naley na naleyte podcignicie -derki. Nawlkszy strzemiona na puliska, zakada si je przez wykroje znajdujce si w tybinkach, od spodu po przez zaczep elazny, tak aeby po zapiciu sprzczka znalaza si pod siedziskiem. U koni normalnie zbudowa nych przypada poprg przymocowany do dwch przednich przystuek w miejscu poza stawem okciowym i opasuje ko piersiow. Jest to najpewniejsze pooenie poprgu. Nie naley zaciga poprgu odrazu za jednym za machem, lecz czyni to powoli, stopniowo a do chwili, kiedy mona bdzie jeszcze wsun do pomidzy po prg a brzuch koski. Poprg musi by tak dugi, aeby sprzczki znajdoway si pod tybinkami, na derce, nigdy za na ciele konia. Jednak przy najsilniejszem nawet do cigniciu powinna pozosta dziurka najblisza awki swo bodn. Zbyt silne poprenie konia przez rodek brzucha wywouje ucisk wntrznoci i utrudnia oddech, oraz wy wouje u konia niepokj Bywa ono czsto jedyn przy czyn naroww i oporu, stawianego przy wsiadaniu i jedzie. P o w z umieszcza si po przesuniciu go przez ptle podbrzuszni a na rodku sioda tak. aeby sprzczka przypada na wysokoci okcia. Przystuka i zasuwki znaj dowa si powinny pod brzuchem koskim. Powz nie powinien nigdy by tak silnie, lub co gorsza' mocniej, nacignitym, jak poprgi Zmarszczony w takim wypadku poprg wywoa natychmiastowe odparzenie w miejscu zmarszczek. Powz i pop g szczeglnie ten ostatni- mu sz by zawsze w stanie mikkim, mizdra (wewntrzna strona) musi by absolutnie gadka bez ostrych brzegw, wreszcie nie moe by zszywany. P o d p i e r n i k naley umieci w sposb nast pujcy: ryczka p winna znajdowa si nawprost zag bienia piersiowego, jarzmo pomidzy szyj a kbem w najniszym miejscu. Pomidzy podbrzusznikiem a pier si kosk naley zostawi tyle swobodnego miejsca, aeby zacinita pi moga si lekko pomieci. Tak umieszczony podpiernik przymocowywa si za pomoc

360

Regulamin Kawj lerji. Ci IV . Dodutki.

Rozdzia C. Siodanie, kieznauie i pakowanie siode.

361

rzemieni jarzmowych do terlicy w sposb nastpujcy: zwony na kocu rzemie jarzmowy zakada si 7a klamr w ku przednim, wkada si przesuwk, dociga i nastpnie zapina na sprzczk, a koniec umieszcza si w zasuwce.
627.
KIeznante.

www.cbw.pl

CBW

Wadliwe okieznanie konia nietylko utrudnia pro wadzenie, lecz czsto staje si przyczyn nieposusze stwa zwierzcia. Rzecz niezmiernej wagi jest wic staa baczno i troskliwo o prawidowe zaoenie uzdy. Jednak najlepsze nawet okieznanie chybi celu. je eli ko nie bdzie mia poprzednio wyrobionego pyska tak dalece, aeby zrozumia nacisk dokonany munsztukiem za pomoc wodzy. Dziaanie munsztuka wspierane jednoczenie cinieniem ydki jedca i zharmonizowane z ogln wraliwoci konia, wyda dopiero podany wy nik. Sama uzda jest tylko lepem narzdziem w jku jedca, ktry musi umie j uy. Praktyka wykazaa, e niewprawny jedziec, pro wadzc konia na agodnym munsztuku sprawi moe zwierzciu dotkliwy bl, gdy przeciwnie dowiadczona rka, nawet czuego konia pokieruje na najostrzejszem elazie, nie wyrzdzajc mu blu. Zbyt czsto skada si win na munsztuk, gdy tymczasem zo spoczywa w rce jedca. Przyzna jednak naley, e okieznanie dopasowane do danego konia da mono dobremu jedcowi osi gnicia z niego najwyszej wydajnoci. Przy kieznaniu koni kawaleryjskich naley zwrci baczn uwag, by z przyrodzenia szorstka i cika rka onierza w szybkich chodach nie dziaaa zbyt brutalnie na pysk koski. Wskazanym jest dlatego wybr agod niejszego kiezna. Najwaniejsz czci skadow kiezna jest munsztuk. Munsztuk skada si z nastpujcych czci: 1. Z o c z u (okrge otwory, ktre wpina si w po liczka). 2. Z 2-ch c z a n e k t. j. bocznych czci munsztuka. 3. Ze c i g i e r z a, zakoczonego z dwch stron zaklepkami, czcemi je z ramionami i czankami. 4. Z p i e r c i e i, sucych do wpinania wodzy. 5. Z a c u s z k a . 6. Z h a c z y k w , sucych do przypicia a cuszka.

K a b k cigierza pozwala koniowi na pewn swobod jzyka. L i n j munsztukow nazywamy prosto pad, poprowadzon ze rodo oka przez zaklepki do koca czanek. Grnem ramieniem nazywamy czci mun sztuka od miejsca oparcia haczykw (jednoczenie wodze winne by tak nacignite, aby acuszek przylega do szczki koskiej) do miejsca, w ktrem cigierz opiera si o gboko szczki. Doln cz ramienia od tego miejsca do piercieni nazywamy ramieniem dolnym. G b o k o c i szczki nazywamy dugo szczki koskiej w miejscu nieuzbionem poza kem. Aeby konia dobrze okiezna, naley zwrci uwag na dosto sowanie munsztuka do budowy pyska koskiego i gbo koci szczk. Podug szerokoci pyska stosuje si szero ko munsztuka i od dokadnego dopasowania zalenem jest prawidowe okieznanie. Za szeroki cigierz powoduje przesuwanie si munsztuka w pysku na oba boki, a acu szek nie przylegajc rwnomiernie na podbrdku, ugniata poszczeglne miejsca, przeciwnie za wzki cigierz ramio nami swemi kaleczy wargi zwierzcia. Dugo acuszka bez haczykw rwna si 11 /2 szerokoci cigierza. acu szek jest wtedy prawidowo zaoony, gdy pod acuszek mona zaoy dwa palce. Wysoko kabka rwna si powinna poowie gbokoci szczki, w celu uniknicia nacisku lub nawet kaleczenia s;czenic przez krace kabka. Podwjna gboko szczki t. j. p o d w j n a d u g o r a m i e n i a daje nam miar dtugoci d o 1 n e g o ' r a m i e n i a czanek, przyczem odlegoci mierzy s na linji munsztukowej. Wygicie czanek maj na celu uchronienie od chwytania ich pizez konia wargami. Licz ne pomiary pyskw koskich okazay, e s z e r o k o p y s k a w y n o s i od 10,50 do 11,5 ctm., g b o k o s z c z k i u wikszoci koni 4,6 ctm. Poniewa wielkoci munsztuka rni si jedynie sw szerokoci, naley zatem przy dopasowaniu odpo wiedniego elaza mierzy s/eroko pyska konia. Usku tecznia si to najaiwiej w sposb nastpujcy: laseczk dugoci 3240 ctm. zakada si koniowi w pysk w miejs cu, gdzie spoczywa powinien m msztuk. Ujwszy obydwa koce laseczki zacinitymi piciami i do gry zwrconemi palcami wskazujcemi, posuwa si tak gboko w pysk koski, a dotkn warg koskich. Zaciskajc pici silniej| wyciga si laseczk z pyska koskiego i robi si wcicia, nastpnie mierzy si centymetrem odlego

362

Regulamin Kawalerji. Cz IV . Dodatki,

Rozdzia C. Siodanie, kleznaiiie i pakowanie siode.

363

CBW www.cbw.pl

warg. Przy dobrym acuszku musz pojedyncze ogniwa by tak paside, by w adnym punkcie podbrdka nie uciskay. le wyrobione i skrcone z zaduych ogniw acuszki powoduj u konia niepotrzebne ble i mog spowodowa ranki w podbrdku. Scigierz musi by umieszczony w pysku naprzeciw podbrdka i lee na szczenicy. U ogierw i waaihw jest to miejsce (punkt) nad kami. Munsztuk umieszcza si wyej koniom, ktre nosz gow za nisko, przeciw nie u koni, zadzierajcych gow do gry, munsztuk umieszcza si niej acuszek powinien by umieszczony na podbrdku. acuszek ma by tak przypitym, eby przy nacigniciu wodzy czanki mogy si cofn mniej wicej o 45. Policzka uzdy powinny by takiej dugoci, aeby bez acuszka czanki mogy rwnie odchyli si do 45. Jeeli si acuszek przypnie za luno, grne ra miona posuwaj si wicej jak o 45" naprzd, co s \ okre la powiedzeniem, e munsztuk przepada. Jeeli acu szek jest ciasno przypity, to czanki maj za mao ruchli woci, to znaczy, e nie mog osi-gn kta o 45" co okrela si powiedzeniem, e munsztuk si sprzeciwia (sztorcuje). Dolna szczka konia zostaje w tym wypadku zanadto cinita midzy cigierzem i acuszkiem, jzyk traci swoj ruchliwo, a kon przciw stawia si powodo wanemu blowi tem, e idzie przeciwko nacigniciu wo dzy, lub te chowa si za nie. Przy dobrem munsztukowaniu dziaania cigierza musi by silnejsze od dziaania acuszka. Jeeli acuszek by dobrze pizypity, to ukada si on rwnomiernie na podbrdku bez podnoszenia si przy naciganiu wodzy, lub obwisania jeli wodze s lune. Podnoszenie s acuszka moe by spowodowane przez zbyt wysokie pooenie munsztuka, zbyt dugie grne ramiona, albo zbyt krtkie haczyki. Zwisanie a cuszka gdy m insztuk jest umieszczony za ni-ko, grne ramiona s za krtkie, lub acuszek jest za dugi Jeeli munsztuk jest dokadnie dopasowany (przymierzony) i cigie ley dokadnie naprzeciw podbidka, a mun sztuk przepada przy nacigniciu wodzy, to grne ramiona a nieraz i haczyki s za krtkie, a acuszek za dugi. Jeeli munsztuk sprzeciwia si (sztorcuje), to grne ramiona lub haczyki s za dugie a acuszek za krtki. acuszek zakada si pod wdzido. Na wdzido trzeba take zwraca baczn uwag Musi ono lee nad rigierzem i jzykiem tak, by si lekko opierao o krawdzie

pyska, nie wycigajc ich do gry. Jeeli wdzido zwisa na d, to moe si z atwoci dosta pod cigieiz i tem samem szkodzi oparciu. Oparcie polega na tem, e ko szuka zawsze a godnego oparcia szczenicy na munsztuku i wdzidle. Dziaanie munsztuka polega na zasadach mechaniki, mia nowicie na zasadzie nauki o dwigni jednoramiennej. Dla tego dugo grnych i dolnych ramion odegrywa przy dziaaniu wan rol. Im dusze s dolne ramiona w po rwnaniu do grnych, tem ostrzej dziaa munsztuk. Cienki cigierz dziaa ostrzej ni gruby, poniewa ten ostatni dziaa na wiksz powierzchni szczenicy Najagodniej szy munsztuk jest zatem ten, ktry posiada gruby ci gierz, a krtkie dolne ramiona. Cinienie c.gierza na szczenic ma przedewszystkiem na celu znienie gowy konia, nastpnie by ko by posuszny na pocignicie wodzy, lub by gow jego postawi w prawidowej po stawie, wygi w prawo lub w lewo, zwrci, skrci chd, wstrzyma lub spowodowa cofanie si. Dziaanie wodzy nie polega tylko na cinieniu e laza na szczenic, lecz take na sfolgowaniu przez poda nie, opuszczenie wodzy, przyczem ko przez dostosowa nie si gow i szyj nie moe traci oparcia. Aby mun sztuk dziaa najskuteczniej, powinna linja nacignitych wodzy tworzy z linj czanek kt moliwie zbliony flo prostego, co mona osign przy prawidowem ustawie niu gowy konia. Ustawienie gowy jest prawidowe wte dy. gdy linja czoa i nosa jest odchylona od pionu mniejwicej o 25, a nozdrza znajduj si na wysokoci bioder. Przy takim ustawieniu gowy i szyi konia i przy prawi dowem pooeniu rki dziaanie wodzy nastpuje prawie pod ktem prostym, musi by zatem najskuteczniejszem, jeli pysk jest na wysokoci bioder. Im niej trzyma jedziec pis' od prawidowej po stawy, albo im wyej j podniesie, tem sabsze bd na cignicia wodzy przy prawidowem ustawieniu gowy koskiej. W kawalerji s trzy rodzaje sioda: a) w i c z e b n e (ulone), b) Z w y c z a j n e (normalne), c) P o l o w e (marszowe). a) S i o d a n i e w i c z e b n e . Ko na wdzidle i munsztuku, lub tylko na wdzidle, stosownie do rozkazu,
Rodzaje slodan.
628.

364

R o zd zia C. Siodanie, kielzn a n ie i pakow an ie siode. Regularnie K a w a lerji. Cz IV Dodatki.

365

bez kantaru i uwizu. Siodo bez juczkw i trokw na derce lub wojoku (zalenie od systemu sioda). Siodanie to uywa si na wszelkich wiczeniach, dla nauki konnej jazdy, na ujedalni lub w terenie itd. Na wiczeniach w obrbie koszar mona pozwoli nie uywa podpiernika, derki ew. wojoku. b) S i o d a n i e z w y c z a j n e . Kon na wdzidle, munsztuku z kantarem i uwizem. Siodo z juczkami. Juczki na rozkaz mog by nie spakowane, lecz tylko wypchane som, lub sianem. W siodach majcych dwie pary jucz kw paszcz przytracza si do przedniego ku sioda (ew. derka do tylnego). W siodach majcsch jedn par juczkw paszcz przytracza si do tylnego ku, lub przed niego, zalenie od systemu sioda. Siodanie to uywa si we wszelkich wypadkach w czasie pokoju. Na przegldach i paradach stosownie do rozkazu, konie mog by bez kantarw i uwizw. c) S i o d a n i e p o l o w e . Ko na wdzidle i mun sztuku, kantar i uwi. Siodo spakowane i stroczone. Siodania tego uywa si na manewrach w czasie du szych przemarszw, w czasie wojny w polu. Poza sub wolno uywa siode sportowych (an gielskich) i odpowiednich uzd.
629. Pakowanie siode.

www.cbw.pl

CBW

Kawalerzysta pakuje do juczkw ew. przytracza do sidfla nasspujce przedmioty: Waga 1. Linka fu r a o w a ............................................ 300 gr. 2. Szczotka do ubrania, butw, lub szczotka do smarowania butw. Jedna z nich na 3 kawa lerzystw ..................................................... 200 . 3. 1 k o s z u la ..................................................... 345 > 4. 1 p. ka le so n w ............................... . . . 280 . 5. 1 p. o n u c z e k ................................................ 60 , 6. 2 podkowy, 16 klicw, 8 o c e l i .................. 1330 . 7. Poicja elazna................................................ 570 , 300 gr. sucharw. 200 . misa w konserwach 50 , kawy. 15 , soli. 5 . 10 szt. papierosw. 8. 2 kawaki sukna mundurowego do naprawy munduru i s p o d n i ........................................100 , 9. Woreczek z oliwiark, szczoteczk do czyszcze nia karabinu i t. d........................................ 300 ,

10. Rcznik, mydo (100 gr.), grzebie, szczoteczka do zbw......................................................... 300 . 11. O b ro c z n ik .................................................... 270 12. Szczotka i zgrzebo . . ............................... 650 13. O w s ia k ......................................................... 700 . 14. Porcja owsa . . . . ............................... 4000 . 15. P a s z c z ......................................................... 3500 , 16. Wiadro pcienne............................................ 400 . 17. Poprg do d e rk i............................................ 400 . 18. 120 szt. n a b o i................................................ 3040 . 19. Menaka, n, yka........................................ 500 . 20. Chleb i d o d a tk i............................................ 1000 , 21. Szabla............................... .............................. 2000 . 22. o p a tk a ......................................................... 1500 . Kazem 21 klg. 74o gr. Sioda, majce dwie pary juczkw (przednie i tylne), pakuje si w nastpujcy sposb: P r z,e d n i k : Przytracza si zwinity paszcz, w ktry zawija si poprg od derki. Paszcz zwija si w nastpujcy sposb: zapina si na guziczki tylne jego rozcicie, poczem rozciela si paszcz na ziemi podszewk na zewntrz, rkawy wyciga si na cat dugo. Zagina si grn jego cz (konierz) z rkawami do rodka paszcza mniej wicej na 3032 cm. tak samo dolna jego cz na 3032 cm., poczem zagina s poy do rodka tak, aby nie dochodziy do rodka z kadej strony na 1820 cm., poczem paszcz zwija si z gry na d. T y l n y k . Owies w owsiaku. L e w y p r z e d n i j u c z e k . Woreczek z oliwiark, szczoteczk i t. d 70 naboi, obrocznik. Nazewntrz juczka przytracza si wiadro pcienne. L e w y t y l n y j u c z e k . 2 kawaki sukna, menaka, yka, widelec, chleb. Przed juczkiem przytracza si szabl. P r a w y p r z e d n i j u c z e k . Rcznik, mydo it.d. cz porcji elaznej (papierosy, kawa, sl) 50 naboi. Nazewntrz juczka przytracza si opatka (w futerale). P r a w y t y l n y j u c z e k . 2 podkowy, klice it.d. w podkownicy, reszta porcji elaznej (miso w konser wach, suchary), bielizna, obydwie szczotki i zgrzebo. Siodi majce jedn par juczkw (przednie lub tylne) pak je si w nastpujcy sposb: P r z e d n i l u b t y l n y k . Owies w owsiaku, z gry paszcz w ktren zawinity poprg od derki. L e w y j u c z e k . 2 kawaki sukna, woreczek z oli wiark itd. rcznik, mydo itd. linka furaowa, papierosy,

366

Regulamin Kawalerji. Cz^ IV . Dodatki.

Rozdzia D

Porzdek stajenny i doild koni.

367

kawa, sl, obrocznik, chleb, yka, widelec, menaka (ew. menaka przytracza si do tylnego ku). Nazewntrz juczka wiadro pcienne. Do lewej strony tylnej czci sioda przytracza si szabl. P r a w y j u c z e k . 2 podkowy itd. w podkownicy, reszta porcji elaznej (miso w konserwach i suchary) bielizna, obydwie szczotki i zgrzebo. Do prawej strony tylnej czci sioda przytracza si opatk. ROZDZIA D.

Porzdek stajenny i dogld koni.

830.
u m ie s z c z e n ie k o n i.

www.cbw.pl

CBW

Konie umieszcza si w oglnych rzdowych staj niach, a gdzie niema takowych w stajniach i budynkach prywatnych. Kady ko powinien mie swj przedzia od grodzony od ssiedniego Rozmiary przedziaw s nast pujce: Zamknite przedziay klatki 2 m. 75 cm. X 3 m. Otwarte przedziay majce boczne ciany stae i m. 75 cm. X 3 m. Otwarte przedziay odgrodzone ruchomym drkiem 1 m. 50 cm X 3 m. Ruchome drki po winny by owinite som, i powinny wisie swobodnie, wyej zawieszone koo obw i niej koo tylnych ng konia. Szeroko przejcia (korytarz) w tyle za komi w staych stajniac i powinna by 2 m. 50 cm. w innych wypadkach, nie mniej 1 m. 50 cm. Budynki prywatne wy bierane na stajnie powinny mie okoo 4 m. wysokoci, liczc od podoa do sufitu, aby byo dla koni do po wietrza. W niskich stajniach naley umieszcza mniejsz ilo koni. Konie ykawe naley umieszcza oddzielnie, w ich przedziaach nie naley stawia obw itd., aby nie ro zwija w nich tego zego przyzwyczajenia. Dobrze jest w dzie stawia konia ykawego gow do przejcia i przywizywa go na dwuch uwizach. Szczeglnie naley wystrzega si stawiania konia ykawego obok modego konia, ktry atwo moe nabra tego zego naogu. Ogiery i konie zoliwe naley umieszcza w zam knitych klatkach, na zewntrznej stronie klatki dobrze jest umieci ostrzegawczy napis. Stajnie nie powinny by ciemne (konie dziki ciemnym stajniom trac najczciej wzrok i robi si lkliwemij. Okna powinny by tak umiesz

czone, aby wiato nie padao wprost w oczy koni i aby konie nie mogy pyskami dosta okien. Najlepiej okna umieszcza pod sufitem w bocznych cianach stajni, lub w cianie do ktrej konie stoj tyem. Sufit powinien by tak urzdzony, aby zim nie przepuszcza chodnego powietrza i aby kurz i miecie nie sypay si w oczy koniom. Drzwi powinny otwiera si nazewntrz, powinny by takiej szerokoci i wysokoci, aby mona bvo wyprowadzi konia osiodanym. Prg powinien by zupenie niskim z obydwch stron podsypany ziemi lub glin Najlepsze podoe w przedziaach dla koni oraz w korytarzu jest z mocno ubitej gliny, nie powinno by stanowczo drewnianej podogi. Podoe ma jce spad V5 0 (10j) ku tylnym nogom koni, powinno by rwne, bez dziur i jamek. Przed umieszczeniem koni w stajni naley wyrwna podoe w przedziaach. O ile przedtem stajnie byy zajte przez inne konie, dla wik szego bezpieczestwa naley skopa grn warstw ziemi, nasypa wieej gliny i mocno j ubi. cieki po bokach korytarza powinny by pytkie, w przekroju zaokrglone. W kadym przedziale powinno znajdowa si kko elazne koo obu, lub w cianie dla przywizania konia. Naley bacznie uwaa aby w prze dziaach dla koni nie byo wystajcych wiekw lub ha kw. oby umieszcza si na wysokoci 1 m. 10 cm. liczc od podoa do grnego brzegu oba, aby ko mg swo bodnie dostawa obrok i siano, trzymajc gow w nor malnej postawie. Zabrania si umieszcza drabinki do siana nad gow konia. Dla koni ykawych b umieszcza si na ziemi, lub zupenie si nie umieszcza w przedziale. W drzwiach stajennych powinien by umieszczony zakadany drek (jeden lub dwa) na takiej wysokoci, by ko nie mg go przeskoczy lub podle pod niego. Drek zakada si w ten sposb, aby mg atwo podno si si od dou do gry. Nad obem kadego konia umieszcza si tabliczk z numerem porzdkowym oddzia owej ksigi ewidencyjnej, nazw i rokiem urodzenia da nego konia.
631. Rzd koski i uprz przechowuje si w stajniach lub w specjalnych komorach pod zamkniciem, poukadane Rynsztunek koski. i pozawieszane odpowiednio na swoich miejscach w ten sposb by w razie potrzeby onierze mogli bez toku je zabra. Wieszaki na ktrych jest zawieszony rzd koski znaczy si kartk z numerem i nazw konia, do ktrego

368

Regulamiu Kawalerji. Cz IV . Dodatki.

Rozdzia D . Por*d.k stajenny i dogld koni.

369

naley. C odziennie po jedzie kady kaw alerzysta p o w i nien obejrze rzd swego ko nia i w razie braku czego lu b niedokadnoci zam eldow a o tem swemu plu to no w e mu. P lu to n o w y jest obow izany conajm niej raz na tydzie osobicie opatrzy w szystkie rzdy swego o ddziau. D-ca p lu to nu osobicie opatruje i sprawdza raz na m iesic ryn sztunek koski swego plutonu. W rzem ieniach rzdu koskiego zabrania si robi d ziurki noem lub szydem , a tylko dziurniczk rymarsk. N ale y codziennie wyciera rynsztunek koski w ilg o tn a nastpnie przetuszczon ciereczk, m etalowe czci po w in ny b y w yczyszczone i przetarte przetuszczon ciereczk. S ioda, derki ew. w o jo k i po jedzie naley suszy w cieniu na pow ietrzu, a w z pogod w stajni. Zabrania si czyci derki i aw ki siode zgrzebem .
632. Porzdek w sta jni.

www.cbw.pl

CBW

W szystkie przybory stajenne po w in n y b y stale na m iejscu i w stanie uy w aln ym . W szelki naw z m usi by natychm iast ze staini usuw any. N aw z z przedziaw usu w a si m iotam i lu b szuflam i, w ide w o lno u y w a tylko w w czas g dy ko nie stoi w przegrodzie. o b y naley przed kadem karm ieniem oczyci. P o d o g i i cieki m u sz b y utrzym ane w porzdku i w m iar potrzeby napra w iane. S tajnia musi by m o liw ie czsto w ietrzona, jednak bez naraania koni na przecig. N ale y dba rw nie 0 o dp o w ie dn i ciepot. N ajlepsz tem peratur w stajni jest okoo 9 C. W oglnej stajni pow inien by term o metr. W czasie upau naley stajni skrapia w o d W ra zie zim n a na rozkaz przykryw a si konie kocam i. Obrok 1 siano naley przechow yw a w specjalnych komorach pod zam kniciem , zabezpieczajc je przed w ilg o ci. O w ies (ziarno) trzym a o ile m onoci w skrzyniach. W kadej stajni p o w in n o by na plu to n dw oje w i de, dwie m ioty, 2 szufle, 2 taczki do naw ozu i na kade 3 konie 1 w iadro na wod. Raz na tydzie (najlepiej w sobot po obiedzie) po w yprow adzeniu wszystkich koni ze stajni naley obetrze sufit i ciany pkam i som y, ktre si przyw izuje do tyczek. D obrze jest dla oczysz czenia pow ietrza w iesza w stajni g azki m odego jaow ca, zm ie niajc je dw a razy na miesic. N aley zwraca baczn uw ag na ow ietlenie stajni w nocy. Lam py naftowe, wiece i t. d. p o w in ny by b e z w arunkow o w zam kn itych latarniach. Latarnie wiesza si w miejscach bezpiecznych po w in n y by one zawsze w ca oci i porzdku. W zbronionem jest w cho d zi do stajni

z zapalon w iec lub la m p nie um ieszczon w latarni. Rw nie zabrania si zapala latarni w samej stajni. N a le y w nosi lu b w yno si ze stajni latarnie zapalone. Z a brania si w stajni palenia ty to niu, o d p o w ie d n i napis: , Palenie tytonia wzbronione * pow inien by um ieszczony na zewntrznej stronie drzw i stajni W oglnych stajniach w kad ym p lu to nie pow inna sta beczka z w o d i obok niej w iadro. O b c y m wejcie do stajni jest w zbronione. W ejcie jest pozw olone w s zy s t kim oficerom danego odd ziau, szeregowcom danego szw a dronu, obcym , ktrym tow arzyszy oficer danego o ddziau i tym, ktrzy m aj pisem ne zezw olenie oficera inspe kcyj nego, d-cy szw adronu, lub w yszych d-cw. O d p o w ie d n i napis ( O B C Y M W S T P W Z B R O N IO N Y * ) p o w in ie n by um ieszczony na zew ntrznej stronie d rzw i stajennych. W ew ntrz na drzw iach um ieszcza si spis inw entarza, list koni i w ykaz dyurnych stajennych" K a d y szeregowiec, ktrem u zosta przydzielony ko p o w n ie n p o lub i go i dba o niego. K o wym aga dbaej o pieki, praw idow ego karm ienia i podkuw ania, a godnego traktow ania i o dpow iedniej pracy. O ile tego jiie przestrzega ko niszczy si i staje si zo liw y m i narow istym . D o o bo w izk w plutonow ych i w achm istrzw naley nadzr nad przestrzeganiem o d p o w iednieg o traktow ania koni P ie rw szy m o bow izkiem szeregowca, ktrem u przy dzielono konia jest osw ojenie go i zdobycie jego zaufa nia, co si osiga przez m iae ale zawsze agodne tra k tow anie konia. Brutalne traktow anie konia jest surowo w zbronione. Przystpujc do konia naley go nazwa po im ieniu. W zasadzie przystpuje si do konia z przodu i z tej strony, w kt r ko patrzy. G aska i klepa k o nia rk naley ty lk o w tych miejscach, ktre ko p o zw ala rusza. O ile ko jest l k liw y m naley go om ieli gaskaniem , chlebem lub owsem. N ig d y nie n a le y traci zim nej krw i i ucieka od konia, szczeglnie z przedziau. K ad y kawalerzysta pow inien zna charakter swego konia i odpow iednio postpow a. D la uniknicia nieszcz liw ych w y padk w dobrze jest um ieszcza obok przedzia w zo liw ych i narow istych ko n i odp ow ie dn ie napisy; konie takie naley przydziela bardzo cierpliw ym szere gow com . M o d e konie n aley stopniow o, spokojnie i cierpli w ie przyzw yczaja do kieznania, sio dania i podkuw ania. 633 O b s u g a koni.

370

Regulamin Kawalerji. Czsc IV, t)od;itki

Ro/din I ). Porzdek atajenuy i dogld koni.

371

Wszelkie szybkie i nieoczekiwane przez konia ruchy ka walerzysty, mog przestraszy konia i zaszkodzi w oswo jeniu go Dla konia umieszczonego w stajni ogromnie wanym jest spokj, dlatego nie naley niepotrzebnie nie pokoi. go, o ile ko pooy si. W razie potrzeby podej muje si konia agodnie, nie straszc go, gaszczc i na woujc, aby da mono koniowi wsta spokojnie. O ile ko ma przez pewien czas sta osiodanym w przedziale, naley go przywiza krtko, lub obrciw szy gow do przejcia przywiza go na dwa uwizy, aby ko nie mg tarza si. Gdv si wyp owadza konia z przedziau, naley go z. pocztku cofn i dopiero w przejciu zawrci Zawricajc konia na miejscu w wzkim przedziale, bardzo atwo, go spleczy. O ile ko opiera s., cofa i nie chce i naprzd, nie naley patrze koniowi w oczy, poniewa to go przestrasza jeszcze wicej.
634. C z y s tc z e nle koni.

www.cbw.pl

CBW

Czyszczenie ma na celu otworzenie porw, usuni cie wydzielin skry i cia obcych, ktre j zanieczysz czaj. Czyszczenie koni odbywa si dwa razy dziennie', zasadniczo na podwrzu przed stajni, wyjtkowo w dnie niepogody czyci si konie w stajni. Przed kad stajni powinna by urzdzona barjera, do ktrej przywizuje si konie w czasie czyszczenia. Dugo barjery powinna od powiada iloci koni. Aliejsce dla ustawienia barjery po winno by suche. Dla kadego konia powinny znajdowa si w oddziale: szczotka, zgrzebo, kawa sukna, drewnia na kopystka do oczyszczania kopyt i czysta szmatka p cienna do wycierania oczu Wszystkie te przedmioty prze chowuj si w stajni w specjalnej plutonowej szafce, lub Skrzynce, ktra n a przegrdki przeznaczone dla przedmio tw kadego konia. Kada przegrdka zaopatrzona iest w stosowny napis (numer i nazwa konia). Podczas czy szczenia konia przywizuje go si na krotki uwi. O ile konia czyci s; w stajhi i ko gryzie i nie daje si czy ci, naley konia obrci gow do przejcia i przywi za na dwa uwizy. N ie w o l n o j e d n e j i t e j . s a m e j s z c z o t k i l u b z g r z e b a u y w a do c z y s z c z e n i a i n n e g o k o n i a . Zarzdenie to ma na celu zabezpieczenie od moliwoci przeniesienia choroby zaraliwej' Konia czyci szczotk, zgrzebo suy do usuwania brudu ze szczotki i tylko gdy ko jest bardzo zanieczyszczony i wycznie na uminionych okolicach, ciaa wolno uy

zgrzeba dla pierwiastkowego usunicia bota lub kau. Za brania si dotyka zgrzebem czci kocistych, jak go wy, koczyn, kbu i grzbietu. Czyszczenie winno by dokonywane starannie, we dug niej podanych wskazwek. Przy czyszczeniu konia po stronie lewej, trzyma si szczotk w lewej rce, po stronie prawejw prawej. Konia zaczyna si czyci z lewej strony, zaczynajc od szyi wzdu ku tyowi, nastpnie wzdu ng a do pcin. Szczotk czyci si konia w kierunku szerci. Po kadem przesuniciu szczotk po ciele konia ociera si j o zgrze bo, celem usunicia brudu. Kurz i brud zebrany na szczotce ciga si zawsze na zgrzebo od siebie na zewntrz. O ile konia czyci si w stajni, zgrzebo wytrzsa si, postuku jc o podog w przejciu, nie naley uderza zgrzebem o cian lub sup przedziau, poniewa wwczas kurz unosi si w powietrze i znw osiada na koniu. Po wy czyszczeniu konia naley go wytrze suknem. Nogi wy ciera si pkami somy i suknem. Oczy wyciera si pcienkiem. Czupryn, grzyw i ogon czyci si starannie szczotk, rozdzielajc palcami wosie, raz na tydzie myje si mydem i letni wod. Zabrania si zaplata grzywy i ogony, natomiast w czasie bota pozwala si podwizywa ogony. Oczy przeciera naley zwilon czyst szmatk pcienn. Mycie koni dokonywa si tylko przy odpowie dniej ciepej temperaturze. Ko po umyciu powinien by zawsze przed wprowadzeniem do stanowiska zupenie osu szony. Mycie zaboconych koni zim i w czasie chodu jest wzbronione. Do mycia siwych koni dobrze jest uy wa wody z dodatkiem farbki lub wgla drzewnego. Na koczyny konia naley zwraca nieustann uwa g. Jeeli gadzc rk po tych czciach koczyn, gdzie wyranie zarysowuj si koci i sawy, onierz poczuje podwyszon ciepot, zauway obrzmienie lub wrali wo, obowizany jest meldowa o tem natychmiast, ce lem powiadomienia lekarza weterynaryjnego. Koczyny konia naley my czsto, szczeglnie gdy s pokryte brudem i botem. Po umyciu naley koczyny wytrze i osuszy, szczeglniej pciny winny by najsta ranniej osuszone. Nie powinno tam pozostawa nawet najmniejszej iloci bota, piasku lub pyu, a onierz- wi nien meldowa o kadem zauwaonem zadraniciu lub zaczerwienienia.

372

Regulamin K awaUrjl, C i i IV . Dodatki.

Roadzit. D. Pofzdek stajenny i dogld kont.

373

Kopyta konia winny by obejrzane i oczyszczone przed prac i po pracy, jak rwnie przy kadem czysz czeniu. onierz winien upewni si, czy podkowa nie jest pknita albo obluzowana, czy jaki twardy przedmiot nie uwiz pomidzy podkow i podeszw, czy nie brakuje podkowiakw lub zim haceli, czy zagity koniec podkowiaka nie odgi si i nie wystaje ponad powierzchni rogu. O wszelkich niedokadnociach melduje natychmiast plutonowemu. Zabrania si smarowania kopyt jaklemikolwiek maciami lub smarowidami, ktre czc si z kurzem i nieczystociami wywouj jedynie piw)k nieprzepu szczaln, pod ktr rg butwieje i kruszeje. Gdy ko ma pracowa duej w warunkach gleby wilgotnej lub w wo dzie, albo podczas upaw, mona kopyta posmarowa czystym tuszczem, aby zapobiedz zbytniemu rozmikcze niu lub wyschniciu takowych. O zauwaonych jakichkolwiek zmianach w kopycie, onierz obowizany jest natychmiast meldowa. W zimie naley zaraz po powrocie konia do stajni wykrci ocele, aby ko nie mg skaleczy si. Zabrania si czyci ko nia podczas jedzenia. . . Do czyszczenia i karmienia koni przydzielonych kawalerzystom, ktrzy chwilowo s nieobecni, plutonowy wyznacza szeregowcw swego plutonu. O ile s z rana konne wiczenia w obrbie koszar, to pozwala si rano obetrze tylko konie, czyci si za konie po powrocie z wicze lub przejadki.
$35. Zabiegi p ra c y

Masa suy do przywrcenia regularnego krenia krwi. W tym celu winien trwa od 5 do 10 m.; zakacza si go zupenem osuszeniem gizbietu. Nastpnie naley konia wyszczotkowa (ruchy szczotk zawsze w kierunku szerci), nie pomijajc grzy wy i ogona; przesun wilgotn gbk po oczach, noz drzach i okolicach midzykrocza, obmy i starannie wy suszy pciny, wreszcie oczyci kopyta. Wszystkie te zabiegi podczas ciepej pory roku winny by wykonywane nie w stajni, lecz na wieem powietrzu. Gdy konie po jezdzie wprowadza si do stajni, na ley zamkn wszystkie okna i drzwi, aby nie byo prze cigw. Z nadejciem wiosny konie zaczynaj traci szer zimow. Podczas tego okresu, ktry trwa od 2 4 tygo dni wystpuj, zwaszcza u koni modych, oznaki ogl nego osabienia, naley wic je oszczdza i nie uywa do forsownej pracy. Czyszczenie podczas lenienia powin no by dokadne, aby usuwa szer wypadajac, w a dnym jednak razie nie naley si usuwa sze ci zimowej
636.' Lenienie.

www.cbw.pl

CBW

Naley o ile monoci unika wprowadzania spocop0 nych koni do stajni. Jeeli po powrocie z pracy ko jest spocony, trzeba go po wyjciu wdzida i rozlunie niu poprgw, oprowadza stpa dopki nie ostygnie i od dech nie stanie si zupenie rwnym i spokojnym. Pod czas chodu oprowadza przykrytego derk. Gdy znikn lady zmczenia, naley zdj uzd i siodo, szybko osuszy pkiem somy szer, uwzgld niajc przedewszystkiem miejsce zagrzane od sioda, po czem wilgotn gbk lub szmatk zapomoc kilkakrotnych posuni w kierunku szerci, zmy pot i wydzieliny skry z tej czci grzbietu, na ktrej leao siodo. Miejsce to masuje si nastpnie za pomoc lekkich kolejnych ude rze doni na pask, pamitajc, e masa powinien by o tyle lejszym, o ile skra jest delikatniejsza, gdy wte dy wraliwo konia jest wiksza.

637. Wosy grzywy i ogona su koniowi dla ochrony Utrzymanie przeciw owadom. U koni wierzchowych grzywy i ogony irz yw y I ogona. wysmykuje si w ten sposb, aby grzywa bya krtsza bliej czupryny i dusz bliej kbu. Ogon nie.powinien by duszy jak na szeroko doni od stawu skokowego. Grzywa nie powinna by dusza jak poowa szerokoci szyji. U koni zaprzgowych grzywy naley strzydz, a ogo ny podstrzyga stosownie do specjalnej instrukcji. Wy smykiwanie ogonw i grzywy, jak rwnie strzyenie moe odbywa si tylko pod dozorem i w obecnoci wachmistrza i plutonowych Wosy pod pcinami mog by przvcinane iylko na specjalne zarzdzenie. Zabrania si przycina wosy pokrywajce koron kopyta, lub du gie wosy (czuki) znajdujce si wokoo oczu, nosa, warg i wewntrz uszu: pierwsze chroni koron od obrae, drugie s organami dotyku lub zabezpieczaj wewntrzne organy od przenikania cia obcych i owadw.

Kpanie konia stosuje si w okresie letnim. Kpa konie naley jaknajczciej, najlepiej pod wieczr na go dzin przed obrokiem, lub wczesnym rankiem, nigdy za w poudnie.

638.
K p a n ie.

374

ilrgulsmiu Ka w a ler ii

C* IV . Dodatki.

Ilozdzia I >. .Porzdek gtaje:my i dogl d koni.

375

Dla kpieli naley wybiera miejsce nie bardzo gbokie z piaszczystym dnem. Nie wolno pawi koni zgrzanych lub bezporednio po obfitym karmieniu, jak r wnie koni chorych, a take klaczy irebnych lub karmi cych. Jeeli woda nie pokrywa caego konia, naley rk obmywa szyj i krzy. Do kpieli naley konie prowa dzi stpa. Woda powinna mie okoo 16 stopni C. Nie naley trzyma koni w wodzie duej nad 10 20 m. Po wyjciu z wody utrzymywa konia przez pewien czas w ruchu, aby zapobiedz zazibieniu; wod z szeici wy cisn, a po przyprowadzeniu do stajni wytrze konia do sucha i przykry derk.

obawa, e ko bdzie pi zbyt chciwie, poytecznem jest przyuczenie konia do picia z wdzidem w pysku. Zgrzanego konia poi nie wolno. Jeeli by bardzo zgrzany i spocony, to poi mona dopiero po upywie 32 godzin, a i wtedy nie du iloci wody. Podczas przemarszw, jeeli zachodzi potrzeba pojenia, mona to uczyni, lecz pod warunkiem e niezwocznie po wodo poju konie rusz w dalsz drog i bd mogy si roz grza.
6 4 0 . Zasadniczo konie otrzymuj jako fura owies, siano i som. W braku, lub gdy wymaga tego zdrowie koni,*K a r m i e n i e mog by powysze produkty surogowane zgodnie z obowizujcemi regulaminowo normami. Zastpienie ziarna przez inn pasz jest dopuszczalne w czasie pokoju tylko w wyjtkowych wypadkach Naleno dzienna jest wy dawana w iloci cile wedug norm regulaminowych. Naleno dzienna powinna by jednakowa w cigu caego roku. Pewne zwikszenie lub zmniejszenie nalenoci jet dopuszczalnem tylko w zwizku z bardziej intensywn prac lub ze stanem chorobliwym Jeeli w wyjtkowych wypadkach zachodzi istotna potrzeba zmniejszenia naleytoci paszy ziarnistej koniom niepracujcym, aby uzyskan oszczdnoci zwikszy dawk dla koni, od ktrych wymagany jest czasowo wikszy wysiek pracy, to oszczdno podobna nie moe przewysza < /,(, czci naleytoci dziennej i trwa po winna,tylko w cigu krtkiego okresu casu. Zasadniczo konie otrzymuj obrok trzy razy dziennie rano, w poudnie i wieczorem. O w i e s jest dawany w 3 ch rwnomiernych por cjach. Przed piac naley dawa owies z takiem wyli czeniem. aby ko by siodany lub zaprzgany nie wcze niej jak w godzin po wyjedzeniu karmy. Zasady powy szej nie naley narusza, za wyjtkiem bardzo wanych przyczyn. , W wypadku koniecznoci zmiany wielkoci racji wiksza racja powinna by wydana, gdy ko ma duszy odpoczynek. Owies najlepiej dawa w obroznikach, gdy tym sposobem ko nie rozsypuje ziarna i przyzwyczaja si do warunkw czasu wojennego Obrocztki naley za kada jednoczenie na rozkaz podoficera. Owies moe by wydawany koniom, ktre powrciy z pracy nie wczeniej jak w 2 godziny po powrocie.
koni.

639 .
W odopj,

www.cbw.pl

CBW

Konie naley poi wod czyst niezbyt chodn. Najodpowiedniejsza temperatura jest 8 15 stopni O. W miejscach postoju winny by urzdzone przy studniach, rzekach lub stajniach specjalne koryta do pojenia. Podczas upaw podanem jest napenia koryta wod na godzindwie przed pojeniem, aby woda ogrza a si Koryta powinny by takiej szerokoci, dugoci i gbokoci, aby na wodopj trzeba byo zuywa jak najmniej czasu. Po kadym wodopoju koryta naley opr ni z powstaej wody, wytrze som i przykry spe cjaln pokryw lub somianemi matami, W korytach przeznaczonych do pojenia koni woj skowych zabronione jest pojenie jakichkolwiek innych koni. Przy rozkwaterowaniu oddziau po wsiach i dwo rach naley unika pojenia z koryt oglnych, lecz urz dzi specjalne koryta dla koni wojskowych lub poi z wiader. Zabrania si poi ze wsplnych koryt konie chore. Dla kadego chorego lub podejrzanego o chorob konia, winno by przeznaczone specjalne wiadro z numerem konia. Ilo wody ktrej ko dziennie potrzebuje wynosi okoo 26 litrw. Konie naley poi conajmniej 3 razy dziennie, rano, w poudnie i wieczorem, za kadym razem bezwarunkowo przed daniem paszy. Latem poi naley czciej i zaleca si pojenie na noc, aby konie z rana mniej piy, a co za tem idzie w cigu dnia mniej potniay. Do wodopoju konia naley prowadzi Stpa, przy czem 1 onierz prowadzi 2 konie. O ile wodopj jest oddalonym, prowadzcy moe jecha wierzchem, w tym wypadku konie powinny by prowadzone nie na kantaracb, lecz na uzdeczkach. Przy pojeniu naley wyj z pys ka wdzido; pozostawia si je tylko wtedy, jeeli istnieje

376

Regulamin Knwalerji. C zi IV. Dodatki.

Rozdzie D. Porzdek stajenny i dogld koni.

37 7

S i a n o naley dawa kilkakrotnie w cigu dnia malemi dawkami '/, klg. kada. Dawki te winny by przy gotowane z rana podczas czyszczenia i s rozdawane przez dyurnych stajennych. Pozosta wiksz cz s<ana na ley da na noc. Koniom ktre powrciy z pracy naley przedewszystkiem da siano. O b r o c z n i k i po wyjedzeniu owsa naley rozwie sza dla wysuszenia, a nastpna dawka winna by wydana w innych. W tym celu naley mie na kadego konia po 2 obroczniki, winny by one zaopatrzone w numery konia, dla ktrego su i raz na tydzie prane. Najsurowiej jest wzbronione dawanie koniowi obro ku z cudzego obrocznika, gdy- to mogoby spowodowa przeniesienie choroby zaraliwej konia chorego na zdro wego. Obroczniki powinny by zrobione z ptna. Koniom ykawym naley dawa owies wycznie w obrocznikach, a siano jaknajczciej w siatkach sznu rowych. Przy koniecznoci ' karmienia konia okieznanego i osiodanego, naley elazo munsztuka i wdzido wyj z pyska i rozluni poprgi i nachrapnik. Koniom nie przyzwyczajonym do obroku w poczt kach suby wojskowej, naley celem zapobieenia zabu rzeniom odkowym dawa wicej paszy (siana, somy) mniej za owsa i stopniowo doprowadza wysoko racji ziarna do normy.
641.

klej pracy. Podczas chodnej pory roku obfita podcika jest konieczn. Sonia, suca jako podcika powinna by roze sana w stanowisku rwnomiernie. Ka powinien by z niej uprztany natychmiast Codziennie z rana podcika po winna by przebrana, przyczem bardziej such jej cz, zdatn do powtrnego uycia oddziela si celem wysu szenia, podczas pogody na dworze, podczas niepogody w przejciu midzy stanowiskami, a w adnym razie nie pod obem. Mokr i start podcik wyrzuca si razem z nawozem. Podcik naley rozciea po wydaniu racji wie czornej, jak rwnie, po usilnej pracy i pozostawia do rannego czyszczenia. Dla porzdku, aby podcika nie zamiecaa przej cia, naley rozciea przy wylocie stanowiska splecione grube somiane powrso. Przejcia naley posypywa piaskiem. Zamiast somy mog by uywane jako podcika trociny i torf, rozsypane na grubo 810 ctm. W cigu dnia podcika ta powinna by rozsunita na dwie stro ny: przy odwieaniu postpuje si z ni jak ze som. Podcika z trocin i torfu ma due zalety, gdy pocha nia zapach amoniaku, wydzielany z moczu, daje koniowi suche i dostatecznie ciepe legowisko i chroni strzaki kopyt przed gniciem, Od prawidowego i odpowiedniego podkucia zaley w duej mierze zachowanie ng i sil konia. Dlatego te naley zwraca baczn uwag na stan podkucia. Rano przy czyszczeniu koni, jak rwnie po jedzie kawalerzy sta powinien opatrzy podkowy, przekona si czy nie s one zamane, pogite, lub czy nie zluzowane, przekona si czy niema zamanych podkowiakw i czy cae s ocele, lub czy obce ciao (np. kamie) nie dostao si mi dzy pndkow a kopyto. O zauwaonych niedokadnociach natychmiast mel dowa plutonowemu. Po 46 tygodniach ko powini n by na nowo podkuty. Przekuwanie koni powinno by stopniowe, aby nie trzeba byo ku jednoczenie wielkiej iloci koni. W kadym pododdziale prowadzi si ksik kon troli podkuwania koni, ktr przesya si do kuni raze.n z komi podkuwanemi. W ksice tej majster podkuwacz zapisuje dat, ilo i jako podkutych koczyn, oraz spe:
643. Podkuwanie.

Pasza zielona.

www.cbw.pl
642. Podcika.

CBW

Pasza zielona jest poyteczn dla wszystkich koni, a konieczn dla le trawicych i ozdrowiecw bdcych po przebyciu cikich chorb. Zielona pasza jest najbar dziej odpowiedni dla skarmiania w okresie kwitnicia. W razie zastosowania wycznego karmienia traw na pastwiskach lub w stajni, niepowinno ono trwa duej nad 2 tygodnie, aby zbytnio nie osabia koni. Zielon pasz daje si w cigu caego dnia, a na noc zakada si siano. Przy przejciu z paszy suchej na zielon i odwrot nie zarwno jak i w kadym innym wypadku zmiany rodzaju paszy, naley zachowa stopniowanie, przyzwy czajajc konia powoli do zmian, a to w celu uniknicia zaburze odkowych. Obfita, sucha i mikka podcika sprzyja zabezpie czeniu zdrowia konia i szybkiemu powrotowi si po ci-

378

Itcguliim in K a w a le rji. Cz IV . llodu tk i.

RozOzial D- Porzdek stajenny i dogld koili.

379

cjalne uwagi. D-ca szwadronu jest odpowiedziaam za stan kucia koni w szwadronie. Pukowy lekarz weteryna ryjny jest odpowiedzialny przed d-c putku (dyonu) za celowo i dokadno kucia, dokonywanego w kuni od dziaowej. Urzdzenie i prac w kuni pukowej, jak r wnie wyszkolenie podkuwaczy reguluj specjalne przepisy.
644.
D y iu r n l sta jen n i.

645.

Podoficer subowy.

cjomije, oddzielnie), www.cbw.pl stajfi do penienia

CBW

Za porzdek w stajni odpowiada d-ca szwadronu (ew. plutonu). Utrzymanie porzdku i czystoci w stajni naley przedewszystkiem do tych szeregowcw, ktrym przydzielono konie. Na kad stajni wyznacza si dwch dyurnych do penienia 12 godzinnych dyurw (4 dyur nych na dob). Dyur peni po kolei wszyscy szere gowcy. Na szwadron wyznacza si podoficera subowego i szeregowca subowego do penienia 24 godzinnych dy urw. Podoficera subowego, szeregowca i dyurnych stajennych wyznacza wachmistrz, ktry te prowadzi ko lejk dyurw. Nazwisko podoficera subowego i dyur nych 'pisze si k ed na czarnej tabliczce, unjiszczonej na wewntrznej stronie drzwi, obok spisu inwentarza. , Dyurni peni sw sub w drelichach lub mun durach wiczebnych. Do ich obowizkw naley przestrze ganie porzdku stajennego wogle, a w szczeglnoci stae usuwanie nawozu. Prcz tego musz oni pilnowa, by konie si nie biy, nie gryzy, nie zryway z uwizw, nie tary si o ciany i barjery i wogle zachowyway si spokojnie. Zabrania si uywa dyurnych do odpro wadzania chorych koni do szpitala, na ogldziny lekar skie, jak rwnie zabrania si uywa dyurnych do kieznania, siodania i zaprzgania koni. O ile konie wypro wadza si ze stajni, aby przywiza je do barjery przed stajni, jeden z dyurnych pozostaje w stajni, drugi za wyprowadza konie i po wyprowadzeniu wszystkich koni pozostaje przy barjerze. W czasie dyuru dyurni mog wychodzi tylko na krtki czas za zezwoleniem podofi cera subowego. W razie nagego zasabnicia lub zranienia konia, dyurny natychmiast melduje podoficerowi subowemu stajni, W czasie wicze zastpuje si dyurnych lekko chorymi, uznanymi przez lfekarza za zdatnych do tej suby. Na kady szwadron (ew. pluton, o ile pluton stawyznacza si podoficera subowego suby nadzorczej w stajniach, oraz jako jego zastpc szeregowca subowego stajni: O ile

pluton stacjonuje oddzielnie, szeregowca subowego nie wyznacza si. Podoficer i szeregowiec subowy stajni obejmuj sub przy odprawie wart i peni j przez 24 godzin. Podoficer i szeregowiec subowy stajni peni su b w mundurach subowych i z broni bia. Obejmu jc sub sprawdza podoficer subowy inwentarz i ogl ny porzdek, w stajni i spisuje sobie nazwiska dyurnych. Podoficer subowy i dyurni melduj si wchodz cym wachmistrzowi i oficerom, oraz wszystkim organom inspekcyjnym. Jeeli w stajni lub wozowni znajduje si wicej ni 2 ludzi, wwczas pierwszy, ktry spostrzee wchodzcego z wyej wymienionych przeoonych (star szych) woa. gono BACZNOSC", na co wszyscy staj w postawie zasadniczej. Zajci robot w przedziaach wy chodz na. przejcia stajenne. Dyurni nie melduj si wchodzcemu przeoonemu w obecnoci podoficera su bowego. W obecnoci starszego oficera, nie melduje si modszemu oficerowi, lecz tylko starszemu. BACZNO* odpada w czasie od capstrzyka do pobudki. Podoficer subowy stajni i jego zastpca pilnuj porzdku w stajni, by wszelkie zarzdzenia przeoonych byy wykonywane, aby karmienie, pojenie i czyszczenie kom odbywao si W oznaczonym czasie i w porzdku, by chore konie przed stawiano do ogldzin,weterynaryjnych i aby dyurni sta jenni, ktrzy w tym charakterze s ich podwadnymi spe niali swoje obowizki. Gdy ko jaki nagle zachoruje podoficer subowy natychmiast melduje o tem lekarzowi weterynaryjnemu, oraz oficerowi lub podoficerowi inspek cyjnemu oddziau. Podoficer subowy stajni melduje rano po pobudce o wszystkich wypadkach zaszych w czasie nocy wach mistrzowi. Forma meldunku podoficera subowego (dy urnych) nastpujca: P A N IE ... podoficer subowy X, stajnia plutonu X, szwadronu X, puku X w czasie dy uru adnych zaj nie byo (lub zaszo to i to).
646. Do rannego czyszczenia koni szeregowcy przycho C o d z ie n n y dz do stajni w zimie o godzinie 6-ej, w lecie o 5-ej. r ,o z k a d d n ia Godziny wyznaczone do czyszczenia koni mog by zmie w sta jn i. nione stosownie do klimatu i do rozkadu zaj. Przy czyszczeniu koni obowizani s by: wachmistrz szwadro nu, 4^podoficerowie plutonowi, majster, podkuwacz i pod oficer weterynaryjny. Podoficerowie cl oraz posiadajcy

380

Regulamin Kawalerji. C z IV . Dodatki.

Rozdzia J). Porzdek stajenny i dogld koni.

381

szare wachmistrzw i plutonowych s zwolnieni od oso bistego czyszczenia koni, wszyscy inni szeregowi oso bicie czyszcz konie i porzdkuj stajnie. Ody szere gowcy przyjd do stajni, przedewszystkiem opatruj swoje konie, o ile ktrykolwiek zauway, e ko jego nie zjad siana pooonego wieczorem, lub wykazuje jakiekolwiek objawy nienormalne, natychmiast melduje o tem swemu plutonowemu, a ten ostatni wachmistrzowi. Ko taki wi nien by zaraz szczegowo obejrzany przez podoficera weterynaryjnego i odesany przez wachmistrza celem zba dania do ambulatorjum weterynaryjnego. Wachmistrz mel duje o tem d-cy plutonu i d-cy szwadronu. O ile konie s umieszczone plutonami, to czynno t wykonywa plu tonowy i melduje o tem d-cy plutonu. O kadym wypadku zauwaonej lub podejrzewanej choroby konia, bez wzgldu na to, czy ko zosta posa ny do ogldzin lekarskich, czy te nie, wachmistrz mel duje d-cy plutonu i d-cy szwadronu po czyszczeniu koni przy oglnym meldunku. Niej podano jako przykad normalny rozkad co dziennej pracy w stajni w czasie pokoju

dzi; koniom przestraszonym i opierajcym si przykrywa si gowy kocami. Po wyprowadzeniu koni wynosi si wszystkie rz dy i uprze, nastpnie przybory stajenne. Praca umiarkowana i zastosowana do si konia podtrzymuje w nim dzielno i zdrowie. Odwrotnie praca nadmierna przechodzca granice wytrzymaoci or ganizmu staje si przyczyn chorb. Zbyt dugi wypoczynek, powodujc bezczynno mini, zmniejsza ich odporno, obnia dziaalno po szczeglnych organw zwierze tyje i staje si ociae. Natomiast praca regularna pobudza wszystkie funk cje organizmu, podtrzymuje siy i przygotowuje konia do znoszenia trudw wojennych. Brak pracy codziennej winien by bezwarunkowo zastpiony przeprowadzaniem konia stpa lub kusem. Ko jest wtedy w dobrej kondycji, gdy organy jego osigny peny rozwj, gdy dziki celowej i stosownie zwiksza nej pracy, rozumnym zabiegom i odpowiednim wiczeniom osign wytrwao, hart i zwinno, nieodzowne dla ko nia wojskowego. Ko zdrowy ma ruchy zwinne, dobrze rozwinite minie, ma ilo tkanki tuszczowej i sier byszczc Nadmierna praca wywouje wyczerpanie, a w nastpstwie wyniszczenia organw i zanik ich funkcji. Ko chudnie i zuywa si szybko.
649. Praca koni.

Go d z i n y :
6 Pierwsza dawka siana, czyszczenie, pojenie, pierwsza dawka obroku. 10 Po pracy druga dawka siana, w 3 godziny pojenie, druga dawka obroku. 15 Trzecia dawka siana. 17 Czyszczenie. 18 Pojenie, trzecia dawka obroku. 21 Czwarta dawka siana. 24 Pita dawka siana. Dawki siana o godztnie 6, 15, 21 i 24 s dawane przez dyurnych.
647. Suba, weterynaryjna w puku, urzdzenie stajni Oddzlai wetechorych koni, ogldziny weterynaryjne, wyszkolenie per rynaryjny c sonelu szeregowych weterynaryjnych itd. normuj regula puku. S

miny I

i specjalne przepisy.

648. Poar w stajni

CBW www.cbw.pl

O ile poar wybuchnie w pobliu stajni, lecz na razie stajni nie zagraa, naley natychmiast sioda wszyst kie konie, aby byy gotowe do wyprowadzenia. O ile poar zagraa samej stajni, lub wybuch w stajni, naley konie jak mona najszybciej wyprowa

650. Konie mode przybywajce z remontu, przeniesione hyw odmienne warunki, przechodz okres krytyczny, w kt- Specjalna 5gjen* koni rym s skonne do rozmaitych zasabni. modych. Naley wzgldem tych koni stosowa z najwiksz starannoci wszelkie przepisy hygjeny, odpowiednie dla ich wieku. Konie mode po przybyciu do oddziau, naley zgru powa pod opiek lekarza weterynaryjnego w specjalnych stajniach. Konie te mog by rozdzielone do pododdzia w dopiero po odbyciu przepisowej obserwacji, i prze prowadzeniu bada rozpoznawczych, aby nie przenie choroby zaraliwej do puku. Staranne czyszczenie odegrywa jedn z najwaniej szych rl przy podtrzymaniu zdrowia koni modych. Na ley jaknajdokadniej uregulowa godziny karmienia, okre li jako i ilo paszy, dba o dobr i obfit podcik, aby zapewni niezupenie jeszcze zahartowanemu zwie-

382

Regulam in K a w a lerji. Czd IV . Dod tki

Hoozia D. Torz !ek stajenny i dogl d koni.

383

rzciu w y g o d n y odpoczynek i w ten sposb p o w o li p rzy stosow yw a konia do norm alnych w arunkw w ojskow ych. W polu podczas m anew rw czsto n ie m o liw em 651. Zabiegi okoo jest cise przestrzeganie w szelkich przepisw d o ty c z koni podczas hy gje n y koni, jak to ma miejsce w garnizonach; na manewrw cych 1 le y jednak zachow yw a je o ile ty lk o pozw alaj oko w polu. licznoci, g dy stan ko n i a w w y nik u i praca, ktrej od nich wym agam y, zaley g w n ie od o pieki, jak ich o to czym y. Przepisy dotyczce utrzym an ia pomieszcze, kar m ienia, po je nia, zabiegw przed i po pracy, czyszczenia itd. po w in ny by stosowane w m iar m onoci. W p o lu kady dow dca oddziau, lub pojedynczy onierz po w in ie n stara si um ie w yzyska w szelkie sprzyjajce m om enty, a b y zapew ni ko nio w i norm alne na karm ienie i napojenie. C odziennie szczegow e o g l d zin y czci ciaa k o nia, piecza nad k oczynam i i podkuciem , nabieraj szczegl nej w ag i w polu, ab y m u odfazu okaza pom oc w w y padkach chorb lub skalecze. N ajw iksz uwiag zwraca naley na grzbiet konia i nogi. O ile po przybyciu na postj n ie m o liw em jest zastosow anie przepisw dotyczcych zabiegw okoo g rzbietu konia po jego rozsio d an iu (patrz p. 635) naley po stpi w nastpujcy sposb: Po rzk ie znaniu i przyw izan iu konia nie zd e jm o w a sioda, lecz tylko postara si zm niejszy o ile m o noci ucisk na grzbiet przez zdjcie bagau i rozlunienie poprgw Postpujc w ten sposb unika si gw atow nego ozibienia grzbietu, a naczynia krw ionone, uciskane przez siodo, p o w o li w racaj do stanu norm alnego, w y pe n ia j Si krw i, ktrej norm alne krenie zostaje po w o li przyw rconem . T akie postpow anie zapobiega tw orzeniu si odsednien, czstokro bardzo niebezpiecznych i trudnych do w yleczenia. W ad nym je dn ak razie siodo nie po w in no pozos taw a na gtzbieie konia, po powrocie z drogi, duej nad trzy kw andranse. onierze ktrym pow ierzono konie, po w in n i um ie

Jest smutny, stoi z g ow opuszczon. Kaszle lub ma przyspieszony oddech. N ie po koi si, kadzie i tarza. W ykazuje w sw oim zachow aniu cokolw iek nienor m alnego. O ile u konia w ystpuje ktryko lw ie k lu b kilka z pow yszych o bja w w naley n iezw ocznie odosobni go, chroni od w p y w w atm osferycznych, podczas chodu okryC derk, w strzym a zadaw anie ziarna, w zgl. zastpi po jem z otrb i zam eldow a w celu uzyskania pom ocy w eterynaryjnej. G d y w ypadek jest nagy, zdarzy si naprz. w dro dze gdzie nie m ona uzyska pom ocy weterynaryjnej, o bo w izkie m kadego onierza jest um ie okaza doran p o moc choremu koniow i, aby mc potem doprow adzi go do m;ejsca. gdzie pom oc lekarska bdzie okazan. W tym celu o dd zia o w i leka:ze wet. o rg anizuj popularne p o g a danki dla w szystkich szeregowych i pouczaj ich jak oka za pierwsz pom oc: 1) przy zranieniu i okaleczeniach (tam ow anie krwi, obm ycie rany, obandaow anie). 2) przy kolce (m orzysku).

Przegld koni.
<51. D-cy przeprow adzaj przegld koni caego o dd iau szw adronam i lub plu to nam i. K onie ustaw ia si do prze Uwagi oglne. g ld u p o d u g rocznikw, rem ontu lu b p o d u g p. 296 n in ie j szego Regulam inu (odliczanie pocztkow e do m usztry). K ady o dd zia p o w in ie n by w y w iczo n y w tych dw ch sposobach ustaw iania. Konie ustaw ia si w jeden szereg lub w dw a sto sow nie do rozkazu i m iejsca, o ile ustaw ia si konie w dw a szeregi o dlego m i d zy szeregami od 6 do 10 krokw . Konie najm odszego rocznika rem ontu staw ia si na skrzy dle z ktrego rozpocznie si przeprow adzanie (o ile ko nie s ustaw io ne p o d ug rocznikw rem ontu). O ile roz kazano przyprow adzi na przegld w asne konie oficer skie, staw ia si je na praw ym (lew ym ) skrzydle szwadronu. K onie w y p ro w a d zi si na przegld be siode na w d z i dach lub m unsztukach stosow nie do rozkazu, w d rugim w y padk u w odze m unsztukow e zarzuca si na szyj konia.

652. O zabiegach przy koniach chorych. '

rozpozna objaw y; na podstaw ie ktrych m ona przypuszwww.cbw.pl cza, e zw ierz nie jest zdrowe. O b ja w y s nastpujce:

CBW

Ko nie je, lub je mniej ni zwykle.

D o trzym ania koni w czasie przegldu i do przepro w adzania w zasadzie w yznacza si tych sam ych o nie rzy, ktrzy na nich je d . on ie rze bez broni staj z lew ej

654. Szeregowcy.

384

Regulam in K a w a le rji. Cz IV . D odatki.

strony swych koni i trzym aj Ich stosow nie do p . 34 Reg. K aw . N a komend: .R W N A J * lub gdy odbyw ajcy prze g l d przechodzi poza kom i (w tym w ypadku bez k o mendy) szeregowcy staj szybko przed sw em i kom i i trzy m a j je stosow nie do p. 302 Reg. K aw .
655.
M iejsca oficc- ; ; rocznikw rem ontu w szyscy oficerowie, w achm istrz, majrw i stopnio i.ster podkuw acz i podkuw acze (wszyscy bez broni i bez wych w szwad ronie.. ] koni) staj na skrzydle szw adronu skd oczekuje si przy

O ile

konie

ustaw ione

do

przegldu

po dug

1 bycia d-cy m ajcego odb y przegld, w nastpujcym p o rzdku: w pierw szym szeregu d-ca szw adronu obok niego wszyscy oficerow ie kolejno p o d ug starszestwa, w dru g im szeregu w achm istrz kryjc na d-c szw adronu, obok niego majster podkuw acz i podkuw acze. Na skrzydle k a dego rocznika rem ontu staje bez konia zaw czasu w y zn a czony jeden z podoficerw . O ile konie s ustaw ione po dug odliczenia poczt kow ego do musztry d-ca szw adronu staje tak samo na skrzydle szwadronu m ajc za sob w achm istrza i majstra podkuw acza, d cy p lu to n w staj na skrzydach sw ych p lu to n w w pierw szym szeregu m ajc za sob sw ych p lu tonow ych i plutonow ych podkuw aczy bez koni. K ady podkuw acz po w in ie n by w fartuchu i m ie przy sobie torb z instrum entam i, m ajster podkuw acz prcz tego p o w inien m ie ksik kontroli podkuw ania. D o przeprow a dzania koni przed p rze gld ajcy m , najey w ybiera takie miejsce aby gdy przeprow adzony ko zostanie zatrzym any przed odbyw ajcym przegld przd sta w y ej od zadu. Miejsce przegldu p o w in no by suche, a w iato p o w in no pada od strony odbyw ajcego przegld. Na przegldzie kady o d d zia mu$i przedstaw i ksik szczegow ej ew i dencji koni. (
656.
M e ldowanie, i .(pluton u) d-ca szw adronu (p lu to n u ) podaje komend: Przeprowadza* J N nie koni. i O S C " poczem po dcho dzi z m eldunkiem (jak w

www.cbw.pl

CBW

G d y o db yw ajcy przegld z b liy si do szwadronu BA CZ pieszym < szyku) salutuje rk i skada m eldunek, (np Pierw szy szw adron 5 puku uanw , do przegldu ko n i 105). G d y 4 o db yw ajcy przegld przechodzi w zd u szw adronu d-ca szw adronu tow arzyszy mu (jak w pieszym szyku). O ile konie s ustaw ione podug rocznikw rem ontu, to przy przeprow adzaniu, pierw szy przechodzi d-ca szw a dronu, za nim oficerowie szw adronu, nastpnie w achm istrz i podkuw acze. Przechodzc w szyscy sa lu tuj rk odbywa-

CBW www.cbw.pl
Rys. 153. Rys. 155. R ys 154.

www.cbw.pl

CBW

Rozdzia E. Przybory do robienia broni, i szermierki.

385

jcego przegld nastpnie zachodz do odbywajcego prze gld i staj: d-ca szwadronu i oficerowie na prawo od od bywajcego przegld, podoficerowie za w jednym sze regu naprzeciw odbywajcego przegld w odstpie 9 kro kw. Midzy odbywajcym przegld i szeregiem podofi cerw pozostaje wolne przejcie ktrdy przeprowadza si konie. Podoficer wyznaczony na czele kadego rocz nika remontu przechodzc saluiuje rk i melduje w mar szu Rocznik remontu X roku, koni X* poczem staje obok wachmistrza, gdy ostatni ko rocznika przejdzie podofi cer wraca do swych koni. O ile konie staj podug odli czenia pocztkowego przy przeprowadzaniu pierwszy prze chodzi d-ca szwadronu za nim wachmistrz i majster pod kuwacz nastpnie d-ca czoowego plutonu majc za sob plutonowego i plutonowego podkuwacza. Oficerowie i po doficerowie zachodz i staj analogicznie jak poprzednio. D-ca plutonu melduje .Pluton X koni X. Szeregowcy przeprowadzaj konie przed odbywaj cym przegld zasadniczo stpem trzymajc ich stosownie do p. 34 Reg. Kaw. Konie przeprowadza si jeden za dru gim w odlegoci 6 9 krokw, w odstpie 6 krokw od odbywajcego przegld. Ody onierz prowadzcy konia mija odbywajcego przegld zatrzymuje konia (o ile nie byo innego rozkazu), staje stosownio do p. 302 Reg. Kaw. z t rnic, e rk trzymajc wodze od strony odby wajcego przegld opuszcza niej, aby nie zakrywa go wy konia, zwraca gow w stron odbywajcego przegld i melduje pe i nazw konia, (np. .Waach Grom" lub .Klacz Pieszczotka ). Na znak odbywajcego przegld prowadzi konia dalej. Przeprowadzajc konia oiicerskiego prcz nazwy konia podaje szar i nazwisko oficera. Konia gorcego lub zoliwego wolno przeprowa dza rozdzieliwszy wodze wdzidowe i trzymajc w kadem rku po jednej wodzy. Bardzo zoliwe konie naley przeprowadza we dwch na dwch wodzach lub przeje da konno.
ROZDZIA E.

www.cbw.pl

CBW

Przybory, do robienia broni i szermierki.

Rodza)e pozor1) P i e r c i e n i e druciane oplecione som. red 'nlkAw do zada nica 20 i 10 cm. p. 130. wania pchni.

6 5 7 .

386

Regulamin K,&walerji. Cz IV . Dodatki.

Rozdzia E. tYzybofy do robienia broni i szermierki.

38?

2) G o w a z plecionej somy p. 164. Wysoko graniastosupa 1 m. lub 1 m. 60 cm. Rys. 156

www.cbw.pl
R ys

CBW

Rys. 158.

. 157.

388

fUgnlamia K a w a le rji. Cz IV . Dodatki.

R o zilzia l E. 1'rnybory do robien ia broni i szerm ierki.

389
659 Przybory do szerm ie rk i.

658. R o d zaje p o z o rnik w do zadaw ania

Do szermierki pieszo:

1 ) G o m u y z g l i n y d o cicia o d ucha p. 132. Wysoko podstawki do cicia pieszo 1 m. 4 0 cm., do . 9 0 cm. cicia konno 1 m

2) M a s k a
1) S z a b l a w i c z e b n a .

d.

www.cbw.pl
Rys. 164.

CBW

Rys. 159.

Rys. 162. 3) R k a wi c a na praw rk.

2) o z y l e s z c z y n o w e (ew olchowe, wierz bowe) p. 132. Wysoko podstawki 80 90 cm.

Rys. 163. 4) N a p i e r n i k .

Rys. 161.

Rys. 160.

390

Regulamin Kawalerji. Cz IV . Dodatki.

Rozdzia E. 1rzybory do robiai ta broni l szermierki.

391

D o szerm ierki k o nno (prcz m aski, rkaw icy i napiernika). 5) N a p 1 e c z n i k.

.8)

Rkawica

na lew rk.

9) C z o d a r na gow i czodar.

6)

Nakarcznik.

Rys. 169. 10) Lanca wiczebna a) Przed pchniciem .

Rys. 166. 7) N a b i o d r k i .

Rys. 170. b) P o pchniciu.

www.cbw.pl
Rys. 167. Rys. 171.

CBW

392

fiegu lam in K a w a lerji. Cz IV . D odatki,

Rozdzia F. Sygnay dwikowe.

ya

w i c z e b n a l a n c a [skada si: 1) z drzewca zakoczonego mikk gak ochronn zamiast grota, 2) z metalowego cylindra A, ktry posiada dwie spry nowe zaszczepki B i B, 3) z dwch nieruchomych meta lowych piercieni C i D, 4) z ruchomego piercienia E i 5) ze spiralnej spryny F midzy piercieniami C i D. Do zadania pchnicia lanc ujmuje si za cylinder. Przed uyciem lancy cylinder nasuwa si na spryn w ten sposb, aby zaszczepki B i B ujy ruchomy piercie E. W ten sposb dziki sprynie cylinder trzyma si nie ruchomo na drzewcu. W czasie pchnicia, gdy ochronna gaka uderzy w przedmiot spryna ciska si a do chwili, gdy zaszczepki cylindra rozsun si, wtedy cylin der swobodnie lizga si wzdu drzewca lancy. Uderze nie lanc dziki sprynie oraz lizganiu si cylindra jest osabione i nieszkodliwe.
H

ROZDZIA F.

SYGNAY DWIKOWE.
I.

Zawoania.
a s o W o j s k a P o l s k i e g o M . M . 1 1 4

(Sgnawka Es gra oktaw niej).

www.cbw.pl

CBW

394

Regulamin Kawalerji. Cz IV . Dodatki.

Roz dzia F. Sygnay dwikw

39 5

Kawaler/ JIM. ^ - l h h .

Artylerjs keima.MM. ^ =//4 .

Artylerjapolowa,.MM.^ -ikb.

Artylerja ciko..MM. = =/ 44 .

Artylerja grskauMM.

| | -l i 1 !.

www.cbw.pl

CBW

Regulamin Kawalerji. CzA IV , Doda* ki. Rozdzit fcygn*y dwikowo. 397

M arynarka (sygnaow ka B.)

Kompanj a.(szw3di~on,baJterja
kolumna.)M.M. ^-96.

Wo jska tabor.Mftft

fogn a k is#

Pierwszy,drugi,trzeci,czwarty

P u Jk M M ^ = 120.

B aon(dyon)M M . ^ - 1 6 0 .

www.cbw.pl

CBW

398

Regulamin Kawalerji. Czl IV . Dodat ki.

Rozdzia F. Sygnay dwikowe.

399

II.

Sygnay wsplne dla caego wojska,

(Sygnswksi Es i B .)

Capstrzyk. (S y g n z E sg ra

oktaw n i e j)

Pobudka dla oddziaw pieszych. M M i =100.

{ S y g n a w k a . . )

roouak a a/a oaaziatow

K o n n y c h . A/.A f. ^ = 7 6 .

(Sygnawfra Es.)

Apel do rozkazu.

www.cbw.pl

CBW

400

Regulam in K a w a le rji. C^ IV . D odatki.

R oz dz ia F. S ygo a y d w ikow e.

401

Modlitwa (SyinaLEs gra oktawniej.)

M M .-1=60.

Do kota. M.MUt = i20.

Alarm ogniowy.(poai:)MM^132.

Alarm.(Sygna.Es ra ohtew m iej.) 3 /m i = m .

www.cbw.pl

Zmiana suby. MM.

g-il.
20

CBW

4(12

Kegu lui uiu Knwsilerji. ^ / IV. D o d a tk i ,

/ h o z dz ia F . SygDay d w i k o w e.

4"3

Stojauowiinspekcyjni

-ISO.

Pogotowie. MM. f -120.

Zbirka a re szta n t w koszu -row ych. M M . J =/ 4 4 .

Zbirka. M.M. \ =132 .

'Zbirka trb a czy.(,y ^4~ .% 'ri) MM. f = i 4 4 .

Zbirka d-cw+sygna wszyscy Zbirka oficerw.MM. l'iJ t

Baczno. M.MtlW.
{na strzelnicy i przy wiczeniach minerskich, otwarcie ognia.)

www.cbw.pl

CBW

fiozdiza F , Sygnay d w ik o w e. 404

Kegulam lu K a w a lerji. Czfi I V . D odatk i.

405

Wszyscy. M M . 1 i tl .

Stj. M M g =120.

Wykona.MM
Sz turm. M. M. i =120.
Otrbiono.(3?a*y)MM.

1a120

(Zakoczenie wicze na strzelnicy p rze rw a n ie oynia.)

Naprzd (w od&s..konnych -step) M.M.^100.

Podzika. .M.M. I= /4 4.

www.cbw.pl

CBW

406

Regulamin K awalerji. Cz IV . D odatki.

Rozdzia F. 8ygnav dwikowe.

407

Wlewo .JM i
TTjarawo.MMM =/44.

Droga wolna.
(z do d& tldejir,,napraw o wzgldnie ni lew o ozrm cza -prawo, (lewa.)
-

w o ln L

M M 1=58.

iVa wprost.M.M.i

MAf. g=;/44.
www.cbw.pl

CBW

4Q ^

R e g u lim ia K a w a le rji. Cz IV . D odatk i.

ttozd zia F. S ygn a y d w ik o w e.

___________ _______

III.

Rozsioda.(wyprzga)

Sygnay specjalne. Ifowalerja,artylerja,

wojska taborowe.
(Sygna-wkaJE s.)

M M j -120.
]Va ko. M.M =60.

Obroki. M M I =8-4.

Z koiu. M.M. i =60.

Sroda.feaprzga).
m .m
www.cbw.pl
4

Kus. M.M. i =i26.

i=m.

CBW

410

R e g u lam in K a w a le rji. Cz IV . D oda tk i^

F o z d z ia F . S yg nay dw ik o w e .

411

Galop.
(podczasgalopu- wycignity.)

IV. Specjalne dla kawalerji.

Bo mnie. M.M. \ =100.

Rozwmlty: (szara zw arta)
M M .^ 1 0 0 .

{Sygnalwlm .Es.)

Szara,falamina piechot.

M M 1=100.

www.cbw.pl

CBW

412

Regu lam in K a w a ln rji. Cz IV . D odatki. R o 2 dzia P . S ygn ay d w ikow e.

413

J D owalkipieszej. M .M 1 = 1 0 0 . Rozsypka.M.M.l =1 3 2 .

Kolumna, szwadronw. M.M i=108. Linja dywizjonw. M.M. ^ =108.

www.cbw.pl

CBW

414

Regulam in K a w a lerii. C z IV . D odatki.

Rozdzia F , S y g n a y d w iko w e.

415

Specjalne dla artylerji.

Szyk rozwinity. M.M. J =120

V.

VI. Marsze.
Marsz piechoty i oddziaw
w ystpujcych pieszo.

Szyk zwarty M .M . =6<S.

Kohmma pojedycza

Kolumna podwjna.M3f^ 150.

www.cbw.pl

CBW

416

KeguJa.nin K a w i.lerji. C z V I. D o d a ikL

R ozdzia F . S yg n a y d w ikow e.

417

Werbel.

M SO FSZ kowaleiyi, artylerji, Labo-' -rw: (Przy wystpieniachkonno.)

MM=ii.

www.cbw.pl

CBW

S P I S RZECZYStr.

Rozkaz o wprowadzeniu w ycie regulaminu . Skad komisji regulaminowej kawalerji . CZ I.

PRZYSPOSOBIENIE KAWALERZYSTY.

3
4

Rozdzia A. Oglije zasady wyszkolenia.

/. Cel i podzia wyszkolenia.

1 Uwagi oglne 3 4 5
6 2 Szkolenie oficerw 1 stopniowych

. . Doskonalenie oficerw . . . Doskonalenie podoficerw zawodowych Szkoa podoficerw rezerwy . . Szkolenie specjalistw . . . Zasady szkolenia zbiorowego . .

. .

. . . . .

. . . . . . . . . .

. 5 . 5

6 8 9 9

.1 0

II. Wyszkolenie jednostkowe.

8 Zasady szkolenia jednostkowego

9 Szkolenie konno . 10 Szkolenie pieszo . 11 Konkursy . .

. . .

. . .

. . . .

. . . .

.
. . 1

.1 1
1

. .

. .

12

14

III. Wyszkolenie zbiorowe.

CBW www.cbw.pl

12 13 14 15 16

Cel szkolenia zbiorowego Szkolenie w szyku konnym Szkolenie w szyku pieszym Dziaanie w szyku pieszym Sposoby wyszkolenia .

. . . . . .

.
. . . .

.. . . . .

.
. .

. 14 * 14 .1 5 .1 5 16

II
Pkt.
Str.

III

Pkt.

IV. Plan i okresy wyszkolenia szeregowcw.

17 18 19 20 21 22 Program wyszkolenia . . . Cel okresu wyszkolenia szeregowcw . Pierwszy okres (5 miesicy) . . Drugi okres (6 miesicy) . . Wyszkolenie starszego rocznika . Wyszkolenie specjalistw . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

S tr ,

17 18 18 19 19
20

V. Czynnoci Dowdcow.
23 Powinnoci kadego dowdcy . Z rodki dowodzenia . . 25'Znaki . . . . 26 Znaki gwizdkiem . . . . . . . . . . . . . . .

20
21 22

24

VI. Okrelenia przyjte.

27 Sownictwo z zakresu musztry i obrotw 28 Oglne pojcia taktyczne . . . 29 wiczenia polowe z przeciwnikiem . . . . . .

25 27 29

VII. Organizacja puku.

30 Skad puku 31 Skad druyny . . . . . . . . . .

44 Zwrot w prawo (lewo) . . . . . 45 Jazda w prawo (lewo) . . . . . 46 Jazda po kole . . . . . . 47 K u s ................................................. ............ . 48 Zmiana nogi w kusie . . . . . 49 Zmiana chodu . . . . . . 50 Galop . . . . . . 51 Zmiana kierunku . . . . . . 52 W o l t a .......................................................................... 53 Pwolta . . . . . . . 54 Przyspieszanie i zwalnianie . . . . 55 Cignienie . . . . . 56 Cofanie i zatrzymywanie . . . . 57 Wyjedanie z szeregu . . . . . 58 Przebywanie i branie przeszkd 59 Jazda w terenie . . . . . . 60 Trzymanie i uycie wodzy . . . . 61 Uycie i dziaanie munsztuka 1 wdzida 62 Powtrzenie na munsztuku wicze na wdzidle 63 Zwrot w prawo, w lewo i w ty w miejscu . 64 wiczenia na odlegociach staych . . 65 wiczenia na prostych linjach . . . .

49 50 50 51 51 52 52 53 54 54 57 57 58 59 59 61 65 67 67 68 68 69

29 30

II. Szkolenie jedcw w drugim roku.

66 67 68 69 70 71 Zasady oglne Wpaw z koniem . . . . Wagonowanie koni i przewoenie Przygotowanie do wagonowania Wagonowanie koni . . . Wyadowanie koni . . . . . . . . .

Rozdzia B. Jazda konna.

/. Wyszkolenie rekruta.
32 Uwagi oglne . . . . . . . 33 wiczenia wstpne 34 Prowadzenie konia, wjedanie konno do ujedalni i wy jedanie z ujedalni . . . . . . 35 Wskakiwanie na konia 1 zeskakiwanie 36 Dosiad . . . . . . . . 37 wiczenia gitkoci . 38 Praca na wdzidle . . . . . . 39 Strzemiona . . . . . . 40 Dosiadanie i zsiadanie . . . . . . 41 Nogi i wodze . . . . . . . 42 Stp _ . . . . . . 43 Ruszanie z miejsca i zatrzymywanie si

30 32 33 35 36 38 41 43 46 46 48 49

71 72 72 73 73 75

III. Woltyerka.
72 Zasady oglne . 73 wiczenia na koniu stojcym . 74. wiczenia w galopie . . . . . . . .

75 75 77

CBW www.cbw.pl

IV. Ujedanie koni.

75 76 77 78 Uwagi oglne Obchodzenie si Pierwszy okres Drugi okres . . . . z komi lkliwemi . . . . . . . . . . . . . . .

78 79 81 82

IV
Pkt. Str. Pkt.

V
Str.

79 Trzeci okres . . . . . . . 80 Czwarty okres . . . . . 81 Uywanie wodzy. Tuw jedca, wskazwki poszczeglne
Rozdzia C. Wyszkolenie szeregowca pieszo.

85 88 89

108 109 110

1 ^ 7Postawa

111 . 112

Zasady oglne.
82 Tre i podrczniki . 83 Znaczenie szkoy szeregowca . . . . . . . . . 92 92

'113 114 .115 "116

_/

zasadnicza z szabl na ramieniu Szable schro . . . Prezentowanie i salutowanie szabl Prezentuj bro . . . . Na rami bro . . . . Salutowanie szabl . . Do boju szable . . . . Do szary (zoenie) . . . . Uycie temblaka . . . . Maszerowanie z dobyt szabl . . .

. . . . . . .

101 101
101

99 99 99

103 103 103 104

Musztra bez broni.

84 Postawa zasadnicza . . 85 Na zapowied . . . . . . . 86 Spocznij . . . . . . . . 87 Zwrot gowy . . . . . . . 88 Marsz . . . . . . . . 89 Krok rwny . . . . . . . 90 Krok dowolny . . . . . . . 91 Uwagi oglne . . . . . . . 92 Zmiana kroku . . . 93 Stj . . .......................................................... 94 Bieg . . . . . . . . 95 wier obrotu w miejscu . . . . . 96 P obrotu w miejscu . . . 97 Zwroty w marszu . . . . . . 98 Zwroty wskos . . . . . . . 99 Klknij padnij . . . . . .
Rozdzia O. Robienie broni.

b) Bojowe uycie szabli.

Uwagi oglne . . . . . . Pchnicia . . . . . . . Pchnicie w prawo (lewo) wprzd Pchnicie w prawo (lewo) . . . . Pchnicie w prawo w ty Cicia . . . . . Cicia w prawo (w lewo) w d . . Cicia od ucha . Cicie z dou w przd . . . . . Poczenie pchnicia z ciciem i odwrotnie . Zasony . . . . . . . Zasona gowy . wiczenia z uyciem pozornikw Rodzaje pozornikw uywanych do zadawania pchni Uycie pozornikw do nauki pchni . Rodzaie pozornikw uywanych do zadawania ci . Uycie pozornikw do nauki ci wiczenia przygotowawcze do walki wrcz . Szabla przeciwko szabli . . . . Szabla przeciwko lancy . . . . . c) Robienie lanc piesz. 105 106 106 106 107 108 108 108
110
111 111

92 93 93 93 93 93 94 94 94 94 94 94 94 95 95 95

100 Wskazwki oglne 101 Podzia wyszkolenia 102 Przyzwyczajanie konia

. . .

. . .

. . .

. . .

. . .

. . .

95 95 97

'117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136

112 112
112

112 112

113 113 113 114 115 115 116 116 116 118 118 119 119

I. Szabla i lanca,
103 104 105 106

CBW www.cbw.pl

a) Chwaty szabl pieszo.

97 97 99 99

Opis szabli-^Postawa zasadnicza z szabl w pochwie Spocznij . . . ....................... Szable w do . . . .

137 Lanca . 138 Wskazwki oglne . 139 Ustawienie do wicze . 140 Nachwyt i podchwyt\ . 141 Postawa zasadnicza z lanc 142 Spocznij . .
143 Maszerowanie z lanc . .

. . . . .
.

. . . .
.

. . . .
.

. . . .
.

144 Na udo lance

145 Do szary .

VI

VII
Str. PU. Str.

rpt. d) Bojowe uycie lancy.

146 Wskazwki oglne . . . 147 Pchnicie grotem w prawo wprzd 148 Pchnicie grotem w lewo wprzd 149 Pchnicie grotem w prawo 150 Pchnicie grotem w lewo 151 Pchnicie grotem w prawo w ty 152 Pchnicie grotem w lewo w ty 153 Pchnicie grotem w prawo w d 154 Pchnicie grotem w lewo w d 155 Pchnicie tylcem w prawo 156 Pchnicie tylcem w prawo w ty 157 Uderzenia drzewcem . . . 158 Uderzenie drzewcem w prawo 159 Uderzenie drzewcem w lewo . 160 Zasony 161 Zasona gowy mycem 162 Zasona mycem w prawo i w lewo 163 wiczenia z uyciem pozornikw 164 Rodzaje pozornikw . 165 Uycie pozornikw . . . 166 wiczenia dwolne . . . 167 wiczenia przygotowawcze do walki .

119 122 123 123 123 125 126 128 128 130 130 130 130 132 133 134 134 136 136 136 136 138 138 138 138 139 139 140 140 140 140 148 148 149

182 Postawa zasadnicza z lanc na koniu 183 Zsiadanie z konia z lanc . . 184 Na udo lance . . . .
185

122

186 187 188 189 190

191

. . .

. ,

192
193 194 195 196

130

197
198 199

. . . .

Na poprzek lance . Na temblak lance Przejcie z postawy na temblak lance Trzymanie lancy w marszu Przebywanie przeszkd z lanc Na rami lance . . Spocznij w marszu . . Natarcie . . . . Rodzaje pozornikw Uycie pozornikw wiczenia przygotowawcze do walki Pocig * . . . Walka w pojedynk . . . Walka wrcz . Zawody . . . .

. '

do jakiejkolwiek innej . . . . j
j

"
j

.
'

. .

.
.

. .

. '

151 154 154 155 155 156 156 156 156 156 157 157 157 166 166 166 167 168

Bro palna i bagnet,

a) Chwyty
karabinkiem .

e) Robienie szabl i lanc konno.

168 Wskazwki oglne 169 Ustawienie do wicze . 170 171 172 173 174 175 176 177 178 . . .

f) Robienie szabl konno.

Wskazwki oglne . . . . Postawa zasadnicza z szabl w pochwie Szable w do . . . . Postawa zasadnicza z szabl na ramieniu Szable schro . . . . . Natarcie . . . . Do mnie . : . . . Rodzaje pozornikw Uycie pozornikw . . . .

200 Bro u" nogi . . . . 201 Klkanie . . . . 202 Padanie 203 Cel wicze w padaniui klkaniu 204 Chwyty broni . . . 205 Na pas - bro . . . 206 Powrt do nogi bro 207 Przewieszanie . . 208 Zwroty z karabinkiem . . 209 Marsz i bieg z karabinkiem .

. . . ! . . . .

. ! . .' ]

169 169 169 ! 170 " 171 i 171 [ 171 171 172 172 . 172 172 173 174 174 175 175 176 176

b) Ruchy wstpne do s trze lan ia z k arab in k a. 210 211 212 213 214 215 216 217 218

179 Wskazwki oglne . . . . 180 Postawa obok konia i prowadzenia konia 181 Wsiadanie na konia . . . .

CBW www.cbw.pl
g)

Robienie lanc konno.

Postawy stizeleckie . Postawa leca . . . Postawa klczca Postawa stojca . . . . Z przedpiersia i w innych okolicznociach adowanie . . . . . adowanie Mausera 98 . . . Rozadowanie Mausera 98 . . . adowanie i rozadowywanie Mannlichera

! . . . .

] . . . . .

V III

IX

Pkt.

Str

219 220 221 222 223 224 225

adowanie karabinka francuskiego Wykonanie adowania . . Nabijanie . . . . Zabezpieczanie . . . Rozadowanie . . . Salwa . . . . Przegld broni . .

Berthiera 1916 . . . . . . . . . . . . .

177 177 177 177 177 178 178

Pkt.

Str.

f) Rewolwer i pistolet. ' 255 Postawa\strzelecka

256 2i>7 258 259 260 2bl 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 Gotj \bro . . . . . adowanie-rewolweru . . . Rozadowanie rewolweru . . . adowanie pistoletu . . . . Rozadowani^ pistoletu . . . . Skadanie si\ . . . . Uycie rewolWeru (pistoletu) konno . . . . . . . 191 191 192 192 192
192

c) Ruchy wstpne do walki na bagnety.

226 227 228 229 230 231 Bj na bagnety . . Nakadanie i zdejmowanie Bagnet na bro . Zdejmowanie . . Na bagnety . . Do szturmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 178 178 179 179 179

193 194

g) Musztra r. k. m.
Postawa zasadnicza . Spocznij . . . Na pas bro Do nogi bro . . Poruszenia z r. k. m. Marsz . . . . . . . . 194 194 194 194 194 195 195 195 196 196 196 196 197 197 197 198 198

: d) Walka na bagnety. 232 Wskazwki oglne . . . . . 233 Postawa szermiercza . . . . . 234 Zoenie zwyke . . . . . 235 Spocznij . . . . . . . 236 Zoenie krtkie . . . . . . 237 Zoenie grne (dolne) . . . . . 238 Na bagnety . . . . . . 239 Postaw szermiercz wprzd (w ty) zmie 240 Kroki . . . . . . . 241 Zwroty . . . . . 242 Pchnicia . . . . . . . 243 Ciosy . 244 Odbicia . . . . . . . 245 wiczenia sprawnoci . . . . . 246 Przeprowadzanie v icze . . . 247 wiczenia na komend . . . . . 248 wicenia ze wskanikiem . . . . 249/wiczenia z chochoem . . . . ' . 250 wiczenia zbiorowe . . . . . 251 Na torze szermierczym . . . - . 180 180 180 180 181 181 181 182 182 182 184 186 188 188 188 189 189 189 189
190

R u c h y w s t p n e do s t r z e l a n i a z r. k. m. Rodzaje postaw . W miejscu . . . . . . W marszu adowanie r. k m. . . . Kolejno magazynkw . . . . . W marszu . .. Rozadowanie w miejscu . Rozadowanie w marszu . . . . Przegld r. k. m.

h) Szkoa grenadjera.
:278 Tre . . . . . 279 V. B............................................ ...........

i) opatka i maska gazowa.

280 Warto opatki . 281 Uytek osobisty . 282 Umocnienia polowe a) o p a t k a . . . . . . . . . 198 198 199 199 199
199

252 Na udo bro . 253 Za plecy bro 254 Uycie karabinka

CBW www.cbw.pl

e) Chwyty karabinkiem konno.

. . . . . . . . . . . . . . . 190 191 191

. .

. . .

b) M a s k a g a z o w a . . 283 Zastosowanie . . . . . 284 Sposb uycia . . . . 285 Obchodzenie si z mask

X
l'U .

XI
Sir. Pkt.

Str.

CZ II.

Szwadron.
320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 Skad szwadronu . . . . . . . Zasady prowadzenia . . . . . . Szyki zwarte i poruszenia . . . . . Linja plutonu (dwjkami) , Zbirka . . . . . . . . Marsz i zmiana kierunku . . . . . Szyk rozwinity . . . . . . . Marsz i zmiana kierunku . . . . . Kolumna czwrkami, dwjkami (po jednemu) Marsz i zmiana kierunku . . . . . Przejcie z linji plutonw lub kolumny w szyk rozwinity Przejcie z szyku rozwinitego w linj plutonw lub w kolumnn . . . . . . . . Przejcie z linji plutonw w kolumn czwrkami i odwrotnie Natarcie i szara . . . . . . Do mnie (apel bojowy) . . -. Szyki lune i poruszenia . . . . . Luzowanie wszerz . . . . . . Linja harcownikw . . . . . . Luzowanie w gb . . . Schody . . . . . . . . Natarcie i szara .. . . . . . . Do mnie* (apel bojowy) . . . . . Flankierzy . . . . . . . 222 222 223 224 224 225 226 227 227 228 228 229 229 230 230 230 231 232 232 232 233 233 234

MUSZTRA.
Rozdzia A. Musztra konna i obroty oddziaw.

286 Uwagi oglne

201

Pluton.
287 Skad plutonu . . . . . . 288 Zasady prowadzenia ] 289 Szyki zwarte i poruszenia . . . . 290 Szyki lune i poruszenia . . . . 291 Kolumna czwrkami . . . . . ' 292 Kolumna dwjkami . .. 293 Kolumna po jednemu . . . . . 294 R k. m w kolumnie dwjkami i po jednemu 295 Skracanie kolumn 296 Zbirka. . . . | ' ! 297 Wsiadanie, zsiadanie, rwnanie 298 Marsz . . . , 299 Zmiana kierunku 300 Szyk rozwinity i zbirka ! ! | 301 Wsiadanie i zsiadanie 302 Rwnanie . . 303 Cofanie si . 304 Marsz 305 Zmiana kierunku . . . . . ' 306 Pojedyczo w ty . . ! 307 Przejcie z kolumny w szyk rozwinity 308 Przejcie z szyku rozwinitego w kolumn . 309 Do mnie (apel bojowy) . . . . 310 Natarcie i szara . . . 311 wiczenia w natarciu i w szary . ~ 312 Szyki lune i poruszenia . . . . 313 Kolumna sekcyj . . . 314 Linja i schody sekcyj . . . . 315 Linja harcownikw . 316 Szara 317 Zbirka i apel bojowy (do mnie) 318 Flankierzy . . .' 319 Patrole bojowe 204 204 205 205 206 206 207 207 207 209 209 209

210
210

210
' 213 213 213 214 214 214 215 215 216 216 217 218 218 220
220 220

212

^
343 344 345 346 347 348 349 350

Dywizjon.
Skad dywizjonu . . . . . Zasady prowadzenia . . . . . . Szyki zwarte i poruszenia . . . . . Linja szwadronw . . . . . . Rozwinity Kolumna szwadronw . Kolumna czwrkami (dwjkami) . . . . Przejcie z linji szwadronw w szyk rozwinity, w kolumn szwadronw, w kolumn marszow . . . . 351 Pr/ejcie z szyku rozwinitego w linj szwadronw, w ko lumn szwadronw, w kolumn marszow . 352 Przejcie z kolumny marszowej w linj szwadronw, w ko lumn szwadronw, w szyk rozwinity 353 Przejcie z kolumny szwadronu w linj szwadronu, w szyk rozwinity . . . . . . 234 234 235 235 235 236 236 237 238 238 238

.
j !

CBW www.cbw.pl

222

XV
Str:
Pkt .

Str. Podzia oddziau . . Spieszanie . . . Rozpoznanie terenu przez dowdc Dowdztwo Tabory bojowe . . . Uszykowanie koniowodw . . Odwd Rozkaz bojowy 1 ' . . .
290 290 290 290 291 291 291 291
/

Pkt.

Rozdzia C. Musztra piesza I obroty oddziaw.

420 Tre 421 Pluton 422 Zbirka . 423 Rozej si 424 Padnij . . . . 425 Marsz 426 Kolejne zatrzymywanie . 427 czenie 428 Szyk marszowy . . . 429 Stawanie w prawo . . . . 430 Kozy . . . 431 Druyna . . . 432 Inne szyki i obroty . 433 Szwadron, dywizjon, puk, szyki i obroty CZ III.
WALKA. Rozdzia A. Walka konna. 434 Zasady oglne 435 Walka przeciw kawalerji i 436 Walka przeciw piechocie S437 Walka przeciw artylerji . 1^38 Walka przeciw k. m. v 439 Szyk tatarski (awa) t 440 Dziaania w nocy 441 Marsz pod obserwacj lotnikw 442-Zadanie bojowe plutonu 443 Zadania bojowe szwadronu 444 Zadania bojowe dywizjonu 445 Zadania bojowe puku . 446 Oglne zadania bojowe kawalerji 447 Pocig i osona odwrotu

270 271 271 271 271 271 . 271 271 272 272 272 272 273 273

450 451 452 453 454 455 456 457

II. Walka zaczepna.

458 459 460 46) 462 463 '464 465 466 467 468 469 470 471 472 Wspdziaanie broni . . . . . Fazy bojowe . . . . Natarcie na umocnion pozycj Rola kawalerji spieszonej w natarciu . Przeamywanie oporu nieprzyjacielskiego Szturm . . . . . Rola dowdcw . . . . Samorzutne dowodzenie przypadkowemi skupieniami Napotykanie na zbyt silny opr Zadania po przeamaniu oporu . . . . Wyzyskanie lokalnych powodze i pocig czno Nocne napady Taktyka napadu nocnego . . . . . Walka we mgle . . . . . .

274 276 280 282 283 283 283 284 284 285 285 285 286 287

293 293 293 293 294 294 294 .295 295 295 296 296 296 297 297

III . Walka obronna.

473 Oglne uwagi . . . 474 Zsiadanie z koni. Rozczonkowanie 475 Organizacja obrony . . . . . 476 Sprzt ogniowy . . . . . . 477 Ubezpieczenie broni samoczynnych . . 478 Druyna . . . . . 479 Ugrupowanie . . 480 Placwki . . . . . 481 Linja oporu . . . . . . 482 Przeciwuderzenie . . . . . 483 Umoenienie terenu . . . . . 184 Wspdziaanie artylerji . . . . 185 Dziaanie celem zyskania na czasie. Wykonanie
297 . 297 298 298 298 299 299 290 299 300 300 300 .301
*s

^ . .

www.cbw.pl 448 Uycie kawalerji w

CBW

Rozdzia B. Walka piesza.

I. Zasady oglne uycia kawalerji w walce 'pieszej.

. . . . . . . . 288 289

walce pieszej 449 Taktyka spieszonej kawalerji .

XVI
Pkt.

X V II

Pkt.

Str .

IV. Uzbrojenie kawalerji do walki pieszej.

486 487 488 489 490 491 492 Oglnie Karabinek i bagnet Granaty rczne Granaty karabinowe R. k. m. . K. m. Dziaa 37 mm. 301 301
;-:oi

. 523 Obserwowanie skutku . 524 Oszczdzanie amunicji .

522 Przerwanie ognia

. .

. . .

. . .

. .

. .
.

315 315 315

302 302 302 303

V II. Wyszkolenie piesze oddziaw kawalerji. Sekcja

a) Stanowisko dowdcy,
525 Kierownictwo sekcj 526 Oglne obowizki sekcyjnego . 527 Specjalne obowizki 528 529 530 531 532 533 534 535 . . . . . 316 316 316
317

V. Wyszkolenie poszczeglne onierza pieszo.

493 494 405 490 407 498 409 500 501 5 2 503 504 505 506 507 508 Oglne zasady Stopniowanie wicze . Przedmiot wicze Metoda nauczania Tyraljer . . . . . Wyzyskiwanie terenu Zachowanie si na stanowisku ogniowem Katechizm tyraljera (zasady walki) Nauka strzelania . . . . Obserwacja przedpola i ocena odlegoci wiczenia granatem rcznym Walka wrcz . . . Orjentowanie si w nocy Wyjtki ze suby polowej Sprawdzanie osb i przepuszczanie przez posterunek Wspdziaanie tyraljerw . . . . 303 303 304 304 304 304 305 305 308 308 308 308 309 309 309 310

b) Szyki sekcji i poruszenia.

Szyk luny . . . . . . Tyraljerka . . . . . Rozkaz do rozwinicia tyrajery . . . Poruszenia tyraljery . Zajmowanie stanowiska ogniowego S k o k i ..................................................................... Zmiana stanowiska . . . Wymijanie niebezpiecznych miejsc . . . . . . . . 317
318 318 318 318 319 319

c) Ogie sekcji. 536 Ogie pojedynczy i salwy . . ' d) Szturm.

.537 538 539 540 541 Przedmiot natarcia - . . Moment rozpoczcia szturmu . .. Wykonanie . . . Walka wrcz . . . . Pocig . . . . . 542 Zachowanie si na zdobj tem stanowisku 543 Sekcja fizyljerw

319 319 319 - 320 320 320 321 321

VI. Dziaanie ogniem.

509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 510 520 521 Wyszkolenie strzeleckie Karno ognia Kierowanie ogniem Stanowisko ogniowe Rodzaje ognia Ogie k. m. Rozpoczcie ognia . . Strzelanie na wielkie odlegoci Wybr celu Oznaczenie celu . Wydanie rozkazu rozpoczcia'ognla Komenda do strzelania . ' . Szybko ognia . 310 310 311 311 311

312

CBW www.cbw.pl

312 312 312 313 313 314 314

Druyna,
a) Zasady oglne.
544 Skad druyny 545 Cel wicze 546 Oglnie , . . . . . . . . . . . .' . . . . .
321 321

;;

b) Szyki zwarte.
321

X V III
Str.
Tkt.

X IX
Str.

J>kt.

547 648 549 550 551 552 553 554

W dwjkach zbirka W szeregu zbirka W dwuszeregu zbirka Apel (do mnie") Rwnanie . . . Dwurzd . . . Rzd . . . Marsz . . .

. . . .

. . . . . . . . . . . .

. . .

. . . . . .

. . . . . .

. . . . . .

321 322 3i2 323 323 323 323 324

575 576 577 578 579 580 581 582

Szyki zbliania si Szyki natarcia . Druyny Komenda . . cznicy . Uderzenie . Ogie plutonu . Taktyka . .

. . . . . . . . . . . . . . !

. ! . . . .

. ! * . .

335 335 336 336 336 336 336 337 337

c) Szyki lune.
Rozwijanie si . 324 324 324 325 325 332 332 332 333; 333 333 333 334 334 555 Oglnie 556 Luzowanie w linj sekcyj . . 557 Rozsypywanie si w kolumn sekcyj . . . R o z s y p y w a n i e si w t y r a l j e r y . 558 Jedna fala . . . . . 559 Dwie fale . . . . . . 560 Szczegowe przepisy dla sekcji fizyljerw Ruchy tyraljerki.
562 Sposb wykonania

b) Szkolenie plutonu.
583 wiczenia bojowe

Szwadron spieszony.
[Szyki.
584 Cel szkoy walki . 585 Manewrowanie . 586 Linja plutonw . 587 Rozwinity 588 Kolumna czwrkami 588 Rodzaje . . . . . . . . . . . ' . . . ! . . ! ! . . * 337 337 338 338 338 338

. .

. .

a) Szyki zwarte.

561 Skoki

................................................................................ . . . . . 563 Wspieranie si wzajemne sekcji fizyljerskiej i strzeleckiej . 564 Stanowisko druynowego

b) Szyki zblienia. c) Szyki natarcia.

590 Fale 333

d) Ogie druyny.
565 566 567 568 Linja ogniowa Kierownictwo Cel . Napad ogniowy . . . . . . . . . . . . .

d) Szkolenie.
591 592 593 594 Oglne zasady szkoy szwadronu Zwiady dowdcy szwadronu Zblianie si Plan walki 338 339 339 339 340 340 340 340

Pluton.
m ( a) Szyki plutonu pieszego.
569 Organizacja i cel 570 Szyk rozwinity w jeden szereg . . 571 Szyk rozwinity w dwa szeregi . . 572 Zbirka . . . . 573 Apel . . . . 574 Tworzenie kolumn dwjkami i po jednemu (wyjtkowo czwr kami) . . . 334 334 335 335 335 335

e) Natarcie.
595 Wykonanie 596 Ogie i manewr . 597 Meldunki . .

CBW www.cbw.pl

. .

/) Szwadron podczas natarcia w drugiej linji. 598 Dowdca szwadronu

AA

XXI
Str.

Pkt. C Z IV .

Pkt.
623 H y m n y narodow e i marsze 024 Szw adron k. m. i szw adron techniczny 625 B rygada , .

Str.
355 355 355

DODATKI .
i-

Rozdzia A. Przechowywanie,, przyprowadzanie i odprowadza nie sztandaru.

599 600 601 602 603 Przechow anie sztandaru . Szw adron sztandarow y . P rzyprow adzenie sztandaru P rzyjm ow anie sztandaru O dprow adzenie sztandaru . . . . . . . . . . . . . . . . . 342 342 342 344 345 626 627 628 629

[Rozdzia C.'Siodanie, kiezanie i pakowanie siode.

S iodanie . . . K ie za n ie i. Rodzaje sio da . P akow anie siode 357 360 363 364

Rozdzia D. Porzdek stajenny i dogld koni. Rozdzia B. Przegldy i uroczystoci.

604 W skazw ki oglne . . . 346 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 610 641 642 643 644 645 646 647 64S 649 650 651 652 U m ieszczenie koni . . . Rynsztunek koski . . . Porzdek w stajni . . O b su ga koni . . . . Czyszczenie k o n i . . . . Z ab ieg i po p ra c y . . . Lenienie . . U trzym anie g rzyw y i ogona . . K panie . . . . . W odopj . . Karm ienie ko n i . . . . Pasza zielo na . . . . P od cika. . . . . P odkuw anie . . . . D y u rn i stajenni . Podoficer sub ow y . . . C o dzie nn y rozkad d nia w stajni O d d z ia w eterynaryjny pu ku . P oar w stajni . . Praca koni. . . S pecjalna higjena koni m odych Z a b ie g i okoo ko n i podczas m anew rw O zabiegach przy koniach chorych

.
. . . . . . . . . . .

Przegldy w szyku konnym.

605 606 607 608 609 610 611 P lu to n . . . Szw adron . . . . D y w iz jo n . . . . P uk . . . Sztandar . . . Kapela trbaczy . . . Skadanie raportu odbyw ajcem u o dd zia u . . . . . . . . przegld . . . . . . przez . . . . 346 347 347 347 348 348 348

. . . . .

dow dc .

. . . .

Przegldy w szyku pieszym.

612 P rze gld y . . . . . 348

Defilada.
613 614 615 616 617 618 Szyki dla P lu to n Szw adron D y w iz jo n P u k Sztandar d e fila d y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................................................................................... .............. . . . . . . . . 349 350 350 351 551 351 352 352 353 ii53

w polu

366 367 368 369 370 372 373 373 373 374 375 376 376 377 378 378 379 380 380 381 381 382 382

619 Miejsca dowdcw i oddziaw

620 Kapela trbaczy i trbacze 621 C h o d y . . . . . . 622 O d d a w a n ie ho n orw odbyw ajcem u p rze g ld

www.cbw.pl

CBW

Przegld koni.
653 654 655 656 U w agi o glne . . . . . Szeregowcy . . . . . M iejsca oficerw i stopniow ych w szw adronie M eldow anie. P rzeprow adzanie koni 383 383 384 384

. .

XII
PM .

XIII
Str. Pkt. Str

354 355 356 357 358

Natarcie i szara . . . .Do mnie (apel bojowy) . Szyki lune . . . Schody . . . . . wiczenia dywizjonu . .

. . .

. . .

240 240 240 240 240

Puk.
359 360 361 362 363 364 365 360 367 368 369 370 371 Skad puku . . . . . . . Zasady prowadzenia i obrotw. Szyki zwarte i poruszenia . . . Linja dywizjonw Kolumna dywizjonw i kolumna szwadronw Zbirka . . . . . . . . Kolumna czwrkami . . . . Przejcie z linji dywizjonw w kolumn dywizjonw i od wrotnie . . . . . . . . Przejcie z linji dywizjonw lub kolumny dywizjonw w ko lumn czwrkami i odwrotnie . Szyki lune . . . . . . Natarcie i szara . . . . . . . ,Do mnie* (apel bojowy) . wiczenie pukowe . . . . . .
241

241 242 242 245 245 245 246 246 246 247 247 247

383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 304 395 396 397 398 399 400 401 402 403

Szyki zwarte i. poruszenia Szyki lune i poruszenia Kolumna czwrkami Kolumna dwjkami Zbirka . . . . . Wsiadanie, zsiadanie, rwnanie . Marsz . . . . . Zmiana kierunku . . . . Szyk rozwinity . . . . Zbirka . . . . . Wsiadanie, zsiadanie, rwnanie . Marsz . . . . . Zmiana kierunku . . . . Przejcie z kolumny w szyk rozwinity Przejcie z szyku rozwinitego w kolumn Szyki lune Kolumna sekcyj . Linja sekcyj . . . . Linja harcownikw Linja bojowa . . . . Uycie plutonu .

252 252 252 253 254 254 254 254 255 255 255 255 255 255 255 256 256 256 256 259 260

Szwadron.
404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 Skad szwadronu . . Zasady prowadzenia Szyki zwarte i poruszenia Linja plutonw (dwjkami) Z b i r k a .............................................. Marsz i zmiana kierunku Szyk rozwinity . Zbirka . . . . . Marsz i zmiana kierunku Kolumna czwrkami (dwjkami) Marsz i zmiana kierunku Przejcie z jednego szyku do drugiego Szyki lune . . . . Znaczenie k, m. w kawalerji Prowadzenie jucznego konia 260 260 261 262 263 263
203

Spieszanie do walki.
372 373 374 375 376 377 378 379 Wskazwki oglne. Spieszanie plutonu Spieszanie zwyke . . . . . Spieszanie zmniejszone . . . . . . Spieszanie pene . . . . . . . Konie . . . . Wsiadanie................................................................................ Spieszanie szwadronu . . . . . . Spieszanie dywizjonu i puku . . . .
Rozdzia B. Musztra konna i obroty oddziaw k. m.

247 248 249 249 250 250 250 250

380 Zasady oglne

381 Skad plutonu . 382 Zasady prowadzenia

www.cbw.pl

CBW

251

205 205 205 205 266 260 266 267 267

Pluton.
. . . . . . . . . . . . 251 251 419 Gwizdek . . .

Znaki
. .

270

XXII
Pkt.

Str.

Rozdzia

Przybory do robienia broni i szermierki.

657 Rodzaje pozornikw do zadawania pchni 658 Rodzaje pozornikw do zadawania ci 659 Przybory do szermierki . . . .
Rozdzia F. Sygnay dwikowe

. . . .

385 388 389 393-417

Arkusz poprawek Regulaminu Kawalerji J. 1/1922.

Arkusz poprawek Nr. 1.

S ir. Wiersz zamiast ma by

35 35

17 z gry 16 i 17 z dou

na lewej rce uj nastpnie obie wodze lew rk i umieci t rk i t. d. puci wodze praw rk i pooy t r k na ku tylnim] .wodze w rk* praw rk opuci po prawej stronie

na prawej rce uj nastpnie obie wodze i gar grzywy lew rk, praw rk pooy na ku przednim. skreli

35

15 i 16 od dou 3

S6 36 36

gry

.wodz w lew rk* praw rk oprze na rodku uda, pi pasko zamknita.

6 z gry 22 z gry

na kocu zdania do- . Jeeli jazda z opuszczonemi da wodzami ma trwa czas du szy, naley wodze zwiza w wze. posugujc si w po trzebie praw rk na komend marsz" na kocu zdania do da na kocu zdania do da posugujc si praw rk. na komend chd marsz". Zwrot wykonywa si na uku o promieniu 3-ch krokw. Na komend: W prawo (le wo) zwrot marsz" je dziec zwraca konia w ten sposb, e rodek konia po rusza si na uku o promie-

46 49 49

6 z gry 1 z gry 20 z dou 6 z dou

CBW www.cbw.pl

49

Str.

Wiersz

zamiast

ma by

Sfr.
227

wiersz

zamiast

ma by

niu jednego kroku, wewntrz na ydka za poprgiem, ze wntrzna na poprgu, j 49 51 3 z dou 10 z gry w prawo lub lewo ko idle w powoiniejszem nieco tem pie (250 krokw na minut) po linji skonej. po linji skonej. [w prawo (lewo) zwrot marsz]. skreli

9 z dou

w kocu zdania do- z t rnic, e Sekcje r. k. da m. zbliaj si do zajeda jcych skrzyde plutonw. w kocu zdania do- czc stopniowo do kierunda kowego plutonu.

229 231

15 z gry

Rysunek 124IV Pluton powinien by na wysokoci III plutonu.

54

6 z dou

po linji prostej skonej. po linji prostej skonej.

54 3 i 4 z dou 58 3 z gry

w kocu zdania do- cignienie przerywa si po da dojciu do ciany ujedalni lub na komend: na wprost".

71 87

w tabelce chodw skreli rubryk .kus wiczebny1 1 , '23 z dou po sowach do wicze cignie nia doda doda przd do rodka"

105

4 z dou

zoenie w prawo w ty sto suje si w zamcie walki wrcz. tu koo barku. troch wyej na lewej kici. jak tylko ogony koni zaplecznikw 1-ej i 2-ej roty zrwnaj si z gowami koni po przednikw 3-ej i 4-ej roty.

108

8 z dou 9 z gry 4 z dou 6 z gry

tu koo szyi troch niej na lewym okciu po sowach wkraczaj w kolumn* doda

112
155 207

209
214

CBW www.cbw.pl
9 z gry 2 z gry

na kocu zdania do- o ile chd nie jest podany, da to kusem.

w kocu zdania do- Sekcje r. k. m. jad za plutoda nem.

^Uzupenienie do punktu 25.

Znaki polecone lecz nie obowizujce.

1. Na miejsca wzniesienie szabli (palcata), ujtej za grzbiet w poowie gowni, poziomo do gry. 2. Na ko odwrotnie jak z koni, ruch ciaa od prawego strzemienia do postawy normalnej. 3. Kolumna czwrkami (na pierwszy szwadron)szabla wznie siona pionowo do gry nad prawym barkiem. .4. Kolumna szwadronw ruch naladujcy chowanie i wyj mowanie szabli z pochwy z prawej strony. 5. Kolumna plutonw ruch naladujcy chowanie i wyjmo wanie szabli z pochwy z lewej strony. 6. Szyk cieniony ,rk wycignit poziomo w bok z szabl wzniesion poziomo do gry przenie na lewy bark (szabl* przez cay czas pionowo). 7. Linja plutonw (powrt ze cienionego do szyku normal nego) rk z szabl wzniesion pionowo na lewym barku przenie z powrotem do pozycji poziomej w bok z prawej strony, (szabla przez cay czas pionowo). 8. Kolumna dywizjonw rka wzniesiona do gry z szabl poziomo zwrcon pirem w prawo. 9. Szwadron na linje (dla linji szwadronw) po podaniu znaku .linja szwadronw" (szabla poziomo nad gow jak zbirka) gdy szwadrony stan ju w linji szwadronw podanie jeszcze raz tego samego znaku. 10. Dla linji szwadronwf rozwinitymi po podaniu znaku rozwinity", gdy szwadrony stan ju w linji szwadronw w szykach .rozwinitych" podanie jeszcze raz tego samego znaku.

www.cbw.pl

CBW

11. Linja plutonw znak harcownikami". 12. Linja sekcyj ten sam znak powtrzony po rozsypaniu sf w linj plutonw t. j. dwa razy. 13. Harcownikami (patrz str. 268) ten sam znak powtrzo ny po rozsypaniu si w linj sekcyj, t. j. 3 razy. Bezporednio ze szwadronu, dywizjonu lub puku, ten sam znak powtrzony kilkana cie razy bez przerwy

www.cbw.pl

CBW

C B W W arszaw a
nr inw.: K 1 6 - 2 0 7 8 8 9

MG A rch. 207889 1922 r.

www.cbw.pl

CBW