Jadwiga Dziubiska

DZIECISTWO
Data urodzenia: 10 padziernika 1874 r. Miejsce urodzenia: Warszawa Ojciec: Apolinary Dziubioski, urzdnik w Banku Przemysowcw Warszawskich Matka: Zofia z Grunwaldw, zajmowaa si prowadzeniem domu i wychowywaniem dzieci. Rodzestwo: 3 siostry - Wanda, Wadysawa, Helena, 2 braci - Wacaw, Stefan Dom rodzinny: Dobre warunki materialne, otwarty, peen mioci, cechowa si wysok kultur, umiowaniem pikna przyrody, pielgnowa patriotyzm.

WYKSZTACENIE
1883 1891 Szkoa prywatna (pensja) Henryki Czarnockiej w Warszawie, Tajna szkoa Zuzanny Morawskiej (2 ostatnie klasy VI i VII). 1892 1893 Klasa pedagogiczna, zdobycie kwalifikacji nauczycielskich. 1893 1897 Studia na Uniwersytecie Latajcym (tajnym) na wydziaach historyczno-literackim, spoecznopedagogicznym i przyroda na matematyczno-przyrodniczym. 1898 1900 2-letnia Szkoa Pszczelniczo-Ogrodnicza w Warszawie. 1902 6-tygodniowy eoski kurs gospodarczy w Chyliczkach k. Piaseczna obejmujcy przedmioty: mleczarstwo, gospodarstwo domowe, drobiarstwo, hodowla trzody chlewnej.

OKRES PRZED I WOJN WIATOW

1897 1898 Wyjazd na wakacje w kieleckie do wsi Chwaliboskie (do wiosny 1898 r.). Pobyt na wsi kieleckiej by przyczyn nie tylko rozwoju trwaego sentymentu Dziubioskiej do rodowiska wiejskiego, pozwoli jej jednoczenie uksztatowad przekonanie, e dziaalnod pedagogiczna na wsi musi byd zwizana z krzywieniem kultury rolnej, co wymaga fachowego przygotowania. 1893 1897 W czasie studiw Jadwiga Dziubioska rwnoczenie pracowaa w czytelniach Towarzystwa Dobroczynnoci. Pracujc w czytelniach warszawskich, uczestniczc w obchodach wielkich rocznic narodowych, manifestacjach i rnych akcjach majcych na celu podniesienie owiaty robotnikw i ludnoci wiejskiej, Jadwiga nabraa przekonania, e najwaniejsz spraw w Polsce jest podniesienie owiaty i kultury ludu wiejskiego. Sprawa ta porwaa j cakowicie i wpyna na ostatnie skrystalizowanie si jej zainteresowao. 1898 1900 W czasie nauki w Szkole Pszczelniczo-Ogrodnicza w Warszawie, z inicjatywy Maksymiliana Malinowskiego - redaktora "Zorzy" - organizowano dziesiciodniowe kursy pszczelarstwa i ogrodnictwa dla podwarszawskich chopw. Na tych kursach Jadwiga Dziubioska rozpocza dziaalnod spoeczno pedagogiczn wrd spoecznoci wiejskiej. To wanie ten kierunek dziaalnoci spoeczno -pedagogicznej stanie si gwn treci jej ycia. Rozpocza od pracy wrd modziey i samodzielnych gospodarzy przebywajcych na kursach.

Pszczelin
1900 1903 Jadwiga Dziubioska jest wsporganizatork szkoy rolniczej dla modziey mskiej w podwarszawskim Brwinowie. Szko nazwano "Pszczelinem" od Towarzystwa Pszczelniczo-Ogrodniczego, ktre byo jednym z zaoycieli szkoy. Kierowniczk i wychowawczyni szkoy zostaa jeszcze bardzo wtedy moda, jak na tak powane, odpowiedzialne stanowisko, Jadwiga Dziubioska. Zdecydowa o tym opiekun szkoy Maksymilian Malinowski uwaajc, e nikt spord absolwentw Szkoy Pszczelniczo-Ogrodniczej nie nadawa si tak jak ona do tego rodzaju pracy i nikt, tak jak ona, nie rozumia koniecznoci ideowego wychowania modziey wiejskiej.

Po rocznym pobycie w Pszczelinie, Dziubioska wyjechaa na 10 miesicy za granic, aby zapoznad si z teoria i praktyk edukacji rolniczej we wszystkich typach szk oraz dziaalnoci uniwersytetw ludowych w Danii. Chciaa przekonad si, czy program i metoda nauczania wprowadzona w Pszcz elinie znajduje potwierdzenie w krajach o nowoczeniejszej kulturze rolniczej. Zaoeniami programowymi edukacji w szkole pszczelioskiej zajmowaa si ponownie do roku 1903, a wic do kooca swego pobytu w Pszczelinie.

"Mariadwinek"
1903 1905 Wsplnie z Mari Weryho Jadwiga Dziubioska przystpuje do organizowania kursw dla ochraniarek wiejskich. Obydwie dziaaczki owiatowe opracoway zaoenia programowe i prowadziy pod auspicjami Warszawskiego Towarzystwa Przedszkolnego roczne kursy dla ochroniarek. Kurs y te rozpoczy si w Pruszkowie w 1903 roku, pniej przeniesiono je do Woch pod Warszaw i umieszczono w kolonii nazwanej "Mariadwinek" od imion zaoycielek - Marii i Jadwigi. Od pocztku dziaalnoci "Mariadwinka" Dziubioska prowadzia tam wykady, a pod koniec 1904 r. obja stanowisko kierownika kursw.

Kruszynek
1905 1914 Jadwiga Dziubioska zaoycielk i kierowniczk eoskiej Szkoy Gospodarczej w Kruszynku koo Wocawka. Szkoa powstaa w majtku Ireny i Artura Haackw, ktrzy oddali bezpat nie szkole na 15 lat uytkowania ogrd, dom z 20 pokojami i budynki gospodarcze. Irena Haackowa bya koleank Dziubioskiej ze Szkoy Pszczelniczo-Ogrodniczej w Warszawie. Jadwiga Dziubioska opracowywaa program nauczania szkoy. Dziubioska dya do wychowania wiatych gospodyo, pragna, by wychowanki wywieray wpyw na otoczenie, zmierzaa do zwizania szkoy ze rodowiskiem. Swoje wychowanki wdraaa rwnie w prac spoeczno-opiekuocz. Szkoa w Kruszynku funkcjonowaa do 1914 r., w czasie wojny uleg a zniszczeniu i nigdy ju nie bya reaktywowana.

Sokowek
1909 - ? Jadwiga Dziubioska wsporganizatork Szkoy Rolniczej Mskiej w Sokowku koo Ciechanowa. (Z Sokowka k. Ciechanowa pochodzia Zuzanna Morawska (1848-1922), pisarka, nauczycielka i dziaaczka owiatowa, autorka wielu ksiek historycznych dla dzieci i modziey. Na pensji Zuzanny Morawskiej swoje nauki pobieraa Dziubioska). Szkoa w Sokowku powstaa dziki fundacji waciciela Sokowka - Tomasza Klonowskiego, ktry swj 420morgowy majtek zapisa w testamencie na rzecz zaoenia wanie tutaj szkoy dla ludu wiejskiego. Kierownictwo obja Jadwiga Dziubioska a wykadowcami byli rwnie wybitni fachowcy, jak Maksymilian Malinowski, Tomasz Nocznicki czy Aleksander witochowski. Program przewidywa nie tylko przyblienie modziey nowoczesnego, szeroko pojtego rolnictwa, ale te w zakons pirowanych warunkach - jzyka i literatury polskiej oraz historii Polski. Szerokie kontakty modziey uzyskane, poprzez organizowane wycieczki, liczne odczyty i wieczory dyskusyjne, sprawiy, i Sokowek sta si promieniujcym orodkiem kultury wiejskiej. W latach 1907 1914 pomagaa w organizowaniu szk rolniczych m.in. w Gootczynie (mazowieckie), Krasieninie (lubelskie). W pracy Dziubioska bya bardzo skromna, a zarazem ofiarna. Przekonana jednak bya o tym, e praca owiatowa prowadzona przez szkoy jest bardziej potrzebna i ma wiksze znaczenie w wychowaniu chopa-rolnika ni wszelkie akcje propagandowe, ktre oddziaywaj bardziej powierzchownie. 1904 1907 Dziaalnod Jadwigi Dziubioskiej w ramach Polskiego Zwizku Ludowego. Wspuczestniczya w opracowaniu "Instrukcji programowej PZL", zgodnie z ktr chopi mieli walczyd o pen wadz samorzdow i polityczn, o swobodne wybory, o uywanie w urzdach jzyka polskiego. Jedzia na wiece (np. w Putuskiem), tropione przez andarmeri. 1907 - ? Wsppracowaa z Towarzystwem Kek Rolniczych im. Stanisawa Staszica (bya czonkiem zarzdu) i organizowaa kka rolnicze im. St. Staszica. Kka rozwiny owocn dziaalnod, szczeglnie na polu ksztacenia modych rolnikw. Uczono jak racjonalnie uprawiad rol, waciwie pielgnowad roliny, jak

zgodnie ze wskazaniami nauki prowadzid chw zwierzt. Publikowaa artykuy w Siewbie", "Zaraniu", "wicie" i "Ju blisko". 1913 1914 Udzia w naradach sekcji szkolnej Centralnego Towarzystwa Rolniczego.

OKRES I WOJNY WIATOWEJ

1914 1918 Jadwiga Dziubioska wsppracowaa z Towarzystwem Opieki nad Winiami i Oddziaem Polskim Towarzystwa Pomocy Ofiarom Wojny, niosc pomoc winiom wywoonym w gb Rosji. Bya bardzo wraliwa na ludzk krzywd. Uwaaa, e wolnod jest najwikszym dobrem niezbdnym do ycia.

Wyjazd do Rosji
1915 1918 W czasie pierwszej wojny wiatowej przez ponad trzy lata (od 1.V.1915 r. do 31.X.1918 r.) jedzia w odlege kooce Rosji organizujc i niosc pomoc polskim jeocom. Jedc do obozw syberyjskich, zachcaa jeocw do organizowania si i zakadania k samopomocy. Kilkuletni pobyt w Rosji spowodowa, ze jeocy zaczli otrzymywad pomoc od narodu polskiego. Dziubioska prowadzia w Rosji bardzo pracowite ycie, oddana trosce o innych - pomagaa, radzia, zaatwiaa, organizowaa. Takiej cikiej pracy towarzyszya tsknota za krajem i za rodzin, od ktrej rzadko otrzymywaa wiadomoci. Interesowaa si take yciem politycznym Polakw w Rosji, a w ostatnim roku pobytu tam niepokoiy j wieci dochodzce z Polski.

W WOLNEJ POLSCE
31 X 1918 r. J. Dziubioska wrcia do kraju i szybko wczya si w wir politycznego i spoecznego ycia. Wkrtce Polskie Stronnictwo Ludowe "Wyzwolenie", do ktrego Dziubioska naleaa, desygnowao jej kandydatur na posa do Sejmu Ustawodawczego.

Praca w Sejmie - ustawa o ludowych szkoach rolniczych

26 I 1919 r. J. Dziubioska zostaa wybrana posank do Sejmu Ustawodawczego Rzeczypospolitej Polskiej. Jedn z najpowaniejszych prac, jakich podja si Dziubioska -posanka, byo przygotowanie ustawy o ludowym szkolnictwie rolniczym. 20 III 1920 r. Jadwiga Dziubioska przedstawia w Sejmie projekt ustawy o ludowych szkoach rolniczych. Po szczegowym zaopiniowaniu projektu przez odpowiednie komisje, a take przedyskutowaniu, Sejm w dniu 9 VII 1920 r. uchwali ustaw o ludowych szkoach rolniczych. Dla tak wielkiej iloci szk potrzebni byli nauczyciele. O nich rwnie mylaa Dziubioska, domagajc si stypendiw dla osb ksztaccych si na nauczycieli szk rolniczych. Jadwiga Dziubioska braa udzia w przygotowaniu zaplecza lokalowego i dydaktycznego w procesie odbudowy i rozbudowy niszych szk rolniczych; uczestniczya te w opracowaniu zaoeo programowych i wychowawczych dla szk rolniczych. Na podstawie ustawy z 1920 r. powstaa rwnie szkoa w Goldkowie. 1920 1922 Jako posanka Dziubioska ponadto braa udzia w akcji repatriacyjnej jeocw ze Zwizku Radzieckiego do Polski. W tym celu w latach 1920 - 1922 przebywaa na terenie Zwiazku Radzieckiego. 1923 1927 J. Dziubioska nie wesza po raz drugi do Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej, chcc mied czas na organizowanie szk rolniczych. W marcu 1923 r. otrzymaa z Ministerstwa Rolnictwa propozycje prowadzenia w szkoach rolniczych wykadw ze spdzielczoci i nauki o Polsce i wiecie wspczesnym. Poszczeglne szkoy zapraszay Dziubiosk do siebie, modzie j kochaa i pragna czciej z ni si spotykad. Z polecenia ministerstwa rolnictwa prowadzia take kursy dla nauczycieli szk rolniczych.

Seminarium dla Nauczycieli Szk Rolniczych w Sokowku

1927 1933 Od 1927 r. Jadwiga Dziubioska znowu przebywa w Sokowku k. Ciechanowa (w 1927 r. ukooczono budow szkoy w Sokowku) i prowadzi tam Seminarium dla Nauczycieli Szk Rolniczych, a take Uniwersytet Ludowy. Jako aktywna dziaaczka spoeczna bierze rwnie udzia w organizowaniu opieki nad sierotami i inwalidami. Bya jednym z czonkw-zaoycieli Towarzystwa Wiosek Kociuszkowskich i Gniazd Sierocych, a take czonkiem Komitetu Budowy Kolonii Inwalidw w Gootczynie i wielu innych stowarzyszeo i organizacji o podobnym charakterze. Jadwiga Dziubioska nigdy nie dziaaa samotnie, poprzez swoj prac zwizaa si z ruchem ludowym.

U SCHYKU YCIA
W ostatnim okresie swego ycia Dziubioska prowadzia starania o zorganizowanie seminarium dla nauczycieli szk mskich rolniczych w Pszczelinie, a take pracowaa nad reorganizacj Uniwersytetu Ludowego w Sokowku. Jadwiga Dziubioska zmara w Warszawie 28 stycznia 1937 roku.

SZKOY IM. JADWIGI DZIUBISKIEJ

1) Zesp Szkl Centrum Ksztacenia Rolniczego im. Jadwigi Dziubioskiej w Goldkowie. Nadanie imienia Jadwigi Dziubioskiej miao miejsce w dniu 2 czerwca 1984 roku, w dniu zjazdu absolwentw z okazji 60-lecia szkoy, w obecnoci wczesnego wicepremiera rzdu Romana Malinowskiego. 2) Zesp Szk Ponadgimnazjalnych im. Jadwigi Dziubioskiej w Gsawie pow. nin, woj. kujawsko -pomorskie. 3) Zesp Szk i Rolnicze Centrum Ksztacenia Ustawicznego im. Jadwigi Dziubioskiej w Starym Brzeciu, pow. wocawski, woj. kujawsko-pomorskie. 4) Zesp Szk Ponadgimnazjalnych im. Jadwigi Dziubioskiej w Zduoskiej Dbrowie, pow. owicki, woj. dzkie. 5) Zesp Szk Ponadgimnazjalnych im. Jadwigi Dziubioskiej w Tarcach, pow. jarocioski, woj. wielkopolskie.

Hanna Kowalczyk

Bibliografia: 1) "Wiedza rolnicza w walce o postp wsi - rzecz o J. Dziubiskiej", St. Michalski, Warszawa - Pozna, 1981. PWN

2) "Pami boru", praca zbiorowa, LSW 1968