Wykad 6 - Toksykologia zwizkw uzaleniajcych Toksykologia zwizkw uzaleniajcych.

Nag - jest to stan powodujcy przymus zaywania danego rodka, wywoujcy uzalenienie psychiczne i fizyczne. Wystpuje wyrana tendencja do staego zwikszania dawki. Przyzwyczajenie (nawyk) - jest stanem powodujcym pragnienie, ale nie przymus, zaywania danego rodka. Przyzwyczajenie charakteryzuje si: - ograniczon tendencj do zwikszania przyjmowanej dawki - ograniczon zalenoci psychiczna - brakiem zalenoci fizycznej - brakiem objaww abstynencji Szkodliwy wpyw przyzwyczajenia rozciga si tylko na jednostki i nie daje nastpstw spoecznych. Uzalenienie lekowe (zaleno lekowa, lekozaleno) - (wg WHO) jest stanem psychicznym, a nieraz take fizycznym, spowodowanym zaywaniem lekw. W zjawisku zalenoci lekowej moe wystpi przyzwyczajenie, ktre prowadzi do tolerancji lekw tj. zwikszania dawki w celu uzyskania oczekiwanego dziaania farmakologicznego. Tolerancja- zwizana jest ze zjawiskiem zmniejszania skutkw dziaania dawki, co prowadzi do jej zwikszenia w celu uzyskania zamierzonego dziaania farmakologicznego. Zespl absytnencyjny (zesp odstawienia, gd narkotykowy) Zesp objaww charakterystycznych dla zalenoci fizycznej: - linotok, - czkawka, - pocenie si, - bezsenno, - ble gowy, - ble miniowe, - pobudzenie ruchowe, - niepokj, - wzrost cinienia krwi Halucynacje (omamy) - s to wraenia zmysowe bez podniety zewntrznej, powstajce po zayciu rodka narkotycznego lub halucynogenu, poczone z objawami depresji, lekiem, niepokojem. Omamy mog powstawa w zakresie kadego zmysu: - wizje wzrokowe, suchowe, dotykowe, smakowe, wchowe - zmiana nastroju - bogostan Typy toksykomanii: 1. Morfinowy 2. Barbituranowo-alkoholowy 3. Kokainowy 4. Canabis 5. Amfetaminowy 6. Kat 7. Substancji halucynogennych 8. Lotnych rozpuszczalnikw

1. Typ morfinowy: morfina (Maja, Morfeusz, Miss Emma):

- kokaina ( Koda, Kreda, Pop) - heroina (Hera, Krlowa, Smoa, Kamboda, Biaa dama, Mexico) - tebaina - papaweryna Morfina Dawka smiertelna: - doustana = 0,2g - 0,4g - podskorna = 0,1g - 0,2g Zatrucie ostre: - zwenie renic (renice szpilkowate) - senno przechodzca w sen narkotyczny - oddech wolny, pytki, ulega zatrzymaniu Zatrucie przewlekle: - nerwoble - zmiany czucia i nastroju - sucho skory - zmiany zwyrodnieniowe w narzdach - sucho bon luzowych garda i grnych drg oddechowych

2. Typ barbituranowo-alkoholowy:
- leki nasenne - gwnie pochodne kwasu barbiturowego (Dermy, Prochy, Pestki, Dragi, Piguki Goryle) - ataraktaki - pochodne benzodiazepiny - (Downers, Rolki, Pestki) - leki przeciwblowe (gwnie fenacetyna)

3. Typ kokainowy - kokaina, jeden z 14 alkaloidw zawartych w liciach krasnodrzewu peruwianskiego

(Erytroxylum coca), rosncego dziko lub uprawianego na terenach Ameryki Poudniowej. Kokaina: Dawka miertelna - doustna = 1,0g - 1,5g - podskrna = 0,3g Zatrucie ostre: - rozszerzenie renic - niepokj, drenia miniowe - tachykardia, podwyszenie cinienia krwi - due pobudzenie psychoruchowe - ble brzucha i wymioty, napady drgawkowe - piczka, niewydolno krenia z zaburzeniami rytmu serca Zatrucia przewlekle: - naderki - zwane wrzodami kokainowymi - czerwony nos, oznaki egzemy, blado twarzy, maa masa ciaa - oglne osabienie, gadatliwo, zawroty gowy i wymioty - obrzk puc, zawal serca, zator lub krwiak mzgu, ostra niewydolno nerek Postacie i drogi podania kokainy: a) Licie kokainy - ucie b) Chlorowodorek kokainy (Biaa dama, nieg, Koka, Puder, Julia, Kolumbijka, Peruwian, Lady, Zoty proszek) - doustnie, donosowo, doylnie, podskrnie, dospojwkowo, dopochwowo, doodbytniczo c) Pasta kokainowa (Green Paste, Paste Lavade) - produkt pierwotny w procesie otrzymywania kokainy z liscie - palenie

d) Freeebase (kokaina pozbawiona soli chlorowodorkowej) (Rocks, Chips) - wydychanie oparw e) Crack (zanieczyszczona forma Freebase) (Dumex-Crack) - palenie, wdychanie oparw

4. Typ canabis (alkaloidy konopi) - konopie indyjskie (Cannabis sativa, Cannabis indica), ronie dziko
w Azji rodkowej. Konopie indyjskie zawieraj wielopiercieniowe terpenoidy, z ktrych najbardziej aktywne skadniki to: - tetrahydrokanabinole (THC) - kanabinol (CBN) - kanabidiol (CBD) - kwas kanabidiolowy (CBDA) Przetwory konopi indyjskich: - Marihuana - mieszanka suchych licie i kwiatostanw eskich (1-3%) - Haszysz - mieszanka ywicy kwiatostanw eskich i kwitncych szczytw rolin (5-10%) - Olej haszyszowy - wycig z marihuany lub haszyszu (30-50%)

kanabinole
Objawy zatrucia - pobudzenie (dobry humor, atwo wysawiania si) - senno - zmiany w pucach jak u palaczy papierosw - osabienie pamici - opniony refleks

5. Typ amfetaminowy - amfetamina - fenyloizopropyloamina (Dynamid, Speed, Amfa, Spidzih,

Voltwka, Przyspieszacz) Amfetamina jest amina sympatykomimetyczn, strukturalnie podobna do noradrenaliny i dopaminy. Jej pochodne to: - metamfetamina - deksamfetamina - fenmetryzyna - metylofendian Objawy przedawkowania amfetaminy: - bezsenno, nadmierna draliwo - skonno do ktni, wybuchowo - koatanie i niemiarowo serca - brak aknienia - zaparcia

6. Typ kat (katyna, pochodna efedryny) - we wschodniej Afryce powszechnym obyczajem,

praktykowanym od wiekw jest ucie lici lub picie naparu (herbata arabska lub abisyska) z drzew Catha edulis (czuwaliczka jadalna) - zawieraj one szereg aktywnych substancji, z ktrych najwaniejsze to: katyna (norpseudoefedryna), katynina, eudulina. Objawy zatrucia: - pobudzenie - euforia - gadatliwo - rozszerzenie renic - zaparcia - hamuje aknienie

7. Typ substancji halucynogennych - zwizki pochodzenia rolinnego (grzyby) lub otrzymane

syntetycznie (czsto na bazie surowcw rolinnych): Kaktus meksykanski - meskalina Muchomor czerwony - muscymol Kopak motylkowy psylocybina Podzia halucynogenw 1. Grupa -pochodne indolowe 2. Grupa fenyloalkiloaminy pochodne ergoliny Pochodne fenyloetyloaminy - lizergid /LSD/ - meskalina - amid kwasu ;izergowego - 2,5 dimetoksy 4- bromofenetylamina - 2,5 dimetoksy 4- jodofenetylamina pochodne tryptaminy pochodne fenyloizopropyloaminy / amfetaminy/ - dimetylotryptamina /DMT/ - N,N dipropylotryptamina - 2,5 dimetoksy 4- metyloamfetamina - bufotenina /DOM/STOP/ - psylocybina - 3,4-metylenodioksyamfetamina / MDA/ - psylocyna - 4- metoksyamfetamina / PMA/ - baeocystyna - 3,4,5- trimetoksyamfetamina /DMA/ pochodne karboliny - harmina - harmalina - harman Lizergid (LSD) - otrzymywany w wyniku psyntezy z kwasu lizergowego, wystpujcego w sporyszu. Objawy zatrucia: - zmiany nastroju - euforia, depresja lub uczucie lku - halucynacje wzrokowe, suchowe, smakowe, dotykowe - dezorientacja w czasie i przestrzeni - pozbawienie osobowoci (rozdwojenie jani)

8. Typ lotnych rozpuszczalnikw (wziewnych)

Najczciej przyjmowanie rodki odurzajce z grupy lotnych rozpuszczalnikw: - wglowodory i ich chlorowcopochodne (np. benzen, toluen, czterochlorek wgla, trichloroetylen (TRI)) - alkohole (metylowy, etylowy) - estry (octan amylu) - etery (eter etylowy, eter winylowy) - ketony (aceton) - gazy (podtlenek azotu) - nitraty (azotyn: amylu, butylu, propylu i izopropylu) Lotne rozpuszczalniki dziaaj pobudzajco (dziaanie krtkotrwale) i depresyjne na OUN. Objawy wywoane przyjciem lotnych rozpuszczalnikw: - euforia z tendencja do fantazjowania - uczucie dezorientacji w czasie i przestrzeni - omamy wzrokowe podobne do marze sennych - urojone uczucie siy i mocy - zawroty gowy, mdoci - halucynacje (trichloroetylen)

Podstawowe typy toksykomnii i ich charakterystyka Typ toksykomanii Zaleno psychiczna Zaleno fizyczna Morfinowy +++ +++ Barbituranowo- alkoholowy +++ ++ Kokainowy +++ Konopi indyjskich ++ +/Amfetaminowy +++ +/Kat +/Halucynogenw + Lotnych rozpuszczalinkw +/Halucygen Ergobazyna ,LSD / dietyloamid kwasu lizergowego/ Psylocyna Psylocybina DMT / dimetylotryptamina/ Harmina Harmalina Bufotenina rdo

Tolerancja +++ ++ ++ ++ +/+ -

Nazwy potoczne

Pochodne indoloalkiloaminy
Sporysz forma przetrwalnikowa Kwas, Podr, Acid, Lucy, buawinki czerwonej Truskawka, Umiech, Zote soce, Wze celtycki Grzyby z rodzaju psylocybe Psylo, rbka, halucyny, halucynki Nasiona Piptadenia peregrina Podr biznesowa Ziarna ruty stpowej Lunch- time Skrki banana, muchomor czerwony

Pochodne fenyloetyloaminy
Meskalina Mirystycyna elemicyna MDA /metylenodioksyamfetamina/ MDMA /metylenodioksymetamfetamina/ MDEA /metylenodioksyetamfetamina/ STOP /dimetoksymetyloamfetamina/ Patki kaktusa meksykaskiego /Lophophora williamsi/ pejotl Gaka i kwiat muszkataowy /Mirystica fragans/ Hoop, megi, Meskal, Sok, Soczek Miristica, muscade Narkotyk mioci, Harmony, love, Love pill Ekstaza, Jabko, Adam, Techna, Umiech, Gwiazda Eva Dom

Syntetyczne

Ekstazy (MDMA) - narkotyki dyskotek Objawy po zayciu: - euforia - przypyw energii - uczucie silnej wizi z otoczeniem - podniecenie i pobudzenie seksualne Objawy przedawkowania: - rozszerzenie renic - przekrwienie naczynek krwiononych na twarzy - brak koordynacji ruchowej - nadpobudliwo - drgawki - miana przeladowcza, depresja

mier na dyskotece (zatrucie ostre UFO) > Ekstaza + stymulatory -szybkie bicie serca, -bl w klatce piersiowej, -nudnoci, wymioty, -zaburzenia pracy nerek, -odwodnienie, zgon Alkoholizm - zespl uzalenienia alkoholowego, jest najczstsz forma uzalenienia. W alkoholizmie wystpuje psychiczna i fizyczna potrzeba staego przyjmowania alkoholu etylowego w rnych postaciach (wdka, wino, piwo, i inne napoje alkoholowe) Alkoholizm Nag

Alkoholizm: - zaleno psychiczna i fizyczna - ostre objawy abstynencji - tolerancja Toksyczne dziaanie alkoholu etylowego z punktu biochemii: a) nagromadzenie (w czasie biotransformacji etanolu) zredukowanego NADH i jonw wodorowych w cytosolu komrek wtroby, oraz niemoliwo ich szybkiego utlenienia b) "przeadowanie" nie tylko wtroby ale caego organizmu produktami przemiany alkoholu (aldehydem octowym i kwasem octowym) c) zahamowanie glukoneogenezy oraz cyklu utleniania kwasw tuszczowych d) zamartwica komrek OUN Toksyczny obraz alkoholizmu: a) zaburzenia czynnociowe i patologiczne przewodu pokarmowego (nieyty, wrzodu) b) zmiany chorobowe wtroby (marsko i stuszczenie) c) zwikszenie dynamiki zmian miadycowych w caym organizmie d) oglne wyniszczenie organizmu Objawy zatrucia Alkoholem Rozwj zatrucia /upojenia zwykego/ w zalenoci od poziomu alkoholu we krwi: 0,3-0,5 promila upoledzenie koordynacji wzrokowo- ruchowej, nieznaczne zaburzenia rwnowagi oraz euforia i obnienie krytycyzmu 0,5-0,7 promila zaburzenia sprawnoci ruchowej, osabienie refleksu, nadmierna gadatliwo i pobudliwo, a take obnienie samokontroli oraz bdna ocena wasnych moliwoci, ktre prowadz do faszywej oceny sytuacji 0,7-2,0 promila zaburzenia rwnowagi, sprawnoci i koordynacji ruchowej, obnienie progu blu, spadek sprawnoci intelektualnej / bdy w logicznym rozumowaniu, wadliwe wyciganie wnioskw/, opnienie czasu reakcji, pobudzenie seksualne, wzrost cinienia krwi oraz przyspieszenia akcji serca, obniona tolerancja na innych, wyrana draliwo, zachowania agresywne, 2,0-3,0 promila zaburzenia mowy, wyrane spowolnienie i zaburzenie rwnowagi / chd na szerokiej podstawie, chwianie i przewracanie si/, wzmoona senno, znacznie obniona zdolno do kontroli wasnych zachowa. W wikszoci przypadkw trudno jest mwi o jakimkolwiek prawidowym samodzielnym dziaaniu i wykonywaniu skoordynowanych ruchw . 3,0-4,0 promila spadek cinienia krwi, obnienie ciepoty ciaa, zanik odruchw fizjologicznych oraz gbokie zaburzenia wiadomoci prowadzce do piczki powyej 4 promili gboka piczka, zaburzenia czynnoci orodka naczynio-ruchowego i oddechowego, moliwo poraenia tych orodkw przez alkohol. STAN ZAGROENIA YCIA

NIKOTYNIZM Nikotynizm - w dymie tytoniowym wystpuje ok. 5 tys. skadnikw, ktre powstaj w wyniku pirolizy i destylacji tytoniu oraz bibuki papierosowej w czasie palenia (600-1000 C) Procesy te przebiegaj w atmosferze bogatej w wodr, tlenek i ditlenek wgla, a ubogiej w tlen. Dym tytoniowy: 1. Faza gazowa: - HCN (cyjanki) - CO - aldehydy - N-niotrozoaminy - tlenki azotu 2. Faza stala: - alkaloidy pirydynowe (nikotyna) - wielopiercieniowe aminy aromatyczne - N-niotrozoaminy - zwizki fenolu - metale cikie/ Sb, Ni, As, Cr, Cd, Mn/ Gwny skadnik dymu tytoniowego > nikotyna 20-60 mg nikotyny - dawka miertelna 1/5 papierosa - dawka miertelna dla dzieci Zatrucie ostre nikotyna: - nudnoci, wymioty, - ble gowy, - zimne poty - osabienie dolnych koczyn, - linotok, - ble brzucha, biegunka, - wzrost, a nastpnie spadek cinienia krwi, - drgawki - zgon na skutek niewydolnoci krenia i oddychania Objawy zatrucia przewlekego (nikotynizm): - zwikszone ryzyko zapadalnoci na choroby nowotworowe: puc, krtani - ok. 90% jamy ustnej, przeyku, odka, trzustki, nerek, szyjki macicy - choroby ukadu krenia - nasila proces miadycowy 30% zgonw jest gwna przyczyna zapalenia zakrzepowego naczy krwiononych koczyn dolnych (choroba Buergera), udar mzgu - oddechowy - nieyt oskrzeli, rozedma puc - pokarmowego - choroba wrzodowa odka i dwunastnicy, zaburzenia perystaltyki jelit - cia zwiksza ryzyko poronie, martwych urodze, powika okooporodowych, oraz wad rozwojowych Aspekty toksykologiczne dopingu Doping - podawanie osobom zdrowym i zaywanie przez osoby zdrowe substancji zewntrzpochodnych lub fizjologicznych w jakiejkolwiek postaci, w nadmiernych dawkach lub niewaciwymi drogami wycznie w celu sztucznego i nieuczciwego spotgowania ich osigni sportowych. Preparaty uywane w dopingu: - narkotyki - kokaina, morfina, amfetamina i substancje pochodne - alkaloidy - strychnina, efedryna - leki - analgetyczne, pobudzajce oddychanie, psychotoniczne, rodki psychodyspeltyczne (halucynogenne)

Podzia dopingu ze wzgldu na aspekt farmakologiczny: 1. Doping krtkotrway - stosowanie leku jednorazowo, bezporednio przed zawodami lub w trakcie ich trwania: - amfetamina - efedryna - leki analeptyczne 2. Doping dugotrway - stosowane leku przez dugi okres tygodnie a nawet miesice: - hormony anaboliczne, oraz leki o podobnych waciwociach i mechanizmie farmakologicznym Leki stosowane w dopingu: 1. Leki, ktre wpywaj na podstawowe procesy metaboliczne w organizmie: witaminy, sole mineralne, ATP, kwas asparaginowy, inhalacje tlenem - stosowane w dopingu dugotrwaym i krtkotrwaym 2. Leki hormonalne oraz syntetyczne zwizki o podobnym mechanizmie dziaania - stosowane gownie w dopingu dugotrwaym 3. Leki wpywajce pobudzajco na ukad krenia i oddechowy (niketamid, kofeina, lobelina, prektamid (Micoren), glikozydy naparstnicy, leki rozkurczajce naczynia wosowate - stosowane w dopingu krtkotrwaym 4. Leki psychotropowe: - leki psychoanaleptyczne - amfetamina, pipradol (Metran), metylofenidan, ritalin - leki anskjolityczne - pochodne benzodiazepiny (Elenium, Diazepam, Relanium, Oksazepam, Nitrazepam) - narkotyczne leki przeciwblowe - leki psychodysleptyczne - halucynogeny 5. Leki rone - m.in. miejscowo znieczulajce przeczyszczajce, moczopdne oraz przetaczanie krwi. Naley do tej grupy zaliczy rwnie placebo, ktrego podanie uwaa si za doping psychiczny. Leki psychotropowe: - amfetamina znosi uczucie zmczenia, poprawia samopoczucie oraz maskuje wystpienei reakcji alarmowych, kiedy mechanizmy regulacyjno- obronne s na wyczerpaniu. - efedryna dziaa pobudzajco na OUN, stymulujco na orodek oddechowy i termoregulacyjny. Prowadzi do podniecenia psychoruchowego. Powoduje rozkurczenie oskrzeli, usuwa duszno wysikow lub opnia jej wystpienie Sterydy anaboliczne - rodki dopingowe Co oferuj: - sprawno fizyczna zwikszaj uminienie - zmniejszaj odkadanie tkanki tuszczowej - poczucie mskoci i sprawnoci Sterydy anaboliczne: - noretandrol - metandienon - atanazolol - nandrolon - trenbolan Efekty uboczne stosowania: - zaburzenia hormonalne - uszkodzenie wtroby - powstanie nowotworw

Charakterystyczne objawy stosowania: - szybki wzrost misni i wagi - zachowanie agresywne i wojownicze lub apatycznie depresyjne - niemiy oddech - wikszy trdzik na plecach, piersiach, oleista skora - czerwone lub fioletowe plamy na skrze, nosie i ustach - zwikszone cinienie krwi, krwawienia Objawy abstynencji: - spadek masy miniowej - brak euforii - agresywno Testy na oznaczania narkotykw w moczu: - Amfetaminy - wykrywa amfetamin do 2-3 dni od momentu uycia - Multi test - jednoczenie wykrywania morfin, kokain, THC - Test do wykrywania THC (marihuana, haszysz) - wykrywa kanabinoidy i ich metabolity do 14 dni