Sztab Generalny Oddzia VII (naukowy)

PRZEPISY SUBOW E

REGULAMIN

Artylerj i Polowej Lekkiej

CZ II

W IC Z E N IA
i .

B A T E R J I

_____

W ARSZAW A 1919. NAKADEM KSIG ARNI W OJSKOW EJ.

www.cbw.pl

CBW

Sztab Generalny O ddzia VII (naukowy)

PRZEPISY SUBOW E

REGULAMIN

Artylerji Polowej Lekkiej

c z II

W IC Z E N IA

B A T E R J I.

www.cbw.pl

CBW

W A RSZAW A 1919. NAKADEM KSIG ARNI W O JSKO W EJ.

UW AGI OGLNE. 1. Dwa dziaony stanowi pluton, dwa plutony baterj. 2. Dziaony w baterji ze wzgldw administracyjnych maj sta numeracj porzdkow od 1-go do 4-go, plutony od 1-go do 2-go; w szyku numeracja dziaonw i plutonw liczy si od czoa do tyu kolumny, wzgldnie od prawego skrzyda do lewego. 3. W skad baterji, prcz 4-ch dziaonw wchodz: sztab, oddziay wywiado wczy i cznoci, 4-ry jaszcze rezerwowe (12 wozw zwykych z amunicj) i tabor. SZY K I B A T E R JI. 4. W artylerji przyjte s nastpuj ce szyki w ruchu i w miejscu:

Zatwierdzony jako regulamin tymczaso wy rozkazem Sztabu Generalnego Na VII/443.

O pracow aa Komisja przy Inspektoracie Artylerji.

www.cbw.pl

CBW

DRUK L . B ILINSKIEGO I W. MASLANKIEWICZA WARSZAWA NOWOGRODZKA 17.

Znaki umwione. Rys. 2 .

a) kolumna marszowa (rys. 1) b) odwodowa (rys. 2) c) szyk rozwinity (rys. 3) d) zwarty (rys. 4)

www.cbw.pl

CBW

5. Oficerowie i podoficerowie odpo wiadaj za porzdek powierzonych sobie jednostek i dla utrzymania takowego maj prawo opuszcza miejsca przepisowe.
5

Rys. 3.

www.cbw.pl

CBW
6

6 . Piesi telefonici jad: 3-ch na kozach biedek, 6-ciu po jednym na przod kach pierwszych 6 ciu zaprzgw. 7. W marszu i przy zajedaniu na stanowisko uywa si przewanie kolumny marszowej, dla zbirki szyku zwartego, w pewnych wypadkach przy zajedaniu na stanowisko bojowe i manewrowaniu pod

j & J j * P
Rys. 4.

ogniem nieprzyjacielskim d la moliwego uniknicia stratszyku rozwinitego i ko lumny odwodowej. 8. Baterja (pluton) w szyku bojowym

(rys . 5), dziaony odczepione i ustawione obok siebie w odstpach zasadniczo naj mniej 30 krokw. Przodki, jaszcze rezer wowe i tabor na miejscach wskazanych oddzielnym rozkazem; przodki ukryte, moliwie najbliej baterji, lecz usunite z pola rozsiewu ognia nieprzyjacielskiego, skierowanego na baterj. RUCHY B A TER JI. 9. Baterj w ruchu kieruje si zapomoc znakw, wykonywanych rk, sza bl lub trzcin, powtarzanych przez d-cw plutonw, a w razie potrzeby przez inne szare. Znaki mona popiera komenda mi gosowemi, lecz dowdcy plutonw i dziaonw, komend tych nie powtarzaj. 10. Kierunek i tempo chodu nadajedowdca pierwszego (kierunkowego) plu tonu. Dowdca drugiego plutonu we wszystkich szykach, Kieruje si podug niego; dziaony bior odlegoci i odstpy od swoich dowdcw plutonw. 11. Na komend: drugi plutonkie runek! (n. p. wysokie drzewo, biay dom! i t. p.), obowizki wyszczeglnione w p. 10 przechodz na dowdc 2 go plutonu.

www.cbw.pl 8

CBW

12. Ruszanie z miejsca i zatrzymy wanie si baterji odbywa si wedug p. 3541, wiczenia dziaonu. 13. Na komend: w prawo (w le wo) rwnaj!marsz!0, dowdca pierwszego (drugiego) plutonu rusza wprost naprzd; na komend: stj! zatrzymuje si. Wtedy baterja rusza z miejsca: dowdca 2-go (1-go) plutonu bierce przepisany odstp od dowdcy 1-go (2-go) plutonu, a za przgi postpuj wedug p. 42, wiczenia dziaonu". 14. Dla zmiany wielkoci odstpw daje si komend: baterja na odstpy nor malne!" (zw arte, lub tyle-to krokw) marsz!" Na t komend dowdca plutonu kierun kowego zachowuje poprzedni kierunek i chd, o ile jecha stpa, w innych wy padkach zmienia chd na mniejszy; za przgi w pierwszym wypadku jad kusem, a w innych, poprzednim chodem najkrt sz drog, biorc wskazane komend od stpy. Po wykonaniu ewolucji, dowdca plutonu kierunkowego i caa baterja po wracaj do poprzedniego chodu (rys. 9). 15. Przesuwanie jaszczw, (dzia) wprzd, prawo i lewo jak p. 43, wiczenia dziaonu"

Rys. 6. Rys. 9.

ZM IA N A K IER U N K U RUCHU. 16. Zmiany kierunku marszu baterja (pluton) wykonuje zajedaniem i zwrota mi dziaonw. 17. Zmiany kierunku w stron skrzy da (rys. 6) wykonuje si na komend:
10

www.cbw.pl

CBW

w praw o (lew o ) zajedaj! marsz!" Na t komend dowdca plutonu wewntrzne go jedzie po uku o promieniu. 8-miu kro kw wicej poowa odstpu midzy dziaonami, w stron wskazan w komendzie, a do.kom endy okrelajcej nowy kieru nek marszu; dziaony, zwikszajc lub
11

Rys. 7.

18. O ile w szyku rozwinitym baterji naley zajecha o 90 w stron skrzy da (rys. 7), to daje si komend: baterja w prawo (lewo) szyk rozwinity!marszl Wwczas oficer plutonu wewntrznego za jeda wraz z plutonem o 90 jak w punk cie 17, dowdca 2-go plutonu najkrtsz drog i przyspieszonym chodem wyprowa dza pluton na now linj frontu. 19. Dla zmiany kierunku w ty daje si komend: w lew o (p raw o ) w ty! marsz! Na t komend dziaony wykonuj zwrot samodzielnie podug p. 46. wicze nia dziaonu, we wszystkich szykach, za wyjtkiem zwartego. W szyku zwartym zwrot w ty wykonuje si zajedaniem ca ej baterji na wskazan stron (rys. 8). 20. Dla zmiany kierunku na rwno legy daje si przejciowo komend: na praw o (lew o ) wskos! m arsz!1' Na t ko mend wszystkie zaprzgi baterji zwracaj si o 45 (p zwrotu) i id, zachowujc si jak w p. 47. wiczenia dziaonu", a do komendy okrelajcej nowy kierunek. ZM IA N Y SZ Y K W . 21. Komendy dla zmiany szykw podaje si, gdy baterja jest w ruchu lub
13

CBW www.cbw.pl
12

zmniejszajc tempo, zalenie od ich po oenia na promieniu koa, zajedaj, ba czc, aby utrzyma naleyte odlegoci od dowdcw plutonw.

czc je z komend dla ruszenia z miejsca. 22. Baterja (pluton) moe zmienia

Rys. 8.

szyki: z rozwinitego w zwarty i odwrot nie, z rozwinitego (zwartego) w kolumny, 7s jednej kolumny w drug, z kolumn w szyk rozwinity (zwarty). www.cbw.pl

CBW
14

23. Przejcie z szyku rozwinitego (zwartego) w zwarty (rozwinity) wykonuje si na komend: baterja w szyk zwarty! (rozwinity) marsz!" wykonanie wedug p. 14-go. 24. Dla przejcia z szyku rozwini tego (zwartego) do kolumny marszowej daje si komend: od prawego (lewego) kolumna marszowa!marsz!1 ' Na t komen d oficer plutonu wskazanego w komen dzie zachowuje poprzedni kierunek i tem po, zaprzgi w kolejnym porzdku jad za nim (rys. 10). 25. Z szyku rozwinitego (zwartego) do kolumny odwodowej daje si komend: od prawego (lewego) kolumna odwodowa! marsz!1 1 Na t komend oficer plutonu wskazanego w komendzie zachowuje kie runek i chd, dowdca 2 go plutonu bie rze odstp 60-ciu krokw od oficera plu tonu kierunkowego. Zaprzgi jad za swy mi dowdcami plutonw, (rys. 11). 26. Z kolumny marszowej w odwo dow na komend: kolumna odwodowa! marsz!czoowy pluton zachowuje tempo i kierunek; tylny pluton zwikszonym cho dem wysuwa si na linj czoowego i bie rze ode odstp 60-ciu krokw z lewej

www.cbw.pl 16

CBW

strony, o ile kolumna marszowa bya od prawego, z prawej o ile od lewego, po wyrwnaniu przechodzi w poprzedni chd. (rys. 12). 27. Z kolumny odwodowej do ko lumny marszowej na komend: od p ra w e go (lew ego) kolumna m arszow al m arsz!

p rawy (lewy) pluton zachowuje pierwotny kierunek f tempo; drugi pluton zwraca wskos ku kierunkowemu i po wyjciu na jego linje kierunku, jedzie za nim. (rys. 13). 28. Z -kolumny marszowej w szyk rozwinity (zwarty) na komend: szyk roz winity (zwarty) w prawo (lewo) wprost! marsz! Na t komend oficer czoowego plutonu zachowuje kierunek i tempo; czo* owy zaprzg bierze p odstpu na ze wntrz, inne zaprzgi zwikszonym chodem wyjedaj na linj frontu od strony wska zanej komend i wracaj do poprzedniego chodu. (rys. 14). 29. Z kolumny odwodowej do szyku rozwinitego (zwartego) na komend: szyk rozwinity (zwarty) marsz! Dla sformo wania szyku rozwinitego dowdcy pluto nw zachowuj kierunek i chd, czoowe zaprzgi bior p odstpu w prawo, tylne wyjedaj na linje frontu z lewej strony czoowych; dla sformowania szyku zwarte go dowdca 1 go plutonu zachowuje kie runek i chd, dowdca 2-go plutonu bie rze od niego odstp 12-tu krokw, poczem zaprzgi zachowuj si jak wyej (rys. 15). 30. Dla przejcia z kolumny mar szowej w szyk rozwinity w stron skrzyR e g u la m in A r t y l e r j i ; P o lo w e j , C z . I I . 2 1 7

n iu 3-ch krokow i jedzie w nowym kie runku, dziaony jego plutonu zajedaj w tym samym kierunku, biorc przepisan odlego i odstpy. Drugi pluton wraz z dowdc zajeda od strony wewntrznej na now linj frontu. Po dokonanej zmia nie szyku dowdca nowego pierwszego plutonu, obejmuje kierunek, (rys. 16). 31. Z kolumny odwodowej w szyk rozwinity (zwarty) w stron skrzyda daje si komend: w prawo! (w lewo) szyk rozwinity] (zwarty) marsz!" Na t ko mend oficer plutonu ^znajdujcego si po strome wskazanej przez komend wykonuje zajedanie wraz ze swoim plutonem jak w p. 30. Drugi pluton wraz z dowdc zwraca w stron wskazan w komendzie i wyjeda przyspieszonym chodem na no w linj frontu ze strony wewntrznej; objcie nowego kierunku jak w d 30 (rys. 17).
Rys. 15.

O D C Z E P IA N IE I Z A C Z E PIA N IE .

www.cbw.pl
18

CBW

da, daje si komend: ,,w prawo (lewo) szyk rozwinity! (zwarty)marsz!1 1 Na t komend, oficer czoowego plutonu zaje da w prawo (w lewo) po uku o promie-

.. Odczepianie i zaczepianie w baterji (plutonie) wykonuje si na komendy * wedug r przepisw zawartych w p.p 50 58. wiczenia dziaonu".
19

formuje szyk rozwinity wprost, poczetn na komend stj!'* zatrzymuje si, bez komendy odczepia i przygotowuje si do ognia. 34. Dla natychmiastowego rozpfbczcia ognia w stron skrzyda daje si ko mend: ogie w prawo! (w lewo) marsz!" Na t komend baterja formuje szyk roz winity w stron przeciwn wskazanej w komendzie, poczem na komend stj! wykonuje czynnoci jak w p. 33. P R Z Y G O T O W A N IE B A T E R JI D O S T R Z E L A N IA . W Y B R I Z A J C IE S T A N O W IS K A . 35. Miejsce, na ktrem baterja stoi i spenia swe zadanie bojowe, zwie si stanowiskiem (pozycj) baterji. 36. Stanowisko baterji wybiera jej dowdca, o ile nie zostao mu ono wyzna czone przez wysze dowdztwo. 37. Wybr stanowiska jest rezulta tem wywiadu artyleryjskiego, dokonanego przez dowdc baterji, przy wspudziale oddziau wywiadowczego baterji. 38. W ywiad winien okreli przedewszystkiem punkt obserwacyjny dowdcy 21

Rys. 17.

www.cbw.pl
20

CBW

33. Dla natychmiastowego rozpocz cia ognia w kierunku marszu, lub prze ciwnym, daje si komend: ogie wprost! (W ty) mars z! Na t komend baterja

baterji i stanowisko baterji, dalej, midzy innemi zadaniami, miejsce ustawienia przod kw, jaszczw rezerwowych i taboru . 39. Wybr miejsca dla przodkw, jaszczw i taboru dowdca baterji po wierza jednemu z oficerw lub podofi cerw. 40. Z chwil oddalenia si dowdcy od baterji, kierownictwo baterj przechodzi na pierwszego oficera. 41. Przy wyborze stanowiska baterji naley mie na uwadze: a) dostosowanie si do oglnego tak tycznego pooenia grupy bojowej, b) mono wykonania otrzymanego bojowego zadania, c) dostateczn wielko ostrzau, d) odpowiednie ukrycie przed wzro kiem nieprzyjaciela z ziemi i powietrza, wzgldnie przy pozycjach odkrytych, od powiednie maskowanie, e) przy stanowiskach zakrytych mo no strzelania z moliwie maym celow nikiem, f) odpowiedni do iloci dzia wiel ko stanowiska, g) rwno terenu i zwizo gruntu, h) dostpny dojazd i odjazd. www.cbw.pl

CBW
22

42. Przy wyborze punktu obserwa cyjnego naley mie na uwadze: a) mono wypenienia zadania b o jowego oraz zapewnienia sobie szerokiego pola obserwacji, b) atwo i pewno s!uby cz noci z baterj i zwierzchnictwem, , c) moliw blisko do baterji, d) unikanie punktw atwo cigaj cych ogie nieprzyjaciela, aby umoliwi cigo obserwacji we wszystkich fazach boju, e) moliwe ukrycie przed okiem nie przyjaciela. ' 43. Miejsca dla przodkw i jaszczw rezerwowych powinny odpowiada nast pujcym wymaganion:: a) by ukryte przed okiem, moliwie przed strzaami nieprzy;acielskiemi i od powiada warunkom p. 7, b) posiada dogodny, moliwie ukry ty dojazd do stanowiska baterji. 44. Po dokonanym wyborze stano wiska, dowdca baterji daje 1. oficerowi rozkaz zajcia stanowiska. 45. Na wyjtkowo trudnym terenie, lub przy zajmowaniu stanowiska w nocy, naley zawezwa 1-go oficera i dziaono*
23

www.cbw.pl 24

CBW

wych do zaznajomienia si ze stanowt skiem i dostpami do, aby uatwi zajcie stanowiska. 46. Natychmiast po wyborze stano wiska naley oznaczy miejsca dziaonw, zatkniciem tyczek, lub w inny sposb i zorganizowa czno stanowiska z punk tem obserwacyjnym; po zajechaniu baterji, 0 ile warunki bojowe pozwalaj, przyst pi do udoskonalenia stanowiska pod wzgldem taktycznym i technicznym; pra ce w tym kierunku polegaj na usuniciu przeszkd w strzelaniu, wykonaniu robt ziemnych, zamaskowaniu dziaonw, p o prawieniu dojazdw i t. p. Im duej ba terja pozostaje na jednem miejscu, tem udoskonalenie stanowiska winno by dokiadniejszem. 47. Jednoczenie z udoskonaleniem stanowiska naley urzdzi i punkt obser wacyjny. W tym celu wykona naley ro boty umoliwiajce dokadn obserwacj, oraz zabezpieczajce przed wzrokiem 1 ogniem nieprzyjacielskim. 48. W cigu wykonywania czynno ci, wyszczeglnionych w punktach 46 i 47, dowdca baterji jest obowizanym: a) zorjentowa si w rozmieszczeniu

w ojsk w asnych i nieprzyjacielskich na te renie, b) zorganizowa jak najcilejsz obserwacj pola walki na odcinku was nym i ssiednich i w tym celu o ile za-' chodzi potrzebawysya patrole wywia dowcze dla szukania i zajcia pomocni czych punktw obserwacyjnych, c) zorganizowa slu i cznoci z baterj, z bezporedniein dowdztwem i z ssied niemi oddziaami, d) obliczy daty kta, libelli, celownika i palnika dla rozpoczcia ognia na naj waniejsze punkty pozycji nieprzyjaciel skiej. 49. I-szy oficer po zajciu stano wiska: a) przygotowuje baterj do strzelania wedug p. 17. wicze dziaonu", b) wybiera i wskazuje jeden lub wi cej punktw utrwalenia w miar potrzeby, c) nadaje dziaom kierunek zasadni czy i rwnolegy, ustalajc daty poprawek dla poszczeglnych dzia, d) czuwa nad utrzymaniem cznoci z punktem obserwacyjnym, e) melduje dowdcy baterji o n aj mniejszych celownikach dzia,

f) nakazuje wykonanie robt ziemny ochronnych, g) czuwa nad sprawnoci uzupenia nia amunicji, h) wyznacza stanowisko sanitarjuszom. 50. Dowdcy plutonw powtarzaj komendy i zarzdzenia pierwszego oficera i dogldaj ich wykonania w obrbie swo ich plutonw. 51. Obowizki dziaonowych wska zane s w p. 5. wicze d ziaonu"; prcz tego dziaonowi bacz, jakie numery porrzdkowe przypadaj ich dziaom na sta nowisku. 52. Szare zaprzgowe prowadz przodki i jaszcze rezerwowe ua wyznaczo ne miejsca, ustawiaj je i zapewniaj so bie czno z 1-szym oficerem. 53. Podoficer sanitarny dowiaduje si, gdzie znajduje si najbliszy punkt opatrunkowy, podoficer weterynaryjny wraz z rezerw ludzi i koni znajduje si przy jaszc/ach rezerwowych.

B A T E R JA W SZYKU B O JO W Y M . S T R Z E L A N IE . 54. Dowdca baterji kieruje ogniem baterji za porednictwem 1-go oficera, da jc mu komendy i rozkazy bezporednio gosem lub za pomoc telefonu, sygna w, cznikw gosowych lub innym spo sobem. 55. Dowdcy plutonw powtarzaj komendy 1-go oficera; o gotowoci swych plutonw do strzau daj zna podniesie niem rki. 56. Komendy dowdcy baterji tycz si caej baterji; o ile chodzi o wykonanie komendy przez cz baterji, naley ko mend poprzedzi dodatkiem pluton N. lub dziao M.. 57. Przy strzelaniu z otwartego sta nowiska, o ile z kierunku pierwszych strza w wida, i baterja zrozumiaa cel, do wdca baterji oznajmia gono: kierunek dobry!' 58. Dla nadania dziaom baterji kie runku rwnolegego istnieje kilka sposod w , z ktrych dwa najczciej znajduj zastosowanie: a) sposb wyliczenia poprawki, 27

www.cbw.pl 26

CBW

28 www.cbw.pl

CBW

b) sposb mechaniczny przez wza jemne wizowanie dzia z dziaem kieru*. kowem. Sposb a): Pierwszy oficer staje na linji: dziao kierunkowepunkt utrwalenia lub na jej przedueniu, dziaonowy s siedniego dziaa odmierza krokami odle go od osi .swego dziaa do wyej wska zanej linji, przyczem pierwszy oficer daje mu znak, kiedy si ma zatrzyma. Odli czon ilo krokw zamienia si na metry i dzieli przez odlego: dziao kierunko we punk utrwalenia, wyraon w kilo metrach;, iloraz wyraa poprawk w kres kach dla ssiedniego dziaa . Przy rwnych odstpach midzy dziaami poprawki dla nastpnych dzia otrzymamy mnoeniem wyliczonej poprawki przez ilo odstpw od dziaa kierunkowego. Sposb b) Pierwszy oficer nadaje dziau kierunkowemu kierunek zasadniczy, poczem celowniczy tego dziaa wizuje po kolei na panoramy innych dzia, odczytu jc gono daty. Celowniczowie kadego z tych dzia dodaj lub odejmuj od dat odnoszcych si do nich, po p penego kta, (przy d ziaach austr. 3 2, przy ros. 3000) nastawiaj panoramy na otrzymane

ten sposb daty i wycelowuj dziaa, ywajc panoramy dziaa kierunkowego jako czasowego punktu utrwalenia. Przy dziaach niem. naley obliczy uzupenienie daty do 3200 i nastawi kto mierz panoramy na odwrotnej stronie skali na t dat uzupeniajc. Na komend: punkt utrwalenia n. p. komin fabryczny na lewo wtyle! wszystkie dziaa wizuj na wskazany punkt. .Odczy tane daty dziaonowi zapisuj jako dat utrwalenia. 59 . Rodzaje ognia w baterji s na stpujce: a) serja bateryjna, b) serja plutonowa, c) ogie kolejny, d) ogie szybki, e) salwa, f) ogie dziaonowy. 60. a) Przy strzelaniu serj bateryjn dziaa oddaj po jednym strzale co 2 3 sekundy jedno po drugiem; zaczynajc od skrzyda podanego w komendzie, b) przy serji plutonowej wskazany w komendzie pluton oddaje w ten sam sposb serj 2-ch strzaw; c) przy ogniu kolejnym dziaa strze29

www.cbw.pl

CBW
30

aj bez przerwy jedno f o drugiem, a do komendy stj! zachowujc midzy sti^lr ami odstpy czasu wskazane w komen dzie. Ogie kolejny moe by rwnie na komend; wtedy kade dziao strzela na komend ognia! d) szybki ogie: dziaa strzelaj bez kolei w miar gotowoci do strzau; szybki ogie moe by z wyznaczeniem iloci strzaw na dziao lub bez, w pierwszym wypadku kade dziao po oddaniu wskaza nej iloci strzaw wstrzymuje ogie; w d ru gim podtrzymuje ogie, a do komendy stj! e) salwa: wszystkie dziaa oddaj po jednym strzale jednoczenie; f) ogie dziaonowy kady dziaon prowadzi ogie samodzielnie. 61. Przed rozpoczciem ognia daje si komendy jak w p. 19 i 20. wicze dziaonu", dodajc po komendzie daty pal nika, komend okrelajc rodzaj i porz dek ognia: np. od prawego (lewego) serja! lub pierwszy (drugi) pluton serja! lub od prawego (lewego) co (510, 12 itp.) sekund, kolejno! lub salwa!" lub szybko po (1, 2, 3) strza w '. 62. Dia rozpoczcia ognia po ko-

L e n d a c h p. 61, daje dowdca baterji ko mend ognia!" 63. Pierwszy oficer powtarza ko mend i na jego komend ognia! baterja lub jej ez oddaje strzay. 64. O ile zachodzi potrzeba powt rzenia strzaw przy poprzednich datach, i w poprzednim porzdku i iloci, komen deruje si: powtrz!"ognia! 65. Dziaa po oddaniu strzau w serji lub salwie nie aduj, a do nowej ko mendy, jednakowo musz by gotowe do powtrzenia strzau z poprzedniemi data mi, t. j. celowniczy wycelowuje dziao, a adowniczy trzyma w pogotowiu adunek z odpowiednio naskalowanym pociskiem. 66. Komenda stj! wykonuje si podug p. 24 wicze dziaonu". Daje si j dla zatrzymania ognia, przed zmian celu, rodzaju pocisku lub rodzaju ognia, dla wstrzymania wykonania mylnej komendy. 67. O ile po komendzie stj!'' cz dzia pozostaa naadowana, a nastpnie ma mie miejsce zmiana celu, pocisku lub zaczepienie baterji, daje si komend: wypal! Na t komend naadowane dziaa strzelaj i wicej nie aduj. 68. Dla poprawienia mylnej lub myl31

32 www.cbw.pl

CBW

nie wykonanej komendy po komendzie stj, komenderuje si: wr!*' Na t komend dziaa wracaj do poprzednich dat. 69 . Gdy ostatnie dziao porzdko we odda strza, dowdca danego plutonu oznajmia o tern okrzykiem: oddane!, kt ry pierwszy oficer powtarza dowdcy b a terji. 70. O kolejne dziao (pluton) nie moe odda strzau, dowdca plutonu oznajmia: dziao; (pluton) Nopuszczone!" Kolej oddania strzau przechodzi do n a stpnego dziaa (plutonu). 71. W razie, gdy kierunek rwnolegy nadany dziaom przez pierwszego oficera nie jest cile rwnolegym, do wdca baterji na stanowisku zakrytem po prawia go komend: ,,dziao Ntyle=to np. (2, 3, 5) wicej(mniej). 72. O ile naley ogie baterji z czy lub rozdzieli, dowdca baterji daje komend: do (od) dziaa N po tyle-to (3, 4, 7) zcz!(rozdziel!") 73. Poprawki libelli wykonuje si na komend: libella tyle-to (np. 2, 4, 5) w i cej (mniej!)" * 74. W razie potrzeby serji ognia

fcodam i, daje si komend: celownik oo! palnik 00! schody! Trzecie dziao na stawia celownik i palnik na wskazane da ty, dziaa stojce z prawej strony 3-go, zmniejszaj daty schodami po 200 metrw, a dziaa stojce z lewej strony zwikszaj daty w ten sam sposb. Dowdca baterji moe wskaza w komendzie inn wyso ko schodwnp. schody po 1001

Z A SIL A N IE A M U N IC J . 75. Troska o naleyte i we waci wym czasie zaopatrzenie baterji w am uni cj naley do oficera (st. kaprala) zaprz gowego. W tym celu musi on wiedzie, gdzie si znajduje czoowa kolumna an.unicyjna i zna drog do niej. 76. Baterja bezporednio czerpie am u nicj z jaszczykw dziaonowych. Gdy ten zapas jest na wyczerpaniu, pierwszy oficer da od oficera (st. kaprala) zaprzgowego przysania jednego lub kilku jaszczw re zerwowych. Jaszcze te podjedaj do ba terji, pozostawiaj aduaki, a same zabra wszy skrzynki z wystrzelonemi uskami, od jedaj z niemi do czoowych kolumn
R e fu l& n ia Artylerji Polowej. Cz. II. 8

00

amunicyjnych, aby tam wymieni w /s trz ^ lone uski na adunki. 77. O ile jaszcze rezerwowe nie s w stanie podjecha z powodu silnego ognia nieprzyjaciela, lub waciwoci terenu, pier wszy oficer zarzdza dostaw adunkw lu dmi, ktrzy przynosz skrzynki z ad u n kami. odnoszc do jaszczw skrzynki z wystrzelonemi uskami. 78. adunki z przodkw dziaowych naley uwaa jako rezerw adunkw, ktrej si uywa w ostatecznoci. 79. W pewnych wypadkach mona zarzdzi dostaw na stanowisko caego zapasu adunkw z jaszczw rezerwowych, dla uniknicia w czasie strzelania podje dania tyche do baterji. 80. Rachunek wystrzelonych adun kw prowadz dziaanowi, meldujc o mm na zapytanie dowdcom plutonw i pierw szemu oficerowi; oglny rachunek naley do oficera (st. kaprala) zaprzgowego. 81. Zamiana rannych i zabitych lu dzi, koni, jak rwnie uszkodzonych czci materjau artyleryjskiego, dokonywa si na rozkaz pierwszego oficera pod kierownic twem dowdcw plutonw.

PA R K B A T E R JI. 82. Miejsce ustawienia dzia baterji w czasie spoczynku nosi miano parku. 83. Baterja poza obrbem dziaalno ci nieprzyjaciela ustawia si w parku zwy kle w szyku zwartym. 84. W obrbie dziaania nieprzyja ciela park naley ukry przed obserwacj z ziemi i powietrza, korzystajc z waci woci terenu; w tym wypadku aden szyk nie obowizuje.

Z N A K I SZABL, O Z N A C Z A J C E K O M EN D Y PRZY W IC Z E N IA C H B A ' T E R JI. Przy dawaniu rozkazw znakami, do wdca baterji powinien zaj takie stano w isk o, aby go caa baterja widziaa i za razem mogfa wnioskowa z jego stano wiska o zmianie szyku, jaka ma nastpi. 1. Zbirka: szabla (trzcina) pionowo do gry w wycignitej poziomo w prawej rce.
35

www.cbw.pl

CBW

W www.cbw.pl

CBW

2. Baczno (uwaga): rka i szabl do gry pionowo wycignite. 3. Marsz: pozycja jak na baczno", kolisty ruch w przegubie, poczem rka z szabl opada na d. 4. Stpem: szabl pionowo do gry wzniesion opuci na udo. 5. Kusem: znak stpem powtrzy kilkakrotnie. 6. Galopem; ruch kolisty naprzd szabl pionowo do gry wzniesion. 7. Stj: szabl z pozycji znaku baczno" powolnym ruchem opuci wraz z rk w prawo na d. 8. Szyk zwarty w prawo (lewo): szabla trzymana poziomo nad gow szty chem w prawo (!ewo). 9. Szyk rozwinity w prawo (lewo): szabl trzyman w -pozycji dla szyku zwartego wykonywa ukucia w odpo wiedni stron. 10. Kolumna marszowa od prawego (lewego): ukucia szabl poziomo w prawo (lewo). 11. Kolumna odwodowa od prawego (lewego): szabla opuszczona na plecy szty chem na d przez prawe (lewe) rami. 12. W prawo (lewo) zajedaj: szabl

i rk trzyman poziomo na wysokoci ra mion, zatoczy kilkakrotnie pkole w kie runku zajedania. 13. W lewo w ty: ruch kolisty szabl nad gow w lewo. _ 14. W prawo w ty: ruch kolisty szabl z prawej strony, jak przy ciciu, po* wtrzony kilkakrotnie. 15. Za mn: szabl podniesion do gry trzyma rkojeci na wysokoci ko nierza. u, x 16. Odczep i zaczep: szabl, trzy man w poziomo wycignitej w prawo rce sztychem na d, wykona ruch w kie runku zaczepiania, ognia (marszu).

87

S P IS

R ZEC ZY:
s r .

Uwagi oglne. ......................................... Szyki baterji . . . . . . . , . Ruchy b a te r ji................................................ Zmiana kierunku ruchu Zmiany s z y k w ......................................... Odczepianie i zaczepianie . . . . . Przygotowanie baterji do strzelania. Wybr i zajcie stanowiska . . . Baterja w szyku bojowym. Strzelanie . Zasilanie amunicj . . . . . . . Park baterji............................. ..... . . . Znaki szabl oznaczajce komendy przy wiczeniach baterji ," . . . ,

8
3

10
13 19

21
27

33
35

35

www.cbw.pl

CBW

www.cbw.pl

CBW

Rys. 5.

CBW www.cbw.pl

Rys . 10.

www.cbw.pl

CBW

Rys. 1.

www.cbw.pl

CBW

Rys. 12.

www.cbw.pl

CBW

Rys. 13.

www.cbw.pl

CBW

Rys. 14,

CBW www.cbw.pl

Rys. 16.

www.cbw.pl

CBW

www.cbw.pl

CBW

www.cbw.pl

CBW

CBW Warszawa

nr inw.: B16 - 3071 21

MG 23673 Cz. 2 1919 r.

www.cbw.pl

CBW