Rozwj terytorialny staroytnego Rzymu. Paostwo rzymskie odegrao bardzo wan rol w dziejach antycznych.

Przyczynio si do rozwoju kultury wiata rdziemnomorskiego oraz do ucywilizowania wielu terytoriw poprzez dokonane podboje i szerzenie swojej kultury. acina staa si jzykiem midzynarodowym, a w czasach pniejszych przetrwaa jako jzyk nauki. Rzymskie prawo stao si swoistym wzorcem na ktrym opierano inne systemy prawne w Europie i na wiecie. Paostwo to jest rwnie i chyba przede wszyst kim kojarzone z jednym z najwikszych w dziejach imperium. Proces powstawania tak wielkiego paostwa trwa na przestrzeni wiekw. Pocztki paostwa rzymskiego s zwizane z legend o Romulusie i Remusie. To oni mieli w 753 r. p.n.e. zaoyd Wieczne Miasto. Leao ono w Lacjum,na siedmiu wzgrzach, obok najdogodniejszej przeprawy przez rzek Tybr, blisko szlaku komunikacyjnego czcego Eturi i poudniow Itali. Paostwo Etruskw,pooone na pnoc od Lacjum, w pierwszej poowie I w.p.n.e. rywalizowao z tzw. Wielk Grecj, czyli koloniami greckimi na pwyspie apenioskim.Terytorium rzymskie znajdowao si pomidzy dwoma wrogami, wic stao si terenem rywalizacji grecko-etruskiej, a czsto bywao take polem walki zbrojnej. Sytuacja ulega zmianie po wojnie dziesicioletniej Rzymu z etruskimi miastem- paostwem Weje toczonej w latach 405- 396 p.n.e. W wyniku tego starcia, Rzym pokona Weje i zyska przyczek po pnocnej stronie Tybru i znacznie poszerzy swoje terytorium. Niestety, w 390 r.p.n.e. nastpia ekspansja ludu Galw na pwysep apenioski. Wwczas miasto Rzym zostao zdobyte. Po ustpieniu najedcw, miszkaocu Wiecznego Miasta szybko odbudowali zniszczenia i by nie dopucid do ponownego zajcia miasta, wznieli wok niego potne mury obronne. Ponowne powikszenie terytorium paostwa rzymskiego nastpio w roku 338 p.n.e. w wyniku rozwizania Zwizku Latyoskiego. Wikszod jego terenw, Rzymianie wczyli bezporednio do swojego paostwa i nadali ich mieszkaocom obywatelstwo rzymskie. Mieszkaocom ziem pooonych na obrzeach Lacjum nadano natomiast tylko czciowe obywatelstwo. Tym sposobem, Rzym sta si najwikszym paostwem na pwyspie apenioskim. W latach 343-290 p.n.e. toczyy si walki z plemieniem Samnitw, pochodzcych z poudniowej Italii. Pocztkowo terenami, o ktre walczono bya Kampania, lecz potem walczono ju o panowanie nad ca Itali. Rzym wyszed zwycisko z tego konfliktu po wygraniu bitwy pod Sentium w 295 r.p.n.e. mimo stworzenia przez Samnitw koalicji z Etruskami, Galami, Umbrami i Lukanami. W 290 r.p.n.e. Samnici podpisali traktat, uznajc swoj porak. W obliczu ekspansji terytorialnej Rzymu,Greckie miasto Tarent pooone na pwyspie apenioskim, zwrcio si o pomoc do Pyrrusa, krla Epiru lecego na Bakanach. W trakcie wojny, trwajcej w latach 280- 275 p.n.e. Tarrent zosta zdobyty przez Rzymian.

Wwczas inne miasta greckie oraz plemiona poudniowoitalskie musiay uznad zwierzchnictwo Rzymu. Zdarzeniem kooczcym podbj pwyspu apenioskiego przez Rzymian byo zajcie w 264 r.p.n.e. etruskiego centrum religijnego- Wolsynii. Paostwo rzymskie nie poprzestao jednak na podporzdkowaniu sobie Italii. Rok 264 p.n.e. zapocztkowa jego ekspansj poza Pwysep Apenioski. Gwnym rywalem Rzymu staa si Kartagina-paostwo zaoone przez Fenicjan na pnocnym wybrzeu Afryki. W jej posiadaniu zanjdowaa si cienina Gibraltar, z ktrej czerpaa znaczne korzyci podczas handlu z Wyspami Brytyjskimi, oraz znaczne tereny w gbi Afryki . Pierwsza wojna punicka, toczona w latach 264-241 p.n.e., rozgrywaa si o wpywy na Morzu rdziemnym oraz o wysp Sycyli. W jej wyniku Rzym sta si potg morsk, kontrolujc zachodni basen Morza rdziemnego oraz majc w posiadaniu wyspy: Sardyni,Sycyli i Korsyk. Podczas drugiej wojny punickiej (218-201 r.p.n.e.) kartagioski wdz Hannibal zaatakowa Itali od pnocy, przechodzc wczeniej przez Hiszpani, poudniow Francj i Alpy. Decydujca bitwa rozegraa si w roku 216 p.n.e. pod Kannami. Rzymianie ponieli w niej druzgocc klsk, lecz szybko otrzsnli si z poraki, wysali swoje wojska do Afryki Pnocnej,gdzie w 202 r.p.n.e. stoczono bitw pod Zamm. Znakomity wdz rzymski Publiusz Korneliusz Scypion pokona Hannibala doprowadzajc do spadku znaczenia Kartaginy. W wyniku tej wojny, paostwo rzymskie wzbogacio si o posiadoci zamorskie i afrykaoskie, nalece wczeniej do Kartaginy. W wyniku trzeciej wojny punickiej, toczonej w latach 149 -146 p.n.e., Kartagina zostaa kompletnie zniszczona, a jej ludnod wymordowana. Po opanowaniu zachodniego basenu Morza rdziemnego oraz Afryki Pnocnej, Rzym skierowa sw ekspansj na wschd. Jego gwnym przeciwnikiem staa si Macedonia z Filipem V na tronie. Mimo swej pozornej potgi, zostaa ona szybko pokonana przez Rzym w 197 r.p.n.e.i zmuszona do wycofania swoich si z terytorium paostw greckich. Natomiast w roku 190 p.n.e. pokonana zostaa monarchia Seleukidw-drugie mocarstwo hellenistyczne. Ponowne starcie z Macedoni nastpio pod Pydn, 21 czerwca 169 r.p.n.e. Wwczas pod panowanie Rzymu dosta si Pwysep Bakaoski. W roku 146 p.n.e. Rzymianie krwawo stumili greckie powstanie w Koryncie, a samo miasto zrwnali z ziemi. U schyku republiki do Rzymu przyczone zostay tereny Galii. Juliusz Cezar podbi tereny midzy Oceanem Atlantyckim, a rzek Ren. Za panowania oktawiana Augusta, granice paostwa rzymskiego sigay rzeki Dunaj i Ren. Wadca ten dokona podboju Hiszpanii oraz Egiptu. Granice Imperium Romanum sigay w IV wieku na pnocy Wysp Brytyjskich (a po granic ze Szkocj), na poudniu linii Sachary, na zachodzie wybrzea Oceanu Atlantyckiego, a na wschodzie rzeki Eufrat. Niestety, imperium nie miao szansy przetrwad w takim ksztacie. W III wieku byo nkane przez najazdy plemion germaoskich, na przykad Gotw atakujcych Itali, i Pwysep Bakaoski. Dodatkowo na wschodzie odrodzio si paostwo perskie, dce do odzyskania Azji Mniejszej, Syrii, Palestyny i Egiptu. Dodatkowo sytuacja wewntrzna Rzymu pogorszya si- rozpowrzechniy si uzurpacje, czyli bezprawne przejmowanie wadzy

cesarskiej. Oprcz tego paostwo pogryo si w kryzysie gospodarczym i spoecznym. Mimo podejmowanych prb ratowania Imperium (na przykad przez cesarza Dioklecjana), jego koniec by nieunikniony. W roku 395 cesarz Teodozjusz Wielki podzieli cesarstwo na czd wschodni ze stolic w Konstantynopolu oraz czd zachodni ze stolic w Rzymie. W 410 r. plemi Wizygotw pod wodz Alaryka zdobyo i spldrowao Wieczne Miasto. W roku 476 germaoski wdz Odoaker pozbawi wadzy ostatniego cesarza Romulusa Augustu lusa, insygnia cesarskie odesa do Konstantynopola,a wic cesarstwo rzymskie przestao istnied. Cestarstwo bizantyjskie natomiast zostao zniszczone w wyniku najazdu Turkw w 1453 roku.