Niedola Nibelungw

Armoryka

NIEDOLA NIBELUNGW

Niedola Nibelungw Pie o Nibelungach Das Nibelungenlied

przeoy i wstpem opatrzy LUDOMI GERMAN

inaczej czyli

Armoryka

SANDOMIERZ 2009

Redaktor: Marta Sarwa Projekt okadki: Juliusz Susak

ISBN 9788360276747

Copyright by Wydawnictwo Armoryka 2009

Wydawnictwo ARMORYKA ul. Krucza 16 27600 Sandomierz tel (015) 833 21 41 email: wydawnictwo.armoryka@interia.pl http://www.armoryka.strefa.pl/

WSTP
Pocztek i powstanie epopei, ktrej przekad podajemy, pokrywa tajemnica. W r. 1757 wyda profesor Bodmer w Zurychu z starego rkopisu druga cz niniejszego poematu pod tytuem: Zemsta Krymhildy, a My Her, profesor w Berlinie wydrukowa w r. 1782 cay poemat, korzystajc z rkopisu przez Bodmera uytego (zwanego rkopisem A) a znajdujcego si podwczas w bibliotece zamku Hohenems koo Bregencyi (obecnie za z Monachium) i innego (C), rwnie w Hohenems przechowanego, ktry dzisiaj naley do biblioteki ksicej w Donaueschingen. Oprcz tych dwch rkopisw, odkryto prawie rwnoczenie i trzeci (B), a odnalaz go Beda, opat klasztoru w St. Gallen w r. 1773. Od tego czasu udao si wykry jeszcze kilkanacie innych rkopisw, pochodzcych z rnych okresw wiekw rednich, lecz te manuskrypta okazay si w przewanej czci odpisami lub fragmentami poprzednich, albo te czciowemi przerbkami. Mnogo znalezionych rkopisw wiadczy o wielkiej popularnoci poematu, a dalszem jej wiadectwem jest wielka ilo opracowa pniejszych, dodatkw, dalszych cigw. Jednak ponowne wydobycie zapomnianej epopei w drugiej poowie XVIII. wieku wcale niewielkie wywaro na wspczesnych wraenie. Znakomici poeci i pisarze tego okresu zachowali si nader obojtnie w obec tego zabytku czasw mao zbadanych, mao znanych; dla ludzi wieku, ktry zwa si z dum wiekiem owiecenia, dwik barbarzyskiego jzyka, pochodzcy z okresu historyi, na ktry z lekcewaeniem spogldano, wyda si obcym, moe nawet przykrym.

Wstp

W bibliotece w Zurychu ley pod szkem orygina listu krla pruskiego Fryderyka II. z dnia 22. lutego 1784 r., w ktrym krl pdowiadajc po dwch latach na dedykacj Myllera, zarzuca mu, i zbyt korzystnie wyraa si o ndzocie, ktrej on nie cierpiaby w swojej bibliotece, a ktra ani jednego naboju prochu nie warta. Szorstki ten sd krla, zamiowanego w wspczesnej francuskiej literaturze, by moe wyrazem oglnego zapatrywania chwili wspczesnej. Lecz w krtkim czasie zmieni si sd ogu. Zwrot ku romantycznoci, rozlubowanie si w poezyi ludowej, zaciekanie si w dziejach wiekw rednich, odkrycie caych skarbw poezyi z zamierzchej epoki, bo z XII. i XIII. wieku pochodzcej, studya nad history niemieckiego jzyka, zapewniy wkrtce poematowi o losach Nibelungw ogromn popularno, a w czasach nowszych zay szereg pierwszorzdnych uczonych oddaje si studyom nad jzykiem, form, pochodzeniem tej epopei. Wzbogacono dzisiaj jzyk wielu zapoyczonemi z niej wyraeniami i zwrotami, przyjto w wielu poenatach form zwrotki epopei o Nibelungach, budow jej zbadano bliej i dokadniej, a rezultatem tych prac krytycznych jest oglne uznanie, i poemat Niedola Nibelungw jest jednym z najcenniejszych zabytkw poezyi i e mu w literaturze powszechnej naley si jedno z miejsc najprzedniejszych. Co si tyczy powstania poematu, toczy si od wielu ju lat walka pomidzy uczonymi. Podczas gdy jedni twierdz, e powsta on przez zebranie pieni ludowych, przez proste zestawienie i porzdkowanie wedle naturalnego porzdku wydarze i wtrcenie kilku zwrotek tam, gdzie pieni te bezporednio si nie czyy (tego zdania broni K. Lachman) dowodz inni (W. Grimm, A. Holzman, Zarnke, K. Bartsch), e jedno planu i ukadu, ekonomia w traktowaniu materyau, harmonia w budowie poematu, a nareszcie jednolito jzyka, budowy zdania, formy poetycznej i t. d. moe by tylko rezultatem pracy jednego czowieka, ktry na podstawie poda i pieni ludowych, lecz samodzielnie je odtwarzajc, napisa t epopej. Jest to walka

Wstp

taka sama, jaka toczya si i toczy okoo wielkich greckich epopei, Iliady i Odyssei i okoo osoby Homera. Najskrztniejsi moe z tych badaczy, Fr. Pfeiffer i K. Bartsch, doszli na podstawie wszechstronnych poszukiwa do wniosku, i twrc poematu o Nibelungach nie moe by nikt inny jak rycerz Krenberger z Grnej Austryi, yjcy okoo poowy XII. wieku, a hipoteza ta szeroko si przyja. Przypuszczaj dalej na podstawie bada jzykowych i porwnania wspczesnych zabytkw poezyi, i poemat spisany zosta okoo r. 1140, e przerobi go inny poeta okoo r. 1170 (rkopisy A. i B.) a pniej jeszcze wprowadzi inny przerabiacz (rkopis C,) pewne zmiany w rymowaniu szczeglniej, stosownie do zmian, ktre zaszy w jzyku, i do cilejszych wymaga pod wzgldem formy, ktre byy wynikiem rozbudzonej poetycznej produkcyi i wydoskonalenia zewntrznej poetycznej szaty. Wedle tej hipotezy, nie posiadamy wic poemayu o Nibelungach w pierwotnej formie, lecz jedynie w opracowaniach tu wymienionych i innych pniejszych, ktre jednak z maemi zmianami podaje tekst rkopisw B. i C. Pierwotny tytu: Der Nibelunge Nt (Niedola Nibelungw) zmieni przerabiacz C. na oglniejszy Pie o Nibelungach (der Niebelunge liet), gdy tamten wydawa si mu jedynie dla drugiej czci stosownym. Poemat cay spisany jest w formie dla epepei nie bardzo korzystnej, t. j. w zwrotkach czterowierszowych o rymie mzkim. Wiersz kady rozpada si na dwie poowy, z ktrych pierwsza ma cztery, druga za trzy akcentowane zgoski; tylko druga poowa czwartego wiersza ma ich rwnie cztery. Midzy akcentowanemi znajduj si take nieakcentowane zgoski; jedna, dwie, nawet trzy lub adna. Wiersz liczy zwykle 1516 zgosek. Zwrotka tego rodzaju uywana w lirycznej poezyi redniowiecznej (wanie w pozostaych kilku pieniach Krenbergera) z ma zmian wprowadzona i do nowej (np. w poezyach) Uhlanda), ma w zastosowaniu do poezyi epickiej t niedogodno, i jako zamknita w sobie cao zmusza poet do zamknicia myli

Wstp

w maych, rwnomiernych okresach. Gdy tre jest zbyt obszern i obfit, musi poeta przenie j i do nastpnej zwrotki, nie koczc zdania z kocem czwartego wiersza; jeeli za nie starczy myli na wypenienie czterech dugich wierszy, rozwadnia j, rozwija nad potrzeb, lub wypenia wiersz czwarty zdaniem wtrconem, ktre zwykle jest zapowiedzi tego, co ma w przyszoci nastpi, subjektywnem zdaniem, przerywajcym tok naturalny objektywnego opowiadania. Tych niedostatkw nie uniknli i inni epicy, ktrzy dla swych poematw wybrali form zwrotki zamiast cigego opowiadania, jak Tasso i Ariosto, podczas gdy epopeje grackie, starofrancyskie, nasz Pan Tadeusz i inne, nie krpujc si cis form zwrotki mog utrzyma jednostajny ton i tok naturalny opowiadania, nie wysuwaj co chwila osobistoci poety. W moim przekadzie zachowaem dokadnie podzia zwrotek, zamykajc w zwrotce polskiej zawsze myli zwrotki oryginalnej; znajdzie w nim czytelnik lad wstawek i zda wsunitych, ktre s charakterystyczn cech poematu. Wiersz obraem trzynastozgoskowy, jako najbardziej zbliony do wiersza oryginau, a w naszej poezyi powszechnie przyjty; rytm mzki, niezmiernie trudny i nienaturalny w jzyku polskim i w poemacie tych rozmiarw, zastpiem rymem eskim. * * * To historyczne poematu nie jest jednolite. Wielkie przewroty i zmiany, ktre stanowi przeom midzy dziejami staroytnemi a wiekami rednimi, zmiana rozsiedlenia ludw prawie w caej Europie, wielkie pochody i wyprawy, napady, wdrwki ludw, oto to i motywy akcyi. Ale dla poety dwunastego wieku nie rozciela si jeszcze yok wydarze na szereg kilku stuleci, nie mia on przed sob obrazu jasnego tych pochodw, wstrznie, przewrotw, mia tylko fantastyczny obraz nadzwyczajnych wypadkw, zgrupowany w wyobrani ludu okoo kilku wybitnych nazwisk, kilku nadzwyczajnych postaci. Podanie ludowe czyo w jedn cao dawne mityczne tradycye, sigajce czasw przedhistorycznych, z postaciami historycznemi, ktre

Wstp

w tem towarzystwie wyrastay na pbogw; wyobrania szukaa zwizku midzy wydarzeniami, dorabiaa go, biorc wtek z klechd i poda, a z czasem urastaa z tego cao, dziwna mieszanina historyi, mitologii i fantazyi. Anachronizm, dzisiaj jaskrawy dla nas i nienaturalny, nie razi i nie mg razi wcale w czasach, w ktrych nie rozgmatwano jeszcze kbka wydarze; naiwna poezya ludu zestawiaa z sob wypadki i postacie o kilka wiekw od siebie odlege. Attyla (Ecel), i Bleda (Bledelin) s w niniejszym poemacie wspczesnymi Teodoryka, krla wschodnich Gotw, ktry y pniej o jedno pokolenie, obok nich staje biskup Pilgrym z Passowy, yjcy w X. wieku, wpleciony tu ju zapewne nie przez podanie, ale przez autora, za z temi historycznemi postaciami cz si postacie mityczne, ktrych lad odnajdujemy w mitologii skandynawskiej, mianowicie w dawniejszym, prozaicznym zbiorze poda, Eddzie starszej, osnutej na tle dawnych pieni. Temi postaciami s: Zygfryd, bohater frankoski, Brunehilda, krlowa Islandyi, (w dawniejszych pieniach Walkyra) krlowie Burgundzcy, Hagen, Krymhilda. Wszystkie te postacie zyy si w wyobrani ludu zmieszane z sob w jedn cao, byy przedmiotem poda i pieni, a poeta czerpa z nich swobodnie, wiedzc, i zrozumie go nard, chocia nie dopowie, nie dopiewa mu wszystkiego. Tre nie bya jego wasnoci, ale jedynie sposb opracowania. Std te znajdujemy dzisiaj w poemacie o Nibelungach kilka rzeczy, kilka wypadkw, z ktrych nie moemy zda sobie sprawy, jeeli nie zagldniemy do innych rde, ktre mog zagadk rozwiza. Tak zagadk jest dla nas maprzd sama nazwa Nibelungw. Nibelungami zowi si ksita i rycerze, zamieszkujcy kraj obszerny i strzegcy skarbu w jaskini. Nibelungiem staje si frankoski Zygfryd, gdy zabi ksit Szilbunga i Nibelunga i posiad ich skarb. Nibelungami nareszcie nazywa poeta Burgundw, gdy zabili Ztgfryda i skarb sobie przywaszczyli a potem zatopili w Renie. Drug zagadk jest dawniejszy stosunek Brunehildy do Zygfryda, widoczny z zwrotek 385387, 411, 416, 419, jej niech ku niemu, a nareszcie straszna nienawi, ktra

10

Wstp

si staje przyczyn mieci bohatera. Trzecim tajemniczym punktem jest narzekanie Krymhildy i jej dopytywanie si o skarb, ktry j wicej zajmuje ni zemsta za ma. Te zagadki rozwie nam przytoczenie nastpujcego streszczenia poda o Zygfrydzie, zawartych w Eddzie (Volsunga Saga). Sigurd (w poemacie Zygfryd), syn Zygmunta, wychowuje si u mdrego i zrcznego kowala, Reigina i wyrasta na dzielnego, bohaterskiego modzieca. Reigin, ktremu niegdy brat Fafnir wydar by dziedzictwo ojcowskie, namawia Sigurda do zabicia Fafnira. Z mieczem, zwanym Gram, w doni i na koniu Grane, przez Odina darowanym, wyrusza modzian przeciw Fafnirowi, ktry w postaci smoka strzee niezmiernego skarbu, zwanego skarbem Nibelungw. Trzej bogowie Odin, Loki i Hnir wydobyli niegdy skarb z gbi (Niflheim gbina, kraj mgy, kraj umarych; mieszkacy tego niflungar, Nibelungi), lecz musieli go odda Hreidmarowi, ojcu Reigina i Fafnira, za zabicie trzeciego syna Ottera (wydry), rzucajc na przeklestwo, i to zoto kademu, kto je posidzie, mier przyniesie. Pierwszego posiadacza tego skarbu na ziemi, ojca swego, zabili Reigin i Fafnir z chciwoci. Sigurd zabija drugiego posiadacza, Fafnira, pije krew serdeczn smoka, i rozumie nagle mow ptakw, ktre mu radz, aeby zabi Reigina, gdy ten czyha na jego ycie. cina wic gow Reiginowi, skarb duje do dwch skrzy i przywizuje do konia. Powracajc napotyka w drodze zamek, otoczony pomieniami; przejeda przez pomie i znajduje w zamku upionego wojownika, zdejmuje mu hem i poznaje, e to kobieta w zbroi. Zbudzona opowiada mu, e jest dziewic walk, Walkyr Brynhild (Brunehilda w poemacie), ktr Odin zaku cierniem i w sen pogry za to, i w walce, wbrew jego woli, mier na pewnego rycerza zesaa. Odtd nie ma ju walczy, lecz ma polubi rycerza, ktry nie zna trwogi. Wkrtce czy si Sigurd z Brynhild przysig wiecznej mioci i wiernoci. Po niejakim czasie uda si Sigurd z karbem do pewnego krla nad Renem i za-

Wstp

11

war przyja z jego trzema synami (w podaniu Gunnar, Hgni i Guthorm, w poemacie Gunter, Gernot i Gizelher i ich rycerz Hagen). Siostr ich Gudrun (w poemacie Krymhilda) trapi sny zowrogie, matka jej radzi, by Zygfrydowi podaa napj zapomnienia, Zygfryd wychyla rg tego pynu, zapomina przysig, ktre go cz z Brynhild i eni si z Gudrun. Gunnar za, najstarszy z jej braci, chce poj Brynhild za maonk; Sigurd, przybrawszy posta Gunnara przeskakuje przez pomie okoo zamku i w jego imieniu bierze Brynhild za on. Podczas wesela Gunnara z Brynhild, budzi si w Zygfrydzie wspomnienie dawnych przysig, jednak milczy. Pewnego dnia idzie Gudruna z Brynhild do Renu, by obmy sobie wosy. Tam rozpoczyna si spr o warto i godno maonkw, a w sprzeczce powiada Gudruna, i Sigurd za Gunnara przez ogie przejecha i poj Brynhild za on. Brynhilda myli o zemcie, da od ma i krewnych, by zabili Sigurda. Zrazu opieraj si lecz przystaj wreszcie na jej usilne danie; Guthorm ma zamach wykona. Dwa razy pdstraszyy go byszczce oczy Sigurda; za trzecim razem, gdy go znalaz we nie, zabija go u boku Gudruny. Z narzeka wdowy mieje si Brynhilda. Gudruna siedzi w smutku nad zwokami Sigurda, lecz Brynhilda ukarawszy wiaroomnego kochanka, nie pragnie niczego wicej w yciu i zabija si. Wkrtce potem wychodzi Gudruna powtrnie zam. Maonkiem jej jest Atli (w podaniu brat Brynhildy, w poemacie Attyla, Ecel, krl Hunw). Pragnie on posi skarb Zygfryda, ktry zosta w posiadaniu braci jego ony; zaprasza ich przeto zdradziecko na swj dwr. Gudruna nadaremnie ostrzega ich pismem runicznem, ktre daa posom. Bracia przyjedaj; gdy Atli da skarbu, chwytaj za bro, lecz w walce gin wszyscy. Mszczc si za mier braci zabija Gudruna swoje i Atlego dzieci i maonka swego, podpala zamek a sama rzuca si w morze. Oto zarys zdarze, jak je podanie opowiada. Wyjania si std najprzd znaczenie skarbu. Zoto budzi niepomiern dz ludzi i przynosi zgub temu, kto je posiada; zoto jest prze-

12

Wstp

klestwem, przez nie ginie Hreidmar, Fafnir, Feigin, Sigurd, bracia Gudruny i Atli; kto skarn posidzie staje si Nibelungiem, mieszkacem Niflheimu, powiconym mierci. Dla tego nazwisko to przechodzi na kadego posiadacza skarbu. Twrca poematu Niedola Nibelungw przenosi te t nazw z jednych osb na drugie, ale nie tmaczy, bo tmaczy go nie potrzebowa, skoro kady z jego suchaczy wiadom by waciwego zwizku. Rwnie dawniejszy stosunek Brunehildy do Zygfryda, niejasny w poemacie, dopiero z tego podania wysnuwa si jasno i tmaczy bieg wypadkw. Nie jest on epizodem tylko, ale integraln czci i motywem akcyi, chocia poeta usun wiaroomstwo z ram swego opowiadania, nie chcc obnia moralnej wartoci bohatera i zamiewa jasnej jego postaci. Demoniczne rysy Sigurda zatary si w poemacie z maym wyjtkiem. Mit o Sigurdzie i Brynhildzie jest tylko fantastycznem rozszerzeniem i uplastycznieniem kilku wanych myli i poj starogermaskiego kultu natury; Sigurd jest niejako uczowieczeniem mitologicznych postaci Baldera, Freyra a nawet poczci Odina; lecz w poemacie lad boskiego jego pocztku pozosta tylko w nadzwyczajnej sile, w przymiocie, i ciaa jego miecz przeci nie zdoa, i w posiadaniu cudownego paszcza. Zreszt jest to pikna posta rycerska, a pobudki jego dziaania le nie w demonizmie, lecz w czowieczej naturze. W ogle poemat odrzuca z podania przwie wszystko, co wybiega nad miar natury ludzkiej pojtej szeroko; fantastyczny ywio, trudny do zrozumienia dla ludzi innych poj zastpuje pierwiastkiem etycznym, a zachowujc bezwiednie prawie gwn myl podania o przeklestwie cicem na zocie, wysuw naprzd myl inn, na gruncie feudalnego rycerstwa wyros, tj. pojcie wiernoci i kolizye wynikajce z tego obowizku. Wierno wzgldem pana lennego, wzgldem przyjaci, goci, maonka, wierno posunita do ostatecznoci, oto myl przewodnia poematu. Okazuje si to w postaciach, ktre poeta sam wpeowadzi, szczeglnie w piknej postaci margrabiego Rydi-

Wstp

13

gera z Bechlarn (XXXVII), ktra jest wasn kreacya autora, w Krymhildzie, Hagenie, Volkerze i innych. Prcz tych zmian zasadniczych wprowadzi poeta take wiele innych, zastosowanych do ducha epoki, w ktrej pisa. Poeci i artyci redniowieczni nie starali si wcale o zachowanie kolorytu waciwego czasowi i miejscu, ktre przedstawiali; anachronizm chronologiczny nie razi ich, rwnie jak anachronizm w stopniu cywilizacyi. Jak przedtem w (IX-m. wieku) twrca poematu Heliand (Zbawiciel) nadaje Chrystusowi znamiona dobrego lecz potnego niemieckiego krla a Izraelito w Palestynie bez wahania kae zachowywa niemiecki obyczaj i sposb ycia, jak pniej ukasz Cranach postacie ewangeliczne przedstawia na swych obrazach w szatach swego czasu i kraju, tak i twrca pieni o Nibelungach nie widzi w tem adnej sprzecznoci, i Zygfryd, Brunehilda, krlowie Burgundzcy, Rydygier, Dytrych s chrzecijanami, penicymi pilnie przepisy kocielne. Tylko Ecel (Attyla) jest poganinem, ale szanujcym chrzeciastwo, penym tolerancyi i wyrozumiaoci religijnej (zwr. 1261, 1262); pozwala on nawet ochrzci swego syna, urodzonego z matki chrzecijanki (zwr. 1388). Wprawdzie z pod pokostu cywilizacyi chrzecijaskiej, wyglda czasami i wybucha pierwotna dzika natura, wprawdzie zabytki zabobonw i dawnych wierze i przesdw widac obok naiwnej, dziecicej wiary, ale o ile to z jednej strony jest naturalne i usprawiedliwione w spoeczestwie niedawno nawrconem, o tyle z drugiej strony uzna w tem naley nie zamiar poety, lecz minowolnie przejte rysy dawniejszych poda. Okres wojen krzyowych, a do drugiej czci poematu walki toczone w kraju dawniej przez Hunnw, a w czasie powstania poematu przez Wgrw zamieszkanym, wywary te wpyw znaczny na koloryt epopei. Z tem wszystkiem, mimo rnorodnoci ywiow sprzonych tu i zwizanych fantastycznie, mimo rozmaitoci treci, wzitej z poda, opowiada, wasnego dowiadczenia poety i z jego wyobrae, poemat ten sprawia wraenie jednolitej caoci, a zasuga w tem twrcy, ktry obj myl i w logiczny

14

Wstp

cig zdarze przela mozajk ludowych pieni. Budowa tej epopei dowodzi, i czasy owe miay trafne poczucie artystycznej caoci i perspektywy, niewiadome zapewnie, a tkwice w pojciu potocznego tworzenia. Stosunek epizodw do gwnego wtku opowiadania, harmonijny rozkad treci, grupowanie osb i wypadkw, okazuj genialn poetyczn natur, a poemat ten stawiaj w przednim szeregu arcydzie literatury powszechnej. Dzisiaj jest to ju rzecz powszechnie uznan, a dowodz tego midzy innemi liczne przekady na jzyk nowoniemieki, jakote przekady na jzyk francuski, woski, angielski i wgierski. W r. 1831 pojawi si pierwszy przekad polski A. Szabraskiego (w Bibliotece najcelniejszych utworw literatury europejskiej), lecz jest on raczej parafraz oryginau. Przekad niniejszy jest pierwszym wiernym przekadem polskim, a staraem si w nim nie tyle o wierno sw, ile o wierno myli i kolorytu; pragnem literaturze naszej przywrci jedno z arcydzie obcych w formie takiej, ktra nie zraaaby czytelnika dziwacznoci i nie bya dla zupenie obc. Pierwsze wydanie tego przekadu wyszo przed dziesiciu laty w Warszawie; niniejsze (drugie) wydanie jest niewiele zmienione. Lww w grudniu 1893 r. Dr Ludomi German.

I. Niedola Nibelungw.
Prawi nam stare pieni o przeszoci cudach: O bohaterach synnych, o znojach, o trudach, O godach i rozkoszy, o zach i boleci, O bojach i zapasach suchajcie powieci Niegdy w Burgundyi liczne dorastao dzieci Krwi krlewskiej, Krymhilda. adna jej na wiecie Nie dorwna urod, co z latami rosa A potem mom tylu zagad przyniosa. Niejeden chrobry rycerz na lubne kobierce Pragn j poprowadzi, pozyska jej serce, Bo urocza jej krasa kade oko pieci A cnoty zdobi mog cay rd niewieci. Trzech j braci chowao: krle moni, sawni, Gunter i Gernot, obaj wojownicy sprawni, I Giselher, modzieniec peen mskiej cnoty; Miaa w nich i opiek i siostry pieszczoty. Rd to zacny, wysoki a serca wspaniae, Si wszelakich dostatek, mstwo te zuchwae, Krlowali w burgundzkiej ziemi, a stoczyli Cudowne potem boje w krainie Atylli. W Wormacyi sta nad Renem zamek ich potny Z lennych woci rycerzy garn si huf mny, Do grobu wiernie suc, me dumni, butni. Zginli potem marnie dla dwch kobiet ktni. 1

16

Niedola Nibelungw. I.

Z moznej si i bogatej porodzili matki Uoty; ojciec Dankrat nie y, wic dostatki Wzili po nim, a pan to mony by i miay I za modu rozgonej dobi si ju chway. Trzej krle, jako rzekem, i mstwem i si Synli, a w bojowej druynie suzyo Rycerzy mnych grono, poczt chrobry i dzielny, Co bez trwogi, bez drenia szed na bj miertelny. Wic by tam Hagen z Tronje, by i Dankwart wawy, Brat jego, by i Ortwin w Metzu mia dzierawy Byli Gere, Ekewart obaj margrabiowie, Volker z Alzejie, dzielny rycerz, co si zowie. Rumolt, kuchmistrz koronny, ma chrobry, odwany, Sindolt i Hunolt zasi mieli urzd wany: Urzdzali biesiady, przyjcia na dworze; A tylu innych jeszcze kt wyliczy moe? Marszakiem by w Dankwart, a u krla stou Stawa Ortwin podstoli, suy z nim pospou Sindolt, podczaszy krla, Hunolt dba o szatni; Wiec dwr krlewski jania poczestnie, dostatnio! Lecz ktoby opowiada chcia o ich przymiotach, O mocy i potdze, o rycerskich cnotach, Jakiemi a do skonu janieli krlowie, Nie skoczy nigdy, ani godnie nie opowie! nio si raz Krymhildzie, i jej ulubiony Sok, ptak liczny, dziki, morderczemi szpony Dwch orw pad zabity, rozdarty bolenie: Pierwsza to bole w yciu spotkaa j we nie. W trwodze do matki biey, pyta, co to znaczy? A matka sen zowieszczy ze smutkiem tumaczy: Twj sok to maonek przyszy, crko luba, Lecz go niech Bg odwrci! wczesna czeka zguba!

10

11

12

13

14

Niedola Nibelungw. I, II.

17

Nie mw, matko, o mu! Baga ci twe dzieci Nie mw! ja nie chce pozna mioci na wiecie! Chce pozosta tak pikn, a mnie w grb poo Rycerze sw mioci przeraaj, trwo Nie zarzekaj si, dzieci, ma i zamcia! Jeeli chcesz na ziemi zakosztowa szczcia, Da ci je ma mio ! Nie stracisz urody, Gdy ci sw on nazwie m pikny i mody! O, nie mw tego!, rzeka, nie mw, matko luba ! Ilu to niewiast przykad poucza i zguba, Jak mio trosk cik trzeba w kocu paci; Wol obu nie pozna, i szczcia nie straci! Mio obca jej bya, nie w myli maonek Spokojnie ya, pyn jej za dzionkiem dzionek, A serce dla nikogo raniej nie uderza. Przecie zostaa potem maonk rycerza. Jak sen proroczo wieci, sok to by wawy! Stracia go, lecz pomsty podja si krwawej Na zabjcach, na wasnej mcia go rodzinie: Za jego krew strumieniem krew rycerska pynie.

15

16

17

18

19

II. O Zygfrydzie.
Kdy Ren si do morza toczy przez uawy, Sta niegdy zamek Santen, grd rozgonej sawy, Tam rs Zygmunta krla dziedzic urodziwy, Syn Zygelindy, pani monej a cnotliwej. Zygfryda nosi miano krlewicz on miay. Dalekie, obce ziemie imi to poznay, Bo duch rycerski wszdzie szuka zapanikw. W Burgundyi jeno godnych znalaz przeciwnikw. 20

21

18

Niedola Nibelungw. II.

Kiedy w kwiecie modoci by krlewicz, ano Cuda o nim i dziwy w wiecie powiadano: Sawiono pikno, si, rycerskie zalety; Przepaday te za nim z mioci kobiety. Ojciec go chowa, jako krlowi przystao A w modziecu cnt byo wszelakich nie mao: Okry saw szeroko ojcowskie dzierawy, e wszdzie tak si stawi, jako rycerz prawy. Dors ju lat, i mg si pokaza na dworze. Ludzie go pokochali, a serduszko moe Niejedno pragnie, aby pozosta tu stale. e ma mio i wzgldy, widzia doskonale. Nie spuszczano go z oka, a stroje i szaty Dawaa matka, dawa krl Zygmunt bogaty; Osiwiali go me wiczyli w mdroci: Wic umia potem zyska i ludy i woci. Nareszcie ju i zbroj mg udwign snadnie, Bo si mia po temu a nosi si skadnie; Budzia si ju w duszy myl o wdzikach dziewic, A spodoba si pewnie kadej cny krlewic. Wtedy krl Zygmunt kaza wol sw objawi, Ze z przyjacimi swymi chciaby si zabawi. Chyo si wie rozniosa w ziemie okoliczne, Bo Zygmunt dawa konie, szaty, dary liczne. A kaza krl zaprosi na rycerskie gody, Kdy by tylko jaki szlachecki syn mody Pokrewny rodem, aby z Zygfrydem pospou Przyj miecz i ostrogi, i goci u stou. Radosne byy gody a sute przyjcie! Zygmunt i Zygelinda mogli przy tem wicie Cze pozyska, bo byli znani z askawoci, Wic zewszd do nich jad cae tumy goci.

22

23

24

25

26

27

28

29

Niedola Nibelungw. II.

19

Modzi rycerskiej byo w Zygfryda orszaku Czterysta, jednej barwy i jednego znaku; Trudziy si te dugo dziewki, biaogowy, Dla mioci Zygfryda szyjc zotogowy I zdobic je wstgami, drogimi klejnoty Dla modych, butnych zuchw. Do byo roboty! A krl kaza dla goci pozastawia awy: Na zwrot soca rozpocz miay si zabawy. Razem szo do kocioa cnych pacholt grono I rycerzy wytrawnych; jako im suono, Tak i oni wyrostkom bez sromu suyli, A mieli ztd uciechy do i krotochwili. Najprzd Bogu na chwa msza si piewa wita, A ju garn si tumnie mode pacholta, By zyska cze rycerska u witych otarzy W takim dniu, co si znowu nie prdko wydarzy.

30

31

32

33

Potem na dwr krlewski pobiegli do koni, 34 Harc zawiedli rycerski, a od szczku broni Zagrzmiay mury grodu i paacu ciany Trzask, zgiek, chrzst, tentent koni wszcz si niesychany. I starzy ju wojacy i rycerze modzi Gonili wrcz na ostre, a ktry ugodzi W tarcz przeciwnika caym zapdem, w tej walce Kruszy kopi i rzuca przed paac kawalce. Prosi krl, by zaprzesta: odwiedziono konie A tarcze potrzaskane i rzdy i bronie I kamienie szlachetne walay si w trawie, Co z puklerzy wypady w gorcej rozprawie! Czas byo zje i wypi, wiec goci gromad Na awach zasadzono, zaczto biesiad Gn si stoy zastawne, wino kry stare Czego jeno kto pragn, dostawa nad miar, 35

36

37

20

Niedola Nibelungw. II, III.

A chocia przez dzie cay zabaw byo wiele, Spocz gociom i w nocy nie dali minstrele; Sowicie krl obdarzy wdrowna druyn, A pieni jej sawiy Zygmunta gocin. Zygfryd za ojca wol obdarza lennikw Po zwyczaju grodami, ziemi; rwienikw, Co z nim razem rycerskie przyjli ostrogi, Obdarzy najwspanialej. Nie al byo drogi! Tydzie trwaa zabawa i huczna ochota, Krlowa te otwara skrzynie pene zota, I dla syna mioci, dzielia dostatki, By go ludzie kochali, pomni darw matki. Kto przyby z niczem, do dom wiz dary sowite: Konie z rzdem krl dawa, zbroje, szaty lite, Jak by myla, ze ycia na jutro nie stanie; Penemi te rkami dawali dworzanie. Wreszcie hucznie, wesoo skoczyy si gody. Panowie midzy sob mwili, e mody Krlewicz bdzie dla nich podanym panem; Ale nie takie myli miotay modzianem. Pki ycia rodzicom, nie chcia syn na tronie Zasiada, ani woy koron na skronie; Tej jeno pragn wadzy, by mu byo danem, Gromi przemoc, a broni kraju, gdzie by panem.

38

39

40

41

42

43

III. Jak Zygfryd przyby do Wormacyi.

Zy modzieniec bez troski, y w szczciu, swobodzie, A posysza o owej przecudnej urodzie Krlewny ziem burgundzkich. Jej to wdziki potem Raj mu i zgon przyniosy za losu przewrotem. 44