Pawel - Sygnowski. .Szybkie - Czytanie.dla - Wytrwalych

Copyright Ior Polish edition by ZloteMysli.
pl
Data: 28.07.2004
Tytul: Szybkie czytanie dla wytrwalych
Autor: Pawel Sygnowski
Wydanie II
ISBN: 83-89605-01-5
Projekt okladki: Joanna Kopik
Korekta: Anna Grabka
Niniejsza publikacja, ani zadna jej czsc, nie moze byc kopiowana, ani w jakikolwiek
inny sposb reprodukowana, powielana, ani odczytywana w srodkach publicznego
przekazu bez pisemnej zgody wydawcy. Zabrania si jej publicznego udostpniania i/lub
odsprzedazy w Internecie, zgodnie z regulaminem Wydawnictwa Zlote Mysli
Internetowe Wydawnictwo Zlote Mysli
ARCHmedia s.c.
ul. Przy Dolinie 5/9
61-551 Poznan
WWW: www.ZloteMysli.pl
EMAIL: kontaktzlotemysli.pl
Wszelkie prawa zastrzezone.
All rights reserved.
SPIS TRESCI
WSTP 6
1. CO TO JEST CZYTANIE? 8
CZYTANE 8
ROZUMENE 9
ZAPAMETYWANE 9
NOWA DEFNCJA 11
2. CO TO JEST SZYBKIE CZYTANIE? 13
3. JAK TRENOWAC? 15
ZALOZENA 15
TRENNG 16
4. WARUNKI 17
5. PROGRAM SAMODZIELNEGO OPANOWANIA UMIEJTNOSCI SZYBKIEGO
CZYTANIA. 19
PERWSZY TYDZEN: 19
DRUG TYDZEN: 19
TRZEC TYDZEN: 19
CZWARTY TYDZEN: 20
PATY TYDZEN: 20
SZSTY TYDZEN: 20
SDMY TYDZEN: 20
SMY TYDZEN: 21
DZEWATY TYDZEN: 21
DZESATY - DWUNASTY TYDZEN: 21
6. NAJWIKSI WROGOWIE SZYBKIEGO CZYTANIA. 22
1. FONETYZACJA. 23
JAK WYELIMINOWAC FONETYZACJE? 24
CWICZENIA NA WYELIMINOWANIE FONETYZACJI 26
2. BRAK KONCENTRACJ. 28
CO JEST PRZYCZYNA SLABEJ KONCENTRACJI? 28
WEWNETRZNE CZYNNIKI WSPOMAGAJACE KONCENTRACJE: 29
TECHNIKI ORGANIZACYJNE WSPOMAGAJACE KONCENTRACJE: 30
TECHNIKI WSPOMAGAJACE KONCENTRACJE PODCZAS CZYTANIA: 31
TAJEMNICA GLEBOKIEJ KONCENTRACJI: 33
CWICZENIA KONCENTRACJI 34
3. NEUMEJETNOSC SELEKCJ. 38
CWICZENIA 38
4. WASKE POLE WDZENA. 39
CWICZENIA 50
5. REGRESJA. 52
JAK WYELIMINOWAC REGRESJE? 53
CWICZENIA NA WYELIMINOWANIE REGRESJI 55
6. BRAK ANTYCYPACJ. 58
CWICZENIA NA ROZWJ ANTYCYPACJI 58
7. BRAK TAKTYK. 59
CWICZENIA 62
8. NEUZYWANE WSKAZNKA. 63
CWICZENIA ULATWIAJACE POSLUGIWANIE SIE WSKAZNIKIEM 64
9. BRAK ROZGRZEWK OCZU. 65
ROZGRZEWKA OCZU 65
10 UBOGE SLOWNCTWO. 67
JAK ROZSZERZYC ZAKRES SLOWNICTWA? 68
11. NE PRZESTRZEGANE HGENY CZYTANA. 70
12. NE PRZESTRZEGANE ZASAD HGENY PRACY WZROKU. 72
7. CWICZENIA. 76
A. CWCZENE SUPER SZYBKOSC. 76
B. ANTYCYPACJA 78
PELNE WERSJE TEKSTW CWICZENIOWYCH 84
C. CWCZENA UMEJETNOSC SELEKCJ. 89
D. GMNASTYKA OCZU. 107
E. REGRESJA. 114
F. WASK KAT WDZENA. 117
8. APPENDIX. 144
A. SEKRET MSTRZW. 144
CWICZENIE 145
B. SELEKTYWNE CZYTANE. 146
C. CZYTANE FOTOGRAFCZNE. 149
CO TO JEST CZYTANIE FOTOGRAFICZNE? 149
3 WARUNKI CZYTANIA FOTOGRAFICZNEGO: 151
WLASCIWE CZYTANIE FOTOGRAFICZNE 152
ZAKONCZENIE 154
WSTP
Jesli dotychczas miales problemy z szybkim czytaniem - a sqdz, ze miales i to
naprawd duze - to od tej chwili mozesz uwazac je za skonczone.
W tym kursie poznasz nowoczesne sposoby, pozwalajqce zwielokrotnic
szybkosc i skutecznosc czytania.
Zanim jednak zaczniesz, musisz wiedziec o kilku waznych punktach:
- dz po kolei.
Jesli powaznie masz zamiar nauczyc si z tego kursu szybkiego czytania,
studiuj po kolei nastpujqce po sobie rozdzialy. Kazdy z nich odwoluje si do
informacji podanych w poprzednich rozdzialach. Jesli ich wczesniej nie poznasz - nie
bdziesz do konca rozumial, o czym jest mowa.
- Rb cwiczenia
zawarte w kursie. Sq one podstawq, aby zrozumiec prezentowane techniki, jak
rwniez pracowac z dalszymi.
- Uklad kursu
jest skonstruowany w ten sposb, ze najpierw poznajesz oglne informacje
dotyczqce czytania bardzo wazne, ulatwiajqce ci zrozumienie sensownosci
stosowania podanych technik. Nastpnie poznajesz techniki w ukladzie: najpierw
oglne, podstawowe bldy w czytaniu, a dopiero potem techniki, czyli sposoby
eliminacji tych bldw. W ten sposb bdziesz wiedzial jak radzic sobie z szybkim
czytaniem.
,Szybkie Czytanie Dla Wytrwalych - Pawel Sygnowski
Copyright by ARCHmedia s.c., Wydawnictwo Zlote Mysli & Pawel Sygnowski str. 6
- Jesli zamierzasz ,polknqc caly kurs na raz
to zapomnij o tym. Studiuj go czsciowo. Solidne przestudiowanie calego kursu
moze potrwac kilkanascie tygodni (powaznie) i jesli naprawd zamierzasz to zrobic
rb solidne przerwy midzy rozdzialami.
- Celem kursu jest nauczenie ci praktycznych
sposobw i technik efektywnego czytania. Nie ucz si z niego teoretycznych
informacji, ktre podaj w trakcie. Jedynq rzeczq, ktrq powinienes wyniesc z tego
kursu jest umiejtnosc szybkiego czytania, z naciskiem na zapamitywanie informacji.
Reszt mozesz olac. Jesli opanujesz te umiejtnosci - mozesz uwazac, ze glwny cel
tego kursu zostal zrealizowany, ale...
- Umiejtnosci, ktre nabdziesz z tego kursu
nie pojawiq si od razu (z wyjqtkiem niektrych technik). Pelnq ich skutecznosc
osiqgniesz dopiero po pewnym czasie ich stosowania i pracy z nimi. Jest to
najwazniejsze przeslanie tego kursu. Stosuj techniki tu poznane. Tylko wwczas
przekonasz si o ich efektywnosci.
No to zaczynamy!
W kursie wykorzystano - za zgodq autora - fragmenty prac i kursw
autorstwa p. Krzysztofa KIimaja - twrcy serwisu www.szybkanauka.fr.pI .
1. CO TO JEST CZYTANIE?
Wedle najpopularniejszej teorii, czytanie jest umiejtnosciq, ktrq mozna
podzielic na trzy etapy:
- czytanie zawartej w tekscie informacji,
- zrozumienie jej,
- zapamitanie.
Rozpatrzmy kazdy z tych etapw.
CZYTANIE
Twierdzenie, ze w czasie czytania pracuje tylko mzg i oczy, nie jest
prawdziwe. stniejq bowiem dowody, ze czytanie jest takze, a raczej przede
wszystkim, jednoczesnym procesem wchlaniania i uzewntrzniania mowy.
W procesie czytania aktywny udzial biorq trzy zmysly: wzroku, mowy oraz
sluchu. W czytaniu pierwszy odgrywa decydujqcq rol, gdyz wzrokiem odbieramy od
80 do 90% informacji o swiecie. Ponadto, kanal ten umozliwia przyswojenie znacznie
wikszej ilosci informacji niz kanal akustyczny, ktry ze swej natury nie jest tak
pojemny, jak ten pierwszy. Analiza procesu czytania poprzez badanie ruchw galki
ocznej wykazala, ze wzrok nie slizga si plynnie po tekscie wiersz za wierszem.
Stwierdzono, ze oko porusza si skokami i "czyta" w czasie postojw (fiksacji). Ruch
oka od jednej fiksacji do nastpnej jest naglym drgniciem i nazwany zostal ruchem
migotania. Szybkosc tych ruchw - nie kontrolowanych przez wol w momencie
przenoszenia wzroku - jest tak duza, ze uniemozliwia wyrazne widzenie. Stwierdzenie
braku spostrzegania podczas ruchw migotania (przenoszenie wzroku) nie oznacza
jednak niewrazliwosci oka na bodzce. W normalnych warunkach czytania bodzce te
pomijamy. Gdybysmy tego nie czynili, jasnosc widzenia tekstu czytanego bylaby
zaklcona. W procesie czytania kazde takie rozmyte wrazenie podczas ruchw oka
pomidzy fiksacjami spychamy konsekwentnie do zakamarkw podswiadomosci, nie
zdajqc sobie nawet sprawy z powstawania takich wrazen. W rezultacie licznych
eksperymentw wyliczono, ze czas spostrzegania (percepcji) wynosi 93 - 95% calego
czasu czytania (przerwy + ruchy). Oznacza to, ze oczy czytajqcego czlowieka w ciqgu
godziny przez okolo 56 minut sq w bezruchu, podczas ktrego nastpuje
spostrzeganie drukowanej informacji i przekazanie jej do mzgu. Rwnoczesnie oko
jest tak zbudowane, ze w ciqgu sekundy moze wykonac maksymalnie pic zatrzyman.
ROZUMIENIE
Podstawowym celem czytania jest rozumienie, ktre z punktu widzenia
lingwistyki [nauki o jzyku], jest rozszyfrowywaniem, dekodowaniem czytanego tekstu.
Badania wykazaly, ze szybkie czytanie korzystnie wplywa na rozumienie. Osoby
szybko czytajqce przewyzszajq w rozumieniu czytajqcych wolno o 30 - 40%. Wyjasnia
si to tym, ze przy szybkim czytaniu wszystkie znaczenia slw, zlewajq si w
swiadomosci czytelnika w jednq calosc. Poza tym, dziki szybkiej percepcji calego
zdania dokladniej rozumie si nie tylko sens kazdego slowa, ale tez wlasciwie stawia
si logiczny akcent wewnqtrz zdania, a zawartq w nim mysl przyswaja nie czsciami,
lecz w calosci.
Czynniki wplywajqce na stopien zrozumienia i odpowiednio - na szybkosc
czytania mozna podzielic na dwie grupy: obiektywne i subiektywne. Do
obiektywnych zalicza si m.in. poziom nasycenia tekstu informacjq, jego budow
kompozycyjnq, styl autora, uzyte srodki jzykowego wyrazu, objtosc tekstu, a takze
wystpujqce w tekscie tytuly i podtytuly. Z kolei subiektywne czynniki to nastawienie
czytelnika do czytanego tekstu [cel czytania], umiejtnosc kierowania uwagq, poziom
uoglniajqcego i abstrakcyjnego myslenia, stopien indywidualnych doswiadczen
zyciowych oraz antycypacja i pamic.
ZAPAMIETYWANIE
Trzecim etapem procesu czytania jest zapamitywanie. stnieje kilka teorii
pamici rznie objasniajqcych procesy zachodzqce w mzgu czlowieka. Z naszego
punktu widzenia szczeglnie interesujqca jest teoria dzielqca pamic na krtkotrwalq i
dlugotrwalq.
W pamici krtkotrwalej, nazywanej tez operacyjnq, gromadzone sq wskazwki
i informacje otrzymane na krtko przed rozpoczciem czynnosci lub w czasie jej
trwania. Pozostajq one w pamici (jak sama nazwa wskazuje) stosunkowo niedlugo.
Natomiast w pamici dlugotrwalej, przechowywane sq wiadomosci nabyte w
czasie nauki oraz uzyskane w wyniku doswiadczenia zawodowego, czy w ogle
zyciowego. Ten rodzaj pamici stanowi zrdlo wszelkiej wiedzy i umiejtnosci
czlowieka.
Nowe informacje przechowywane sq przez pewien czas w krtkoczasowej
formie, a nastpnie mogq przeksztalcic si w trwalq pamic. Ustalono
eksperymentalnie, ze swieze slady pamiciowe podraznione zewntrznym bodzcem
mogq zanikac. Chcqc, zatem zapewnic sobie efektywnosc szybkiego czytania nalezy
uwolnic si od zewntrznych napic i traktowac czytanie jako odpowiedzialnq
czynnosc, w ktrej nic nie powinno przeszkadzac.
Operatywnosc pamici mozna poprawic przestrzegajqc pewnych jej praw:
1. Zapamitanie jest tym trwalsze, im glbsze jest przekonanie o potrzebie
zapamitania. "Slaba pamic" nie dowodzi wcale malej zdolnosci do zapamitywania,
lecz swiadczy o braku organizacji lektury i niejasnosci celu czytania. Nalezy
jednoczesnie chronic w pamici informacje niezbdne, a pozbywac si
niepotrzebnych.
2. Efektywnosc zapamitywania mechanicznego (tzw. wkuwania) jest 20 -
krotnie nizsza od rozumowego (sensownego).
3. Pojemnosc pamici nie zalezy od oglnej ilosci informacji, lecz od ilosci
odrbnych, zakonczonych jej czsci, ktra jest stala i waha si od 5 do 9. Praktycznie
oznacza to, ze czlowiek zapamituje z jednakowq trudnosciq np. siedem cyfr, siedem
slw lub logicznie powiqzanych zdan. Zatem w trakcie czytania, w czasie przerwy
fiksacyjnej oka, wygodniejsze sq do zapamitania dluzsze czqstki tekstu, i odwrotnie -
rozdrobnienie go utrudnia zapamitanie.
Przy okazji warto wspomniec o niezwyklych mozliwosciach ludzkiej pamici.
Ocenia si, ze pamic rozwinitego mzgu czlowieka moze pomiescic 1000 miliardw
elementw informacji, co jest wielkosciq dziesiqtki tysicy razy wikszq niz pojemnosc
pamici operacyjnej najwyzszej klasy komputerw. Gdyby czlowiek mgl w pelni
wykorzystac te mozliwosci, to - mwiqc obrazowo - opanowalby szesc jzykw
obcych, przyswoil programy trzech wyzszych uczelni i zapamital tresc wszystkich 82
tysicy hasel wielkiej encyklopedii powszechnej. Dodajmy jeszcze, ze mzg
przecitnego czlowieka zdolny jest wykonac w ciqgu sekundy liczb operacji rzdu 1
kwadryliona. Pomidzy mozliwosciami mzgu, a ich wykorzystaniem przez czlowieka
istnieje ogromna dysproporcja. Uczeni twierdzq, ze okolo 95% wyksztalconych
komrek mzgowych jest systematycznie ,nie doladowana informacjq i nie
uczestniczy w pracy pamici. Niektrzy podzielajq tez poglqd, ze jedynie 1% ludnosci
swiata wykorzystuje mozliwosci mzgu dostatecznie efektywnie. Zatem to wlasnie
spozytkowanie, chociaz czsci tych wielkich i nie zawsze uswiadamianych sobie
"psychicznych rezerw" lezy u podstaw szybkiego czytania.
NOWA DEFINICJA
Zmieniajqcy si swiat zrewidowal rwniez poglqd, jakoby proces czytania
skladal si tylko z 3 etapw. Odkryto, ze te 3 etapy, to tylko pewna czsc wikszej
calosci. Wynikiem tego, bylo upowszechnienie zupelnie nowej definicji czytania.
Nowa definicja czytania mwi, ze czytanie jest siedmioczsciowym procesem,
skladajqcym si z nastpujqcych etapw:
1. Rozpoznanie czytelnik rozpoznaje alfabet. Etap ten zachodzi tuz przed
rozpoczciem fizycznej czynnosci czytania.
2. AsymiIacja swiatlo odbija si od drukowanego slowa do oka, a nastpnie
przez nerw wzrokowy, trafia prosto do mzgu.
3. Integracja wewntrzna lqczenie wszystkich odczytywanych informacji z
innymi, poznanymi wczesniej.
4. Integracja zewntrzna lqczenie dotychczasowej wiedzy z tym, co aktualnie
si czyta. Proces ten odbywa si wedle schematu: czytanie, tworzenie
odpowiednich powiqzan, analiza, krytyka, ocena, wybieranie i odrzucanie
uzyskanych informacji.
5. Przechowywanie w glwnym magazynie informacji.
6. Gotowosc i trwaIosc pamici umiejtnosc wydobywania z ,magazynu tego,
co nam jest potrzebne, wtedy kiedy jest to konieczne.
7. Komunikowanie si natychmiastowe lub pzniejsze spozytkowanie zdobytej
informacji, obejmuje: formy pisane, formy mwione, techniki twrcze (twrcza
ekspresja, taniec, itp.), myslenie stanowi proces zewntrznej integracji.
Wydaje si, ze ta nowa definicja, jest trafniejsza i dokladniej odzwierciedla
zlozonosc czynnosci, zwanej czytaniem.
2. CO TO JEST SZYBKIE CZYTANIE?
Aby z nalezytq starannosciq odpowiedz na to pytanie, nalezy rozgraniczyc dwa
rodzaje szybkiego czytania.
- pierwszy to tzw. czytanie integraIne (werbalne). W duzym uproszczeniu,
mozna powiedziec, ze polega ono na czytaniu pelnego tekstu, tak od A do Z.
- drugi to tzw. czytanie seIektywne (wybircze). Jak sama nazwa wskazuje,
polega ono na czytaniu tylko tego, co sami uznamy za stosowne, jako wynik
wczesniejszej selekcji (wyboru).
ntegralne czytanie zwiksza szybkosc czytania do poziomu co najmniej 2000
3000 slw na minut, gwarantujqc jednoczesnie pelne zrozumienie czytanego tekstu.
Natomiast czytanie selektywne pozwala zwikszyc szybkosc czytania do poziomu co
najmniej 6000 10000 slw na minut, jednakze zwiqzane jest ono z utratq czsci
informacji.
Kurs ,Szybkie czytanie dla wytrwalych poswicony jest przede wszystkim
szybkiemu czytaniu o charakterze integralnym. Wprawdzie w dalszej czsci kursu
omwi takze specyfik czytania selektywnego, ale juz teraz stwierdzam stanowczo,
iz czytanie selektywne ma sens tylko i wylqcznie wtedy, kiedy czytanie werbalne
mamy opanowane perfekcyjnie.
W swietle powyzszych informacji, mozemy sformulowac uproszczonq definicj
szybkiego czytania. A wic szybkie czytanie, to pewna metoda wzrokowego
postrzegania drukowanych tekstw, ktrej szybkosc przewyzsza kilkakrotnie szybkosc
czytania tradycyjnego (mam tu na mysli czytanie typu: wyraz za wyrazem lub sylaba
za sylabq slowem: tak, jak w przedszkolu), przy zachowaniu, co najmniej
dotychczasowego stopnia zrozumienia i zapamitania tekstu.
Nalezy zawsze pamitac, ze szybkie czytanie integralne, a takze czytanie
selektywne, to bardzo uzyteczne metody odbioru informacji z tekstw drukowanych,
a nie przezyc, jakich dostarcza lektura prozy lub poezji. Literatur piknq z calym jej
bogactwem trzeba czytac w sposb dla niej wlasciwy. Slowem, szybkie czytanie nijak
ma si do literatury piknej, ale jest szalenie uzyteczne i potrzebne wszdzie tam,
gdzie czytamy cos z zamiarem uzyskania, znalezienia potrzebnych nam informacji i
musimy to zrobic nie dosc, ze szybko i sprawnie, to jeszcze bezbldnie.
Na zakonczenie nalezy powiedziec, ze istnieje takze trzeci rodzaj szybkiego
czytania tzw. czytanie fotograficzne. Jest to juz naprawd klasa sama w sobie.
Dopki nie opanujesz poprzednich dwch rodzajw szybkiego czytania, to nie
polecam podchodzic do tego tematu. Jednakze istnieje kilka bardzo pozytecznych
cwiczen przeznaczonych do cwiczenia wlasnie czytania fotograficznego, ktre warto
wykorzystac na wlasne potrzeby i ktre mozna wykorzystac bez wzgldu na to, na
jakim etapie swojej czytelniczej edukacji aktualnie jestes. Zobacz stosowny punkt C w
czsci kursu pt. ,Appendix.
3. JAK TRENOWAC?
ZALOZENIA
Kilka zalozen jest niezbdnych do tego, abys mgl w pelni wykorzystac
mozliwosci, oferowane przez ten kurs. A wic przede wszystkim:
Umiejtnosc szybkiego czytania bdziesz zdobywac samodzieInie!
stnieje jedno ,nad zalozenie, ktre uzasadnia sens stworzenia kursu
szybkiego czytania. Zaklada on, ze zainteresowani tq "ofertq" mogq byc tylko ci,
ktrzy faktycznie duzo czytajq, powiedzmy, ponad 2 godziny dziennie, w dodatku
czytajq okreslony rodzaj materialu (dokumenty, korespondencja biurowa, teksty
naukowo-techniczne itp.). W stosunku do innych pospiech nie ma praktycznego
uzasadnienia i moze przyniesc tylko szkod.
Nalezy podkreslic, ze samodzielna praca wymaga wikszej i konsekwentnie
przestrzeganej dyscypliny. Staranniejsze tez powinno byc przygotowanie teoretyczne
czytelnikw w zakresie samego procesu czytania, co zapewni Ci dokladna lektura
czsci ,Najwiksi wrogowie szybkiego czytania.
Pokaz Ci tyIko drog, a to, jak Ty z niej skorzystasz, zaIezy wyIqcznie od
Ciebie!
W kursie znajdziesz calq teori tlumaczqcq, z czego, z jakich umiejtnosci
,korzysta szybkie czytanie. Do tego dostajesz takze calq mas cwiczen. Ale to
wszystko stanowi tylko i wylqcznie pewien rodzaj drogi. Pokaz Ci, co musisz w sobie
rozwinqc. Pokaz Ci wreszcie, jak to mozesz zrobic, ale nie zagwarantuj Ci, ze to si
stanie. Nie wiem, czy bdziesz musial pracowac rok, a moze miesiqc, nad tym, zeby
czytac naprawd szybko. W istocie, to nawet nie jest takie wazne. Liczy si tylko to,
ze jesli bdziesz pracowal wytrwale z tym kursem, to sukces przyjdzie. Prdzej, czy
pzniej, ale przyjdzie. to jest jedyna gwarancja, jakq mog Ci dac.
TRENING
Zaczn naszq ,przygod z szybkim czytaniem, od wymienienia w duzym
skrcie i uproszczeniu najwazniejszych warunkw, jakie musisz spelnic, zeby szybko
czytac. Potem przejd do programu, ktry stanowi wlasnie tq drog, o ktrej
wspomnialem wyzej. Jesli jestes ,zielony w temacie, to nie zrozumiesz za wiele z
tego, co jest w tych dwch czsciach, ale to nie jest istotne. Robi to w mysl zasady,
ze zawsze lepiej, jest zobaczyc calosc czegos, a dopiero potem zaglbiac si w
szczegly. To jest tak samo, jak z dzialaniem wyobrazni. No bo, jesli poprosz Ci o
wyobrazenie sobie jakiegos drzewa w tym momencie, to co zobaczysz? Cale, potzne
drzewo, czy pojedynczq galqz, ewentualnie lisc? Sam si przekonaj.
Najpierw wic zobaczysz caly obraz czekajqcej ci pracy, a dopiero potem
przejdziemy do szczeglw. Dostaniesz pelnq instrukcj, co robic (krok po kroku),
zeby wyeliminowac zle nawyki uniemozliwiajqce szybkie czytanie. Potem przejdziemy
do czsci praktycznej, gdzie przecwiczysz stosowanie dopiero, co nabytych
umiejtnosci.
4. WARUNKI
Podsumuj teraz podstawowe warunki skutecznego opanowania umiejtnosci
szybkiego czytania. Da Ci to calkowity obraz tego, co musisz zrobic, zeby zaczqc
wreszcie szybko czytac. A wic przede wszystkim:
- Cwicz systematycznie i nieprzerwanie. Doswiadczenie potwierdza celowosc
codziennych treningw po 60 - 120 minut (1 2 godziny), przeprowadzanych o
jednakowej godzinie - polepsza to zdolnosc do pracy i efekty treningu.
- Postp w cwiczeniach osiqgniesz latwiej, gdy uswiadomisz sobie cel i zadania
kazdego zajcia, gdy psychicznie nastawisz si na uwazne czytanie i wyrobisz w
sobie pragnienie nauczenia si szybko czytac oraz gdy stale bdziesz kontrolowal
rezultaty cwiczen.
- Dbaj o oczy. Pamitaj, ze swiatlo to ich najwikszy przyjaciel.
- Nie czytaj wszystkiego z takq samq szybkosciq. Dostosuj szybkosc czytania
do rodzaju i stopnia trudnosci tekstu.
- Mierz i planuj czas, ktry poswicasz poszczeglnym rodzajom slowa
drukowanego (praca, literatura, ksiqzki, podrczniki, slowniki).
- Nie zniechcaj si, jesli napotkasz trudnosci. To normalne.
- Cokolwiek czytasz, obserwuj jak to robisz. Eliminuj zauwazone bldy. Jesli
masz trudnosci z samoocenq, popros kogos o pomoc.
- Ustal wlasny cel, ktrego osiqgnicie ma Ci umozliwic ten kurs.
- Ustal dat zakonczenia kursu. Przewidzialem go na 13 tygodni, ale rwniez
dobrze moze to byc 3, albo 31. Wszystko zalezy od Ciebie.
- Teksty do cwiczen powinny byc dla Ciebie interesujqce i odpowiadac
stopniem trudnosci Twojemu poziomowi intelektualnemu. Maksymalnie koncentruj
uwag na czytanym tekscie sprzyja temu fizyczne zdyscyplinowanie i robocza
pozycja (pamitasz jeszcze, jak siedzialo si w szkolnej lawce?) podczas czytania.
UWAGA:
Teksty podane w cwiczeniach, majq na ceIu tyIko i wyIqcznie przecwiczenie
danej umiejtnosci i pokazanie drogi, po ktrej naIezy kroczyc, chcqc jq nabyc
w stopniu mistrzowskim. StaraIem si je dobrac tak, aby byIy i interesujqce i
odpowiadaIy twojemu poziomowi inteIektuaInemu. Nie mog jednak
zagwarantowac Ci, ze na pewno mi si to udaIo, gdyz przy rozrznieniu typw
Iudzkich, jest to po prostu niemozIiwe.
- Zagwarantuj sobie maksymalnie sprzyjajqce zewntrzne warunki treningu -
ciche pomieszczenie, dobre swiatlo itp.
5. PROGRAM SAMODZIELNEGO OPANOWANIA
UMIEJTNOSCI SZYBKIEGO CZYTANIA.
- Czas trwania: 12 - 13 tygodni.
- Czas trwania zajc: 60 - 120 minut dziennie.
Pierwszy tydzien:
1. Okreslenie poczqtkowej szybkosci czytania i wsplczynnika zrozumienia
czytanego tekstu [Ty juz ten etap masz za sobq, nieprawdaz?].
2. Tlumienie artykulacji i opanowanie rytmu, pzniej cwiczenie rytmu z
rwnoczesnym czytaniem (patrz czsc ,Fonetyzacja w ,Najwiksi wrogowie
szybkiego czytania).
3. Biezqce okreslanie szybkosci czytania i glbokosci rozumienia. (Uwaga ta
dotyczy wszystkich pozostalych zajc tj. po zakonczeniu kazdego cyklu cwiczen
dokonaj jednorazowego sprawdzenia swojej obecnej szybkosci czytania i stopnia
rozumienia na nieznanym Ci tekscie).
4. Cwiczenie super szybkosci numer 1.
Drugi tydzien:
1. Ciqg dalszy tlumienie artykulacji:
- czytanie tekstu z wystukiwaniem rytmu,
- zwracanie uwagi na tresc czytanego tekstu.
2. Cwiczenie selekcji uwagi (patrz czsc ,Nieumiejtnosc selekcji w ,Najwiksi
wrogowie szybkiego czytania).
Trzeci tydzien:
(patrz czsc ,Wqskie pole widzenia w ,Najwiksi wrogowie szybkiego czytania):
1. Okreslenie pola widzenia.
2. Cwiczenie poszerzajqce pole widzenia.
3. Okreslenie liczby zatrzyman w wierszu.
Czwarty tydzien:
1. Dalszy ciqg cwiczen poszerzajqcych pole widzenia.
2. Cwiczenie ekonomicznego wykorzystania pola widzenia - rytm czytania
wqskich kolumn (patrz odpowiednie cwiczenia w czsci ,Cwiczenia - ,Wqski kqt
widzenia).
3. Okreslenie liczby zatrzyman w wierszu - kontrola postpu.
Piqty tydzien:
1. Ciqg dalszy cwiczenia rytmu czytania w kolumnach.
2. Pokonywanie regresji: czytanie latwych tekstw bez cofania wzroku (patrz
czsc ,Regresja w ,Najwiksi wrogowie szybkiego czytania).
3. Cwiczenie super szybkosci od numeru 1 do 4.
Szsty tydzien:
1. Ciqg dalszy pokonywania regresji.
2. Cwiczenie umiejtnosci percepcji: szybkie rozpoznanie podobnych slw,
czytanie zdan zbudowanych z podobnych graficznie slw (patrz cwiczenia w czsci
,Cwiczenia - ,Regresja).
Sidmy tydzien:
(patrz czsc ,Brak antycypacji w ,Najwiksi wrogowie szybkiego czytania)
1. Cwiczenie aktywizujqce antycypacj.
Osmy tydzien:
(patrz czsc ,Sekret mistrzw w ,Appendix):
1. Doskonalenie szybkiego czytania w polqczeniu z cwiczeniem integralnego
algorytmu czytania.
- przyswajanie calkowitego algorytmu przy wolnym czytaniu,
- wykorzystanie calkowitego algorytmu przy szybkim czytaniu.
Dziewiqty tydzien:
1. Doskonalenie szybkiego czytania w polqczeniu z cwiczeniem
zrznicowanego algorytmu czytania.
Dziesiqty - dwunasty tydzien:
1. Czytanie tekstw z przestrzeganiem wszystkich zasad i warunkw szybkiego
czytania, w tym - zwracanie uwagi na taktyk czytania (patrz czsc ,Brak taktyki w
,Najwiksi wrogowie szybkiego czytania).
2. Cwiczenie umiejtnosci selekcji: przeglqdanie tekstw w wyznaczonym
czasie i poszukiwanie okreslonych slw.
3. Systematyczna samokontrola szybkosci i rozumienia tekstu.
6. NAJWIKSI WROGOWIE SZYBKIEGO CZYTANIA.
Najwiksi wrogowie szybkiego czytania, to:
- Fonetyzacja
- Brak koncentracji
- Nieumiejtnosc selekcji
- Wqskie pole widzenia
- Regresja
- Brak antycypacji tekstu
- Brak taktyki
- Nie uzywanie wskaznika
- Brak rozgrzewki oczu
- Ubogie slownictwo
- Nie przestrzeganie higieny czytania
- Nie przestrzeganie zasad higieny pracy wzroku
1. FONETYZACJA.
Fonetyzacja (artykulacja, subwokalizacja), polega na powtarzaniu czytanych
cicho slw. Nawyk ten ksztaltuje si w dziecinstwie, kiedy to dzieci uczone sq
glosnego wymawiania kolejnych sylab czytanego wyrazu. Spora grupa dzieci nie jest
pzniej w stanie przejsc od czytania sylab do czytania calych wyrazw. Stqd wlasnie
bierze si zjawisko fonetyzacji.
stniejq dwa rodzaje fonetyzacji:
- zewntrzna - polega na szeptaniu lub glosnym wymawianiu slw
- wewntrzna - polega na powtarzaniu czytanych slw w ,myslach
Fonetyzacja wewntrzna, jest popularniejsza i trudniejsza do wyeliminowania
niz fonetyzacja zewntrzna.
Przeplyw informacji u osoby wolno czytajqcej rozpoczyna si od czytanego
materialu, po czym korzystajqc z kanalu wzrokowego tekst jest ,dostarczany do
kanalu sluchowego (tutaj wlasnie nastpuje zjawisko fonetyzacji), po czym dopiero
dociera do mzgu.
Fonetyzacja wewntrzna powoduje, ze czytelnik nie moze przekroczyc
prdkosci wypowiadanych slw, gdyz jesli to zrobi, zaraz zgubi si w tekscie,
poniewaz jego mzg bdzie przetwarzal innq informacj, niz kanal sluchowy. Skutek
jest taki, ze taka osoba czyta z prdkosciq okolo 150 slw na minut, to jest jeszcze
mniej, niz wynosi przecitna prdkosc czytania Polakw (200 slw na minut).
Wyeliminowanie fonetyzacji, jest jednym z warunkw uzyskania umiejtnosci
szybkiego czytania. Szybki czytelnik nie wymawia ani na glos, ani w ,myslach tego,
co mwi, gdyz w jego schemacie przeplywu informacji pominity jest kanal sluchowy,
a informacje przekazywane sq bezposrednio z kanalu wzrokowego do mzgu.
JAK WYELMNOWAC FONETYZACJE?
Najlepsze i najpopularniejsze metody to:
- mechaniczna
Na czym to polega? Na przycisniciu konca jzyka do zbw lub przygryzienie
go; zacisniciu w zbach olwka (bez dotykania go wargami i jzykiem) lub szczelnym
zamkniciu ust. Zalecane jest takze szczelne zacisnicie warg uniemozliwiajqce
poruszanie nimi podczas czytania, lub na odwrt - szerokie otwarcie ust przy
rwnoczesnym zachowaniu biernego polozenia jzyka i wiqzadel glosowych.
Niektrzy uwazajq, ze skuteczne jest rwniez zucie gumy w trakcie czytania.
- czytanie tekstw z jednoczesnym wykonywaniem czynnosci ,zaklcajqcych
Na czym to polega? Na wymawianiu liter alfabetu w trakcie czytania, liczeniu,
gwizdaniu, wymawianie sylab (np. la, la, la), czy tez recytowanie wyuczonych na
pamic wierszy itp. Nalezy zaznaczyc, iz zastosowanie tej metody w poczqtkowym
okresie skutkuje radykalnym pogorszeniem stopnia rozumienia tekstu i u niektrych
takze zmniejszeniem prdkosci czytania, ale koncowy efekt, jest wprost przeciwny.
- centralne zaklcenia mowy
Na czym to polega? Wystukujemy rkq/olwkiem rzne rytmy w czasie
czytania. Jest to metoda najlepsza, ale takze najtrudniejsza. Czsto dochodzi do takiej
sytuacji, ze udaje nam si wystukiwac rytm, ale nie umiemy juz skupic si na czytaniu,
albo za bardzo koncentrujemy si na czytaniu i gubimy si w wystukiwaniu rytmu.
Najczsciej jednak po skonczonym czytaniu z jednoczesnym wystukiwaniem rytmu,
nie mamy pojcia, o czym przed chwilq czytalismy. Jest to zjawisko normalne, ktre
znika po pewnych czasie wykonywania tego typu cwiczen.
Proponuje si zatem wykonywanie dwch wzorw rytmw:
1.
Takty pierwszy drugi trzeci czwarty
Uderzenia 1-2 3-4 5 6
2.
Takty pierwszy drugi trzeci czwarty piqty szsty
Uderzenia 1 2-3-4 5 6 7 8
Rytm nalezy wystukiwac w srednim tempie (na przyklad zbiegajqcym si z
rytmem naszych normalnych krokw), olwkiem, zacisnitym kciukiem, wskazujqcym i
srodkowym palcem prawej dloni. Nie nalezy wystukiwac nadgarstkiem, lecz aktywnym
ruchem calego przedramienia, a jednoczesnie przy tym trzeba dokladnie sledzic
przebieg rytmu i podtrzymywac jego ciqglosc.
Ustalono, ze w trakcie treningu uczqcy si przechodzq kilka etapw w
przyswajaniu rytmu:
- czytanie z wystukiwaniem jest tak dalece klopotliwe, ze udaje si tylko czytanie
lub tylko wystukiwanie rytmu;
- wystukiwanie udaje si, ale uwaga czytelnika jest rozproszona i nie rozumie on
tego, co przeczytal;
- udaje si wystukiwanie, rozumie si takze tekst, ale po zakonczeniu lektury
trudno przypomniec sobie jej tresc;
- wreszcie, tekst czyta si z rwnoczesnym wystukiwaniem latwo, a rytm nie
przeszkadza w rozumieniu i zapamitywaniu.
PAMITAJ
Metoda centraInych przeszkd mowy nie jest jednak uniwersaInym srodkiem
zwikszania szybkosci czytania dIa wszystkich czyteInikw. Okazuje si
bowiem, ze u rznych osb fonetyzacja gra rznq roI w procesie czytania, a
omwione metody nie zawsze dajq jednakowy efekt. NaIezy wic praktycznie
ustaIic, ktra z zaproponowanych trzech metod jest dIa danego czyteInika
najodpowiedniejsza.
Nie wyklucza si tez potrzeby zastosowania kompleksu metod. Najwazniejsze,
by dobrac takq, ktra uniemozliwi rwnoczesnq artykulacj.
CWCZENA NA WYELMNOWANE FONETYZACJ
[Do ponizszych cwiczen nalezy uzywac ksiqzki napisanej latwym i zrozumialym
stylem lub juz wczesniej nam znanq. Pracuj tak dlugo z tymi cwiczeniami, az
wyeliminujesz fonetyzacj calkowicie.]
1. DoskonaIenie rytmu czytania.
Przede wszystkim skup si na rytmie, koncentrujqc calq uwag na jego
poprawnosci i ciqglosci. Potwierdzeniem pomyslnego rezultatu cwiczen bdzie
uzyskanie automatyzacji tej czynnosci i bezbldne jej wykonywanie przez okolo 2
minuty.
Opanowawszy rytm zacznij czytac tekst lekki i interesujqcy z rwnoczesnym
wystukiwaniem, przy czym nadal calq uwag kieruj na poprawnosc rytmu i jego
podtrzymywanie. W tresc czytanego tekstu mozesz na razie nie wnikac.
2. Rytm i zapamitywanie.
Czytaj tekst z reprezentowanej przez siebie specjalnosci z rwnoczesnym
wystukiwaniem rytmu, staraj si zrozumiec przeczytane zdania.
UWAGA
Kontynuuj powyzsze dwa cwiczenia, stawiajqc sobie daIsze zadanie -
zapamitania przeczytanego tekstu.
Pod koniec drugiego tygodnia wykonywaniu tych cwiczen, przeczytaj artykul o
objtosci 3 - 4 stronic, wystukujqc rytm i starajqc si zrozumiec czytany tekst. Po czym
oblicz szybkosc czytania (o sposobie obliczania byla mowa juz w prezentacji kursu)
oraz ustal stopien zrozumienia przeczytanego tekstu poprzez odpowiedzi na pytania
odnoszqce si do tekstu.
2. BRAK KONCENTRACJI.
Koncentracja (lacinskie concentratio) to skupienie, gromadzenie czegos na
jednym miejscu. nnymi slowy, koncentracja to skupienie si na tym, co robimy.
Umiejtnosc ta uwazana jest za jeden z najwazniejszych skladnikw sukcesu w
kazdej dziedzinie. Mozliwosci kazdego czlowieka w tej dziedzinie sq bardzo rzne,
potencjal zas praktycznie nieskonczony.
CO JEST PRZYCZYNA SLABEJ KONCENTRACJ?
Czynniki zewntrzne negatywnie wplywajqce na koncentracj:
- radio;
- TV;
- Telefon;
- Zle oswietlenie;
- Zla temperatura pomieszczenia;
- Zbyt wygodny fotel [sluzy do spania, a nie do cwiczenia szybkiego czytania];
- Odglosy uliczne;
- Rozpraszajqce plakaty na scianach;
- Miejsce, ktrego nie lubisz;
- Miejsce uzywane do innych czynnosci [sypialnia jest od spania i...]
Czynniki zewntrzne wspomagajqce koncentracj:
- Pozbqdz si negatyww wymienionych wyzej.
- Odpowiednia postawa ciala. [Siedzqc na krzesle lekko pochyl si do przodu, tak
aby misnie plecw byly lekko naprzone, z prostym krgoslupem to flagowa
postawa wszystkich pracujqcych sekretarek].
- Czytaj w miejscu, w ktrym lubisz przebywac. [Najlepiej ustalic jedno miejsce,
ktrego uzywasz tylko i wylqcznie w tym celu moze to byc strych, albo moze
czytelnia?].
- Powies sobie na scianach hasla, ktre motywujq Ci do zdwojonego wysilku.
[Jedynym ograniczeniem jest tutaj twoja wyobraznia to moze byc cokolwiek,
byle tylko dawalo ci przyslowiowego kopa w kuper].
- Odstraszaj nieproszonych gosci. [Powies sobie na drzwiach wejsciowych, czy
gdziekolwiek indziej plakaty hasla informujqce, ze nie ma ci dla nikogo.
Trenujesz szybkie czytanie i nic ponad to si nie liczy].
WEWNTRZNE CZYNNIKI WSPOMAGAJACE KONCENTRACJE:
- Bqdz w nastroju do czytania. [Czytaj tylko wtedy, kiedy naprawd tego chcesz].
- Rozgrzej si. [Zrb sobie rozgrzewk we wlasnej glowie. Ustal/przypomnij
sobie, co chcesz przeczytac, co wyciqgnqc z lektury, z jakq szybkosciq chcesz
przeczytac dany tekst itp.].
- Zrelaksuj si. [Wystarczy kilka glbokich wdechw i wydechw, zeby poczuc si
zrelaksowanym].
- Motywacja. [Juz wiesz, ze chcesz si nauczyc szybko czytac. A czy wiesz,
dlaczego tego chcesz? Po co Ci jest to potrzebne? Co si zmieni, jak juz
bdziesz szybko czytal? A co si stanie, jesli dalej bdziesz czytal, tak jak
czytasz? To bardzo wazne, zeby zdawac sobie spraw z tego tylko wtedy
jestes w stanie si odpowiednio zmotywowac].
- Self talk. [To wszystkie te teksty, ktre mwisz sam do siebie. Dzielq si na
dwa rodzaje: pozytywne oraz negatywne. Przyklady mozemy sobie darowac.
Chodzi o to, zeby skupic si na pozytywach i mwic do siebie same pozytywne
rzeczy w czasie treningu. Cos w stylu: ,Jeszcze tylko raz; ,Dasz rad; ,To
proste, latwe i przyjemne.].
- Bezposrednia technika przywracajqca koncentracj. [Jesli w czasie treningu
zlapiesz si na tym, ze odleciales gdzies myslami; wstan, wyprostuj si i
powiedz sobie na glos ,Stac. Dosyc tego. Wracac. Moze brzmi to dziwnie,
ale to jedna z lepszych technik przywracajqcych koncentracj.].
- Zaplanuj czas na negatywy. [Odkryto, ze ten, kto planuje sobie czas na
wszelkie negatywne rozmyslania, ten ma ich w rzeczywistosci duzo mniej. Byc
moze dlatego, ze wtedy negatywy wiedzq, ze majq swoje przyslowiowe 5 minut,
tylko od tej do tej godziny.].
- Zrb sobie przerw. [Kiedy regularnie, raz po raz, odlatujesz myslami gdzies na
Bahamy i nie pomagajq zadne techniki, to zrb sobie, kilkuminutowq przerw.
Nie ma nic lepszego, niz kilka glbokich wdechw i wydechw w czasie takiej
przerwy.].
- Dzialaj w okresie swojej najwikszej aktywnosci. [Kazdy z nas posiada w ciqgu
dnia kilka godzin, kiedy potrafi bez problemu skupic si i zrobic to, co chce.
jednoczesnie kazdy z nas ma w ciqgu dnia te kilka godzin, kiedy byloby lepiej
gdyby si zdrzemnql :-). Rzecz w tym, zeby ustalic, kiedy nam si lepiej pracuje
i trenowac szybkie czytanie wlasnie wtedy. Nie dosc, ze bdzie szybciej i lepiej,
to jeszcze o wiele, wiele latwiej.].
- Czynniki fizyczne. [Kazdy z nas ma swoje wlasne potrzeby. Musimy przeciez
jesc, spac i robic jeszcze kilka innych rzeczy:-). Pamitaj, ze na to wszystko
musisz znalezc czas w swoim grafiku. Jesli nie, to zapomnij o jakimkolwiek
sukcesie w czymkolwiek].
- W zdrowym ciele zdrowy duch. [Frazes starozytnych, ktry jest 100% prawdq.
Czy myslisz, ze jest mozliwa koncentracja, kiedy lypie ci w krzyzu, boli ci
glowa, chce Ci si spac? Sam sobie odpowiedz na to pytanie.].
TECHNIKI ORGANIZACYJNE WSPOMAGAJACE KONCENTRACJE:
- PIanowanie. [Zeby mc si skoncentrowac musisz miec cel i dokladny plan
jego osiqgnicia. Calkiem prawdopodobne jest, ze twoim celem, jest szybko
czytac :-). Potrzebny Ci jeszcze plan osiqgnicia tego celu. Wlasnie po to, jest
program treningowy. Wiedzqc, co chcesz i jak to zrobic nie masz wyjscia,
wystarczy, ze si skoncentrujesz na tym, co musi byc zrobione i juz.].
- Trenuj zawsze o tej samej porze dnia. [Ustalajqc, ze codziennie trenujesz
szybkie czytanie od 16 do 18 stwarzasz nawyk i mwisz tym samym swojemu
mzgowi, ze wlasnie w tych godzinach trenujesz szybkie czytanie i nic wicej;
dziki temu, mzg samoczynnie odlozy wszelkie inne rzeczy na pzniej.
Pamitaj, to Ty decydujesz i ustalasz warunki.].
- 1 dzien w tygodniu woIny. [Odpusc sobie totalnie jeden dzien. Jest to
potrzebne, zeby odnowic i naladowac swoje baterie od nowa.].
- Miej wszystko, co ci potrzebne pod rkq. [Jednq z najczstszych przyczyn
utraty koncentracji, jest brak czegos tam, co jest ci akurat potrzebne. Co to za
trening, kiedy co chwila musisz przerywac, chodzqc, grzebiqc, szukajqc a to
linijki, a to dlugopisu, a to ksiqzki. Bezsens.].
- OkresI sobie nagrody za osiqgnicie konkretnego ceIu. [Opanowanie
szybkiego czytania, przypomina takiego wielkiego slonia, ktrego nie wiadomo,
z ktrej strony ugryzc. A wiesz jak si je slonia? Po kawaleczku, po kawaleczku.
Podziel sobie swj wielki cel na kilka/kilkanascie mniejszych i ustal sobie
poprzeczk na osiqgnicie tylko, tego jednego, malutkiego celu. Cala reszta si
nie liczy. Jesli ustalisz jeszcze wspanialq nagrod dla siebie za osiqgnicie
tego celu, to dostajesz naprawd, porzqdnego powera i o to tutaj chodzi.].
- ZwizuaIizuj przed treningiem obraz, kiedy byIes totaInie skoncentrowany.
[Czsto sq to sytuacje czysto emocjonalne, zwiqzane z jakims zyciowym
wydarzeniem np. pogrzeb. Nie chodzi tutaj o przypominanie sobie emocji, tylko
tej sytuacji, a raczej jej kontekstu, ktry sprawil, ze byles skoncentrowany na
100%, zeby odpowiednio si zachowac itp. Przypominajqc sobie taki obraz,
wiesz, do czego zmierzasz. Wiesz, jak ma wyglqdac ta twoja koncentracja.].
- ZapIanuj dokIadnie kazdy dzien treningu. [zrobilem to w kursie za Ciebie, ale
to nie znaczy, ze nie masz prawa tego zmienic. Kazdy z nas jest inny i ma
problemy z rznymi rzeczami. Najlepsze rozwiqzanie, to rozpisanie treningu dla
siebie i trzymanie si tego.].
- Aktywnosc. [W czasie treningu musisz byc aktywny. Mzg nie cierpi robienia
jednej rzeczy w klko. Sam wiesz, jak si to konczy:-). Aktywnosc zapobiega
temu. Zmieniaj czsto elementy treningu. Trenuj w jednym dniu rzne
umiejtnosci i najlepiej rznymi metodami. Rznorodnosc to wlasnie sposb na
nud i koncentracj.].
- Zmieniaj pozycje ciaIa. [Cialo tez lubi rznorodnosc. Jesli siedzisz w klko w
tej samej pozycji, to pojawiajq si ble, dreszcze itp. Nie masz wyboru.
Najpierw siedzisz prosto; potem trenujesz na stojqco; potem siedzisz po
turecku; a na koniec przechadzasz si po pokoju. Dobre, prawda?:-)].
- Trenuj kawaIkami. [a wic rb przerwy. Czsto i gsto. 20-30 minut wytzonej
pracy i 5-10 minutowa przerwa. To doskonaly sposb na podtrzymanie
koncentracji.].
- Prowadz dziennik koncentracji. [sztuczna metoda, ale skuteczna. Za kazdym
razem, gdy zlapiesz si na utracie koncentracji, stawiasz kresk do
dzienniczka. Stawiaj sobie za zadanie pobic samego siebie przynajmniej o ten
jeden punkt. Jesli dzisiaj postawiles sobie 15 kresek, to jutro musi byc mniej.
Musi, musi, bo jak nie, to...].
TECHNIKI WSPOMAGAJACE KONCENTRACJE PODCZAS CZYTANA:
- OkresI dokIadny ceI czytania. [Po co w ogle zabierasz si za czytanie
danego tekstu? Czego chcesz si dowiedziec z jego lektury? Po co?
Odpowiedzi na tego typu pytania sq szalenie istotne.
Czytanie z ukierunkowaniem na spelnienie danego celu, powoduje zwikszony
stopien koncentracji. Po prostu jestes skupiony w czasie czytania, bo wiesz,
czego szukasz.].
- Czytaj po kawaIku. [Nie prbuj polykac jakiegos tekstu hurtowo. Mzg ma to
do siebie, ze czsto si nudzi i szuka nowych rzeczy, na ktrych moze si
skoncentrowac. Dlatego tez tak nieodzowne sq przerwy w czasie czytania.].
- Wyobrazaj sobie, to co czytasz. [Juz sam zauwazyles, ze w czasie czytania w
twoim umysle pojawiajq si jakies tam obrazy, tego o czym wlasnie czytasz.
Najlatwiej to zaobserwowac w czasie lektury ksiqzek przygodowych, a
najtrudniej na czysto naukowych. Takie wyobrazenia, powodujq, ze jestes scisle
skoncentrowany na czytanym tekscie. Jesli pojawiajq si obrazy niezwiqzane z
lekturq, to znak, ze czas na przerw.].
- Rb w mysIach Iub na gIos maIe podsumowania. [Najlepiej robic to na
koncu kazdego rozdzialu czytanego tekstu. Takie podsumowanie, to krtki
przeglqd przeczytanego kawalka i powtrzenie tego, co wyciqgnqles z tej
lektury. Pozwala to nie tylko na sprawdzenie, czy postpujesz zgodnie z celem
lektury czyli szukasz tych informacji, ktre potrzebujesz ale tez pozwala ci
skoncentrowac si na tekscie. Kolejna korzysc takiego rozwiqzania to to, ze
jestes niejako zmuszony przetlumaczyc na wlasne potrzeby uzyskanq
informacj, tak zeby byla zrozumiala dla Ciebie. No bo jak inaczej mozesz
wiedziec, czy to jest ci potrzebne, czy nie, skoro nie wiesz ,z czym si to je?].
- Notuj. [Notuj wszystko to, co istotne, potrzebne, ciekawe. A calq reszt olewaj.
Zapomnij o tej reszcie. Oczywiscie notujqc za pomocq dlugopisu, zwalniasz
swoje tempo czytania i odrywasz si od tekstu, czyli po koncentracji. Dlatego
tez polecam notowanie za pomocq dyktafonu. Mozna to robic na zasadzie
powtrzen, czyli przeczytales jakies szczeglnie ciekawe zdanie, powtarzasz je
na glos. Jaki to daje Ci rezultat? Powtrzyles informacj, czyli zwrciles uwag
swojemu umyslowi, ze to jest to, co wazne, czyli zapamitales to; nastpnie
zanotowales to na dyktafonie, wic w razie czego, masz to zapisane; no i
ponownie nakierowales swojq uwag na szukanie takich, a takich informacji.
Mozna to robic w trakcie czytania, albo po przeczytaniu danego rozdzialu.].
- Najtrudniejsze na poczqtek. [Dlaczego? Zalzmy, ze przeczytales juz dwie
ksiqzki i zostala Ci ta najgorsza, czysto akademicka, a wic wymagajqca
naprawd duzej koncentracji. Czy bdzie Ci si chcialo w niq uderzyc? Nie
wydaje mi si...].
- Ale na poczqtek jakis maIy sukces. [Mile zlego poczqtki, ale nie w tym
wypadku. Ustaw sobie jakis cel w miar prosty tylko bez przesady do
osiqgnicia na sam poczqtek treningu. Osiqgasz go i juz cala chemia w
organizmie si zmienia. Ustawiasz si od poczqtku w roli zwycizcy i o to
wlasnie chodzi. Tylko i wylqcznie z takq postawq, mozesz atakowac te
czekajqce Ci wielkie slonie :-).].
TAJEMNCA GLEBOKEJ KONCENTRACJ:
- Motywacja. [Wielkie pragnienie, motywacja, aby cos osiqgnqc sprawi, ze
glboka koncentracja pojawi si niejako automatycznie, nawet jesli ,wszystko i
wszyscy sq przeciwko tobie. Nie jest latwo osiqgnqc taki stan, ale jest to
mozliwe, czego najlepszym dowodem sq zywoty wielu slawnych ludzi, ktrzy
osiqgnli, to co osiqgnli, dziki koncentracji.].
- PIan. [Prawdziwy niezbdnik. Jesli chcesz byc efektywny i skoncentrowany, to
musisz miec plan tego, jak to osiqgnqc. Swiadomosc, czego si chce i plan
osiqgnicia tego, to cement, ktry spaja ze sobq wszelkie umiejtnosci w jeden,
spjny organizm.].
- MaksymaInie korzystne otoczenie. [Zminimalizuj niekorzystne czynniki, ktre
Ci przeszkadzajq i otocz si maksymalnq liczbq czynnikw wspierajqcych Ci w
osiqgniciu twojego celu.].
- Trenuj. [Koncentracja jest jak misien, nieuzywany zanika. Dlatego musisz
cwiczyc, cwiczyc i jeszcze raz cwiczyc.].
- SpiraIa. [Natura dziala wedle prawa samo-nakrcajqcej si spirali. nnymi
slowy: jesli idzie dobrze, bdzie jeszcze lepiej; jesli idzie zle, bdzie jeszcze
gorzej. Jesli bdziesz intensywnie cwiczyl, to efekty zacznq nakladac si na
siebie tworzqc rewelacyjny wrcz efekt.].
CWCZENA KONCENTRACJ
1 6 51 19 38 30 13 43 8
24 16 31 27 23 44 62 74 37
36 60 69 56 9 67 46 2 18
40 71 11 73 48 78 76 65 22
49 53 72 64 80 14 81 54 32
4 15 39 26 75 79 58 3 42
35 45 59 68 61 66 77 70 17
12 41 57 52 34 29 63 50 7
25 28 5 20 10 47 55 33 21
1. W powyzszej tabeli wpisane sq liczby bez przestrzegania ich kolejnosci.
Wyszukaj najmniejszq liczb i uporzqdkuj wzrokiem liczby od najmniejszej do
najwikszej.
Podaj liczb najmniejszq i najwikszq.
Masz minut na wykonanie cwiczenia.
2. Nalezy uporzqdkowac litery w tabelce od A do Z. Masz na to jednq minut.
A W E
F U
Z O D
T P K
N Y H
G J C
B R L
3. W ponizszym tekscie zostaly wplecione wyrazy spoza kontekstu. Czytaj
szybko. Zaznacz wszystkie wyrazy spoza kontekstu.
,W tym roku brytyjska w wyzszych szkolach artystycznych media konkurencja
byla jak zwykle piwo duza. Najostrzejsza walka czlowiek o indeks toczyla si jedna
dziesiqta na wydzialach aktorskich. W warszawskiej skromny Akademii Teatralnej o
jedno miejsce grajq ubiegalo si ponad plfinal 30 kandydatw na aktorw.
Do zakonczonych juz egzaminw wstpnych wyeliminowani na wydziale
aktorskim medyka w warszawskiej Akademii Teatralnej cichy przystqpilo 537 osb,
przyjto pokochali tylko 17 (10 mzczyzn i psa 7 kobiet).
We wroclawskiej milion Panstwowej Wyzszej Szkole Teatralnej duzo wiksze
plecy zainteresowanie niz dotqd wzbudzil w tym roku pojedynek wydzial lalkarski. Bylo
ono tak duze, ze zorganizowano tam dodatkowy dzien egzaminacyjny. Na wydzial
aktorski dostalo klub si 20 osb sposrd 460 chtnych. Na uczelni funtw t,
tradycyjnie, zdawalo dwch wicej dziewczqt niz chlopcw.
Na Akademii druzyna Muzycznej we Wroclawiu pisal niezmiennym
powodzeniem mlodosc cieszyla si muzykoterapia. W tym roku o jedno miejsce
walczylo siedmiu kandydatw. Tyle samo eliksir chtnych gazetka bylo zielono na
wydzial wokalny wyspy i instrumentalny.
W Poznaniu adwokat na jedno miejsce na Akademii wdka Sztuk Piknych
przypadalo kieliszek w tym roku 800 kandydatw - poinformowal we lampka wtorek
lac PAP prorektor tej alkohol uczelni, Marcin B. Kwalifikacje trwaly pic od 14 do 22
czerwca.
4. Podkresl liczby, w ktrych na drugiej pozycji stoi ,3.
258 147 987 645 231 333
218 025 957 740 970 608
302 209 871 638 740 965
017 302 308 213 834 673
418 032 211 658 149 368
268 658 147 028 843 213
658 328 474 058 852 357
479 687 450 325 159 654
578 874 247 014 132 987
326 874 214 657 741 213
5. Podkresl liczby, w ktrych na trzeciej pozycji stoi ,2.
268 658 147 028 843 213
658 328 474 058 852 357
479 687 450 325 159 654
578 874 247 014 132 987
326 874 214 657 741 213
258 147 987 645 231 333
218 025 957 740 970 608
302 209 871 638 740 965
017 302 308 213 834 673
418 032 211 658 149 368
6. Ktra z liczb z prawej strony, nie wystpuje po lewej? Przykryj lewq kolumn
kartkq, odslon jq na moment, zapamitaj i wybierz z prawej kolumny nie wystpujqcq
liczb.
623 874
787 452
412 478
951 159
753 357
852 258
456 654
741 147
321 123
369 963
633 623 874
453 425 787
487 478 412
951 156 159
753 357 763
250 852 258
458 654 456
740 741 141
123 321 322
966 963 369
7. Ktre ze slw z prawej strony, nie wystpuje po lewej? Przykryj lewq
kolumn kartkq, odslon jq na moment, zapamitaj i wybierz z prawej kolumny nie
wystpujqce slowo.
kartka kurtka kartka kurtka kratka
wagon walor wazon walor wagon
luneta ruleta luneta roleta ruleta
palec pilka plka pilka palec
malec palec malec palec palce
kufer kuter kufer katar kuter
pajqk palac pajac pajqk palac
swito swieca swito swieca swita
szkoda szklana szkoda szklana szkola
zawd zachd zawd zakup zachd
sowa sloma sowa sloma slowa
dzielo dziecko dzielo dziecko dziela
stal staw stal start staw
rabat rabab raban rabab rabat
rachuba rachunek rachuba rachunki rachunek
raczyc raczkowac raczyc raczkowac radzic
rada radar rada radar radca
feler felga feler felc felga
ferie firma ferma ferie firma
figle figlarz figiel figlarz figle
3. NIEUMIEJETNOSC SELEKCJI.
Swiadome kierowanie swojq uwagq, jest szalenie wazne w szybkim czytaniu.
Jednq z najwazniejszych umiejtnosci pozwalajqcych kierowac swojq uwagq, jest
umiejtnosc selekcji, a wic ukierunkowania uwagi na okreslony cel. To wlasnie
umiejtnosc selekcji decyduje o tym, czy potrafimy w ciqgu kilkunastu sekund
stwierdzic (opierajqc si na faktach), czy dana publikacja, jest nam przydatna, czy nie.
Jak to robimy? Po prostu stosujemy selekcj, do znalezienia okreslonych elementw
w danym tekscie, ktrych brak wskaze nam ze 100% pewnosciq, ze ten tekst, jest dla
nas bezuzyteczny.
CWCZENA
1. Wez dowolnq ksiqzk lub artykul w gazecie i znajdz w nim w ciqgu 5 sekund
jedno powtarzajqce si slowo. Potem sprawdz, ile razy to slowo wystqpilo w tym
tekscie.
2. W nieznanym tekscie znajdz wszystkie spjniki.
3. W nieznanym tekscie znajdz wszystkie liczby.
WECEJ CWCZEN ZNAJDZESZ W CZESC ,CWCZENA.
4. WASKIE POLE WIDZENIA.
Szerokosc pola widzenia (tzw. pole widzenia peryferyjnego, inaczej zwane
kqtem widzenia), to odcinek tekstu mierzony ilosciq znakw postrzeganych przez oko
w momencie jego zatrzymania w tekscie. Aby zrozumiec ten proces, nalezy sobie
uswiadomic, ze oko ,widzi tylko wtedy, kiedy jest nieruchome. W czasie czytania ruch
galek ocznych nie jest ciqgly. Wzrok ,skacze po tekscie, a proces czytania ma
miejsce tylko podczas zatrzyman ruchu oczu tzw. fiksacji krciutkich przerw pomidzy
kolejnymi skokami. W tych przerwach postrzegane sq kolejne porcje tekstu. lustruje
to ponizszy schemat, w ktrym porcje tekstu zostaly oznaczone elipsami, a
czerwone kropki oznaczajq punkty, w ktrych zatrzymuje si wzrok.
nnymi slowy, zeby cos przeczytac wzrok musi si nad tym czyms zatrzymac.
Jak dlugo? Jedno takie zatrzymanie trwa od 0,25 sekundy do 1,5 sekundy. Jest to
proces mimowolny. Czas zuzywany podczas przesuwania wzroku na kolejne punkty
fiksacyjne praktycznie nie ma wplywu na szybkosc czytania. To wlasnie szerokosc
pola widzenia posiada ten wplyw.
Szerokie pole widzenia stanowi jeden z warunkw szybkiego czytania, gdyz
pozwala jednorazowo objqc wzrokiem wikszq liczb znakw, a tym samym
przyswoic wicej informacji w jednostce czasu. Badania wykazaly, ze podczas
tradycyjnego, wolnego czytania na jeden wiersz prozy przypada 10 - 15 zatrzyman, z
ktrych kazde trwa 0,20 - 0,45 sekundy. Tymczasem oko doswiadczonego czytelnika
zatrzymuje si na tej samej linii wiersza tylko 2 - 3 razy.
Chcqc zatem przelamac tq wad tradycyjnego czytania, jakq jest male pole
widzenia (tj. wqski kqt widzenia), nalezy:
- znacznie zmniejszyc liczb zatrzyman oka na linii wiersza,
- zwikszyc liczb spostrzeganych slw w czasie jednego zatrzymania,
- skrcic czas trwania kazdego zatrzymania.
Pierwsze dwa warunki sq najistotniejsze i wymagajq dokladniejszego
omwienia.
Aby zmniejszyc liczb zatrzyman oczu nalezy wpierw stwierdzic, ile ich
wykonujemy. W tym celu osoba podejmujqca si roli obserwatora robi w karcie z
tekstem, ktry bdzie czytany niewielki otwr i obserwuje przezen ruchy oczu osoby
czytajqcej, po czym odnotowuje wykonane przez niq fiksacje. Dziki tej prostej
metodzie mozna dokladnie obliczyc liczb przerw w czasie czytania jednego wiersza,
co z kolei pozwoli okreslic, jak dana osoba czyta: czy oddzielnie kazdq sylab lub
slowo, czy tez wikszymi frazami. Liczba fiksacji w wierszu zalezy przede wszystkim
od umiejtnosci wykorzystania tak zwanego bocznego (peryferyjnego) widzenia, ktre
pozwala spostrzec nie tylko jedno slowo, lecz rwniez slowa sqsiednie, a nawet cale
wiersze, w tym grne i dolne. Zasig bocznego widzenia decyduje o liczbie
spostrzeganych znakw (slw) w czasie jednej fiksacji oka. Rozrznia si cztery
sposoby percepcji podczas czytania, typowe dla rznych kwalifikacji czytelnika,
okreslajqce rwnoczesnie wielkosc jego pola widzenia:
- czytanie literowe, charakterystyczne dla poczqtkowego etapu nauki czytania;
- czytanie sylabowe (sylabizowanie), wystpujqce u osb o niskich "czytelniczych
kwalifikacjach" i ograniczonym zasobie wiedzy;
- czytanie slowne, typowe dla ludzi o wysokich kwalifikacjach czytelniczych,
znacznym zasobie wiedzy i dobrej pamici wzrokowej. Panuje poglqd, ze wiele
ludzi czyta wlasnie w ten sposb, jednakze popelnia rwnoczesnie blqd
artykulujqc widziane slowa;
- czytanie pojciami, gdy z tekstu wybiera si jedynie slowa kluczowe, z ktrych
nastpnie formuluje si kilka zdan syntetyzujqcych mysl autora. Taki sposb
czytania obserwuje si u osb o rozleglej wiedzy, doskonalej pamici i
twrczych zdolnosciach pisarskich.
ntegralne szybkie czytanie, a wic to, ktrego teraz si uczysz, ma u podstaw
doskonalenie trzeciego sposobu percepcji, tak by w efekcie czytac tekst w postaci
grup slw. Na tym etapie kwalifikacji czytelniczych jest to naturalna tendencja, ktrq
nalezy metodycznie rozwijac. Przekonasz si o tym czytajqc ponizszy tekst zgodnie
ze wskazaniami linii kierunkowych.
Jednq oka Pogarsza oderwane
z by to wyrazy.
naczelnych chwytalo rozumienie Jzyk
zasad tekst tekstu, nie
szybkiego mozliwie zwalnia jest
czytania najdluzszymi prac zbiorem
jest odcinkami. umyslu, odrbnych
powikszyc Nie ktremu slw
pole nalezy trudniej tylko
widzenia czytac wiqzac slw
podczas kazdego w wlqczonych
kazdego slowa logiczny w
zatrzymania oddzielnie. ciqg kontekst.
Tak skomponowany graficznie tekst czyta si znacznie wolniej, niz gdyby mial
normalnq - poziomq - postac. Poza tym, tresc wylania si nieprzyjemnie rozerwana,
zmuszajqc umysl do nierwnego rytmu pracy i odgadywania tego, co nastqpi.
Dowodzi to, jak niewystarczajqce jest czytanie slowo po slowie, a sugeruje dogodnosc
czytania w postaci "blokw slw".
Przed przystqpieniem do cwiczen poszerzajqcych pole widzenia nalezy
zmierzyc jego obecnq wielkosc. Umozliwi to kontrol postpw, a jednoczesnie
pozwoli rozpoczqc trening od cwiczen o odpowiednim stopniu trudnosci. W tym celu
mozna sporzqdzic "piramid slw" rozpoczynajqc od wyrazu krtkiego, a konczqc na
grupie slw. Nastpnie, wiodqc spojrzeniem pionowo po srodkowej linii, nalezy starac
si odczytac jednym spojrzeniem kolejne slowa. Ktos siedzqcy naprzeciw moze
obserwowac, w ktrym miejscu oko czytajqcego wykona ruch w bok, co ilustruje
ponizszy schemat.
Rys. Schemat ruchu oka postrzegajqcego tekst o szerokosci nie mieszczqcej
si w polu jego widzenia.
Wiersz, w ktrym ostatni raz odczytano caly tekst od razu, bez odchylen
spojrzenia w bok, jest maksymalnym obecnym polem widzenia.
A oto propozycje dwch piramid slw. Jedna z wyszczeglnionq z boku liczbq
znakw. Druga z dlugosciq znakw skladajqcych si na dany wyraz.
Na (2)
|
dym (3)
|
kolo (4)
|
zmrok (5)
|
powrt (6)
|
spokojny (8)
|
zrozumienie (11)
|
rozdraznienie (13)
|
przeksztalcenie (15)
|
nie zaspokoic glodu (17)
|
to jest pole widzenia (21)
Czerwona kropka wyznacza punkt wpatrywania si
Wiedza
1 cm
Zyczenie
1,5 cm
Katastrofa
2 cm
Powierzchnia
2,5 cm
Niecierpliwosc
3 cm
Spostrzegawczosc
3,5 cm
Pociqg dalekobiezny
4 cm
Slownik ortograficzny
4,5 cm
Plaszcz nieprzemakalny
5cm
Stowarzyszenie ksigarzy
5,5 cm
Wysokie prawdopodobienstwo
6 cm
Mechaniczne uszkodzenie tkanki
6,5 cm
Przedstawicielka zachodniego banku
7 cm
Piramid slw mozna wykorzystywac takze do cwiczen poszerzajqcych pole
widzenia. Tam, gdzie podczas treningu oko nie zdolalo za pierwszym razem objqc
wszystkich znakw lub slw nalezy zatrzymac si, zamknqc oczy na kilka sekund, a
po ich otwarciu - patrzqc w srodek grupy znakw - starac si zobaczyc ich jak
najwicej z kazdej strony. Powtrzyc t czynnosc kilkakrotnie.
Pole widzenia, wraz z nawykiem widzenia peryferyjnego, mozna rozwijac tez
na tablicach Szulca. Do treningw niezbdny jest komplet skladajqcy si z 10 tablic
kwadratw podzielonych na 25 pl (5 kolumn i 5 wersw), w ktre wpisuje si w
przypadkowym porzqdku kolejne liczby od 1 do 25. Aby ulatwic opanowanie cwiczen
na tablicach pelnych, mozna rozpoczqc trening od tablic latwiejszych, na przyklad 9 - i
16 - liczbowych.
1 23 14 7 21
17 10 8 19 4
5 25 13 24 16
12 20 22 2 11
3 15 9 18 6
Rys. Przyklad 25 polowej tablicy Szulca
Cwiczenia polegajq na odczytywaniu wzrokiem z dowolnej tablicy kolejnych
liczb. Poczqtkowo na znalezienie wszystkich liczb przeznacza si 1 minut. Po kilku
dniach mozna ten czas skrcic do 25 sekund. Odnalezione liczby nalezy wskazywac
olwkiem, pzniej pracowac juz bez niego.
Rozpoczynajqc cwiczenie z tablicq nalezy wzrok umiescic w jej centrum, tak
aby widziec jednoczesnie calq tablic. Podczas wyszukiwania liczb dopuszczalne sq
tylko pionowe ruchy oczu, natomiast zabronione sq ruchy poziome. Taki trening
powinien trwac co najmniej tydzien. Nie zapewni on wprawdzie uzyskania
bezposrednich nawykw szybkiego czytania, ale pomoze usprawnic prace naszego
peryferycznego analizatora wzroku.
Nastpnym etapem treningu bdzie przejscie do cwiczen tekstowych.
Rozpoczqc je mozna od zestawionych wczesniej przez innq osob kolumn slw (po
20 w kazdej) lub od przygotowanych uprzednio jednakowego formatu kart z kartonu, z
wypisanymi na maszynie (lub wycitymi z gazety i naklejonymi) slowami i grupami
slw. Pierwsze cwiczenia powinny zawierac material wyrazowy o liczbie liter
odpowiadajqcej zmierzonej uprzednio szerokosci pola widzenia. Po czym przechodzic
nalezy do coraz szerszych kolumn, zawierajqcych po 2 - 3, 3 - 4 itd. slowa, poprzez
grupy slw pisanych w kilku liniach, konczqc na czytaniu kolumn w gazetach,
czasopismach czy ksiqzkach.
Ponizej - przyklady wybranych zestaww treningowych w skrconej formie
ukazujqce gradacj trudnosci materialu.
Zestaw 1
Atom rola dola 145
Wiek pien wata 102
Rka ryba wola 492
Kwas para idea 283
Sowa cien wilk 572
Pies rola waza 492
Zestaw 2
Pingwin gniazdo tluszcz 5389
Trybuna artysta mecenat 4802
Parowz imieniny grzqdki 3802
Swoboda paryski apogeum 3711
Policja prawnik sputnik 3892
Wysilek Salomon kultura 2829
Zestaw 3
na naszym okrcie ze wszystkich sil 489271
w obecnym czasie na mj wniosek 378291
w trakcie rozmowy w czasie lotu 720038
dwa lata temu na drodze pokojowej 839291
do tego czasu do nowego domu 360028
w tym pokoju z calej mocy 282900
Zestaw 4
biuro informacji maksymalna gstosc
turystycznej zaludnienia
wyjqtkowo duze wyjqtkowo duze
przyspieszenie przyspieszenie
wielki przemyslowy podstawowe galzie
osrodek gospodarki
tygodniowy program figury jednakowej
telewizyjny wielkosci
nowoczesny styl strefa zycia
budownictwa prywatnego
Zestaw 5
Rozpoczynajq si W muzeum otwarto
wstpne egzaminy wystaw obrazw
na wyzsze uczelnie. o tematyce marynistycznej.
Przyszedl okres Na wystaw
egzaminw, przyszla grupa
studenci wiele uczniw, spdzajqcych
si uczq. wakacje w miescie.
Czytajqc z kolei kolumny gazet (4 - 5 slw w wierszu) mozna narysowac
posrodku pionowq kresk, ktra ulatwi prowadzenie wzroku z gry w dl, a nie od
lewej strony do prawej, jak to zwyklo si czynic.
wreszcie ostatni etap cwiczen, kiedy czytamy teksty szerokie, np. w
czasopismie za pomocq umownych zakreslen tzw. syntagmy, czyli odcinki tekstu
zlozone z wyrazw polqczonych ze sobq zwiqzkiem skladniowym, na przyklad:
Chodzi o to, by w wyniku tego typu cwiczen wyksztalcic w sobie zdolnosc do
samodzielnego wyodrbniania syntagm i ich percepcji w trakcie jednej fiksacji oka.
===============================
Wszystko, co dotychczas powiedzialem o technikach powikszania pola
widzenia, nabierze wartosci praktycznej dopiero wwczas, gdy bdziesz potrafil
nabyte umiejtnosci wlasciwie wykorzystac. Wyjasni t kwesti bardziej
szczeglowo.
Wielkosc pola widzenia oka mozna przedstawic graficznie w formie elipsy,
ktra ma wymiar poziomy (ilosc znakw) oraz pionowy, stanowiqcy 1/2 lub 2/3
wymiaru poziomego. Ponizszy rysunek ilustruje istot nieumiejtnego i umiejtnego
uzycia pola widzenia, co w konsekwencji decyduje o liczbie fiksacji na linii wiersza, a
tym samym o szybkosci czytania.
Graficzny schemat wykorzystania pI widzenia podczas czytania
CZYTANIE WOLNE:
CZYTANIE SZYBKIE:
Podczas szybkiego czytania pola widzenia rozkladajq si regularnie, zazbiajqc
si jedynie na samych koncach, gdzie widzenie jest juz mgliste. Natomiast przy
wolnym czytaniu pola widzenia w duzym stopniu nakladajq si na siebie, co oznacza,
ze czytelnik oglqda ten sam odcinek tekstu wiele razy. O rznicy szybkosci decyduje
wic ekonomiczne wykorzystanie pl widzenia. Czytanie syntagmami niewqtpliwie to
ulatwia, ale istniejq takze inne sposoby umozliwiajqce nabycie "wlasciwego" rytmu
czytania.
Zaprezentuj teraz wzory cwiczen ksztaltujqcych okreslony rytm czytania.
Zaczerpnito je z francuskiego podrcznika szybkiego czytania F. Richaudeau, a
istota ich polega na czytaniu tekstu w oddzielnych grupach slw, z ktrych kazdq
trzeba przeczytac jednym rzutem oka. Stopniowo zblizajq si one do siebie, by
utworzyc normalnq, jednolitq kolumn tekstu, ktrq czyta si zachowujqc przyjty z
poczqtku rytm. Rytmicznosc t uda si podtrzymywac, gdy bdziemy zwracac uwag
na znaczeniowy aspekt tekstu, eliminujqc rwnoczesnie (patrz cwiczenie na tlumienie
fonetyzacji) dzwikowq warstw czytanego materialu, ktra - jak pamitamy -
dostosowuje wzrok do szybkosci wypowiadanych wyrazw, lamiqc tym samym caly
rytm czytania.
CWCZENA
Cwiczenia mozna rozpoczqc od przyzwyczajenia oka do objcia dwoma
szybkimi rzutami wszystkiego, co zawiera stosunkowo krtka linia tekstu (okolo 35
znakw). Sluzq temu tzw. cwiczenia "Y".
Wzr cwiczenia wyrabiajqcego dwudzieIny rytm czytania
Kiedy pierwszym i podstawowym zrdlem
informacji o swiecie ludzkim
byla ksiqzka, wwczas obraz
dzielil z niq pewne podstawowe
jej wlasciwosci. Podobnie jak ksiqzka
byl przedmiotem, ktry ma cos
do powiedzenia od siebie.
Wokl malarstwa, podobnie jak wokl
literatury, toczyla si nieustajqca
walka o gusty, ktra byla pierwszq
liniq walki o tresc i ksztalt informacji
spolecznie waznej. Czlowiek wsplczesny
nie szuka juz pierwszej informacji
ani w ksiqzce, ani w obrazie.
Szuka jej - i znajduje -
w sali kinowej, przy radiu i TV,
na ulicy, w gazecie i na plakacie.
Do rytmicznego czytania wierszy dluzszych - na przyklad
szescdziesicioznakowych - przygotowujq systematyczne cwiczenia polegajqce na
lekturze tekstu potrjnie rozczlonkowanego.
Wzr cwiczenia ksztaItujqcego trjdzieIny rytm czytania
Niepostrzezenie degradacja senatu
poglbiala si i od czasu toczonych za
Franciszka wojen wloskich jego sklad
stal si calkiem nikczemny. Gdybyz
zjawieniu si prawnikw towarzyszyl
przynajmniej krzepiqcy promien
talentu! Lecz wraz z wprowadzeniem
sprzedajnosci urzdw nie
pozostalo juz nic oprcz
pijanstwa i ignorancji.
Pierwszy lepszy lokaj, ktry mial
za co wykupic urzqd, rozsiadal si zuchwale w swiqtyni Temidy, a
poniewaz proceder ten nie zostal zniesiony, chaos, jaki wywolal ustal si
do dzis. Franciszek zamierzal powrcic do dawnej formy wyborw. Co
si wwczas stalo? To, co wynika zawsze z dzialania przedsiwzitego
nie w por.
5. REGRESJA.
Regresja to ruchy wsteczne galek ocznych, tj. powracanie wzrokiem do juz
przeczytanych partii materialw. Zjawisko to najczsciej wystpuje wtedy:
- kiedy mamy do czynienia z malo zrozumialym fragmentem tekstu (z pewnego
punktu widzenia w tej sytuacji, jest to zjawisko pozqdane, gdyz pozwala na
zwikszenie stopnia zrozumienia tekstu, co pozwala przejsc do kolejnych
ustpw materialu);
- gdy chcemy przypomniec sobie tresc wczesniejszych zdan;
- kiedy ruchy naszych galek ocznych sq za szybkie i wybiegajq za daleko (czsto
spotykane zjawisko u poczqtkujqcych szybkich czytelnikw), skutkuje to tym, ze
opuszczamy pewne partie materialu.
Regresja moze byc mimowolna lub swiadoma i celowa. U przecitnego
czytelnika w tekscie liczqcym sto slw, regresja wystpuje srednio 10 15 razy.
Jedna taka regresja zabiera od jednej sekundy do nawet kilkunastu. Nie trzeba nawet
mwic, jak wplywa to na prdkosc czytania.
Zeby dobrze zrozumiec samo zjawisko regresji, nalezy poznac jej przyczyn.
Jest ona dosc prozaiczna, gdyz regresja, jest skutkiem zbyt malej koncentracji nad
czytanym tekstem. Wyjasni to dokladniej. Czytelnik po przeczytaniu pewnego akapitu
dochodzi do wniosku, ze w czasie jego lektury myslal, o czym innym i wlasnie przez to
nic nie zrozumial. Wraca, wic ponownie do lektury juz przeczytanego akapitu. A czas
leci...
Jesli czytasz z szybkosciq ponad 1000 slw na minut, zjawisko regresji
praktycznie nie wystpuje, gdyz przy takiej prdkosci uwaga czytelnika skupiona jest
w 100% na lekturze, co nie pozwala na myslowe ,skoki w bok. Najpopularniejszq
przyczynq regresji, jest napotkanie nieznanego slowa. W przypadku szybkiego
czytania, czytelnik jest w stanie natychmiast skojarzyc znaczenia danego wyrazu lub
fragmentu tekstu na samej podstawie kontekstu, w ktrym to wyrazenie wystpujq lub
przechodzqc do dalszej czsci tekstu, w ktrej przewaznie potrzebne wyjasnienia si
znajdujq.
Zeby to dobrze zrozumiec, prosz spojrzec ponizej. Na pierwszym rysunku
mamy pokazany sposb czytania szybkiego czytelnika. Wyglqda to tak:
A teraz zobaczmy, w jaki sposb ten sam tekst przeczyta wolny czytelnik.
Wyglqda to mniej wicej tak:
Jak mozna zauwazyc, podstawowa rznica, jest taka, ze szybki czytelnik ,idzie
dalej, przy czym ten wolny, co chwila wraca do juz przeczytanego tekstu czyli
regresja rzqdzi na calego :-).
JAK WYELMNOWAC REGRESJE?
Wikszosc cwiczen majqcych na celu wyrobienie kontroli nad tym nawykiem, to
cwiczenia z uzyciem wskaznika, gdyz wskaznik dyscyplinuje prac naszego oka. A
wic np.:
- w czasie czytania nalezy przesuwac palcem (najlepiej wskazujqcym) lub
olwkiem (wzgldnie dlugopisem) po stronie tekstu ruchem jednostajnym pod
czytanq linijkq, wskazujqc wyrazy czy grupy wyrazw czytane w danym
momencie
- w czasie czytania z uzyciem wskaznika nalezy zwikszyc tempo czytania, gdyz
nawet jesli zaskutkuje to mniejszym poziomem zrozumienia tekstu, to
zaczniemy przyzwyczajac nasz mzg do szybszej niz zwykle pracy oraz
wyeliminujemy regresj.
Aby przezwycizyc regresj naIezy przede wszystkim:
- pozbyc si lku przed bldnym zrozumieniem tekstu,
- wytworzyc w sobie psychiczne nastawienie, by "szybko czytac",
- wybierac do cwiczen szybkiego czytania teksty latwe.
Do pierwszych cwiczen wybierz material znany, bez trudnych wyrazw, do
ktrych oko najczsciej wraca, i przy ktrych zatrzymuje si Twoja uwaga. Przy
ruchach zwrotnych (tj. przy przechodzeniu do nastpnej linii) staraj si by oko nie
zatrzymywalo si zbyt daleko od poczqtku wiersza, poniewaz mogq nastqpic wtedy
ruchy wsteczne.
W trakcie cwiczen szybkiego czytania rytmicznie przesuwaj po stronicy
olwkiem lub palcem, wskazujqc kolejne wyrazy i ich grupy lub przeslaniac
przeczytany tekst kartkq papieru, linijkq itp.
Skuteczne jest rwniez czytanie z szybkosciq wikszq od tej, do ktrej
przywyklismy. Duze tempo czytania wyklucza bowiem regresj. Rwnoczesnie nalezy
starac si spostrzegac tekst w sposb dokladny i pelny. Do cwiczen najlepiej wybrac
ksiqzk, ktrej stronica zawiera srednio 300 slw. Staraj si zdqzyc przebiec
wzrokiem w ciqgu minuty calq stron, nastpnie sprbuj przeczytac w tym samym
czasie pltorej strony itd. Nie nalezy si zrazac, jesli nawet nie wszystko z
przeczytanego tekstu bdzie zrozumiale. Najwazniejsze, aby przyzwyczaic si do
czytania bez regresji.
Powiedzialem wczesniej, iz pozbycie si lku przed bldnym zrozumieniem
tekstu, wynikajqcym czsto z nieprawidlowego odczytania wyrazu, jest waznym
czynnikiem przezwycizania regresji. Wydaje si to oczywiste, gdyz czytelnik musi
miec pewnosc, ze spostrzezone w jednym rzucie oka slowo, czy tez grupa slw
zostaly odebrane prawidlowo, to znaczy wlasciwie zostal rozrzniony kazdy znak.
Czsto przeciez slowa o calkowicie odmiennym znaczeniu rzniq si tylko jednq lub
dwiema literami. Chodzi zatem o wyrobienie duzej sprawnosci w rozrznieniu formy
"zewntrznej" wyrazw, wychwytywaniu w ich ksztalcie, wyglqdzie najdrobniejszych
rznic. Poprzez odpowiednie cwiczenia nalezy uwrazliwic oko na zewntrznq postac
zapisu w takim stopniu, aby reagowalo bez udzialu swiadomosci na najdrobniejsze
nawet jego odchylenia.
A oto kilka typw cwiczen sluzqcych wyeliminowaniu regresji.
CWCZENA NA WYELMNOWANE REGRESJ
A) Kazda litera jest tu polqczona liniq z jakqs cyfrq. Cwiczenie polega na jak
najszybszym przesledzeniu biegu tych linii. Czynnosc t nalezy powtrzyc
kilkakrotnie.
B) Na rysunku zamieszczono szereg figur polqczonych liniami. Nalezy
przyjrzec si rysunkowi starajqc si zapamitac ksztalty figur i ich rozmieszczenie. Po
czym, przesledzic bieg linii lqczqcych figury - tam i z powrotem. Powtrzyc czynnosc
kilkakrotnie.
C) Cwiczenie polega na poprawnym i jednoczesnie jak najszybszym odczytaniu
poszczeglnych par wyrazw, np. dom - dym, za pierwszym rzutem oka.
A
Dom - Dym
Sen - Syn
Plot - Plat
Dola - Rola
Pika - Pila
Mka - Rka
Woda - Wada
Nawa - Nowa
Bankier - Bunkier
Przejazd - Przyjazd
B
Mqka - Mka
Baton - Beton
Biada - Bieda
Bandaz - Bednarz
Chmura - Chmara
Adnotacja - Adaptacja
Polknqc - Potknqc
Adoptowac - Adaptacja
Brudzic - Brodzic
Adoracja - Adnotacja
Wyrazy te sq podobne optycznie, majq tez zblizone brzmienie fonetyczne;
rzniq si jednak znaczeniowo.
D) Najpierw prosz wydrukowac ponizsze zdania. Nastpnie szybko przeczytac
pierwsze z ponizszych trzech zdan (pozostale nalezy zaslonic), liczqc jednoczesnie
wystpujqce w nim litery "r". Nastpnie zaslonic zdanie kartkq i zapisac wynik,
odslonic i sprawdzic obliczenie. Podobnie postqpic z drugim (ile liter "c") i trzecim
zdaniem (ile liter "t").
W pl garncowym garnku groch wre pod pokrywkq.
W Szczebrzeszynie chrzqszcz brzmi w trzcinie.
Jest to sztuka nad sztukami trzymac jzyk za zbami.
6. BRAK ANTYCYPACJI.
Antycypacja, to odkrywanie ukrytych tresci tekstu. Przyspiesza ona, a takze
ulatwia zrozumienie calego tekstu, zwlaszcza jesli czytamy go po raz kolejny.
Na czym polega antycypacja? Oglnie mwiqc, polega ona tym, ze dziki niej
czytelnik, jest w stanie poznac znaczenie danego wyrazu, juz po jego pierwszych
literach. Czsto jest tak, ze na podstawie pierwszych wyrazw, czytelnik moze
domyslic si tresci calego zdania. W skrajnych przypadkach, mozliwe jest domyslenie
si tresci calego akapitu, po zapoznaniu si z jego pierwszymi zdaniami.
Zjawisko antycypacji pojawia si w rznych etapach lektury, ale najczsciej w
polowie, kiedy to czytelnik posiada juz spory material podstaw dla jej wystqpienia.
CWCZENA NA ROZWJ ANTYCYPACJ
A) Przeczytaj stronic ksiqzki, zasloniwszy linijkq lub kartkq papieru ostatnie
pic liter wszystkich wierszy. Nastpnie zaslon pierwsze pic liter i wreszcie zaslon
jednoczesnie pic pierwszych i pic ostatnich liter w wierszach.
B) W niewielkim artykule z czasopisma zaczernij slowa na poczqtku i koncu
kazdego zdania. Nastpnie przeczytaj artykul, prbujqc go zrekonstruowac.
C) Przeczytaj tekst poczqtkowo z opuszczonymi (zaczernionymi) slowami,
nastpnie z opuszczonymi czsciami tekstu.
Cwiczenie B i C wykonuj w grupie dwuosobowej, czytajqc teksty przygotowane
wzajemnie.
7. BRAK TAKTYKI.
Podstawowym zalozeniem taktyki czytania jest umiejtne zmienianie przez
czytelnika metod i tempa swojego czytania odpowiednio do celu i cech lektury.
Wypracowanie nawykw takiego "elastycznego" czytania jest bardzo wazne,
gdyz osoba stosujqca to samo tempo i t samq metod czytania do wszystkich
tekstw nigdy nie osiqgnie bieglosci w czytaniu.
Zanim wic przystqpi si do szybkiego czytania jakiegokolwiek materialu,
nalezy przeprowadzic jego wstpnq analiz i sprbowac ocenic, jakiej szybkosci
wymaga lektura. Chodzi tu o zorientowanie si w glwnych zalozeniach pracy, jej
konstrukcji oraz w stylu i jzyku tekstu, tzn. czy jest on przystpny, czy tez
specjalistyczny. Nadto, jakiej dziedziny dotyczy tekst. m bardziej jest ona czytelnikowi
obca, tym czytanie bdzie wolniejsze. Takq oglnq analiz mozna przeprowadzic
poslugujqc si jednq z selektywnych technik czytania, o ktrej bdzie mowa pzniej.
Zauwazono rwniez, ze doswiadczeni czytelnicy nie rozpoczynajq lektury od
razu z maksymalnq szybkosciq. Zanim przyspieszq tempo, wolq najpierw rozeznac si
w temacie. Ta ostroznosc ma glbsze uzasadnienie. Wiemy, ze szybkie czytanie
zmusza umysl do pelnej koncentracji i aby jq uzyskac, potrzeba nieco czasu. Czytanie
juz w pierwszych minutach z maksymalnq szybkosciq nie byloby wic w pelni
skuteczne.
Taktyka czytania zaklada rwniez zwolnienie szybkosci wszdzie tam, gdzie
pojawia si nowa mysl, co jest niezbdne do jej zrozumienia i zapamitania. W
praktyce miejsca takie sygnalizuje si za pomocq rozmaitych technicznych srodkw
drukarskich, jak: kursywa, wielkie litery (wersaliki), rozstrzelony druk, podkreslenia lub
uklad tekstu - tytuly, punkty i akapity. Niektre z nich (kursywa, wersaliki, spacja) juz
ze swej natury pelniq funkcj redukowania szybkosci czytania.
Ponadto, pojawieniu si nowej mysli lub zmianie toku rozwazan autora
wymagajqcych od czytelnika innego tempa czytania czsto towarzyszq zwroty lub
wyrazy wprowadzajqce, typu: "Zwrcmy uwag na...", "Reasumujqc..." itp. Sq to tzw.
slowa i wyrazenia sterujqce tokiem rozwazan autora i sledzqcego tok jego mysli
czytelnika. Przyjrzyjmy si funkcjom niektrych z nich:
- istnieje cala grupa wyrazw i wyrazen zatrzymujqcych i zmieniajqcych
dotychczasowy bieg mysli, np.: lecz, mimo to, zamiast (w zamian), chociaz
(jakkolwiek), wbrew temu (na przekr), przeciwnie;
- istniejq wyrazy i wyrazenia sygnalizujqce czynnosc wnioskowania, np.: skoro,
przeto, poniewaz, bowiem, bo, gdyz;
- istniejq wreszcie wyrazy i wyrazenia sygnalizujqce kolejnosc poszczeglnych
fragmentw rozumowania, np. przede wszystkim, nastpnie, wreszcie, na
poczqtek, po pierwsze, po drugie.
Swiadome korzystanie z takich slw sterujqcych ulatwi czytelnikowi szybkie i
skuteczne zaglbianie si w tekst poszczeglnego autora.
Po rozpoznaniu sygnalw graficznych i slw sterujqcych czytelnik ponownie
zwiksza szybkosc czytania i w miar wglbiania si w tok wywodu autora latwiej
przyswaja tresc, zwalnianie zas tempa we wskazanych poprzednio miejscach staje si
mniej wyczuwalne. Ponowne zmniejszenie szybkosci czytania obserwuje si dopiero
pod koniec tekstu.
Opisana taktyka czytania jest jedynie uoglnionym prostym przykladem. Za
kazdym razem wymaga ona stosownej adaptacji w zaleznosci od charakteru
materialu.
Wybr sposobu czytania i przyjcie okreslonej szybkosci czytania zalezy w
praktyce od dwch grup czynnikw, tj. obiektywnych i subiektywnych, ktre teraz
pokrtce omwi.
Do obiektywnych czynnikw zalicza si przede wszystkim stopien trudnosci i
zlozonosci tekstu oraz cechy formalne tekstu. Jest to zrozumiale, zwazywszy, iz wraz
z narastaniem trudnosci tekstu zwiksza si liczba zatrzyman oka w wierszu,
rwnoczesnie narasta czstotliwosc regresji, co w konsekwencji obniza szybkosc
czytania i wydluza czas lektury.
Z kolei, jesli chodzi o formalne cechy tekstu, to mamy glwnie na uwadze: krj
czcionki, kolor druku, gatunek i kolor papieru, odleglosc midzy literami i wierszami, a
takze uklad tekstu na stronicy.
Przyjrzyjmy si pokrtce nieco blizej tym cechom:
- generalnie druk bialy na czarnym tle jest znacznie mniej czytelny niz czarny na
tle bialym, ktry - jak wykazaly badania - czyta si od 10 do 40% szybciej.
Ponadto, oko wykonuje wicej fiksacji podczas czytania druku bialego niz
podczas czytania druku czarnego.
- papier powinien byc na tyle gruby (min. 0,075 mm), by druk nie przebijal z
jednej stronicy na drugq, powinien miec matowq i nie satynowanq powierzchni,
byc jak najbielszy i bez polysku.
- ogromne znaczenie dla szybkosci czytania ma takze odleglosc midzy literami,
ktra powinna wynosic 0,2 - 0,3 ich szerokosci oraz odleglosc midzy
wierszami.
- wazna jest rwniez dlugosc wiersza i rozmieszczenie tekstu na stronie.
Ustalono na przyklad, ze osobom wolno czytajqcym latwiej czytac dluzsze
wiersze, wydrukowane duzq czcionkq, natomiast szybko czytajqcym - wiersze
krtkie, wydrukowane drobnq czcionkq.
- lepsze wyniki czytania osiqga si wwczas, gdy tekst - zamiast obecnie tak
rozpowszechnionego ukladu kolumnowego - bdzie drukowany w szpaltach.
Najodpowiedniejsza jest szpalta liczqca 5 - 6 slw, jak to zwykle stosuje si w
gazetach.
- dobry poziom czytelnosci ukladu typograficznego stronicy tekstu zapewniony
jest wwczas, gdy okolo 50% jej powierzchni zajmuje przestrzen zadrukowana,
pozostalq zas czsc zajmujq marginesy. Te proporcje dajq takze dobry efekt
estetyczny.
Z kolei do subiektywnych czynnikw okreslajqcych szybkosc czytania nalezy
zaliczyc przede wszystkim stopien uksztaltowania wlasciwych nawykw czytania oraz
znajomosc rznych sposobw czytania. m wyzsze kwalifikacje czytelnicze, tym
bogatsze doswiadczenia w rozpoznawaniu graficznych obrazw poszczeglnych slw
i tym samym wiksza naturalna szybkosc czytania.
Duzy wplyw ma takze nastawienie psychiczne, z jakim czytelnik przystpuje do
lektury. Nastawienie na glbokie i pelne rozumienie tekstu bdzie hamowac szybkosc,
i odwrotnie - chc uchwycenia jedynie istoty wywodw autora przyspiesza proces
czytania.
Rzecz jasna znuzenie, niedomagania fizyczne czy wzburzenie emocjonalne
przeszkadzajq w skupieniu uwagi i wplywajq hamujqco na przebieg procesu czytania.
wreszcie do subiektywnych uwarunkowan czytania zaliczana jest takze rola
zmyslw mowy, sluchu i wzroku, jakq one pelniq w procesie czytania. To kryterium
jest podstawq podzialu czytelnikw na trzy grupy: na wzrokowcw, sluchowcw i
osoby o charakterystyce posredniej.
Ludzie z tzw. mysleniem wizualnym (wzrokowcy) latwo i dobrze opanowujq
szybkie czytanie, gdyz glwnq funkcj w percepcji spelnia u nich analizator wzroku.
Czynniki mowy i sluchu hamujqce szybkosc czytania wystpujq u nich w niewielkim
stopniu.
Z kolei, czytelnicy, ktrzy w celu lepszego przyswojenia tekstu odczuwajq
potrzeb wymawiania go (sluchowcy), czytajq bardzo wolno. Dominuje u nich
artykulacja, ktra sprawia - jak pamitamy, ze przekazywanie informacji do mzgu
odbywa si "dluzszq" drogq, tj. za posrednictwem kanalu sluchowego.
Natomiast dla typu posredniego, do ktrego nalezy wikszosc czytelnikw,
typowe sq zalety wzrokowcw oraz wady sluchowcw.
CWCZENA
Zacznij przestrzegac powyzszych rad i wskazwek od TERAZ.
8. NIEUZYWANIE WSKAZNIKA.
Pamitasz czasy szkolne, kiedy to czytajqc pomagales sobie palcem
wskazujqc dokladnie miejsce, w ktrym chciales, zeby twj wzrok si zatrzymal?
Wtedy to wlasnie poslugiwales si wskaznikiem. Ale nauczyciel byl mqdrzejszy i
zakazywal ci uzywania palca w czasie czytania, bo ,przeciez tak czytajq tylko dzieci.
Jak si jednak okazuje wtedy to TY miales calkowitq racj. Oczy rwniez potrzebujq
przewodnika. Opierajqc si na autorytecie naukowcw, powiem, ze nasze oczy sq
wrcz stworzone do korzystania ze wskaznika. Najlepiej do tego celu uzywac palca,
olwka, dlugopisu lub paleczki. Wskaznik prowadzimy ruchem jednostajnym pod
czytanq liniq. Nie jest jednak potrzebne prowadzenie wskaznika wzdluz calej czytanej
linii. Oczy poruszajq si w dl srodkowej czsci strony i mogq postrzegac od piciu do
szesciu slw jednoczesnie, a wic zatrzymujq si za poczqtkiem i za koncem kazdej
linijki. W ten sposb wlasnie obejmujq informacj znajdujqce si z boku.
Zalety stosowania wskaznika w czasie czytania sq wielorakie. Wymieni tylko
te najwazniejsze: ujmuje prac oczom, utrzymuje skupienie umyslu, przyspiesza
czytanie, utrzymujqc jednoczesnie wysoki poziom zrozumienia.
stnieje wiele technik poslugiwania si wskaznikiem. Wymieni tylko kilka w
kolejnosci, w jakiej powinny byc stosowane, a wic od najprostszych do najbardziej
zaawansowanych. Schemat dzialania jest taki, ze nie mozesz przejsc do kolejnej
techniki uzywania wskaznika, bez znajomosci techniki wczesniejszej.
UWAGA!
Wszystkie przedstawione techniki wymagajq wczesniejszego wyeIiminowania
regresji. JesIi tego jeszcze nie zrobiIes, przejdz do stosownej czsci kursu.
Pamitaj tez, ze najIepsze efekty przynosi cwiczenie wszystkich technik na
poczqtku z bardzo duzq szybkosciq, bez prby zrozumienia czegokoIwiek.
Przyzwyczaja to mzg do pracy na duzych szybkosciach.
A) Czytanie co drugq lini. Obejmujemy wzrokiem jednoczesnie dwie linijki
tekstu. Wskaznik przesuwamy ruchem jednostajnym ponizej czytanych dwch linijek
tekstu.
B) Czytanie co 2 - 8 linii. Jedyna rznica polega na tym, ze czytamy
jednoczesnie wikszq liczb linii tekstu.
C) Czytanie sposobem ,S. Czytamy zataczajqc w tekscie oczami ptle,
przypominajqce ksztaltem liter S. Od czytelnika zalezy ilosc linii, obejmowanej w
czasie czytania.
D) Czytanie zygzakiem. Wskaznik przesuwamy po skosie w dl. Obejmujqc
wzrokiem kilka linijek jednorazowo. Przy koncu linijki robimy ptelk (po prawej
stronie), ruchem ukosnym powracamy, robiqc kolejnq ptelk po lewej stronie tekstu i
postpujemy w ten sposb czytajqc stron do konca.
E) Czytanie ptlami. Jest to identyczna technika, jak czytanie zygzakiem,
rzniqca si tylko wielkosciq zakreslanych wzrokiem ptlami. W tym przypadku muszq
byc to ptle obejmujqce duze fragmenty tekstu.
CWCZENA ULATWAJACE POSLUGWANE SE WSKAZNKEM
Zacznij poslugiwac si technikami uzywania wskaznika wedle nastpujqcego
schematu:
1 tydzien technika A
2 tydzien technika B i A
3 tydzien technika C i B i A
4 tydzien technika D i C i B i A
5 tydzien technika E i D i C i B i A
6 tydzien zacznij stosowac najodpowiedniejszq dla siebie technik non stop.
9. BRAK ROZGRZEWKI OCZU.
Oczy to narzqd wzroku, poruszany przez misnie, wykonujqce normalnq prac
fizycznq. Kazdy rodzaj pracy ma to do siebie, ze jest mczqcy po okreslonym czasie
jej wykonywania. Tak samo, jest i z oczami. U wikszosci ludzi misnie oczu nie sq
przystosowane do szybkiego czytania, ani do wykonywania cwiczen na jej
zwikszenie. Stqd wlasnie biorq si ble oczu w czasie i zaraz po wykonaniu tego
typu cwiczen. Dlatego tak wazne jest przeprowadzanie przed kazdym cwiczeniem i
zaraz po jego zakonczeniu, rozgrzewki dla oka. Ma ona za zadanie rozluznic misnie
oka i dac im po prostu odpoczqc.
Ponizej 2 przykladowe cwiczenia rozgrzewajqce oczy.
ROZGRZEWKA OCZU
1) Patrzqc na scian kresl oczami duze semki, najpierw lezqce, potem
stojqce. Czas: 1 minuta.
2) Obrysuj wzrokiem kazdq figur 2 razy zaczynajqc w tym samym punkcie,
podqzajqc wzrokiem za kazdym razem w przeciwnym kierunku. Czas: 1 minuta na
kazdq figur.
A.
B.
10. UBOGIE SLOWNICTWO.
Kazdy z nas zna okreslonq liczb slw. Jest ona uzalezniona od wielu
czynnikw, takich jak np. wykonywana praca, wyksztalcenie, zainteresowania,
znajomosci itd. Zadnym wielkim odkryciem nie jest stwierdzenie faktu, ze im wicej
znamy slw, tym latwiej i szybciej mozemy czytac, czy tez uoglniajqc lepiej
funkcjonowac we wsplczesnym spoleczenstwie, gdyz to wlasnie ta umiejtnosc
stanowi jeden z warunkw efektywnej pracy, utrzymywania stosunkw
midzyludzkich; daje ponadto poczucie wlasnej wartosci, zadowolenia i ulatwia
osiqgnicia sukcesu, cokolwiek Ty pod tym pojciem rozumiesz.
Zakres uzywanych sIw przez przecitnego czIowieka:
w pismie - 1000 sIw
w mowie - 1100 sIw
Zakres rozumianych sIw przez przecitnego czIowieka - 5000 sIw
Ubogie slownictwo powoduje, ze musisz si kazdorazowo zatrzymac nad
nieznanym slowem, co w drastyczny sposb spowalnia twojq prdkosc czytania.
Ponadto ubogie slownictwo uniemozliwia wystqpienie zjawiska antycypacji, ktra jest
jednym z wyznacznikw charakteryzujqcych szybkie czytanie. Juz zupelnie innym
aspektem sprawy, jest fakt, iz nieznajomosc uzytych w danym tekscie slw, powoduje
niezrozumienie tresci calego tekstu, co pod znakiem zapytania stawia sam sens
czytania.
Liczba znanych nam slw, nie jest wszakze liczbq stalq. Mozna jq wydatnie
zwikszyc, poprzez wykonywanie okreslonych typw cwiczen.
JAK ROZSZERZYC ZAKRES SLOWNCTWA?
1. Naucz si codziennie jednego, nowego sIowa.
Kazdego dnia znajdz nowe slowo, o ktre chcialbys zwikszyc zasb swojego
slownictwa. W ciqgu dnia uzyj tego slowa kilkakrotnie (5 10 razy) w rznych
kontekstach i znaczeniach. Jest to jedyny sposb na trwale zapamitanie tego slowa.
2. Niech nauka sIw stanie si zabawq.
Graj w Scrabble, rozwiqzuj anagramy, krzyzwki, lamiglwki, puzzle slowne itp.
3. Czytaj, czytaj i jeszcze raz czytaj.
Czytaj ksiqzki z rozmaitych, najlepiej zupelnie obcych ci dziedzin. Taki dobr
lektury, to prawdziwe intelektualne wyzwanie.
4. Zainwestuj w dobry sIownik.
Kup sobie dobry i duzy slownik. Pozwoli ci to poznac w pelni
znaczenie/znaczenia danego slowa oraz da podstaw do tworzenia nowych
kontekstw, w ktrych da si te slowo uzyc.
Ponadto nie od rzeczy bdzie takze slownik wyrazw bliskoznacznych, tzw.
synonimw. To wlasnie tam znajdziesz kazde slowo, ktre pasuje w kazdej sytuacji.
5. Naucz si obcego jzyka.
Tego typu cel, to nowe horyzonty myslowe, a przez to bardzo mocne
zwikszenie mozliwosci percepcji umyslowej. Oznacza to m.in. wyczulenie i
poszerzenie zasobu slw o nowe, czsto zupelnie egzotyczne slwka i plslwka.
6. MorfoIogia - kIucz do mistrzostwa.
Morfologia to nauka o tym, jak powstajq wyrazy.
W ogromnej wikszosci przypadkw slowa zawierajq przedrostki (tzw. prefiksy)
lub przyrostki (tzw. sufiksy), ktrych znajomosc warunkuje prawidlowe zrozumienie
znaczenia danego slowa. Na przyklad, jesli wiesz, ze przedrostek ,hydro znaczy po
lacinie ,woda, to nie masz problemu z odszyfrowaniem znaczenia slowa ,hydraulik,
prawda?
Jesli znasz znaczenie prefiksw i sufiksw, to o wiele latwiejsza staje si nauka
nowych slwek. Ponadto dziki nim pojmiesz tez sens wielu wczesniej nie do konca
zrozumialych slw.
11. NIE PRZESTRZEGANIE HIGIENY CZYTANIA.
Szybkie czytanie uruchamia przede wszystkim dwa mechanizmy - widzenie i
myslenie. Obecnie zajm si omwieniem tych czynnikw, ktre wplywajq na
harmonijnq wsplprac oczu i mzgu.
- Przystpujqc do cwiczen nalezy wywolac trwale, psychiczne nastawienie na
uwazne i zdyscyplinowane czytanie. Rwnoczesnie musimy pozbyc si napic
emocjonalnych (np. uczucia gniewu, przykrosci) przeszkadzajqcych wniknqc w
istot tresci.
- Nie sprzyja szybkiemu czytaniu zbyt swobodna pozycja. Nie powinno si,
czytac w pozycji lezqcej, rozluznienie bowiem wszystkich misni doprowadza
do pewnego rozleniwienia. To z kolei prowadzi do oslabienia uwagi czytajqcego
i - oczywiscie - obnizenia szybkosci czytania. Najlepiej czytac w pozycji
siedzqcej, sytuujqc drukowany tekst w takim polozeniu, by linia wzroku
przebiegala prostopadle do plaszczyzny stronicy. Wymaga to z kolei, by
egzemplarz znajdowal si pod kqtem 45 stopni w stosunku do powierzchni
stolu.
- Oczy najmniej si mczq, gdy tekst znajduje si w odleglosci przecitnie okolo
35 cm. Normalna odleglosc przy czytaniu jest dla kazdego rzna i moze
wynosic od 25 do 45 cm. Niewielkie zwikszenie tej odleglosci bdzie sprzyjac
poszerzeniu pola widzenia. Nalezy tez dbac o to, by wszystkie czsci tego
samego wiersza (stronicy) znajdowaly si w tej samej odleglosci od oka.
- Szybkie czytanie wymaga optymalnych warunkw zewntrznych, tj. przede
wszystkim odosobnienia i spokoju.
- Testy na koncentracj notujq zawsze jej spadek, kiedy czytaniu towarzyszy
muzyka.
- Utrudnieniem w czytaniu, zwlaszcza w jadqcym pociqgu lub autobusie, jest
wibracja powodujqca zamazywanie druku. Zaobserwowano, ze obniza ona
szybkosc czytania o 5 proc. Jesli przy tym uklad typograficzny tekstu nie jest
optymalny (mala czcionka, pochyle pismo), to szybkosc czytania moze obnizyc
si do 14 proc., nie mwiqc juz o tym, ze samo czytanie jest w takich
warunkach uciqzliwe i mczqce.
A propos zmczenia przy szybkim czytaniu:
- Dlugie czytanie powoduje znuzenie, ktre oslabia zdolnosc koncentracji.
Celowe jest wic robienie czstych, lecz krtkotrwalych przerw w czytaniu oraz
zmiana tresci i rodzaju lektury. Jesli podczas szybkiego czytania pojawi si bl
galek ocznych, nalezy przestac czytac i delikatnie masowac palcami misnie
wokl oczu. Gdy bl nie ustqpi, odlozyc lektur do nastpnego dnia. Unikac
przeciqzenia.
- W trakcie dlugotrwalego czytania niezbdne jest wietrzenie pomieszczenia, w
ktrym pracujemy. Potrzeba ta wynika przede wszystkim z faktu bardzo
intensywnego zapotrzebowania na tlen podczas pracy umyslowej. Mzg
pochlania bowiem okolo 20 proc. tlenu zuzywanego przez organizm w stanie
spoczynku, chociaz cizar mzgu przewaznie nie przekracza 2,5 proc. masy
ciala. Komrka mzgowa potrzebuje okolo 20 -krotnie wicej tlenu niz komrka
misniowa.
- W trakcie treningu szybkiego czytania nie czytac dluzej niz dwie trzy godziny
dziennie. Dluzszy stan umyslowego napicia jest zbyt mczqcy i pogarsza tylko
wyniki.
- Przerwy kilkudniowe w cwiczeniach, wytrqcajqce umysl z nabytego wczesniej
rytmu, znacznie opzniajq postpy.
12. NIE PRZESTRZEGANIE ZASAD HIGIENY PRACY WZROKU.
Wsrd rznych czynnikw, wywierajqcych wplyw na zdrowie, wygod i sprawne
funkcjonowanie oczu, do najwazniejszych nalezy niewqtpliwie oswietlenie. Dlatego tez
omwi niektre aspekty oswietlenia zwiqzane z czytaniem.
Niewlasciwe oswietlenie w trakcie kilkugodzinnej pracy powoduje zmczenie
wzroku charakteryzujqce si m.in. zwzeniem pola widzenia, oddaleniem punktu blizy
(bdzie o tym mowa dalej), niewydolnosciq zbieznosci i odchyleniem osi widzenia.
Przy czstym wystpowaniu tych stanw moze dojsc do trwalych zmian ocznych.
Waznosc oswietlenia potwierdzajq tez wyniki badan nad zmczeniem wzroku.
Ustalono, ze zmczenie jest tym mniejsze, im powierzchnia pracy jest bardziej
oswietlona. Prawidlowosc ta obowiqzuje w zakresie typowych wartosci natzenia
oswietlenia, tj. do okolo 700 luksw (lx), gdyz powyzej tego poziomu zmczenie
wykazuje ponownie tendencj wzrostowq.
Jakie sq optymalne warunki oswietleniowe podczas dlugotrwalej pracy
wzrokowej?
Jesli nie ma mozliwosci czytania przy dziennym swietle, nalezy poslugiwac si
dwoma zrdlami sztucznego swiatla. Jedno z nich powinno rwnomiernie oswietlac
caly pokj, co pozwoli uniknqc szkodliwych dla oczu kontrastw, drugie - oswietlac
czytany tekst i stanowisko pracy.
Specjalisci zalecajq, by dla miejsc, w ktrych odbywa si dlugotrwale czytanie,
uwzgldniac nastpujqce zalecenia:
- Aby przygotowac oglne pole pracy wzrokowej nalezy przewidziec podstawowq
powierzchni pracy i drugorzdnq powierzchni pracy o zrznicowanych
wymiarach i oswietleniu. Powierzchnia blatu powinna byc przy tym pozbawiona
polysku i lekko zabarwiona.
- Unikac szkodliwego dla wzroku kontrastu luminancji (tj. ilosci swiatla
emitowanego lub odbijanego, np. przez kartk papieru) na sqsiadujqcych z
sobq obszarach. Dqzyc do takiego jej stopniowania, by podstawowa
powierzchnia pracy miala luminancj najwikszq, drugorzdna (tlo) - mniejszq,
a otoczenie - najmniejszq. Stosunek skrajnych wartosci 3:1 wydaje si
najlepszy, gdyz nie nastpuje wtedy ograniczenie sprawnosci widzenia ani tez
zmczenie oczu nawet przy dlugotrwalej pracy.
- Nalezy pamitac, ze do dlugotrwalego czytania potrzeba wicej swiatla niz do
czytania krtkotrwalego. Wydaje si, ze optymalna wartosc sredniego natzenia
oswietlenia podstawowej powierzchni pracy nie powinna byc mniejsza od 500
lx, a dla drugorzdnej powierzchni - 200 lx, natomiast oswietlenie otoczenia - co
najmniej 50 lx. Przyjmujqc te dane bierze si za podstaw wiek - 40 lat. Dla
osb 50 - 60-letnich wymagania rosnq nawet 2 3 -krotnie.
- Wlasciwy kierunek padania swiatla i uniknicie niepozqdanych cieni oraz odbic
zapewni umieszczenie zrdla swiatla z lewej strony czytelnika w odleglosci
okolo 40 cm od brzegu blatu i srodka podstawowej powierzchni pracy.
- W oprawach oswietlenia stosowac wylqcznie zarwki. Korzystanie ze
swietlwek (lamp fluorescencyjnych) przy dlugotrwalym czytaniu jest bardzo
szkodliwe.
DIaczego tak wazne jest, przestrzeganie wymogu rwnomiernego oswietIenia?
Ciemne otoczenie, wywolujqce wrazenie przytulnosci, wcale nie pomaga w
czytaniu. Za kazdym bowiem razem opuszczajqc krqg swiatla, w ktrym czytamy,
zmuszamy nasz analizator wzroku do dwch form adaptacji:
- Adaptacji do ciemnosci w momencie przechodzenia ze swiatla do mroku,
polegajqcej na zwikszeniu stopnia wrazliwosci wzrokowej. Nastpuje wwczas
przystosowanie zrenicy do zmniejszonej ilosci swiatla poprzez rozszerzenie si
jej srednicy z 3 - 5 mm do 7 - 8 mm. Ten proces regulacyjny odbywa si bez
udzialu swiadomosci i trwa 1/10 - 1 sekundy. Elementem dostosowywania si
aparatu wzroku jest rwniez adaptacja siatkwki. W tym wypadku proces ten
trwa okolo jednej godziny, przy czym mniej wicej po 25 minutach oko osiqga
80 proc. ostatecznej wrazliwosci.
- Adaptacji do swiatla, przy przechodzeniu z mroku do oswietlonej czsci
pomieszczenia, co powoduje obnizenie wrazliwosci aparatu optycznego.
Zrenica wwczas zwza si, przystosowuje si rwniez siatkwka, tym razem
nieco szybciej, od 30 do 60 minut.
Do elementw receptora wzroku majqcych zdolnosc adaptowania si do
warunkw otoczenia nalezy takze soczewka. Proces ten nazywa si akomodacjq
soczewki i polega na nastawieniu si jej na ostrosc widzenia, stosownie do rznych
odleglosci - od nieskonczonej (w stanie spoczynku) do bardzo bliskiej. Akomodacja
nastpuje poprzez zmian wygicia soczewki. Jednakze zdolnosc ta maleje wraz z
wiekiem lub pod wplywem zmczenia wzroku na skutek np. nieodpowiedniego
oswietlenia. Nastpuje wwczas oddalanie si tzw. punktu blizy, tj. najblizszej oku
odleglosci, z ktrej jeszcze widzi si ostro oglqdany przedmiot.
Elastycznosc soczewki, a wic i nastawnosc oka, jest bardzo duza w mlodym
wieku. Z biegiem lat soczewka traci elastycznosc i nie jest w stanie zmienic swojej
krzywizny odpowiednio do widzenia z blizszych odleglosci. Oto orientacyjne punkty
blizy dla osb w rznym wieku: 16 lat - 8 cm, 32 lata - 12,5 cm, 44 lata - 25 cm, 50 lat
- 50 cm, 60 lat - 100 cm. Po przekroczeniu 25 cm dla punktu blizy mwi si o
dalekowzrocznosci i trzeba zastosowac szkla korekcyjne, aby dostrzegac przedmioty
z mniejszych odleglosci. Przy slabym swietle punkt blizy rwniez si oddala, nadto
maleje szybkosc i precyzja akomodacji oka.
Ze wczesniejszych wywodw wynika, ze wraz ze wzrostem natzenia
oswietlenia poprawia si tez ostrosc wzroku. Ale tylko do pewnej granicy. Oswietlenie
o natzeniu ponad 1000 lx (w sloneczny dzien wynosi np. przy oknie okolo 1500 lx),
utrudnia prac wzrokowq na skutek tzw. olsnienia. Wystpuje ono wwczas, gdy w
polu widzenia znajduje si nieodpowiednio oslonite zrdlo swiatla lub lsniqca
powierzchnia odbijajqca swiatlo (szklany lub politurowany blat, blyszczqcy papier
ksiqzki). W kazdym wypadku olsnienie przeszkadza w normalnej pracy oczu,
wywolujqc ich zmczenie i zmniejszenie zdolnosci rozrzniania szczeglw.
Badania laboratoryjne wykazaly, ze umieszczenie nie oslonitego zrdla swiatla na
linii wzroku pod kqtem 40 powoduje spadek wzgldnej sprawnosci oczu o okolo 42
proc., a przy kqcie 5 spadek o 84 proc. Aby uniknqc skutkw tego zjawiska, warto
stosowac nastpujqce srodki zaradcze:
- rozmieszczac zrdla swiatla tak, by kqt midzy liniq wzroku a liniq padania
promieni swietlnych nie byl mniejszy od 60;
- zadbac, by w pomieszczeniu, w ktrym pracujemy, luminancja rozkladala si
bez ostrych kontrastw;
- stosowac przyslony na lampy;
- nie czytac na blyszczqcych blatach.
7. CWICZENIA.
A. CWICZENIE SUPER SZYBKOSCI.
Do cwiczen super szybkosci wybierz lekkq lektur, na temat, ktry Ci
interesuje. Staraj si z niej zrozumiec jak najwicej, lecz pamitaj, iz to cwiczenie
dotyczy przede wszystkim szybkosci. Prbuj rznych metod wodzenia wskaznikiem i
wybierz najbardziej ci odpowiadajqcq. Za kazdym razem kontynuuj lektur od miejsca,
w ktrym jq przerwales.
Nr 1
a) Przez minut cwicz czytanie z szybkosciq o 100 slw na minut wikszq niz
twj dotychczasowy rekord w normalnym czytaniu.
b) Cwicz czytanie o 100 slw na minut szybciej niz w punkcie a.
c) Cwicz czytanie o 100 slw na minut szybciej niz w punkcie b.
d) Cwicz czytanie o 100 slw na minut szybciej niz w punkcie c.
e) Cwicz czytanie o 100 slw na minut szybciej niz w punkcie d.
f) Cwicz przez minut czytanie ze zrozumieniem.
Nr 2
a) Cwicz przez minut czytanie z uzyciem wskaznika, przesuwajqc go, pod co
trzeciq, czwartq liniq lub rzadziej, w tempie minimum 2000 slw na minut. Zaznacz
miejsce, w ktrym skonczyles.
b) Przeczytaj ponownie ten sam fragment przeznaczajqc na to cztery minuty.
c) Przeczytaj ponownie ten sam fragment przeznaczajqc na to trzy minuty.
d) Przeczytaj ponownie ten sam fragment przeznaczajqc na to dwie minuty.
e) Przez pic minut kontynuuj lektur od zaznaczonego miejsca, takim samym
sposobem jak w punkcie a.
f) Czytaj przez minut z normalnym zrozumieniem.
Nr 3
a) Od poczqtku rozdzialu przeprowadz minutowe przeszukiwanie, korzystajqc
ze wskaznika. Na zapoznanie si z kazdq stronq przeznacz cztery sekundy.
b) Od poczqtku rozdzialu cwicz czytanie z szybkosciq, co najmniej 2000 slw
na minut.
c) Czytaj przez minut z normalnym zrozumieniem.
Nr 4
a) Przez minut czytaj tak szybko, jak potrafisz, nie zwazajqc na zrozumienie.
b) Przez minut czytaj w celu dobrego zrozumienia.
B. ANTYCYPACJA
(dla sprawdzenia poprawnosci cwiczen na dalszych stronach znajdujq si pelne
wersje tekstw)
1. W tekscie zakryto fragmenty slw. Przeczytaj caly tekst, jak najszybciej, a po
jego zakonczeniu, odtwrz w myslach jego tresc.
,Duze miasta przyciqgajq burze
Badania w Houston w Teksasie, czwartym co do wielkosci miescie USA, wykazalo, ze
sciqga ono 40 proc. wicej piorunw niz jego okolice.
Wykorzystujqc zebrane w ciqgu 12 lat dane z National Lightning Detection Network
(NLDN), Scott Steiger i jego wsplpracownicy z Texas A and M University opracowali
map uderzen piorunw w promieniu 300 km od Houston. Okazalo si, ze Houston i
jego bezposrednie sqsiedztwo (od zawietrznej strony) majq srednio rocznie siedem
trafien piorunw na kilometr kwadratowy. W innych rejonach na kilometr kwadratowy
piorun trafia rocznie przecitnie dwa razy. Rznica ta jest najbardziej wyrazna
zwlaszcza w poludnie latem i jesieniq. Wwczas w Houston pioruny uderzajq ponad
70 proc. czsciej niz w jego okolice. Piorunom zwykle towarzyszq duze opady -
informuje serwis internetowy "Nature Science Update" za pismem "Journal of
Geophysical Research - Atmospheres".
Przyczynq tego zjawiska prawdopodobnie nie jest przyciqganie piorunw przez
wysokie budynki, ale cieplo i zanieczyszczanie powietrza w duzych miastach.
Nagromadzenie ciepla w okolicy nagrzanych, betonowych budynkw i ciemnych,
przyciqgajqcych promieniowanie sloneczne ulic przyspiesza i nasila podnoszenie si
powietrza. Idqce w gr cieplo doklada si do energii burz przechodzqcych nad
miastem i przejsciowe opady zmienia w silne burze.
Okolice Houston to siedziby polowy amerykanskich rafinerii ropy emitujqcych tony
zanieczyszczen. Czqsteczki tych zwiqzkw obecne w powietrzu powodujq, ze chmury
tworzq si z mniejszych niz normalnie kropelek wody. Chmury takie sq tez bardziej
aktywne elektrycznie."
Zrdlo: nternet
2. Niektre litery zostaly zastqpione pustymi polami. Mimo tego przeczytaj ten
tekst jak najszybciej.
,Najglbsze polskie jezioro Hancza glbsze niz sqdzono.
Jezioro Hancza na Suwalszczyznie, najglbsze jezioro w Polsce, jest glbsze niz
dotqd myslano. Dowodzq tego badania naukowcw z Instytutu Rybactwa
Srdlqdowego w wgierskim Szarvas oraz Uniwersytetu Warminsko-Mazurskiego.
Pomiary specjalistycznq echosondq morskq wykonano w miniony weekend -
poinformowal we wtorek PAP Robert Kotarbinski z Przedsibiorstwa Rybackiego
Polskiego Zwiqzku Wdkarskiego w Suwalkach, ktre jest gospodarzem akwenu. Ze
wstpnych analiz przeprowadzonych badan wynika, ze glbokosc jeziora moze
wynosic 113 metrw, a nie jak dotqd podawano 103 czy 108,5 metra.
Echosonda morska uzyta do badan moze wychwycic odbicie sygnalu z glbokosci
nawet 800 metrw, dlatego wyniki takiego pomiaru mogq byc ostateczne. Badania
prowadzone na jeziorze zostaly jednak przerwane przez burz. Dlatego naukowcy nie
zdqzyli zbadac na jakiej najwikszej glbokosci w Hanczy zyjq ryby. "Wiadomo, ze
ryby wystpujq midzy 20 a 40 metrem pod wodq" - powiedzial Kotarbinski. Badania
bdq kontynuowane jesieniq lub wiosnq.
Jezioro Hancza polozone na plnocy Suwalszczyzny ma powierzchni 304 hektarw.
Zyjq w nim midzy innymi sieje, sielawy, mitusy, szczupaki i troc jeziorowa. Hancza
lezy w gminie Przerosl na terenie Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Jezioro jest
scislym rezerwatem przyrody. Mozna w nim wdkowac tylko za specjalnq zgodq.
Obecnie zatwierdzany jest plan ochrony Rezerwatu Przyrody jeziora Hancza."
Zrdlo: nternet
3. Wykonujemy jak cwiczenie numer 1.
,Wody wokl Antarktyki coraz ubozsze w tlen.
Wody wokl Antarktyki sq coraz ubozsze w tlen, jak wykazaly badania australijskich
oceanologw.
Wyprawy badawcze potwierdzily rezultaty uzyskane z symulacji komputerowych, z
ktrych wynika, ze wody wokl Antarktyki na glbokosci od 0,5 do 2,5 km coraz
ubozsze sq w tlen - oznajmili australijscy eksperci z Commonwealth Scientific and
Industrial Research Organisation (CSIRO).
Wody te okresla si mianem "pluca" oceanw Ziemi. Tamtejsze wody natleniajq si
bowiem i poprzez cyrkulacj roznoszq tlen do pozostalych akwenw Ziemi -
przypomnieli eksperci CSIRO.
Zawartosc tlenu jest, po temperaturze i zasoleniu, jednym z najczsciej mierzonych
parametrw oceanu. Zawartosc tlenu w wodach jest bardzo czulym wskaznikiem
zmian klimatu.
Informacj o spadku zawartosci tlenu w wodach pochodzq z ekspedycji badawczej,
prowadzonej w koncu 2001 r. midzy Australiq a Antarktykq ze statku ,Aurora
Australis".
Wyniki badan porwnano z wynikami analizy pierwszych prbek, robionych w latach
60.
Prowadzone na plnocy Pacyfiku badania na mniejszq skal wykazaly podobny
spadek zawartosci tlenu w wodzie. Wyniki te zgodne sq z rezultatami modelowania
klimatycznego.
"Nasze symulacje klimatyczne kazaly spodziewac si spadku zawartosci tlenu w
wodzie na glbokosci od 0,5 km do 2,5 km w Oceanie Poludniowym. Obserwacje
prowadzone podczas dwch ekspedycji potwierdzajq te przewidywania" - mwi dr
Richard Matear z CSIRO.
Ekspert dodaje, ze modele symulujqce zawartosc tlenu w wodach za trzy, cztery
tysiqce lat wykazujq znaczne rozszerzenie si obszaru ubogiego w tlen."
Zrdlo: nternet
4. Przeczytaj ponizszy tekst zaslaniajqc kartkq najpierw lewq, a potem tylko
prawq czsc tekstu (5 6 liter), a nastpnie obie czsci tekstu.
,Meteorolodzy: mamy normalnq zim Ziemi.
Mrz, snieg i odwilz to w grudniu nic nadzwyczajnego; wracamy do normalnych zim -
uwaza prof. Halina Lorenc z Zakladu Klimatologii Instytutu Meteorologii i Gospodarki
Wodnej.
Tegoroczny grudzien moze okazac si nieco chlodniejszy od przecitnego. Styczen
moze byc normalny.
"Przewazajqce w ostatnich latach cieple i prawie bezsniezne zimy troch nas
rozpiescily. Normalna zima w warunkach polskiego klimatu moze oznaczac okresowe
spadki temperatury do minus 20 stopni, ale takze odwilze po okresach mrozu.
Intensywne opady sniegu, zamiecie i zawieje, roztopy nie sq czyms nadzwyczajnym" -
wyjasnila prof. Lorenc.
"Normalne zimy mamy - wedlug kryteriw klimatologicznych - gdy srednia temperatura
wszystkich trzech miesicy zimowych wynosi od minus 1 stopnia do minus 5 stopni.
Takich zim w naszych warunkach warunkach geograficzno-klimatycznych jest prawie
polowa. Reszta to zimy albo bardzo cieple albo bardzo chlodne" - przypomniala prof.
Lorenc."
Zrdlo: nternet
5. Przeczytaj dowolny tekst zaslaniajqc kartkq papieru lub linijkq 5 ostatnich
liter wszystkich linijek.
6. Przeczytaj dowolny tekst zaslaniajqc kartkq papieru lub linijkq 5 pierwszych i
5 ostatnich liter wszystkich linijek.
7. Przeczytaj tekst z wycitymi slowami, starajqc si go jak najlepiej zrozumiec.
,Druga wyprawa ochotnikw na biegun wyruszy w kwietniu.
Polarnicy Marek Kaminski i Wojciech Moskal - po raz drugi poprowadzq wypraw
ochotnikw na biegun plnocny. Ekipa ma liczyc w sumie 12 osb. Zdobywcy wyruszq
w tras w kwietniu 2002 roku.
Wyprawa pod nazwq North Pole Expedition 2002 trwac bdzie 14 dni. Jej uczestnicy
wyruszyc majq samolotem z Warszawy do Moskwy, zas ze stolicy Rosji przeleciec na
Syberi. Pzniej zostanq przetransportowani na dryfujqcq na plywajqcym lodowcu
stacj polarnq pn. Borneo. Z tej dryfujqcej na lodzie Morza Arktycznego stacji,
sluzqcej jako baza dla wielu podobnych eskapad, uczestnicy wyprawy wyruszq pieszo
w kierunku bieguna.
"Przewidujemy, ze marsz ten bdzie mial dlugosc okolo 100 kilometrw. Na dat
ekspedycji wybralismy kwiecien, gdyz wtedy na Morzu Arktycznym panujq najlepsze
warunki atmosferyczne, umozliwiajqce tego typu ekspedycje" - powiedziala PAP
kierownik Fundacji Marka Kaminskiego Tatiana Hant.
Organizatorzy wyprawy przewidujq, ze marsz trwac bdzie 6 dni. Dziennie, do
pokonania bdzie okolo 20 kilometrw. Do celu wyprawy majq dotrzec 26 kwietnia.
Oprcz Marka Kaminskiego i Wojciecha Moskala w ekspedycji wezmie udzial
najprawdopodobniej 10 osb.
"Taka liczba ochotnikw wydaje si byc optymalna dla dwch osb prowadzqcych
ekspedycj. Koszt uczestnictwa jednej osoby w ubieglym roku wynosil okolo 11
tysicy dolarw" - dodala Tatiana Hant.
Bdzie to druga wyprawa, w ktrej oprcz polarnikw uczestniczyc bdq ochotnicy.
Podczas pierwszej zorganizowanej w kwietniu 2001 roku biegun osiqgnlo w sumie
10 ochotnikw - 9 mzczyzn i jedna kobieta."
Zrdlo: nternet
8. Przeczytaj szybko linijki tekstu, zaslaniajqc grne czsci liter. Potem dolne.
ZYJEMY NA NAJLEPSZYM ZE SWATW
HSTORA NAUCZYCELKA ZYCA
GROSZ DO GROSZA ZBERZE SE MARKA
SALA BABA MAK NA POLU
LAC, NE GADAC
9. Wez dowolny, nieznany wczesniej tekst i popros kogos o zamalowanie
grnych czsci wszystkich liter. Nastpnie przeczytaj taki tekst. Pzniej niech
zamaluje dolne czsci wszystkich liter z innego tekstu.
10. W ponizszym tekscie zostaly wplecione wyrazy spoza kontekstu. Czytaj
szybko. Zaznacz wszystkie wyrazy spoza kontekstu.
,Przedstawiciele nowojorski londynskiego klubu w trakcie zaproponowali za
napastnika w akcji 18 mln osb funtw, klub z Marsylii jednak odrzucil w rozgrywaniu
t propozycj. Negocjacje zawody trwajq nadal.
Wczesniej angielska prasa donosila, ze scenariusz klub Abramowicza Eric
Roth jest sklonny dac za projekt Drogb nawet 25-30 mln obrazw funtw. Pilkarza
kontrakt w kooperacji z Olympique obowiqzuje midzy do 2008 roku.
- Trwajq negocjacje za zadanie midzy naszymi klubami. Jednak 18 mln
popatrzcie funtw za Drogb to zbyt wiadomo malo i na razie opowiada odrzucilismy
t wybr ofert."
PELNE WERSJE TEKSTW CWCZENOWYCH
CWICZENIE 1
,Duze miasta przyciqgajq burze.
Badania w Houston w Teksasie, czwartym co do wielkosci miescie USA, wykazalo, ze
sciqga ono 40 proc. wicej piorunw niz jego okolice.
Wykorzystujqc zebrane w ciqgu 12 lat dane z National Lightning Detection Network
(NLDN), Scott Steiger i jego wsplpracownicy z Texas A and M University opracowali
map uderzen piorunw w promieniu 300 km od Houston. Okazalo si, ze Houston i
jego bezposrednie sqsiedztwo (od zawietrznej strony) majq srednio rocznie siedem
trafien piorunw na kilometr kwadratowy. W innych rejonach na kilometr kwadratowy
piorun trafia rocznie przecitnie dwa razy. Rznica ta jest najbardziej wyrazna
zwlaszcza w poludnie latem i jesieniq. Wwczas w Houston pioruny uderzajq ponad
70 proc. czsciej niz w jego okolice. Piorunom zwykle towarzyszq duze opady -
informuje serwis internetowy "Nature Science Update" za pismem "Journal of
Geophysical Research - Atmospheres".
Przyczynq tego zjawiska prawdopodobnie nie jest przyciqganie piorunw przez
wysokie budynki, ale cieplo i zanieczyszczanie powietrza w duzych miastach.
Nagromadzenie ciepla w okolicy nagrzanych, betonowych budynkw i ciemnych,
przyciqgajqcych promieniowanie sloneczne ulic przyspiesza i nasila podnoszenie si
powietrza. Idqce w gr cieplo doklada si do energii burz przechodzqcych nad
miastem i przejsciowe opady zmienia w silne burze.
Okolice Houston to siedziby polowy amerykanskich rafinerii ropy emitujqcych tony
zanieczyszczen. Czqsteczki tych zwiqzkw obecne w powietrzu powodujq, ze chmury
tworzq si z mniejszych niz normalnie kropelek wody. Chmury takie sq tez bardziej
aktywne elektrycznie."
Zrdlo: nternet
CWICZENIE 2
,Najglbsze polskie jezioro Hancza glbsze niz sqdzono.
Jezioro Hancza na Suwalszczyznie, najglbsze jezioro w Polsce, jest glbsze niz
dotqd myslano. Dowodzq tego badania naukowcw z Instytutu Rybactwa
Srdlqdowego w wgierskim Szarvas oraz Uniwersytetu Warminsko-Mazurskiego.
Pomiary specjalistycznq echosondq morskq wykonano w miniony weekend -
poinformowal we wtorek PAP Robert Stabinski z Przedsibiorstwa Rybackiego
Polskiego Zwiqzku Wdkarskiego w Suwalkach, ktre jest gospodarzem akwenu. Ze
wstpnych analiz przeprowadzonych badan wynika, ze glbokosc jeziora moze
wynosic 113 metrw, a nie jak dotqd podawano 103 czy 108,5 metra.
Echosonda morska uzyta do badan moze wychwycic odbicie sygnalu z glbokosci
nawet 800 metrw, dlatego wyniki takiego pomiaru mogq byc ostateczne. Badania
prowadzone na jeziorze zostaly jednak przerwane przez burz. Dlatego naukowcy nie
zdqzyli zbadac na jakiej najwikszej glbokosci w Hanczy zyjq ryby. "Wiadomo, ze
ryby wystpujq midzy 20 a 40 metrem pod wodq" - powiedzial Stabinski. Badania
bdq kontynuowane jesieniq lub wiosnq.
Jezioro Hancza polozone na plnocy Suwalszczyzny ma powierzchni 304 hektarw.
Zyjq w nim midzy innymi sieje, sielawy, mitusy, szczupaki i troc jeziorowa. Hancza
lezy w gminie Przerosl na terenie Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Jezioro jest
scislym rezerwatem przyrody. Mozna w nim wdkowac tylko za specjalnq zgodq.
Obecnie zatwierdzany jest plan ochrony Rezerwatu Przyrody jeziora Hancza."
Zrdlo: nternet
CWICZENIE 3
,Wody wokl Antarktyki coraz ubozsze w tlen.
Wody wokl Antarktyki sq coraz ubozsze w tlen, jak wykazaly badania australijskich
oceanologw.
Wyprawy badawcze potwierdzily rezultaty uzyskane z symulacji komputerowych, z
ktrych wynika, ze wody wokl Antarktyki na glbokosci od 0,5 do 2,5 km coraz
ubozsze sq w tlen - oznajmili australijscy eksperci z Commonwealth Scientific and
Industrial Research Organisation (CSIRO).
Wody te okresla si mianem "pluca" oceanw Ziemi. Tamtejsze wody natleniajq si
bowiem i poprzez cyrkulacj roznoszq tlen do pozostalych akwenw Ziemi -
przypomnieli eksperci CSIRO.
Zawartosc tlenu jest, po temperaturze i zasoleniu, jednym z najczsciej mierzonych
parametrw oceanu. Zawartosc tlenu w wodach jest bardzo czulym wskaznikiem
zmian klimatu.
Informacj o spadku zawartosci tlenu w wodach pochodzq z ekspedycji badawczej,
prowadzonej w koncu 2001 r. midzy Australiq a Antarktykq ze statku Aurora
Australis.
Wyniki badan porwnano z wynikami analizy pierwszych prbek, robionych w latach
60.
Prowadzone na plnocy Pacyfiku badania na mniejszq skal wykazaly podobny
spadek zawartosci tlenu w wodzie. Wyniki te zgodne sq z rezultatami modelowania
klimatycznego.
"Nasze symulacje klimatyczne kazaly spodziewac si spadku zawartosci tlenu w
wodzie na glbokosci od 0,5 km do 2,5 km w Oceanie Poludniowym. Obserwacje
prowadzone podczas dwch ekspedycji potwierdzajq te przewidywania" - mwi dr
Richard Matear z CSIRO. Ekspert dodaje, ze modele symulujqce zawartosc tlenu w
wodach za trzy, cztery tysiqce lat wykazujq znaczne rozszerzenie si obszaru
ubogiego w tlen."
Zrdlo: nternet
CWICZENIE 4
,Meteorolodzy: mamy normalnq zim Ziemi.
Mrz, snieg i odwilz to w grudniu nic nadzwyczajnego; wracamy do normalnych zim -
uwaza prof. Halina Lorenc z Zakladu Klimatologii Instytutu Meteorologii i Gospodarki
Wodnej.
Tegoroczny grudzien moze okazac si nieco chlodniejszy od przecitnego. Styczen
moze byc normalny.
"Przewazajqce w ostatnich latach cieple i prawie bezsniezne zimy troch nas
rozpiescily. Normalna zima w warunkach polskiego klimatu moze oznaczac okresowe
spadki temperatury do minus 20 stopni, ale takze odwilze po okresach mrozu.
Intensywne opady sniegu, zamiecie i zawieje, roztopy nie sq czyms nadzwyczajnym" -
wyjasnila prof. Lorenc.
"Normalne zimy mamy - wedlug kryteriw klimatologicznych - gdy srednia temperatura
wszystkich trzech miesicy zimowych wynosi od minus 1 stopnia do minus 5 stopni.
Takich zim w naszych warunkach warunkach geograficzno-klimatycznych jest prawie
polowa. Reszta to zimy albo bardzo cieple albo bardzo chlodne" - przypomniala prof.
Lorenc."
Zrdlo: nternet
CWICZENIE 7
,Druga wyprawa ochotnikw na biegun wyruszy w kwietniu.
Polarnicy Marek Kaminski i Wojciech Moskal - po raz drugi poprowadzq wypraw
ochotnikw na biegun plnocny. Ekipa ma liczyc w sumie 12 osb. Zdobywcy wyruszq
w tras w kwietniu 2002 roku.
Wyprawa pod nazwq North Pole Expedition 2002 trwac bdzie 14 dni. Jej uczestnicy
wyruszyc majq samolotem z Warszawy do Moskwy, zas ze stolicy Rosji przeleciec na
Syberi. Pzniej zostanq przetransportowani na dryfujqcq na plywajqcym lodowcu
stacj polarnq pn. Borneo. Z tej dryfujqcej na lodzie Morza Arktycznego stacji,
sluzqcej jako baza dla wielu podobnych eskapad, uczestnicy wyprawy wyruszq pieszo
w kierunku bieguna.
"Przewidujemy, ze marsz ten bdzie mial dlugosc okolo 100 kilometrw. Na dat
ekspedycji wybralismy kwiecien, gdyz wtedy na Morzu Arktycznym panujq najlepsze
warunki atmosferyczne, umozliwiajqce tego typu ekspedycje" - powiedziala PAP
kierownik Fundacji Marka Kaminskiego Tatiana Hant.
Organizatorzy wyprawy przewidujq, ze marsz trwac bdzie 6 dni. Dziennie, do
pokonania bdzie okolo 20 kilometrw. Do celu wyprawy majq dotrzec 26 kwietnia.
Oprcz Marka Kaminskiego i Wojciecha Moskala w ekspedycji wezmie udzial
najprawdopodobniej 10 osb.
"Taka liczba ochotnikw wydaje si byc optymalna dla dwch osb prowadzqcych
ekspedycj. Koszt uczestnictwa jednej osoby w ubieglym roku wynosil okolo 11
tysicy dolarw" - dodala Tatiana Hant.
Bdzie to druga wyprawa, w ktrej oprcz polarnikw uczestniczyc bdq ochotnicy.
Podczas pierwszej zorganizowanej w kwietniu 2001 roku biegun osiqgnlo w sumie
10 ochotnikw - 9 mzczyzn i jedna kobieta."
Zrdlo: nternet
C. CWICZENIA UMIEJETNOSCI SELEKCJI.
1. Znajdz w ponizszym tekscie wszystkie samogloski ,o i ,a, potem ,e,
nastpnie wszystkie czasowniki, rzeczowniki i przymiotniki.
,Dla tak zwanych czynnikw oficjalnych problemu legnickiego zamku nie ma.
Urzdnicy dzikujq Bogu, ze zamek ma administratora, ze zyje, ze sq tam ludzie. Ale
ta egzystencja jest jak swiecenie swiatlem odbitym. A przeciez powinno to byc miejsce
promieniujqce na cale miasto. Taka byla jego rola "od zawsze".
Komu zamek?
Budow legnickiego zamku rozpoczql w latach 20. XIII wieku ksiqz slqski
Henryk Brodaty. Zamek stanql w miejscu pierwszego grodu, skladal si z trzech wiez i
palatium. Calosc otoczono walem obronnym. Za panowania ksicia Ludwika II
podwyzszono wiez sw. Jadwigi. W latach 80. XV wieku Fryderyk I czsciowo
zmodernizowal ksiqzcq rezydencj, a jego nastpca Fryderyk II przebudowal
wikszq czsc obiektu utrzymujqc go w stylu renesansowym. Legniccy Piastowie byli
gospodarzami az do wygasnicia dynastii w 1675 roku. Po nich na zamku rezydowali
namiestnicy habsburscy, ktrzy w imieniu cesarza sprawowali bezposredniq wladz w
terenie. Pzniej zamek przejli Prusacy wprowadzajqc tam urzdy administracji. Po
zakonczeniu II wojny swiatowej zamek w 1945 roku splonql. Odbudowany w latach
60. Zaczql sluzyc celom oswiatowym.
Nad Legnicq, piknym starym miastem gruje wielki zamek- siedziba
najstarszej linii Piastw, krlewskiego rodu, ktry wlasnie tu sprawowal swojq wladz
najdluzej. Miejsce to tym wazniejsze dla polskiej historii, ze wlasnie stqd wyruszyl na
wielkq bitw z Tatarami Swity ksiqz Henryk, ktry oddawszy zycie za swiat
chrzescijanski sprawil, ze Legnica stala si miastem slawnym. Zamek w przez wieki
przypominal o polskosci tych ziem - pisal przebywajqcy na poczqtku XX wieku w
Legnicy ksiqdz Gladysz, autor serii wspomnieniowych artykulw opublikowanych w
poznanskim Tygodniku Katolickim. Dla ksidza Gladysza wlasnie legnicki zamek byl
tym miejscem, ktre nadawalo miastu niepowtarzalny charakter. I chociaz miescily si
tam wwczas niemieckie urzdy administracji terenowej, ksiqdz Gladysz twierdzil, ze
obecnosc tego obiektu w centrum miasta jest najlepszym swiadectwem minionej
potgi i sprawia, ze w swiadomosci mieszkancw Legnicy nadal zywa jest polska
tradycja.
Jak wynika z wielu innych przedwojennych przekazw, dawni mieszkancy
miasta doskonale znali ten okazaly zamek. Jego historia byla przedmiotem lekcji w
legnickich szkolach. Co prawda przekazywana dzieciom wiedza nie zawsze
podobalaby si wsplczesnym polskim historykom, ale jedno wydaje si pewne-
dawni legniczanie potrafili docenic rol zamku.
Dzis niestety trzeba stwierdzic, ze ten wspanialy obiekt, chociaz usytuowany w
centrum miasta, stal si miejscem malo znanym, wrcz zapomnianym. Jego bryla
wrosla w miejski krajobraz tak mocno, ze jest przez mieszkancw Legnicy prawie
niezauwazana. Podobnie jest ze znajomosciq jego dziejw. Co prawda w ostatnich
czasach coraz czsciej odbywajq si tam lekcje historii, ale tych kilka jasklek wiosny
nie uczyni. Dla szerszej publicznosci obiekt jest nadal zamknity i nic nie wskazuje na
to, aby cokolwiek mialo si zmienic. Od lat sluzy celom oswiatowym i wypelniony jest
mlodziezq, jednak ani tej mlodziezy, ani mieszkancom miasta, ani tym bardziej
przyjezdnym turystom nic wicej nie proponuje.
Polozenie zamku, jego ranga i uklad dziedzinca zamkowego az prosi si o
jakies wykorzystanie- mwi Dorota Bochenska, pracownik sluzby ochrony zabytkw.
Na calym swiecie takie miejsca nie tylko "zyjq", ale tez zarabiajq na siebie. Przeciez
zamkowy dziedziniec to urocze miejsce. Z powodzeniem moglaby tam dzialac mala
gastronomia, ktra zatrzyma zwiedzajqcych na godzin czy dwie. Tymczasem obecna
propozycja jest bardzo skromna. Mozna jedynie obejrzec relikty kaplicy zamkowej i
przyjrzec si najstarszej czsci obiektu, jakim jest palacium. A to, jak na obecne
standardy, za malo. Sam wielokrotnie widzialem podjezdzajqcy pod bram pelen
turystw autokar, czsto podrzujqcych po Slqsku Niemcw. Ludzie wchodzq na
dziedziniec, rozglqdajq si, odwiedzajq pawilon z reliktami kaplicy i po kwadransie juz
ich nie ma. Wracajq do autobusu i wyciqgajq termosy. Zamiast wydac kilka euro,
zjedzq wlasne kanapki i wypijq wlasnq kaw. Na stojqco, na parkingu.
Dlaczego tak si dzieje? Powodw jest co najmniej kilka. I jak si wydaje, dla
odpowiedzialnych za ten stan kazdy z nich jest dobry. Po pierwsze legnicki zamek
administrowany jest przez dwa niezalezne podmioty. Jednym z nich jest utrzymywany
przez miasto Zespl Szkl, drugim Nauczycielskie Kolegium Jzykw Obcych,
podporzqdkowane Sejmikowi Samorzqdowemu Wojewdztwa Dolnoslqskiego i
przezen finansowane. Ta dwuwladza sprawia, ze na dziedzincu zamku bardzo trudno
jest cokolwiek zorganizowac. Administrujqce dziedzincem Nauczycielskie Kolegium
Jzykw Obcych nie jest zainteresowane ozywieniem tego miejsca, twierdzqc nawet,
ze taka postawa sluzy zabytkowi".
Zrdlo: nternet
2. Znajdz w tekscie slowa: 1) klient; 2) internet; 3) strona www. Najpierw znajdz
slowo numer 1, potem dwa, a na koncu numer trzy.
,POWODY, DLA KTRYCH FRMA POWNNA ZASTNEC W NTERNECE.
1. Na calym swiecie dostp do sieci WWW ma ponad 500 milionw osb. Niezaleznie
od tego, jakq dzialalnosc prowadzisz, nie mozesz po prostu zignorowac 500 milionw
ludzi. Aby stac si czlonkiem tej spolecznosci i pokazac, ze pragniesz swiadczyc jej
uslugi, musisz wlqczyc si do sieci. Wiesz przeciez, ze zrobi to konkurencja.
2. Sprzedajesz akwaria, reprodukcje lub lekcje latania? Mozesz uwazac, ze Internet to
niezbyt odpowiednie miejsce. Przemysl to jeszcze raz. Internet nie jest juz tylko sieciq
studentw informatyki. Skoro liczba uzytkownikw sieci wynosi juz ponad500 milionw
i wciqz rosnie, nawet najwzsza grupa zainteresowan bdzie w niej miala znaczqcq
reprezentacj. Dziki istnieniu w sieci znakomitych wyszukiwarek informacji, Twoja
grupa zainteresowan bez trudu znajdzie Ciebie, albo Twoich konkurentw.
3. Dziki stronie WWW mozesz rozpoczqc dialog z rynkami midzynarodowymi tak
latwo, jak z firmq po drugiej stronie ulicy. Prawd mwiqc, zanim dolqczysz do sieci,
musisz zdecydowac, w jaki sposb bdziesz prowadzic midzynarodowe interesy,
ktre z tego faktu wyniknq. Twoja strona WWW z calq pewnosciq zaowocuje
ciekawymi kontaktami, nawet jesli nie bylo to planowane. Jesli Twoja firma ma biura
za granicq, innq korzysciq z sieci jest dostp do wszystkich danych glwnej siedziby
za cen polqczenia lokalnego.
4. Strona WWW sluzy klientom, partnerom i wszystkim zainteresowanym przez 24
godziny na dob, siedem dni w tygodniu. Nie trzeba jej placic za nadgodziny. Moze
podawac informacje zgodnie z potrzebami odbiorcy. Siec pozwala takze uzyskiwac
wazne dane, ktre pozwolq Ci wyprzedzic konkurencj. Bdziesz miec w garsci
wszystkie informacje jeszcze zanim konkurenci przyjdq do pracy.
5. Jesli masz siedzib w Krakowie, Warszawie, Poznaniu, Koninie, Kole, Turku,
Slupcy lub innym miescie, najprawdopodobniej masz dostatecznie wielu lokalnych
klientw, by warto bylo rozwazyc mozliwosc marketingu za posrednictwem sieci.
Wiele restauracji na calym swiecie przyjmuje przez Internet zamwienia na dostaw
dan! Niezaleznie od tego, gdzie si znajdujesz, jesli tak wielu klientw ma dostp do
sieci WWW, Ciebie tez nie powinno tam zabraknqc.
6. Osoba, ktra odbiera telefony w Twojej firmie z pewnosciq to potwierdzi- najwicej
czasu spdza na odpowiadaniu na wciqz te same pytania klientw. Sq to te pytania,
na ktre chcq znac odpowiedz klienci bqdz potencjalni klienci, zanim zacznq robic z
Tobq interesy. Umiesc je na swojej stronie WWW, a zniknie bariera hamujqca rozwj
kontaktw. Zaoszczdzisz tez sporo pracy osobie odbierajqcej telefony.
7. Wyjqtkowo istotnq cechq jest mozliwosc komunikacji zwrotnej z klientem. Klient
moze przekazywac informacje do firmy, zadajqc pytania lub wyrazajqc swojq opini.
Dziki temu firma moze ksztaltowac swojq polityk marketingowq."
Zrdlo: nternet
3. Znajdz slowa:
A) utwr we wszystkich przypadkach liczby pojedynczej i mnogiej;
B) nazwiska oraz tytuly.
Szukaj etapami: najpierw numer 1, a potem numer 2.
,"Metallica" to piqta plyta Metalliki i zarazem pierwsza, nad ktrej produkcjq
czuwal Bob Rock. Wydana w 1991 roku, odniosla ogromny sukces zarwno
artystyczny jak i komercyjny, co przeciez nie zdarza si czsto, szczeglnie jesli
chodzi o heavy metal. No wlasnie - heavy metal. Wielu starszych fanw, po ukazaniu
si plyty na rynku, posqdzilo Ulricha i splk o sprzeniewierzenie si idealom i
wybranie drogi zysku. Jednak na plycie nie ma utworw zlych. Ballady takie jak
"Unforgiven" i "Nothing Else Matters" sq jedynie uzupelnieniem mocniejszych
kawalkw. To wlasnie podczas tej sesji zrodzily si najwiksze przeboje grupy, takie
jak mj ulubiony "Enter Sandman", "Sad but True" czy "Wherever I May Roam".
Album jest zwienczeniem pomyslw zaczerpnitych ze wszystkich dotychczasowych
plyt zespolu. Fani "Kill'em All" czy "...And Justice for all" znajdq tu cos dla siebie.
Kazdy z utworw jest utrzymany w innym charakterystycznym dla siebie klimacie.
Juz pierwsze takty "Enter Sandman" przekonujq, ze tak potrafi grac tylko jeden
zespl na swiecie. Wspanialy utwr i swietny teledysk. Wszelkie moje slowa sq tu
zbdne. Nastpnie mamy "Sad But True". Jestem pelen podziwu dla Larsa Ulricha.
Metallica nie bylaby tym samym zespolem bez charakterystycznego brzmienia jego
perkusji. Kolejny utwr to "Holier than Thou", chyba najszybszy na tej plycie.
Przypominajq si stare dobre czasy i plyta "Kill em All".
Wreszcie przychodzi czas na pierwszq (na tej plycie :) ballad - "The Unforgiven".
Prawd mwiqc, nie nalezy ona do moich ulubionych, ale ma swietnq solwk,
zagranq przez mistrza gitary Kirka Hammetta, czlowieka ktry wnisl do muzyki
zespolu wiele wspanialych elementw.
Kolejna zmiana brzmienia, "Wherever I May Roam", poczqtkowo spokojny
utwr przeradza si w dynamicznq gr gitar i perkusji. Tekst opowiada o czlowieku,
ktry nie moze znalezc miejsca w swiecie. Przyznaje w koncu, ze kazde miejsce jest
dla niego domem.
"Don't Tread on me" to kolejny utwr niosqcy za sobq dziesiqtki zmian. Utwr
patriotyczny, ukazujqcy pozytywne cechy zycia w Stanach i stanowiqcy jakby
przeciwwag do "...And Justice for All".
"Through the never" to obok "Holier than Thou" najszybszy utwr na plycie. Swietny
riff i rwnie dobra solwka. Czste pauzy na poczqtku mylq sluchacza, ktry nie wie,
co nastqpi za par sekund. Jeden z najlepszych momentw plyty.
I znowu ballada. Tym razem "Nothing Else Matters", chyba najbardziej
kontrowersyjna piosenka zespolu. Hetfield po raz pierwszy odrzuca swq postaw
twardziela i pokazuje swiatu, jakim naprawd jest czlowiekiem i jak latwo go zranic.
Wielu fanw po uslyszeniu tej ballady przypisalo zespolowi miano komercyjnego, ja
jednak uwazam jq za jednq z najlepszych w historii zespolu.
Po wolnym i spokojnym utworze znowu pora na zmian brzmienia. "Of Wolf
and Man" - opowiesc o mysliwym. Utwr z bardzo mocnym riffem na poczqtku,
pozostaje taki sam do konca.
"The God That Failed" po raz pierwszy na plycie Jason Newsted pokazal naprawd co
potrafi. Opowiesc o sekcie, do ktrej niegdys nalezeli rodzice Jamesa. Jeden z
licznych utworw o takiej tematyce. Wydarzenia tamte na trwale utkwily w pamici
Hetfielda, zostawiajqc silne pitno na jego psychice.
Kolejny utwr ze swietnq liniq basu to "My Friend Of Misery". Utwr opowiada o
pesymiscie, ktry widzi swiat wylqcznie w czarnych barwach i bezustannie uzala si
nad sobq. Wspaniale solwki Kirka i Jasona.
Ostatni utwr, bdqcy swietnym zakonczeniem plyty, to "The Struggle Within".
Szybki, rozpoczynajqcy si wstpem na werblach masztowych. Podsumowanie calej
plyty, a zarazem rozprawa nad cierpieniem czlowieka z powodu jego wyniszczajqcej
osobowosci.
Podsumowujqc: najlepszy album zespolu obok legendarnego "Master of Puppets".
Plyta od premiery nie stracila nic na swej popularnosci i aktualnosci. Album, do
ktrego bd niejednokrotnie powracal. Po prostu klasyk!"
Zrdlo: nternet
4. Na poczqtku lancuszka liczb znajduje si pogrubiona liczba. Przebiegajqc jak
najszybciej wzdluz lancuszka, znajdz pogrubionq liczb i zapamitaj, ile razy zostala
ukryta w lancuszku. Po zakonczeniu cwiczenia sprawdz, czy si nie pomyliles.
381
78381773874983381783798739738109838472834792381983298482874092347138
11838173928182181818181039183281732823919831930183738183818272
021
02920218430280211207837984893200219028082180180910082101010220109201
91021930209484302982029810298101921029101920193202192010201020
585
39365984658587303857585858393939585850938754732758738758738758578278
47358843958485820438502838439384858430932843943858482375458329
199
92983929191819198919199198219801832999183878483791919191893289828921
99930929219202391919329193919320291910919191019199119103291919
288
02920999882282828783782822887287827878749878288787829782378929873287
82882832932823874572384782989824872847827847289939828818291828
5. Klasyczna piramida. Zjezdzasz jak najszybciej wzrokiem w pionie,
zapamitujqc, ile bylo w calej piramidzie liter ,e, nastpnie ,f, potem ,g.
C
E z
O a
F e
O k f
E s q
G h i
P k a t
M g o r
H c l e q
X e p r t o a
E o f g h i j a q o
Q z o e y k m e q t a o
6. Znajdz w tekscie w jak najkrtszym czasie wszystkie znajdujqce si w nim
litery ,W i ,E, zarwno male, jak i duze. Sprawdz, czy zadnej nie pominqles.
,Ebooki sq to elektroniczne ksiqzki, ktre mozna odczytac za pomocq
komputera. Tworzy si je w formacie PDF, lub jako archiwum dokumentw html
skompilowane do postaci exe. Nie bd si teraz rozwodzil nad ich tworzeniem,
opowiem o tym innym razem. Teraz chc Ci opowiedziec o tym dlaczego warto z nich
korzystac.
Przede wszystkim ebooki sq latwe w odczycie, wic kazdy moze miec do nich
dostp. Kolejna wazna cecha, to ich informacyjny charakter. Oznacza to, ze w
rzeczywistosci e-book to zbir bardziej, lub mniej przydatnych informacji, a informacja
to dzis jeden z najbardziej poszukiwanych produktw.
Cala sztuka polega na tym, zeby Twoje e-booki zawieraly informacje, ktrych
ludzie potrzebujq. Nie szukaj ludzi dla e-bookw, stwrz e-booki dla ludzi.
E-booki takze latwo si rozpowszechniajq. Jezeli stworzysz dobrego e-booka i
pozwolisz czytelnikom na jego dalsze rozprowadzanie, to mozesz miec pewnosc, ze
przekazq go dalej. Mogq byc rozpowszechniane poprzez strony www, email,
dodawane do e-zinw i rznych produktw, drukowane, nagrywane na CD. To
naprawd dziala! Dobry e-book nie ma szans nie byc zauwazony. Mogq byc
rozpowszechniane przez caly czas, 24 godziny na dob, 7 dni w tygodniu, 365 dni w
roku. Ich kolejny atut to koszty produkcji, ktre ograniczajq si tylko do tego, jak
bardzo cenisz swj czas poswicony na ich tworzenie. Wszystkie potrzebne narzdzia
mozna zdobyc za darmo. Przygotowanie e-booka nie jest trudne, mozesz si tego
bardzo szybko nauczyc.
A jak wprawic w ruch mechanizmy marketingu wirusowego? Pierwszy krok to
stworzenie e-booka. Zaznacz w nim, ze kazdy moze go dowolnie rozpowszechniac,
dodawac jako bonus do rznych uslug/produktw, drukowac, etc., lecz nie wolno
wprowadzac w nim zmian. To bardzo wazne. Musisz tak napisac, jezeli chcesz, by
e-book dobrze spelnil swojq rol.
Teraz musisz opublikowac go na swojej stronie. Kolejny krok to promocja.
Owszem, mozna poczekac az e-book sam si wypromuje, ale lepiej zrobic to samemu
i miec pewnosc ze jest to zrobione dobrze. A wic wyslij informacje o nim do
wlascicieli stron o tematyce podobnej do tresci e-booka. Napisz, ze mogq umiescic go
na swojej stronie. Takie same informacje wyslij do wlascicieli e-zinw, newsletterw,
etc. Teraz zajrzyj na najpopularniejsze aukcje internetowe i sprawdz kto sprzedaje
e-booki, lub inne produkty zblizone tematycznie do twojego e-booka. Napisz do takich
osb i zaproponuj im, iz mogq dodawac Twj e-book, jako bonus.
A jak stworzyc z e-booka reklam swojej witryny? Na pierwszej stronie zaznacz
ze jestes jego autorem i podaj adres strony www. Adres podawaj takze w stopce
kazdej strony. W artykulach staraj si w subtelny sposb zwracac uwag na Twojq
witryn. Wazne jest, zeby nie byla to reklama zbyt nachalna. Klucz do sukcesu to
nauczyc ludzi korzystac z Twojej strony/Twoich rozwiqzan. Wytlumacz cos trudnego,
daj rozwiqzanie jakiegos problemu i zwrc uwag na Twojq stron. Musisz byc przy
tym dosyc ostrozny i nie przesadzac.
Mozesz tez w nim umiescic specjalnq stron "o autorze", gdzie napiszesz kilka
zdan o sobie i w jawny sposb zareklamujesz swojq stron.
Na zakonczenie powiem Ci jeszcze o czyms waznym. Pisalem juz o tym w
innym artykule, ale warto jeszcze raz, to przypomniec. Jest to pewien przyklad z zycia.
Pewien genialny marketer napisal w swoim e-booku, ze kazdy moze czerpac z jego
rozpowszechniania korzysci finansowe! I wiesz co? To rzeczywiscie zadzialalo.
Pomysl, co masz do stracenia? Przeciez i tak rozdajesz e-booka za darmo."
Zrdlo: nternet
7. Cwiczenie identyczne jak w numerze 6, tyle tylko, ze robisz je na tekscie
angielskojzycznym.
'How To Write A Good Advertisement
To define what constitutes good print advertising, we begin with what a good
print ad is not: It is not creative for the sake of being creative. It is not designed to
please copywriters, art directors, agency presidents, or even clients. Its main purpose
is not to entertain, win awards, or shout at the readers, "I am an ad. Don't you admire
my fine writing, bold graphics, and clever concept?"
In other words, ignore most of what you would learn as a student in any basic
advertising class or as a trainee in one of the big Madison Avenue consumer ad
agencies.
Okay. So that's what an ad shouldn't be. As for what an ad should be, here are some
characteristics shared by successful direct response print ads:
They stress a benefit. The main selling proposition is not cleverly hidden but is
made immediately clear. Example: "How to Win Friends and Influence People."
They arouse curiosity and invite readership. The key here is not to be outrageous but
to address the strongest interests and concerns of your target audience. Example: "Do
you Make These Mistakes in English?" appeals to the reader's desire to avoid
embarrassment and write and speak properly.
They provide information. The headline "How to Stop Emission Problemsat
Half the Cost of Conventional Air Pollution Control Devices" lures the reader because
it promises useful information. Prospects today seek specific, usable information on
highly specialized topics. Ads that provide information the reader wants get higher
readership and better response.
They are knowledgeable. Successful ad copy reflects a high level of knowledge
and understanding of the product and the problem it solves. An effective technique is
to tell the reader something he already knows, proving that you, the advertiser, are
well- versed in his industry, application, or requirement.
An opposite style, ineffectively used by many "professional" agency
copywriters, is to reduce everything to the simplest common denominator and assume
the reader is completely ignorant. But this can insult the reader's intelligence and
destroy your credibility with him.
They have a strong fee offer. Good ads contain a stronger offer. They tell the
reader the next step in the buying process and encourage him to take it NOW.
All ads should have an offer, because the offer generates immediate response
and business from prospects who are ready to buy now or at least thinking about
buying. Without an offer, these "urgent" prospects are not encouraged to reach out to
you, and you lose many potential customers.
In addition, strong offers increase readership, because people like ads that
offer them somethingespecially if it is free and has high perceived value.
Writers of image advertising may object, "But doesn't making an offer cheapen
the ad, destroy our image? After all, we want awareness, not response." But how does
offering a free booklet weaken the rest of the ad? It doesn't, of course. The entire
notion that you cannot simultaneously elicit a response and communicate a message
is absurd and without foundation.
They are designed to emphasize the offer.
Graphic techniques such as "kickers" or eyebrows (copy lines above the
headline), bold headlines, liberal use of subheads, bulleted or numbered copy points,
coupons, sketches of telephone, toll-free numbers set in large type, pictures of
response booklets and brochures, dashed borders, asterisks, and marginal notes
make your ads more eye-catching and response-oriented, increasing readership.
Why? My theory is that when people see a non-direct response ad, they know
it's just a reminder-type ad and figure they don't have to read it. But when they see
response-type graphic devices, these visuals say to the reader, "Stop! This is a
response ad! Read it so you can find out what we are offering. And mail the
couponso you can get it NOW!"
They are clearly illustrated. Good advertising does not use abstract art or
concepts that force the reader to puzzle out what is being sold. Ideally, you should be
able to understand exactly what the advertiser's proposition is within five seconds of
looking at the ad. As John Caples observed a long time ago, the best visual for an ad
for a record club is probably a picture of records.
At about this point, someone from DDB will stand up and object: "Wait a
minute. You said these are the characteristics of a successful direct response ad. But
isn't general advertising different?"
Maybe. But one of the ways to make your general advertising more effective is
to write and design it as a direct response ad. Applying all the stock-in-trade
techniques of the direct marketer (coupons, toll-free numbers, free booklets,
reason-why copy, benefit-headlines, informative subheads) virtually guarantees that
your advertisement will be better readand get more responsethan the average
"image" ad.
I agree with Howard Ruff when he says that everything a marketer does should
be direct response. I think the general advertising people who claim that a coupon or
free booklet offer "ruins" their lyrical copy or stark, dramatic layout are ineffectual
artists more interested in appearance and portfolios than results."
Zrdlo: nternet
8. W ksiqzce telefonicznej znajdz zestaw cyfr zaczynajqcy si na:
821
800
461
32
22
9. Po lewej stronie w dwch kolumnach, umieszczono po cztery znaki.
Wyszukaj te znaki w zestawie znakw w prawej kolumnie. Chodzi zarwno o znaki
umieszczone w tej samej kolejnosci, jak i w kolejnosci odwrotnej, od czwartego do
pierwszego znaku.
!38! %20^
46#$^8726%6!38!20&!#!%20^^!38!02%!83!67366%^#*!38!383%20^1091%20!38!8
01#% &34!
&*720921787&&^7701#%%&34!&*7009989!43&*#01%01#798%$43189%#01%43
!?%# 2638
625372678326?!#25426226388268?%##%?!8256^567%65%$56454$65!?%#836
10. W tekscie jak najszybciej wyszukaj litery AP. Sprawdz czy udalo ci si
wyszukac wszystkie.
,JPAPSOKOAODJAOAPAOPKDOKAPAPAPKDPOAJDJJBNJUAAPAJJJAPAJSRJ
JARPJAPOJPAPPOAJJFJSAJJNJNUJHAPPJEWFJNONSFKAJPOFSAMFNJ
AJDPOJPOJAPPPJFSANFOJOQRJNPAJAPJFDSMFNPPASMPAPJPJADSKNSAP
ARQWJNFAPOJAFANJPSAFAPNVKDSNFJFRQPKJAOPJFKSNAPSAFDSNSPO
ASFANPASFAPJPJQWJFJSAKNFAOJFEEFJJAPFKNOHENFOJWEPKJAAPPA
PDJFJNPAPJFJASFPJFEWEWPJFSDFNJJFJPOAPPEFRNVDDOFPPPJFSJP
AAPJNPEJFJHOJFSAJPAFJODFDSJPFAJJNVSPFESJPAJFPAFJPJARWNOJ
EAEWPJAPNFAJPAWJAJHNPOJAFPAJFPJARJAJAPAFNOJEFRWJHSNP
JAFSANHOAOEJPAFHAAHPA.
11. Skresl liczby parzyste.
392 933 658 218 625 644 298 321 644 221 932 149 426 315 314 811 517 217 625
469 213 433 746 326 854 147 258 327 547 329 433 938 732 821 093 380
12. Skresl liczby z cyfrq 8.
823 329 923 382 028 271 039 619 821 362 629 032 918 378 328 367 278 261 720
821 276 321 315 853 148 657 258 324 459 357 128 463 924 295 032 827 265 373
729 262 029 262 383 817 272 729 272 927 278 281 819 019 151 753 258 627 028
405 805 701 650 834 249 160 829 393 309 382 029 654 657 258
13. Skresl liczby nieparzyste.
821 729 361 193 927 309 720 372 971 282 032 128 971 172 927 437 093 002 730
272 548 521 048 602 307 692 406 902 850 430 850 139 922 356 248 378
612 112 319 387 910 482 438 327 373 927 123 983 173 382 710 421 846 380 712
629 071 405 602 870 650 647 842 380 469 314 821 627 548 647 359 957
362 843 548 483 654 924 653 821 753 166 463 973 258 741 369 951 753 654 123
864 237 620 720 850 321 620 429 364 850 630 750 950 658 247 918 254
349 987 259 368 159 852 672 352 415 635 862 129 672 459 364 853 124 852 224
652 741 410 520 854 269 752 317 652 236 711 852 227 657 289 657 012
657 258 364 147 632 159 852 367 415 236 854 963 512 632 741 268 953 462 621
582 357 789 025 416 630 857 048 931 740 967 259 128 965 203 910 398
621 742 692 532 862 942 367 861 025 620 459 452 004 507 624 850 987 128 624
853 418 259 740 359 462 359 842 047 650 450 857 318 419 647 018 872
16. Zakresl jak najwicej znakw ,o i ,O, pomijajqc znaki ,0,
0
, ,8.
O08o0O00
0
8o08
0
o80o
0
8o0
00
o80oO0oO0
0
8oO08O08
000
800080O0800Oo800O0080O
o
0
o0oo000
0
80o0o0o0o0o000oo8
0
80ooOO80808oo0
0
0oo0OOO00O0o0O8o8o000
0
00
O0o00o0O00OO8o0o00O00o88oo00o0O0O0ooo0OOOo0o0ooo0o08o08
00
008080oO
oOoOoO00o00o0o0
00
0000o0o00oo
0
00o0o0O8Oo08o0o0
0
000OOO8o80o80
0
0080o80
0o8oooOOOo8o08OO0oo88o00.
17. Ktre ze slw z prawej strony, nie wystpuje po lewej? Przykryj lewq
wystpujqce slowo.
kartka kurtka kartka kurtka kratka
wagon walor wazon walor wagon
luneta ruleta luneta roleta ruleta
palec pilka plka pilka palec
malec palec malec palec palce
kufer kuter kufer katar kuter
pajqk palac pajac pajqk palac
swito swieca swito swieca swita
szkoda szklana szkoda szklana szkola
zawd zachd zawd zakup zachd
sowa sloma sowa sloma slowa
dzielo dziecko dzielo dziecko dziela
stal staw stal start staw
rabat rabab raban rabab rabat
rachuba rachunek rachuba rachunki rachunek
raczyc raczkowac raczyc raczkowac radzic
rada radar rada radar radca
feler felga feler felc felga
ferie firma ferma ferie firma
figle figlarz figiel figlarz figle
18. Ktra z liczb z prawej strony, nie wystpuje po lewej? Przykryj lewq
wystpujqcq liczb.
623 874
787 452
412 478
951 159
753 357
852 258
456 654
741 147
321 123
369 963
633 623 874
453 425 787
487 478 412
951 156 159
753 357 763
250 852 258
458 654 456
740 741 141
123 321 322
966 963 369
19. Podkresl liczby, w ktrych na trzeciej pozycji stoi ,5.
268 658 147 028 843 213
658 328 474 058 852 357
479 687 450 325 159 654
578 874 247 014 132 987
326 874 214 657 741 213
258 147 987 645 231 333
218 025 957 740 970 608
302 209 871 638 740 965
017 302 308 213 834 673
418 032 211 658 149 368
20. Podkresl liczby, w ktrych na drugiej pozycji stoi ,1.
258 147 987 645 231 333
218 025 957 740 970 608
302 209 871 638 740 965
017 302 308 213 834 673
418 032 211 658 149 368
268 658 147 028 843 213
658 328 474 058 852 357
479 687 450 325 159 654
578 874 247 014 132 987
326 874 214 657 741 213
21. W ponizszej tabeli wypisane sq liczby bez przestrzegania ich kolejnosci.
Wyszukaj najmniejszq liczb i uporzqdkuj wzrokiem liczby od najmniejszej do
najwikszej.
Podaj liczb najmniejszq i najwikszq.
Masz minut na wykonanie cwiczenia.
22. Nalezy uporzqdkowac litery w tabelce od A do Z. Masz na to jednq minut.
A W E
F U
Z O D
T P K
N Y H
G J C
B R L
D. GIMNASTYKA OCZU.
1. Zakreslaj oczami na scianie figur 8, najpierw lezqcq, potem stojqcq. Czas: 1
minuta.
2. W dowolnym tekscie skacz wzrokiem z pierwszego wyrazu do ostatniego w
danym wersie. Cwiczenie wykonuj jak najszybciej. Czas: 1 minuty.
3. Wybierz dwa punkty odlegle od siebie (np. na scianie) i wdz oczami od
jednego do drugiego w nastpujqcych kierunkach:
- z lewej na prawq
- z prawej na lewq
- z gry na dl
- z dolu na gr
- po przekqtnej
Czas: 1 minuta.
4. Wdz oczami wzdluz krawdzi poszczeglnych figur. Kolejnosc wyboru
krawdzi, jest calkowicie dowolna. Czas na kazdq figur: 1 minuta.
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
5. Zacznij przewracac kartki dowolnej ksiqzki. W trakcie tej czynnosci patrz
tylko na jednq stron - na przyklad caly czas na prawq (sq strony o nieparzystych
numerach) i staraj si dostrzec, co najwyzej dwa, trzy slowa ze srodka tej strony.
Jesli dostrzegasz wicej, oznacza to, ze za wolno przewracasz kartki. Wtedy, zacznij
to robic szybciej, w tempie szybszym, niz jedna strona na sekund.
dea tego cwiczenia sprowadza si do przyzwyczajenia oczu do szybkich zmian
informacji. Mozesz tak szybko przewracac kartki, ze praktycznie nic nie bdziesz
widzial, jednak po chwili, bez zmniejszania prdkosci, zaczniesz dostrzegac jedno,
dwa, trzy slowa i o to wlasnie chodzi.
Jesli czujesz, ze zaczynasz mruzyc oczy w czasie czytania, lub wykonywania
jakiegokolwiek cwiczenia, zrb sobie przerw. Odwrc wzrok od ksiqzki i spjrz na
cokolwiek innego. Zamknij oczy, polz palce na galkach ocznych, nie przyciskajqc, ale
tak, zeby w ogle nie przenikalo przez nie swiatlo. Na poczqtku bdziesz widzial
przesuwajqce si przed oczami pasma swiatla (tzw. fosfeny). Poczekaj, az zniknq i
pozostaw dlonie na oczach jeszcze przez 10 sekund. Nastpnie mozesz wrcic do
czytania.
6. Wpatruj si w srodek szarego okrgu, starajqc si jednoczesnie ogarnqc
wzrokiem narysowanq figur. Po 10 sekundach takiego wpatrywania si, zamknij oczy
i narysuj w wyobrazni dopiero, co oglqdanq figur. Po czym porwnaj swj rysunek z
oryginalem.
a)
b)
c)
d)
e)
f)
E. REGRESJA.
1. Przeczytaj ponizszy tekst, czytajqc jak najszybciej. Wtedy bdzie lepszy
efekt i wbrew pozorom latwiej bdzie zrozumiec tekst napisany w ten sposb
,AZJATYCKIEPUSTYNIEPOWSTALY22MILIONYLATTEMU
WELKEAZJATYCKEPUSTYNEPOWSTALY22MLONYLATTEMUSAZATEMOOK
OLO14MLONWLATSTARSZENZDOTADSADZONOWYNKAZBADANPROWADZ
ONYCHWCHNACHAOPUBLKOWANYCHWNATURETAKESAWNOSKWYNKAJA
CEZANALZGLEBNATERENECHNPROWADZONYCHPRZEZZHENTANGAGUOZC
HNSKEJAKADEMNAUKJEGOWSPLPRACOWNKWWYNKTYCHBADANWZ
BOGACAJATEZONOWYARGUMENTDYSKUSJENATEMATPOWSTAWANAHMAL
AJWDZSEJSZYKLMATPUSTYNWGLEBKONTYNENTUAZJATYCKEGOZASLO
NETYCHPRZEZHMALAJEPRZEDWPLYWEMOCEANUNDYJSKEGOJESTSKRAJ
NYZMYSATAMLODOWATELATAGORACESUCHEJEDNAKWOKRESEMEDZY36
A22MLONWLATTEMUPRZEZTERENYTEPLYNELYRZEKTWERDZABADACZE
PRZEJSCEMEDZYTAKBARDZORZNYMKLMATAMDOKONALOSEOKOLO22M
LONWLATTEMUOCENAGUONAPODSTAWEBADAN231WARSTWLESSOWYC
HNADWCHGRSKCHSTANOWSKACHCHNSKEGOBASENUQNANOKOLO160
KLOMENTRWNAPLNOCNYWSCHDODPLASKOWYZUTYBETANSKEGOTAM
TEJSZELESSYZBUDOWANESAZBARDZOSTARYCHBRAZOWAWYCHNANESON
YCHPRZEZWATRPYLWLESSYGROMADZLYSETAMNAPRZEMANZWARSTWA
MCZERWONEJGLNYWOKRESEOD22MLONWDO6MLONWLATTEMUKAZD
AWARSTWATWORZYLASEPRZEZOKOLO65TYSECYLATOBECNOSCTAKDUZYC
HWARSTWSWADCZYOTYMZENEDALEKOWEWNETRZUAZJMUSALYSTNECR
OZLEGLEPUSTYNE.
Zrdlo: nternet
2. Jak wyzej.
,WLOCHYZAKTYWIZOWALSIWULKANETNA
SEREWSTRZASWSEJSMCZNYCHODNOTOWANOWEWTOREKRANOWREJON
ESYCLSJKEGOWULKANUETNANEMAZNSZCZENANOFARWLUDZACHPER
WSZEWSTRZASYMALYSLE3STOPNAWOTWARTEJSKALRCHTERAZDANEM
WULKANOLOGWWSTRZASYMOGAZAPOWADACAKTYWZACJEWULKANUOD
SERPNAUBEGLEGOROKUPOZOSTAJACEGOWUSPENUWUBEGLYMROKUN
APRZELOMELPCASERPNAWYPLYWAJACYZKRATERUETNYSTRUMENLAWY
SPALLSTACJEKOLEJKLNOWEJZALALCZESCKOMPLEKSUTURYSTYCZNEGO
RFUGOSAPENZANASTOKUWULKANULEZACANASYCYLETNATONAJWEKSZ
YWULKANWEUROPEOWYSOKOSC3350METRWZDANEMWULKANOLOGWE
TNAWOSTATNCHLATACHZACZELAZMENACCHARAKTERZWULKANUWYLEWN
EGOWWULKANEKSPLOZYWNYWYRZUCAJACYGAZYMATERALYWULKANCZN
EJAKTWERDZANAUKOWCYETNASTAJESECORAZMNEJPRZEWDYWALNACO
RAZGROZNEJSZAZMANYPRAWDOPODOBNEWAZASEZPOLOZENEMETNYN
AGRANCYEUROPEJSKEJAFRYKANSKEJPLYTYKONTYNENTALNEJ.
Zrdlo: nternet
3. Ponizej znajdujqca si kolumna wyrazw, to zbir wyrazw podobnych
wizualnie, a ponadto zblizone w brzmieniu fonetycznym, ale rzne znaczeniowo. Pary
wyrazw czytamy poziomo jak najszybciej. Jesli zdarzy si wrcic do juz raz
przeczytanego wyrazu, zaznacz go i po zakonczeniu cwiczenia wrc jeszcze raz do
niego.
grom gram uraz - oraz
upal opal brak - bruk
bjka bajka strz - straz
stok stek kura - kara
smak smok mesa - misa
tom tam czym - czyn
mors mars bieda - biada
pyl pil deski - dyski
step stop rada - rata
buczec beczec pylki - pilki
styk stek przegotowac - przygotowac
taczka teczka bankiet - bankier
kod kot baton - beton
budy buty brew - braw
prac pruc adnotacja - adaptacja
orka arka adresowac - adorowac
klan klon chmura - chmara
nasz masz plot - plat
rg rj krem - kram
malina melina tran - tron
trop trap gody - gady
kora kara glaz - glos
koc kac filet - filut
F. WASKI KAT WIDZENIA.
1. Przeskakuj z kropki na kropk (od gry) z wersu na wers, jesli widzisz to, co
jest napisane w calosci. Nie spiesz si, przy tym cwiczeniu na pewno bdq bolec
oczy.
Rak
Bramka
dym dom
Daj Oddaj
Kufel Piwa
Modny Kostium
Zdrowy aerobik
Specjalny Dodatek
Pokonaj Otylosc
Miesiczne Podrze
Duze klamstwo ma male nogi
Twoja butonierka z charakterem
Najgorsza przepowiednia przyszlych zwycistw
2. Patrzysz na kropk i przesuwasz wzrok stopniowo w dl, do momentu, kiedy
litery po bokach przestanq byc widoczne. Nastpnie robimy to samo tyle, ze bez
kropki, patrzqc pod szeregiem liter w polowie jego dlugosci.
D R
S Q
A B
ER DU
OM WP
HE LL
DYM DOM
ERY DER
GDOE DAWA
EPTR DUO
CDU MNDP
MUOS SDHOP
MNBOS CDHE
PDNOD MNDDO
HSJT
ODHS
YUTOR
OPRT
HSKJOS
JSJSOP
OPKSBDEO
GHSLOBF
MNSUOSGNEOPW
MNSOSNHAGROW
QUSHGJKLMXNVSEA
3. Wykonaj tak jak cwiczenia numer 1.
Bekon
skarpetka
wystarczajqcy
nie zwikszyc mocy
podwyzszajqc wskaznik
przeksztalcenie si
rozdraznienie
bezuzyteczny
technikolor
kontekst
liczba
ogrom
4. Wyrazy ulozono w piramid. Pod kazdym wyrazem znajduje si kropka
punkt umiejscowienia oczu, tj. wpatrywania si. Nalezy jednym rzutem oka, patrzqc na
kropk, odczytac wyraz znajdujqcy si nad niq.
Zero
kolo
zmrok
repertuar
spokojny
zywordztwo
porozumienie
rozdraznienie
midzystrefowy
na
raz
dom
zmrok

kauczuk
studencki
urzdnik
ortografia
niebezpieczny
rozpamitywac
przeksztalcenie
niecywilizowany
naslonecznienie
perfekcjonistyczny
od przypadku do przypadku
zinstytucjonalizowany
prawdziwe odrodzenia
duze niebezpieczenstwo
nieskora do tanca dziewczyna
studniwka tez byla nieudana

5. Wykonac tak jak cwiczenie numer 4.
5
34
439
3948
98302
480283
024093
6201738
84038921
290373911
097378292
3402829104
729029743092
639208482092
83027293083282
639208372083921
66108302740843737
73027402861927393272
838879854837472387487273
5377987387208826713390998983
7372789738892767672176719091078913

73610176830871017430975468986320273027

6. Czytaj tak, jak pokazujq strzalki. Tak ulozony tekst czyta si znacznie
wolniej, niz taki ulozony w linijkach. Wszystko wydaje si wtedy rozerwane, co zmusza
umysl do zmiany rytmu pracy.
A
Wstalem Chcialem Stasia, co si
Rano, sprawic mial
Ale niespodziank przebrac za
Dalej nie na swita, Mikolaja
Wiedzialem ale znowu nic
Czy noc przez nie wyszlo
To dalej tego jak zresztq
Czy nie. Pijanego zwykle.
B.
Zainteresowalem czwartego podrze
si wymiaru, w czasie
bardzo co pozwolilo mu, bez
faktem, albo na odwolywania si
iz prawdopodobnie - zbudowanie do
Albert Einstein wehikulu czasu, pomocy
odkryl albo na jakichs
tajemnic samodzielne maszyn.
C.
Do w malych Gdy
bramek butelkach. dotarlismy do
ruszylismy Od parkingu bramki,
okolo godziny trzeba zebralo si
szesnastej bylo tam juz
uzbrojeni przejsc okolo
w zapasy okolo tysiqca
wody kilometr. fanw.
D.
Niedlugo czapeczk z bananem
potem poruszajqcq si na twarzy
wypatrzylismy w takt i widocznym
po prawej muzyki zadowoleniem
stronie - to sluchal
sceny nie nikt wystpu
za kulisami inny, chlopakw
charakterystycznq jak Sebastian z Opola.
7. Ponizszy tekst nalezy czytac poziomo, dwoma szybkimi spojrzeniami.
A.
Tym sposobem mozna chyba wytlumaczyc ten najdziwniejszy
ze wszystkich znanych instynktw instynkt budowy plastrw
- za pomocq przypuszczenia, ze dobr naturalny korzystal z mnstwa
kolejnych i drobnych modyfikacji w prostszych
instynktach, Przez drobne zmiany doprowadzal on pszczoly do coraz
doskonalszego zakreslania w nalezytych odleglosciach
podwjnej warstwy kul, do budowania i wydrqzania wosku wzdluz
plaszczyzn przecicia, chociaz, oczywiscie pszczoly nie wiedzq o tym,
ze tworzq kule w odpowiednich odleglosciach, jak rwniez nie
wiedzq, jakie sq kqty graniastoslupw lub plytek
romboidalnych.
B.
Musz jeszcze powiedziec kilka slw o tak zwanych ,przypadkowych
sposobach rozprzestrzeniania si, ktre raczej mozna by
bylo nazwac ,okolicznosciowymi. Chc si tu jednak
ograniczyc tylko do roslin. W dzielach botanicznych znajdujemy
czsto uwagi, ze ta lub owa roslina nie jest przystosowana do
szerokiego rozsiewania si.
8. Teraz mamy tekst podzielony na trzy grupy. Czytaj go trzema szybkimi
spojrzeniami, poziomo.
Nawet ogromna luka pomidzy ptakami i gadami zostala w
niespodziewany sposb wypelniona, jak to wykazal wyzej
wspomniany badacz, a mianowicie: z jednej strony, przez strusia
i wymarlego Archaeopteryx, z drugiej zas, przez
Compsognathus, nalezqcego do dinozaurw, a zatem do tej
samej grupy, do ktrej nalezq najwiksze ze wszystkich gadw
lqdowych.
9. Cwicz rytm czytania, czytajqc kolumny w gazetach. Dla ulatwienia mozesz
narysowac posrodku kolumny pionowq kresk i wzdluz niej prowadzic wzrok w czasie
czytania.
10. W tym cwiczeniu nalezy schodzqc wzrokiem powoli, pionowo w dl, objqc
spojrzeniem slowa lub cyfry znajdujqce si po obu stronach. Jesli si nie udaje,
wracamy na poczqtek i zaczynamy jeszcze raz, az do skutku.
A.
3 1 6
48 2 80
21 3 98
37 4 84
84 5 03
09 6 32
63 7 73
18 8 03
83 9 84
93 10 73
B.
Las sad
Sos kat
Bas rak
Nie sok
Bl tok
Dwa los
Gra kal
Dal huk
Bak luk
C.
3 1 6
48 2 80
21 3 98
37 4 84
84 5 03
09 6 32
63 7 73
18 8 03
83 9 84
93 10 73
37 11 83
98 12 93
38 13 04
30 14 37
25 15 97
23 16 57
64 17 87
21 18 53
11. Ponizsze cwiczenia polegajq na szukaniu wzrokiem na tzw. tablicach
Schultego w ciqgu 1 minuty kolejno wszystkich liczb z danej tablicy. Odnalezione
liczby wskazujemy olwkiem lub palcem, a pzniej juz tylko wzrokiem.
A.
4 2
1 3
B.
6 3 1
5 2 9
4 7 8
C.
1 29 12 28 22 10
11 32 8 14 4 21
30 18 24 35 31 6
5 33 34 20 23 19
27 15 9 13 2 26
16 3 25 17 36 7
D.
23 7 30 14 21 31
33 36 35 32 26 6
3 13 24 15 5 22
17 29 16 10 34 9
2 4 11 28 25 18
12 20 27 8 19 1
E.
3 19 23 30 6 11
12 21 34 18 25 15
8 32 33 26 22 4
14 35 31 28 29 13
5 24 27 2 20 9
10 16 6 36 17 1
F.
3 19 25 12 27 6
28 34 30 18 35 21
22 13 36 8 15 1
31 10 4 26 33 9
16 32 29 11 23 17
24 5 6 20 14 2
G.
5 16 24 8 21 3
32 10 34 15 33 27
13 36 9 29 1 12
18 23 30 35 28 17
7 26 25 14 31 6
2 11 20 9 22 4
12. Zakrywasz kartkq papieru danq liczb, po czym odslaniasz jq na ulamek
sekundy, nastpnie ponownie zakrywasz liczb, przy czym glosno wykrzykujesz
zapamitanq liczb. Jesli si uda, to przechodzisz do nastpnej liczby, az do konca
kolumny.
83
28
09
62
81
328
722
721
920
082
629
917
1028
0283
7219
8216
0283
6291
9107
6291
6398
98276
72632
29832
87273
51292
08163
32720
17310
13. Schodzisz wzrokiem w dl kolumny, starajqc si odczytac prawidlowo litery
po bokach. Patrz na kropki umieszczone pomidzy literami.
B G P H D A Z U
Q O F V S K L S
B B C N X Z A
O V W R U P S K
T L F G R U B H
B Y R F V M N F
K H F T C G D O
C G G R S Y K B
B W G Q B G H R
P R C X E Y G S
D G T C A X J S
Q C R G K V X G
Q O F V S K L S
B B C N X Z A
B Y R F V M N F
B G
E U
P H
E U
D A
E U
Z U
E U
Q O
E U
F V
E U
S K
E U
L S
E U
I B
E U
B C
E U
N X
E U
Z A
E U
O V
E U
W R
E U
U P
E U
S K
E U
T L
E U
F G
E U
R U
E U
B H
E U
B Y
E U
R F
E U
V M
E U
N F
E U
K H
E U
F T
E U
C G
E U
D O
E U
C G
E U
G R
E U
S Y
E U
K B
E U
B W
E U
G Q
E U
B G
E U
H R
E U
P R
E U
C X
E U
E Y
E U
G S
E U
D G
E U
T C
E U
A X
E U
J S
E U
T L
X I
C C
I K
F G
E F
P B
F J
B Y
D R
U F
D R
R F
Z V
G M
E G
K H
S J
Z Z
D V
F T
X C
J N
T I
C G
J U
K N
D Y
G R
L H
M S
T W
B W
V U
C N
S I
G Q
Z V
X C
E F
P R
E S
T E
W I
C X
U R
I A
B L
D G
E J
Y S
R E
T C
D G
F J
W L
E L
X T
Q C
K
F C
E Z
P B
F G
B Y
E R
U F
V R
A G
Z V
G M
S H
K H
S J
Y Z
D V
F T
X J
J N
K I
C G
J U
K N
D Y
N R
V H
M S
T W
B W
V U
C N
S
G Q
Z V
X C
E F
P R
E S
T E
W
C X
U R
I A
B L
D G
E J
Y S
R E
T C
D G
F J
W L
14. Narysuj kropk pod obiema linijkami i czytaj z gry na dl, ogarniajqc je
jednym spojrzeniem.
Karol Darwin stworzyl
teori ewolucji.
Napoleon byl jednym z najszybszych
czytelnikw swoich czasw.
,Rozmyslania Marka Aureliusza
to nie dzielo filozoficzne, tylko cwiczeniowe.
Albert Camus dostal Nobla za swojq ,Dzum,
ale dla mnie jest bardziej znany, jako filozof.
Blaise Pascala maloletni geniusz, ktrego
,Mysli powalajq na kolana.
15. Wykonujemy jak cwiczenie numer 14, przy czym czytamy pojedynczymi
linijkami.
NTERNET NAJWEKSZA SECA KOMPUTEROWA
FLOZOFA TO UMLOWANE MADROSC
JAN BRZECHWA WELKM POETA BYL
,KRAG TO JEDEN Z NAJLEPSZYCH HORRORW FLMOWYCH
NE MA TEGO ZLEGO, CO BY NA DOBRE NE WYSZLO
TELEWIZJA OGLUPIA
CZLOWIEK JEST MIARA TEGO, CO PRZECZYTAL W SWOIM ZYCIU
CZYTAC, TO ZYC
PALENIE SZKODZI
DZIESIC PRZYKAZAN NA DWCH TABLICACH
LEIBNIZ I JEGO NAJLEPSZY Z NAJLEPSZYCH
KTO STWORZYL RACHUNEK RZNICZKOWY?
Z DESZCZU POD RYNN
RYZ Z JABLKAMI POSYPANY CYNAMONEM
16. Znajdz pogrubione slowo w lancuszku slw. Nie szukaj litera po literze,
tylko zapamitaj kontur slowa, ktre szukasz.
Miecz
seks dola miecz miecznik rodzice brat geniusz filozofia matka miecznik
rycerz smok miecz mieczem ksizniczka miecz krl mysl miecz dziecko
miecz rower mid slonce ramy towar sklep internet winda muzyka kot
StrzaIa
Dom Strzala Sernik Swito Samochd Luk Strzala Opona Felga Cel
Mierzyc Strzala Traf Przypadek Strzala Piramida Restauracja Strzala
Jablko Obuch Strzala Cyrk Wariat Strzala Arena Lew Piwo Pistolet
OIej
Placki Ziemniaki olej Patelnia spalenizna zapach szczypac oczy olej ogien
Dym Strzala miecz Rondel Wamp Gazeta Gazetka Gazeciarka Olej
Czerpadlo Benzyna chata miecz rycerz olej plomienie Szkola ocena
Pirnik olej strzala trucizna smierc czas Ksiqzka wiedza Wyksztalcenia olej
smrd zapach olej klska Cezar krl kardynal
Siedem
Jutro Wczoraj siedem grzech zapomnienie pamic Szybkosc Siedem dwa
trzy pantera Dezerter cesarski osiem dziesic siedem Juliusz Leopold
Strzala mieniny urodziny hiszpanski siedem jzyk trud praca godzina
Strzelic Strzal Siedem Zarczyny Slub siedem swqd dymic fajka siedem
papieros cygaro siedem raz dwa siedem trzy siedem pomidor zaplata
wyplata odejscie strata siedem plus osiem siedem byc istniec polski
patriota siedem dezerterowac prbowac siedem jutro byt
17. Skoncentruj wzrok na srodku wyrazu zaznaczonego strzalkami. Zamknij
oczy na par sekund, a po otwarciu rozpoznaj slowo centralne oraz slowa nad i pod
nim. Kilkakrotnie zamykamy oczy, koncentrujqc si na postrzeganiu coraz wikszej
liczby slw.
Chata
rwnik
pies
kot
most

rampa
atak
piwo
wino

gruz
grudka
poludnik
brama

trampolina
obrona
tak
typ

siec
rak
lud
most
obywatel
step
rj
kopa
puma
mierzeja
wielokqt
era
pyl
przemysl
korupcja
lej
sl
holownik
banan
statek
farma
lot
beksa
ml
otoczenie
kalkulator
trasa
droga
dzien
rg
ekran
basen
jezioro
wiatr
telewizja
rok
jutro
armia
mars
zolnierz
militaryzacja
cesarz
trakt
jarmark
wyspa
morze
droga
beksa
dzien
stulecie
rolnik
mol
trygonometria
romb
brona
gniew
mistral
rwnik
plkula
zwierzenie
beksa
ml
otoczenie
zwierz
zjesc
milicja
policja
beksa
modelka
kiepski
wdka
piwo
wino
alkohol
znj
8. APPENDIX.
A. SEKRET MISTRZOW.
Jednym ze sposobw zwikszenia stopnia rozumienia czytanego tekstu, jest
wykorzystanie algorytmw: integraInego i zrznicowanego.
Algorytm to reguly postpowania w okreslonych sytuacjach lub dzialaniach.
Szczeglnq cechq ludzkiego zachowania w ogle jest programowanie wielu dzialan
umyslowych. Prawdopodobnie kazdy czytelnik ma swj wstpny plan czytania, ale w
licznych przypadkach jego efektywnosc jest niewielka. Wlasnie algorytmy, stwarzajq
mozliwosc skuteczniejszej organizacji pracy podczas czytania.
IntegraIny (caIkowity) algorytm czytania, dotyczy calego tekstu i sklada si z
nastpujqcych elementw:
1. tytulu ksiqzki lub artykulu,
2. szczeglowych danych formalnych o tekscie (np. tytul czasopisma, rok, nr
strony lub miejsce i rok wydania ksiqzki itp.),
3. autora,
4. zasadniczej tresci (temat, przedmiot badawczy, mysl autora),
5. danych faktograficznych,
6. cech szczeglnych materialu (np. dane liczbowe, nazwy wlasne, specjalne
okreslenia itp.),
7. elementw nowosci (oryginalnosci) materialu i mozliwosci praktycznego jego
wykorzystania,
8. poszukiwanej informacji.
Jak praktycznie wykorzystac algorytm? Nalezy przede wszystkim zapamitac
jego czsci oraz zrozumiec i uzmyslowic sobie ich tresc. Nastpnie w trakcie czytania
spostrzeganq informacj porwnywac z poszczeglnymi elementami algorytmu i w
przypadku zgodnosci przyporzqdkowac im danq informacj. Szufladkujemy, wic, jak
gdyby, tresc czytanego tekstu wedlug wczesniej zalozonego programu, co w efekcie
ulatwia poszukiwanie informacji i jej zrozumienie.
Zrznicowany (dyferencjaIny) algorytm czytania to schemat organizacji
lektury. Skladajq si nan nastpujqce czynnosci:
1. wydzielenie slw kluczowych,
2. wyodrbnienie szeregw znaczeniowych,
3. wydzielenie lancucha desygnatw, to jest przedmiotw (myslowych,
materialnych) odpowiadajqcych poszczeglnym nazwom,
4. opracowanie desygnatw,
5. podjcie decyzji na podstawie przeczytanego fragmentu.
Jak poslugiwac si algorytmem zrznicowanym? Wpierw wyszukujemy i
wydzielamy slowa kluczowe (tj. charakterystyczne dla danej dziedziny wiedzy
wyrazenia w postaci nazwy jedno- lub kilkuwyrazowej). Nastpnie lqczymy te slowa
kluczowe w zdania, oddajqce najwazniejsze mysli autora. Z kolei mzg nasz dekoduje
zebranq informacj (pkt 3 i 4), nadajqc jej form najdogodniejszq i najbardziej dla
siebie zrozumialq. Niejako formuluje komunikat dla siebie samego zgodnie z
posiadanym doswiadczeniem i celem czytania. czynnosc ostatnia: po przeczytaniu
fragmentu tekstu podejmujemy decyzj o tym, czy dobrze zrozumielismy przeczytany
fragment, czy powinnismy go szczeglowo przemyslec, czy tez czytac dalej.
Powyzsze procesy myslowe w rzeczywistosci zachodzq szybko, rwnoczesnie i
w znacznym stopniu podswiadomie. Jednakze, aby je usprawnic nalezy cwiczyc
poszczeglne elementy oddzielnie.
CWCZENE
W ciqgu 2 tygodni czytac codziennie 1-2 artykuly ze swojej specjalnosci,
szeregujqc rwnoczesnie otrzymanq informacj wedlug schematu algorytmu
integralnego. Nastpnie dokonac rozbioru akapitw zgodnie z algorytmem
zrznicowanym.
B. SELEKTYWNE CZYTANIE.
Obecnie zajmiemy si drugim rodzajem przyswajania tekstu - czytaniem
selektywnym (interwerbalnym, wybirczym), podczas ktrego spostrzega si nie
kolejne slowa, lecz slowa kluczowe, frazy bqdz akapity. Polega ono na wyszukiwaniu
tylko informacji najistotniejszych.
Badania wykazaly, ze maksymalnq granicq integralnego szybkiego czytania
jest 2000 - 3000 slw na minut. Ale czytac, mozna o wiele szybciej. Przeciez nie
zawsze zachodzi potrzeba czytania calego tekstu. Nieraz celem lektury jest wstpne
zapoznanie si z tekstem, zrozumienie glwnych idei, przewodnich mysli autora,
poszukiwanie okreslonych danych czy faktw itp. Wykwalifikowany czytelnik zastosuje
wwczas jeden z dwch zasadniczych rodzajw czytania selektywnego:
skanirowanie lub skimirowanie.
Skanirowanie lub scanning (od angielskiego slowa scan - przerzucanie,
przekartkowywanie) jest technikq pracy z tekstem, ktrej istotq jest poszukiwanie, np.
potrzebnych cytatw, odpowiedzi na interesujqce pytanie, danych liczbowych, pojc,
sformulowan, numerw telefonw.
Schemat skanirowania jest prosty: w ogromnej masie wyrazw poszukuje si
potrzebnego fragmentu, ktry nastpnie przeglqda si lub czyta dokladnie w celu
uzyskania szczeglowej informacji, po czym - o ile poszukiwanie trwa nadal - znowu
stosuje si skanirowanie itd. Tego rodzaju szukanie przebiega bardzo szybko. Mozna
w ten sposb "przeszukiwac" nawet kilka stron na minut. Waznq rol odgrywa przy
tym nastawienie, by nie dac si wciqgnqc w normalne czytanie tekstu.
Poszukiwanie takie prowadzi si nastpujqcymi sposobami:
- Wykorzystuje si wszelkie mozliwe klucze w celu znalezienia potrzebnych
nam slw: mogq nimi byc synonimy, kursywa, cudzyslw;
- Wykorzystuje si znajomosc konstrukcji wypowiedzi, tj. kolejnosc uzycia
pewnych slw. Jesli poszukujemy na przyklad definicji jakiegos pojcia, to
zwracamy uwag na zdania typu "x jest to..." lub "x-em nazywa si";
- Wzrok prowadzi si posrodku kolumny tekstu z gry na dl.
Skimirowanie (od angielskiego slowa scheme - schemat, plan) jest drugim
rodzajem selektywnego czytania, wolniejszym od poprzedniego. W praktyce oznacza
ono szybki przeglqd, przejrzenie tekstu dla zdobycia oglnej orientacji w jego tresci,
uswiadomienia sobie jego istoty, znaczenia, sensu.
Umiejtnosc dokonywania takiego przeglqdu jest bardzo cenna, bowiem nieraz
stajemy wobec koniecznosci szybkiego zapoznania si z tresciq obszernego
objtosciowo tekstu. Czynnosc t powinno si przeprowadzic szybko, ale
jednoczesnie z przeswiadczeniem, ze nie pominito jakiejs waznej wiadomosci ani tez
nie znieksztalcono wywodw autora. W przeciwnym razie praca ta bdzie
bezuzyteczna. Dlatego tez lepiej nie poddawac tej procedurze tekstw trudnych i z
malo znanej czytelnikowi dziedziny.
Rozrznia si trzy odmiany skimirowania:
- Bardzo pobiezne przeglqdanie tekstu, po ktrym najczsciej nastpuje
dokladniejsze powtrne czytanie. Zdarza si to zazwyczaj przy wyborze ksiqzki
do lektury, sortowaniu korespondencji itp.
- Pelne i wzgldnie dokladne przeglqdanie tekstu ksztaltujqce oglne wrazenie.
W jego zakres wchodzi:
1. przejrzenie wstpu i zakonczenia,
2. zapoznanie si z konstrukcjq tekstu oraz jej rozczlonkowaniem
wyrazonym tytulami i podtytulami rozdzialw,
3. przeczytanie pierwszych i ostatnich akapitw kazdego rozdzialu,
4. zwrcenie uwagi na graficznie wyodrbnione czsci tekstu lub slowa
kluczowe (podkreslenie, ramki, wyrznik kolorystyczny),
5. przejrzenie graficznego wyposazenia tekstu, tj. ilustracji, wykresw,
tabel statystycznych itp.
- Ponowne przeglqdanie tekstu w celu nauczenia si wczesniej juz poznanego
materialu lub odswiezenia w pamici tresci dla lepszego jej zapamitania.
Skimirowanie jest, wic wstpnym czytaniem, ktre - przy wykorzystaniu
znajomosci zasad budowy wypowiedzi i konstrukcji tekstu - pozwoli doswiadczonemu
czytelnikowi zaoszczdzic czas i poprawic percepcj tekstu. m tekst trudniejszy, tym
skimirowanie jest bardziej potrzebne. Dopiero po nim mozna przystpowac do
pelnego, szybkiego czytania, ktre bdzie dziki temu ukierunkowane i skuteczne.
Przypomn na zakonczenie jeszcze raz, ze zarwno skanirowanie, jak tez
skimirowanie lub kombinacj tych dwch technik stosuje si zwykle wwczas, gdy
tekst jest wzgldnie latwy i dotyczy znanej nam tematyki, lub gdy nie starcza czasu na
pelne czytanie. Jednakze efektywnie moze czytac selektywnie tylko taki czytelnik,
ktry wczesniej opanowal metod integralnego szybkiego czytania. Liczne
doswiadczenia wykazaly bowiem, iz nie nalezy uczyc si rwnoczesnie szybkiego i
selektywnego czytania, gdyz daje to ujemne wyniki w zakresie obu umiejtnosci.
C. CZYTANIE FOTOGRAFICZNE.
Twrcq czytania fotograficznego jest amerykanski trener neurolingwistycznego
programowania, Paul R.Sheele, dyrektor Learning Strategies Corporation zalozonego
w 1981 roku. Paul Sheele zaprezentowal swj system na 5. Midzynarodowej
Konferencji Efektywnego Uczenia w kwietniu 1993 roku na Uniwersytecie Warwick w
Wielkiej Brytanii.
CO TO JEST CZYTANE FOTOGRAFCZNE?
Jest to proces umyslowego absorbowania tekstu z szybkosciq przekraczajqcq
jednq stron na sekund. Pozwala on na absorbowanie ksiqzki w kilka minut.
Czytanie fotograficzne rzni si od szybkiego czytania. To ostatnie kojarzy si z
wikszym stresem. Czytanie elementarne i szybkie sq glwnymi funkcjami lewej
plkuli mzgowej, charakteryzujqce si wlasciwosciami analitycznymi i ograniczonq
zdolnosciq absorpcji - tylko 7 (+/-2) informacji w danym czasie. Czytanie fotograficzne
natomiast jest funkcjq prawej plkuli mzgowej, czyli twrczej i intuicyjnej czsci
mzgu. Jest to owo 95 % potencjalu, do ktrego normalny zjadacz chleba nigdy nie
dociera, a ktry jest w stanie asymilowac 20 000 informacji jednoczesnie!
Fotografowany material jest absorbowany prosto do prawej plkuli mzgowej, ktra
wylawia z niego oglny sens i daje generalne odczucia. Material czytany metodami
tradycyjnymi, przy uzyciu lewej plkuli mzgowej, jest pochlaniany w sposb linearny,
slowo po slowie, gdzie kazde slowo jest analizowane osobno. Czytanie fotograficzne
jest, zatem procesem zupelnie innym od czytania elementarnego.
Fotografowanie materialu odbywa si wedlug dwch centraInych zasad:
1. Programowanie nowego materiaIu poprzez podswiadome procesory
prosto do glbokich pokladw pamici podswiadomej. Aby tego dokonac, trzeba
wypracowac sobie inny typ patrzenia, tzw. fotowizyjnosc, polegajqcy na zredukowaniu
ostrosci obrazu, na ktrym si koncentrujemy. Najlepiej ten typ patrzenia oddaje slowo
"gapienie". Tak wlasnie patrzymy, kiedy bezmyslnie wpatrujemy si w dal. Znasz
dobrze ten rodzaj patrzenia z lekcji szkolnych, gdzie jest to jedyna odskocznia od
realiw lekcyjnych. Jest to ten moment, kiedy nieruchomo utkwisz oczy w przestrzeni
za oknem i dasz si poniesc swoim myslom. Sprbuj zaobserwowac, w ktrym
momencie zaczynasz patrzec "inaczej", czyli kiedy wlqczasz patrzenie peryferyjne i
zastosuj ten sam sposb patrzenia do czytania fotograficznego. Wymaga to
regularnego treningu, ale mozna tego dokonac w zaciszu domowym. Sprbuj!
2. Transferowanie i odtwarzanie informacji z pamici podswiadomej do
pamici swiadomej. Poniewaz czytany material jest absorbowany przez czsc mzgu
nie nalezqcq do sfer swiadomosci, mozna, naturalnie, swiadomie nie zdawac sobie
sprawy z tego, co si przeczytalo. nformacja musi byc przetransportowana do
pamici swiadomej. Nazywa si to aktywacjq. Aktywacja materialu rezydujqcego w
sferze podswiadomosci moze odbywac si w dwojaki sposb: automatycznie lub
manualnie. Aktywacja automatyczna odbywa si wtedy, kiedy potrzeba lub chc
posiadania danej informacji sprawia, ze pojawia si ona samoistnie z pokladw
podswiadomosci, czsto w charakterze odczucia lub naglego przeblysku geniuszu.
Poniewaz jest to niezwykle subtelna metoda otrzymywania wiadomosci, zwana
rwniez intuicyjnq, czsto si jej nie docenia. Ci, ktrzy jeszcze si nie nauczyli
rozpoznawac wiedzy intuicyjnej, majq problemy z przyznaniem jej wartosci i najlepiej
skorzystajq z aktywacji manualnej. Aktywacja manualna ma miejsce wtedy, kiedy
uzywamy wszystkich funkcji lewej plkuli mzgowej w celu przetransportowania
materialu ze strefy podswiadomej do swiadomej. Techniki aktywacji manualnej
polegajq na rznych technikach swiadomego czytania: - PRZEGLADANU -
SLZGANU - SZYBKM CZYTANU WYSZUKWANU. Prawie przez 95% czasu
poswiconego na czytanie, angazujemy nasze strefy swiadome gdzie lewa plkula
jest w stanie przerobic tylko 7(+/-2) bitw informacyjnych dostarczanych przez par
oczu. Czytanie fotograficzne jest systemem wlqczajqcym do wsplpracy obydwie
plkule mzgowe w celu ogarniania i absorbowania wiadomosci, co w rezultacie daje
fenomenalne wyniki. Oszczdza ono czas, poniewaz pomija wolnq i analitycznq
dzialalnosc swiadomosci i uruchamia nieslychanie efektywne holistyczne procesy
absorbowania wiadomosci.
3 WARUNK CZYTANA FOTOGRAFCZNEGO:
- zadnej subwokaIizacji - nie staraj si czytac w pamici, nie poruszaj ustami
czytajqc, ani nie wypowiadaj szeptem slw, to nie pomaga a wrcz przeszkadza
(jestesmy w stanie uslyszec, takze w umysle - nie wicej niz kilkaset slw na
minut, oko w tym samym czasie potrafi zobaczyc od 2000 do kilku tysicy
slw!).
- caIosciowe podejscie do tekstu - nie staraj si czytac kazdego slowa z
osobna, nie zwracaj uwagi na kazdq kropk i przecinek. To spowalnia czytanie
a i tak niewiele pomaga zrozumiec czytany tekst. W kazdym jzyku istnieje
wiele zbdnych slw a kazdy tekst, co najmniej w polowie sklada si ze
stylistycznych bzdur, ktre nie zawierajq wiedzy a jedynie ladnie wyglqdajq. Aby
osiqgnqc cel i zrozumiec tekst oraz ewentualnie go zapamitac, nalezy wylapac
kluczowe slowa a nie zastanawiac si nad bezuzytecznymi slowami (przeciez i
tak je wszystkie znasz, kiedys je widziales, skup si na informacjach i tresci).
Pamitaj, ze celem czytania jest znalezienie odpowiedzi na wczesniej
postawione przez Ciebie pytania a nie przeczytanie danego fragmentu, czytanie
jest tylko srodkiem do celu, jakim jest wydobycie z tekstu interesujqcej Ci
informacji.
- zwikszenie widzenia peryferyjnego patrzqc, zwykle skupiasz si na
jednym punkcie i nie widzisz, co si dzieje dookola, czytajqc skupiasz si na
poszczeglnych wyrazach a nie calosci. Chodzi o to bys wzrokiem objql jak
najwiksze pole czytanego tekstu, dziki temu szybciej czytasz.
Aby spelnic powyzsze warunki potrzebujesz troch cwiczen, ktre nie sq
trudne, ale zabiorq Ci troch czasu. Zacznij juz teraz:
- odsun czytanq ksiqzk/gazet na odleglosc o 10-15 cm wikszq niz do tej
pory, w ten sposb zwikszysz automatycznie swoje pole widzenia.
- grupowanie sIw - podziel stron na 3 kolumny (kazda linijka podzielona
bdzie na 3 czsci). Teraz staraj si wychwycic jednym rzutem oka wszystkie
wyrazy w danej kolumnie, potem nastpnej kolumnie, itd. Dziki temu cwiczeniu
pozbdziesz si obawy przed pomijaniem niektrych zbdnych wyrazw (bo
nawet jesli je pominiesz to i tak zrozumiesz calosc) oraz uczysz si
wychwytywac cale zwroty a nie pojedyncze slowa. Jako pomoc moze Ci sluzyc
np. olwek, dlugopis, wskaznik, ktrym wskazuj zawsze srodek kolumny.
Mozna podzielic stron tez na 2 kolumny.
- czytanie pionowe w tempie 1 strony na sekund - jesli opanujesz
grupowanie slw to skup si teraz na czytaniu tylko srodkowej kolumny (pomin
skrajne), postaraj si wylapac sens i istotne wiadomosci ogarniajqc jednym
rzutem oka calq linijk (kolumny skrajne i tak pozostajq w polu Twojego
widzenia peryferyjnego). Wskaznik przesuwaj coraz szybciej w dl, fachowcy
radzq przesuwac go szybciej niz nadqzajq Twoje oczy. Skup wzrok na tekscie,
ale podqzaj za wskaznikiem. Cwicz az nie bdziesz potrzebowal wicej niz 1
sekundy na przeczytanie strony. NIE ZRAZAJ SI - poczqtkowo bdziesz
myslal, ze nic nie rozumiesz, ale cwicz wytrwale, juz po krtkim czasie
zaczniesz zauwazac, ze na glwny plan wybijajq si slowa kluczowe (to zaleta
dzialania Twojego mzgu).
WLASCWE CZYTANE FOTOGRAFCZNE
Nie sklada si ono z jednego przeczytania danego fragmentu. Bdziesz go
musial "przeczytac" 5 razy:
- PrzegIqd ogIny - orientacja w calosci, zwrc uwag na spis tresci, poczqtek,
zakonczenie, przekartkuj ksiqzk w tempie 1 strony na sekund, nie czytaj tylko
sprbuj zorientowac si w tekscie. Zadaj sobie pytania: o czym jest ksiqzka?
Czego chcesz si z niej dowiedziec? Jaka jest jej mysl przewodnia? Gdzie
znajdujq si najwazniejsze tresci?
- PrzegIqd wstpny - wylapanie najistotniejszych tresci. Przekartkuj calosc
ponownie, ale teraz zwolnij do 4/5 sekund na stron. W ten sposb wychwycisz
wicej szczeglw, pogrubione fragmenty, podrozdzialy, itp. UWAGA - czytaj
rozdzialami! Po tym przeglqdzie przejdz od razu do czytania tego rozdzialu, a
potem do przeglqdu podsumowujqcego. Dopiero, jesli powtrzysz to w
stosunku do wszystkich rozdzialw mozesz wykonac przeglqd podsumowujqcy
calosci oraz przeglqd ponowny.
- Czytanie - znalezienie informacji, ktre posluzq do odpowiedzenia na
postawione wczesniej przez Ciebie pytania. Mozesz czytac dzielqc stron na 3
kolumny, mozesz czytac kazdq z nich lub tylko srodkowq, itp. - metoda
dowolna. Zaznaczaj na marginesie miejsca, gdzie znalazles potrzebne
informacje (to jest naprawd pomocne).
- PrzegIqd podsumowujqcy - chodzi o wylapanie relacji zachodzqcych
pomidzy poszczeglnymi rozdzialami a calosciq ksiqzki. Konkretne odpowiedzi
na postawione pytania. Wyciqganie wnioskw, dedukcja. Na koncu mozna
sporzqdzic notatki z tekstu (porzqdkujq i aktywizujq zdobytq wiedz).
- PrzegIqd ponowny - odswiezenie i utrwalenie zdobytych wiadomosci - co jakis
czas powracasz do ksiqzki (najpierw czsciej potem coraz rzadziej), kartkujqc
tekst i zwracajqc uwag na wczesniej zaznaczone fragmenty.
ZAKONCZENIE
Mam nadziej, ze kurs ten spelnil twoje oczekiwania, ze nauczyl ci sposobw
szybkiego i skutecznego czytania.
Bys mgl naprawd maksymalnie skorzystac z tej wiedzy:
1. Stosuj jq.
Sukces lezy w 10% w informacji i 90% w zastosowaniu.
nformacj juz masz, reszta nalezy do Ciebie. Sila tego kursu lezy wylqcznie w
Tobie - czy bdziesz stosowal techniki tu poznane, czy tez nie. Oczywiscie pelne,
biegle poslugiwanie si technikami szybkiego czytania to kwestia czasu i pracy, ale
czyz nie jest to oplacalna inwestycja?
2. "Lykaj" temat po kawaIku i podchodz do tematu z gIowq!
Poznane techniki wprowadzaj do swojego zycia powoli, po odrobinie. Nie
"lykaj" wszystkiego na raz, bo si udlawisz i pewnie rzucisz wszystko w kqt, a szkoda
by bylo! Prbuj techniki, nie zniechcaj si, jesli poczqtkowo nie bdziesz mial takich
rezultatw, jakich si spodziewales.
Jesli nie zaniedbasz tych technik i bdziesz ich aktywnie uzywal, przetrwajq
one razem z Tobq az do momentu, kiedy naprawd bdziesz musial ich uzyc, a wtedy
podzikujesz mi i sobie, ze kupiles ten kurs:-).
Ale na razie jestes na poczqtku. Jak pisalem powyzej - spokojnie, powoli i z
glowq podchodz do tematu.
A jesli bdziesz mial jakies problemy z uzywaniem tych technik, to masz
przeciez...
3. BezpIatnq pomoc onIine.
Z oczywistych wzgldw nie moglem zawrzec w tym kursie wszystkich
szczeglw dotyczqcych stosowania zaprezentowanych technik. Dlatego tez, jesli
masz jakies pytania, niejasnosci, szczeglne problemy z jakims aspektem studiowania
- nie wahaj si do mnie pisac na adres P.Sygnowski@zlotemysli.pl

Pawel - Sygnowski. .Szybkie - Czytanie.dla - Wytrwalych

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pawel - Sygnowski. .Szybkie - Czytanie.dla - Wytrwalych

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Copyright Ior Polish edition by ZloteMysli.

nie zwikszyc mocy

,Szybkie Czytanie Dla Wytrwalych - Pawel Sygnowski

nieskora do tanca dziewczyna

studniwka tez byla nieudana

,Szybkie Czytanie Dla Wytrwalych - Pawel Sygnowski

,Szybkie Czytanie Dla Wytrwalych - Pawel Sygnowski

,Szybkie Czytanie Dla Wytrwalych - Pawel Sygnowski

You might also like