1. Teoria midzynarodowych stosunkw gospodarczych a. powstanie i rozwj gospodarki wiatowej, b. wspczesne midzynarodowe stosunki gospodarcze 2.

Midzynarodowy podzia pracy a. definicja, b. czynniki ksztatujce midzynarodowy podzia pracy, c. gospodarka wiatowa i jej ewolucja: handel midzynarodowy we wczesnych stadiach kapitalistycznego systemu wytwarzania, rewolucja przemysowa przeomu XVIII i XIX wieku a midzynarodowy podzia pracy, powstanie gospodarki wiatowej, dezintegracja tradycyjnego midzynarodowego podziau pracy, wielki kryzys lat trzydziestych XX w., gospodarka wiatowa po II wojnie wiatowej, wspczesne problemy gospodarki midzynarodowej. Budnikowski r. I 1a) Postp techniczny gwnym procesem internacjonalizacji. W staroytnoci przedmioty luksusowe (szlak bursztynowy). Zmiany w strukturze, obroty zboem i drewnem gwn specjalizacj. Pastwa batyckie obroty handlu batyckiego. Brak handlu przez due odlegoci, a przeom wraz z rewolucj przemysow. Zapotrzebowanie na si robocz migrowanie do miast. Gospodarka wiatowa powstaje w II po. XIX w., czyli system powiza gospodarczych midzy krajami obejmujcy cay wiat. Po I W wzrost tendencji autarkicznych. Po II W procesy globalizacyjne i przyspieszenie postpu technicznego. Komputeryzacja, korporacje transnarodowe oraz upadek systemu komunistycznego i gospodarki centralnie planowanej. 1b) MSG s czci ekonomii, nauka decydujca o alokacji rodkw w celu zaspokojenia potrzeb. MSG to cz zajmujca si transakcjami midzy krajami w dziedzinie towarw i usug, przepywami finansowymi i ruchem czynnikw produkcji. Traktowanie jako rodkw analizy pozytywnej (bez rekomendacji) oraz normatywnej (z zaleceniem). Najwaniejsz form wsppracy jest handel, a eksport si stale zwiksza. Globalizacja dotyczy zwaszcza przemysu, cigle wzrasta rola pastw uprzemysowionych. 2a) Jest to zjawisko historyczne, szczeglna forma ewolucji spoecznego podziau pracy pomidzy podmiotami prowadzcymi dziaalno w obrbie rnych organizmw. Zaistnia, gdy wzrost produkcji przekroczy chonno rynkw i pojawiy si trwae nadwyki produkcyjne. 2b)Trwae nadwyki pracy, moliwo przemieszczania na znaczne odlegoci, rozwj techniki i technologii. Czynniki wewntrzne to warunki naturalne, poziom rozwoju, postp techniczny, systemowe miejsce pastwa w MPP. Zewntrzne to efekt rozwoju MPP wynikajcy z przeksztace strukturalnych. 3. Teoria handlu midzynarodowego a. teoria susznej ceny b. doktryna merkantylizmu, c. Klasyczne teorie wymiany i rozwj teorii wolnego handlu: teoria przewagi absolutnej oraz teoria przewagi komparatywnej; d. Poklasyczne teorie wymiany midzynarodowej: doktryna protekcjonizmu wychowawczego, teoria obfitoci zasobw i jej uzupenienia, empiryczna weryfikacja modelu Heckschera-Ohlina e. wspczesne teorie handlu midzynarodowego: teorie neoczynnikowe, teorie neotechnologiczne, teorie popytowo-podaowe Rymarczyk r. I 3a) Towarzyszy lk przed brakiem towarw (psychoza lku). Impuls do dziaa zmierzajcych do pozyskania moliwie najwikszej iloci dbr. Doktryna susznej ceny zakadaa, e handel uznawany za korzystny, jeli realizowany po susznej cenie pokrywajcej koszty produkcji. Sprawiedliwy zysk. 3b) Na przeomie XVI i XVII. Bogactwo kruszce szlachetne. Wane byo pozyskiwanie kruszcw poprzez popieranie eksportu i ograniczanie importu. Von Hornick chce by zoto i srebro nie odpyway z granic. W Niemczech kameralizm potrzeby skarbu ksicego. We Francji kolbertynizm, czyli rozbudowa przemysu kosztem rolnictwa. 3c)Merkantylizm krytykowany. Przyrwnano nawet do Midasa. Mankamenty zauwaa D.Hume. Klasyczna teoria wymiany powstaje w XVIII w. Powstaa przy zaoeniach doskonaej konkurencji, przejrzystoci rynku i doskonaej mobilnoci. Rozwija si teoria wolnego handlu (Pettu, Barbon, North). Gwnymi przedstawicielami Smith i Ricardo. Smith kadzie nacisk na specjalizacj midzynarodow i

absolutne rnice kosztw wytwarzania. Ricardo za podstaw podaje wzgldne koszty wytwarzania i wysz wydajno produkcyjn. J.S Mill tworzy prawo wzajemnego popytu, dany kraj przynosi wiksze korzyci, jeli popyt na towary z kraju partnera jest sabszy od popytu kraju partnera na dany towar. Mimo to s to teorie statyczne 3d) Teoria korzyci komparatywnych okrela granice opacalnoci, nie terms of trade. Dalszy rozwj idzie w szko neoklasyczn i szko rwnowagi oglnej. Model Marshalla uwaa popyt za podstawowy czynnik okrelajcy relacj wymienn, wprowadza reprezentatywne koszyki towarw. Okrela po raz pierwszy terms of trade i elastyczno popytu i poday. Wiksze korzyci uzyskuje kraj o elastycznej gospodarce. Kierunek kosztw alternatywnych reprezentowany przez Pareto, Ohlina, Leontiefa. Odnosi si ona do krzywej substytucji i krzywej obojtnoci. Teoria obfitoci zasobw Ohlina twierdzi, e kierunki handlu wyznaczaj rnice w cenach towarw, a te zale od popytu i kosztu ich wytworzenia. Jeli do produkcji uywamy towarw przy obfitych zasobach, to odnosimy zysk. Przedmiotem importu powinny by pochodne produktw rzadko wystpujcych. Rozrnienie na kraje bogate w kapita i prac. Paradoks Leontiefa daje empiryczne podstawy do kwestionowania Ohlina. Okazao si, e bogate w kapita USA eksportuj towary o duej zawartoci pracy, a importuj kapitaochonne. Tumaczy si to wzgldnie wysz wydajnoci pracy. Pniej Samuelson wskaza, e handel bez ogranicze rwnoway ceny towarw w rnych krajach po uwzgldnieniu transportu. Doktryna protekcjonizmu wychowawczego kadzie naciska na protekcjonizm. List twierdzi, koszty komparatywne narzucaj sabiej rozwinitym rolno-surowcow specjalizacj. Postuluje on ochron celn nowo powstaych gazi przemysu. Teoria Keynesa kada nacisk na potrzeby polityki penego zatrudnienia i wspierania w razie potrzeby eksportu. Zauwaa on rol instytucji. Korzyci ze specjalizacji odnosi ta gospodarka, ktra jest w penym zatrudnieniu, wic pastwo powinno korygowa teorie strukturalistw (Lewis, Myrdal, Perroux, Singel) 3e) Teorie neotechnologiczne powstay z badania Leontiefa. Najwaniejszy jest tu postp technologiczny. Wprowadzono proces postpu technicznego w aspekcie dynamicznym. Zerwanie z darmowoci informacji. Teoria luki technologicznej Posnera zakada, e najwaniejszym elementem ksztatowania handlu jest luka technologiczna. Wyraa si ona w wystpowaniu opnie w wykorzystaniu nowych technologii przez imitatorw wobec inicjatorw tzw. opnienie naladowcze. Nastpuje stopniowa dyfuzja, pierwotnie wewntrz kraju, pniej midzynarodowego. Teoria cyklu ycia produktu Vernona. Pierwsza faza to wprowadzenie (produkcja niewielka, wysokie koszty), pniej faza wzrostu (na skutek dyfuzji, zmiana miejsc produkcji) i ostatecznie standaryzacji (technologia oglnie dostpna, charakter masowy). Teorie podaowo-popytowe, wrd nich teoria podobiestwa preferencji Lindera. Podstaw zaoe eksport towarw, na ktre zapotrzebowanie na rynku wewntrznym. Oraz wielko PKB ma znaczn rol. Pierwotnie popyt na wasnym rynku i szukanie podobnej struktury za granic. Teoria zrnicowania produktw Armingotna zakada niejednorodno towarw, im wysze dochody tym wymagania bardziej zrnicowane. Teoria handlu wewntrzgaziowego Balaska analizowaa efekty unii celnej w EWG, kraje s importerami i eksporterami tych samych produktw, wi si to ze zrnicowaniem dbr, korzyciami skali i konkurencj niedoskona. Szczeglnie midzy Triad. Teoria rozpatrywana mikroekonomicznie. Przynosi zrnicowanie, spadek kosztw, wzrost rozmiarw rynku. Teria stopnia rozwoju produkcji Felixa uwaa, e pastwa o niszym stopniu rozwoju specjalizuj si w produkcji dbr konsumpcyjnych. Korzyci z wymiany mnd. jest rnica midzy dochodem narodowym realizowanym w kraju w gospodarce otwartej, a dochodem jaki moliwy bez wymiany z zagranic. Budnikowski r. III W Grecji i Fenicji koncepcja psychozy lku przed brakiem. Pozyskiwali przez rabunek i podporzdkowanie. Merkantylizm stawia na zoto cytat Hornicka. D. Hume i A. Smith twierdz, e merkantylizm jest nieprzydatny i wprowadzili handel jako gr o sumie zerowej. Do protekcjonizmu merkantylistw powraca F. List oraz Keynes po kryzysie lat 20. Teoria kosztw absolutnych A. Smitha to polemika z merkantylistami oraz pierwszy element klasycznej teorii handlu mnd. Podstaw specjalizacji jest wystpowanie midzy dwoma krajami absolutnych rnic w kosztach wytwarzania. Prowadzi to do lepszego wykorzystania mocy produkcyjnych oraz wzrost rozmiarw produkcji obu towarw wymiany. By uzyska korzyci z handlu mnd. stosowanie zasady kosztw absolutnych jest wrcz imperatywem. NP. rynek bananw do Polski. Ricardo i Torrens udowodnili, e moliwo korzystnej specjalizacji istnieje rwnie, gdy isniej absolutne rnice w kosztach produkcji. Wystpowanie kosztw wzgldnych jest wystarczajc przesank specjalizacji. Gdy przewaga absolutna w dwu produktach powinien eksportowa te, ktry moe wyprodukowa taniej, czyli ma stosunkowo wiksz wydajno. Przy specjalizacji wystpuj korzyci: wiksza produkcja przy niezmienionych nakadach, a take podniesienie konsumpcji. Handel

to porednia i efektywna produkcja. Zasad kosztw wzgldnych reinterpretuj H-O z teori obfitoci zasobw. Relatywne rnice kosztw i cen s przesank rozwoju handlu, a powodowane to odmiennym wyposaeniem w kapita i prac. Wobec tego kraj powinien eksportowa towary, ktrych produkcja wymaga wikszego zastosowania obfitego czynnika produkcji, a importowa tych, ktre wymagaj wikszego zastosowania mniej obfitego. Wtedy moe mie miejsce proces wyrwnywania si cen. Teorie wspczesne to neoczynnikowe, czyli rozszerzenie H-O. Uwaaj uwzgldnienie zasobw naturalnych i niejednorodnoci czynnikw pracy i kapitau. Teorie neotechnologiczne uwzgldniaj zmiany powodowane cigym rozwojem postpu technicznego. Teoria luki kadzie nacisk na rnice poziomie wiedzy i postpu. Teoria cyklu ycia stanowi pochodn przechodzenia danego produktu innowacji przez fazy innowacyjn, wzrostu oraz standaryzacji. Teorie popytowo-podaowe, widz rol po stronie popyt, a wan rol jest lepsze zaspokojenie potrzeb konsumentw. Istotne jest rozwijanie handlu wewntrzgaziowego. Podziaem opacalnoci zajmuje si J.S. Mill. Autor prawa wzajemnego popytu, zakadajce, e powinno si importowa dobra, na ktre jest wyszy popyt na rynku zagranicznym. Jest to jedna z przesanek stosowania protekcjonizmu. Krytyka teorii H-O polega na uwzgldnieniu nowych czynnikw produkcji, uwzgldnienia korzyci skali. Empiryczna weryfikacja Leontiefa tworzy paradoks. Izrael, USA, Kenia nie potwierdzaj teorii H-O. Leontief podzieli sektory gospodarcze na tablice przepyww midzygaziowych. Wysun przy okazji tez, e wydajno w US bya trzykrotnie wiksza ni gdziekolwiek indziej. Modele neoczynnikowe wprowadzaj kapita ludzki, wiedz technologiczn. Model H-O nadal stosowany midzy krajami lepiej i sabiej rozwinitymi. Gray dzieli dobra na absolutnie niekonkurencyjne (zasoby naturalne, uywki, owoce), niekonkurencyjne (wypenia luki krajowe np. ropa naftowa czy zboa) oraz niekonkurencyjne ze wzgldu technologicznego (know-how, patenty). 4. Doktrynalne zaoenia polityki handlowej a. pojecie polityki handlowej, b. rodzaje polityki handlowej: wolny handel a protekcjonizm, zaoenia wspczesnej polityki handlowej c. narzdzia polityki handlowej (podstawowa analiza ca i rodzaje ce, skutki stosowania ca, subsydia eksportowe, dumping, zmienne opaty wyrwnawcze, ograniczenia ilociowe, dobrowolne ograniczenia eksportu, przeszkody techniczne, wymagania sanitarne i weterynaryjne) d. skutki polityki handlowej Rymarczyk r. 2.2.1 2.2.2 Wymiana mnd. jest poddawana rnego rodzaju ograniczeniom. Wan rol realizowania polityki handlowej odgrywaj narzdzia taryfowe i pozataryfowe. S to rodki, bariery, ograniczenia. Uywa si te restrykcji importowych. UNCTAD okrela je jako wszystkie rodzaje regulacji, dziaa, procedur i rodkw, ktre mog wywiera ograniczajcy wpyw na handel mnd. Klasyfikacja narzdzi dotyczy podziau na taryfowe i pozataryfowe. Wg Puleckiego dzielimy na ca, rodki parotaryfowe tzn. takie, ktre oddziauj na ceny, ale nie maj charakteru ce oraz rodki pozataryfowe tzn. bariery administracyjne. Do parotaryfowych zalicza opaty wyrwnawcze i podatki wewntrzne typu akcyza. Pozataryfowe to m.in kwoty ilociowe, VERy, embargo, opaty antydumpingowe, bezporednie subsydia, standardy jakociowe, klasyfikacje celne. Wg Rymarczyka dzielimy na taryfowe, parotaryfowe (podatki importowe, opaty wyrwnawcze, subwencje, depozyty) oraz pozataryfowe (ograniczenia, kontyngenty, embargo, koncesje, ograniczenia dewizowe, bariery techniczne). Co jest opat pobieran przez pastwo od przywozu, wywozu i przewozu w momencie przekraczania granicy celnej. Zmniejsza przez to konkurencyjno. Spenia ono rol fiskaln, ochronn i ochrony bilansu patniczego. W krajach rozwinitych ok. 10% dochodw. Ochronna polega na uczynieniu produkcji krajowej bardziej konkurencyjn. Rnicuje te kurs walutowy. Kryteria kierunku przepywu to importowe, eksportowe, tranzytowe. Podstawa wymiaru to ad valorem, ad spetiem, mieszane, alternatywne. Z uwagi na znaczenie gospodarcze widzimy prohibicyjne (niedopuszczenie odpowiedniego towaru), preferencyjne, ochronne, bojowe, retorsyjne, fiskalne, antydumpingowe (wyrwnawcze). Wedug charakteru polityki handlowej s to autonomiczne i umowne oraz wedug KNU s to minimalne i maksymalne. Parataryfowe. Opaty wyrwnawcze rodzaj obcienia importu. Podnosz koszty importu do pewnej ceny minimalnej, jej wielko to rnica midzy cen krajow a cen importera. Okrelona najnisza cena, po ktrej towar moe wej na rynek tzw. cena progowa. Charakterystyczna cecha zmiennoci. Opaty fiskalne i specjalne to opaty za usugi administracyjne np. stemple, statystyczne,

weterynaryjne. Dotycz gwnie towarw luksusowych o niskiej elastycznoci. Podatki wewntrzne to dodatkowe opaty na towary importowane. Podatek graniczny obejmuje wszystkie towary graniczne, w Polsce swego czasu 6% Podatek konsumpcyjny, akcyza obejmuje towary przy sprzeday. Pocztkowo gwnie uywki. Subwencje to wszelkiego rodzaju wsparcie udzielane przez rzd krajowym podmiotom gospodarczym sprzedajcym produkty za granic. W istocie zwrot rnicy midzy wysz cen krajow, a nisz za granic. Maj form rnego rodzaju dopat, ulg podatkowych, kredytw preferencyjnych, bada nad nowymi produktami. Mog by bezporednie lub porednie. Bezporednie dotycz zwroty rnicy kosztw, kosztw reklamy. Porednie nie wi si z premi w formie pieninej. Rozrnienie na produkcji krajowej oraz eksportowe. Procedury antydumpingowe s wobec sprzeday poniej ceny wewntrznej kraju eksportera, a nawet kraju eksportujcego. Za warto normaln okrela si cen, po ktrej zagraniczny dostawca sprzedaje identyczne towary we wasnym kraju, lub porwnanie z cen podobnego produktu eksportowanego do kraju trzeciego. W celu wejcia na rynek. Moe by sporadyczny (gdy nadwyka), upieczy (eliminuje konkurentw) oraz stay (dyskryminacja). Co antydumpingowe ma wysoko mary dumpingu, czyli rnicy midzy wartoci normaln, a cen dumpingow. Trzeba go udowodni i wykaza szkod. Depozyty importowe to obcienie obowizkiem wpaty kwoty proporcjonalnej do wielkoci importu. Pozbawienie dochodu z depozytw. Arbitralne podwyszenie wartoci celnej do ceny wewntrznej towaru. Kontyngenty taryfowe okrelaj maksymaln wielko importu bezcowego lub obnionymi stawkami. Pozataryfowe. Ograniczenia ilociowe to wyznaczenie iloci lub wartoci okrelonych dbr. Moe wystpowa procedura ubiegania o indywidualne pozwolenia. Moe wystpi te embargo, czyli cakowity zakaz importu. Koncesje i licencje to pozwolenia na przywz lub wywz z kraju. Licencje towarzysz kontyngentom ilociowym. Dobrowolne ograniczenia, tzw. VER s now form. Zawieraj zobowizuje, e eksport nie przekroczy okrelonej wielkoci. Pod presj importera. Od 1995 r. zakazana forma. Ograniczenia dewizowe to grupa rodkw wewntrznej polityki odnoszca si do niewymienialnoci waluty. Normy techniczne i sanitarne zyskuj na znaczeniu jako rodek polityki handlowej w okresie redukowania ce. Tak, aby producenci krajowi atwo je speniali, a zagraniczni nie. Zakupy rzdowe dokonywane w stosunku do produktw krajowych nawet, jeli s drosze lub gorsze. Np. europejski Airbus. Mechanizm kursw walutowych oraz wymg skadnika krajowego, jak i reguy pochodzenia. Budnikowski r. IX Zadania w sferze wymiany handlowej za pomoc instrumentw to prowadzenie polityki handlowej. Najczciej ma na celu zapewnienie ochrony krajowej produkcji i zatrudnienia oraz bilansu. Do instrumentw zaliczamy ca, rodki parotaryfowe, dziaajce podobnie jak ca np. opaty importowe, minimalne ceny importu, subsydia eksportowe, depozyty importowe. S rwnie rodki pozataryfowe jak np. zakaz importu, kwoty wartociujce, licencje, VERy, normy techniczne. Ca, postpowania antydumpingowe i antysubwencyjne maj przywrci uczciw konkurencj. Co to opata pobierana od towaru zagranicznego w zwizku z przekroczeniem granicy celnej. Efektywne narzdzie. Moemy je dzieli na wartociowe, specyficzne i kombinowane. Pobierane od importu, eksportu i tranzytu. Subsydia eksportowe to pomoc pastwa w zwikszeniu sprzeday. Dopata rnicy midzy wysz cen wyrobu krajowego a nisz cen na rynku wiatowym. Jest to pobudzanie produkcji, s to rwnie metody pozbywania nadwyek artykuw rolnych. Mog by bezporednie lub porednie. S one stosowane w ukrytych formach, a w odniesieniu do polityki rolnej mog by bezporednie. Dumping oznacza sprzeda za granic po cenie niszej od ceny sprzeday na rynku krajowym. Jest stosowany przez przedsibiorstwa. Stosowane np. w celu wejcia na rynek. Istot sprzedawanie takich samych produktw po rnych cenach. Kosztowny dla dotknitych i wewntrznie i zewntrznie. Co antydumpingowe moe by naoone w wysokoci mary antydumpingowe. Opaty wyrwnawcze stanowi rnic midzy zmienn cen rynku wiatowego, a sta gwarantowan cen wewntrzn. Istot niedopuszczenie taniego importu w celu ochrony wasnej produkcji. Opaty wyrwnawcze byy elementem subsydium. Ograniczenia ilociowe, czyli kontyngenty wprowadzaj cile okrelony limit. Moe on by zerowy, czyli embargo. Pociga to konieczno licencjonowania importu. Powstaj z tego tytuu koszty spoeczne w postaci wzrostu cen nieefektywnego wykorzystania. Licencje mog by rwnie sprzedawane. Dobrowolne ograniczenia VER odnosz si do sytuacji, w ktrej importer naciska na eksportera by ograniczy swj wywz. Bya to metoda utrzymania dobrej opinii przy uzyskaniu efektu ograniczenia importu. Jednak deformuje to strumienie wymiany. Godzono si na VERs w obawie przed ostrzejszymi posuniciami.

Wymagania sanitarne i techniczne s gwarantem odpowiedniej jakoci i zdrowotnoci. Sam fakt istnienia rnic w przepisach stanowi utrudnienie. Instytucje d do standaryzacji i unifikacji norm. Wystpuj te procedury testowania i uzyskiwania certyfikatw. Pulecki r. III, VI i VII r.III rodki taryfowe Taryfy celne s najstarszymi rodkami ochrony. W ramach WE zostay zniesione, ale wobec trzecich wsplna taryfa. Midzy zakaz ce i wszelkich podobnych opat. Pocztek likwidacji 1959, koniec w 1968. Jest to forma regionalnego protekcjonizmu handlowego, rwnie wobec US. Co to opata pobierana w momencie wywozu, przywozu i przewozu w momencie przekroczenia granicy celnej. Reguluje obroty z zagranic, tworzy bariery wartociowe. Co ochrania rwnie ceny i zyski producentw. W latach trzydziestych wzrost protekcjonizmu. Wzrost efektywnoci moe powsta przez selektywne obnianie ce. Podstaw taryf celnych stanowi prawo o taryfach celnych, w kocu lat 60 wiele posuni w tym kierunku. W UE wysoko ustala si ad walorem oraz cem specyficznym (od ciaru, objtoci, sztuki). Istnieje te co kombinowane oraz alternatywne. Rnice midzy cami to minimalne, maksymalne i preferencyjne. Maksymalne dla wszystkich, minimalne dla KNU, preferencyjne dla tych, z ktrymi preferencje handlowe np. towary przemysowe z krajw rozwijajcych si. Moemy podzieli na autonomiczne i umowne. Oprcz stawek celnych istnieje moliwo wysokich ce antydumpingowych i kompensacyjnych. CCCN czyli Brukselska nomenklatura powstaje w 1950 r. Rozpowszechnia si szeroko, jest podstaw w UE. Oprcz taryfy wane jest okrelenie wartoci celnej towaru. Ceny fob i cif (wymieniony port przeznaczenia). W GATT faktyczna warto, czyli okrelona prawami rynku importera. CCCV okrela t cen jako normaln cen cif, w ktrym przekracza granic celn. Pniej zgodnie z GATT okrelono j jako oglny poziom cen takich samych towarw. Wana rola kraju pochodzenia. W pogorszeniu koniunktury stawki ulegaj zwikszeniu i na odwrt. W 20 lat stawki celne obniyy si rednio o ok. 17-20 punktw procentowych. Wsplna zewntrzna taryfa celna to rednia arytmetyczna stawek celnych z 1957 r. Wynosia ona 7,85%. Przyrwnanie do stp dyskontowych bankw by oceni efektywno. Efektywno zaley rwnie od ca na importowane czci skadowe i materiay suce do wykonania. Odkryto cakiem niedawno, z reguy efektywne s lekko wysze od nominalnych. Zmniejszajc ca na pprodukty mona zwikszy protekcjonizm. TARIC w UE dziaa na zasadzie CN, czyli nomenklatury scalonej oraz nomenklatury zharmonizowanego systemu HS. Gdy AGR to opaty wyrwnawcze, MOB zmienny skadnik. r.VI rodki antydumpingowe Chtnie ucieka si UE do postpowania antydumpingowego. Mog wystpi ca antydumpingowe albo zobowizania cenowe. Okrelenie dumpingu w artykule VI GATT. Wprowadzenie po cenie niszej od wartoci normalnej, jeli jest nisza od ceny porwnywalnej w normalnym obrocie za podobny produkt w kraju eksportujcym. Jeli to nie zadziaa to porwnanie do jakiegokolwiek kraju trzeciego. Musi by nisza cena i wystpienie szkody. Dumping moe by okresowy lub stay, stosowany w celu zdobycia rynku, eliminacji konkurencji, obnienia ceny wiatowej. Celem rodkw antydumpingowych winna by jego eliminacja. Kodeks antydumpingowy zmieniony w 1979 r. w rundzie tokijskiej. Przepisy w UE. Zajmuje si nim KE, RUE i Komitet Doradczy. RUE stosuje si do zalece Komisji. Skarg mog wnosi producenci lub ich zrzeszenia. W trakcie procedury moe zoy zobowizanie cenowe, czyli obietnic podniesienia ceny do wyznaczonego minimum. Obowizuje ono przez 5 lat i moe by na kolejne 5 przeduone. Wobec Europy Wschodniej o centralnie planowanej gospodarce 141/348 w latach 1980-88, czyli najwicej. Dumping z Eur. Wsch. powodowany niedoszacowaniem cen i brakiem wymienialnoci walut. Postanowienia te rwnie zawarte w rundzie tokijskiej w 1979 r. Aby uruchomi procedur konieczne porwnanie z produktem w kraju rynkowym oraz censtructed value. W przypadku Polski wszystkie koczyy si zobowizaniem cenowym. Ca na sod kalcynowan i silniki 3 fazowe oraz zobowizania na siarczan miedzi, korund i metanomin. W miejsce postpowania stosowano np. pomoc techniczn albo VERy. Co antydumpingowe trafia do kasy UE. Po stowarzyszeniu moglimy sprzedawa po cenach nie niszych od krajowych po uwzgldnieniu kosztw eksportu. r. VII rodki finansowe kontroli handlowej rodki finansowe to subsydia i ulgi finansowe. Uatwia to wychodzenia na rynek zewntrzny i ochrania przed konkurentami z zagranicy. Subsydia pastwowe i ulgi pokrywaj cz kosztw

produkcji. Taryfa celna powiksza cen towaru pochodzenia zagranicznego, subsydium podnosi konkurencyjno towaru krajowego. Bariery stosowane za pomoc tych rodkw s poza dziaaniem umw mnd. Mog to by wypaty bezporednie lub subsydia porednie np. zanione ceny, kredyty, zakupy rzdowe itp. Przykady stoczni, grnictwie. Porednio s to niskie opaty za energi, pomoc w przebudowie gospodarki, tanie kredyty. W UE wana rola rolnictwa. Kompensuje si wydatki farmerom, bezpatne prace przy poprawie jakoci ziemi, budowa drg oraz zwrot rnic midzy cenami minimalnymi. Z opat wyrwnawczych subsydiuje si rekompensaty dla rolnikw. Niestety na dusz met s one nieefektywne, bo odcigaj si robocz od produktywnych gazi. Depozyty importowe to swoista kaucja, ktr trzeba wnie do banku. Jest to lokata bezprocentowa. Narzdzia zmniejszania importu. Przykady we Woszech i UK. Odpowiada cu ok. 3, 4% Licencje automatyczne to zoenie podania na licencj. Nawet taka kontrola prowadzi do ograniczania. Kursy walutowe. Dewaluacja tworzy dodatkow barier importow tworzc pewne subsydium. Rewaluacja z kolei obnia ceny na towary z importu. Pynne kursy od 1971 r. W UE najsilniejsz pozycj miaa marka, ze wzgldu na nadwyki eksportowe. 5. Ekonomia polityczna i polityka handlowa a. argumenty na rzecz wolnego handlu b. Wolny handel a efektywno c. Dodatkowe korzyci z wolnego handlu d. Polityczne argumenty przemawiajce za wolnym handlem e. Argumenty przemawiajce za stosowaniem protekcjonizmu (poprawa terms of trade, ochrona modych przemysw, ochrona bilansu patnoci biecych, ochrona pac i zatrudnienia, wzgldny bezpieczestwa narodowego i nadmierna zaleno gospodarki od importu, nadmierna otwarto wobec handlu midzynarodowego a makroekonomiczna stabilno gospodarki, presje organizacji pozarzdowych) Pulecki r. I Wspczesny protekcjonizm to neoprotekcjonizm. Jest to oglny zesp dziaa, interwencyjnych, ktry ma na celu ochron produkcji krajowej przed konkurencyjn oraz popieranie wasnego eksportu. Liberalizm przy wzrocie, protekcjonizm przy stagnacji. Protekcjonizm krajw wysoko i sabo uprzemysowionych. Teoretyczne argumenty wobec mankamentw wolnego handlu. Po raz pierwszy protekcja za merkantylistw. Teoria korzyci komparatywnych uwaa handel za element najbardziej wykorzystujcy zasoby si produkcyjnych. Specjalizacja w wytwrczoci, w ktrej ma stosunkow przewag. Teoria ta dy do optymalizacji dobrobytu, ale utrwalenia istniejcych struktur. Teoria H-O mwi o opieraniu si na wasnych potrzebach. Te ma charakter statyczny. Poprawa terms of trade. Naoenie ce moe poprawi terms of trade i wzrost dobrobytu. Optymalna taryfa celna i dowd Scitovskiego. Ma to miejsce, gdy popyt na eksport jest nieelastyczny i nie ma krokw odwetowych. Kwestia incydencji ce, gdy co wprowadzane przez znacznego odbiorc. Przy taryfach celnych wzrost zatrudnienia w przemysach konkurujcych z importem. Ochrona modych przemysw. Wolny handel korzystny dla krajw, ktre maj przewag. List postuluj ide ce wychowawczych. Potrzebne by uatwi pierwsze kroki nowym gaziom. Jest to protekcjonizm przejciowy w najwaniejszych gaziach. Postulowali to rwnie Mill, Marshall. Samuelson zauwaa, e winno mie to miejsce w krajach, ktre nie przeszy do epoki industrialnej i rozszerza zakres przedmiotowy na mode gospodarki. Istnieje te protekcjonizm nowych dziedzin wytwrczoci. Wedug Robertson czynniki produkcji si przemieszczaj, i mog by udoskonalane zwikszajc wydajno. W praktyce jednak ciko jest wybra okrelon ga rokujc powodzenie. Ochrona bilansu patnoci w warunkach trudnoci patniczych. Wana rola atwoci uzyskania okrelonej waluty. Szczeglnie wzroso znaczenie po zaamaniu Breton Woods i stagflacji z tego tytuu wynikajcej. Ochrona pac i zatrudnienia wprowadzona przez Kaynesa. Twierdzi, e specjalizacja ma dopiero warto po osigniciu stanu penego zatrudnienia. Robertson i Keynes stwierdzili zmniejszajce si rnice w wydajnoci i wprowadzili tez o zmniejszajcej si roli handlu mnd. Ochrona pac jest wiodcym argumentem, utrzymujcym stabilno spoeczn. Ograniczenie importu utrzymuje poda krajow, przez co niezmniejszanie pac. Kwestia korzyci komparatywnych utrzymuje si wraz ze wzrostem wydajnoci. Zmniejszaniu zatrudnienia oponuj zwizki zawodowe. Przy staej protekcji wystpiyby zjawiska negatywne, czyli brak odzwierciedlenia w sposb prawidowy rnic w efektywnoci poszczeglnych gazi. Aby skrci protekcj konieczne doksztacanie zatrudnionych,

wytwarzanie produktw innowacyjnych, fragmentaryzacja firm. Corden okrela funkcj konserwatywnego dobrobytu spoecznego przez utrzymywanie protekcjonizmu handlowego w dziedzinach mao efektownych bez wyranego uzasadnienia. Protekcjonizm przerzuca bezrobocie do drugiego kraju. Wzgldu bezpieczestwa w przypadku silnego przemysu obronnego. Przypadek wykorzystania przez OPEC zalenoci od importu. Podwyszono stawki by szuka krajowych zasobw. Rozwino to doktryn bezpieczestwa ekonomicznego. atwiej jest wprowadzi embargo na artykuy przemysowe ni surowce. Nadmierna otwarto wobec handlu mnd., a stabilno makroekonomiczna. Szybki wzrost udziau handlu zwiksza podatno na zakcenia zewntrze i utrudnia utrzymanie stabilnoci. Recesje s mniej ostre, gdy gospodarki s w rnych stadiach cyklu koniunkturalnego. Pobudka ta staa si popularna po kryzysach z lat 70. Zakcenia mog by rwnie w skutek przepyww kapitaw krtkoterminowych. Presje NGO. Zwizki zawodowe. Kwestia systemw autorytarnych i demokracji. Modele Grosmanna i Helpmanna uregulowanego sektora przetwrczego oraz wiejskiego nieuregulowanego sektora rolniczego. Na dobr spraw spoeczestwa bogate atwiej wybieraj demokracj ni biedne. Poziom edukacji odgrywa istotn rol, systemy autorytarne wykazuj tendencje do szerszego protekcjonizmu. 6. Polityka handlowa po II wojnie wiatowej a. od GATT do WTO: geneza GATT, b. zasady GATT obowizujce w handlu midzynarodowym c. rundy negocjacyjne w ramach GATT: pierwsze rokowania handlowe d. Runda Tokijska, e. Runda Urugwajska - gwne problemy negocjacyjne i jej efekty f. powstanie wiatowej Organizacji Handlu (WTO) jej cele, zadania i struktura organizacyjna g. Funkcjonowanie WTO: podejmowanie decyzji, akcesja, procedury rozstrzygania sporw, mechanizm negocjacji, h. fiasko Rundy Milenijnej - protesty antyglobalistw i. Runda Katarska i wspczesne problemy handlu midzynarodowego j. udzia pastw rozwijajcych si w pracach GATT/WTO: specjalne i zrnicowane traktowanie Rymarczyk r. X WTO to kontynuatorka GATT (Ukadu Oglnego w Sprawie Taryf Celnych i Handlu). Przez ponad 50 lat GATT gwnym forum liberalizacji. Zasady KNU, wzajemnoci, klauzuli narodowej oraz wycznoci ce. KNU to zakaz dyskryminacji midzy partnerami, nakazano rozcignicie wszelkich korzyci i ulg na pozostaych czonkw GATT. Zasada wzajemnoci to, e aden czonek nie by zobowizany do udzielania koncesji bez wzajemnoci. Klauzula narodowa nakazywaa traktowanie towarw importowanych nie mniej korzystnie ni podobnych towarw pochodzenia krajowego. Jedynym instrumentem chronicym rynek mogy by ca. Z KNU wyczone SWH oraz unie celne. Zasada wzajemnoci nie obowizywaa krajw rozwijajcych si. Wszystko toczyo si w rokowaniach, byo osiem rund. Pierwsza 1947 w Genewie redukowaa ca o ok. 20%, mia powsta ITO. Druga runda w 1949 w Annency zniosa 1-2% globalnego obcienia taryfowego. Trzecia runda 1950-51, nie przyniosa adnych wynikw Czwarta runda 1955-56 oglne obcienie zredukowane o 2-3%. Pita runda Dillona 1961-62, przyjmowaa taryf unii celnej EWG, ktra udzielia wielu koncesji i globalne obcienie spado o 1%. Szsta runda Kennedyiego 1963-67 redukuje ca przemysowe o 35%, artykuy ywnociowe o 8% EWG. Przyjto kodeks antydumpingowy i preferencyjne traktowanie krajw rozwijajcych si. Sidma runda w Tokio 1973-79 redukuje ca na przetworzone o 34%. Przyjto sze kodeksw. Ostatnia runda 1986-1994 w Punta del Este redukuje ca przemysowe o 39%, liberalizuje produkty rolne, bariery pozataryfowe, obejmuje reguami GATT tekstylia, modyfikuje kodeksy, przyjto GATS oraz utworzono WTO. W cigu 8 rund zredukowano ca o blisko 90%, mocno zliberalizowano. Akt kocowy 15.04.1994 r. w Marakeszu przyjo WTO. Pocztkowo 81, w 2004 r. 147 pastw. 4 zaczniki. Zacznik 1A - GATT 1994 to reinterpretacja GATT 1947. Porozumienia w sprawie rolnictwa, rodkw sanitarnych, tekstyliw i odziey MFA, w sprawie rodkw dot. inwestycji zwizanych z handlem TRIM, kodeks antydumpingowy, inspekcji przedwysykowej, regu pochodzenia, licencjonowania importu, subsydiw i rodkw wyrwnawczych. Zacznik 1B GATS ustanawia prawa i obowizki po przyznaniu KNU, dostp do rynku i traktowanie narodowe, powoanie

Rady ds. Handlu Usugami. Zacznik 1C TRIPS zawiera porozumienie w sprawie handlowych aspektw wasnoci intelektualnej. Zacznik 2 to zasady i procedury regulujce spory. Zgodnie z nimi pierwotnie konsultacje, pniej panel, tene powouje Organ Rozstrzygania Sporw, 6 miesicy. Mona si odwoa do Organu Odwoawczego. Zacznik 3 to mechanizm przegldu polityki handlowej. Zacznik 4 to fakultatywne porozumienia handlowe. Cele dziaania WTO to wdraanie obowizujcych postanowie, suy pomoc, przeglda polityk handlow, wsppracuje z MFW i B. Najwaniejszy organ to konferencja ministerialna. Wystpuje te Rada Generalna. Przez Konferencj Ministerialn s powoywane Komitety. Dziaalno WTO organizuje sekretariat z siedzib w Genewie. Decyzje jednomylnie, 3/4, 2/3, konsensus. Polska jest czonkiem pierwotnym. Konferencje ministerialne s najwaniejszym organem WTO. Pierwsza w Singapurze 1996 r. Zawarto tam ITA w sprawie technologii informatycznej. Druga bya w Genewie 1998, 50 rocznica i postulat nowej rundy negocjacyjnej. Trzecia w Seattle w 1999 fiasko przez protesty i sprzeciw pastw rozwijajcych si. Czwarta w Dauha 2001 miaa na celu implementowa porozumienia WTO, negocjowa liberalizacj sektora rolniczego, rozszerzy dostp do rynkw, prace nad doskonaleniem regu antydumpingowych, ucilenia TRIPS, postulat handel, a rodowisko. Pita w Cancun w 2003 rozbia si o zniesienie subsydiw eksportowych, sojusznikiem UE byy AKP. Mroczek r.V Co to najpowszechniejsza opata. Wyrniamy importowe, eksportowe, tranzytowe. Jako rodek polityki handlowej mog by fiskalne, ochronne (np. wychowawcze), prohibicyjne, odwetowe, antydumpingowe lub wyrwnawcze. Jako sposb obliczania ad valorem, specyficzne, mieszane. Sposb podejmowania decyzji to autonomiczne, konwencyjne (w WTO okrelone jako zwizane). Stawki celne preferencyjne udzielane jednostronnie lub wielostronnie. Taryfa celna jest zestawieniem stawek celnych uszeregowanych wedug klasyfikacji. Taryfy jednokolumnowe, dwukolumnowe i wielokolumnowe (wraz z preferencyjnymi i retorsyjnymi). Klasyfikacje towarowe s to pozycje zestawione w ukadzie rzeczowym. Prawie wszystkie oparte s na HS, czteropoziomowym. Zostaa przyjta na mocy Midzynarodowej Konwencji z roku 1988. W UE jest to nomenklatura scalona. Pierwsze cztery poziomy to HS, pity to uszczegowienie, cznie z Nomenklatur Scalon CS tworz TARIC. W imporcie istniej rwnie opaty celne: statystyczne i manipulacyjne, zgodnie z GATT nie mog by wysze ni koszty wiadczonych usug. Integraln czci GATT s tabele koncesji. Zawieraj koncesje, ktrym kada ze stron udzielia pozostaym czonkom. Koncesje ulegay zwizaniu stawek celnych i ich redukcji. Zwizanie stawek oznacza, e kraj zobowizuje si nie podwysza ce powyej poziomu zadeklarowanego. Jeli chce zwikszy w porozumieniu musi udzieli rekompensaty. Redukcje stawek celnych prowadz do wyeliminowania utrudnie w handlu mnd. Redukcja stawek prowadzi do zmniejszenie wpyww budetowych. Odstpstwa od zasady niepodwyszania ce to unia celna, jasno okrelona w art. XXIV. Czyli obszar zoony z dwch obszarw ze zniesionymi opatami celnymi i innymi ograniczeniami. Mona rwnie zawiesi ca w przypadku przegosowania gosw. Zawieszenie udzielane na rok. Ustalenie wartoci celnej powinno by neutralne. Ustala si warto celn na podstawie centy transakcyjnej, czyli ceny faktycznie paconej za towary skorygowan o pakowanie, transport, ubezpieczenie, czyli cen cif. Jeli nie moe tak by ustalona to przyjmuje si warto towarw identycznych, podobnych albo warto towaru w kraju importu. Obniki w szczeglnoci w rundzie Kennedyego o przecitnie 30-35% do art. Przemysowych. W rundzie tokijskiej o kolejne 35-38%. Oglnie poziom ce zmniejszono z przeszo 40% do 4% po rundzie urugwajskiej. W jej wyniku przemysowe obniono o 39% w 5 ratach rocznych. Redukcje najbardziej dotykaj wyroby metalurgiczne i maszyny i urzdzenia, na wyroby wkiennicze jedynie 22%. Na niektre produkty ca zostay zniesienie do 0 np. maszyny rolnicze, aparatura medyczna, papier. Zwizanie ce zostao na poziomie 99% importu przemysowego. Polska jest czonkiem GATT od 1967 r. Nastpia cakowita taryfikacja w rynku rolnym i stopniowa redukcja o 36% ce. Materiay dodatkowe (Rola GATT w redukcji stawek celnych) Gwnym instrumentem liberalizacji byy negocjacje handlowe zwane rundami. Droga zawierania porozumie. Rokowania miay by od czasu do czasu. Ustpstwa (koncesje) byy udzielane jako redukcje, zwizanie oraz zobowizanie do niepodnoszenia ponad okrelony poziom). dania liberalizacyjne mogy skada kraje, ktre byy znacznymi dostawcami na rynku partnera.

Adresat mia prawo odmwi. Moliwo ma rwnie kraj, ktrego produkt propozycji liberalizacji stanowi najwyszy udzia w eksporcie. Pierwsze rokowania byy produkt za produkt. W rundzie Kennedyego zaproponowano linearn metod redukcji. rednia obnika ce waonych musiaa wynie min. 36% w rundzie urugwajskiej. Redukcje stawek byy ujmowane w tabelach koncesyjnych. Do czasu rundy urugwajskiej artykuy rolne byy wyczone z liberalizacji. W rundzie Kennedyego 1964-67 po raz pierwszy podjto prb ograniczenia protekcjonizmu pozataryfowego i uzgodniono kodeks antydumpingowy. W Tokio 1973-79 uzgodniono jedynie dziewi kodeksw, ktre zajmoway si barierami. Podczas rundy urugwajskiej objto dziedziny handlu usugami, prawami wasnoci intelektualnej i handlowymi aspektami polityki inwestycyjnej. Mona wyrni 4 podokresy: 1947-73 dominacja liberalizacji; 1974-86 wzrost protekcjonizmu; 1986-1994 zobowizanie do niewprowadzania nowych barier; od 1995 stopniowa liberalizacja. Wspzaleno zmienna poziomu gospodarczego z polityk handlow. GATT spowodowa wiele przemian m.in. zblienie procedur, wzrost roli ce, zakaz rodkw szarej strefy, wyeliminowanie ogranicze, zwikszenie przejrzystoci i zobowizanie do wprowadzenia wsplnych regu dziaania. Aktualnym warunkiem przystpienia do WTO jest przyjcie wszystkich porozumie lub ich odrzucenie. Wystpuje rwnie mechanizm przegldu polityki handlowej Runda urugwajska bya 8 z kolei, wysunita przez USA. Waniejsza dla innych krajw walka z inflacj i bezrobociem. Przesuwaa si przewaga komparatywna. Protekcjonizm nasili si przez rodki szarej strefy. Wyomem i pobudk w GATT by handel rolny. Wane byo wczenie MFA do GATT, ktra hamowaa rozwj i ograniczaa dostp do pastw rozwinitych. Pulecki r.X Na poziom ochrony od pocztku wywiera wpyw GATT, obecnie WTO. Tene utworzony w Genewie 30/10/1947 r. Stworzono w ramach przygotowania ITO. Zasadniczym celem jest wspieranie i regulowanie otwartego handlu. Obnia ca i zmniejsza ograniczenia, w przypadku ce miaa obowizywa KNU, ogoszono rwnie swobod tranzytu. Artyku XXIV okrela jak konstruowa uni celn. Pierwsze 4 rundy nie przynosz wikszych zmian. Nowy etap w rozwoju polityki taryfowej zwizany z uformowaniem si unii celnej EWG i strefy wolnego handlu EFTA. Wojna kurza wybucha po pitych rokowaniach, czyli rundzie Dillona. By to bezporedni atak na bariery WE. Porozumienie sprawio, e obniono co o ok. 20% w WE, a 8% w US. Kolejna runda, Kennedyego z 1964-68 zmniejsza ca na towary przemysowe o 35%. Runda tokijska 1973-79 w trakcie kryzysu skania do rokowa. 2/3 czonkw to kraje rozwijajce si. Powoano kilka grup roboczych m.in. towary rolne, problemy taryfowo-celne oraz rodki pozataryfowe. Oglna klauzula, e trzeba zredukowa produkty rolne, rednia redukcja o 1/3 ce, przyjcie kodeksw. Sformuowano rwnie ide preferencyjnego traktowania krajw rozwijajcych si. W wyniku stagnacji gospodarczej i eskalacji protekcjonizmu czonkowie postanowili wprowadzi redukcje ogranicze. Wymiana handlowa stanowia ponad 15% GNP wiatowego. W 1986 r. doszo do zaostrzenia konfliktu midzy US, a WE. Punktem zapalnym przyjcie Hiszpanii i Portugalii, US da rekompensaty. Pod koniec 1986 ponownie na skraju wojny celnej midzy WE, a US. Z reguy strona europejska musiaa godzi si na wiksze ustpstwa. W rundzie urugwajskiej postanowiono zwrci uwag na rodki pozataryfowe i handlu usugami. Przemys by wkienniczy z uwagi na wysok pracochonno procesu i przewagi komparatywnej pastw rozwijajcych si. MFA weszo w ycie w 1974 r. i coroczne 6% wzrost eksportu. Dotychczas nie udao si doprowadzi do znacznej liberalizacji artykuami rolnymi, w krajach WE byy opaty wyrwnawcze i zakupy interwencyjne. Taki sposb subwencji obnia cen na rynku wiatowym, a budetu UE kierowana jest na wspln polityk roln. W rundzie urugwajskiej wan rol penia rwnie wymiana technologii oraz patenty, prawa autorskie. Podobna sytuacja w dziedzinie usug. Kwestie ochrony rolnictwa WE byy przyczyn przerwania rozmw w rundzie urugwajskiej. Grupa Cairns chciaa wywrze na Unii presj. Dyli do zmniejszenia interwencjonizmu. Wznowienie rokowa przyszo w ostatniej chwili, bo koczy si mandat rozmwcw amerykaskich. Obnika ce bya drugorzdna i wynosia przecitnie 34% do wysokoci 4,7%. Redukcja rodkw pozataryfowych wystpoway we wszystkich grupach rokowa, postanowiono o inspekcji przed wysyk, problem zwizany z reguami pochodzenia i preferencyjnym traktowaniem krajw trzeciego wiata. Kluczem rozmw by jednak problem artykuw rolnych. Grob zerwania obrad oddalia Szwecja z propozycj obnienia ochrony rolnictwa o 30% w 5 lat. Wybucha, wic wojna tuszczowa, gdy UE zaczo dopaca bezporednio do farmerw do areau gospodarstw. Byo to powodowane przesuniciem rolin oleistych z przetwrstwa do produkcji rolnej. Skarga US, ale UE zwraca uwag, e ma nisk samowystarczalno. Czciowo wybucha wojna na subsydia, ale w 1992 r. UE wprowadza zmiany w polityce rolnej, a w gwnej mierze redukcja o 1/3 cen gwarantowanych dla producentw zb. W

1992 r. wybucha rwnie wojna stalowa, wszczcie procedury antydumpingowe wobec UE. W 1993 jako sekretarz odchodzi A. Dunkel, a przychodzi P. Sutherland. Kanadyjscy analitycy obliczyli wariant optymalny i wariant kompromisowy korzyci po pomylnej rundzie urugwajskiej, US miao w perspektywie NAFTA. Po zmianie wadzy w US groba kolejnej wojny celnej, wprowadzenie ce na wina i inne artykuy luksusowe z UE. Mimo wszystko zwycia pragmatyzm, podpisanie ukadu przynioso 200 mld zysku i mogo wyprowadzi gospodark z recesji, a nie podzieli si na trzy konkurencyjne bloki gospodarcze. Wojna olejowa oficjalnie zakoczona w 1992 r. w Waszyngtonie przez rolnikw Blair House. WE gwarantowaa ograniczenia w 6 lat 36% dotacji do eksportu i obszar uprawy rolin oleistych. W efekcie rokowa znaczce sukcesy osignito w kwestiach zwizanych z handlem artykuami rolnymi i usugami. Redukcja regulacji miaa by zastpiona cami. Trzy nowe dziedziny GATS, TRIPS i TRIAS. Pewn saboci GATT by ograniczony mandat, nie obejmowaa np. handlu surowcami. Pulecki r. XI Runda milenijna w Seattle zostaa przerwana przez protesty organizacji pozarzdowych, a take lewackich. Nie doszo do rokowa handlowych nazwanych rund milenijn. Wymiana handlowa czy si z procesami globalizacji. Lewica zdefiniowaa nowego wroga imperializm. Midzy regionalizacj, a globalizacj wystpuj wzajemne powizania. Trzy rodzaje: hegemonialna, trjbiegunowa i multilateralna. Pierwszy typ utosamiany z amerykanizacj. Regionalizacja jest swoist odpowiedzi na globalizacj. W modelu trjbiegunowym odpowiada korporacjom transnarodowym. Podstaw s US, UE i Japonia. W aspekcie multilateralnym regionalizacja jest przeciwwag lub si rwnowac. Paradoks Puleckiego polega na pierwotnym wczeniu si krajw stowarzyszonych do struktur europejskich, przez co by aktorem globalnym. Globalizacja i regionalizacja s zjawiskami komplementarnymi. Postulaty nowego adu ekonomicznego cz si z zarzutami o nowy kolonializm. 7. Teoria i praktyka midzynarodowej integracji gospodarczej a. Pojcie i istota midzynarodowej integracji gospodarczej (definicja MIG, cele integracji, warunki integracji i jej modele) b. stopnie integracji gospodarczej: od strefy wolnego handlu do unii politycznej c. statyczne i dynamiczne efekty stref wolnego handlu i unii celnych 8. Integracja regionalna a. motywacje do regionalnej integracji ekonomicznej b. Artyku XXIV GATT: preferencyjne umowy handlowe c. Artyku V GATS: Integracja gospodarcza d. Bloki handlowe a system handlu Materiay dodatkowe W WTO podstawow zasad brak dyskryminacji, to jest pozwolenie preferencyjne midzy podzbiorami czonkw. Naoone s warunki na integracj regionaln. Od 1948 zgoszono ponad 200 regionalnych porozumie, wrd nich UE. UE sama zgosia wiele porozumie z innymi podmiotami. Poza tym NAFTA, Mercosur, czy ANZUS. Cech wspln jest obnienie barier w handlu midzy czonkami. Strefa wolnego handlu nie ma restrykcji handlowych dla uczestnikw, unia celna to SWH ze wspln zewntrzn polityk handlow, wsplny rynek to UC ze swobodnym przepywem czynnikw produkcji, a unia gospodarcza to WR z harmonizacj polityk gospodarczych. Pomys unii celnej ju Francja w 1664 r., Austria z ssiadami pniej. W latach 30. walczono z kryzysem wiatowym, a po II W powstaj bloki EWWiS, Benelux, EWG. Porozumienia o integracji byy protekcjonistyczne. W latach 90. nowa fala FTA, NAFTA 1994 r., FTAA, ASEAN, COMESA. Przesankami by koniec centralnego planowania, zmiana postawy USA, efekt domina, globalizacja, zwikszenie wiarygodnoci, polityka zagraniczna i bezpieczestwa. Wpyw regionalizacja na rynek wiatowy zaley tylko od typu rozwaanego porozumienia i skal jej dyskryminacji ukrytej. Szkody mog by tylko, gdy nastpuje zmiana kierunku handlu. Artyku XXIV dopuszcza umowy o integracji regionalnej, jeli bariery handlowe nie ulegn zmniejszeniu, a wszystkie ca i regulacje zostan zniesione w rozsdnym czasie i zostanie notyfikowane do Rady WTO. Testy musz przej pomylnie, aktualnie istnieje komitet ds. regionalnych porozumie handlowych. Problem z jednoznacznym przyjciem i wypenieniem testw. Odrzucajc dane porozumienie GATT wykluczyby dane kraje z ukadu na dobr spraw. Maj one uatwia handel, a nie zwiksza bariery. W razie gdyby wystpio pragnienie zwikszenia ce, to musi

doj do negocjacji rekompensat. Kraje rozwijajce mog powoa si na enabling clause i nie spenia wszystkich warunkw. Artyku V GATS przypomina GATT w tym sensie, e zezwala na integracj regionaln na podstawie dyskryminacji pod pewnymi warunkami. Porozumienia takie musz mie due pokrycie sektorowe, brak rodkw naruszajcych zasad rwnoci traktowania i nie mog mie wyszych barier handlowych. Zmierza si do wycofania z konkretnych zobowiza lub zasad rwnoci, istniej zatem luki i furtki. Niemoliwe jest prawie dojcie do zgody, gdy potrzeba konsensusu. Sprawa podwaenia unii celnej Turcji z UE. Porozumienia nakadaj koszty na kraje niebdce uczestnikami, w ramach takich ugrupowa poprawiaj si wrcz arbitralnie terms of trade. Nie maleje wolumen handlu z pastwami trzecimi, wrcz przeciwnie. Poprzez integracje krpuje si grupy nacisku. Typy integracji to unia celna, swh i system scentralizowany. W unii celnej koszty protekcjonizmu ponosz wszyscy konsumenci w UE. W systemie scentralizowanym negocjowane s osobne porozumienia. Alternatyw do akcesji jest poszukiwanie innej formy stowarzyszenia Rymarczyk r. X Tendencje do integracji s charakterystyczne dla naszych czasw. Pierwsze nasilenie zaraz po wojnie, drugie w poowie lat 80. Integracja oznacza odnow, scalenie, zespolenie. Stan rzeczy umoliwiajcy kontakty handlowe midzy rnymi gospodarkami narodowymi, rwnie swobodnie jak w aspekcie wewntrznym. Podzia na negatywn, czyli usuwaniu ogranicze i barier i pozytywn budujc instytucje w celu harmonizacji. Integracja odbywa si midzy krajami ssiadujcymi o zblionej strukturze i poziomie rozwoju. Rne przyczyny np. wzbudzenie tempa rozwoju albo ch utrzymania tego tempa. Cele integracji to zespalanie narodw, ale rwnie unowoczenienie gospodarki, brak ogranicze, dostp do rynkw zbytu, obnika postpu technicznego kosztw. Przesanki polityczne (ustrj, cele polityki), ekonomiczno-spoeczne (wiksze moliwoci zakupu, tempo wzrostu) oraz inne przesanki. Poza tym warunki pooenia geograficznego, komplementarnoci,infrastruktury i polityki. Model integracji to caociowy obraz ukadu wraz z podziaem kompetencji i centralnymi orodkami. Jest midzynarodowy, gdy decyzja na poziomie przedsibiorstw krajowych oraz ponadnarodowy, gdy powoane orodki w obrbie ugrupowania. Mechanizm integracji odnosi si do funkcjonowania rynku i jest to wolny rynek oraz rynek regulowany (przy interwencjonizmie). Etapy to strefa wolnego handlu, unia celna, wsplny rynek (swoboda kapitau i siy roboczej), unia walutowa, unia ekonomiczna, unia polityczna i pena integracja gospodarcza. Efekt kreacji handlu polega na zwikszeniu obrotw w ramach krajw udzielajcych sobie preferencji, import z tych krajw staje si bardziej konkurencyjny. Efekt produkcyjny zwiksza efektywno, efekt konsumpcyjny polega na spadku cen krajowych. Efekt przesunicia handlu gdy handel zwiksza si kosztem wymiany z pastwem trzecim. Aby utworzy uni walutow potrzebna zbieno cyklw koniunkturalnych oraz sztywnego kursu walutowego, jak i inflacja. Poza tym powizanie gospodarcze, mobilno czynnikw produkcji, elastyczne systemy pac, rynki zintegrowane, koszty s niskie przy korzyciach, wzajemna koordynacja polityki. Ugrupowania integracyjne mog by formalne (zinstytucjonalizowane) lub nieformalne (powizane). Wiele przykadw np. EFTA, CEFTA, NAFTA, CARICOM, CACY, COMESA, SPARTECA. Trzy etapy UGiP w UE oraz kryteria konwergencji wraz z genez UE.