You are on page 1of 11

Judyta Hlubek Etnologia i antropologia kulturowa, Wrocaw Retoryka swojskoci Charakterystyka kultury wspczesnej Pojcie kultury wspczesnej sytuuje

si w rzeczywistoci, ktrej gwnymi cechami stay si kategorie prdkoci, przyspieszenia i wzrastajcego tempa1, cigle mobilizowane przez rozwijajc si technologi informacyjn. To dziki niej wiat staje si w istocie jednym miejscem, to dziki niej w ogle moliwa jest dyskusja o globalizacji. W. J. Burszta nazywa globalizacj szczegln form przyspieszenia, poniewa redukuje znaczenie odlegoci, a nawet wtpi w jej funkcj dla szerzcej si metakultury nowoczesnoci2. Zjawiskiem wszechobecnym we wspczesnej kulturze, zwanej rwnie przez jej krytykw postkultur, jest zwyczaj nieprzerwanego odbierania informacji przy jednoczesnym minimalnym ich wchanianiu3. Jest to syndrom waciwy dla nowego pokolenia, pod ktrym J. Sowa rozumie ludzi urodzonych w latach `80-tych, ktrzy nie pamitaj czasw komunizmu, nie znaj innego wiata, nie wiedz, co znaczy mie ideay, czym jest moralny konflikt z wadz i jak wiele warta jest wolno, kiedy si jej nie ma. Jako e podstawowym mechanizmem przystosowawczym czowieka jest uznanie za natur wszystkiego tego, co zastaje wok siebie w momencie narodzin, tote nowa generacja bdzie pokoleniem sukcesu, ze wzgldu na to, e wychowaa si w jego propagandzie i jej pokoleniowa wiadomo jest sama w sobie produktem spoeczestwa konsumpcji. Jedyn frustracj, z jak moda generacja si zetknie, wynika bdzie z tego, e ich kolega ma wiksz pensj, wikszy samochd albo adniejsze mieszkanie - w Nowym Wspaniaym wiecie (neoliberalnej ekonomii i spoeczestwa konsumpcji) bd po prostu chcieli by alfami, nie zastanawiajc si, o co w tej grze w ogle chodzi4. Sowa podkrela, e mimo i ycie w komunistycznej Polsce pod wieloma wzgldami byo trudniejsze i rwnie powodowao siln frustracj, nie byo jednak pogrone w beznadziejnym banale i gupocie, ktre w nowej kapitalistycznej Polsce
1

Por. W. Burszta, W. Kuligowski, Sequel. Dalsze przygody kultury w globalnym wiecie, Warszawa 2005, s. 4546. 2 Por. W. Burszta, W. Kuligowski, op. cit., s. 48. 3 Por. W. Burszta, W. Kuligowski, Sequel, op. cit., s. 47. 4 J. Sowa, Dezerterzy spoeczestwa konsumpcji, [w:] Frustracja. Modzi o Nowym Wspaniaym wiecie, red. P. Marecki, J. Sowa, Krakw 2003, s. 5.

opanowuj kad sfer ludzkiej egzystencji. Zauwaa rwnie, e przeobraenia polskiego spoeczestwa dokonuj si w kontekcie oglnej sytuacji spoeczno-ekonomicznokulturowej wiata zachodniego5. Globalizacja nie dzieje si bowiem gdzie na zewntrz, nie dotyka tylko rynkw kapitaowych i midzynarodowych organizacji gospodarczych, ale rozgrywa si take kadego dnia w codziennym yciu. To wanie dzi globalizuj si finanse korporacji, i naszych rodzin, globalizuje si policja i terroryzm, chrzecijaski model rodziny i idee feminizmu, technologia i sposoby ucieczki od niej, jadodajnie typu fast food i kuchnie domowe, kolekcje mody i odzie wytwarzana rcznie, popkultura i ruchy alternatywne, ycie miejskie i gospodarstwa agroturystyczne6. Konsekwencje globalizacji homogenizacja, heterogenizacja kultury i styl eko W refleksji nad konsekwencjami procesu globalizacji cieraj si ze sob dwa nurty. Pierwszy z nich skupia zwolennikw rozumienia globalizacji, jako naturalnego i nieuchronnego nastpstwa modernizacji, skutkiem czego dochodzi do homogenizacji instytucji i dowiadcze jednostek. W obrbie tego nurtu mieci si te pojcie makdonaldyzacji (G. Ritzer)7. Homogenizacja konsumpcji wywouje detradycjonalizacj, polegajc na zmniejszeniu roli lokalnych, rodzinnych tradycji i obyczajw w zachowaniach konsumenckich. Std te zanik folkloru ludowego i upowszechnianie si miejskiego stylu ycia zwanego przez Baumana urbanizacj konsumpcji8. Tymczasem obok procesw ujednolicania wzorcw konsumpcji mona zauway przeciwstawne tendencje, powodujce wzrost zrnicowa zachowa konsumenckich w zjawisku heterogenizacji9. Tutaj powszechnie uwaa si, e konsekwencj globalizacji jest rnorodno, wymieszanie rnorakich wzorw kulturowych, hybrydyzacja elementw, jakimi dysponujemy pewnej caoci, poprzez rne ich czenie. Czasem jednak oba rwnolege nurty prbuje si zespoli, twierdzc, e globalizacja nie wyklucza rozwoju lokalnoci, bowiem jej tworzenie odbywa si w odwoaniu do globalnych wzorcw. Idea ta czy elementy tego, co globalne z tym, co lokalne - odrniajce spoecznoci, mimo tendencji ujednolicajcych, wynikajcych z zasad

5 6

Ibidem, s. 5. W. Burszta, W. Kuligowski, op. cit., s. 9. 7 M.Bogunia-Borkowska, M. leboda, Globalizacja i konsumpcja. Dwa dylematy wspczesnoci, Krakw 2003, s. 80. 8 Z. Bauman, Globalizacja, Warszawa 2000, s. 59. 9 W. Patrzaek, s. 34.

globalizacji (Z.Bauman)10, znajduje miejsce na kulturow powolno identyfikowan z tradycj, pamici i refleksyjnym namysem. Intensywny rozwj gospodarczy wiata sprowokowa dyskusj nad jego granicami wobec nasilajcych si procesw degradacji rodowiska naturalnego, wyczerpywania si nieodnawialnych zasobw i surowcw naturalnych, zagszczenia przestrzeni w rozwinitych orodkach przemysowych, a w konsekwencji nasilajcych si pejoratywnych procesw spoecznych (przestpczo, haas, itp.). Na Tym tle zaczy pojawia si ruchy ekologiczne i nowe trendy w konsumpcji jak np. zdrowa ywno, zdrowy styl ycia, czy moda na budowanie domw w sferach podmiejskich. Zjawiska te wygeneroway nowy typ wiadomoci spoecznej, opartej na przestrzeganiu praw natury, wpojonej pniej w zasady konsumenckie jak np. niepalenie, aktywny tryb ycia, korzystanie z roweru zamiast samochodu itp11. W opozycji do uzalenionej od prdkoci kultury, rozwin si midzynarodowy ruch nazwany slow food, ktrego naczeln ide jest powtrne odkrycie bogactwa i aromatw lokalnych kuchni jako broni w walce ze standaryzacj fast foodw 12. Slow food zajmuje si publicz prezentacj tradycyjnych, lokalnych produktw ywieniowych, otwarcie krytykuje bezustanne propagowanie odchudzania13. Jego gwne cle to m.in. uchronienie drobnych dostawcw przed zalewem przemysowej standaryzacji; zagwarantowanie przetrwania zagroonych wyginiciem ras zwierzt, gatunkw serw, zimnych mis, jadalnych zi [] zb i owocw; rozpowszechnienie edukacji ywieniowej; aby przesadne zamartwianie si kwestiami higieny nie zabijao specyficznego charakteru i smaku wielu produktw; aby chroni prawo do przyjemnoci14. Unia Europejska szansa a trauma kulturowa W krajach Unii Europejskiej prowadzona jest polityka jakoci i wyrniania produktw ywnociowych. Wynika ona z dbaoci o konsumenta i chci jego ochrony przeciwko wszelkim pomykom, a take oszustwom dotyczcym pochodzenia produktu i jego specyficznych waciwoci15, bowiem system chronionego oznaczenia miejsca pochodzenia, suy ochronie towarw produkowanych, przetwarzanych i przygotowywanych w okrelonym
10

M.Bogunia-Borkowska, M. leboda, Globalizacja i konsumpcja. Dwa dylematy wspczesnoci, Krakw 2003, s. 80-82. 11 W. Patrzaek, W. Patrzaek, Kulturowe determinanty zachowa konsumenckich , Wrocaw 2004, s. 35. 12 W. Burszta, W. Kuligowski, op. cit., s. 96-97. 13 Ibidem, s. 98. 14 Czytaj wicej: http://www.slowfood.pl/. 15 M. Gsiorowski, Europejski system oznaczania jakoci produktw regionalnych rdo: http://www.witrynawiejska.org.pl/strona.php?p=707.

miejscu przy uyciu tradycyjnych i uznanych metod. Dziki temu systemowi sprzedawane w unijnych sklepach produkty uznane za tradycyjne, jednoznacznie kojarzce si z danym krajem Unii Europejskiej, musz pochodzi wanie z niego (np. feta z Grecji a parmezan z Woch)16. Rwnie polscy producenci ywnoci stanli przed szans zarezerwowania czego dla siebie. Lista polskich produktw regionalnych z unijnym certyfikatem si wydua, aczkolwiek do pozostaych krajw UE nam jeszcze daleko. Najszybciej zareagowali grale robic sobie wyczno do specjaw. Wrd odznaczonych produktw znajduj si m.in. bryndza podhalaska, oscypek, ptorak, dwjniak, wielkopolski ser smaony czy andruty kaliskie. Jak wida wstpienie Polski do UE stao si z jednej strony szans i wyzwaniem dla lokalnych producentw ywnoci, bowiem sprawy kuchni zaczto postrzega w kategoriach kwestii politycznej i narodowej zarazem, z drugiej natomiast narzucono i wywarto na polskim rolnictwie kolejny proces modyfikacji17. .Wspczesna wie polska podlega waciwie wszystkim specyficznym warunkom pojawienia si traumy kulturowej. P. Sztompka wyrnia tutaj 4 typowe sytuacje. 1) Do traumy kulturowej dochodzi czsto wtedy, gdy jakie wane zdarzenie, stanowi zaprzeczenie najbardziej centralnych zaoe kultury, jest interpretowane jako zasadniczo niezgodne z najwaniejszymi wartociami, podstawami tosamoci, podwalinami dumy zbiorowej itp. Tutaj w gr wchodzi etos chopa wolnego twrcy chleba oraz przekonanie, e od myszy do cesarza, wszyscy yj z gospodarza itp.18. 2) Warunki sprzyjajce traumie kulturowej powstaj rwnie wtedy, gdy zinternalizowana w wyniku socjalizacji kultura, jak przechowuj w swoich gowach lub pautomatycznych odruchach serca, ciera si z odmiennym otoczeniem kulturowym. Sytuacja taka zachodzi w wyniku globalizacji kultury (imperializm, amerykanizacja, makdonaldyzacja). 3) Trzecim kontekstem sprzyjajcym traumie kulturowej jest pojawienie si nowych sposobw ycia pod wpywem zmiany warunkw technologicznych, gospodarczych czy politycznych. Okazuje si wtedy, e rozwijajce si nowe wzorce dziaania nie przystaj do dotychczasowej, tradycyjnej kultury. Nowe sposoby ycia nie zostay jeszcze zakodowane i usankcjonowane w postaci nowych regu, tymczasem kultura tradycyjna utracia ju swoj oczywisto, staa si problematyczna, narzuca ograniczenia i postrzegana jest jako przestarzaa. Czsto towarzyszy temu konflikt pokole, gdzie pokolenie starsze trzyma si tradycyjnych regu, pokolenie modsze za yje po nowemu. 4) Ostatnim w tym wypadku czynnikiem prowadzcym do traumy, jest dysharmonia kulturowa. Pojawia si ona, kiedy rne segmenty kultury
16 17

W. Burszta, W. Kuligowski, op. cit., s. 108. W. Patrzaek, op. cit., s. 198. 18 L. Kocik, Trauma i eurosceptzczym polskiej wsi, Krakw 2001, s. 40-41.

rozwijaj si w niejednakowym tempie , wskutek czego jedne wlok si za innymi i powstaje zjawisko opnienia kulturowego. Inn przyczyn moe by rwnie innowacja kulturowa, wprowadzajca wtki niespjne z kultur ju istniejc, zaburzajc dotychczasow jej spjno19. Jedn z najistotniejszych cech tradycyjnych spoecznoci lokalnych by zintegrowany system zaspokajania potrzeb indywidualnych i zbiorowych. Kada dziedzina wsplnych dziaa obejmowaa rwnie realizacj wielu innych, materialnie niewymiernych wartoci oczekiwanych, otrzymywanych i udzielanych sobie nawzajem. W granicach tej spoecznoci wystpowa zamknity obieg stosunkw spoecznych oraz wymiany usug, w sensie przestrzennym, obyczajowym i magicznym. Na tym gruncie ksztatowa si szczeglnie trway i spjny system wartoci zwizany ze sposobem ycia oraz efektami pracy posiadajcymi przyrodnicze, ale te nadprzyrodzone wymiary. Rodzina i wie stanowi paszczyzn, w obrbie ktrej dziaania zwizane z wytwarzaniem rolniczym s organizowane i zyskuj odpowiednie wartoci, za czynniki produkcyjne i reprodukcyjne s integraln skadow rl spoecznych. Dziaania podejmowane w sferze funkcji produkcyjnej rodziny nie opieraj si wycznie na kategoriach dochodu, ale posiadaj te inne wartoci, suce utrzymaniu si konkretnego systemu rodzinnego, ssiedzkiego, wiejskiego. Dlatego wszystkie bardzo wydajne towarowe formy produkcji doprowadziy w rnych krajach do zniszczenia spoecznie cennych sposobw ycia. Gospodarstwo jako rodzinna warto ponadczasowa i gwny identyfikator spoeczno-kulturowy ustpowa musi gospodarstwu traktowanemu po prostu jako instytucja produkcyjna, ujmowana w kategoriach opaca si, albo te nie. Produkty gospodarstwa trac swe oczywiste i z gry wiadome przeznaczenie i coraz czciej przyjmuj warto przemysow. Rwnie rdo satysfakcji ulego zmianie, mianowicie jak L. Kocik podkrela, rado z dorodnoci i urodzaju zanika, na rzecz korzystnej koniunktury, ktra teraz stanowi najwaniejsze rdo satysfakcji. Pody rolne utraciy swoj dusz, wiele z elementw nadanej im roli spoecznej, wiele atrybutw kulturowych, mistycznych, magicznych, aksjologicznych, stajc si po prostu towarem rynkowym i surowcem przemysowym20. Wszystkie te czynniki doprowadziy do dysharmonii w kulturze rolnej. Symbole zaczynaj oznacza do innego ni dotychczas, dawne wartoci si rozpywaj, jak rwnie narzucane cele, okazuj si nierealistyczne, dziaania postulowane przez normy s niewykonalne. Obalone zostaj dotychczasowe przekonania, podkopana wiara, zaufanie sprzeniewierzone, nastpuje zaamanie si charyzmy i upadek idoli 21. Lucjan Kocik upatruje
19 20

Ibidem, s. 41. Ibidem, s. 43-44. 21 Ibidem, s. 44.

w zaamaniu dotychczasowego porzdku kulturowego zaburze zbiorowej tosamoci. Kryzys tosamoci oraz walka o odbudow czy te ponown konstrukcj tosamoci zbiorowej, moe okaza si najwaniejszym wskanikiem empirycznym traumy kulturowej. Na tych zjawiskach bazuj mechanizmy rozbudzania fobii antyunijnych. Czynnoci rolnicze zostay pozbawione zupenie swojej otoczki religijno-magicznej i spoecznokulturowej. Scenariusz obyczajowy czynnoci produkcyjnych zosta zastpiony suchymi, uniwersalnymi instrukcjami technologicznymi. Przyjta zostaa zupenie odmienna zasada urodzajnego roku (zakoczenie roku gospodarskiego stanowiy doynki, pniej dopiero stay si witem partyjno-pastwowym) i poczucia sukcesu w gospodarstwie (miar sukcesu dawniej bya pena stodoa i spiarnia, dzi s to pienidze)22. Retoryka wiejskoci na przykadzie zebranego materiau Tematy, ktre poruszyam w powyszych rozdziaach s moim zdaniem przyczyn panujcej obecnie mody na wiejsko i ludowo, ktra rozprzestrzenia si na wiele aspektw wspczesnego ycia. Wystarczy przesucha nagrania popowych artystw, wykorzystujcych etniczne, folkowe brzmienia, przeledzi sklepy z odzie, w ktrych mnstwo jest motyww polnych kwiatw, geometrycznych wzorw, korali w stylu gralskim, krojw nawizujcych do stroju ludowego, czy te przyjrze si pkom w supermarkecie, ktre pene s tradycyjnych produktw spoywczych. Trauma kulturowa, ktr szeroko opisuje L. Kocik, jest moim zdaniem wyrazem pewnej tsknoty, objawiajcej si poprzez ch powrotu do tradycyjnych wyrobw, prby odnowienia dawnego systemu. Inn przyczyn jest z pewnoci przesycenie ofert fastfoodw, znudzenie ywnoci typu instant kojarzon m.in. ze sztucznoci, przetworzeniem, chemi, konserwantami itp. (porwnaj wykres skojarzenia z niezdrow ywnoci), w efekcie czego Polacy zapragnli czego jakociowo innego, ale nie tego, co kosmopolityczne i ultranowoczesne, pochodzce z jakich nieczytelnych krajobrazw, ale zrodzonego tutaj, oznaczonego zrozumia etykiet, a najlepiej wyrabianego przez spracowane rce naszych babek23. Wobec tego, pojawiajca si retoryka wiejskoci na konkretnych produktach, jest motywowana chci stworzenia bardziej autentycznego produktu. Wspczenie mamy do czynienia z tendencjami zachowa konsumenckich, jakimi z jednej strony s odrbne systemy kulturowe determinowane tradycjami narodowymi
22 23

L. Kocik, op. cit., s. 39-52. W. Burszta, W. Kuligowski, op. cit., s.119.

i regionalnymi, z drugiej za z uniwersalnymi wzorami ksztatowanymi przez kultur masow i wiatow globalizacj, zmierzajc w kierunku zatarcia istniejcych rnic kulturowych24. Wspczenie tradycja jest tworzona, co oznacza, e poza idealizacj pewnych jej elementw, wczane s do niej zachowania, wartoci i symbole, ktre w rzeczywistoci nie byy jej czci, dlatego te koncepcja tradycji jest zglobalizowana 25. W polskich mediach reklama staa si codziennoci. Jest powszechn i integraln czci kultury masowej, czerpie z wzorcw skojarze i archetypw, jakie funkcjonuj w wiadomoci spoecznej26. Czowiek jest atakowany niemal zewszd przez reklamy, ale na jego decyzje o kupnie okrelonych produktw, jak mwi Wanda Patrzaek, ma wpyw bardzo wiele czynnikw, wyrnianych w dwch grupach na indywidualne (endogenne) oraz spoeczne (egzogenne)27. Jedn z koncepcji chwytw marketingowych jest odniesienie do kultury ludowej. Dotyczy ona symboli, mitw, legend specyficznych dla tradycyjnych spoeczestw lokalnych, zwaszcza wiejskich. Charakteryzuje i jest atwa si w ona odbiorze, komunikatywnoci

przekazywana w formie ustnej z pokolenia na pokolenie. Produkty wykorzystujce symbole kultury ludowej s postrzegane jako blisze mieszkacom regionw, z ktrych pochodz, z ktrych si wywodz (np. piwo ywiec). Kultura ludowa to rwnie porzekada ludowe i przysowia, ktre znane s i rozumiane przez wikszo Polakw , jak w przypadku reklamy margaryny Kama z 1994 roku,
28

Kubeczek imituje drewniane naczynie, w ktrych dawniej na wsi przechowywano mietan.

w ktrej oprcz wykorzystania bohaterw ze znanego wszystkim filmu Janosik, postaci posuguj si gwar i utartym zwrotem, sugerujcym, e produkt jest samym zdrowiem, zamknitym w plastikowym pojemniku: dlotego wsyko pamjentom i serce mom jak dzwon29. Z tych rde wypyno morze towarw spoywczych, ktre hurtowo okraszono okreleniami w rodzaju swojskie, chopskie, domowe, babuni: makarony, miody, masa,

24 25

Por. W. Patrzaek, Kulturowe determinanty zachowa konsumenckich, s. 11. W. Kuligowski, s.80. 26 W. Patrzaek, op. cit., s. 153. 27 Czytaj wicej w: W. Patrzaek, op, cit., s 156-163. 28 Ibidem, s. 146. 29 http://www.youtube.com/watch?v=IAP6ncIjPF8.

ciasta, nalewki, kompoty, smalec itp. Na pytanie zadane w ankiecie 30 o skojarzenia z jedzeniem tradycyjnym, a 18 osb powizao tradycj z tym, co domowe, smaczne, tuste, z jedzeniem jak u mamy czy ze zdrowiem (por. wykres 1), dlatego te na opakowaniach umieszczane s wiejskie gospodynie i pulchni, sympatyczni gospodarze, zobaczy mona rwnie sielskie krajobrazy wsi z chatkami, bocianami, biao-czarnymi krowami. Wiele reklam, szczeglnie produktw ywnociowych odwouje si do etnocentryzmu Polakw. Produkty te reklamowane s jako lepsze od zagranicznych, bo polske. A 37 osb (68%) na pytanie o jako artykuw spoywczych pochodzcych z Polski w stosunku do zagranicznych odpowiedziao, e polskie produkty odznaczaj si raczej lepsz jakoci. Jednoczenie dla ponad poowy (52%) zapytanych osb, zaufanie do ywnoci pochodzcej zza granicy jest mniejsze ni do polskiej (por. wykres 4). Wyrniajce si produkty promuje si prestiowym znakiem towarowym Teraz Polska, przedstawiajcym flag narodow. Do etnocentryzmu odwouje si firma Atlas, stosujc jako logo bociana stojcego na gniedzie, stanowicy tradycyjny wtek krajobrazu polskiego oraz symbol gniazda rodzinnego. Wydaje si, e wpyw etnocentryzmu na zachowania Jeden z symboli kultury ludowej polska krowa, sta si zarazem okreleniem smaku krwkowego. zagranicznych odpowiednikw31. Pod strategi czysto marketingow naley dostrzec w tej ofercie jednoznacznie podsuwane elementy poczucia przynalenoci do okrelonego miejsca32, jak w przypadku produktw specyficznych dla danego. Jabka ckie ju swoj nazw nawizuj do regionu, z ktrego pochodz. Najciekawszy jest jednak opis, podkrelajcy ich ekskluzywizm: Dla jabek ckich charakterystyczny jest wikszy rumieniec, ktry pokrywa wiksz cz owocu. Niektre z odmian maj nalot woskowy. Barwa zasadnicza charakterystyczna dla danej odmiany, a rumieniec wyranie mocniejszy od jabek pochodzcych z innego regionu. Wyrazisty smak i specyficzny, gboki zapach. Wikszo owocw uzyskiwanych w rejonie
30 31

konsumenckie produktw

moe

by istotny

przypadku do

ywnociowych,

nawizujcych

tradycyjnych symboli kultury polskiej oraz taszych

Ankiet przeprowadziam wrd 54 osb (42 kobiety i 12 mczyzn), drog internetow. W. Patrzaek, s. 150. 32 W. Burszta, W. Kuligowski, op. cit., s.119.

cka cechuje si wyjtkow soczystoci i aromatem33. Dodatkowym atutem staje si tradycja ckiego sadownictwa, ktra znana ju bya w XII wieku, ponadto suszone jabka spawiano Dunajcem do Wisy i dalej do Gdaska, skd byy transportowane drog wodn do innych krajw Europy34. Retoryka wiejskoci i tego, co swojskie, domowe, tradycyjne wsparta jest romantycznym przekonaniem o swoich archaicznych korzeniach, jawi si zatem jako uosobienie pierwotnego ducha narodowego35. W reklamach wykorzystuje si zakorzenione u konsumentw przekonanie, e firmy z tradycjami, zaoone w ubiegych wiekach, reprezentuj wartoci i normy zwizane z solidnoci, przywizaniem do rodzinnych receptur, wykorzystaniem surowcw naturalnych, podkrelajcych due dowiadczenie: dzi tradycyjny smak Wedlowskiej czekolady pozosta jednak niezmienny, za osigniciami Emila Wedla, mimo upywu lat, zachwycaj si kolejne pokolenia wielbicieli czekoladowych smakoykw. Jego wyszukany podpis sygnuje najpopularniejsze wyroby czekoladowe w Polsce, a marka Wedel, na przestrzeni blisko 160 lat, staa si ulubion, najblisz sercu mark dla wielu Polakw..36 Ostatnim zagadnieniem jakie chc poruszy, jest kwestia autentycznoci produktw spoywczych reklamowanych jako prawdziwe, tradycyjne czy wiejskie. Troje dziennikarzy z telewizji TVN postanowio sprawdzi, w jaki sposb produkowane s wdliny w Polsce i ile tak naprawd jest misa w misie. Reporta ten odkrywa szokujc prawd o polskich zakadach misnych, w ktrych nagminnie stosuje si rnego rodzaju ulepszacze. Wdliny, nawet te, ktre swoj nazw wskazuj na ich zwizek z tradycyjnym wyrobem, prawdziwym wiejskim pochodzeniem, jak np. Wdzonka Staropolska, Szynka Starowiejska, Szynka babci, i inne, pompowane s wod i substancjami chemicznymi. Producenci robi to, by poprawi smak i trwao wdlin. Mao kto jest natomiast wiadomy tego, e woda z fosforanami i pochodnymi azotu moe zajmowa w niej 30, 50 a nawet 70% - mwi M. Zieliski37. Przy pomocy chemii i specjalnych maszyn z 1 kg misa mona zrobi nawet do 2 kg gotowego produktu. Socjolog Micha Berezowski tumaczy, e: oczywicie jest to chwyt marketingowy. Wszystkie badania opinii publicznej pokazuj, e Polacy chc je i maj zaufanie do produktw naturalnych, do produktw polskich, do produktw, ktre gdzie tam korzeniami nawizuj do naszej takiej dobrej chlubnej tradycji polskiej kuchni. I std wanie mamy nazwy Szynka Bohuna", Szynka prababci, Szynka dziadziusia, Szynka Staropolska, czy chociaby nawet Szynka jak za Gierka, czy Kiebasa wyborcza chociaby. No to jest
33 34

http://www.lacko.pl/pl/3712/0/Lackie_produkty_tradycyjne.html. Ibidem. 35 W. Burszta, W. Kuligowski, op. cit., s.120. 36 http://www.wedel.pl/o-marce/. 37 http://www.lap-pol.pl/TVN-Ile-miesa-w-miesie-chelp-pol-88.html.

zgodne z trendami, to jest zgodne z badaniami, ktre producenci w sposb do cyniczny wykorzystuj, dlatego e z reguy w 90% produkty te nie maj nic wsplnego ani z kuchni tradycyjn, ani z tradycyjnymi metodami przygotowywania tych wdlin38. Na opakowaniu tego produktu zanotowano: Metoda pozyskiwania naszego produktu nawizuje do najstarszych tradycji otrzymywania mleka zsiadego przez gospodynie wiejskie. Natomiast na stronie internetowej Krajowego Zwizku Spdzielni Mleczarskich (Zwizek Rewizyjny), znalazam tak informacj: OSM Krasnystaw nieustannie inwestuje w swj rozwj. W celu poprawienia jakoci oferowanych produktw wprowadza nowoczesne rozwizania i technologie. Produkcja jest w caoci zautomatyzowana: nowoczesne maszyny i komputery czuwaj nad procesem przetwarzania mleka w produkt kocowy - mietan, serek czy te jogurt, a automatyczne linie rozlewaj je do opakowa. Globalna transformacja, przyznanie, e dla przynoszcego zysk funkcjonowania niezbdne jest dostosowanie do lokalnych warunkw, stanowi kolejne wiadectwo tego, e yjemy dzisiaj w kondycji globalizacyjnej niezbywaln istotnym jedzenie czci elementem stao si bardzo gier kultury,

tosamociowych39.

38

Ibidem. W. Burszta, W. Kuligowski, op. cit. s.90.

39

10

Bibliografia 1. Bauman Z., Globalizacja, Warszawa 2000. 2. Bogunia-Borkowska M., leboda M., Globalizacja i konsumpcja. Dwa dylematy wspczesnoci, Krakw 2003. 3. Burszta W., Kuligowski W., Sequel. Dalsze przygody kultury w globalnym wiecie, Warszawa 2005. 4. Frustracja. Modzi o Nowym Wspaniaym wiecie, red. P. Marecki, J. Sowa, Krakw 2003. 5. Kocik L., Trauma i eurosceptzczym polskiej wsi, Krakw 2001. 6. Patrzaek W., Kulturowe determinanty zachowa konsumenckich, Wrocaw 2004. Strony internetowe 7. http://www.witrynawiejska.org.pl/strona.php?p=707. 8. http://www.youtube.com/watch?v=IAP6ncIjPF8. 9. http://www.lacko.pl/pl/3712/0/Lackie_produkty_tradycyjne.html. 10. http://www.wedel.pl/o-marce/. 11. http://www.lap-pol.pl/TVN-Ile-miesa-w-miesie-chelp-pol-88.html.

11

You might also like