mgr Szymon Kulmaczewski

Prawne oraz ekonomiczne aspekty procesu przeksztacenia spdzielni w spk prawa handlowego.
1. Podstawy prawne funkcjonowania spdzielni w Polsce.
Prawo gospodarcze1 skupiajce w swoim zakresie szereg norm nalecych do rnych gazi prawa (np.: cywilnego, administracyjnego, finansowego) peni rol regulatora obejmujcego sfer gospodarki narodowej. Spdzielnie to z kolei wyodrbniony dzia gospodarki narodowej o okrelonym ukadzie stosunkw prawno wasnociowych.2
Tabela. Klasyfikacja podmiotw gospodarczych wedug form wasnoci.

rdo: S. Dbski, 1997 r. s. 26.

Ekonomika

organizacja

przedsibiorstw. Cz. 1, Wyd. WSiP, Warszawa

Patrzc na poruszony kontekst w kategorii oglnych wartoci ekonomicznych wolno zauway, e wytwarzanie produktw i/lub wiadczenie usug dokonuje si w gospodarce
1

Por. B. Popowska (red.), Publiczne prawo gospodarcze : zagadnienia ustrojowe, materialnoprawne i proceduralne : struktura wykadu oraz materiay rdowe, Wydawnictwo Poznaskie, Pozna 2006 r.; M. Waligrski, Nowe prawo dziaalnoci gospodarczej : podrcznik akademicki, Wyd. Ars boni et aequi, Pozna 2001 r.; C. Kosikowski, Publiczne prawo gospodarcze Polski i Unii Europejskiej, Wyd. LexisNexis, Warszawa 2010 r.; M. Zdyb, Wsplnotowe i polskie publiczne prawo gospodarcze. T. 1, Wolno i reglamentacja dziaalnoci gospodarczej, handel zagraniczny, Warszawa 2008 r.; Z. Snayk, A. Szafraski, Publiczne prawo gospodarcze, Wyd. C. H. Beck, Warszawa 2011 r.; K. Czajkowska-Matosiuk, Prawo gospodarcze i spek, Wyd. C. H. Beck, Warszawa 2011 r. 2 Por. B. Nogalski [w:] B. Nogalski, T. Biaas, M. Czapiewski, Zarzdzanie w rnych formach wasnoci, Wyd. Uniwersytetu Gdaskiego, Gdask 1994 r.

rynkowej przewanie w przedsibiorstwach bdcych jednostkami organizacyjnymi zespalajcymi podmioty uczestniczce w procesie gospodarczym (wacicieli,

zarzdzajcych i pracownikw) oraz materialne czynniki produkcji (rodki i przedmioty pracy). System prawny kadego pastwa kreuje rne formy prowadzenia dziaalnoci gospodarczej w tym gwnie prawno organizacyjne formy przedsibiorstw, ktrych zadaniem jest umoliwienie owego zespolenia stosownie do potrzeb danej dziaalnoci, przy jednoczesnej ochronie interesw pastwa, otoczenia spoeczno gospodarczego oraz uczestniczcych w przedsiwziciu podmiotw (). Stopie ich rnorodnoci w sensie liczby wzorcw dopuszczonych do stosowania w gospodarce, oglnoci w sensie moliwoci indywidualizacji rozwiza ekonomicznych i organizacyjnych (stosownie do konkretnych potrzeb) oraz swobody w wyborze formy przez podmioty podejmujce dziaalno gospodarcz wiadcz o dobroci systemu prawnego gospodarki (). Charakterystyczne przy tym dla gospodarek rynkowych jest przenikanie si form prawno organizacyjnych przedsibiorstw i form wasnoci.3 Graficznie obraz powyszych zalenoci konkretyzuje schemat jaki zosta zamieszczony na wstpie podjtych w tym temacie rozwaa. Forma spdzielcza jako element przedstawionego ukadu w sensie jurydycznym rozwijajc dziaalno organizacyjn i gospodarcz podlega na rwni z innymi osobami fizycznymi i prawnymi przepisom prawa powszechnego.4 W przestrzeni mogcych potencjalnie zaistnie zdarze prawnych wyglda to dla przykadu nastpujco spdzielnia, ktra nabywa nieruchomo, obowizana jest przestrzega odnonych przepisw prawa rzeczowego, hipotecznego. Spdzielnia zacigajca zobowizania stosowa si musi do postanowie prawa obligacyjnego czy te handlowego, bank spdzielczy zachowuje przepisy prawa bankowego, spdzielnia wytwrcza zwizana jest w swej dziaalnoci przepisami prawa przemysowego. W skad prawa spdzielczego nie wchodz wymienione powyej przepisy, a tylko te, ktre odnosz si do spdzielni, nie s wsplne dla spdzielni i innych zrzesze gospodarczych czy te, stowarzysze, a znajduj zastosowanie jedynie w odniesieniu do spdzielni.5 Analizujc w tym miejscu podstawy prawne funkcjonowania spdzielni wida zatem, e do prawa spdzielczego w szerokim znaczeniu tego sowa zaliczy naley wszystkie przepisy prawne odnoszce si specjalnie do spdzielni. Mieci si tu bd nie tylko przepisy dotyczce organizacji i dziaalnoci spdzielni oraz ich zwizkw, ale take przepisy ustawodawstwa administracyjnego,

3 4

J. Lichtarski, Podstawy nauki o przedsibiorstwie, Wyd. AE im. O. Langego, Wrocaw 2007 r. s. 147. R. Bierzanek, Prawo spdzielcze w zarysie, PWN, Warszawa 1976 r. s. 12. 5 Ibidem, s. 12.

finansowego, prawa pracy, prawa rolnego i in. dotyczce spdzielni. Prawem spdzielczym w wszym tego sowa znaczeniu s przepisy okrelajce podstawy prawne organizacji i dziaalnoci spdzielni oraz ich zwizkw, ().6 Z punktu widzenia teorii i filozofii prawa nauki badajcej zjawiska tworzenia i funkcjonowania norm prawnych podzia rde prawa na akty prawa powszechnie obowizujcego i akty prawa wewntrznego ma charakter dychotomiczny. Oznacza to, e kady akt normatywny musi mie posta albo aktu prawa powszechnie obowizujcego, albo aktu prawa wewntrznego.7 Std te w przedstawionej sytuacji naley mwi nie o wykluczeniu przedstawionego podziau, lecz o stosownym w tej materii jego ucileniu. W konsekwencji posikujc si wspomnianym rozrnieniem wskaza naley dwie kategorie praw spdzielczych. Pierwsz stanowi ustawy oraz rozporzdzenia wykonawcze regulujce funkcjonowanie spdzielni sensu stricte jak te akty normatywne z innych dziedzin prawa ktre przez zakres swych waciwoci pozostaj w relacji systemowej do spdzielni. W skad omwionego zespou wpisuj si m.in.: - Ustawa z dnia16 wrzenia 1982 Prawo spdzielcze ( t.j. Dz.U. 2003 r. nr 188 poz. 1848 z pn. zm.) - Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spdzielniach mieszkaniowych (t.j Dz.U. 2003 nr 119 poz. 1116 z pn. zm.) - Ustawa z dnia 14 grudnia 1995 r. o spdzielczych kasach oszczdnociowo-kredytowych (Dz.U. 1996 nr 1 poz. 2 z pn. zm.) - Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu bankw spdzielczych, ich zrzeszaniu si i bankach zrzeszajcych (Dz.U. 2000 nr 119 poz. 1252 z pn. zm.) - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spdzielniach socjalnych (Dz.U. 2006 nr 94 poz. 651 z pn. zm.) - Ustawa z dnia 22 lipca 2006 r. o spdzielni europejskiej (Dz.U. 2006 nr 149 poz. 1077 z pn. zm.) - Rozporzdzenie Ministra Sprawiedliwoci z dnia 4 kwietnia 1995 r. w sprawie sposobu i czasu przechowywania ksig i dokumentw zlikwidowanych spdzielni oraz organizacji spdzielczych (Dz.U. 1995 nr 47 poz. 248)

Ibidem. L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykadu, Warszawa 2009 r. s. 122; Por. rwnie: H. Izdebski, Elementy teorii i filozofii prawa, Wyd. LewisNexis, Warszawa 2011 r. s. 217 i nast.; S. Wronkowska, Podstawowe pojcia prawa i prawoznawstwa, Wyd. Ars Boni et aequi, Pozna 2005 r. s. 44; S. Grzybowski, Prawo spdzielcze w systemie porzdku prawnego, Warszawa 1976 r. s. 9-33.
7

- Rozporzdzenie Ministra Finansw z dnia 19 marca 1999 r. w sprawie okrelenia grnej granicy skadek organizacji spdzielczych na rzecz zwizkw rewizyjnych i Krajowej Rady Spdzielczej (Dz.U. 1999 nr 30 poz. 290) - Ustawa z dnia 29 wrzenia 1994 r. o rachunkowoci (t.j. Dz.U. 2009 nr 152 poz. 1223) - Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 z pn. zm.) - Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. 2005 nr 8 poz. 60) - Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (t.j. Dz.U. 2002 nr 72 poz. 665) - Ustawa z dnia 15 wrzenia 2000 r. Kodeks spek handlowych (Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037) - Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadociowe i naprawcze (t.j. Dz.U. 2009 nr 175 poz. 1361 z pn. zm.) Drugim z kolei obszarem stanowicym podstawy funkcjonowania spdzielni bd normy prawne powstajce wewntrz organizacji spdzielczej. Wymieni tu naley: - statut (art. 5, art. 32, art. 35 3 prawa spdzielczego t.j. Dz.U. 2003 nr 188 poz. 1848 z pn. zm.) bdcy ustaw zasadnicz spdzielni, ale poniewa jego postanowienia s normami niszego rzdu w stosunku do ustawy podlega on badaniu przez sd rejestrowy, ktrego celem jest stwierdzenie zgodnoci statutu z postanowieniami ustawy. 8 - uchway walnego zgromadzenia czonkw spdzielni (art. 38 oraz art. 42 1 prawa spdzielczego t.j. Dz.U. 2003 nr 188 poz. 1848 z pn. zm.) - umowy zawierane przez spdzielni z jej czonkami (art. 18 7 prawa spdzielczego t.j. Dz.U. 2003 nr 188 poz. 1848 z pn. zm.) Patrzc w kontekcie podsumowa na charakter stosunkw prawnych kreowanych przez powysze zestawienia norm (zewntrznych i wewntrznych) determinujcych dziaalno spdzielni wyodrbni naley nastpujce uwagi: - na metodzie cywilistycznej opiera si regulacja stosunkw prawnych midzy spdzielni a jej czonkami.9 - relacje spdzielni wzgldem innych podmiotw (gospodarczych, publicznych, pastwowych) s szersze i obejmuj prcz metody cywilistycznej take administracyjn czy podatkow.

8 9

F. Kdziorek, S. Ciela, Spdzielczo w zarysie, Wyd. AE w Krakowie, Krakw 1985 r. s. 57. T. Misiuk, Sdowa ochrona praw czonkw spdzielni, Warszawa 1979 r. s. 17.

2. Praktykowane formy przeksztace spdzielni.

Podjcie, a dalszym nastpstwie prowadzenie dziaalnoci gospodarczej w formie spdzielni okrela ustawa z dnia 16 wrzenia 1982 Prawo spdzielcze (t.j. Dz.U. 2003 nr 188 poz. 1848 z pn. zm.). Jak zostao wskazane10 gros stosunkw prawnych odnoszcych si do spdzielni (tak w sensie podmiotowym jak i przedmiotowym) oparto na metodzie cywilistycznej. W tym znaczeniu zgodnie z art. 58 (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 z pn. zm.) 1.Czynno prawna sprzeczna z ustaw albo majca na celu obejcie ustawy jest niewana, chyba e waciwy przepis przewiduje inny skutek, w szczeglnoci ten, i na miejsce niewanych postanowie czynnoci prawnej wchodz odpowiednie przepisy ustawy. 2. Niewana jest czynno prawna sprzeczna z zasadami wspycia spoecznego. 3. Jeeli niewanoci jest dotknita tylko cz czynnoci prawnej, czynno pozostaje w mocy co do pozostaych czci, chyba e z okolicznoci wynika, i bez postanowie dotknitych niewanoci czynno nie zostaaby dokonana. Dla postanowie dotyczcych kwestii przeksztace organizacyjno - prawnych spdzielni ma to znaczenie konstytutywne. W argumentacjach Sdu Najwyszego przedsibiorstwo spdzielni ma zdolno aportow i spdzielcy mog decydowa samorzdnie o przeznaczeniu majtku spdzielni, w tym o jego wniesieniu do spki z ograniczon odpowiedzialnoci. Jednake samorzdno czonkw spdzielni jest ograniczona przepisami prawa.11 Samo Prawo spdzielcze przed niedawn nowelizacj, o czym bdzie mowa dalej12, przewidywao rnego rodzaju formy przeksztace organizacyjnych spdzielni: - przekazanie zakadu lub innej wyodrbnionej jednostki organizacyjnej spdzielni na rzecz innego podmiotu gospodarczego (art. 38 1 pkt. 5 Prawa spdzielczego t.j. Dz.U. 2003 nr 188 poz. 1848 z pn. zm.) - przystpienie spdzielni jako podmiotu do organizacji gospodarczej (art. 38 1 pkt. 6 Prawa spdzielczego t.j. Dz.U. 2003 nr 188 poz. 1848 z pn. zm.) - poczenie spdzielni z inn spdzielni (art. 38 1 pkt. 8, art. 96 art. 102 Prawa spdzielczego t.j. Dz.U. 2003 nr 188 poz. 1848 z pn. zm.) - podzia spdzielni (art. 38 1 pkt. 8, art. 108 art. 112 Prawa spdzielczego t.j. Dz.U. 2003 nr 188 poz. 1848 z pn. zm.)

10 11

Porwnaj: pkt. 1 tego opracowania. Uchwaa Sdu Najwyszego z dnia 13 grudnia 2000 r. (Sygn. IIICZP43/00). 12 Porwnaj: pkt. 3 tego opracowania.

- likwidacj spdzielni (art. 113 art. 129 Prawa spdzielczego t.j. Dz.U. 2003 nr 188 poz. 1848 z pn. zm.) - upado spdzielni (art. 130 art. 137 Prawa spdzielczego t.j. Dz.U. 2003 nr 188 poz. 1848 z pn. zm.) Przeksztacenia wasnociowe w obrbie prawa spdzielczego nie dopuszczay jednak prawnej moliwoci przeksztacenia spdzielni w spk prawa handlowego.

Konkretyzujc, nie funkcjonowaa taka norma prawna ktra przez podjcie czynnoci prawnej gwarantowaa by pene przeksztacenie z zachowaniem zasad sukcesji prawnej i nastpstwa prawnego. Moliwoci takich nie stwarzay rwnie przepisy szczeglne, jak choby kodeks spek handlowych (Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037) ktry w zakresie problematyki sw regulacj obj wycznie dziaalno spek. Skoro jednak prawo spdzielcze nie zawierao wprost zakazu przeksztacenia spdzielni w spk, (...) w praktyce dochodzio do przeksztace, najczciej etapami. Polegao to na wnoszeniu do spki czci majtku spdzielni, w szczeglnoci jej tzw. przedsibiorstwa (majtku, czci produkcyjnej). Przed sdami spotykano si jednak z zarzutem obejcia prawa (prawa spdzielczego o likwidacji spdzielni: art. 113 i nast.).13 Pogld Sdu Najwyszego na tego typu dziaania nakazywa wymg zachowania przez spdzielni takiej czci majtku, aby moga ona kontynuowa nadal dotychczasow dziaalno statutow.14 Odrbn za kwesti stanowio utworzenie na bazie majtku spdzielni, spki prawa handlowego przez jej czonkw. W tej sprawie uznano, i jest to moliwe jedynie w drodze likwidacji spdzielni (...).15 Std te w oparciu o powysze realia prawne proces przeksztacenia spdzielni w spk prawa handlowego nastpowa poprzez wydzielenie konkretnej jednostki organizacyjnej z majtku spdzielni (art. 38 1 pkt. 5 Prawa spdzielczego t.j. Dz.U. 2003 nr 188 poz. 1848 z pn. zm.). Wydzielona jednostka stawaa si przedsibiorstwem spdzielni (art. 55 Kodeksu cywilnego Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 z pn. zm.). Nastpnie takie przedsibiorstwo bdce wasnoci spdzielni rejestrowano najczciej jako spk z ograniczon odpowiedzialnoci (art. 164 art. 169 Kodeksu spek handlowych Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037). W drodze dalszych czynnoci pozostay majtek spdzielni albo pozostawiano jako funkcjonujc spdzielnie albo poddawano procesowi likwidacji (art. 113 art. 129 Prawa

spdzielczego t.j. Dz.U. 2003 nr 188 poz. 1848 z pn. zm.). Jeeli spdzielnia podja
M. Domagalski, Przeksztacanie spdzielni w spki tylko teoretycznie jest niemoliwe, Rzeczpospolita nr 89 (7686), 16.04.2007 r. s. C3. 14 Uchwaa Sdu Najwyszego z dnia 12 stycznia 2001 r. (Sygn. akt III CZP 44/00). 15 Wyrok Sdu Najwyszego z dnia 20 czerwca 2007 r. (Sygn. akt V CSK 196/07).
13

uchwa o przejciu w stan likwidacji nastpowao zbycie przedsibiorstwa spdzielni w likwidacji w drodze aportu (art. 55 Kodeksu cywilnego Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 z pn. zm.; art. 158 Kodeksu spek handlowych Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037) na rzecz spki. W konsekwencji spka podwyszaa swj kapita zakadowy, natomiast spdzielnia w likwidacji wnosia do spki cae swoje przedsibiorstwo, obejmujc cay podwyszony kapita. W nastpstwie umowy zbycia, spka ktra powstaa pierwotnie jako wydzielona jednostka organizacyjna z majtku spdzielni, przejmowaa dalsze prowadzenie dziaalnoci gospodarczej. Oparty o uwarunkowania prawne powyszy proces

przeksztacenia spdzielni w spk w rzeczywistoci ma wymiar nieformalny i bywa potocznie okrelany metod gospodarczego przeksztacenia spdzielni w spk prawa handlowego. W dalszym nastpstwie jego jakociowym oraz ilociowym rozwiniciem moe by tryb przeksztacenia spdzielni w organizacj typu sieciowego. Dziaania w przedmiocie rozpoczyna podzia spdzielni oparty na systemie wzajemnej wasnoci, polegajcy na pozostawieniu de jure spdzielni jako instytucji prawnej, i de facto rozparcelowanie spdzielni, i utworzenie sieci nowych firm czyli przekazania jej majtku w formie aportu do powoanych i zarejestrowanych wsplnie z czonkami (pracownikami i producentami) samodzielnych spek kapitaowych.16 Graficznie obraz takich

przeksztace dokumentuje schemat autorstwa B. Nogalskiego opracowany o studium przypadku Rejonowej Spdzielni Ogrodniczo Pszczelarskiej Wybrzee w Gdasku.
Rys. System organizacyjny RSOP Wybrzee jako przedsibiorstwa sieciowego.

rdo: B. Nogalski [w:] L. Pawowicz (red.), Transformacja i zmiana struktury wasnoci przedsibiorstwa spdzielczego, Wyd. IBNGR, Gdask 1991 r. s. 43.
B. Nogalski [w:] L. Pawowicz (red.), Transformacja i zmiana struktury wasnoci przedsibiorstwa spdzielczego, Wyd. IBNGR, Gdask 1991 r. s. 37.
16

W praktyce ta do nietypowo skonstruowana struktura organizacyjna wydatnie sprawdza si w demokratycznych systemach pracowniczych17. Przykad funkcjonujcego w przestrzeni globalnej Zrzeszenia Spdzielni Mondragon18 ktre charakteryzuje

ponadprzecitna efektywno skali winien zainspirowa niektre rodowiska do szerszego spojrzenia na kontekst funkcjonalny spdzielczej formy gospodarowania. Powszechna tendencja przeksztacania spdzielni w spki prawa handlowego jest zrozumiaa i nie powinna budzi zastrzee. Nie powinna tylko obejmowa cakowitej eliminacji spdzielni na rzecz spek prawa handlowego. W dalszym cigu obowizuje bowiem w wiecie doktryna, e istniej trzy rodzaje wasnoci: prywatna, publiczna (pastwowa) i spoeczna. Podstaw tej spoecznej jest wasno spdzielcza, wasno fundacji i stowarzysze. W Polsce, w ktrej Konstytucja manifestuje ustrj spoecznej gospodarki rynkowej, nie powinny by akceptowane tendencje do presji pastwa na przeksztacanie spdzielni w spki prawa handlowego. W Polsce trzeba wyodrbni wasno niepodzieln w spdzielniach. Bez tego istnie bd rda dziaa kryminogennych.19 Podsumowujc rozwaania wskaza naley, e dotychczas

praktykowane formy przeksztace spdzielni zachowuj w/w tendencje na co zapewnie istotnie wpywa kwestia potencjalnych korzyci i nastpstw do ktrych zaliczy naley20: - optymalizacj i efektywne zarzdzanie kapitaem - powstanie spki (spek) w kadym z powoanych przypadkw - przejcie majtku spdzielni przez spk w przypadku likwidacji spdzielni. - wysokie oprocentowanie udziaw czonkw spdzielni w przypadku przeksztacenia spdzielni w organizacj sieciow - objcie przez czonkw spdzielni, ktrzy zdecydowali si na metod gospodarczego przeksztacenia spdzielni w spk prawa handlowego, wasnoci 100% udziaw w spce, ktrych warto jest porwnywalna z wartoci wczeniejszych udziaw w spdzielni.

R. Grski, Spki pracownicze i spdzielnie pracy prba analizy porwnawczej, Polskie Lobby Przemysowe 2010 r. Nr. 20 s. 103 i nast. 18 Por. J. A. Barker [w:] F. Hesselbein, M. Goldsmith, R. Beckhard, Organizacja przyszoci, Wyd. BusinessPress, Warszawa 1998 r. s.129 i nast. 19 W. Michna, Organizacje wiejskie i rolnicze oraz ich rola w rozwoju obywatelskiej demokracji i krajowej gospodarki, Warszawa 2010 r. s. 72. 20 Por. R. Gabrysz (red.), Przeksztacenia przedsibiorstw, Ekspert Ksigowy 2010 r. Nr. 2; B. Nogalski [w:] L. Pawowicz (red.), Transformacja i zmiana struktury wasnoci przedsibiorstwa spdzielczego, Wyd. IBNGR, Gdask 1991 r.; L. Pawowicz (red.), Zasady prywatyzacji przedsibiorstw spdzielczych, Wyd. IBNGR, Gdask 1991 r.

17

3. Proces przeksztacenia spdzielni na tle ustawy z dnia 25 lutego 2011 roku o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsibiorcw.
Uchwalona w dniu 25 lutego 2011 roku przez Sejm ustawa o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsibiorcw (Dz.U. nr 106 poz. 622 z pn. zm.) poszerzya katalog prawem dopuszczalnych form przeksztace organizacyjnych

spdzielni. W nastpstwie wejcia w ycie przywoanej regulacji (1 lipca 2011) w czci I tytuu II Prawa spdzielczego (Dz.U. 2003 r. nr 188 poz. 1848 z pn. zm.) pojawi si nowy dzia VI o nazwie: Przeksztacenia spdzielni pracy. Powyszy zabieg

legislacyjny, mimo licznych sw krytyki ze strony rodowisk spdzielczych, wprowadzi w obszar Prawa spdzielczego zbir przepisw umoliwiajcy przeksztacenie spdzielni pracy w spk prawa handlowego w oparciu o zasady sukcesji uniwersalnej i nastpstwa prawnego. Patrzc wnikliwe w zaistniay stan rzeczy kluczowymi okazuj si tu intencje prawodawcy ktry de facto do wsko zdefiniowa obszar prawem dopuszczalnych przeksztace. Wnioskujc z analizy kontekstu materialnego przychodzi stwierdzi, e ustawodawca we wprowadzonym przez siebie rozwizaniu aspekt relacji w/w unormowania wzgldem pozostaych form spdzielczoci pozostawi swobodzie interpretacyjnej wspartej o analogie legis.21 Powysz zoono tumaczy tre uzasadnienia projektu ustawy. Powoujc si na ten dokument warto odnotowa, e na mocy ustawy z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spdzielniach socjalnych, jak rwnie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spdzielniach mieszkaniowych w zakresie nieuregulowanym w powyszych ustawach do spdzielni socjalnej oraz mieszkaniowej stosuje si odpowiednio przepisy ustawy z dnia 16 wrzenia 1982 r. Prawo spdzielcze. Powysze oznacza, i nawet brak stosownych regulacji prawnych w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o spdzielniach mieszkaniowych oraz w ustawie z dnia 27 kwietnia 2006 r. o

spdzielniach socjalnych w przedmiocie przeksztacenia tych dwch form spdzielni w spk prawa handlowego bdzie moliwy przez odpowiednie zastosowanie przepisw ustawy Prawo spdzielcze, ktre tak moliwo bdzie przewidywao na zasadzie uprawnienia, a nie obowizku.22 Majc na uwadze kontekst podjtych rozwaa nad ustaw z dnia 25 lutego 2011 roku o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i

Por. Z. Ziembiski, Problemy podstawowe prawoznawstwa, Wyd. PWN, Warszawa 1980 r. s. 295; S. Wronkowska, Podstawowe pojcia prawa i prawoznawstwa, Pozna 2005 r. s. 86. 22 Projekt ustawy o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsibiorcw: (druk sejmowy nr 3656, VI kadencja); Warszawa 2010 r. s. 29.

21

przedsibiorcw, uzna naley e nowa forma przeksztacenia spdzielni w spk prawa handlowego, oznacza w istocie model ktry w sensie pozytywnym obejmuje szerszy ni jedynie spdzielczo pracy katalog form spdzielczego gospodarowania. W stadium pocztkowym w model realizuje si poprzez uchwa walnego zgromadzenia czonkw spdzielni ktra wszczyna przeksztacenie (art. 203 k.). Wspomniana uchwaa dla swej wanoci wymaga wikszoci 3/4 gosw oddanych w obecnoci co najmniej poowy uprawnionych do gosowania. W przypadku przeksztacenia spdzielni w spk komandytow albo komandytowo-akcyjn, uchwaa w sprawie przeksztacenia spdzielni w spk wymaga oprcz, zachowania w/w procedur gosowania, dodatkowo rwnie zgody osb, ktre w nowopowstaej spce zaj maj miejsca komplementariuszy wzgldem pozostaoci definiowanej jako komandytariusze bd akcjonariusze spki (art. 203 x.). Czynno zaskarenia uchway w przedmiocie wszczcia przeksztacenia przeprowadza si w sposb analogiczny jak w przypadku innych kategorii uchwa (odpowiednie zastosowanie ma tu art. 203 u. oraz art. 42 49). W sytuacji kiedy nie dochodzi do zaskarenia uchway, uchwaa o wszczciu procesu przeksztacenia spdzielni nabiera mocy prawnej. W obliczu prawomocnoci uchway kolejn czynno stanowi przygotowanie planu przeksztacenia (art. 203 j. pkt. 2). Plan przygotowuje zarzd spdzielni pisemnie pod rygorem niewanoci ktry w treci winien zawiera co najmniej: ustalenie wartoci bilansowej majtku spdzielni na okrelony dzie w miesicu poprzedzajcym przedoenie czonkom spdzielni planu przeksztacenia, zwize przedstawienie motyww przeksztacenia oraz okrelenie wartoci udziaw

przeksztaconej spki i iloci udziaw w przeksztacanej spce przypadajcej na jeden udzia czonkowski w spdzielni na podstawie sprawozdania finansowego, sporzdzonego dla celw przeksztacenia (art. 203 l. 12). Do sporzdzonego przez zarzd spdzielni planu naley doczy take projekt uchway w sprawie przeksztacenia spdzielni w spk handlow jak rwnie sprawozdanie finansowe sporzdzone dla celw przeksztacenia na dzie, w miesicu poprzedzajcym przedoenie czonkom spdzielni planu przeksztacenia (przy sporzdzaniu podanym jest aby byo ono tosame z ostatnim rocznym sprawozdaniem finansowym) a take wycen skadnikw majtku (aktyww i pasyww) spdzielni oraz projekt umowy spki przeksztaconej (art. 203 l. 3). Mwic o ostatniej kwestii warto zaznaczy, e umow spki mona ustanowi prawo dla czonkw spdzielni decydujcych si przystpi do spki, wniesienia innych wkadw ni wpisowe, udziay i udziay czonkowskie pochodzcych z podziau nadwyki bilansowej jak rwnie dopuci do grona zaoycieli spki przeksztaconej, osoby ktre 10

wczeniej nie byy zwizane ze spdzielni stosunkiem czonkostwa (art. 203 s. 23). W dalszym nastpstwie dziaa odpowiednio sporzdzony plan zostaje niezwocznie przekazany przez zarzd spdzielni biegemu rewidentowi (art. 203 m. 1). Biegy rewident wydaje opini nt. planu najpniej w terminie 2 miesicy od dnia jego otrzymania (art. 203 m. 2). Zarzd spdzielni w toku dalszych czynnoci liczonych od momentu uzyskania pozytywnej opinii nt. planu, zawiadamia wszystkich czonkw spdzielni o zamiarze podjcia uchway o przeksztaceniu (art. 203 n. 1).

Zawiadomienie przeprowadza si dwukrotnie, w odstpie nie krtszym ni 2 tygodnie i nie pniejszym ni miesic przed planowanym dniem podjcia uchway. Podanym jest aby zawiadomienia jak i wezwania czonkw spdzielni dokonywano w sposb odpowiedni, tj. uregulowany w statucie spdzielni dla zwoywania walnych zgromadze (art. 203 t.). Do treci zawiadomie winien by doczony m.in. projekt uchway o przeksztaceniu oraz projekt umowy albo statutu spki przeksztaconej (art. 203 n. 2), wyjtek w tym wzgldzie obejmuje przypadek, w ktrym zawiadomienie jest ogaszane (art. 203 n. 3). Skutecznie zwoane walne zgromadzenie czonkw spdzielni w nastpstwie uchway podjtej z zachowaniem wikszoci 3/4 gosw w obecnoci co najmniej poowy uprawnionych do gosowania przeksztaca spdzielni w spk (art. 203 o. 1). W tym etapie moliwym jest rwnie zaskarenie uchway walnego zgromadzenia

(art. 203 u. oraz art. 42 49). W przypadku braku zaskarenia, czynnoci w ramach omwionego modelu przeksztacenia spdzielni w spk, kocz si wnioskiem o wpis spki przeksztaconej do rejestru oraz wnioskiem o ogoszenie tego przeksztacenia, zoonym przez wszystkich wsplnikw uprawnionych do reprezentowania nowej spki (art. 203 r.). W nastpstwie uwzgldnienia obydwu wnioskw sd rejestrowy wykrela z rejestru spdzielni (art. 203 g.). Proces przeksztacenia odnosi skutek prawny. Wprowadzona ustaw z dnia 25 lutego 2011 roku o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsibiorcw (Dz.U. nr 106 poz. 622 z pn. zm.) metoda ustawowego przeksztacenia spdzielni w spk prawa handlowego stanowi alternatyw dla dotychczasowej nieformalnej metody przeksztacania spdzielni. W prostym zaoeniu proponuje przejcie od formy spdzielczej do dowolnej spki prawa handlowego z zachowaniem sukcesji prawnej i nastpstwa prawnego (art. 203 h. 12). Jako zoona czynno prawna dla kwestii powstania spki przeksztaconej przepisy kodeksu spek handlowych nakazuje stosowa w sposb odpowiedni (art. 203 i.). W ksztatowaniu ocen jej efektywnoci wskazana jest stosowna praktyka orzecznicza ktrej na razie brak. 11