karta kierowcy, karta przedsibiorcy, karta kontrolna, karta warsztatowa, warsztat, TACHONET, suby kontrolne

Marcin RYCHTER1

SYSTEM TACHOGRAFII CYFROWEJ W PASTWACH AETR I SPOZA AETR Pastwa, ktre wdroyy system tachografw cyfrowych obecnie przygotowuj si do wprowadzenia tachografu cyfrowego drugiej generacji. W artykule przedstawiony jest poziom wdroenia sytemu tachografw cyfrowych zarwno w pastwa AETR, jak i spoza AETR.

DIGITAL TACHOGRAPH SYSTEM IN EU-AETR AND NON EU-AETR COUNTIRES Countries which introduced digital tachograph system, now they prepare to introduce digital tachograph second generation These paper also presents current level of implementation of digital tachograph system in EU-AETR countries and also non EUAETR countries.

1. WSTP Tachograf naley do grupy urzdze typu OBRD (On Board Recording Devices). Pocztek ich stosowania datuje si jeszcze z czasw poprzedzajcych II wojn wiatow. Byy to urzdzenia wykorzystywane w transporcie kolejowym. Pomysodawc oraz konstruktorem urzdzenia by inynier Max Maria von Weber. Urzdzenie rejestrowao profil prdkoci pojazdu na okrgych papierowych tarczach, tzw. wykreswkach, w systemie: jedna tarcza odpowiada dwudziestu czterem godzinom. Podstawowym celem wprowadzenia obowizku stosowania tego urzdzenia bya kontrola czasu kierowcw w celu zmuszenia ich do odpoczynku po okrelonym czasie prowadzenia pojazdu. Zarejestrowany profil prdkoci mg take suy do kontroli stylu prowadzenia pojazdu przez kierowcw, np. ich skonnoci do przekraczania dopuszczalnej prdkoci pojazdu. 2. POZIOM WDROENIA W aktualnej sytuacji funkcjonowania systemu tachografii cyfrowej mona wyrni nastpujce elementy skadowe: wczenie do systemu TACHOnet (tab. 1), proces wydawania kart do tachografw (tab. 2), zatwierdzenie warsztatw sprawdzajcych cyfrowe urzdzenia rejestrujce (tab.3),
1

Instytut Transportu Samochodowego, ul. Jagielloska, 03-301 Warszawa, e-mail: rychter@poczta.fm

2392

Marcin RYCHTER stan przygotowania pastw, ktre bd wprowadzay system tachografii cyfrowej (tab. od 4 do 5). Tab. 1. Kraje posiadajce i opracowujce wczenie do systemu TACHOnet Kraje wczone do systemu TACHOnet Kraje nie wczone do systemu TACHOnet Wgry (przeprowadzane s testy podczenia) Dania (nie ma wczenia do systemu TACHOnet) Portugalia (przeprowadzane s testy podczenia) Kraje spoza AETR: Andora, (przeprowadzane s testy podczenia) Monaco (przeprowadzane s testy podczenia) Turcja

Austria Belgia Bugaria Republika Czech Cypr Grecja Estonia Finlandia Francja Niemcy Islandia Irlandia Wochy Litwa

otwa Lichtenstein Luxemburg Malta Norwegia Polska Rumunia Republika Sowacji Sowenia Hiszpania Szwecja Szwajcaria Holandia Zjednoczone Krlestwo

Tab. 2. Wydawanie kart do tachografw w poszczeglnych krajach Europy Kraj Austria Belgia Bugaria Cypr Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Islandia Data rozpoczcia wydawania kart do tachografw maj 2005 roku czerwiec 2005 roku sierpie 2007 roku marzec 2007 roku maj 2006 roku sierpie 2005 roku czerwiec 2005 roku kwiecie 2005 roku listopad 2008 roku sierpie 2005 roku stycze 2005 roku luty 2006 roku wrzesie 2006 roku

SYSTEM TACHOGRAFW CYFROWYCH W PASTWACH AETR I

2393 Tab. 2 cd.

Kraj Lichtenstein Litwa otwa Luxemburg Malta Niemcy Norwegia Polska Portugalia Republika Czech Republika Sowacji Rumunia Sowenia Szwajcaria Szwecja Wgry Wochy Zjednoczone Krlestwo

Data rozpoczcia wydawania kart do tachografw sierpie 2006 roku grudzie 2005 roku stycze 2006 roku padziernik 2005 roku listopad 2006 roku maj 2005 roku wrzesie 2005 roku maj 2006 roku czerwiec 2006 roku grudnia 2008 roku kwiecie 2008 roku sierpie 2007 roku kwiecie 2006 roku padziernik 2006 roku maj 2005 roku maj 2006 roku sierpie 2005 roku czerwiec 2005 roku

Kraj Austria Belgia Bugaria Cypr Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Islandia Lichtenstein Litwa Luxemburg otwa

Tab. 3. Zatwierdzenie warsztatw w poszczeglnych krajach Europy Data zatwierdzenia warsztatw cyfrowych urzdze rejestrujcych 2005 rok czerwiec 2005 roku czerwiec 2006 roku luty 2006 roku lipiec 2005 roku listopad 2005 roku 2005 rok lipiec 2005 roku 2008 roku czerwiec 2005 roku stycze 2006 roku grudzie 2005 roku wrzesie 2008 roku marzec 2006 roku grudzie 2005 roku 2006 rok 2006 roku

2394

Marcin RYCHTER Tab. 3 cd. Data zatwierdzenia warsztatw cyfrowych urzdze rejestrujcych nie planuje uruchomienia warsztatw maj 2005 roku wrzesie 2005 roku czerwiec 2006 roku maj 2006 roku 2006 rok maj 2006 roku 2008 rok maj 2006 roku marzec 2006 roku lipiec 2005 roku lipiec 2008 roku 2005 roku lipiec 2005 roku

Kraj Malta Niemcy Norwegia Polska Portugalia Republika Czech Republika Sowacji Rumunia Sowenia Szwajcaria Szwecja Wgry Wochy Zjednoczone Krlestwo

Tab. 4. Wydawanie kart do tachografw w poszczeglnych krajach spoza AETR Data rozpoczcia wydawania Kraj kart do tachografw Albania sierpie 2010 roku Andora 2009 rok (karty wydawane s we Francji) Armenia brak informacji Azerbejdan brak informacji Biaoru brak informacji Bonia i Hercegowina brak informacji Chorwacja czerwiec 2009 roku Federacja Rosyjska sierpie 2010 roku Kazachstan brak informacji Kyrgistan brak informacji Monaco brak informacji Republika Czarnogry brak informacji Republika Macedonii prognoza rozpoczcia w 2010 roku Republika Modawii grudzie 2010 (karty wydawane s w Rumunii) San Marino brak informacji Serbia brak informacji Tadykistan brak informacji Turcja prognoza rozpoczcia w 2011 roku Turkmenistan brak informacji Ukraina lipiec 2010 roku (karty wydawane s w Rumunii) Uzbekistan prognoza rozpoczcia w 2011 roku

SYSTEM TACHOGRAFW CYFROWYCH W PASTWACH AETR I

2395

Tab. 5. Zatwierdzenie warsztatw w poszczeglnych krajach spoza AETR Data zatwierdzenia warsztatw cyfrowych Kraj urzdze rejestrujcych Albania prognoza zatwierdzenia w 2010 roku Armenia brak informacji Azerbejdan brak informacji Biaoru brak informacji Bonia i Hercegowina brak informacji Chorwacja stycze 2009 roku Federacja Rosyjska brak informacji Kazachstan brak informacji Kyrgistan brak informacji Monaco brak informacji Republika Czarnogry brak informacji brak informacji Republika Modawii San Marino brak informacji Serbia brak informacji Macedonia brak informacji Tadykistan brak informacji Turcja brak informacji Turkmenistan brak informacji Ukraina prognoza zatwierdzenia w 2010 roku Uzbekistan brak informacji W przypadku wikszoci pastw, ktre wprowadziy STC, prze-prowadzono szkolenia sub uprawnionych do przeprowadzania kontroli kierowcw i pojazdw oraz wyposaono je w urzdzenia do analizy danych dotyczcych aktywnoci kierowcw (tab. 6). Czonkami UE, ktre nie podjy adnych przedsiwzi w tym zakresie, s Grecja i Portugalia. Tab. 6. Przeszkolenie sub uprawnionych do przeprowadzania czynnoci kontrolnych w poszczeglnych krajach Europy Kraje, ktre przeprowadziy szkolenie i dokonay wyposaenia w urzdzenia Austria Polska Niemcy Belgia Rumunia Wgry Bugaria Republika Sowacji Irlandia Republika Czech Sowenia Litwa Cypr Szwecja Liechtenstein otwa Dania Szwajcaria Luxemburg Estonia Holandia Malta Finlandia Zjednoczone Krlestwo Norwegia Chorwacja Francja Kraje, ktre tylko przeszkoliy Islandia, Wochy, Republika Macedonii

2396

Marcin RYCHTER Tab. 6. cd. Kraje, ktre jeszcze nie rozpoczy procesu szkolenia i wyposaenia Grecja, Portugalia, Islandia, Albania, Modawia, Ukraina, Chorwacja

Liczba kart wydawanych w poszczeglnych krajach Europy jest do zrnicowana. Liczba ta zaley od wielkoci rynku transportowego w danym pastwie oraz od daty rozpoczcia wydawania kart do tachografw. Grecja rozpocza wydawanie kart dopiero w 2008 roku i wydaa 1076 kart kierowcw w cigu 1 roku, w Niemczech wydano w okresie 4 lat 1115554 kart kierowcw (rys. 1 do 2), natomiast w Polsce wydano 185357 kart w tym okresie.
1200000 1000000

Rok 2006

Rok 2007

Rok 2008

Rok 2009

Liczba kart

800000 600000 400000 200000 0 Finlandia Islandia Austria Lichtenstein Hiszpania Holandia Bugaria Irlandia Francja Estonia Belgia Grecja Dania Litwa Cypr

Rys. 1. Liczba kart kierowcw wydanych w poszczeglnych krajach Europy w okresie od 01.01.2006 do31.12.2009 r. (cz. 1)
1200000 1000000

Rok 2006

Rok 2007

Rok 2008

Rok 2009

Liczba kart

800000 600000 400000 200000 Republika Sowacji Luxemburg 0 Szwajcaria Norwegia Republika Czech Sowenia Rumunia Szwecja Zjednoczone Krlestwo Portugalia otwa Niemcy Wgry Malta Polska Wochy

Rys. 2. Liczba kart kierowcw wydanych w poszczeglnych krajach Europy w okresie od 01.01.2006 do 31.12.2009 r. (cz. 2)

SYSTEM TACHOGRAFW CYFROWYCH W PASTWACH AETR I

2397

W przypadku kart kontrolnych, najwiksze ich liczby wydano w Niemczech (10893 szt.), Hiszpanii (9514 szt.), Zjednoczonym Krlestwie (4875 szt.), natomiast w Polsce (1122 szt.); w Grecji nie wydano dotychczas adnej karty kontrolnej (rys. 34).
12000

Rok 2006
10000

Rok 2007

Rok 2008

Rok 2009

Liczba kart

8000 6000 4000 2000 0 Bugaria Finlandia Holandia Belgia Islandia Irlandia Grecja Hiszpania Austria Dania Estonia Francja Lichtenstein Litwa Cypr

Rys. 3. Liczba kart kontrolnych wydanych w poszczeglnych krajach Europy w okresie od 01.01.2006 do 31.12.2009 r. (cz. 1)
12000

Rok 2006
10000 8000 6000 4000 2000

Rok 2007

Rok 2008

Rok 2009

Liczba kart

Republika Sowacji

Luxemburg

Norwegia

Rumunia

Sowenia

Republika Czech

Szwajcaria

Szwecja

Rys. 12.4. Liczba kart kontrolnych wydanych w poszczeglnych krajach Europy w okresie od 01.01.2006 do 31.12.2009 r. (cz. 2)

Zjednoczone Krlestwo

otwa

Portugalia

Niemcy

Wgry

Polska

Malta

Wochy

2398

Marcin RYCHTER

W Niemczech wydano 29393 szt. kart warsztatowych, a w Hiszpanii 2744 szt., w Polsce 781 szt. (rys. 12.512.6). Malta, ze wzgldu na do may rynek transportowy, nie wprowadza warsztatw cyfrowych urz-dze rejestrujcych.
30000

Rok 2006 Liczba kart

20000

Rok 2007

Rok 2008

Rok 2009

10000

0 Belgia Cypr Austria Holandia Islandia Lichtenstein Dania Bugaria Estonia Francja Finlandia Grecja Hiszpania Irlandia Litwa

Rys. 5. Liczba kart warsztatowych wydanych w poszczeglnych krajach Europy w okresie od 01.01.2006 do 31.12.2009 r. (cz. 1)
30000

Rok 2006
20000

Rok 2007

Rok 2008

Rok 2009

Liczba kart

10000

0 Zjednocz one Krlestwo Luxemburg Republika Sowacji Republika Cze ch Szwajcaria Portugalia Szwecja otwa Niemcy Norwegia Sowenia Rumunia Wochy Polska W gry Malta

Rys. .6. Liczba kart warsztatowych wydanych w poszczeglnych krajach Europy w okresie od 01.01.2006 do 31.12.2009 r. (cz. 2)

SYSTEM TACHOGRAFW CYFROWYCH W PASTWACH AETR I

2399

Najwicej kart przedsibiorcy zostao wydanych w Niemczech 136411 szt., w Hiszpanii 74482 szt., we Francji 50193 szt., we Woszech 49175 szt., natomiast w Polsce 14810 szt., w Grecji wydano ich tylko 8 szt. (rys. 7.8).
140000

Rok 2006
120000 100000

Rok 2007

Rok 2008

Rok 2009

Liczba kart

80000 60000 40000 20000 0 Bugaria Belgia Finlandia Holandia Islandia Irlandia Grecja Hiszpania Dania Estonia Francja Austria Lichtenstein Litwa Cypr

Rys. 7. Liczba kart przedsibiorcy wydanych w poszczeglnych krajach Europy w okresie od 01.01.2006 do 31.12.2009 r. (cz. 1)
140000

Rok 2006
120000 100000

Rok 2007

Rok 2008

Rok 2009

Liczba kart

80000 60000 40000 20000 Republika Sowacji Luxemburg 0 Rumunia Sowenia Norwegia Republika Czech Szwajcaria Szwecja Zjednoczone Krlestwo otwa Portugalia Niemcy Polska Wgry Malta Wochy

Rys. .8. Liczba kart przedsibiorcy wydanych w poszczeglnych krajach Europy w okresie od 01.01.2006 do 31.12.2009 r. (cz. 2)

2400

Marcin RYCHTER

W przypadku zatwierdzonych warsztatw, sprawdzajcych tachografy cyfrowe, najwicej ich zostao otwartych w Niemczech 2548 punktw, w Hiszpanii 360 warsztatw, w Polsce 219 punktw warsztatowych, natomiast w Grecji nie otworzono ani jednego warsztatu (rys. 9 do 10).
3000

Rok 2006
2500

Rok 2007

Rok 2008

Rok 2009

Ilo warsztatw

2000 1500 1000 500 0 Bugaria Belgia Finlandia Holandia Islandia Irlandia Grecja Hiszpania Austria Dania Estonia Francja Lichtenstein Wochy Litwa Zjednoczone Krlestwo Cypr

Rys. 9. Liczba zatwierdzonych warsztatw cyfrowych urzdze rejestrujcych w krajach Europy w okresie od 01.01.2006 do 31.12.2009 r.(cz. 1)
3000

Rok 2006
2500

Rok 2007

Rok 2008

Rok 2009

Ilo warsztatw

2000 1500 1000 500 Republika Sowacji Luxemburg 0 Republika Czech Szwajcaria Rumunia Norwegia Sowenia Szwecja

Portugalia

otwa

Niemcy

Rys. 10. Liczba zatwierdzonych warsztatw cyfrowych urzdze rejestrujcych w krajach Europy w okresie od 01.01.2006 do 31.12.2009 r. (cz. 2)

Wgry

Malta

Polska

SYSTEM TACHOGRAFW CYFROWYCH W PASTWACH AETR I

2401

Na terenie pastw Europy, ktre wprowadziy STC, mamy 32 instytucje uprawnione do wydawania kart do tachografw. Instytucje te wyday, w okresie funkcjonowania STC, 4662290 wszystkich rodzajw kart (rys. 11 do 12).
5000000

4474211
4500000 4000000 3500000

Liczba kart

3000000 2500000 2000000 1500000 1000000 500000 0 2005 2006 2007 2008 2009

1278954

1666613

1443636

233087

Lata
Rys.11. Liczba kart wydanych w Europie w okresie od 2005 do 2008 r.
0,96 % Karta kierowcy Karta warsztatowa Karta kontrolna Karta przedsibiorcy

10,6 % 1,47 %

86,97 %

Rys. 12. Udzia poszczeglnych kart do tachografw wydanych w okresie od 2005 do 2008 r. w Europie

2402 3. WNIOSKI

Marcin RYCHTER

Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej obowizek instalacji urzdzenia rejestrujcego obejmuje nastpujce typy pojazdw:
pojazdy przeznaczone do transportu towarw, ktrych maksymalna dopuszczalna waga pojazdu cznie z przyczep lub naczep przekracza 3,5 tony, pojazdy przeznaczone do transportu osb, ktre s przeznaczone do przewozu powyej 9 osb cznie z kierowc. Pewna grupa pojazdw jest wyczona z tego obowizku (wyczenia te okrelono w artykule 4 Rozporzdzenia Rady nr 3820/85 z 20 grudnia 1985 r.). Wyczenie to moe by interpretowane jako sprzeczne z wymaganiem 243 zacznika I B, ktre mwi e producent pojazdu lub warsztat jest zobowizany aktywowa zainstalowane urzdzenie rejestrujce nim pojazd opuci miejsce, gdzie miaa miejsce instalacja. W zwizku z tym ustalono zasady postpowania dla rnych grup pojazdw: jeeli pojazd jest objty obowizkiem instalacji urzdzenia rejestrujcego i urzdzenie takie znajduje si na wyposaeniu, to musi by przeprowadzona aktywacja i kalibracja tego urzdzenia. jeeli pojazd jest objty obowizkiem instalacji urzdzenia rejestrujcego i urzdzenie takie nie znajduje si na wyposaeniu, to musi by przeprowadzona instalacja, aktywacja i kalibracja takiego urzdzenia. jeeli pojazd nie jest objty obowizkiem instalacji urzdzenia rejestrujcego, a urzdzenie takie znajduje si na wyposaeniu, to musi by przeprowadzona aktywacja i kalibracja tego urzdzenia. Nastpnie urzdzenie to mona przeczy w tryb OUT OF SCOPE. jeeli pojazd nie jest objty obowizkiem instalacji urzdzenia rejestrujcego i urzdzenie takie nie znajduje si na wyposaeniu, to instalacja takiego urzdzenia nie jest konieczna. 4. BIBLIOGRAFIA [1] EUMIDT/CINC/0052005_rev4, Identification of the Card Issuing Authorities (CIA) in EU and EEA Member States and Switzerland. [2] EUMIDT/ENC/0162008, Minutes of the meeting held on 14 October 2008 in Tallinn. [3] EUMIDT/IPC/0022009, Minutes of the meeting held on 4 February 2009 in Lisbon. [4] EUMIDT/IPC/0042008, Minutes of the meeting held on 27 February 2008 in Malta. [5] EUMIDT/IPC/0062008, Minutes of the meeting held on 23 June 2008 in Bled. [6] EUMIDT/IPC/0142008, Minutes of the meeting held on 14 October 2008 in Tallinn. [7] M. Rychter, Budowa i zastosowanie systemu tachografii cyfrowej, Wydawnictwo ITS, 2010. [8] Merkisz J., Mazurek S.: Tachograf cyfrowy, WITBPIB, Warszawa 2006. [9] Rozporzdzenie Komisji (WE) nr 1360/2002 z dnia 13 czerwca 2002 roku, dostosowujce po raz sidmy do postpu technicznego rozporzdzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urzdze rejestrujcych stosowanych w transporcie drogowym, Dz. Urz. UE L Nr 207 z 5.8.2002 r., str. 1. [10] Ustawa o systemie tachografw cyfrowych z dnia 29 lipca 2005 roku, Dz. U. Nr 180, poz. 1494 ze zm.