KWIECIE¡ 2009 NR 9

ISSN 1899-3575 CENA 9,90 ZŁ

(W TYM 0% VAT)

Relacja z konferencji
Arbitra˝ i mediacja
gospodarcza
w Nowym TomyÊlu

Elitarne aplikacje
– o nowym modelu
kszta∏cenia s´dziów
i prokuratorów

Co o prawie sàdzà
przeci´tni ludzie?

O finansach
dla prawników

O skutecznym
pozycjonowaniu
kancelarii prawnej
w internecie

Adwokaci muszà byç

ciàgle m∏odzi i aktywni
wywiad z adw. Ziemis∏awem Gintowtem Dziekanem Okr´gowej
Rady Adwokackiej w Warszawie
 Spis treœci

e d y t o r i a l
SpecjaliÊci public relations
wyszczególniajà cztery kolejne szczeble
budowania przyjaznej komunikacji,
nazywane teorià 4Z: zauwa˝enie,
k w i e c i e ñ 2 0 0 9 zapoznanie, zrozumienie, zaufanie.
Zaufanie stron dialogu jest
ukoronowaniem d∏ugiego procesu,
podczas którego strony mówià
prezentujàc swoje stanowiska, ale
2 NASZ SAMORZ¥D 28 SYLWETKA i s∏uchajà, zapoznajàc si´ z poglàdami
rozmówcy.
Jazda figurowa w todze
6 WYDARZENIA Adwokat musi umieç s∏uchaç, musi te˝
umieç mówiç – w imieniu osoby, którà
Konferencja Arbitra˝u reprezentuje. Warto us∏yszeç g∏os
30 ARCHIWUM
przeci´tnego obywatela, najcz´Êciej
i Mediacji Gospodarczej
Trzech znajomych zainteresowanego prawem i systemem
sprawiedliwoÊci w sytuacji zagro˝enia,
ale nie w aspekcie poznania swoich
8 WYRÓ¯NIENIA praw i zabezpieczenia swoich dóbr.
Pro publico bono 34 INWESTYCJE Niska ÊwiadomoÊç prawna
spo∏eczeƒstwa w parze z budowanym
O falsyfikatach na rynku przez media obrazem niedost´pnoÊci
10 ZMIANY W PRAWIE zawodu adwokata oraz przekonaniem
dzie∏ sztuki
o wysokich kosztach us∏ug prawnych
Nowelizacja ustawy z pewnoÊcià nie przek∏adajà si´ na
zaufanie. Warte podkreÊlenia sà
o zastawie rejestrowym
36 TWOJA KANCELARIA wydarzenia takie jak zorganizowana
i rejestrze zastawów przez Nowotomyskà Izb´ Gospodarczà
E-marketing us∏ug konferencja na temat arbitra˝u
i mediacji, ogólnopolska konferencja
prawniczych
12 WOKANDA „Prawo i medycyna w s∏u˝bie dzieciom”
Notebook w kancelarii oraz przygotowywana przez Naczelnà
Elitarne aplikacje Rad´ Adwokackà konferencja
Abonamenty medyczne poÊwi´cona stosowaniu europejskiego
coraz bardziej popularne prawa rodzinnego w Polsce.
16 GOή SPECJALNY
S∏ów kilka o finansach Zapraszam do wywiadu z dyrektorem
Rozmowa z adw. Krajowej Szko∏y Sàdownictwa
Ziemis∏awem i Prokuratury, prokuratorem Andrzejem
Leciakiem oraz rozmowy na aktualne,
Gintowtem, Dziekanem 54 MOTOMANIA
budzàce kontrowersje projekty
ORA w Warszawie Porsche 911 z Dziekanem Okr´gowej Rady
Adwokackiej w Warszawie, adw.
Ziemis∏awem Gintowtem, stawiajàcym
wa˝ne pytanie o to, czy g∏oszenie
20 NOWE PROJEKTY 56 PODRÓ¯E nieprawdziwej tezy o niedost´pnoÊci
Piecz´ç elektroniczna zawodu adwokata jest wystarczajàcym
Turcja w nowej ods∏onie uzasadnieniem dla obni˝ania
standardów wykonywania obs∏ugi
24 NIE DO OBRONY prawnej spo∏eczeƒstwa.
60 KULINARIA Bo niedostatecznie przygotowywany do
wykonywania zawodu adwokat jest tak
Wielkanocne fusion samo groêny jak niedokszta∏cony lekarz
26 PRAWO BEZ GRANIC
czy architekt.
Formu∏kowoÊç
Julita Brzozowska
w procesie cywilnym 63 POLECAMY

Wydawca: Artim Wydawnictwa i Promocja Sp z o.o., ul. Marii Dąbrowskiej 10, lok 17, 01-903 Warszawa. Anna Mossakowska-Ziemniak – prezes Zarządu, tel. (022)
669 53 45; anna.mossakowska@artim.biz; Lidia Sułek – asystentka Zarządu, tel. (022) 371 26 05; lidia.sulek@artim.biz. Redakcja: Julita Brzozowska – redaktor naczelna,
tel. (022) 215 40 69; julita.brzozowska@artim.biz; Aleksandra Burba, Jarosław Królak, Jacek Strzelecki-Horst, Andrzej Padniewski. Korekta: Elżbieta Charęza. Opracowanie
graficzne i skład: Cezary Jasiński. Reklama: Maja Parfianowicz – Key Account Manager; tel. (022) 215 40 68; maja.parfianowicz@artim.biz, Barbara Wilczek – Account
Manager; tel. (022) 371 26 08; barbara.wilczek@artim.biz. Nakład: 7500 Druk: LOTOS POLIGRAFIA. 1
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Nasz samorz¹d
WSPOMNIENIE
Środowisko prawnicze z żalem poże-
gnało zmarłego 25 marca br. adwo-
kata dr. Zdzisława Krzemińskiego.
Autora wielu publikacji na temat
procedury cywilnej, ustroju i historii
adwokatury, a także komentarza do
zasad etyki zawodu adwokata. Dr
Zdzisław Krzemiński był w latach
1967–1976 wiceprezesem Naczelnej
Rady Adwokackiej, w latach
1986–1989 członkiem Naczelnej Ra-
dy Adwokackiej, w latach 1972–1973
redaktorem naczelnym „Palestry”,
w latach 1984–1986 przewodniczą-
cym Komisji ds. Etyki Zawodowej
przy Naczelnej Radzie Adwokackiej.
Został odznaczony Krzyżem Koman-
dorskim Orderu Odrodzenia Polski,
Krzyżem Oficerskim Orderu Odro-
dzenia Polski, Krzyżem Kawalerskim
Orderu Odrodzenia Polski, Złotym
Krzyżem Zasługi oraz samorządową
odznaką Adwokatura Zasłużonym.
Odszedł Nestor Adwokatury, osoba
zasłużona dla Palestry Polskiej.
NAGRODA
IM. EDWARDA WENDEGO
DLA ADW. MARKA ANTONIEGO
NOWICKIEGO
Laureatem tegorocznej nagrody im.
Edwarda Wendego został adwokat
Marek Antoni Nowicki. Uroczystość
wręczenia nagrody miała miejsce 10
marca br. w siedzibie Rzeczpospolitej
w Warszawie. Organizatorem kon-
kursu jest Fundacja dla Polski oraz
rodzina mecenasa Edwarda Wende-
go. Nagrodę ustanowiono dla upa-
miętnienia wybitnego adwokata
i polityka, który w latach 70. i 80.
ub.w. bronił prześladowanych poli-
tycznie, a po obaleniu komunizmu
zajął się polityką. Nagroda trafia do
wybitnych prawników zaangażowa-
nych w działalność publiczną.
Adw. Tomasz Wardyński, członek ka-
pituły przyznającej nagrodę, uzasad-
niając jej przyznanie, tak scharakte-
ryzował laureata: Człowiek wielkiej
skromności, nigdy nie zabiegał
o urzędy, całe swoje życie poświęcił
obronie praw człowieka w Polsce i na
arenie międzynarodowej.
2
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
Adwokat Marek Antoni Nowicki,
twórca Komisji Praw Człowieka przy
Naczelnej Radzie Adwokackiej oraz
były członek NRA, był założycielem
i wieloletnim prezesem Helsińskiej
Fundacji Praw Człowieka w Polsce,
a także członkiem władz Międzyna-
rodowej HFPCz. Działacz opozycji
w latach 80., w latach 90. był człon-
kiem Europejskiej Komisji Praw Czło-
wieka w Strasburgu, w 2000 roku zo-
stał mianowany przez ONZ Między-
narodowym Rzecznikiem Praw Oby-
watelskich w Kosowie, a od 2008 ro-
ku jestprzewodniczącym Komisji Do-
radczej ds. Praw Człowieka w Koso-
wie.
Laureatami nagrody im. Edwarda
Wendego w poprzednich latach byli
m.in. prof. Witold Kulesza, prof. Irena
Lipowicz, prof. Marek Safjan oraz Ja-
cek Taylor.
PRAWO I MEDYCYNA
W SŁUŻBIE DZIECIOM
W dniach 27–28 marca br. w Cen-
trum Kongresowo-Dydaktycznym
Uniwersytetu Medycznego im. K.
Marcinkowskiego przy ul. S. Przyby-
szewskiego 37 w Poznaniu odbyła się
ogólnopolska konferencja Prawo
i medycyna w służbie dzieciom.
Konferencja była elementem progra-
mu „Prawo i medycyna”, realizowa-
nego we współpracy Europejskiego
Stowarzyszenia Studentów Prawa EL-
SA Poznań, Studenckiego Towarzy-
stwa Naukowego oraz Międzynaro-
dowego Stowarzyszenia Studentów
Medycyny IFMSA – Poland Oddział
Poznań.
Celem organizatorów konferencji by-
ło wskazanie punktów styczności
prawa i medycyny. Odkrycia medycz-
ne, postęp technologii w dziedzinie
medycznej stawiają wyzwania obo-
wiązującemu systemowi prawnemu.
Podejmowane przez lekarzy działa-
nia pociągają za sobą określone skut-
ki społeczne i prawne.
W trakcie konferencji poruszane by-
ły kwestie dotyczące m.in. zastęp-
czych metod prokreacji, prawnych
aspektów leczenia płodu i dziecka
narodzonego oraz kontrowersji
związanych z ginekologią dziecięcą.
Podejmowane były również m.in.
zagadnienia medycznych możliwo-
ści wyboru genetycznych cech dziec-
ka, założenia projektu ustawy bio-
etycznej, postępowania o molesto-
wanie seksualne nieletniego czy
praw ojca dziecka w trakcie trwania
ciąży.
Organizatorzy do współpracy zapro-
sili wybitne autorytety zarówno ze
środowiska prawniczego jak i me-
dycznego, a patronat honorowy obję-
li: prof. dr hab. Bronisław Marciniak
– JM Rektor Uniwersytetu im. A. Mic-
kiewicza w Poznaniu, prof. dr hab. Ja-
cek Wysocki – JM Rektor Uniwersyte-
tu Medycznego im. K. Marcinkow-
skiego w Poznaniu oraz Wielkopol-
ska Izba Lekarska.
Nad wysokim poziomem meryto-
rycznym projektu czuwali dr Joanna
Haberko z Katedry Prawa Cywilnego,
Handlowego i Ubezpieczeniowego
Wydziału Prawa i Administracji Uni-
wersytetu im. A. Mickiewicza w Po-
znaniu oraz dr Krzysztof Kordel
– Rzecznik Odpowiedzialności Zawo-
dowej Wielkopolskiej Izby Lekar-
skiej.
PODSUMOWANIE
TYGODNIA POMOCY
OFIAROM PRZESTĘPSTW
W ramach Tygodnia Pomocy Ofia-
rom Przestępstw obchodzonego
w dniach 22–28 lutego br. adwokaci
i aplikanci adwokaccy udzielali bez-
płatnych porad prawnych, dyżurując
w swoich kancelariach, w siedzibach
okręgowych rad adwokackich, a tak-
że w sądach.
Z materiałów uzyskanych z biura
prasowego Naczelnej Rady Adwokac-
kiej w całej Polsce z bezpłatnych po-
rad prawnych skorzystało około 500
osób. W izbach częstochowskiej
i wałbrzyskiej, mimo zorganizowa-
nych punktów pomocy prawnej, nie
zgłosiła się żadna osoba. Najwięcej
zainteresowanych zgłosiło się do ad-
wokatów izby kieleckiej, gdzie udzie-
lono porad 148 osobom. Większość
izb rozpowszechniała akcję poprzez
zamieszczanie informacji o dyżurach
w lokalnych mediach, na stronach
internetowych izb oraz wywieszenie
ogłoszeń w siedzibach sądów.
Najczęstsze problemy, z którymi
zgłaszali się zainteresowani, doty-
czyły postępowań alimentacyjnych,

postępowań roszczeniowych, postę-
powań egzekucyjnych, przemocy
w rodzinie, błędów w sztuce lekar-
skiej i fałszerstwa dokumentacji me-
dycznej, postępowań karnych i postę-
powań w sprawach wykroczeń, od-
szkodowań z tytułu wypadków sa-
mochodowych.
Warto dodać, że poza akcją bezpłat-
nych porad w ramach Tygodnia Po-
mocy Ofiarom Przestępstw w wielu
okręgowych radach przez cały rok,
w wyznaczonych dniach, dyżurują
adwokaci udzielający bezpłatnej po-
mocy prawnej.
STOSOWANIE EUROPEJSKIEGO
PRAWA RODZINNEGO
W POLSCE
24 kwietnia br. w hotelu Sofitel Vic-
toria w Warszawie odbędzie się kon-
ferencja organizowana przez Naczel-
ną Radę Adwokacką dotycząca stoso-
wania europejskiego prawa rodzin-
nego w Polsce. Naczelna Rada Adwo-
kacka zdecydowała się na zorganizo-
wanie konferencji z uwagi na bardzo
duże zainteresowanie przedmioto-
wym obszarem i bardzo małą ilość
opracowań w tym zakresie. Konfe-
rencja została podzielona na trzy pa-
nele.
Pierwszy panel dotyczył będzie roz-
wodów, prawa właściwego dla sto-
sunków osobistych i majątkowych,
konfliktów jurysdykcji i wykonal-
ność orzeczeń, w tym możliwość
uznania decyzji, dopuszczalności
orzekania w przedmiocie stosunków
majątkowych, uznania skuteczności
umów majątkowych oraz umów
o wyłączenie stosunków majątko-
wych z jurysdykcji właściwej dla po-
stępowania rozwodowego i wskaza-
nia jurysdykcji wybranej.
Drugi panel dotyczył będzie kontak-
tów z dziećmi, uznania i wykonania
orzeczeń dotyczących władzy rodzi-
cielskiej i jej wykonywania, praktyki
sądów polskich i niemieckich.
Procedury uznawania i procedury
wykonywania orzeczeń na podsta-
wie rozporządzenia Bruksela II bis
oraz środków odwoławczych od orze-
czeń w tym zakresie z uwzględnie-
niem terminów i problematyki dorę-
czeń w związku z udziałem strony
nie zamieszkującej w Polsce.
Trzeci panel dotyczył będzie zobo-
wiązań alimentacyjnych, orzekania
i wykonania orzeczeń w zakresie
norm właściwych dla zobowiązań
alimentacyjnych. Podjęte będzie też
zagadnienie zastosowania konwen-
cji haskiej i jej obowiązywania, zna-
czenia protokołu do konwencji i jego
ewentualnej skuteczności; ewentu-
alnie projektu Komisji z 24.02.2009 r.
Nasilona migracja obywateli pol-
skich spowodowała duże zmiany so-
cjologiczne, coraz więcej związków
formalnych łączy osoby o różnych
narodowościach, wiele z tych związ-
ków się rozpada. Efektem tego proce-
su jest wzrastająca liczba spraw z za-
kresu prawa rodzinnego, która wy-
maga stosowania reguł kolizyjnych
i prawa obcego. W wielu wypadkach
najprostsze rozwiązania zawarte są
w prawie UE, które bardzo dynamicz-
nie się rozwija w obszarze prawa ro-
dzinnego. Planowana konferencja
ma przybliżyć prawnikom te reguły.
Omawiane będą m.in. następujące
rozporządzenia Rady (WE):
1347/2000 (tzw. Bruksela 1 ws ali-
mentów), 2201/2003 (tzw. Bruksela 2
bis ws. rozwodów i kontaktów
z dziećmi) oraz 4/2009 ws. alimen-
tów.
Do udziału w konferencji zaproszeni
zostali krajowi i zagraniczni praktycy
prawa rodzinnego oraz goście z ta-
kich instytucji i organizacji jak Mini-
sterstwo Sprawiedliwości, Rzecznik
Praw Dziecka, UKIE, niemiecki Urząd
ds. Młodzieży (Jugendamt), przedsta-
wiciele katedr prawa rodzinnego
z kilku krajowych uniwersytetów,
Fundacja La Strada, Stowarzyszenie
Praw Ojca.
XIX OGÓLNOPOLSKI
REJS ADWOKACKI
Dziekan Okręgowej Rady Adwokac-
kiej oraz Okręgowa Rada Adwokacka
w Olsztynie serdecznie zapraszają na
XIX Ogólnopolski Rejs Adwokacki
im. adw. Marii Budzanowskiej po Po-
jezierzu Iławsko-Ostródzkim. Rejs
odbędzie się w dniach 28–31 maja
2009 r.
W trakcie rejsu zostaną rozegrane re-
gaty o Puchar Pani Prezes Naczelnej
Rady Adwokackiej oraz inne konkur-
sy sportowe. Ponadto, jak co roku,
Nasz samorz¹d
wybrany zostanie Najwszechstron-
niejszy Żeglarz Rejsu.
Wszelkich informacji udzielają: adw.
Marek Skrzeczkowski – tel. 0509 317
990 oraz radca pr. Tomasz Nastaj –
tel. 0608 068 597 (adres mailowy:
rejsadwokacki@gmail.com).
Organizatorzy informują, iż z uwagi
na ograniczoną liczbę jachtów
o uczestnictwie w rejsie decyduje ko-
lejność zgłoszeń.
Organizatorzy gwarantują dobrą za-
bawę, znakomitą atmosferę, dużo
świeżego powietrza i nieograniczone
możliwości nawiązywania kontak-
tów towarzyskich.
Szczegółowe informacje na
www.olsztyn.adwokatura.pl.
TROCHĘ O SPRAWIEDLIWOŚCI,
DAWNEJ ADWOKATURZE
I ŻYCIU
Pasjonujące wspomnienia z blisko
półwiecznej kariery adwokackiej
znalazły się w książce pt. „Trochę
o sprawiedliwości, dawnej adwoka-
turze i życiu” autorstwa kieleckiego
adw. Stanisława Szufla. Książka jest
zbiorem opowiadań napisanych
z dużym poczuciem humoru i życzli-
wości dla przedstawianych postaci.
Adw. Stanisław Szufel studia prawni-
cze ukończył na Uniwersytecie Ja-
giellońskim w Krakowie, aplikację
sądową i adwokacką odbył w Kiel-
cach. W latach 1989–-1995 oraz
2001–2007 czterokrotnie pełnił funk-
cję Dziekana Okręgowej Rady Adwo-
kackiej w Kielcach. Od wielu lat
współpracuje z pismem adwokatury
„Palestra”, publikuje również na ła-
mach lokalnej „Palestry Świętokrzy-
skiej”. Obecnie jest wiceprezesem Są-
du Arbitrażowego przy Staropolskiej
Izbie Przemysłowo-Handlowej
w Kielcach, aktywnie wspiera ochro-
nę dziedzictwa narodowego Klaszto-
ru Ojców Misjonarzy Oblatów M.N.
na Świętym Krzyżu jako założyciel
Stowarzyszenia Per Crucem.
Rekomendujący książkę adw. Stani-
sław Rymar podkreślił, że „książka ta
dobrze będzie służyć upowszechnie-
niu godnego polecenia wizerunku
prawnika – przyjaciela w poszukiwa-
niu sprawiedliwości”.
Prezentacja książki odbyła się 7 mar-
ca br. w Muzeum Historii Kielc.
3
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Nasz samorz¹d
Warto podkreślić, że książka została
wydana nakładem autora, a dochód
z jej sprzedaży w całości zostaje prze-
znaczony na potrzeby kieleckiego ho-
spicjum dla dzieci i dorosłych.
UCHWAŁY NACZELNEJ RADY
ADWOKACKIEJ
W komunikacie prasowym z dnia 5
kwietnia br. czytamy, że Naczelna
Rada Adwokacka zaskarży do Trybu-
nału Konstytucyjnego nowe przepisy
obniżające standard pracy adwokata
i godzące w interes społeczny. Rów-
nocześnie adwokatura oczekuje od
Ministra Sprawiedliwości komplek-
sowych i odpowiedzialnych propozy-
cji dotyczących wspólnych egzami-
nów dla kandydatów na aplikacje.
Obradująca w dniu 5 kwietnia br. na
posiedzeniu plenarnym Naczelna Ra-
da Adwokacka przyjęła dwie ważne
uchwały, dotyczące projektowanych
i uchwalonych ustaw związanych
z wykonywaniem zawodu adwokata.
1. Prawo o adwokaturze – do Trybu-
nału Konstytucyjnego
Zdaniem NRA ostatnia nowela do
ustawy Prawo o adwokaturze, obo-
wiązująca od 25 marca 2009 r. (opu-
blikowana w Dz. U. nr 37, poz. 286),
narusza zasady demokratycznego
państwa prawa, a szczególnie zasadę
samorządności zawodów zaufania
publicznego, wyrażoną w art. 17
Konstytucji RP. Nowe przepisy sta-
wiają samorządowi adwokackiemu
poważną przeszkodę w wykonywa-
niu funkcji powierzonej mu w tym
przepisie Konstytucji, a dotyczącej
pieczy nad należytym wykonywa-
niem zawodu. Zniesienie ustnych eg-
zaminów zawodowych jest nie do
pogodzenia z kształtowaniem jednej
z podstawowych umiejętności adwo-
kata, jaką jest formułowanie ustnej
argumentacji przed sądem. Podobnie
szkodliwe dla standardów zawodo-
wych palestry jest zniesienie możli-
wości praktyk sądowych i prokura-
torskich dla aplikantów adwokac-
kich. Pozbawia ich to szansy bezpo-
średniego uczestniczenia w pracy są-
du przed podjęciem pracy zawodo-
wej, polegającej przecież na kontak-
4
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
tach z sądem. Wątpliwości NRA bu-
dzi też ułatwiony przez nowe przepi-
sy dostęp do zawodu adwokata dla
doktorów prawa. Ich doświadczenie
naukowe (np. w zakresie historii pra-
wa) często nie ma nic wspólnego
z umiejętnościami niezbędnymi
w pracy adwokata.
– Jestem przekonana, że sędziowie
Trybunału, jako doświadczeni praw-
nicy, znający praktykę pracy w są-
dach, wezmą pod uwagę racjonalne
argumenty dotyczące naszych stan-
dardów zawodowych. Trybunał już
wielokrotnie piętnował złe prawo
powstałe wskutek populistycznych
działań polityków. Myślę, że tak sta-
nie się i tym razem – twierdzi prezes
NRA Joanna Agacka-Indecka.
Szczegółowe brzmienie skargi do TK
opracuje w najbliższych miesiącach
zespół specjalistów powołanych
przez NRA.
2. Ministerstwo Sprawiedliwości dą-
ży do upaństwowienia zawodów
prawniczych
W osobnej uchwale NRA odnosi się
do przygotowywanego przez Mini-
sterstwo Sprawiedliwości projektu
ustawy o państwowych egzaminach
prawniczych. Zakłada on m.in.
wspólne egzaminy konkursowe dla
kandydatów na różne aplikacje.
W ocenie adwokatury, choć sama
idea wspólnego egzaminu nie budzi
zastrzeżeń, to jednak całość projektu
jest kolejnym krokiem na drodze do
upaństwowienia zawodów prawni-
czych, zamiast deklarowanego przez
Ministerstwo Sprawiedliwości, więk-
szego ich otwarcia. Dlatego samo-
rząd adwokacki pozostawia wybór
dalszych rozwiązań na tej drodze Mi-
nistrowi Sprawiedliwości oczekując
przyjęcia przez rząd pełnej odpowie-
dzialności za skutki przeprowadza-
nych reform – w tym tych, które wy-
wołają pogorszenie jakości świadcze-
nia pomocy prawnej w Polsce.
– Nie uchylamy się od dyskusji nad
tym projektem i przedstawimy ob-
szerne analizy dotyczące proponowa-
nych rozwiązań. Jednak widzimy brak
skłonności ministerstwa do kompro-
misu w dyskusjach z samorządami
prawniczymi. Dlatego pozostawiamy
ministrowi inicjatywę w zakresie
opracowania nowej ustawy, ale też
przypominamy mu o odpowiedzialno-
ści za ewentualne szkody dla społe-
czeństwa, jakie przyniesie nowa usta-
wa – deklaruje prezes NRA Joanna
Agacka-Indecka.
GŁOS W SPRAWIE
NOWELIZACJI PRAWA
ANTYKORUPCYJNEGO
6 kwietnia br. Naczelna Rada Adwo-
kacka udzieliła poparcia stanowisku
Business Centre Club z 19 marca
w sprawie przygotowywanej noweli-
zacji Prawa antykorupcyjnego.
NRA podziela pogląd przedsiębiorców
z BCC, że przygotowywane regulacje
mogą wyeliminować z życia publicz-
nego aktywnych i przedsiębiorczych
obywateli, pozbawiając ich prawa do
pełnienia funkcji publicznych. Będzie
to źle służyło interesom naszego kraju.
Zdaniem adwokatury przedsiębiorcy,
którzy osiągnęli sukces ekonomiczny,
nie mogą być traktowani z góry jako
osoby podejrzane i naruszające prawo.
Takie podejście narusza prawa aktyw-
nej części społeczeństwa, która two-
rząc miejsca pracy, decyduje o teraź-
niejszości i przyszłości naszego kraju.
Zdaniem prezes NRA Joanny Agac-
kiej-Indeckiej – Walka z patologiami
ma przede wszystkim polegać na bu-
dowaniu wysokich standardów wie-
dzy, umiejętności praktycznych i ety-
ki. Politycy nie mogą rozgrywać do-
raźnych interesów swoich partii poli-
tycznych i środowisk kosztem oby-
wateli i demokratycznego państwa
prawnego.
Opracowanie TOGA
Podziêkowania
Sk∏adamy wyrazy wdzi´cznoÊci
Panu Mecenasowi Rafa∏owi
D´bowskiemu oraz Pani
Mecenas Kindze Komorowskiej
z kancelarii LeÊnodorski,
Âlusarek i Wspólnicy,
którzy udzielili nam pro bono
pomocy prawnej w sprawie
zwiàzanej z zakupem
nieruchomoÊci.
Za okazanà pomoc, dzi´ki której
nasza trudna sprawa znalaz∏a
swój szcz´Êliwy fina∏, serdecznie
dzi´kujemy.
Anna i Andrzej Lisiccy
Wype³nij i wyœlij faksem (022) 866 59 15

Zamawiam rocznà prenumerat´ „TOGI” w cenie 96 z∏otych

Zamawiam pó∏rocznà prenumerat´ „TOGI” w cenie 49 z∏otych

Adres, na który ma byæ wysy³ana prenumerata

nazwa firmy ………………………………………………………………………………………………………………………………

imi´ ………………………………………………………………… nazwisko ………………………………………………………

ul. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

kod pocztowy ………………………………………………… miejscowoÊç …………………………………………………

tel. kontaktowy ……………………………………………… adres e-mail …………………………………………………

Wyra˝am zgod´ na przetwarzanie moich danych osobowych przez Artim Wydawnictwa i Promocja Sp. z o.o. z siedzibà w Warszawie,
ul. M. Dàbrowskiej 10, lok. 17, dla celów marketingowych, w tym dla marketingu produktów i us∏ug innych podmiotów. Zgadzam si´
na otrzymywanie informacji handlowych przesy∏anych Êrodkami komunikacji elektronicznej. Posiadane przez nas dane nie b´dà udost´pniane innym podmiotom
(odbiorcom). Dane zosta∏y podane dobrowolnie. Ka˝dej osobie, której dane dotyczà, przys∏uguje prawo dost´pu do treÊci swoich danych i ich poprawienia.

czytelny podpis ……………………………………………

Dane do faktury

nazwa firmy ………………………………………………………………………………………………………………………………

adres …………………………………………………………………………………………………………………………………………

NIP ……………………………………………………………………………………………………………………………………………

osoba odpowiedzialna za zamówienie …………………………………………………………………………………………

tel. kontaktowy ……………………………………………… adres e-mail …………………………………………………

Wp∏ata na konto: Faktura pro forma

Bank Millennium
Faktura przelewowa
39 1160 2202 0000 0000 7319 0676
(faktura zostanie wystawiona po dokonaniu wp∏aty)

Artim Wydawnictwa i Promocja Sp. z o.o.

ul. M. Dàbrowskiej 10, lok. 17, 01-903 Warszawa

PRENUMERATA TELEFON (022) 371-26-05

 Wydarzenia

Ogólnopolska konferencja arbitrażu

Otaczający nas świat ciągle się zmienia, ewoluuje. Następuje rozwój nauki, gospodarki
i technologii, co z kolei rodzi potrzebę ciągłego rozwoju prawa i sądownictwa. Należy uczciwie
powiedzieć, że współczesne sądownictwo powszechne nie nadąża za tym rozwojem. Ze
względu na specyfikę i długość procesów legislacyjnych również rozwój prawa nie jest płynny
i szybki. Dlatego strony coraz częściej rozstrzygają swoje spory w drodze arbitrażu lub mediacji.

O zaletach i wadach alternatywnych Konferencję podzielono na 5 paneli.

metod rozstrzygania sporów a także
o problemach sądów polubownych
i mediatorów oraz perspektywach
rozwoju ADR w Polsce dyskutowano
28.03.2009 r. w Nowym Tomyślu pod-
czas konferencji „Arbitraż i mediacja
gospodarcza”. Konferencja ta była ko-
lejną z cyklu konferencji pt. „Arbitraż
i mediacja w teorii i praktyce”. Patro-
nat honorowy nad nią objęli wicemi-
nister Adam Szejnfeld, starosta no-
wotomyski Andrzej Wilkoński oraz
burmistrz Nowego Tomyśla Henryk
Helwig. Olbrzymie zainteresowanie
konferencją (ok. 360 uczestników i 26
prelegentów) przeszło oczekiwania
organizatorów, którymi byli Nowoto-
myska Izba Gospodarcza, Wyższa
Szkoła Pedagogiki i Administracji
w Poznaniu, Polskie Stowarzyszenie
Arbitrażu i Mediacji z siedzibą w Po-
znaniu, Wielkopolska Izba Budownic-
twa, Zrzeszenie Prawników Polskich
oraz ELSA. Wśród uczestników zna-
leźli się przedsiębiorcy, arbitrzy,
przedstawiciele izb gospodarczych,
prawnicy, samorządowcy, pracowni-
cy naukowi i studenci. Celem organi-
Prezes Sądu Arbitrażowego przy Nowotomyskiej
Izbie Gospodarczej Włodzimierz Brych
zatorów było rozpropagowanie wie-
dzy na temat arbitrażu i mediacji go-
spodarczej oraz przedstawienie aktu-
alnych problemów związanych ze
stosowaniem tych metod rozstrzyga-
nia sporów, co się niewątpliwie uda-
ło, biorąc pod uwagę olbrzymie zain-
teresowanie mediów konferencją.
Pierwsze dwa dotyczyły arbitrażu,
trzeci mediacji gospodarczej, czwarty
zależności pomiędzy ADR a bezpie-
czeństwem obrotu gospodarczego,
natomiast piąty zastosowania arbi-
trażu do rozstrzygania spraw z zakre-
su budownictwa.
Wśród prelegentów znaleźli się naj-
wybitniejsi teoretycy i praktycy
z zakresu arbitrażu i mediacji m.in.
Ryszard Makowiecki Przewodniczą-
cy Prezydium Arbitrów Sądu Polu-
bownego przy Izbie Bawełny
w Gdyni, Ireneusz Matusiak Prezes
Sądu Polubownego ds. Domen In-
ternetowych przy Polskiej Izbie In-
formatyki i Telekomunikacji, An-
drzej Kąkolecki arbiter, Redaktor
Naczelny Biuletynu Arbitrażowego,
Beata Gesel-Kalinowska vel Kalisz
Wiceprezes Sądu Arbitrażowego
przy PKPP Lewiatan, Piotr Nowa-
czyk Przedstawiciel Polski przy ICC
w Paryżu, Maciej Bobrowicz Prezes
Krajowej Izby Radców Prawnych,
Sylwester Pieckowski Prezesa Pol-
skiego Stowarzyszenia Sądownic-
twa Polubownego, Aleksandra Pe-

Prelegenci panelu poświęconego zależnościom między ADR a bezpieczeństwem obrotu gospodarczego

6
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009

i mediacji w Nowym Tomyślu
Od lewej: Wiceprezes Sądu Arbitrażowego przy PKPP Lewiatan – Sylwester Pieckowski, Prezes Krajowej Izby Radców Prawnych
Maciej Bobrowicz, prof. dr hab. Feliks Zedler członek Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego przy Ministrze Sprawiedliwości
trus-Schmidt Wiceprezes Polskiego
Stowarzyszenia Arbitrażu i Media-
cji, Grzegorz Frączek Dyrektor
Ośrodka Mediacji Fundacji WPiA
Uniwersytetu Śląskiego, Agnieszka
Rękas Wiceprzewodnicząca Spo-
łecznej Rady do Spraw Alternatyw-
nych Metod Rozstrzygania Sporów
przy Ministrze Sprawiedliwości, dr
Dorota Czura-Kalinowska Dziekan
Wydziału Administracji Ośrodka
Zamiejscowego WSPiA w Poznaniu,
Włodzimierz Brych Prezes Sądu Ar-
bitrażowego przy Nowotomyskiej
Izbie Gospodarczej, Ryszard Wargin
Prezes Stałego Sądu Polubownego
przy Wielkopolskiej Izbie Gospodar-
czej. Moderatorem panelu poświe-
conego mediacji był prof. dr hab. Fe-
liks Zedler. Wśród publiczności rów-
nież znalazło się wiele znanych
osób, a wśród nich m.in. Podsekre-
tarz Stanu w Kancelarii Prezydenta
RP, przedstawiciele izb gospodar-
czych i sądów polubownych oraz
środowisk akademickich z całej Pol-
ski.
Ciekawostką konferencji był taki do-
bór prelegentów i tematów prelekcji
przez organizatorów, iż można było
posłuchać zarówno o możliwości sto-
sowania mediacji i arbitrażu na grun-
cie prawa cywilnego, jak i możliwo-
ściach ich stosowania na gruncie pra-
wa administracyjnego i karnego.
W trakcie konferencji oprócz wystą-
pień zaproszonych gości nie zabra-
kło także miejsca na dyskusje i spo-
tkania w kuluarach. Konferencja
była doskonałą okazja do wymiany
poglądów i doświadczeń pomiędzy
arbitrami, mediatorami, prezesami
sądów polubownych i ośrodków
mediacyjnych oraz teoretykami
z dziedziny ADR. Tym bardziej, że
wśród uczestników konferencji
znaleźli się również: prof. dr hab.
Feliks Zedler – współautor obecnie
obowiązujących przepisów dotyczą-
Przedstawiciel Polski przy ICC w Paryżu Piotr
Nowaczyk
Wydarzenia
cych arbitrażu i mediacji oraz An-
drzej Duda Podsekretarz Stanu
w Kancelarii Prezydenta RP.
Prelegenci zwracali uwagę na fakt, iż
wiedza na temat arbitrażu i mediacji
nawet wśród sędziów i pełnomocni-
ków stron nie jest jeszcze na tyle do-
bra, aby umożliwić rozwój tych spo-
sobów rozstrzygania sporów, dlate-
go podkreślano potrzebę upo-
wszechniania wiedzy na temat tych
metod. Uczestnicy konferencji mieli
okazję dowiedzieć się sporo zarówno
o historii jak i o możliwych kierun-
kach rozwoju arbitrażu w Polsce.
Dyskutowano również o bolączkach
współczesnego arbitrażu, a wśród
nich o opodatkowaniu stałych sa-
dów polubownych i arbitrów podat-
kiem VAT, o dopuszczalności arbitra-
żu jakościowego, proporcjach po-
między prawnikami a ekspertami
z innych dziedzin na listach arbi-
trów stałych sądów polubownych.
Organizatorzy zaprezentowali książ-
kę pt. „Mediacja i arbitraż jako meto-
dy polubownego rozstrzygania spo-
rów” wydaną w związku z zeszłorocz-
ną konferencją i zapowiedzieli, iż
również tegoroczne wystąpienia pre-
legentów zostaną wkrótce opubliko-
wane.
Tekst i zdj´cia: Aleksandra Petrus-Schmidt,
Wiceprezes Polskiego Stowarzyszenia Arbitra˝u
i Mediacji
7
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 wyró¿nienia
Pro publico bono
Mecenas Monika
Strus-Wołos została
tegoroczną laureatką
nagrody Gazety Prawnej
Bona Lex, przyznawanej
najlepszemu adwokatowi.
O absurdach polskiego
prawa, potrzebach zmian
i służbie pro publico bono
laureatka nagrody
opowiada w wywiadzie
dla naszego pisma.
Na wstępie chciałem pogratu-
lować nagrody Bona Lex – Zło-
tego Paragrafu! Czy sądzi Pani,
że ta prestiżowa nagroda uła-
twi Pani działania i rozmowy,
np. z Ministerstwem Zdrowia?
Myślę, że stanie się tak tylko wtedy,
jeśli media nagłośnią akcję adwo-
katury dla hospicjum. Nasze działa-
nia w tej chwili bardzo potrzebują
wsparcia mediów – choć nie chcę tu
używać słowa lobbing, ale media
mogą w ten sposób wywrzeć jakiś
nacisk. Zespół, w skład którego we-
szłam, opracował przed rokiem roz-
porządzenie dotyczące medycznej
opieki paliatywnej, i w zasadzie od
tego momentu nic się nie dzieje. Na
wielu spotkaniach ministerstwo
deklarowało, że będzie nad tym
projektem pracować, później, że
nie, jeszcze kiedy indziej, że stworzy
wspólny projekt dla dzieci i doro-
słych… Dwa tygodnie temu mini-
sterstwo ponownie wyraziło po-
trzebę wydania tego rozporządze-
nia i mamy nadzieję, że prace z tym
związane ruszą, natomiast takich
obietnic w ciągu roku słyszeliśmy
już kilka.
W takim razie które z ustaw
najbardziej ograniczają dzia-
łalność Warszawskiego Hospi-
cjum dla Dzieci?
8
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
Nie tyle ustaw, co ich brak. Brak roz-
porządzenia wykonawczego spra-
wia, że NFZ ma całkowitą dowolność
w ustalaniu stawek, limitów przyjęć
oraz wszelkich warunków, jakie ma-
ją spełniać hospicja. Prowadzi to do
np. tego, że NFZ zaproponował staw-
kę średnio 70 złotych za dzień opieki
nad dzieckiem z hospicjum, nato-
miast koszt za dzień takiej opieki wy-
nosi około 300 zł, a absolutne mini-
mum to 131 złotych.
Założenie, o którym nikt głośno nie
wspomina, zakłada, że hospicja po-
winny na własną rękę szukać sobie
źródeł finansowych. Oczywiście, o ile
Warszawskie Hospicjum dla Dzieci,
które jest najstarszą tego typu pla-
cówką w Polsce ma jakieś możliwości
kampanii medialnej, o tyle małe ho-
spicja w mniejszych miejscowościach
mają problemy finansowe. Innym
problemem jest to, że według przepi-
sów przyjmowano limit pacjentów
w zależności od rodzaju choroby.
Struktura zachorowalności w na-
szym kraju jest taka, że ok. 20 procent
dzieci z hospicjów to dzieci z choroba-
mi nowotworowymi, natomiast resz-
tę stanowią dzieci z chorobami gene-
tycznymi, immunologicznymi i me-
tabolicznymi. NFZ wymagał, by 50
procent pacjentów przyjmowano
z chorobami nowotworowymi, a 50
z chorobami nienowotworowymi!
Oczywiście prowadziło to do sytuacji,
że wykorzystano już limit pewnej
z grup, a pojawiali się kolejni pacjen-
ci z tą samą chorobą. Wtedy podjęli-
śmy taką akcję, wspartą swoją drogą
przez dziennik Rzeczpospolita, która
spowodowała, że ministerstwo zniosło
te limity, stało się to jednak dopiero
w czerwcu zeszłego roku.
Praca w której z Komisji Rad Ad-
wokackich była najtrudniejsza
i w której z dziedzin jest jeszcze
najwięcej do poprawienia?
Obecnie przewodniczę komisji ds.
bezpłatnej pomocy prawnej. Jest to
sprawa w ogóle nierozwiązana, po-
mimo tego że było już kilka projek-
tów ustaw dotyczących takich porad.
Pierwszą stworzył minister Andrzej
Kalwas: był to jednak projekt bardzo
kosztowny, zbiurokratyzowany, któ-
ry zakładał stworzenie punktów po-
mocy prawnej w dużych miastach,
a lepiej w tej kwestii stworzyć więcej
małych ośrodków. Autorem kolejne-
go projektu był minister Zbigniew
Ziobro, który był opracowywany
m.in. przez komisję, w której zasia-
dam. Jednak każdy kolejny rząd „wy-
rzuca do kosza” projekty poprzedni-
ków i rozporządzenie dotyczące bez-
płatnej pomocy nie weszło w życie.
Obecnie trwają prace nad kolejnym
projektem i choć bardzo popieramy
wejście takiej ustawy, to proponowa-
ny jej kształt jest raczej chybiony. Mi-
nisterstwo Sprawiedliwości chce, by
ta pomoc przedsądowa miała miej-
sce nie w sądach, a w Centrum Pomo-
cy Rodzinie przy starostwach powia-
towych. Oderwanie jednak tego ro-
dzaju pomocy od sądów i przekaza-
nie jej w ręce urzędników, którzy mo-
gą przecież nie znać realiów sądo-
wych, nie jest słuszne. Wedle tej
ustawy urzędnik w starostwie ma

ocenić, czy dana sprawa ma szansę
na zwycięstwo w sądzie, czy takich
szans nie ma…
Oddanie takiej kompetencji
urzędnikom jest również swo-
istym zaburzeniem zasady trój-
podziału władzy…
Oczywiście! Urzędnik również może
mieć problem z ustaleniem, kto – ze
względów finansowych – potrzebuje
akurat bezpłatnej pomocy prawnej.
W jaki sposób można rozpo-
wszechnić potrzebę bezpłatnej
pomocy prawnej? Przede
wszystkim w naszym kraju
wiele osób nie miało dotych-
czas styczności z sądownic-
twem i wykazują się one „ni-
ską kulturą prawną”, a to
głównie dla nich powinna po-
wstać bezpłatna pomoc.
Tu pojawia się kolejny problem:
w Polsce nie ma ustawy, która gwa-
rantowałaby przyznanie pomocy
świadczonej przez profesjonalnych
prawników, a opłaconej przez Skarb
Państwa. Zdarza się, że adwokaci czy
grupy adwokackie udzielają takiej
pomocy, jak chociażby ostatnio jedna
z krakowskich kancelarii. Tego typu
porady udzielane są jednak indywi-
dualnie i „po partyzancku”. Tu jed-
nak rodzi się ogromny problem:
mianowicie państwo polskie powo-
łując się na szóstą dyrektywę VAT-
-owską obowiązującą w Unii Euro-
pejskiej twierdzi, że od bezpłatnej
porady należy się VAT! Trzeba wyli-
czyć hipotetyczną cenę tego typu
usługi i następnie zapłacić od niej
podatek… Jest to absurd prawny:
gdy mówimy o tym naszym kole-
gom z zagranicy na konferencjach
międzynarodowych jak to w Polsce
wygląda, oni dosłownie łapią się za
głowy. Podobnie było w naszym
kraju z SMS-ami charytatywnymi,
od których przecież również był od-
prowadzany podatek.
Z tego wynika problem, by te bez-
płatne porady w jakiś sposób upo-
rządkować. Są jednak inicjatywy
Rad Adwokackich, np. izba gdańska
wysyła aplikantów do Domu Samot-
nej Matki, gdzie udzielają oni porad,
izba krakowska doradza co tydzień
w Domu Adwokata – aplikanci
udzielają bezpłatnych porad w trzy-
osobowych zespołach pod nadzorem
doświadczonego adwokata, co jest
wyró¿nienia
częścią szkolenia aplikanckiego. Pla-
nujemy jednak ogólnopolską akcję,
prawdopodobnie pod patronatem
jednej z ogólnopolskich telewizji,
w ramach której dwa razy do roku
w sobotę będzie Dzień Bezpłatnych
Porad Prawnych. Obecnie trwają roz-
mowy z mediami na temat ustale-
nia konkretnego terminu.
Czy jednak adwokaci mogą coś
zmienić w tej kwestii, czy
zmian musi dokonać jedynie
władza ustawodawcza?
To bardzo trudne pytanie. Naszym
obowiązkiem jest głównie wykony-
wanie istniejącego prawa, a nie je-
go zmienianie. Jednakże wiele ho-
spicjów w Polsce, przy naszej inicja-
tywie w ramach Warszawskiego
Hospicjum dla Dzieci, zaczęło ko-
rzystać z usług adwokatów, którzy
walczą o najkorzystniejsze dla da-
nego hospicjum rozwiązania. Ad-
wokaci są więc raczej skazani na
akcje o wymiarze społecznym – na-
tomiast jeśli chodzi o zmiany usta-
wowe, to pozostaje mieć nadzieję,
że zmieni się może coś na Wiejskiej.
Dziękuję bardzo za rozmowę.
Rozmawia∏ Andrzej Padniewski
REKLAMA
 Zmiany w prawie

Nowelizacja ustawy o zastawie

rejestrowym i rejestrze zastawów
Ustawą z dnia 5 września 2008 r. o zmianie ustawy o zastawie WierzytelnoÊç zabezpieczona
zastawem rejestrowym
rejestrowym i rejestrze zastawów, która weszła w życie 11 stycznia – zastaw maksymalny
Właściwe oznaczenie wierzytelno-
2009 r. (Dz. U. Nr 180, poz. 1113), w istotny sposób dokonano ści zabezpieczonej zastawem reje-
przebudowy podstawowych instytucji zastawu rejestrowego. strowym w umowie i we wniosku,
po nowelizacji ustawy, polega na
wskazaniu stosunku prawnego,
Do najważniejszych kierunków – jeden z wierzycieli wskazany z którego wierzytelność wynika
nowelizacji należy zaliczyć uprosz- w umowie zawartej z pozostałymi (w przypadku stosunku umowne-
czenie i unowocześnienie przepi- wierzycielami lub w układzie, mo- go będzie to np. rodzaj zawartej
sów, w tym przepisów proceso- że być upoważniony do zabezpie- umowy, data zawarcia, strony
wych, zniesienie barier podmioto- czenia zastawem rejestrowym umowy, także np. jej numer) oraz
wych, po stronie wierzyciela-za- wierzytelności przysługujących tzw. kwoty kaucyjnej (najwyższej
stawnika zwiększenie roli tzw. ad- pozostałym wierzycielom i do wy- sumy zabezpieczenia).
ministratora zastawu, stworzenie konywania we własnym imieniu, Zaspokojenie wierzytelności
e-dostępu do sądu i możliwości ale na ich rachunek, praw i obo- głównych i należności ubocznych
uzyskiwania odpisów i zaświad- wiązków zastawnika wynikają- z przedmiotu zastawu odbywać
czeń drogą elektroniczną. Część cych z umowy zastawniczej i prze- się będzie wyłącznie do kwoty
zmian ma charakter porządkowy. pisów prawa (administrator zasta- kaucyjnej. Zgodnie z art. 6a z.r. za-
wu). staw rejestrowy zabezpiecza od-
Likwidacja ograniczeƒ setki, roszczenia uboczne wskaza-
podmiotowych Forma umowy ne przez strony w umowie zastaw-
W ustawie zmieniono art. 1 ust. 1 Artykuł 3 ust. 1 ustawy przewidu- niczej oraz koszty zaspokojenia za-
z.r. i zniesiono ograniczenia pod- je dla umowy zastawniczej zwykłą stawnika mieszczące się w sumie
miotowe po stronie zastawnika. formę pisemną, statuując, w wy- wymienionej we wpisie zastawu.
Tym samym zastaw rejestrowy padku jej niezachowania, rygor
będzie zabezpieczeniem „prawa nieważności. Nieaktualne jest po Mo˝liwoÊç zabezpieczenia
powszechnego”, służącym wszyst- nowelizacji stanowisko (wypo- jednym zastawem kilku
kim podmiotom prawa cywilnego, wiedziane na gruncie poprzednio wierzytelnoÊci
a nie tylko ich wybranym katego- obowiązującego stanu prawnego), Zgodnie z zasadą szczegółowości
riom. Zastawnikami mogą być że do zastawu rejestrowego na i akcesoryjności praw zastawni-
wszelkie podmioty prawa polskie- udziałach w spółce z ograniczoną czych, co do zasady, jeden zastaw
go i prawa obcego. W tym ostat- odpowiedzialnością konieczne jest (np. zastaw zwykły) może zabez-
nim przypadku we wniosku zachowanie formy szczególnej pieczać wyłącznie jedną wierzy-
o wpis zastawu należy podać ad- z art. 180 k.s.h. Obecnie wystarczy telność.
res do doręczeń w Polsce (art. 40 zachowanie zwykłej formy pisem- Od tej, wyżej określonej, zasady
ust. 1 pkt. 2 z.r.). nej. szczegółowości praw zastawni-

Zwi´kszenie roli
administratora zastawu
Po nowelizacji zwiększyła się rola Jan Mojak, Jacek Wid∏o,
administratora zastawu występu- Zastaw rejestrowy i rejestr
jącego po stronie wierzyciela-za-
stawnika. Zgodnie z art. 4. 1. z.r. zastawów.
w razie zabezpieczenia: Komentarz praktyczny, Wyd. 3,
1) wierzytelności przysługującej
dwóm lub więcej wierzycielom, Stan prawny na 2 marca 2009 r.,
2) dwóch lub więcej wierzytelno- PUBLIKACJA DLA PRAKTYKÓW
ści wynikających z umów,
3) przeniesienia części wierzytel-
PRAWO CYWILNE
ności zabezpieczonej zastawem Seria PP-KP „Komentarze
rejestrowym na inną osobę, praktyczne”
4) wierzytelności objętej układem
w postępowaniu upadłościo- Cena 79 z∏
wym lub naprawczym
10
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Zmiany w prawie

czych, ustawodawca określił wyją-
tek w art. 6 z.r. w brzmieniu po no-
welizacji. Zgodnie z tym przepi-
sem: „zastaw rejestrowy może
zabezpieczać dwie lub więcej wie-
rzytelności wynikające z umów
przysługujących jednemu wierzy-
cielowi. Wierzytelności te określa
umowa zastawnicza”.
Wprowadzenie zasady tempo-
ralnego charakteru zastawu
Ustawodawca zdecydował się
w wyniku nowelizacji na wprowa-
dzenie terminowego (temporalne-
go) charakteru zastawu rejestrowe-
go. Prawo to ma charakter czasowy,
i co do zasady zgodnie z wprowa-
dzonym art. 18 a z.r., zastaw reje-
strowy wygasa i podlega wykreśle-
niu z rejestru zastawów po upływie
dwudziestu lat od chwili wpisu.
Sąd dokonuje wykreślenia w takiej
sytuacji z urzędu. Wyjątkowo stro-
ny mogą przedłużyć czas trwania
zastawu, na czas dalszy, nie dłuższy
niż dziesięć lat, zawierając stosow-
ną zmianę umowy do umowy za-
stawniczej i zgłaszając ten fakt są-
dowi rejestrowemu (przez złożenie
aneksu do umowy). W takiej sytu-
acji zastaw wygaśnie najdalej po
upływie lat trzydziestu.
E-dost´p do sàdu.
Sk∏adanie wniosków
i uzyskiwanie zaÊwiadczeƒ
w formie elektronicznej
Po wejściu w życie nowelizacji
istnieje, po pierwsze, możliwość
składania wniosków do rejestru
zastawów (o wpis, zmianę wpisu
i o wykreślenie) drogą elektro-
niczną, po drugie, można uzyski-
wać informacje z rejestru zasta-
wów drogą elektroniczną.
Uproszczenie i przyÊpieszenie
procedury sàdowej rejestrowej
Zmieniony art. 40 ust. 3 z.r. głosi:
rozpoznając wniosek o wpis, sąd
bada jedynie treść i formę wnio-
sku oraz dokumentów stanowią-
cych podstawę wpisu w zakresie
danych podlegających wpisowi.
Sąd oddala wniosek o wpis, jeżeli
treść dokumentów stanowiących
jego podstawę oczywiście naru-
sza prawo. Sąd będzie pełnił rolę
„strażnika praw”, który ingeruje
tylko w przypadkach oczywistego
naruszenia prawa.
Wprowadzono koncepcję wykre-
ślenia zastawów z rejestru na pod-
stawie nieprawomocnego postano-
wienia sądu, jeżeli wniosek o wy-
kreślenie zastawu składa zastaw-
nik-wierzyciel (art. 41 ust. 2 z.r.).
Wybrane zagadnienia dotyczące
nowelizacji zostały jedynie zasy-
gnalizowane.
Szerokie i praktyczne omówienie
charakteru i skutków nowelizacji
można znaleźć w trzecim wydaniu
Praktycznego komentarza do
Ustawy o zastawie rejestrowym
i rejestrze zastawów autorstwa J.
Mojaka i J. Widło, LexisNexis, War-
szawa 2009.
Dr Jan Mojak
jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym
Zak∏adu Prawa Cywilnego UMCS w Lublinie.
Dr Jacek Wid∏o
jest s´dzià i adiunktem w Katedrze Podstaw Prawa
Cywilnego i Prawa Prywatnego Mi´dzynarodowego
WPPKiA KUL Jana Paw∏a II w Lublinie.

REKLAMA

K A N C E L A R I A
– KOMPLEKSOWY SYSTEM OBS£UGI KANCELARII PRAWNEJ
Program KANCELARIA wyróżnia się prostotą i łatwością obsługi, jego opanowanie nie wymaga
specjalnych informatycznych umiejętności. Wszedł na rynek cztery lata temu i bardzo szybko
znalazł się w czołówce programów przeznaczonych do wspomagania pracy kancelarii
prawnych.
KANCELARIA jest bardzo elastyczna – pozwala na definiowanie własnych klasyfikacji klientów,
spraw, czynności, dokumentów, wzorców, słów kluczowych, dzięki czemu łatwo ją dostosować
do indywidualnych potrzeb kancelarii. Klasyfikacje te pozwalają również szybko dotrzeć
do potrzebnych informacji – dokumentów, opinii czy ekspertyz wcześniej opracowanych
i zebranych przez kancelarię.
KANCELARIA ułatwia zarządzaniem czasem – moduł kalendarz służy do planowania pracy,
posiada opcje przypominania o terminach rozpoczęcia i zakończenia zaplanowanych czynności
(np. posiedzeń sądu).
KANCELARIA umożliwia rejestrowanie posiedzeń sądu, postanowień, pozwów i wyroków, także
wpłat i naliczanie odsetek na każdym etapie postępowania. Każda czynność w sprawie jest
rejestrowana, obliczany jest czas jej trwania i wartość, dzięki czemu rozliczenia z klientem oraz
ocena efektywności pracowników są łatwe i przejrzyste. Na tej podstawie tworzone jest również
zestawienie wykonanych czynności i wyliczana wartość do faktury.
KANCELARIA oferuje również moduł sporządzania przekrojowych raportów sprzedaży
i monitoring płatności.
KANCELARIA aktywnie współpracuje z Ms Word i wymienia dane z Ms Outlook, daje też
możliwość pracy przez internet.
KANCELARIA jest narzędziem stale doskonalonym w odpowiedzi na zgłaszane wymagania
klientów.
www.atre.pl Antonina Maria Karczmarewicz

Zapraszamy do zapoznania się z ofertą firmy ATRE

 Wokanda
Elitarne aplikacje
Przyjęta niedawno ustawa o Krajowej Szkole Sądownictwa
i Prokuratury wprowadza zupełnie nowy model kształcenia
sędziów i prokuratorów. Już jesienią pierwsi aplikanci
rozpoczną zdobywanie uprawnień według zmienionych
zasad. O zmianach i perspektywach na przyszłość mówi
dyrektor KSSiP Andrzej Leciak.
Na czym polega novum roz-
wiązań ustawy o Krajowej
Szkole Sądownictwa i Prokura-
tury?
Andrzej Leciak: Dzięki tej ustawie
nastąpi zasadnicza zmiana modelu
szkolenia wstępnego przyszłych
pracowników sądów i prokuratury
– z funkcjonującego dotychczas
zdecentralizowanego na scentrali-
zowany. Związane to będzie z po-
wierzeniem całego szkolenia
wstępnego KSSiP. Budzi to emocje,
bo jest czymś nowym, ale skoro
zdaje egzamin w wielu krajach,
warto podjąć wyzwanie. Podobny
model funkcjonuje już w wielu kra-
jach europejskich. Najstarsza szko-
ła tego typu istnieje od 1959 r. we
Francji, w Bordeaux. Podobne pla-
cówki działają poza tym bardzo
efektywnie w Hiszpanii, Portugalii,
Holandii, a także w krajach nowo
przyjętych do Unii Europejskiej, na
przykład w Bułgarii i w Rumunii.
Mają charakter albo szkół wspól-
nych, sędziowsko-prokuratorskich,
albo odrębnych, tak jak w Hiszpa-
nii, gdzie szkoła sędziowska mieści
się w Barcelonie, a szkoła prokura-
torska w Madrycie.
Jak długo trwała adaptacja ta-
kich rozwiązań na grunt pol-
ski? Kto się tym zajmował?
Nie jest to model kształcenia, któ-
ry powstał w ciągu pół roku, w cią-
gu roku czy nawet w ciągu dwóch
lat. Prace nad tą koncepcją rozpo-
częły się już w latach dziewięć-
dziesiątych. Przy tworzeniu zało-
żeń programowych korzystaliśmy
z doświadczeń szkół europejskich,
z rad ekspertów unijnych, a przy
opracowywaniu poszczególnych
12
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
rozwiązań organizacyjnych, mery-
torycznych, dydaktycznych i struk-
turalnych z gotowych wzorców,
które sprawdziły się w europej-
skich szkołach funkcjonujących
już po kilkanaście czy kilkadzie-
siąt lat.
Jaka jest zasadnicza różnica
pomiędzy planowanymi dzia-
łaniami KSSiP a poprzednim
systemem kształcenia apli-
kantów sędziowskich i proku-
ratorskich?
Do tej pory szkolenia aplikantów
odbywały się przede wszystkim
na szczeblu sądów i prokuratur
apelacyjnych, czyli w sumie w 23
ośrodkach sądowych i w 13 proku-
ratorskich. Tak też pozostanie dla
osób, które rozpoczęły już aplika-
cję i będą ją kontynuowały na sta-
rych zasadach. Wynika to z usta-
wy o KSSiP. Za dokończenie aplika-
Dzięki tej ustawie nastąpi zasadnicza
zmiana modelu szkolenia wstępnego
przyszłych pracowników sądów
i prokuratury – z funkcjonującego
dotychczas zdecentralizowanego
na scentralizowany.
cji według starego modelu odpo-
wiedzialna będzie komórka Mini-
sterstwa Sprawiedliwości – Depar-
tament Nadzoru nad Aplikacjami
Prawniczymi.
Jak będzie wyglądał program
scentralizowanej aplikacji?
Programy były nawet w dotychcza-
sowym systemie jednolite dla
wszystkich prowadzących zajęcia
i patronujących aplikantom na
praktykach. Jednakże realizacja tych
programów w różnych regionach
wyglądała rozmaicie. Taki sam me-
chanizm widać doskonale na przy-
kładzie wdrażania systemu boloń-
skiego w poszczególnych polskich
uczelniach. O efekcie zawsze decy-
duje człowiek, który dany program
realizuje. Dotychczas nie sposób by-
ło w każdym z ośrodków przeprowa-
dzających aplikację znaleźć rewela-
cyjnych fachowców w danej dzie-
dzinie. Inaczej będzie to wyglądało
w przypadku scentralizowanego
systemu, jeżeli w drodze konkursu
wybierani będą najlepsi wykładow-
cy. Wychodzimy bowiem z założe-
nia, że poza wiedzą merytoryczną
i doświadczeniem potrzebne są też
predyspozycje dydaktyczne.
Czy konkursy mające wyłonić
przyszłych wykładowców już
trwają?
Na razie czekamy na rozporządze-
nia wykonawcze do ustawy.
Przede wszystkim na rozporządze-
nie Ministra Sprawiedliwości na-
dające Krajowej Szkole statut.
Tymczasem już dużo wcześniej po-
wołane zostały zespoły eksperckie
zajmujące się nowym modelem
dojścia do zawodów sędziego
i prokuratora, w skład których po-
za naukowcami weszli praktycy,
a więc kierownicy szkolenia z są-
dów i prokuratur. Na czele jednego
zespołu stanął prof. Włodzimierz
Wróbel, drugim kierował prof. Fry-
deryk Zoll. Zespoły te zajęły się
wypracowaniem założeń progra-
mowych i zasad naboru. Korzysta-
ły przy tym także z niektórych
sprawdzonych i pozytywnie oce-
nianych rozwiązań modelu zde-
centralizowanego.
Jakie to rozwiązania?
Na pewno te dotyczące zamiany
metod wykładowych na metody
seminaryjne. W Krajowej Szkole
idziemy jeszcze o krok dalej
i wprowadzamy warsztaty oraz sy-

mulacje rozpraw i czynności pro-
cesowych. Przyjęliśmy założenie,
że wiedzę teoretyczną i material-
no-prawną w podstawowym
kształcie kandydaci na aplikację
zdobywają już na studiach. Miarą
oceny tej wiedzy będzie trudny,
konkursowy egzamin kwalifika-
cyjny do KSSiP. W związku z tym
aplikacja ma służyć przede wszyst-
kim nabyciu umiejętności wyko-
rzystywania wiedzy w praktyce.
Ważnym elementem reformy
jest zmiana systemu patrona-
tu. Jak teraz będzie wyglądał?
Do tej pory było tak, że patronów
wyznaczał prezes sądu lub „szef”
prokuratury, w których aplikant
odbywał aplikację. Teraz, ze wzglę-
du na to, że aplikantów będzie zde-
cydowanie mniej, można będzie
dla nich wybrać najlepszych patro-
nów. Do tej pory patron za opiekę
nad aplikantem dostawał dodatek
funkcyjny, a zgodnie z przepisami
nie można było łączyć takich do-
datków. Jeżeli więc ktoś był naczel-
nikiem wydziału, a oprócz tego pa-
tronem, musiał wybrać, który do-
datek funkcyjny „woli”. Zmiana
polega m.in. na tym, że KSSiP za-
wrze z patronami umowę, na mocy
której będą oni otrzymywać wy-
nagrodzenie. Poza tym prezesi są-
dów w porozumieniu z kierowni-
kami szkolenia jedynie wskazywać
będą kandydatów na patronów,
Wokanda
ale powoływała ich będzie sama
szkoła, kierując się przy tym bar-
dzo precyzyjnymi kryteriami, taki-
mi jak dotychczasowe osiągnięcia
i doświadczenia szkoleniowe pa-
trona oraz ścieżka jego kariery za-
wodowej. Patroni będą następnie
podlegali systematycznej ocenie
w systemie ewaluacji zewnętrznej
i wewnętrznej, przez aplikantów
i przez szkołę. Podobnie będzie
w przypadku wykładowców. No-
wy system jest więc, jak widać,
systemem obopólnie motywacyj-
nym.
Jak będzie wyglądało stypen-
diowanie aplikantów przez
szkołę?
13
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Wokanda
Dzisiaj mamy aplikantów etato-
wych i pozaetatowych. Jednak na-
wet ci pozaetatowi często przy-
chodzą do sądu czy prokuratury
codziennie, bo wiedzą, że w ten
sposób więcej się nauczą, będą
mieć większe szanse na egzami-
nie, a co za tym idzie, większe
szanse na zatrudnienie. Jeżeli
chcemy, żeby dwie aplikacje,
o których tu mowa, były faktycz-
nie elitarnymi aplikacjami, to mu-
simy stworzyć do tego odpowied-
nie podstawy merytoryczne i eko-
nomiczne. Osoby kończące KSSiP
będą prawnikami reprezentujący-
mi państwo. Jeżeli dla porówna-
nia spojrzymy na inne systemy
prawne, od anglosaskiego poczy-
nając, na kontynentalnym koń-
cząc, to zobaczymy, że bycie sędzią
lub prokuratorem nobilituje. Jest
tak chociażby w Niemczech, gdzie
referendariat odbywa się na in-
nych zasadach, także finanso-
wych, niż przygotowanie do wy-
konywania pozostałych zawodów
prawniczych. Wierzę, że z czasem
i my do tego dojdziemy. W tym ce-
lu w KSSiP chcemy połączyć wyso-
ki poziom merytoryczny, który za-
gwarantują nowoczesne progra-
my i metody kształcenia, z per-
spektywicznym zabezpieczeniem
finansowym aplikantów.
Jak będzie wyglądało to finan-
sowe zabezpieczenie aplikan-
tów?
Aplikant będzie miał stypendium
i to wcale niemałe. Stypendium to,
tak jak dotąd wynagrodzenie eta-
towych aplikantów, obliczane bę-
dzie proporcjonalnie do podstawy
naliczenia wynagrodzenia dla sę-
dziego, które nota bene ulegnie
korzystnej zmianie w stosunku do
obecnych stawek. Jeżeli zyska sę-
dzia, to automatycznie zyska także
aplikant. Stypendium można po-
bierać, ale nie będzie takiego obo-
wiązku. Jego pobieranie będzie bo-
wiem pewnym zobowiązaniem.
Decyzja należy tu do aplikanta. Je-
żeli dostawał stypendium, to przez
trzy lata po zakończeniu aplikacji
będzie musiał je „odpracować.”
Druga różnica jest taka, że dotych-
czas nawet osoby, które zdały eg-
zamin sędziowski na bardzo do-
bry, nie miały gwarancji pracy na
stanowisku sędziego i zostawały
referendarzami lub w ogóle nie
znajdowały pracy. Podobnie było
z prokuratorami.
14
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
Co się zmieni w zakresie szans
na zatrudnienie w zawodzie?
Przede wszystkim nabór na apli-
kację będzie określany prognozą
kadrową otrzymaną z jednostek
Ministerstwa Sprawiedliwości od-
powiedzialnych za dobór kadr.
Szkoła będzie pełniła funkcje usłu-
gowe wobec potrzeb kadrowych
sądownictwa i prokuratury. Tak
naprawdę da to jej absolwentom
gwarancję pracy, przede wszyst-
kim w przypadku prokuratury.
A w przypadku sądownictwa
szanse na dojście do zawodu
zwiększy, niezależnie od szerszego
otwarcia drogi dojścia do tego za-
wodu poprzez inne zawody korpo-
racyjne. Przyjmuje się systema-
tyczny wzrost liczby etatów asy-
stentów, co przyczyni się do odcią-
żenia sędziów. W wielu krajach
czynności np. związanych z reje-
strem zastawów czy też księgami
wieczystymi nie wykonuje już nie-
Jeżeli chcemy, żeby dwie aplikacje,
o których tu mowa, były faktycznie
elitarnymi aplikacjami, to musimy
stworzyć do tego odpowiednie
podstawy merytoryczne
i ekonomiczne. Osoby kończące
KSSiP będą prawnikami
reprezentującymi państwo.
zawisły sąd, a właśnie dobrze
przygotowany urzędnik sądowy.
Nowa aplikacja taką gwarancję
będzie dawać, bo przyszli sędzio-
wie i ich asystenci oraz referenda-
rze będą się wspólnie szkolić,
w trakcie aplikacji ogólnej.
Szkolenia odbywać się będą
w siedzibie szkoły, czyli w Kra-
kowie. Czy aplikanci faktycz-
nie będą musieli się tam prze-
prowadzić?
Nowoczesność tego modelu polega
na pełnej kompatybilności między
zajęciami w szkole w Krakowie
a praktykami. Dotąd bywało roż-
nie. Aplikanci, ze względu na moż-
liwości organizacyjne, nie zawsze
odbywali praktyki bezpośrednio
po tym bloku tematyczno-progra-
mowym, który mieli na zajęciach.
Teraz będzie tak: po udziale w blo-
ku zajęć w Krakowie (trwającym
nie krócej niż tydzień, a nie dłużej
niż trzy tygodnie) aplikanci trafią
na kompatybilne z nimi praktyki
do odpowiednich wydziałów są-
dów czy prokuratur usytuowa-
nych w pobliżu miejsca zamiesz-
kania. Tam zweryfikują zdobytą
wiedzę z realiami praktyki. Więk-
szość czasu będą przebywać więc
tam, gdzie mieszkają.
Proszę wyjaśnić, jakie będą
kryteria oceny aplikantów.
Opracowany przez nas system za-
pewnia równość dostępu do wie-
dzy oraz równość szans na egza-
minach zarówno wstępnych –
konkursowych przy ubieganiu się
o przyjęcie na aplikację – jak też
egzaminie sędziowskim, zdawa-
nych przez wszystkich przed tą sa-
mą komisją. Aplikanci gromadzić
będą punkty, otrzymywane za
każdą praktykę i za każdy zaliczo-
ny sprawdzian. Końcowa lista kla-
syfikacyjna po rocznej aplikacji
ogólnej układana będzie według
sumarycznej liczby zdobytych
punktów. Staraliśmy się stworzyć
maksymalnie obiektywne proce-
dury i kryteria oceny. Te osoby,
które zajmą pierwsze w kolejności
miejsca na wspomnianej liście,
będą miały możliwość wyboru
aplikacji sędziowskiej lub proku-
ratorskiej, a ukończenie jedynie
aplikacji ogólnej będzie już upraw-
niało do objęcia stanowiska refe-
rendarza, asystenta sędziego lub
asystenta prokuratora.
Kiedy rozpoczną się zajęcia
i jak długo uczyć się będzie
pierwszy rocznik aplikantów?
Niezwłocznie po wejściu w życie
rozporządzenia Ministra Sprawie-
dliwości o naborze na aplikację
ogólną ogłoszone zostanie zarzą-
dzenie o naborze na tę aplikację
w roku bieżącym, wraz ze wskaza-
niem limitu przyjęć. Zakładamy, iż
nabór ten będzie przeprowadzony
na przełomie czerwca i lipca br.
Aplikacja ogólna, trwająca 12 mie-
sięcy, rozpocznie się wczesną je-
sienią tego roku. Specjalistyczna
aplikacja prokuratorska trwająca
30 miesięcy kończyć się będzie eg-
zaminem prokuratorskim, którego
zdanie będzie uprawniało do ubie-
gania się o stanowisko asesora
prokuratora. Z kolei aplikacja sę-
dziowska będzie trwała 54 miesią-
ce, przy czym po 30 miesiącach jej
odbywania aplikanci będą zdawać
 Wokanda

egzamin sędziowski. Jego zdanie

będzie uprawniało do kontynu-
owania tej aplikacji w ramach
24-miesięcznego stażu w sądach,
na stanowisku referendarza sądo-
wego i asystenta sędziego. Na roz-
wiązanie takie istotny wpływ
miał wyrok Trybunału Konstytu-
cyjnego z dnia 4 listopada 2007 r.,
w którym uznano za sprzeczne
z Konstytucją RP powierzanie ase-
sorowi sądowemu czynności
orzeczniczych zastrzeżonych do
kompetencji niezawisłego sędzie-
go. Asesura była dotychczas okre-
sem swoistej próby i praktycznego
przygotowania do wykonywania
pełni obowiązków sędziego. Sąd
orzeka przecież w oparciu o wie-
dzę oraz doświadczenie życiowe
i zawodowe.

Czy istnieje jeszcze jakaś inna

droga dojścia do zawodu,
oprócz dotąd wspomnianych?
Tak. Warta podkreślenia jest stwo-
rzona przez ustawę o KSSiP możli-
wość przystąpienia do egzaminu
sędziowskiego przez osoby, które
ukończyły aplikację ogólną, zosta-
ły referendarzami lub asystenta-
mi sędziego i były nim przez okres
6 lat, ale nie odbywały aplikacji
sędziowskiej, lecz zdały egzamin
sędziowski. Taka furtka jest ważna
także ze względu na różnorakie
okoliczności życiowe, które mogą
mieć wpływ na możliwość konty-
nuowania szkolenia wstępnego
przez osoby, które ukończyły apli-
kację ogólną.
Kiedy rozpoczną się zajęcia
w KSSiP? Ilu kandydatów na
aplikację można się spodzie-
wać?
Zgłosi się pewnie kilka tysięcy
osób. Najpierw trzeba będzie
sprawdzić, czy spełniają ustawowe
kryteria, uprawniające do ubiega-
nia się o przyjęcie na aplikację
ogólną. Potem odbędzie się dwu-
etapowy egzamin konkursowy.
Składał się będzie z testu, przepro-
wadzanego, w przypadku dużej
liczby kandydatów, na szczeblu
apelacji, a sprawdzanego w Krako-
wie oraz z pisemnej części argu-
mentacyjnej przeprowadzanej
w Krakowie, do której dopuszczeni
zostaną ci, którzy zdobędą określo-
ną liczbę punktów z testu. Zajęcia
rozpoczną się we wrześniu, naj-
później w październiku.
rozmawia∏a Aleksandra Burba
Adwokat Aleksander WoŸnicki
Szef Dzia³u Procesowego Kancelarii Gessel
Sejm w dniu 29 stycznia 2009 r. przyjà∏ ustaw´ o Krajowej Szkole
Sàdownictwa i Prokuratury m.in. na skutek wyroku Trybuna∏u
Konstytucyjnego z dnia 24 paêdziernika 2007 r. Nowa ustawa wesz∏a
w ˝ycie 3 marca bie˝àcego roku.
Warto zauwa˝yç, i˝, zgodnie z tà ustawà, w Radzie Programowej KSSiP
zasiadajà przedstawiciele nie tylko Ministerstwa SprawiedliwoÊci
i Krajowej Rady Sàdownictwa, co jest oczywiste, ale tak˝e osoby wskazane
przez centralne organy samorzàdu adwokackiego, radcowskiego,
notarialnego oraz przez przedstawicieli wydzia∏ów prawa. Uczestnictwo
w Radzie przedstawicieli wydzia∏ów prawa ma, moim zdaniem,
zasadnicze znaczenie. Dla prawid∏owoÊci funkcjonowania systemu, z
oczywistych wzgl´dów, niezb´dne jest bowiem wspó∏dzia∏anie wszystkich
instytucji kszta∏càcych przysz∏ych przedstawicieli zawodów prawniczych,
poczàwszy ju˝ od studiów prawniczych.
JednoczeÊnie przypomnieç nale˝y, i˝ u pod∏o˝a wspomnianej decyzji
Trybuna∏u leg∏a kwestia niezawis∏oÊci asesora sàdowego, a nie jego
przygotowania merytorycznego do wykonywania zawodu s´dziego. Uwaga
ta jest o tyle istotna, ˝e ustawowo wyd∏u˝ono okres dojÊcia do orzekania
przez przysz∏ych s´dziów.
Wyrok Trybuna∏u spowodowa∏, ˝e konieczne sta∏o si´ znowelizowanie
ustawy Prawo o ustroju sàdów powszechnych. Ustawa o KSSiP, obok
wprowadzenia nowych zasad kszta∏cenia s´dziów, nowelizuje tak˝e art.
61 Prawa o ustroju sàdów powszechnych, zgodnie z którym na stanowisko
s´dziego sàdu rejonowego mo˝e byç powo∏any adwokat, radca prawny
oraz notariusz, o ile wykonywa∏ zawód co najmniej przez 3 lata.
Wydaje si´, i˝ scentralizowanie systemu szkolenia przysz∏ych s´dziów
oraz prokuratorów b´dzie mia∏o pozytywny wp∏yw na przysz∏e
funkcjonowanie systemu sàdownictwa. Ujednolicenie poziomu
przygotowania kandydatów do zawodu oraz prowadzenie zaj´ç przez
najwy˝szej klasy specjalistów b´dzie niewàtpliwie atutem KSSiP, której
celem pozostanie nadal, obok szkolenia nowych kadr, tak˝e doskonalenie
zawodowe pracujàcych ju˝ s´dziów i prokuratorów.
Warto na koniec dodaç, ˝e KSSiP utworzy∏a ju˝ w celach informacyjnych
portal poÊwi´cony nowemu modelowi aplikacji: www.nowa-aplikacja.pl.

15
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 GoϾ Specjalny
Rozmowa z Ziemisławem Gintowtem, Dziekanem Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie
Adwokaci muszą być
ciągle młodzi i aktywni
Polska adwokatura obchodzi
właśnie jubileusz 90-lecia
działalności. To prawie sto lat
polskiej palestry, wiek do-
świadczeń, przemian, sukce-
sów i porażek. Jak tak długa
tradycja rzutuje na teraźniej-
szość? Na obecną praktykę ad-
wokacką i kondycję zawodu?
Przykro to mówić, ale od pewnego
czasu wolny zawód adwokata i sa-
morząd zawodowy jest obiektem
ostrej krytyki, można wręcz po-
wiedzieć ataku…
A kto was atakuje?
Odebrano samorządowi adwokac-
kiemu wpływ na jego kadry, po-
przez pozbawienie samorządu
prawa do egzaminów na aplikację
adwokacką oraz prawa do egzami-
nów adwokackich, pozbawiono
starających się o możliwość przy-
jęcia do tego zawodu prawa do eg-
zaminu w formie ustnej.
Ostatnio Rzecznik Praw Obywatel-
skich skierował do Trybunału Kon-
stytucyjnego fundamentalne py-
tanie, czy przynależność do samo-
rządu zawodowego może być obo-
wiązkowa. Wydawać by się mogło,
że to jest sprawa tak oczywista, że
trudno o to pytać Trybunał. A jed-
nak okazuje się, że można.
To wszystko w momencie, gdy no-
woczesna adwokatura polska ob-
chodzi swoje 90 lecie powołania.
Dlatego, między innymi, wszyst-
kie Izby Adwokackie przeprowa-
dziły uroczyste obchody 90-lecia
adwokatury, gdzie staraliśmy się,
aby stały one pod znakiem poka-
zywania naszej tradycji i dorobku,
przypominania naszego rodowo-
du i jego genezy, służyły utrwala-
niu wyznawanych przez nas war-
tości i pokazywaniu funkcjonują-
cych u nas zasad.
Jaka jest dziś rola adwokatu-
ry?
16
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
Jak zawsze ta sama. Mamy strzec
praw i wolności obywatelskich,
niezależnie, kto by im zagrażał.
Dlatego tak ważne jest, aby nasz
zawód był niezależny od jakichkol-
wiek władz administracyjnych.
Wolny zawód adwokata musi jed-
nak mieć jakieś oparcie. Tym opar-
ciem jest na pewno samorząd za-
wodowy. Oparciem, gdyż rolą sa-
morządu nie jest bezkrytyczna
obrona jego członków, lecz ustala-
nie wysokich standardów wykony-
wania tego zawodu, a następnie
sprawdzanie, czy są one stosowane
w praktyce. Jeżeli przyjmiemy, że
samorząd miałby funkcjonować
na zasadzie pełnej dobrowolności,
a nie obowiązkowej przynależno-
ści, to samorząd taki straci walor
organizacji zaufania publicznego
i wszelką legitymację do reprezen-
towania adwokatury, jak i stawia-
nia jej wysokich wymagań.
Sugeruje pan, że gdyby adwo-
kaci nie musieli, to nie chcieli-
by dobrowolnie zrzeszać się
w samorządzie?
Nie wiem, co uczynią. Ale nie to
powinno decydować o istocie
przynależności do samorządu za-
wodowego. Pamiętajmy, że jed-
nym z zabezpieczeń funkcjonowa-
nia państwa prawa jest wolny za-
wód adwokata, a nie da się tego
uzyskać bez jego zorganizowania
w formie samorządu zaufania pu-
blicznego (wykonywane przez nas
czynności łączą się z dysponowa-
niem i ochroną zasobów oraz dóbr
mających bardzo duże znaczenie
społeczne). W innym wypadku
funkcje samorządu musi sprawo-
wać państwo, a wtedy nie ma już
wolnego zawodu. Adwokat w wie-
lu sprawach występuje przeciwko
interesom tego państwa. Dlatego
nie może mu podlegać zawodowo.
Może mu podlegać jedynie w for-
mie przestrzegania prawa stano-
wionego przez to państwo.
Co by oznaczało zlikwidowa-
nie samorządu adwokackiego
jako instytucji zaufania pu-
blicznego?
Wtedy pojawiłoby się pytanie, kto
weryfikowałby spełnianie kryte-
riów wykonywania zawodu adwo-
kata. I odpowiedź byłaby jedna:
urzędnik państwowy.
Czy państwo chce położyć rękę
na adwokaturze?
Jeżeli dziś pozbawiono adwokaturę
odpowiedzialności za egzaminy na
aplikację adwokacką, a następnie
przeprowadzania egzaminu adwo-
kackiego, to jak to inaczej nazwać.
Jeżeli dziś Rzecznik Praw Obywa-
telskich, osoba mająca stać na stra-
ży praw obywatelskich, zastanawia
się, czy adwokat powinien mieć
obowiązek należeć do samorządu
adwokackiego, to jak wygląda
ochrona praw obywateli do korzy-
stania z profesjonalnej obsługi
prawnej wykonywanej przez ad-
wokata, wolnego od możliwości
wpływu władzy administracyjnej
na jego działania, przy świadczeniu
przez niego pomocy prawnej prze-
ciwko tej władzy. Chyba, żeby trak-
tować to pytanie jako prowokację
intelektualną, mającą na celu jesz-
cze raz przedyskutowanie podstaw
tego zawodu w 90-lecie jego zorga-
nizowania i potwierdzenie, że Józef
Piłsudski miał rację organizując go
w tej formie 24.12.1918 roku.
Czyli RPO chce po prostu uzy-
skać potwierdzenie w TK, że
obowiązkowa przynależność
do samorządów zawodowych
jest zgodna z Konstytucją
i właściwa?
Może, ale dlaczego podnosi ten te-
mat. Ma przecież działać w obro-
nie zagrożonych praw obywateli,
a nie potwierdzać prawidłowość
uregulowań dotyczących budowa-
nia państwa prawa przez cedowa-

nie scentralizowanych uprawnień
władzy państwowej do samorząd-
nych obywateli.
Rzecznik twierdzi, że obowiąz-
kowa przynależność do samo-
rządów gwarantuje podnosze-
nie jakości świadczonych
usług, blokuje dostęp do zawo-
du młodym ludziom. To raczej
wskazuje, że rzecznik nie wy-
stąpił do TK w interesie środo-
wiska adwokackiego i chciał-
by zniesienia obowiązku wstę-
powania do samorządów za-
wodowych.
Jeśli przyjąć, że postawienie tego
pytania do Trybunału Konstytucyj-
nego oznacza pogląd RPO o niekon-
stytucyjnośc i obowiązkowej przy-
należności do samorządu zawodo-
wego osób go wykonujących, to
oczekuję wkrótce pytania o konsty-
tucyjność naszej obowiązkowej
przynależności do utrzymywania
samorządu terytorialnego. Samo-
rząd jest tworzony tam, gdzie pań-
stwo rezygnuje ze swego władztwa.
Konsekwencją braku obowiązku
przynależności do samorządu jest
przejęcie jego funkcji przez pań-
stwo i wykonywanie wszystkich
niezbędnych działań przez jego
urzędników. Czy urzędnicy pań-
stwowi są niezawiśli i niezależni?
Jeśli przyjąć tę optykę to właśnie
oni mieliby weryfikować przydat-
ność do zawodu adwokata i oce-
niać sposób jego wykonywania. To
byłby absurd. Jeszcze do niedawna
polskie państwo absolutnie nie in-
teresowało się egzaminowaniem
aplikantów, wpisywaniem adwo-
katów na listy adwokackie, utrzy-
mywaniem całej struktury samo-
rządowej. Teraz państwo chce de-
cydować o tym, kto zostanie apli-
kantem i adwokatem, kto się do
tego zawodu nadaje, a kto nie.
To rzecznika nie niepokoi? A jak
wtedy będzie wyglądała ochrona
praw i wolności obywateli przed
tymi urzędnikami.
Czy orzeczenie TK potwierdza-
jące wątpliwości Rzecznika
Praw Obywatelskich oznacza-
łoby koniec wolnej adwokatu-
ry? Państwo przejęłoby rolę sa-
morządu?
To byłby koniec wszystkich samo-
rządów zaufania publicznego,
w tym oczywiście i adwokackiego,
a później terytorialnego. Ale to już
przerabialiśmy.
GoϾ specjalny
Adwokat Ziemis³aw Gintowt
Jest wieloletnim cz∏onkiem organów samorzàdowych
Izby Adwokackiej w Warszawie. Przez 6 ostatnich lat
pe∏ni∏ funkcj´ Wicedziekana, a od wrzeÊnia 2007 r. jest
Dziekana Okr´gowej Rady Adwokackiej w Warszawie.
Ponadto, jest tak˝e wyk∏adowcà ORA w Warszawie, by∏
równie˝ cz∏onkiem zespo∏u ds. opiniowania projektów
prawnych w Komisji i Zespole Naczelnej Rady Adwo-
kackiej.
Jest arbitrem Sàdu Arbitra˝owego przy Krajowej Izbie
Gospodarczej. Wieloletni dzia∏acz Polskiego Zwiàzku
Judo. Dwukrotnie sprawowa∏ funkcj´ przewodniczàcego
Sàdu Kole˝eƒskiego przy Polskim Zwiàzku Judo. Spe-
cjalizuje si´ w obs∏udze podmiotów gospodarczych re-
prezentujàc te podmioty w kontaktach z kontrahentami
oraz sporach sàdowych.
Studia wy˝sze ukoƒczy∏ na Wydziale Prawa i Admini-
stracji Uniwersytetu Warszawskiego w 1976 roku, w la-
tach 1976-78 r. odby∏ aplikacj´ sàdowà, a w latach 1978-
-81 aplikacj´ adwokackà. W latach 1982- 1992 by∏
cz∏onkiem Zespo∏u Adwokackiego nr 40 w Warszawie,
od 1992 roku wykonuje zawód adwokata we w∏asnej
kancelarii.
Bardzo często adwokaci bronią się przysłowiowym gwoździem
klientów w sporach z pań- do trumny niezależnej pale-
stwem. Trudno mi sobie wy- stry?
obrazić normalny proces Gdyby, załóżmy, był pan adwoka-
z państwem, kiedy to kariera tem i nie życzył sobie zapisania się
zawodowa mojego obrońcy cał- do dobrowolnego samorządu, to
kowicie byłaby zależna od czy Okręgowa Rada Adwokacka,
urzędników państwowych. Po miałaby prawo do przeprowadze-
prostu nie miałbym zaufania nia wobec pana postępowania
do takiego adwokata. dyscyplinarnego? Przecież pan nie
I w tym rzecz. Absolutnie nie było- należy do samorządu i ten samo-
by mowy o niezależności adwo- rząd nie ma wobec Pana żadnych
kackiej i skutecznej obronie praw praw, a Pan żadnych w stosunku
klientów. Kto oceniałby stosow- do niego obowiązków. Nie wolno
ność i właściwość postępowania by nam było narzucić Panu żad-
adwokatów w procesach? Urzęd- nych wymagań, a tym bardziej ich
nik, który powie: panie mecena- kontrolować i oceniać.
sie, pańska postawa w procesie
nie podobała mi się i uważam, że A zdrowy rozsądek nie podpo-
powinienem pana skreślić z listy wie adwokatom, by jednak za-
adwokatów? Tak, to byłby koniec pisać się do samorządu?
niezależnej adwokatury i państwa Zdrowy rozsądek podpowie im coś
prawa. Wystarczy wspomnieć, co zgoła odmiennego. W stosunku do
działo się w procesie FOZZ, gdzie adwokata naruszającego zasady
w związku z przewlekłością postę- etyki zawodowej samorząd może
powania (w żadnej mierze nie za- wszcząć postępowanie dyscypli-
winionego przez występujących narne tylko wtedy, gdy adwokat
w nim adwokatów) doprowadzo- do niego należy.
no do zmiany przepisów prawa dla
jednostkowej sprawy (!) i dodatko- Jak wyglądają obecnie relacje
wo próbowano wmówić społe- przeciętnego adwokata z sa-
czeństwu, że stało się w związku morządem?
z wypełnianiem przez obrońców Przeciętny adwokat, w tak dużej
ich obowiązków obrony (!). Izbie jak Warszawska, nie ma
praktycznie częstego kontaktu
A nie roztacza pan zbyt czarnej z samorządem, oprócz udziału
wizji? Może zniesienie obo- w szkoleniach, obecności raz w ro-
wiązku przynależności do sa- ku w zgromadzeniach Izby no
morządu wcale nie okazałoby i oczywiście opłacania składek.
17
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 GoϾ specjalny
Problemem jest jednak kwestia
zaangażowania naszych członków
w działalność samorządu. Ale jest
to problem ogólnospołeczny. Nie-
pokoi mnie bardzo frekwencja na
Zgromadzeniach Izby, która jest
wysoce niezadowalająca.
Z drugiej strony nikt nie skreśli ad-
wokata z listy adwokackiej, ani nie
uruchomi przeciwko niemu postę-
powania dyscyplinarnego bez wie-
dzy i zgody samorządu, czyli adwo-
katów wybieranych w wolnych
i bezpośrednich wyborach na funk-
cje w tym samorządzie raz na 3 lata.
To wielka gwarancja bezpieczeń-
stwa przed próbą nadużycia władzy.
Jakiego werdyktu TK się pan
spodziewa?
Moje zaufanie do Trybunału jest
ogromne i dlatego spokojnie ocze-
kuję na jego rozstrzygnięcie.
Jak palestra postrzega obecny
rząd? Szczególnie w porówna-
niu z poprzednim, który wręcz
demonstrował swą wrogość
wobec adwokatów?
Muszę powiedzieć, że warszawskie
środowisko adwokackie jest trochę
rozczarowane działaniami obecnej
ekipy rządzącej. W dalszym ciągu
powtarzane są pewne hasła, bez
rzetelnego zbadania problemów.
Chodzi np. o dostępność do zawodu
adwokata, którą się bezpodstaw-
nie kwestionuje, oraz transparent-
ność samorządu. Otóż, jako przy-
kład braku transparentności samo-
rządu podaje się egzaminy apli-
kanckie i adwokackie. Proszę
sprawdzić, ile osób nie zdało egza-
minu adwokackiego w Warszawie
i nie zostało adwokatami na prze-
strzeni ostatnich 30 lat.
Teraz weszły nowe zasady: Komi-
sje będą się składać głównie z sę-
dziów, prokuratorów, pracowni-
ków naukowych, a nie adwoka-
tów. Te komisje nie będą miały
żadnego związku ze szkoleniami
w Izbach. Kto odpowiada za wyni-
ki egzaminów: ci, którzy szkolą,
czy ci, którzy egzaminują? Czy ak-
ceptujemy sytuację, że studenci są
kształceni na uniwersytetach, ale
egzaminy magisterskie przepro-
wadza komisja Ministerstwa
Oświaty? Absurd. Obawiam się, że
państwowe egzaminy adwokac-
kie, a te pierwsze masowe odbędą
się w przyszłym roku, będą rozcią-
gnięte w czasie, nawet przez kilka
miesięcy. To bardzo niekorzystnie
18
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
wpłynie na prawa zdających.
Wszystko będzie skutkowało tym,
że egzaminy państwowe będzie
znacznie trudniej zdać. Wprowa-
dzone zmiany miały ułatwić do-
stęp do zawodu, a nie go utrudnić.
Samorząd uporałby się z egza-
minami szybciutko?
W Warszawie mamy do przeegza-
minowania w tym roku ponad 300
aplikantów. Dlatego już powołali-
śmy 6 naszych komisji. Egzaminy
ustne będą trwały 7 dni. Komisje
będą pracowały od godziny 9 rano
do 21. Dzięki temu rozpoczynając
egzaminy 1 października, ukończy-
my 30 października. W ten sposób
ci młodzi ludzie, którzy otrzymają
na nim ocenę pozytywną, będą mo-
gli rozpocząć wykonywanie zawodu
Mamy strzec praw i wolności
obywatelskich, niezależnie, kto by
im zagrażał. Dlatego tak ważne
jest, aby nasz zawód był
niezależny od jakichkolwiek władz
administracyjnych. Wolny zawód
adwokata musi jednak mieć
jakieś oparcie.
adwokata już w styczniu 2010 roku.
Tym samym czas pomiędzy ukoń-
czeniem przez nich aplikacji adwo-
kackiej, a dniem rozpoczęcia prak-
tyki wyniesie 3 miesiące. Proszę
sprawdzić w przyszłym roku, w ja-
kim czasie po ukończeniu aplikacji
ostatni aplikant z naboru 2007 ro-
ku, który uzyska ocenę pozytywną
z egzaminu, uzyska tytuł adwokata.
Jednak trudna dostępność do
zawodu adwokata jest fak-
tem…
W 2005 r. nasza izba przyjęła na
aplikację adwokacką 85 osób.
W 2008 r. po egzaminie państwo-
wym na aplikację dostało się 110. To
pokazuje, że Izba Adwokacka
w Warszawie bez tych wszystkich
zmian już 4 lata temu przyjmowała
porównywalną liczbę aplikantów.
Gdzie są te rewolucyjne zmiany? Pa-
rę lat temu adwokatura warszawska
liczyła ok. 1 tys. osób wykonujących
zawód. Dziś liczy ok. 1,6 tys. osób
i mamy 1100 aplikantów. Oznacza
to, że za 3 lata będziemy mieć w sto-
licy nie mniej niż 3 tys. adwokatów,
czyli nastąpi podwojenie stanu dzi-
siejszego. Czy nadal można to okre-
ślać zamknięciem zawodu adwokac-
kiego? Czy liczebność innych zawo-
dów prawniczych funkcjonująca na
naszym rynku naprawdę uzasadnia
tworzenie nowego zawodu doradcy
prawnego? Czy głoszenie niepraw-
dziwej tezy o niedostępności zawo-
du adwokata jest wystarczającym
uzasadnieniem dla obniżania stan-
dardów wykonywania obsługi
prawnej społeczeństwa? Czy brak
lekarzy ma oznaczać dopuszczenie
do wykonywania tego zawodu przez
weterynarzy?
Niewykształcony prawnik jest tak
samo groźny, jak niewykształcony
lekarz, architekt czy polityk.
Kolejne badania pokazują, że
Polacy nie korzystają z usług
prawników. Dlaczego tak się
dzieje?
Winny jest stan świadomości praw-
nej społeczeństwa. W PRL o wszyst-
kim decydowali urzędnicy. Nasze
społeczeństwo nie rozumie jeszcze,
że ma sprzeczne interesy z urzędni-
kiem, ubezpieczycielem, bankiem
czy sprzedawcą samochodów. Cią-
gle zbyt wielu naszym obywatelom
wydaje się, że urzędnik czy pracow-
nik instytucji, do której się zwraca,
wystarczająco zadba o jego interesy.
Nasze społeczeństwo jest niezwykle
uczciwe. I przez to często trochę na-
iwne. Przekręty i oszustwa to na-
prawdę jest margines, a nie norma.
Ludzie sobie ufają. Czy wie pan, kto
najbardziej narzeka, że adwokaci są
niedostępni i drodzy? Ci, którzy ni-
gdy z ich pomocy nie korzystali.
Wśród osób korzystających z usług
niezadowolonych jest tylko około 1
proc. Tak wynika z ostatnich badań..
Niestety, usługi adwokatów
nie są tanie...
Nie wszyscy adwokaci zarabiają
kokosy. Współpracuję z wieloma
adwokatami, więc wiem, ile kosz-
tuje godzina pracy przy firmie X,
a ile godzina przy obsłudze procesu
przysłowiowego Kowalskiego. Cza-
sem też pracujemy za darmo lub za
naprawdę symboliczne wynagro-
dzenie. Proszę zapytać adwokatów,
jakie wynagrodzenie otrzymują od
Skarbu Państwa, gdy reprezentują
klientów w sprawach cywilnych
z urzędu. To jest wolny zawód. Nie
można więc generalizować. Jak
w każdym zawodzie, tak i u nas jest

bardzo mała grupa „rekinów”, cała
masa „średniaków” i coraz liczniej-
sza grupa outsiderów. Rzecz w tym,
aby ta grupa średnia była możliwie
największa i rozwijała się, zmniej-
szając liczebność najsłabszych kole-
gów. W ocenach wysokości honora-
riów bierze się pod uwagę stawki
stosowane przez najlepszych lub
największych. To błąd. Nie trzeba
od razu iść w drobnej i prostej spra-
wie do adwokata z najwyższej pół-
ki. Wystarczy pójść do najbliższej
skromnej kancelarii, których na
rynku jest najwięcej. Samemu
przekonać się o wysokości propo-
nowanego wynagrodzenia.
Niewątpliwie wzrost liczby ad-
wokatów w najbliższych la-
tach zwiększy konkurencję na
tym rynku. Czy w ślad za tym
pójdą obniżki cen usług adwo-
kackich?
To naturalny proces. Niestety do-
żyliśmy czasów bezrobocia rów-
nież wśród adwokatów.
Jak pan ocenia obowiązujące
zasady etyki adwokackiej
w kontekście zakazu reklamy?
Problem uważam za pozorny. Jego
ciężar przesunął się na konieczność
rozróżnienia między reklamą a in-
formacją.
Dziś, w dobie internetu i globaliza-
cji stosunków handlowych, nie
można zakazać adwokatowi, aby
informował o swoim istnieniu
i swojej praktyce. Dlatego wiele
kancelarii stawia właśnie na to me-
dium, jako szansę pozyskiwania no-
wych klientów. Cóż więc w istocie
znaczy, że radcowie prawni od po-
nad roku mogą się reklamować,
a adwokaci nie mogą? Czy ktokol-
wiek widział np. reklamy radców
na billboardach, w telewizji? Nie
ma takich reklam, mimo że radco-
wie mogliby to czynić.
Rzeczywiście nie narzucają się.
Dzięki temu nie cierpi ich wi-
zerunek, jako poważnych
prawników...
Wiele kancelarii adwokackich już
od dawna postępuje w sposób ra-
cjonalny, obliczony na informowa-
nie o swej działalności, czasem
ocierający się o reklamę. To się jed-
nak dzieje bez szkody dla całego
środowiska. Utrzymywanie zaka-
zu reklamy adwokatów to stwier-
dzenie, że adwokaci mają wy-
mrzeć, a radcowie prawni przejąć
cały rynek. To nie jest dobre podej-
ście do tych kwestii.
Komu zależy na utrzymywa-
niu zakazu reklamy adwoka-
tów?
To jest magiczne myślenie części
środowiska, że w ten sposób uda
się powstrzymać konkurencję. Re-
klama lub jej brak nie przysporzy
nam klientów. To jest wolny za-
wód. Musimy być ciągle młodzi
i aktywni. Tu się nie da „odcinać
kuponów z przeszłości”, choć cza-
sem szkoda, że nie można.
Należy więc znieść zakaz re-
klamy adwokatów?
Nie jestem zwolennikiem żadnej re-
wolucji, lecz nie znoszę hipokryzji.
Jeżeli widzę, że ktoś z zakazu rekla-
my czyni jakąś świętą kapliczkę,
a jednocześnie w internecie jego
kancelaria prezentuje się okazale, to
mamy do czynienia z zakłamaniem.
Dlatego ważna jest otwartość. Re-
klama sensu stricte, czyli np. tele-
wizyjna czy billboardy, wcale nie
jest adwokatom potrzebna i nie
o tym mówmy. Korzystna i warto-
ściowa jest za to dobra informacja
w internecie.
Czy dojdzie do połączenia za-
wodów adwokata i radcy
prawnego?
Osobiście uważam, że powinien być
jeden zawód adwokata. Powstałaby
potężna organizacja zrzeszająca
wkrótce ok. 40 tys. Członków. To po-
Winny jest stan świadomości
prawnej społeczeństwa. (…) Nasze
społeczeństwo nie rozumie jeszcze, że
ma sprzeczne interesy z urzędnikiem,
ubezpieczycielem, bankiem czy
sprzedawcą samochodów.
zwoliłoby na większą specjalizację
wykonywanej praktyki w ośrod-
kach, w których jest to dzisiaj nie-
możliwe. Jednocześnie ci specjaliści
mogliby w ramach szkoleń przeka-
zywać swą wiedzę pozostałym kole-
żankom i kolegom. Szkolenie apli-
kantów mogłoby uzyskać status
w pełni profesjonalny. Postępowa-
nie dyscyplinarne uzyskałoby ran-
gę w pełni profesjonalną, zarówno
na etapie postępowania przygoto-
wawczego, jak i sądowego. Również
GoϾ Specjany
funkcje samorządowe mogłyby być
wykonywane „półzawodowo”. Siła
oddziaływania takiego samorządu
byłaby olbrzymia. Wiedza tego śro-
dowiska, w sposób pomocny dla
parlamentu mogłaby być przekazy-
wana przez adwokatów, którzy za-
wodowo, z punktu widzenia środo-
wiska, opiniowaliby projekty ak-
tów prawnych. Może w końcu dzię-
ki temu w parlamencie byłoby wię-
cej adwokatów.
Gdybym teraz rozmawiał
z dziekanem izby radcowskiej,
to spodziewam się, że optował-
by za tym, aby utworzyć jeden
zawód, ale radcy prawnego...
Myślę, że nie. W końcu adwokat to
historyczny, niewątpliwie bardziej
znany i kojarzony tytuł. Natomiast
nie sądzę, aby Dziekan OiRP w War-
szawie miał się czego obawiać. Rad-
ców Prawnych jest prawie 3 razy
więcej. Dlatego ewentualne połą-
czenie obu zawodów powinno od-
być się na zasadach partnerskich.
Dlaczego zdecydowana więk-
szość adwokatów jest przeciw-
na połączeniu?
Nie chciałbym publicznie krytyko-
wać moich kolegów. Starsi adwoka-
ci są zdecydowanie przeciwko połą-
czeniu, średni raczej też niechętni,
ale młodzi w większości nie są te-
mu przeciwni. Przeciwnicy połącze-
nia nie dostrzegają korzyści płyną-
cych z połączenia obu zawodów. Nie
chcą dostrzec, że negatywne stano-
wisko adwokatów już spowodowa-
ło, że radcowie proponują umożli-
wienie im prowadzenia obron
w sprawach karnych. Wykorzystują
nasz nieracjonalny upór i chcą do-
prowadzić do uzyskania takich sa-
mych uprawnień, jak posiadają ad-
wokaci. Tym samym to my dopro-
wadzamy do tego, że te zawody, po-
mimo różnych nazw, nie będą się
różnić w zakresie posiadanych
uprawnień. Skoro radców praw-
nych jest więcej, to nasza sytuacja
na pewno nie ulegnie polepszeniu.
Dojdzie do połączenia?
Moim zdaniem nie dojdzie. Polity-
cy oceniają, że jest dla nich zdecy-
dowanie korzystniej, aby były dwa
zawody. Mogą wtedy łatwiej na nie
oddziaływać, niż gdyby mieli do
czynienia z jedną dużą organizacją,
z którą musieliby się bardziej liczyć.
Dziękuję za rozmowę.
Jaros∏aw Królak
19
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Nowe projekty

Podpis
elektroniczny
Od wielu lat mamy do czynienia z informatyzacją administracji. Dlatego należy podjąć
działania zmierzające do ułatwienia funkcjonowania administracji, w szczególności
w środowisku elektronicznym, wprowadzając nowatorskie, praktyczne i oszczędne
(w znaczeniu kosztów funkcjonowania) rozwiązania prawne.
Czy pieczêæ elektroniczna ma szansê usprawniæ przypuszczać, że w dalszej perspek-
e-administracjê? tywie, w związku z koncepcją profi-
Niestety, zainteresowanie kontaktem z admini- lu zaufanego e-PUAP (projekt zmian
stracją w postaci elektronicznej jest raczej ustawy o informatyzacji dzia-
znikome. Głównym tego powodem jest łalności podmiotów reali-
konieczność posiadania bezpieczne- zujących zadania pu-
go podpisu elektronicznego we- bliczne), liczba osób
ryfikowanego ważnym kwali- odbierających
fikowanym certyfikatem w postaci elektro-
przez kontaktującego się nicznej pisma
z administracją oraz nie- będzie procen-
jasność przepisów towo znaczą-
w zakresie tzw. elek- ca, co nie
tronicznego postępo- oznacza, że
wania administra- znaczna (na
cyjnego (jak cho- co wskazują
ciażby problem do- doświadcze-
puszczalności nia innych
podpisywania państw).
podpisem elek- Jednakże
tronicznym decy- w pierwszym
zji czy też posta- o k r e s i e ,
nowień). Także w związku
koszty związane z obawami, przy-
z elektronicznym z w yc z a j e n i a m i ,
obiegiem doku- brakiem stosownej
mentów, a w szcze- wiedzy itd., nie należy
gólności uruchomie- się spodziewać znaczącego
nia i utrzymania sys- wzrostu zainteresowania elektro-
temów elektronicz- nicznym odbiorem koresponden-
nych, w dalszym ciągu cji. Spora część dokumentów prze-
pozostają wysokie. syłana jest podmiotom profesjo-
Oszczędność związana z uru- nalnym oraz innym organom ad-
chomieniem systemów elektro- ministracji. W związku z koniecz-
nicznych jest możliwa wyłącznie nością (przynajmniej co do admi-
w przypadku powszechnego zaintereso- nistracji) uruchomienia odpowied-
wania podmiotów elektronicznym doręcza- nich systemów obiegu dokumen-
niem pism (zmniejszenie kosztów wysyłki listów poleconych). Należy tów oraz posiadania elektronicz-
20
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009

nych skrzynek odbiorczych, należy
rozważyć wprowadzenie obowiąz-
ku (z pominięciem tradycyjnej dro-
gi pocztowej), w perspektywie kil-
kunastu miesięcy od wejścia no-
wych przepisów w życie (kwestia
do uzgodnienia), doręczania doku-
mentów przez organy administra-
cyjne innym organom administra-
cji wyłącznie w postaci elektro-
nicznej. Za takim rozwiązaniem
przemawia wiele argumentów. Po
pierwsze, administracja już jest
przygotowana do elektronicznego
obiegu dokumentów, jednakże
w dalszym ciągu doręcza pisma
w sposób tradycyjny, ponosząc
w ten sposób duże koszty. Dotych-
czasowe problemy związane z nie-
jasnością przepisów k.p.a. dotyczą-
cych doręczania dokumentów, bę-
dące uzasadnieniem dla niedorę-
czania pism w postaci elektronicz-
nej, w znakomitej mierze zostają
Nowe projekty
usunięte. Brak obli-
gu doręczania w posta-
ci elektronicznej powodu-
je niechęć administracji do
nowocześniejszych i szybszych
sposobów komunikowania się. Dorę-
czanie w postaci elektronicznej znacząco
przyspieszy i ułatwi funkcjonowanie admini-
stracji, co nie jest bez znaczenia dla obywateli
i koncepcji przyjaznego państwa. Należy się także za-
stanowić nad obligatoryjnością doręczania pism w posta-
ci elektronicznej niektórym grupom profesjonalnym, takim
jak: doradcy podatkowi, księgowi, profesjonalni pełnomocnicy, a mo-
że nawet niektórzy przedsiębiorcy. Początkowo na zasadzie dobrowolno-
ści, ale z ewentualnym zmniejszeniem opłat, ostatecznie obowiązkowo.
Istotne jest to, aby tego typu doręczanie nie wiązało się z dodatkowymi
kosztami dla tychże podmiotów (np. z obowiązkiem zakupu kwalifiko-
wanego podpisu elektronicznego), ale raczej z oszczędnościami (czasu,
kosztów postępowania, archiwizowania dokumentów itp.), co może prze-
konać do nowego sposobu komunikowania się z administracją.
W projekcie zmian Ustawy o informatyzacji działalności podmiotów re-
alizujących zadania publiczne proponuje się zmiany do art. 107 § 1 k.p.a.,
zgodnie z którymi decyzja powinna zawierać: oznaczenie organu admini-
stracji publicznej, datę wydania, oznaczenie strony lub stron, powołanie
podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, po-
uczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie, podpis z podaniem
imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do
wydania decyzji lub, jeśli wydana została w formie dokumentu elektro-
nicznego, może być opatrzona bezpiecznym podpisem elektronicznym
weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu. De-
cyzja, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu po-
wszechnego lub skarga do sądu administracyjnego, powinna zawierać po-
nadto pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa lub skargi.
W podobny sposób ma zostać znowelizowany art. 124 § 1 oraz 238 § 1
k.p.a. Propozycja ta jest słuszna i rozwiązuje istniejący w doktrynie, a tak-
że w praktyce, spór dotyczący dopuszczalności podpisywania decyzji, po-
stanowienia lub zawiadomienia bezpiecznym podpisem elektronicznym.
Należy jednakże zauważyć, że koszt zakupu bezpiecznego podpisu elek-
tronicznego weryfikowanego ważnym kwalifikowanym certyfikatem
przez osoby podpisujące decyzje, postanowienia lub zawiadomienia,
21
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Nowe projekty

aczkolwiek jednostkowo niezbyt wysoki (kilkaset złotych) w skali orga- mentów osoba ta powinna być
nu (kilka do kilkudziesięciu sztuk), a już w skali kraju (kilkanaście do kil- z imienia i nazwiska wskazana
kadziesiąt tysięcy sztuk), jest olbrzymi i musi być ponawiany co dwa la- w dokumencie elektronicznym.
ta. Należy uznać za słuszną krytykę ze strony administracji nałożenia W związku z nabyciem przez orga-
obowiązku zakupu, a przez to wydatku sporej sumy pieniężnej na bez- ny administracji odpowiedniej
pieczne podpisy elektroniczne, w sytuacji gdy niewiele osób lub zgoła liczby bezpiecznych podpisów
nikt nie odbiera pism w postaci elektronicznej. elektronicznych weryfikowanych
ważnym kwalifikowanym certyfi-
Nowe rodzaje instrumentów katem w dniu dzisiejszym należy
Projekt Ustawy o podpisach elektronicznych wprowadza nowe rodzaje dopuścić alternatywną możliwość
instrumentów, w tym także nowe rodzaje podpisów elektronicznych, użycia pieczęci elektronicznej
które bez umniejszenia mocy dowodowej dokumentów elektronicznych, obok, a nie w miejsce bezpieczne-
ich prawdziwości i integralności, a równocześnie znacznie tańszych niż go podpisu elektronicznego. Nale-
bezpieczny podpis elektroniczny weryfikowany kwalifikowanym certyfi- ży przypuszczać, że w przyszłości
katem i prostszy w użyciu, mogłyby zostać użyte do podpisywania doku- nastąpi zmniejszenie zaintereso-
mentów przesyłanych drogą elektroniczną. Wydaje się, że najrozsądniej- wania bezpiecznym podpisem
szym rozwiązaniem, zarówno ze względów bezpieczeństwa, jak i finan- elektronicznym w miejsce pieczęci
sów, byłoby użycie do opatrywania dokumentów elektronicznych spo- elektronicznej.
rządzanych przez administrację pieczęci elektronicznej organu sporzą- Z tego też powodu należy wnio-
dzającego i wysyłającego pismo. Zgodnie z projektem Ustawy o podpi- skować odpowiednie zmiany
sach elektronicznych pieczęcią elektroniczną jest zaawansowany podpis w prawie. Albo przez wprowadze-
elektroniczny składany przez podpisującego niebędącego osobą fizyczną nie odpowiedniej normy ogólnej
za pomocą bezpiecznego urządzenia do składania podpisu elektroniczne- umożliwiającej podpisywanie
go, weryfikowany przy pomocy ważnego certyfikatu systemowego. Na- pism przez administrację pieczę-
tomiast zaawansowanym podpisem elektronicznym jest podpis elektro- cią elektroniczną (zalecane), albo
niczny przyporządkowany wyłącznie podpisującemu i umożliwiający je- zmianę brzmienia art. 107 § 1, 124
go identyfikację, utworzony za pomocą środków, które podpisujący ma § 1 oraz 238 § 1 oraz innych przepi-
pod wyłączną kontrolą i jest powiązany z danymi, do których się odnosi, sów szczególnych w zakresie wy-
w taki sposób, że każda późniejsza zmiana tych danych jest wykrywalna. dawania pism przez administrację
Trzeba przy tym zauważyć, że, odmiennie niż dotychczas, urządzeniem do (konieczny będzie wówczas odpo-
składania podpisu elektronicznego będzie skonfigurowany sprzęt lub wiedni przegląd).
oprogramowanie stosowane w celu składania podpisu elektronicznego
(a nie sprzęt i oprogramowanie). Możliwe więc będzie użycie do składania Eksperci w zespole zadaniowym
pieczęci elektronicznej wyłącznie odpowiedniego systemowego oprogra-
mowania. Pieczęć może opierać się o kryptografię asymetryczną i algo- prof. dr hab.
rytm RSA, co zapewni jej odpowiednie bezpieczeństwo. W praktyce osoba Jacek Go∏aczyƒski
wydająca decyzję, postanowienie czy też podpisująca zawiadomienie, za-
miast użycia bezpiecznego podpisu elektronicznego, wydawałaby pismo Wiceprezes Sàdu Okr´gowego we Wroc∏awiu.
w systemie, które przed wysłaniem do odbiorcy zostałoby opatrzone so- Kierownik CBKE Uniwersytetu Wroc∏awskiego,
ftwarową pieczęcią elektroniczną weryfikowaną ważnym certyfikatem. ekspert w Zespole zadaniowym do spraw uchy-
W praktyce dla odbiorcy nie ma znaczenia, czy dokument jest podpisany lania barier w e-administracji przy Komitecie
bezpiecznym podpisem elektronicznym, czy też pieczęcią elektroniczną, Sta∏ym Rady Ministrów do spraw Informatyza-
istotne, aby miał znamiona dokumentu urzędowego i spełniał swoje cji. Cz∏onek Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cy-
funkcje oraz gwarantował prawdziwość i niezmienność. Warto przy tym wilnego, Kierownik Zespo∏u przygotowujàcego
zwrócić uwagę, że aktualnie istnieje potencjalna możliwość podpisywa- projekt Elektronicznego Post´powania Upomi-
nia dokumentów bezpiecznym podpisem elektronicznym poza system or- nawczego (tzw. e-sàd).
ganu administracji, a także po odwołaniu ze stanowiska, jeżeli nie zosta-
nie unieważniony kwalifikowany certyfikat odwołanego. Nie bez znacze- dr Dariusz Szostek
nia jest także możliwość zawieszenia lub unieważnienia kwalifikowane-
go certyfikatu przez kwalifikowany podmiot świadczący usługi certyfika- Ekspert w Zespole zadaniowym do spraw
cyjne, co może uniemożliwić wydanie w postaci elektronicznej decyzji. uchylania barier w e-administracji przy Komi-
Wykorzystanie pieczęci uniemożliwi stosowanie takiego procederu. Nie tecie Sta∏ym Rady Ministrów do spraw Infor-
jest natomiast dopuszczalne, aby adresat nie wiedział, kto z imienia i na- matyzacji. Cz∏onek Zespo∏u Komisji Kodyfika-
zwiska, w imieniu organu, wydał decyzję, postanowienie lub zawiado- cyjnej Prawa Cywilnego przygotowujàcy pro-
mienie. Dlatego w ramach istniejącego systemu tworzenia i obiegu doku- jekt kodeksu cywilnego w zakresie czynnoÊci
prawnych, adiunkt i kierownik Zak∏adu Prawa
i Polityki Spo∏ecznej ÂWSZ w Katowicach.
Wspó∏pracownik CBKE Uniwersytetu Wroc∏aw-
Projekt Ustawy o podpisach elektronicznych zawiera wiele nowych instrumentów tech-
skiego, wspó∏twórca projektu Elektronicznego
niczno-prawnych, nie tylko takich jak piecz´ç elektroniczna, ale tak˝e podpis ∏àczny
Post´powania Upominawczego (tzw. e-sàd).
(zwiàzany z ∏àcznà reprezentacjà osób prawnych), czy podpis urz´dowy, który mo˝e zo-
staç zamieszczony na dowodzie osobistym. Jednak˝e bez materialno-prawnych przepi-
sów (których brak w projekcie) pozostanà one instrumentami bez praktycznego zasto-
sowania. Dlatego ju˝ teraz nale˝y rozpoczàç debat´ na temat ich wykorzystania w funk-
cjonowaniu administracji czy te˝ gospodarki.

22
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Nie do obrony
Kto pos∏ucha ludzi?
Tym razem, zamiast wyszukiwać absurdy prawa, „Toga” sprawdziła, co o prawie sądzą „zwykli
ludzie”. Jakie mają pomysły, by je zmienić?
Wbrew temu, co można uważać
oglądając większość kanałów TV,
w tym tych podpierających swoją
wiarygodność różnej maści sondaża-
mi, statystycznego Polaka trudno
jest namówić do szczerej wypowie-
dzi w kwestiach uchodzących za „te-
maty tabu”. Tym bardziej ciężko za-
chęcić Kowalskiego do wypowiedzi,
co sądzi o obowiązujących nas
wszystkich przepisach prawa. Oczy-
wiście przyczyny niechęci do wygła-
szania takich poglądów są przeróż-
ne. Poczynając od całkowitego braku
zainteresowania tematyką, poprzez
zwykłą niewiedzę, aż po obawę, że
„można się narazić”. I ta ostatnia jest,
niestety, skutkiem wieloletniego tłu-
mienia w Polakach prawa do wolno-
ści słowa i własnych poglądów.
Zamiast w gąszczu przepisów prawa
wyszukiwać kolejne absurdy, Redak-
cja „Togi” postanowiła sprawdzić, co
ludzie mają „do powiedzenia i do na-
pisania” o obowiązującym w na-
szym kraju prawie. Zasoby internetu
zaprowadziły nas wprost na stronę
Nadzwyczajnej Komisji Sejmowej
„Przyjazne Państwo” (www.przyja-
znepanstwo.pl). Poniżej, ku zastano-
wieniu twórców prawa, zamieszcza-
my wybrane wypowiedzi wprost
z internetowej strony Komisji (bez
skrótów, wyłącznie z poprawkami
tzw. literówek). Uprzejmie przypo-
minamy, że nie są to słowa durnej
gawiedzi, ale Wyborców. Wszakże
„Toga – Forum Adwokatów” jest
otwarta na poglądy także i osób spo-
za grona adwokatury. W „Todze” od
samego początku podnosimy to, że
adwokat musi umieć słuchać, pisać
i musi potrafić mówić. Mówić do rze-
czy i w imieniu osoby, której broni
lub którą reprezentuje.
Przelewy do ZUS – spó³ki
cywilne – 12 marca 2009 r.
Oto następne udogodnienie dla pro-
wadzących działalność w spółkach
cywilnych: Od miesiąca lutego za-
miast 3 przelewów do ZUS trzeba
dokonać 3 przelewy plus następne 3
za każdego Wspólnika w spółce, czy-
li 2-ch Wspólników = 9 przelewów!
24
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
Chyba chodzi o to żeby "biedne ban-
ki" ratować! Chyba nie tak to ma
wyglądać nasze przyjazne Państwo!
bezpieczenie studentów
U dziennych, którzy ukoñczyli
26 lat – 19 lutego 2009 r.
Chciałem zwrócić Państwa uwagę
na dziurę w przepisach, w wyniku
której studenci studiów dziennych,
którzy nie są zatrudnieni na umowę
o pracę, są pozbawieni opieki me-
dycznej. W ZUS-ie poinformowano
mnie, że po ukończeniu 26. roku ży-
cia zostałem wykreślony z systemu
i odesłano do NFZ. W NFZ poinfor-
mowano mnie, że żadne ubezpie-
czenie mi nie przysługuje, i że jak
chcę, mogę je sobie sam wykupić
(swoją drogą 300 PLN miesięcznie to
trochę sporo jak na jakość "publicz-
nej" opieki zdrowotnej - jestem pra-
wie pewien, że prywatnie jest ta-
niej) i odesłano do Urzędu Pracy. Ta
ostatnia instytucja poinformowała
mnie, że nie mogę zarejestrować się
jako bezrobotny w celu uzyskania
opieki zdrowotnej, jako że studiuję
dziennie i odesłała do... ZUS. I krąg
się zamyka. Moim skromnym zda-
niem jest to sytuacja co najmniej
dziwna, w końcu płacę podatki,
a Państwo zostawia mnie samemu
sobie. Dzięki opatrzności nie należę
do osób chorowitych, ale w nagłej
sytuacji będę mieć problem.
aliczanie okresu
Z prowadzenia dzia³alnoœci
gospodarczej do wys³ugi
emerytalnej – 12 lutego 2009 r.
Jestem emerytem wojskowym po
20 latach służby. Z wojskowej służby
zawodowej odszedłem we wrześniu
1981 roku. Do wysługi emerytalnej
wojskowej zaliczono mi okres za-
trudnienia od 05.04.1982 r. do
31.12.1987 r. Od 06.01.1988 r. rozpo-
cząłem działalność gospodarczą. Po
osiągnięciu wieku emerytalnego
(65 lat) i zakończeniu działalności
pismem z dnia 11.06.2008 r. zwróci-
łem się do Wojskowego Biura Eme-
rytalnego w Warszawie o wliczenie
do wysługi emerytalnej okresu pro-
wadzonej w latach 1988-1998 dzia-
łalności gospodarczej. Za ten okres
odprowadzałem składki na ubezpie-
czenie społeczne, jakie wtedy obo-
wiązywało. W odpowiedzi na pismo
poinformowano mnie, że okres ten
na podstawie ustawy o zaopatrze-
niu emerytalnym żołnierzy zawodo-
wych oraz ich rodzin nie jest wlicza-
ny do wysługi emerytalnej gdyż nie
jest to okres zatrudnienia. Jednocze-
śnie okres działalności gospodar-
czej, za który były odprowadzane
składki na ubezpieczenie społeczne
jest wliczany do wysługi emerytal-
nej "cywilnej". Zaliczanie okresu
prowadzenia działalności gospodar-
czej do wysługi emerytalnej cywil-
nej oraz jednocześnie niezaliczanie
tego okresu do wysługi emerytalnej
wojskowej wydaje się być niezgod-
ne z Art. 32 Konstytucji RP.
ropozycja rozszerzenia
P katalogu danych w dowodzie
osobistym – 5 marca 2009 r.
Proponuję obowiązkowe wprowa-
dzanie (w postaci określonych sym-
boli) do dowodów osobistych da-
nych dotyczących: 1. grupy krwi, np.
tuż pod zdjęciem. 2. zgody (lub nie)
na dokonanie transplantów [trans-
plantacji, pobrania narządów do
przeszczepu - przyp. red.] organów.
Np. zgoda na transplant wszystkich
organów "A", brak zgody "X", decy-
duje rodzina "Y", zgoda na pobranie
tylko niektórych " ..." tutaj można
przyjąć pewien kod np. Serce "B",
Wątroba "C", Nerki "D" lub kombina-
cja itp... to oczywiście jest do ustale-
nia. Poprzez złożenie podpisu na
swoim dowodzie obywatel PO-
TWIERDZA jego stosunek do trans-
plantów jego organów. W ten spo-
sób: A. zyskuje się cenny czas, który
w przypadku MOŻLIWOŚCI pobra-
nia organów do transplantacji ma
znaczenie kluczowe, B. unika się
procedur uzyskiwania zgody od
członków rodziny, C. zawsze byłoby
wiadomo, gdzie takiej informacji
szukać, ponieważ na ogół każdy ma
przy sobie dowód osobisty.
Jacek Strzelecki-Horst
 Prawo bez granic

adw. JACEK FRANEK

fot. A. MARKOWICZ

Formułkowość
w procesie cywilnym
Kontynuując cykl dotyczący polskiego postępowania cywilnego na tle rozwiązań systemowych
w procedurze niemieckiej, chciałbym zająć się dzisiaj nadmiernym formalizmem w procesie.

Najpierw kilka słów tytułem wstępu: po II wojnie światowej w nie- cy demokratycznie stanowionego
mieckim sądownictwie nastąpił nawrót tzw. jurysprudencji pojęcio- prawa. Ale, jak okazało się szybko,
wej. Metoda ta, wypracowana przez Puchtę i Windscheida w drugiej taka rola sędziego była nie do po-
połowie XIX wieku, stanowiła, że normy prawne należy stosować godzenia z potrzebami społeczny-
w sposób matematyczno-dedukcyjny, wychodząc z założenia, że mię-
dzy poszczególnymi normami prawnymi nie ma sprzeczności i że
wszystkie pojęcia i definicje ustawowe stanowią logiczną i spójną pira- Ogromna rola w tym zakresie
midę normatywną. Rola sędziego miała się sprowadzać do tego, że prze-
prowadza on subsumcję stanu faktycznego pod daną normę prawną i, przypada teraz Sądowi
nie zwracając uwagi na to, czy w ten sposób uzyskany wynik jest do po- Najwyższemu, ale przede wszystkim
godzenia z wymogami społecznymi, wydaje decyzję zgodną z wyni-
kiem otrzymanym na podstawie matematyczno-dedukcyjnej subsum- Trybunałowi Konstytucyjnemu. Sądy
cji. Metoda ta nie pozostawiała więc dla sędziego miejsca na aktywne
kształtowanie prawa i sprowadzała go do funkcji maszyny subsumcyj-
te władne są dokonywać korekty
nej. Rudolf von Jehring, główny krytyk jurysprudencji pojęciowej, za- wyroków sądów powszechnych
rzucił jej, że chce ona zdymisjonować sędziego do roli tzw. Construc- i wskazywać swoimi orzeczeniami
tionsapparat. Metoda ta nie ostała się długo i została rychło wyparta
przez tzw. jurysprudencję interesów oraz klasyczne metody wykładni sądom powszechnym kierunek,
prawa.
w jakim powinno zmierzać
Jurysprudencja pojęciowa powróciła jednak, jak wspomniałem na stosowanie prawa.
wstępie, na krótki czas, po II wojnie światowej – jako reakcja na totali-
tarny okres nazizmu, w którym władza państwowa przy aktywnym mi, gdyż nie spełniała ona wymo-
współudziale sądownictwa dopuszczała się ogromnych nadużyć wobec gów państwa prawa i sprawiedli-
szeregu obywateli przeciwnych nazizmowi, uzasadniając te nadużycia wości społecznej. Bowiem wyroki,
odpowiednią wykładnią litery prawa – w imię dobra narodu, państwa mimo że oparte na poprawnej
i idei. Wobec tych nadużyć w sądownictwie niemieckim po II wojnie subsumcji, okazywały się często
światowej sędziemu chciano przypisać rolę automatycznego wykonaw- rażąco niesprawiedliwe. Wywoła-
26
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Prawo bez granic

ło to falę orzeczeń niemieckiego
Sądu Najwyższego, które takie
wyroki kasowały i w sposób wy-
datny przyczyniły się do tego, że
jurysprudencja pojęciowa prze-
stała w Niemczech praktycznie
istnieć.
kiedyś – możliwości uznaniowego wymierzenia kary, lecz musi, nieza-
leżnie od danych okoliczności, wymierzyć ją w wysokości dokładnie
przewidzianej w ustawie. Także sądownictwo polskie stoi pod presją
bezmyślnej krytyki i ferowanej przez media „spiskowej teorii dziejów”–
i w związku z tym niechętnie dokonuje celowościowej wykładni prawa,
ograniczając się najczęściej do jego wykładni literalnej. Wyniki tego są
przykładowo takie:

Owo orzecznictwo niemieckiego

Sądu Najwyższego zajmowało się
między innymi nadmiernym for-
malizmem w postępowaniu cy-
wilnym. Niemiecki Sąd Najwyż-
szy stwierdził w całym szeregu
orzeczeń sądowych, że stosowanie
przez sąd nadmiernego formali-
zmu w postępowaniu cywilnym
jest sprzeczne z konstytucyjnymi
zasadami państwa prawa i dostę-
pu do sądu. Niemiecki Sąd Naj-
wyższy ukuł nawet specjalne, nie
istniejące przedtem w języku nie-
mieckim, pojęcie na określenie ta-
kiego zbędnego i nadmiernego
formalizmu: Förmelei (w wolnym
tłumaczeniu „formułkowość”).
Stwierdził on, że stosowanie przez
sąd nadmiernego formalizmu
w sytuacjach, w których wolę
strony można jednoznacznie
stwierdzić na podstawie cało-
kształtu okoliczności sprawy, sta-
nowi naruszenie konstytucyjnych
gwarancji państwa prawa oraz
dostępu do sądu.
- sàd zwraca pozew, poniewa˝ jako po-
wódka podana jest s. j. X, zamiast sp. j.
X,
- sàd wymaga, by pe∏nomocnictwo by∏o
udzielone przez firm´ w tej samej da-
cie, z której pochodzi wyciàg z KRS dla
tej firmy,
- sàd odrzuca apelacj´, w której nie ma
wyszczególnienia, czy jest ona z∏o˝ona
w ca∏oÊci, czy w cz´Êci, choç z tekstu
apelacji wynika, ˝e dotyczy ona ca∏oÊci
wyroku,
- sàd nie wydaje stronie klauzuli wykonal-
noÊci, bo zawnioskowane zosta∏o nada-
nie i dor´czenie, a nie jej „wydanie”,
- sàd apelacyjny nie dor´cza stronie
uzasadnienia wyroku, bo zawniosko-
wano dor´czenie wyroku, a nie wyroku
z uzasadnieniem, choç wniosek zosta∏
explicite z∏o˝ony w trybie art. 387 § 3
zd. 1 kpc, a wi´c w tym trybie, który
w∏aÊnie dotyczy dor´czenia wyroku
z uzasadnieniem,
- sàd odrzuca sprzeciw od nakazu za-
p∏aty, bo do pe∏nomocnictwa zosta∏
z∏o˝ony nie KRS w oryginale, a kopia
poÊwiadczona za zgodnoÊç przez pe∏-
nomocnika,
- sàd odrzuca w post´powaniu gospo-
darczym wniosek dowodowy o prze-
s∏uchanie strony, bo jest on pomy∏ko-
wo sformu∏owany jako „przes∏uchanie
strony w charakterze Êwiadka”,
- sàd zwraca pozew, bo pe∏nomocnictwo
zosta∏o pomy∏kowo sformu∏owane
w sprawie przeciwko X, Y, i Z, zamiast
X,Y lub Z, a pozew zosta∏ skierowany
tylko przeciwko X i Y,
- sàd odrzuca apelacj´, poniewa˝ op∏ata
sàdowa zosta∏a przelana pomy∏kowo
na konto niew∏aÊciwego sàdu,
- sàd odrzuca pozew lub apelacj´, po-
niewa˝ wp∏acona op∏ata sadowa nie
zosta∏a zaokràglona w gór´ do pe∏nej
z∏otówki, a wi´c np. 500,60 PLN za-
miast 501 PLN.

Aktualnie w Polsce mamy do czy-
nienia z sytuacją prawno-społecz-
ną nieco podobną do tej, w której
znalazły się Niemcy po II wojnie
światowej. Nagminne nadużycia
popełnianie przez władzę w okre-
sie autorytatywnego systemu so-
cjalistycznego, a także wyrosła na
gruncie tego systemu korupcja
w aparacie państwowym spowo-
dowały nieufność społeczeństwa
wobec władzy, w tym wobec także
aparatu sądowniczego. Media
szukają każdej okazji, by potwier-
dzić wydumane przez nie „spiski”.
Każda decyzja urzędnika pań-
stwowego czy też sądu, nie bazu-
jąca literalnie na przepisie, lecz
będąca wynikiem celowościowej
wykładni przepisu, jest przez me-
dia bezlitośnie krytykowana, bez
zastanowienia się nad rzeczywi-
stym problemem sprawy. W nie-
których dziedzinach państwo sa-
mo ukraca możliwości interpreta-
cyjne lub uznaniowe swoich
urzędników. Najlepszym przykła-
dem są mandaty karne, przy któ-
rych policjant nie ma już – tak jak
Wszystkie powyższe przykłady stanowią typowe Förmelei. Wskazane
decyzje sadów nie przyczyniają się w najmniejszym stopniu do rozstrzy-
gnięcia danej sprawy, a wprost przeciwnie, stanowią one formalno-
prawną barierę uniemożliwiającą takie rozstrzygnięcie. Sytuacje takie
nie powinny jednak się zdarzać. Nie do zaakceptowania jest bowiem to,
aby błahe i nieistotne błędy formalne blokowały stronom dostęp do są-
du. Stanowi to naruszenie konstytucyjnych gwarancji obywatelskich,
które ze względu na ich ważkość warto w tym miejscu zacytować: art. 2
Konstytucji (Rzeczpospolita jest demokratycznym państwem prawnym
urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej), art. 45 ust. 1
Konstytucji (Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia
sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bez-
stronny i niezawisły sąd), art. 77 ust. 2 Konstytucji (Ustawa nie może ni-
komu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub
praw), art. 78 Konstytucji (Każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orze-
czeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji).
Ogromna rola w tym zakresie przypada teraz Sądowi Najwyższemu, ale
przede wszystkim Trybunałowi Konstytucyjnemu. Sądy te władne są
dokonywać korekty wyroków sądów powszechnych i wskazywać swo-
imi orzeczeniami sądom powszechnym kierunek, w jakim powinno
zmierzać stosowanie prawa. Pierwsze tego typu orzeczenia już zostały
wydane (np. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29.04.2008, SK
11/2007 lub z dnia 01.07.2008, SK 40/07). Należy mieć nadzieję, że ta li-
nia orzecznictwa będzie kontynuowana i przyczyni się do wyrugowa-
nia formułkowości w polskim procesie cywilnym, a w konsekwencji do
uwzględnienia praw stron.
adw. Jacek Franek
autor prowadzi kancelari´ adwokackà w Polsce i w Niemczech

27
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Sylwetka
Jazda figurowa
w todze
Od dziecka jeździła na łyżwach, ale jak sama żartuje, na prawie
nie potrafi się ślizgać. Jest adwokatem, międzynarodowym
sędzią sportowym i arbitrem sądownictwa sportowego.
Warszawianka z urodzenia, adwo-
kat Maria Zuchowicz zanim zyskała
możliwość przywdziania togi, nosiła
baletki, a później łyżwy. Jako kilku-
letnia dziewczynka tańczyła w bale-
cie, a jak wspomina łyżwy założyła
w szóstym roku życia. Malutka,
drobniutka, ale pełna pasji, cierpli-
wości i zapału. Jak mówi zachwycił
ją balet „Jezioro łabędzie” do muzyki
Piotra Czajkowskiego. Uważa, że naj-
trudniejsza w nim jest partia Odet-
ty, niezwykle pięknej dziewczyny
i wybranki księcia Zygfryda, przez
złego czarownika przemienionej
w łabędzia. W tej roli nie wystarczy
wytańczyć bez potknięć wszystkich
kroczków i piruetów, ale trzeba
przekazać cały dramatyzm i jedno-
cześnie bajkową lekkość, zachwyca-
jącą elegancję i dostojność pięknego,
białego ptaka, a zarazem drama-
tyzm zaklętej dziewczyny uwięzio-
nej w postaci łabędzia. – Przecież
w każdej baśni jest coś z prawdy i ży-
cia – mówi adw. Maria Zuchowicz.
Nauka w szkole baletowej pomogła
jej w jeżdżeniu na lodzie. Jak twier-
dzi, czy to w baletkach, czy na łyż-
wach najważniejsze jest to, by czuć
pod nogami grunt i kiedy trzeba po-
trafić się od niego odrywać. Rodzina
jej matki pochodzi z Poznańskiego,
a jako że Wielkopolanie przykładają
znaczenie do wychowania i edukacji
dzieci, posłano ją do dobrych szkół.
Brat matki był adwokatem i pewno
dlatego zainteresowało ją prawo.
Maturę zdała w warszawskim li-
ceum im. Tadeusza Reytana. Po
ukończeniu studiów i odbyciu apli-
kacji wpis na listę adwokatów uzy-
skała ponad pięćdziesiąt lat temu.
28
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
Prawniczy kierunek studiów ukoń-
czyła z prawa karnego. – Każdemu
studentowi prawa marzy się uczest-
nictwo w procesie Gorgonowej
– żartuje adw. Zuchowicz i dodaje,
że fascynowała ją kryminologia
i kryminalistyka. Jednak gdy pierw-
szy raz stanęła na obowiązujące
przyszłych karników, według ów-
czesnych reguł, praktyki w zakła-
dzie medycyny sądowej, i kiedy
przystępujący do sądowo-lekarskiej
autopsji anatomopatolog wziął
Miłośnicy łyżwiarstwa pewno nie
zdają sobie z tego sprawy, że
doskonale znają głos mec. Marii
Zuchowicz, która jako wieloletnia
komentatorka Telewizji Polskiej
gościła w wielu domach, relacjonując
przebieg zawodów łyżwiarskie.
w dłoń lancet, przymierzając się do
dokonania cięcia „kołnierzowego”
na zwłokach, nie wytrzymała.
– Najpierw poczułam, że łydki mi
się trzęsą, czego po najcięższych tre-
ningach łyżwiarskich nie odczuwa-
łam aż tak bardzo. Potem zrobiło mi
się ciemno w oczach i po chwili pa-
dłam, jak kłoda – mówi adw. Zucho-
wicz. Praktyki w prosektorium sku-
tecznie zdziałały to, że mec. Zucho-
wicz z prawem karnym przestała się
lubić. Na dobre zajęła się cywilisty-
ką i wyłącznie w niej się specjalizu-
je. Często trafiają do niej sprawy
z zakresu prawa rodzinnego i opie-
kuńczego. – Tak mi smutno, gdy wi-
dzę sytuacje, w których skłóceni ro-
dzice występując przed sądem uży-
wają dziecka, jako narzędzia rozgry-
wek między sobą – mówi adw. Zu-
chowicz. Parę razy zdarzyło się jej
powiedzieć kilka gorzkich słów
klientom, którzy własne dzieci tar-
gali jak „szmaciane lalki” po to tylko,
by odegrać się na współmałżonku.
Przy okazji wspomina, że spotkały ją
przypadki, które nieczęsto zdarzają
się w adwokackiej praktyce. – Roz-
wodziłam dwa małżeństwa i to
dwukrotnie – wspomina adw. Ma-
ria Zuchowicz. Jak twierdzi, nie ma
pamięci do nazwisk, ale posiada
wręcz fotograficzną pamięć do ludz-
kich twarzy i sytuacji, w których
spotyka danego człowieka. Wtedy
kojarzy ze sobą wszelkie okoliczno-
ści, co jest niezwykle rzadką cechą,
a wręcz zdolnością. – Pewnego dnia
do kancelarii wszedł człowiek, któ-
rego od razu rozpoznałam. Powie-
dział, że chce wziąć rozwód z żoną
– mówi mec. Zuchowicz. Natych-
miast przypomniała sobie, że kilka
lat wcześniej prowadziła sprawę
rozwodową tego jegomościa. Oka-
zało się, że klient po rozwodzie po-
nownie ożenił się z byłą żoną, a po
paru latach „odnowionego” małżeń-
stwa, kolejny raz chciał brać rozwód.
– Ręce załamałam, ale adwokat nie
może przecież odmówić świadcze-
nia pomocy prawnej – wspomina
Maria Zuchowicz. Dlatego stare-no-
we małżeństwo ponownie skutecz-
nie rozwiodła. Za jakiś czas oniemia-
ła, gdy przyszedł do niej następny
klient. Także i jego twarz od razu
rozpoznała. – Naiwnie liczyłam, że
chodzi mu na przykład o apelację od
wyroku alimentacyjnego, bo pamię-
tam, że miał dwoje dzieci – mówi
mec. Zuchowicz. Jednak się przeli-
czyła, bo i tym razem chodziło o po-
nowny rozwód wcześniej rozwie-
dzionych, a następnie pożenionych
ze sobą ludzi. – Tym razem nie wy-
trzymałam i oczywiście żartując ele-
gancko poradziłam klientowi, że je-
śli wpadłby na pomysł, by trzeci raz
z rzędu brać ślub, to powinien się
mocno się nad tym zastanowić. Za-

sugerowałam, że byłoby lepiej, aby
żyli „na kocią łapę” – śmieje się adw.
Maria Zuchowicz.
Od ponad czterdziestu lat jest sę-
dzią łyżwiarstwa figurowego.
Szczeble sędziowskiej kariery zdo-
bywała sukcesywnie. Mecenas
Maria Zuchowicz jest sędzią mię-
dzynarodowym i jak wspomina,
sędziowała praktycznie na wszyst-
kich Mistrzostwach Europy i czte-
rech zimowych olimpiadach. Spra-
wuje funkcję wiceprezesa Polskie-
go Związku Łyżwiarstwa Figuro-
wego i jest zarazem członkiem Pol-
skiego Towarzystwa Prawa Sporto-
wego. W Trybunale Arbitrażowym
Polskiego Komitetu Olimpijskiego
pełni funkcję wiceprezesa. Jest tak-
że sędzią Trybunału Sportowego
w Lozannie. Miłośnicy łyżwiar-
stwa na pewno nie zdają sobie z te-
go sprawy, że doskonale znają głos
mec. Marii Zuchowicz, która jako
wieloletnia komentatorka Telewi-
zji Polskiej gościła w wielu do-
mach, relacjonując przebieg zawo-
dów łyżwiarskich. Byłego prezy-
denta Międzynarodowego Komite-
tu Olimpijskiego Juana Antonio
Samarancha, którego poznała na
Mistrzostwach Świata w Lozan-
nie, uważa za ojca chrzestnego są-
downictwa sportowego. Gdy Sa-
maranch dowiedział się, że Maria
Zuchowicz jest adwokatem, zapro-
ponował jej udział w wyborach do
Trybunału Sportowego działające-
go przy MKOl. Wybory kandyda-
tów na arbitrów odbywały się
w Singapurze. Po głosowaniu oka-
zało się, że adw. Zuchowicz została
powołana na arbitra. Na olimpia-
dzie w Nagano miała sędziować
zawody łyżwiarskie, ale równo-
cześnie została wyznaczona na ar-
bitra specjalnego Trybunału urzę-
dującego podczas odbywających
się igrzysk. – Trybunał obraduje
podobnie jak konklawe, w za-
mknięciu i bez możliwości kon-
taktowania się z kimkolwiek spo-
za grona arbitrów, zanim nie wy-
da orzeczenia. Przepisy stanowią,
że rozstrzygnięcie sprawy musi
nastąpić w ciągu dwudziestu czte-
rech godzin od chwili jej wpłynię-
cia – mówi mec. Zuchowicz. Na
olimpiadzie w Nagano w trzyoso-
bowym składzie orzekała w spra-
Sylwetka
fot. archiwum
wie Kanadyjczyka, złotego medali-
sty w snowboardzie, w którego or-
ganizmie wykryto marihuanę.
Władze MKOl. zażądały zwrotu
medalu, jednak federacja sporto-
wa wniosła odwołanie do Trybu-
nału. Jednak ówczesne przepisy
sportowe nie pozwalały na ode-
branie medalu w tym przypadku.
– Okazało się bowiem, że marihu-
ana nie była w tej grupie substancji
niedozwolonych, których wykrycie
w organizmie zawodnika stanowi-
łoby przesłankę do odebrania me-
dalu. Z moralnego punktu widzenia
potępialiśmy zachowanie zawodni-
ka, jednak w świetle prawa Trybu-
nał musiał uwzględnić odwołanie
federacji – mówi mec. Zuchowicz
i wspomina, że ten właśnie kazus
spowodował zmianę przepisów.
Adw. Maria Zuchowicz podkreśla,
że możliwość łączenia pasji sporto-
wych z pracą w arbitrażu przynosi
jej wielką satysfakcję. – Człowiek
powinien przecież dążyć do tego, by
w życiu zawodowym robić to, co na-
prawdę sprawia mu przyjemność –
mówi mec. Zuchowicz.
Jacek Strzelecki-Horst
29
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Archiwum

Trzech znajomych
Wielu warszawiaków pochodzenia żydowskiego, dla których przedwojenna stolica była
przystankiem do ziemi obiecanej, mocno związywało z nią swoje losy. Tu się rodzili i mieszkali,
przeżywali pierwsze miłości i zakładali rodziny. Umierali i masowo ginęli z rąk hitlerowców.
Czasem kombinowali i stawali przed warszawską Temidą, ale poczucie humoru i tak im
dopisywało, co wspomina adw. Karol Stępniewski.

Pechowy wêdrowiec
Mosze Hecker urodził się w nie-
wielkiej mieścinie koło Puław
w okresie międzywojennym. Los
chciał, że przyszedł na świat
w ubogiej, a zarazem bardzo licz-
nej żydowskiej rodzinie. Rodzice
dochowali się takiej gromady po-
tomstwa, że nawet on sam nie po-
trafił zliczyć rodzeństwa. Jako że
bieda aż piszczała i głód zaglądał
w oczy i brzuchy, każde z dzieci,
gdy tylko podrosło na tyle, by po-
trafić chodzić wyruszało w świat
poszukiwać lepszego losu – mówi
adw. Karol Stępniewski. Także kil-
kuletni Mosze rozpoczął swą wę-
drówkę w nieznane. Ludzie pora-

dzili mu, by szedł na północ, a on
wędrował wzdłuż Wisły sypiając
w stogach siana i żywiąc się tym,
co do zjedzenia dali dobrzy ludzie.
W jakiejś wiosce po drodze do
Warszawy najęto go do pasania
gęsi. Później stał się pomocnikiem
miejscowego kowala.
– Ten czas Hecker wspominał z roz-
rzewnieniem, bo wreszcie mógł się
porządnie najeść – mówi adw.
Stępniewski. Jednak sielanka nie
trwała długo. Okazało się bowiem,
że majętny kowal zamiast podku-
wać konie, kuł fałszywe pięciozło-
tówki za co trafił do więzienia. Mo-
sze ruszył w dalszą drogę i po dłu-
giej wędrówce trafił do Warszawy.
Zgłosił się wprost do kahału, tj.
gminy żydowskiej. Jako że solidar-
ność społeczeństwa żydowskiego
była wówczas powszechnie znana,
uzyskał pomoc i opiekę, a nawet
posłano go do szkoły. Pech chciał,
że wciągnięto go na członka mło-
dzieżowej organizacji komuni-
stycznej, w której zajmował się kol-
portażem ulotek i za co dostał
pierwszy wyrok w zawieszeniu.
Następny wyrok Mosze odsiedział
30
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
w więzieniu całe trzy lata. – Wspo-
minał, że jako więzień polityczny
odbywał karę w idealnych warun-
kach, których mogli mu tylko po-
zazdrościć skazani za przestępstwa
kryminalne – mówi mec. Stęp-
niewski. W więzieniu przeszedł
ideologiczne szkolenia, które zor-
ganizowali mu współosadzeni ko-
muniści. Ideologia zrobiła swoje
i po wyjściu na wolność Hecker po-
stanowił zamieszkać w Kraju Rad,
który postrzegał odtąd jako raj na
ziemi. Znajomi pomogli załatwić
formalności i zorganizować prze-
prowadzkę. W eskorcie przodowni-
ka polskiej policji trafił do strażni-
cy Korpusu Ochrony Pogranicza na
stacji granicznej w okolicach Sze-
pietówki, skąd miał być przekaza-
ny sowietom. – Wspominał, że od-
było się to w scenerii prawie, jak
z Szekspirowskiego „Makbeta”.
Chmury, siąpiący deszcz, mgła
i wyłaniająca się z niej sylwetka
człowieka prowadzonego przez
fot. archiwum
uzbrojonego sowieckiego żołnierza
– mówi mec. Stępniewski.
Okazało się, że ze strony sowieckiej
do Polski wracał jakiś człowiek,
podczas gdy Hecker właśnie tam
chciał iść. Mijając Heckera ów czło-
wiek postukał się w czoło. – Mówił,
że po przejściu przez granicę został
osadzony w strażnicy, w której
przesiedział o chlebie i wodzie pra-
wie tydzień. Potem przewożono go
po różnych aresztach, a trzy mie-
siące później dowiedział się, że wy-
rokiem sądu, przed którym nawet
nie dano mu szansy stanąć, został
skazany na pięć lat odsiadki w sy-
beryjskim łagrze – opowiada Karol
Stępniewski.
Gdy usiłował protestować, od żoł-
nierza odczytującego mu wyrok
usłyszał „małczyj ty jewrejska
swołocz”, dostał po twarzy i parę
kopniaków w brzuch. Siedząc
w łagrze Hecker nie wiedział na-
wet, że wybuchła druga wojna
światowa. Piąty rok upływał i Mo-

sze niecierpliwie liczył dni do wyj-
ścia na wolność. Któregoś dnia zo-
stał wezwany do naczelnika łagru,
od którego dowiedział się, że doło-
żono mu kolejne pięć lat. Po dzie-
sięciu latach odsiadki Heckera wy-
puszczono na wolność. Jako że ła-
gier był na Kałymie, a do najbliż-
szej stacji kolejowej było ponad
trzy tysiące kilometrów, byli więź-
niowie osiedlali się najczęściej
w jego okolicach, nie mając szans
przedostać się na własnych no-
gach przez syberyjskie bezkresy.
Hecker na Syberii przebywał do
1953 roku. Po śmierci Stalina, gdy
władzę objął Chruszczow zezwolo-
no na pisanie listów. Hecker napi-
sał wtedy do warszawskiego ko-
mitetu centralnego partii, prosząc
o pomoc. List dotarł, bo na skutek
działań polskiej ambasady Hecke-
ra przetransportowano z Sybiru do
Moskwy. Po 1956 roku w ramach
repatriacji Żydów ze Związku Ra-
dzieckiego wrócił do Warszawy
– mówi adw. Stępniewski. Po po-
wrocie do Polski okazało się, że
przedwojenna komunistyczna
działalność Heckera jest udoku-
mentowana, a akta ją potwierdza-
jące znajdowały się w KC PZPR.
– Został odznaczony Orderem Od-
rodzenia Polski, dostał rentę dla
specjalnie zasłużonych i mieszka-
nie na Muranowie – wspomina
adw. Stępniewski.
Pech nie opuszczał jednak Hecke-
ra. Znajomi pomogli mu uzyskać
paszport i w latach 50. pojechał na
jakiś czas do Kanady. – Wracając
do Polski pomyślał sobie, że przy
okazji warto zrobić jakiś geszeft.
W tamtym czasie do kraju sprowa-
Wspominał, że jako więzień
polityczny odbywał karę
w idealnych warunkach, których
mogli mu tylko pozazdrościć skazani
za przestępstwa kryminalne.
dzano skórki kanadyjskich tchó-
rzy, na które był ogromny popyt –
mówi mec. Stępniewski. Hecker
drogą morską, bo MS Batorym
sprowadził cały kontener pełno-
wartościowych skórek, ale w de-
klaracji celnej wykazał, że to skór-
kowe ścinki, na które obowiązy-
Archiwum
wało znacznie mniejsze cło. Oszu-
stwo celne się wydało i trafił za to
przed sąd. Dostał wyrok, na szczę-
ście dla niego w zawieszeniu. Nie-
stety, orzeczono przepadek skórek
na rzecz skarbu państwa i oszczęd-
ności Heckera przepadły wraz ze
skórkami.
Hamburger, Frankfurter
i Berliner
Hamburger pochodził z bardzo za-
możnej rodziny. – Jego ojciec czy
dziadek był właścicielem pierw-
szego kinoteatru na warszawskiej
Pradze. Z uzyskiwanych jak na te
czasy ogromnych dochodów wy-
budował bodaj największą praską
kamienicę, przy ulicy Targowej nr
32 – wspomina mec. Stępniewski.
Jako że zgodnie ze starym powie-
dzeniem majątek należy pomna-
żać, ów jegomość zapragnął to
uczynić. Niestety przy okazji po-
padł w poważny konflikt z pra-
wem. Okazało się, że na tzw. linii
otwockiej wraz z dwoma kolegami
sprzedawał liczne działki gruntu.
Problem w tym, że faktycznie ni-
gdy do niego nie należały, bo były
to działki pożydowskie, a ich wła-
REKLAMA
 Archiwum
ściciele zginęli w wojennej zawie-
rusze. – Pan Hamburger po latach
mówił mi, że na podstawie fałszo-
wanych dokumentów sprzedali
wtedy pół linii otwockiej – śmieje
się adw. Stępniewski. Kiedy był są-
dzony, na pytanie przewodniczące-
go składu orzekającego o to, jakie
ma wykształcenie, odpowiedział –
cheder, co z hebrajskiego znaczy
„izba”. Cheder to elementarna
szkoła żydowska,
w której
chłopcy od
piątego roku
życia uczyli
się Pięcioksięgu.
W chederze był jeden
nauczyciel zwany mełame-
dem. W niektórych źródłach
podaje się, że obejmowała trzy
grupy wiekowe: od 3 do 5 lat, od
6 do 7 lat i od 8 do 13 lat. Przedmio-
tem nauczania w poszczególnych
klasach było: czytanie modlitew-
nika, czytanie Tory i czytanie Tal-
mudu. – Młoda protokólantka zba-
raniała i nad kartką papieru zawie-
siła długopis, ale Hamburger nie-
wzruszony zwrócił się do niej:
„Niech pani pisze, pan sędzia prze-
wodniczący wie, co to znaczy, bo
on jest przecież z naszej gminy” –
mówi mec. Stępniewski. Mimo że
sędzia też był żydowskiego pocho-
dzenia, nie pomogło to Hamburge-
rowi i dostał wyrok ośmiu lat wię-
zienia, które odsiedział co do
dnia. Po wyjściu na wolność za
jakiś czas trafił do zespołu adwo-
kackiego, w którym pracował mec.
Stępniewski. – Pan Hamburger
miał pomysły godne profesora wy-
działu prawa i można się było
wręcz uczyć od niego taktyki sku-
tecznej obrony – śmieje się Karol
Stępniewski. Mniej więcej w 1967
roku Hamburger przyszedł do ze-
społu adwokackiego z wekslem
opatrzonym wymagalną już datą
płatności i zażądał wystąpienia
przeciwko wystawcy. Okazało się
jednak, że wystawca weksla już
nie żył. Po przeprowadzeniu postę-
powania spadkowego jedynym
spadkobiercą dłużnika była jego
żona, ale weksel się przedawnił
i nie można było dochodzić z niego
należności w trybie prawa wekslo-
wego. – Zanim zdążyłem się zasta-
nowić, co robić, Hamburger na-
tychmiast wymyślił, że długu trze-
ba dochodzić w trybie prawa zobo-
wiązaniowego, a weksel traktować
jako oblig i dowód na potwierdze-
32
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
nie zawarcia umowy pożyczki –
mówi Stępniewski. Potrzebny był
jednak świadek, który potwierdzi
istotę i charakter zobowiązania,
w tym głównie fakt zawarcia umo-
wy pożyczki, której zabezpiecze-
niem miał być ów weksel. Twier-
dził przy tym, że ma świadka, któ-
ry potwierdzi zaciągnięcie pożycz-
ki. Po wniesieniu pozwu na rozpra-
wie stanęła małżonka zmarłego
dłużnika o nazwisku Biskupska
i świadek Frankfurter wskazany
przez Hamburgera. Oczywistym
jest to, że świadek był żydowskiego
pochodzenia i znajomym zmarłego
dłużnika oraz powoda. – Podczas
rozprawy sędzia pyta świadka, czy
znał małżonka pozwanej pana Bi-
skupskiego. Frankfurter wzruszył
ramionami i odpowiedział: „Ni-
gdy” – mówi Karol Stępniewski. Sę-
dzia oniemiał i zwrócił się do ad-
wokata oburzony, że powołuje
świadka, który nic nie wie o spra-
wie. Mecenas poprosił sąd o możli-
wość zadania świadkowi pytania,
na co sąd przystał. – Zapytałem,
czy świadek znał męża pani Bi-
skupskiej – mówi Stępniewski.
– Znałem doskonale, bo od maleń-
kości – odpowiedział Frankfurter.
Całkowicie zdezorientowany sę-
dzia stwierdził, że niczego z tego
nie rozumie i zwrócił się do świad-
ka: – Na pytanie sądu świadek od-
powiada, że nie znał pana Biskup-
skiego, a na pytanie mecenasa,
twierdzi zupełnie coś innego. Na to
oburzony świadek Frankfurter
prawie wy-
krzyczał sę-
dziemu, że mąż
pani Biskup-
skiej nazywał
się od urodzenia
Berliner, a nie
„żaden tam Bi-
skupski”. Po tym
wyjaśnieniu świa-
dek Frankfurter ze-
znawał na okolicz-
ności objęte żąda-
niem pozwu i spra-
wa została wygrana.
– Pod koniec 1968
roku, być może na
skutek wydarzeń
marcowych, Ham-
burger postanowił
wyemigrować z Pol-
ski. Przed faktycznym
wyjazdem na począt-
ku lat 70. zaprosił
mnie na pożegnalną
kolację. Przed jedze-
niem założył tałes i odmówił mo-
dlitwę, czego Żydzi w obecności
osób postronnych raczej nie robią
i co odebrałem jako dowód zaufa-
nia – mówi adw. Stępniewski. Ta-
łes (z hebrajskiego talit) to czworo-
kątna, na ogół biała chusta w czar-
ne lub czerwone pasy, ozdobiona
na rogach frędzlami (cyces), zakła-
dana podczas modlitwy na głowę.
Jego zminiaturyzowaną wersją
jest kamizelka (talit katan) noszo-
na przez pobożnych Żydów pod
ubraniem. – Hamburger zamierzał
wyjechać do Izraela i pokazywał
mi nawet dokument uprawniający
do przekroczenia granicy Polski
tylko w jedną stronę – mówi mec.
Stępniewski. Los zdecydował jed-
nak inaczej. Do Izraela nie dotarł,
dojechał do Wiednia, a później
 Anegdoty

osiadł na stałe w szwajcarskim Ve-

Podczas rozprawy oskarżonego o korupcję Sędzia chcąc uspokoić wrzawę, jaka zapano-
rein koło Lozanny. – Kilka lat póź-
burmistrza jednego z miast dochodzi do wała wśród publiczności na sali, wali z wście-
niej Hamburger przysłał mi list
przesłuchania świadka powołanego przez kłością młotkiem o stół i woła: – Proszę o spo-
i pełnomocnictwo oraz zażądał,
sąd na wniosek obrony. Świadek plącze się kój! Uprzedzam, że każdy, kto będzie się gło-
abym doprowadził do rozbiórki je-
w zeznaniach, myli fakty, daty i nerwowo śno zachowywał, natychmiast opuści salę roz-
go rodzinnej kamienicy przy ulicy
zerka w stronę ławy oskarżonych. W pew- praw! Na takie dictum oskarżony zaczął
Targowej 32, wykwaterował
nym momencie poirytowany sędzia pyta: wrzeszczeć wniebogłosy.
mieszkające w niej 140 rodzin,
– Czy świadkowi wiadomo, co może dostać
a cegły z rozbiórki sprzedał po zło-
za składanie fałszywych zeznań? – Jak naj- Tuż po ogłoszeniu wyroku, na mocy którego
tówce za sztukę i tak uzyskane pie-
bardziej! Oskarżony obiecał mi posadę za- oskarżony został skazany na pięć lat więzie-
niądze przekazał mu na konto
stępcy burmistrza miasta. nia adwokat rozmawia ze swoim klientem.
w Szwajcarii – mówi mec. Stęp-
– Niestety, okoliczności nam nie sprzyjały,
niewski. Adwokat wiedział, że
Sędzia pyta oskarżonego, czy był już kiedy- ale mam pomysł na skuteczną apelację.
w panujących wówczas realiach
kolwiek karany. – Owszem. Za konkurencję Proszę uwierzyć, że zrobiłbym wszystko, aby
oczekiwania klienta są niemożliwe
– odpowiada podsądny. – Za konkurencję? pana z tego wyciągnąć. Świeżo skazany po
do realizacji, o czym go uprzedził
– dziwi się sędzia. – Tak, bo robiłem jeszcze chwili namysłu: – Ja też mam pomysł. W ta-
odpisując na list. Hamburger pozo-
lepsze banknoty, niż wytwórnia papierów kim razie mecenasie, niech pan weźmie ca-
stał nieugięty i w następnym liście
wartościowych – odpowiada z dumą oskar- łą winę na siebie.
dowodził, że skoro na mocy dekre-
żony.
tu Bieruta odebrano mu wyłącznie
własność działki gruntu, to nanie- Przed sądem staje włóczęga oskarżony o kra-
Proces w sprawie o usiłowanie gwałtu. Roz- dzież kury. Podsądny siedzi w podartych łachma-
sienie budowlane pozostaje nadal
poczyna się przesłuchanie kobiety, która nach, ale sędzia zauważa głównie to, że ma on
jego własnością i może nim dowol-
według ustaleń śledztwa przechodząc przez bardzo gęstą i kruczoczarną brodę. Biedak wy-
nie rozporządzać. – Kamienica
park wieczorową porą była świadkiem zda- piera się kradzieży. W pewnym momencie sędzia
przy Targowej 32, choć w opłaka-
rzenia. – Czy widziała pani ten incydent? – stwierdza: – Sąd ma wrażenie, że sumienie
nym stanie, stoi do dziś. Wtedy
pyta sędzia. – Niestety nie, bo kiedy zbliży- oskarżonego jest równie czarne, jak jego zarost.
nierealne było zarówno wykwate-
rowanie tylu lokatorów i rozbiórka, łam się do krzaków, to oskarżony schował – Jeśli oceniać według brody, to należałoby przy-
ani tym bardziej zwrot kamienicy już ten incydent – odpowiada zasmucona jąć, że pan sędzia wcale nie ma sumienia – od-
– mówi adw. Karol Stępniewski. kobieta. powiada włóczęga. zebra∏ JSH

Jacek Strzelecki-Horst

REKLAMA
 Inwestycje

falsyfikatach
na rynku dzie∏
sztuki s∏ów kilka
Zjawisko występowania falsyfikatów znane jest od wieków. Należy pamiętać, że np. w czasach
średniowiecza, gdy przywiązywano znikomą wagę do własności intelektualnej i artystycznej,
kopiowanie i naśladowanie dobrych wzorów nie było naganne, a wręcz odwrotnie. Dopiero
od czasów renesansu, gdy świadomość wartości indywidualnego twórczego talentu wzrosła,
co m.in. zaowocowało składaniem podpisów pod własnymi dziełami, zmieniło się
nastawienie do falsyfikatów. Odtąd tępione były przede wszystkim przez artystów, gdyż
odbierały im zarobek. W następnych wiekach także kolekcjonerzy dzieł sztuki uczyli się je
rozpoznawać, aby uchronić się przed nietrafionymi zakupami.

Współcześnie falsyfikatem można Najczęściej rozpoznawalnym kontekstem takiej sytuacji jest miejsce za-
określić dzieło powstałe jako naśla- kupu, zachowanie sprzedającego i podejrzanie niska cena.
downictwo pracy konkretnego ar- Jeśli kupujący nie jest ekspertem w dziedzinie sztuki i chce nabyć orygi-
tysty, w celu uzyskania wymier- nał, absolutnie nie powinien kupować na targach staroci, okazjonalnych
nych korzyści. Jeśli dzieło powstało aukcjach internetowych i w podejrzanych galeryjkach. Są to siedliska tzw.
jako kopia i nie pretenduje do bycia okazji, które obiecują zawsze to, czym prawie nigdy nie są.
oryginałem np. poprzez fałszywą Jedynie dobre galerie i domy aukcyjne dbają o jakość towaru i korzystają
sygnaturę artysty lub ukierunko- z usług najlepszych ekspertów.
wane działanie, nie nosi cech falsy-
fikatu.
Należy podkreślić, że falsyfikat sta-
je się falsyfikatem, kiedy obiektowi
nadaje się konkretną funkcję –
udawania oryginalnej pracy dane-
go artysty. Jeśli kupujemy koloro-
wą reprodukcję pejzażu Wyczół-
kowskiego w księgarni czy na tar-
gowisku chiński olejny obraz ze sło-
necznikami van Gogha, to mamy
do czynienia z kopiami, mimo że
widzimy na tych obrazach wyraźne
sygnatury artystów. Natomiast je-
śli ktoś próbuje nam sprzedać na
targu staroci nabazgrany, sztucznie
postarzany pastel, udający portret
autorstwa Witkacego, wmawiając Fałszywa sygnatura na obrazie. Pęknięte bąble farby wskazują dobitnie, że obraz był
lub sugerując, że jest to oryginał, to wygrzewany w wysokiej temperaturze, aby utwardzić – postarzyć warstwę malarską.
mamy do czynienia z falsyfikatem.
34
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Inwestycje

widać niezbyt udany falsyfikat

pracy Jana Stanisławskiego, które-
go oryginalne obrazy uzyskują mi-
mo niewielkich rozmiarów kilku-
dziesięciotysięczne kwoty. Obraz
proponowany na aukcji w intenre-
cie z miejsca zdradza znikoma ce-
na i tłumaczenie sprzedającego, że
nie jest ekspertem i nie wie, czy
obraz jest oryginalny, ale pochodzi
ze starej nobliwej kolekcji. Sam
widok obrazu również dużo o so-
bie mówi. Odbicia w wodzie nie
mają żadnego uzasadnienia w pej-
zażu, a rama chociaż okazała, zo-
stała nieprofesjonalnie pocięta
i posklejana. Należy zwracać uwa-
gę na szczegóły, które już na wstę-
Fałszywa sygnatura na obrazie udającym pracę Tytusa Czyżewskiego. pie mogą nas zaniepokoić.
Nie uda się wyplenić falsyfikatów
z rynku sztuki. Można natomiast
Zazwyczaj falsyfikat powstaje jako mniej czy bardziej udana kopia kon- zmniejszyć popyt na nie, po prostu
kretnego dzieła danego artysty, kompilacja motywów z kilku prac lub tzw. ich nie kupując. Omijając podej-
pastisz. O ile dwie pierwsze techniki zdradzają fałszerza w momencie po- rzane miejsca zakupu i powtarza-
równania z jednym lub kilkoma oryginałami, o tyle trzecia technika zasto- jąc sobie w drodze do rzetelnej ga-
sowana w umiejętny sposób jest najtrudniejsza do wykrycia. lerii, że okazje są tylko dla znaw-
Niekiedy jednak nawet dobrze zrobiona kopia może zmylić ekspertów. ców.
Szczególnie dotyczy to sytuacji, gdy oryginał nie jest dostępny, np. zaginął
w czasie wojny. Adam Che∏stowski
Znany jest mi przypadek, gdy nieświadomy niczego polski kolekcjoner ku- autor jest dyrektorem
pił na aukcji w znanym na całym świecie angielskim domu aukcyjnym sieci galerii oraz ekspertem
obraz Józefa Brandta, który… wisi we Lwowskiej Galerii Obrazów. Dopiero w Domu Aukcyjnym DESA Unicum
gdy po pewnym czasie polscy eksperci powiadomili go o tym fakcie, na-
stąpiło małe dochodzenie i okazało się, że oryginał nadal znajduje się we
Lwowie, a kolekcjoner nabył dobrą kopię o identycznych rozmiarach. Na
szczęście udało się obraz zwrócić, odzyskać pieniądze.
Pastisze to obrazy, które ogólnie naśladują technikę mistrza i tematykę je-
go obrazów, ale nie odnoszą się w sposób dosłowny do konkretnych dzieł.
Pastisze są najtrudniejsze do wykrycia, ponieważ nie można zastosować
prostej skali porównawczej. Jeśli fałszerz jest utalentowany i dobrze opa-
nował warsztat malarski artysty, rozpoznanie może być kłopotliwe. Za-
zwyczaj są jednak pewne niedokładności, które zdradzają fałszerza. Może
to być użycie farby o składzie chemicznym nie występującym za życia ar-
tysty, użycie spreparowanego podobrazia, a nawet nieumiejętne położe-
nie fałszywego podpisu, czyli sygnatury. Zdradzić może też chociażby stan
konserwatorski obrazu.
Trzeba też powiedzieć, że często falsyfikat otrzymuje swoją funkcję po- Falsyfikat obrazu Alfonsa Karpińskiego pre-
przez nałożenie fałszywej sygnatury. Jest to też najtrudniejsze zadanie dla zentowany na jednej z internetowych aukcji.
fałszerza. Kiedy zdarza się, że falsyfikaty powstają poprzez dodanie nowej
sygnatury do dawnego obrazu, to ona właśnie najczęściej demaskuje
oszusta.
Eksperci rynku sztuki niechętnie pokazują tajniki swojej działalności. Fał-
szerze także się uczą! Dla przykładu mogę zdradzić jeden sposób na zdema-
skowanie falsyfikatu [fot. 1]. W tym przypadku fałszerz nałożył po prostu
świeżą sygnaturę na stary obraz, podnosząc wielokrotnie wartość obiektu
poprzez „zmianę” autora kompozycji. W tym przypadku możemy to rozpo-
znać po tym, że na starej spękanej warstwie malarskiej położono napis far-
bą, która wlewa się do tych spękań. Gdyby obraz i sygnatura powstały
w tym samym czasie, spękania objęłyby jednocześnie i spodnią warstwę
farby i sygnaturę. Stwierdzenie takiego faktu jest możliwe dopiero przy
znacznym powiększeniu danego fragmentu obrazu. Takich sposobów jest
oczywiście wiele i pomagają one, gdy rozpoznanie falsyfikatu na pierwszy
rzut oka nie jest możliwe. Falsyfikat Jana Stanisławskiego
Na szczęście dla nas większość falsyfikatów jest podłej jakości i rozpo- proponowany na aukcji internetowej
znanie ich wymaga znacznie mniejszego doświadczenia. Na zdjęciu 2
35
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Twoja kancelaria

E-marketing
usług prawniczych
Dawno minęły czasy, kiedy szukając firmy otwieraliśmy żółte
książki i mozolnie kartkowaliśmy stronę za stroną. Obecnie
najszybszą i najpopularniejszą metodą na znalezienie szukanej
informacji, usługi jest uruchomienie przeglądarki internetowej,
wpisanie adresu popularnej wyszukiwarki i zadanie pytania
o interesujący nas produkt lub usługę. Potem nie pozostaje nam
nic innego, jak z otrzymanej listy wyników wybranie
odpowiadającej nam kancelarii.
Dokładniej – wybranie z początku dostępnej listy…

Przyk³ad: a tym samym dotarcia do poten- Pozycjonowanie polega na uzyska-

Jeśli wpiszemy w wyszukiwarkę
google.pl frazę: „kancelaria praw-
na” otrzymamy na dzień 22 marca
2009 roku ponad 425,000 wyni-
ków:
• 99 % internautów ogląda tylko
20 pierwszych wyników w wy-
szukiwarce internetowej;
• 70 % internautów ogląda tylko
10 pierwszych wyników w wy-
szukiwarce internetowej.
Jeśli fraza „kancelaria prawna”
jest kluczowa dla prowadzonej
przez nas działalności usługowej
– pozycja poniżej 20. wyniku
w wyszukiwarce powoduje, że
nasz przekaz i informacje tam za-
mieszczone stają się niedostępne
dla odbiorcy. Po prostu nikt nas
nie znajdzie.
Analizując powyższą metodę wy-
szukiwania kontaktów nie ulega
wątpliwości, że uzyskanie pozycji
w pierwszej dziesiątce wyników
wiodących wyszukiwarek w Pol-
sce, jak Google, Onet lub Wirtual-
na Polska to elementy niezbędne
do promocji strony w internecie,
36
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
cjalnych klientów.
A jeśli naszej kancelarii nie ma
w wynikach wyszukiwania?
Powinniœmy rozpocz¹æ
dzia³ania SEO.
SEO to akronim pochodzący od
słów Search Engine Optimization.
Search engine to po angielsku wy-
szukiwarka (internetowa). Search
Engine Optimization należy rozu-
Search Engine Optimization (...)
to działania zmierzające
do podniesienia pozycji danej strony
w wyszukiwarce, zwane również
pozycjonowaniem.
mieć jako optymalizację (stron)
pod kątem wyszukiwarek interne-
towych. Innymi słowy są to działa-
nia zmierzające do podniesienia
pozycji danej strony w wyszuki-
warce, zwane również pozycjono-
waniem.
niu lepszego miejsca w wynikach
wyszukiwania, w konkretnych
wyszukiwarkach internetowych
(google.pl, wp.pl, onet.pl) dla okre-
ślonych słów kluczowych (kance-
laria adwokacka, adwokat Poznań,
adwokat warszawa, kancelaria
prawna, obsługa prawna itp.).
Pozycjonowanie polega na takiej
przebudowie niewidzialnej dla in-
ternauty części serwisu, aby był
on przyjazny dla wyszukiwarek
i pozwalał im łatwiej odnaleźć
właściwe informacje. Należy przy
tym pamiętać, że pozycjonowanie
oparte jest na dogłębnej znajomo-
ści wyszukiwarek i mechanizmów
wyszukiwania. Tak jak inne formy
marketingu i reklamy, pozycjono-
wanie wymaga wytrwałości, ana-
lizy oraz wielu testów. Proces
optymalizacji kodu strony jest zło-
żony i wymaga ogromnej wiedzy.
Należy z jednej strony dostosowy-
wać swoją stronę do algorytmu
pozycjonowania stron przez wy-
szukiwarki, w tym samym czasie
próbować sprytnie wyprzedzić
działania konkurencji.

SEO – Metody
Istnieją liczne techniki pozycjono-
wania w oparciu o wiedzę na te-
mat działania algorytmów wyszu-
kiwarek. Ponieważ niektóre z tech-
nik są niedozwolone, zaistniał po-
dział na firmy SEO, które wykorzy-
stują jedynie dozwolone techniki,
oraz pozostałe, które starają się
osiągnąć sukces wszelkimi sposo-
bami, łącznie z tymi zakazanymi.
Black SEO to synonim niedozwolo-
nych technik pozycjonowania.
W praktyce określa się nim rów-
nież firmy stosujące takie metody.
Metody niedozwolone w pozycjo-
nowaniu nazywane są również
spamem wyszukiwarek. Nieuczci-
we praktyki pozycjonerskie to
Greytree skupia specjalistów
zajmujàcych si´ doradztwem
w zakresie marketingu spe-
cjalistycznego i PR. Firma
Êwiadczy us∏ugi w obszarze
budowania strategii marketingowej us∏ug
profesjonalnych, w tym us∏ugi dedykowane
kancelariom prawnym. www.greytree.pl.
m.in. umieszczenie w tekście pozy-
cjonowanej strony dużej ilości nie-
widocznego dla człowieka tekstu,
czy też tzw. Cloaking (metoda pole-
gająca na prezentowaniu różnej
zawartości strony w zależności, czy
odwiedzającym jest człowiek, czy
też tzw. robot indeksujący).
Działania te, mimo iż są skuteczne
(a może właśnie dlatego), są zdecy-
dowanie zakazane, zaś efektem ich
stosowania może być usunięcie
strony z wyników wyszukiwarek.
White SEO z kolei opiera się na czy-
stych, uczciwych zasadach pozy-
cjonowania. Znajomość wyszuki-
warek pozwala na modyfikację
(naprawę) strony, aby była ona
atrakcyjna zarówno dla odwiedza-
jących, jak i dla robotów wyszuki-
warek. Dobrze przygotowana, inte-
resująca strona ma szanse pozycjo-
nować się sama, np. dzięki poleca-
niu jej w internecie przez użytkow-
ników. White SEO pomaga zwięk-
szyć popularność strony z wyklu-
czeniem technik spamerskich.
Choć kancelarię interesuje zwykle
efekt, nie zaś sposoby jego osią-
gnięcia, należy zwrócić uwagę na
Twoja kancelaria
niebezpieczeństwo stosowania
black SEO. Odnotowane są przy-
padki spektakularnego usunięcia
z wyników wyszukiwarek stron
dużych firm (BMW, Ricoh), które
łamały reguły wykorzystując
spam wyszukiwarek. Innym argu-
mentem przeciwko black SEO jest
tzw Google dance, czyli nagłe, nie-
spodziewane zmiany algorytmu
wyszukiwania. Ponieważ algoryt-
my ewoluują w kierunku doskona-
lenia sposobu wyszukiwań i elimi-
nacji spamu wyszukiwarek, spo-
dziewać się należy, że strony ko-
rzystające z niedozwolonych tech-
nik podnoszenia pozycji mogą na-
gle je utracić w przypadku zmiany
algorytmu.
Dlaczego Google dance nie grozi
klientom white SEO? Ponieważ
metody, które stosują pozycjone-
rzy, zaliczający się do tej grupy, są
zgodne z zasadami tworzenia
stron internetowych i zalecane
przez wyszukiwarki.
Jak wygl¹da
idealny marketing
w wyszukiwarkach?
Powinien być przede wszystkim
skuteczny, czyli trafiać do tych,
którzy naprawdę są zainteresowa-
ni oferowanym produktem czy
usługą. Więcej, winien być ela-
styczny, czyli taki, aby można było
szybko, z łatwością i możliwie naj-
niższym kosztem zmieniać ofero-
waną usługę celem dopasowania
jej do potrzeb rynku. Ponadto do-
skonały marketing to taki, za któ-
ry kancelaria będzie płaciła tylko
wtedy, gdy jej adresat zapoznał się
z ofertą wybranej kancelarii.
Łatwo zauważyć, że tych wyma-
gań nie spełnia reklama w trady-
cyjnych mediach – telewizyjna, ra-
diowa, prasowa. Nie mogą im rów-
nież sprostać billboardy, plakaty,
ulotki czy też katalogi firmowe.
Czym jest zatem
marketing idealny?
Okazuje się nim z pewnością Kam-
pania Linków Sponsorowanych
Google AdWords. Popularność
i powszechność linków sponsoro-
wanych wynika z tego, że są one
pozytywnie odbierane i przydatne
dla użytkowników internetu.
Link sponsorowany to krótki tekst,
który zawiera odnośnik do strony
internetowej kancelarii i krótki
opis usług/produktu. Linki emito-
wane są w powiązaniu ze słowami
37
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Twoja kancelaria

szukiwarce Google danego wyra-

żenia, informacja o kancelarii po- Miejsce, które zajmie link reklamowy
jawi się po prawej stronie lub po- w tej kolumnie, zależy od:
nad naturalnymi wynikami.
Na stronie wyszukiwarki Google • wskaźnika „klikalności” informacji
– jak często w porównaniu
linki sponsorowane pojawiają się
do wyświetleń internauci klikają
w kolumnie, jedna pod drugą.
na daną informację,
Cena za kliknięcie wiąże się z kon-
kurencją na dane wyrażenie, jeśli • profesjonalnego sformułowania
jest niewielka, również koszty tekstu informacji,
utrzymania naszej informacji na • dopasowania do niego listy słów
czołowych pozycjach będą nieduże. i wyrażeń kluczowych
Jeśli konkurencja jest duża, wza- • ustalonego kosztu za jedno
jemna licytacja słowa może pod- kliknięcie w informację.
nieść w znaczący sposób koszt klik-
nięcia. Jednak za każdym razem to
reklamująca się firma decyduje, czy cję można np. kierować do polsko-
podniesie stawkę za wybrane sło- języcznych mieszkańców Wielkiej
wo. Brytanii lub ustawić tak, aby wy-
W przypadku działań AdWords, świetlały się tylko w danym kraju
możemy na bieżąco śledzić budżet czy regionie. Dzięki temu można
reklamowy naszej firmy, a także tak przygotować reklamy, by były
w czasie rzeczywistym otrzymy- one atrakcyjne dla różnych odbior-
kluczowymi, które określa sam wać informacje na temat skutecz- ców.
publikujący. Jeżeli użytkownik ności akcji marketingowej. Niniejszym artykułem kończymy
wyszukiwarki wpisze któreś ze Kolejną zaletą działań AdWords cykl poświęcony zagadnieniom
słów zdefiniowanych jako kluczo- jest to, że praktycznie nie zna ona prawniczych serwisów interneto-
we, wtedy wśród wyników szuka- granic. Ponieważ działa w oparciu wych. Z racji tego, że pozostała
nia – na samej górze lub z prawej o wyszukiwarkę Google, można ją część dostępnych dla kancelarii
strony – wyświetlony zostanie od- zastosować praktycznie w każdym narzędzi oscyluje wokół e-PR, po-
powiedni link sponsorowany. miejscu na Ziemi. święcimy temu zagadnieniu osob-
Linki sponsorowane funkcjonują Istnieje możliwość kierowania in- ny artykuł.
w modelu „Cost Per Click” (CPC), co formacji na niemal dowolny język Robert Kucharski
znaczy, że kancelaria płaci nie za i lokalizację na świecie. Informa- WWW.GREYTREE.PL
wyświetlenie, lecz za kliknięcie
w reklamę.
Kancelaria sama wybiera dzienny
budżet, czyli sumę, jaką jest w sta-
nie przeznaczyć dziennie na emi-
sję swoich informacji. Określa
również, gdzie będą wyświetlać
się jego linki.
Treść wyświetlanych informacji
jest dowolna i na bieżąco kontrolo-
wana przez kancelarię.
Parametry kampanii marketingo-
wych w systemie linków sponso-
rowanych mogą być na bieżąco
zmieniane i modyfikowane
Kampania linków sponsorowa-
nych w Google to bardzo efektyw-
na forma marketingu interneto-
wego, dzięki której reklamowana
strona może od razu pokazać się
na pierwszej stronie wyników wy-
szukiwania w formie linków spon-
sorowanych na promowane wyra-
żenia kluczowe.
Kampania Google AdWords umoż-
liwia wyświetlanie informacji
o usługach osobom, które szukają
w internecie informacji związa-
nych z profilem kancelarii. W za-
leżności od przyjętej przez firmę
strategii, po wprowadzeniu w wy-
38
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
Małe
jest pi´kne
Mały, poręczny, lekki i długo pracujący
na baterii komputer to rzecz pożądana
nie tylko wśród przedstawicieli wolnych
zawodów. Jeszcze do niedawna eksklu-
zywny gadżet, dziś dzięki nowym tren-
dom i niższym cenom coraz bardziej
dostępne narzędzie pracy.

Wszyscy zainteresowani tematyką
przenośnego komputera albo już go
kupili, albo się do tego przymierza-
ją. Ile warto wydać? I na co zwracać
uwagę? Wybór nie jest prosty, gdyż
w minionym roku na polskim ryn-
ku zadebiutowała nowa kategoria
komputerów przenośnych pod na-
zwą netbook. I od razu spowodowa-
ła spore zamieszanie na rynku –
głównie za sprawą ceny. Zatem py-
tanie, przed którym stanie wielu
konsumentów w bieżącym roku to -
– Netbook czy Notebook?.
Czym jest netbook?
Netbook nie jest tym samym co ultra
przenośny notebook. Nie jest to by-
najmniej jedynie kwestia wielkości
ekranu – na rynku pojawiają się już
netbooki 12-calowe – różnica tkwi
w komponentach. W obu przypad-
kach szybkość procesora, czas dostę-
pu do danych zapisanych na dysku
twardym, jak również wydajność
grafiki to zupełnie różne kategorie.
Na pierwszy rzut oka netbook to fak-
tycznie jakby pomniejszony notebo-
ok, a przy tym całkiem tani. Dlaczego
zatem ultra mobilna Toshiba Portege
500 kosztuje kilka razy więcej? Bo nie
ma nic za darmo – nie ma tu wysoko-
wydajnych wielordzeniowych proce-
sorów czy obudowy ze stopu magne-
zu. Również możliwości rozbudowy
są bardzo ograniczone.
W małych netbookach niemal
wszystko jest małe. Małe są ekrany,
małe są klawiatury, a mniej energo-
chłonne podzespoły – mniej wydajne.
Tym samym możliwości też są znacz-
nie ograniczone. Wszystko to sprawia,
że miniaturowe komputery nie nada-
ją się do wszystkich zastosowań.
Zapewne będą zdarzały się przypad-
ki, gdy nabywca wybierze netbooka
zamiast sprzętu o większej mocy
i lepszych parametrach z uwagi na
cenę, a nie sposób, w jaki zamierza
korzystać z komputera. Ale stwier-
dzenie, że netbooki wygrają z lapto-
pami to na pewno gruba przesada.
Warto zwrócić uwagę, że w przypad-
ku ultraprzenośnych notebooków
nie trzeba już płacić „ekstrapremii”
za małe rozmiary i wagę. Obok dro-
giej Toshiby Portege pojawiły się bo-
wiem relatywnie tanie (3–4 tysiące
zł) notebooki firm Samsung, Asus czy
MSI. Netbook Asus N10J-HV010C jest
zaledwie o 1000 zł tańszy od „pełno-
krwistego” notebooka Asus F9SG-
-2P017C, wyposażonego w mocny
procesor Intel Core 2 Duo i większy
wyświetlacz.
Twoja kancelaria
Notebook vs Netbook W zasadzie trudno tu mówić o jakiej-
Po pierwsze – przekątna ekranu. kolwiek dłuższej pracy. Zatem nie bę-
Korzystając z typowego laptopa dzie to na pewno komputer podsta-
z wyświetlaczem 14,1-15,4 cala bez wowy, a nawet drugi – lecz może
problemu można obejrzeć film, a czy- trzeci, który leży na półce i czeka na
tanie tekstu nie wymaga mrużenia wypad w teren.
oczu. Te same zadania na ekranie Mimo że netbooki nie są demonami
o przekątnej poniżej 12 cali mogą prędkości, to nadal są to komputery,
przyprawić o ból głowy. na których wszędzie można skorzy-
stać z sieci, popracować nad doku-
Po drugie – procesor mentem lub obejrzeć film. Da się na
Nawet przy tak banalnym zadaniu nim zrobić notatki na spotkaniu,
jak przeglądanie stron www proce- sprawdzić pocztę i ewentualnie prze-
sor odgrywa dużą rolę, gdyż wpływa prowadzić prezentację z wykorzysta-
na szybkość przetwarzania zawarto- niem rzutnika. Jeżeli netbook trakto-
ści. Każdy użytkownik wie, że strony wany jest jako wygodne narzędzie
bogate w treści multimedialne jak w podróży, zapewne sprawdzi się
YouTube (flash i javascript) wczytują znakomicie. Jednak gdy w grę wcho-
się zdecydowanie dłużej niż wikipe- dzą multimedia, przetwarzanie da-
dia czy forum dyskusyjne. Słaby pro- nych i wiele aplikacji pracujących
cesor może nie poradzić sobie równolegle – lepiej zapomnieć o net-
w przypadku zbyt wielu otwartych booku. To wciąż domena ultramobil-
zakładek w przeglądarce. O filmach nych „klasycznych” notebooków. Re-
HD nie wspominając. asumując, wszystko zależy od użyt-
kownika i jego potrzeb.
Po trzecie – karta grafiki
Jeżeli komputer ma służyć do obrób- Na co zwróciæ uwagê
ki grafiki, filmów I gier – można net- Przed zakupem komputera ultraprze-
booka ominąć szerokim łukiem. Nie- nośnego – obojętnie czy jest to netbo-
stety, grafika nie jest jego silną stro- ok czy notebook – warto skupić uwa-
ną, a mały ekran również nie zachę- gę na szczegółach, które wpływają na
ca do korzystania z multimediów. komfort pracy. Po pierwsze klawiatu-
W tym przypadku nawet notebook ra – im większa, tym lepsza, a różnice
z niższej półki okaże się zdecydowa- w poszczególnych modelach są za-
nie lepszy. uważalne. Szczególnie w przypadku
netbooków. Po drugie bateria – na
Po czwarte – waga podstawowej można pracować około
W tej konkurencji netbook w zasa- 2 godzin, a to w przypadku ultramo-
dzie jest nie do pobicia – waży poło- bilnego komputera zdecydowanie za
wę mniej niż typowy laptop, mniej mało. Warto zatem rozejrzeć się za
więcej 1,5 kg (wraz z zasilaczem). większym np. 6-komorowym aku-
Tym samym w pełni pasuje do defi- mulatorem, dzięki któremu można
nicji komputera mobilnego. Na ryn- zapomnieć o gniazdku nawet przez 7
ku są co prawda notebooki (np. Toshi- godzin. I po trzecie łączność – aby być
ba Portege R 500) równie lekkie, jed- w pełni mobilnym, nie można zda-
nak cena jest wielokrotnie wyższa. wać się tylko na hot spoty – przyda
się więc modem 3G lub WiMax, lub
Spójrzmy prawdzie w oczy możliwość jego zamontowania (we-
Praca na komputerze o niewyszuka- wnątrz obudowy lub za pomocą złą-
nych parametrach i wyświetlaczu cza express card).
7,5-10” nie będzie komfortowa. Robert Kamiƒski
Notebook lub laptop to komputer przenoœny, który zazwyczaj posiada:
• WyÊwietlacz o przekàtnej: 12 cali lub wi´cej
• Procesor : Intel Pentium Dual-Core, Core 2 Duo lub AMD Turion X2
• Karta grafiki: wbudowana na p∏ycie g∏ównej lub dodatkowa
• Waga: 1,9 kg i wi´cej
Netbook to mniejszy wariant komputera przenoÊnego – pionierem by∏a fir-
ma Asus z modelem Eee PC 700. Obecnie ka˝dy szanujàcy si´ producent
ma w swej ofercie komputery typu netbook. Charakteryzuje si´:
• WyÊwietlacz o przekàtnej: poni˝ej 12 cali
• Procesor : VIA C7 1.2GHz, Intel Atom N270 1.6GHz lub AMD Geode 800MHz
• Karta grafiki: wbudowana na p∏ycie g∏ównej
(najcz´Êciej Intel GMA 900 or 950)
• Waga: poni˝ej 1,1 kg
41
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Twoja kancelaria

NOTEBOOKI – CZYLI DRUGI KOMPUTER

Dane techniczne Acer Aspire One Dane techniczne ASUS N10E-HV005
Procesor: Intel® Atom 270 1,6 GHz Procesor: Intel® Atom 270 1,6 GHz
Ekran: 8,9” (1024x600) Ekran: 10,1” (1024x600)
Dysk: 8 GB Dysk: 160 GB
Pamiêæ: 512 MB DDR2 Pamiêæ: 1 GB DDR2
Porty i z³¹cza: Wi-Fi 802.11 b/g/n, Ethernet Porty i z³¹cza: Wi-Fi 802.11 b/g/n, Ethernet
10/100/1000, 2xUSB 2.0, czytnik kart 10/100/1000, 2xUSB 2.0, czytnik kart
MMC/SD/, Bluetooth 2.0 MMC/SD/, Bluetooth 2.0
Wymiary: 249 x 170 x 29 mm Wymiary: 26,7 x 262 x 163 mm
Waga: 1,19 kg Waga: 1,19 kg
Dodatkowo: kamera Dodatkowo: kamera
System operacyjny: Linux System operacyjny: Windows XP Home
Cena 749 z³ Cena 1880 z³

Dane techniczne SAMSUNG NC10 Dane techniczne HP 2140 Mini-Note PC

Procesor: Intel® Atom 270 1,6 GHz Procesor: Intel® Atom 270 1,6 GHz
Ekran: 10,2” (1024x600) Ekran: 10,1” (1024x576)
Dysk: 160 GB Dysk: 160 GB
Pamiêæ: 1 GB DDR2 Pamiêæ: 2 GB DDR2
Porty i z³¹cza: Wi-Fi 802.11 b/g/n, Ethernet Porty i z³¹cza: Wi-Fi 802.11 b/g/n, Ethernet
10/100/1000, 2xUSB 2.0, czytnik kart 10/100/1000, 2xUSB 2.0, czytnik kart
MMC/SD/, Bluetooth 2.0 MMC/SD, Bluetooth 2.0
Wymiary i waga: 26,7 x 262 x 163 mm/1,19 kg Wymiary i waga: 26,7 x 262 x 163 mm /1,19 kg
Dodatkowo: kamera Dodatkowo: kamera
System operacyjny: Windows XP Home System operacyjny: Linux
Cena 1600 z³ Cena 2450 z³

NOTEBOOKI – ŒREDNIA PÓ£KA

Dane techniczne Acer Aspire 2930Z Dane techniczne Samsung Q210

Procesor: Intel® Core Duo (2,0 GHz) Procesor: Intel® Core™2 Duo (2,13 GHz)
Ekran: 12,1” (1280x800) Ekran: 12,1” (1280x800)
Dysk: 250 GB Dysk: 250 GB
Pamiêæ: 2 GB DDR2 Pamiêæ: 3 GB DDR2
Porty i z³¹cza: Wi-Fi 802.11 b/g/n, Ethernet Porty i z³¹cza: Wi-Fi 802.11 b/g/n, Ethernet
10/100/1000, 3xUSB 2.0, Express Card, D- 10/100/1000, 3xUSB 2.0, D-Sub, Bluetooth
-Sub, / 6 x USB / Czytnik kart SD/MS / 3 x USB / PCMCIA / Czytnik kart SD/MS 5-w-
Wymiary: 305x230x42 -1, Bluetooth 2,0, HDMI
Waga: 2,1 kg Wymiary: 304 x 226 x 36,7 mm
Dodatkowo: kamera Waga: 1,95 kg
System operacyjny: Windows® Vista Home Dodatkowo: Opckamera
Cena Ok 2200 z³ System operacyjny: Windows® Vista Business
Cena 4309 z³

Dane techniczne HP 2230s Dane techniczne Lenovo ThinkPad X300

Procesor: Intel® Pentium Dual Core (2,16 GHz)
Ekran: 12,1” (1280x800)
Dysk: 250 GB
Pamiêæ: 4 GB DDR3
Porty i z³¹cza: Wi-Fi 802.11 b/g/n, Ethernet
10/100/1000, 3xUSB 2.0, D-Sub, Bluetooth
/ 3 x USB / Express Card / Czytnik kart
SD/MS 7-w-1, Bluetooth 2,0, Firewire
Wymiary i waga: 294 x 226 x 28 mm /1,85 kg
Dodatkowo: DVD +/- R/RW,
System operacyjny: Windows® Vista Home
Premium
Cena 2448 z³
Procesor: Intel® Core™2 Duo T9600 (1,2 GHz)
Ekran: 13,3” (1440x900)
Dysk: 64 GB
Pamiêæ: 2 GB DDR2
Porty i z³¹cza: Wi-Fi 802.11 b/g/n, Ethernet
10/100/1000, 3xUSB 2.0, D-Sub, Express
Card, czytnik kart MMC/SD/MS/xD
Wymiary: 318 x 231 x 18,6 – 25,9 mm
Waga: 1,52 kg
Dodatkowo: DVD +/- R/RW, kamera,
System operacyjny: Windows® Vista
Cena od 4300 z³

NOTEBOOKI – DLA WYMAGAJ¥CYCH

Dane techniczne Dell Latitude XP (tablet)
Procesor: Intel Core™ 2 Duo Processor U7700
(1.33GHz)
Ekran: 12,1” (1280x800)
Dysk: 80 GB
Pamiêæ: 3 GB DDR2
Porty i z³¹cza: Wi-Fi 802.11 b/g, Ethernet
10/100/1000, 3xUSB 2.0, D-Sub, Bluetooth /
2 x USB / Express Card/ Czytnik kart SD,
Bluetooth 2,0, Firewire
Wymiary: 297mm x 218mm x 25,4mm
Waga: 1,61 kg
Dodatkowo: Modem HSDPA, DVD ROM +/-RW
System operacyjny: Windows® Vista Business
Cena 6800 z³
Dane techniczne Toshiba Portege R600
Procesor: Intel Core 2 Duo ULV (1,33 GHz)
Ekran: 12,1” (1280x800)
Dysk: 128 GB
Pamiêæ: 2 GB DDR2
Porty i z³¹cza: Wi-Fi 802.11 b/g, Ethernet
10/100/1000, 3xUSB 2.0, D-Sub, Express
Card, czytnik kart MMC/SD/MS/xD
Wymiary: 283 x 215,8 x 19,5 mm
Waga: 0,979 kg
Dodatkowo: DVD +/- R/RW, kamera
System operacyjny: Windows Vista Business
Cena Ok 7699 z³
Dane techniczne Asus Lamborghini VX3-2P003G
Procesor: Intel Core™ 2 Duo (2,5 GHz)
Ekran: 12,1” (1280x800)
Dysk: 300 GB
Pamiêæ: 4 GB DDR2
Porty i z³¹cza: Wi-Fi 802.11 b/g/n, Ethernet
10/100/1000/ 4 x USB / PC card / Express
Card/ Czytnik kart SD/ DVI, Bluetooth 2,0,
Firewire
Wymiary i waga: 306 x 226 x 31mm / 1,68 kg
Dodatkowo: kamera
System operacyjny: Windows® Vista Business
Cena 9300 z³

Dane techniczne HP pavillion 2730p (tablet) Dane techniczne SONY VAIO VGN-z31XN
Procesor: Intel® Core™2 Duo (1,86 GHz) Procesor: Intel® Core™2 Duo P8400 (2,6 GHz)
Ekran: 12,1” (1280x800) Ekran: 13,3” (1600x900)
Dysk: 120 GB Dysk: 320 GB
Pamiêæ: 2 GB DDR2 Pamiêæ: 4 GB DDR3
Porty i z³¹cza: Wi-Fi 802.11 b/g/n, Ethernet Porty i z³¹cza: Wi-Fi 802.11 b/g/n, Ethernet
10/100/1000, 3xUSB 2.0, D-Sub, Express 10/100/1000, 3xUSB 2.0, D-Sub,
Card, Firewire, czytnik kart MMC/SD/MS/xD, Bluetooth / 3 x USB / Express Card / Czytnik kart
Bluetooth 2.0 SD/MS
Wymiary: 290.0 x 212.0 x 28.2 mm Wymiary: 314 x 210 x 30 mm
Waga: 1,36 kg Waga: 1,5 kg
Dodatkowo: kamera, Dodatkowo: DVD +/- R/RW,
System operacyjny: Windows Vista Business System operacyjny: Windows® Vista Business
Cena 7600 z³ Cena 8279 z³
42
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Twoja kancelaria

Prestiż i komfort
pracy w standardzie
W samym centrum Krakowa, w pobliżu Ronda Mogilskiego, w taki sposób, by w pełni umożli-
wić dostęp osobom niepełnospraw-
tuż obok kompleksu budynków sądowych, powstaje biurowiec nym.
Główne wejście do budynku zapla-
przy ulicy Mosiężniczej 1. Dobrze wpisujący się w lokalną nowano od strony wschodniej, od
przestrzeń architektoniczną budynek stanowi kontynuację ulicy Mosiężniczej. Dwa lokale
użytkowe, mieszczące się na parte-
i uzupełnienie zabudowy tej części miasta. Biurowiec nie tylko rze, będą posiadać niezależne wej-
ścia z zewnątrz budynku. Pod bu-
będzie się wyróżniać swoim wyglądem, ale przede wszystkim dynkiem przewidziano garaż pod-
ziemny z 23 miejscami parkingo-
funkcjonalnością. Po przeciwległej stronie ulicy Mosiężniczej wymi, natomiast na dziedzińcu bu-
wznoszony jest kompleks nowych budynków dla Sądu dynku powstanie 10 miejsc parkin-
gowych. Dla przyszłych klientów
Apelacyjnego w Krakowie. istnieje możliwość wynajmu po-
wierzchni parkingowych w podzie-
miach budynku lub
Koncepcja biurowca dedykowane- na jego dzie-
go kancelariom prawnym, utrzy- dzińcu.
manego w duchu moderni-
zmu XX wieku powstała
w pracowni Architekci Mikołajski
& Wiese. Inwestorem pro-
jektu jest firma Worldwi-
de Adventure Properties Pol-
ska. W powstającym biurowcu –
na sześciu kondygnacjach nad-
ziemnych – od września tego roku
będzie dostępne łącznie
ok. 1800 m2 powierzch-
ni użytkowej. Wznoszo-
ny obiekt charakteryzu-
je się prostą, nowocze- LOKALIZACJA
sną elewacją, wewnątrz nato- BUDYNKU
BIUROWEGO
miast umożliwia nie tylko
wspaniałe rozwiązanie wy-
stroju miejsca pracy, ale przede
wszystkim jego funkcjonalność.
Budynek został zaprojektowany
w taki sposób, by każdy przyszły
użytkownik miał możliwość przy-
stosować wnętrze do swoich indy-
widualnych potrzeb. Przyjęte, sta-
rannie dobrane rozwiązania archi-
tektoniczne pozwalają bowiem na Piękne i funkcjonalne miejsce
elastyczną i dowolną aranżację pracy w sąsiedztwie krakowskich
wnętrz przyszłych kancelarii. tarną budynek będzie posiadał peł- sądów wydaje się być idealną lo-
Projektanci zadbali o nowoczesne ną klimatyzację, windę oraz moni- kalizacją dla każdej kancelarii.
udogodnienia najwyższego stan- toring. Monitoringiem będzie obję- Choćby dlatego, że podczas space-
dardu, poza infrastrukturą elek- te również sąsiedztwo budynku. ru do sądu raczej nie trzeba będzie
tryczną, teletechniczną oraz sani- Biurowiec został zaprojektowany stać w korkach…

www.wappolska.com
44
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Twoja kancelaria

Abonamenty medyczne
coraz bardziej popularne
Na zmotywowanie
i nagrodzenie swoich
pracowników istnieje wiele
sposobów. Premie, dodatki,
bony czy… abonamenty
medyczne.
Kupowanie tych ostatnich
staje się coraz bardziej
popularną formą
gratyfikacji, dzięki której
pracodawca, dbając
o zdrowie swoich
pracowników, może
równocześnie zadbać
o interesy swojej firmy.
Abonamenty medyczne, które pra-
codawcy zakupują dla swoich pra-
cowników, są na polskim rynku zja-
wiskiem stosunkowo nowym. Ist-
nieją bowiem od połowy lat wiązać się z wymagań określonych czyli rodzaju pakietów, jakie posia-
90-tych. Mimo to z roku na rok coraz w przepisach kodeksu pracy. Za- dają w swojej ofercie poszczególne
większa liczba pracodawców decy- pewnienie prywatnej opieki me- firmy świadczące usługi zdrowotne.
duje się na wyposażenie swojej ka- dycznej sprzyja także zmniejszeniu Każda oferuje zwykle kilka pakie-
dry w taki właśnie przywilej bez- czasu nieobecności pracowników tów – od tych najmniejszych, po-
płatnego korzystania z niepublicz- z powodu choroby czy konieczności przez standardowe, aż po te najbar-
nej służby zdrowia. Podejmują taki badań profilaktycznych. Korzyści są dziej rozbudowane – VIP, Gold itp.
krok z myślą nie tylko o zdrowiu więc nie do przecenienia – dodaje Świadczenia medyczne udzielane są
pracowników, ale również spraw- Anna Rulkiewicz-Kaczyńska, prezes na podstawie umowy cywilnej za-
nym funkcjonowaniu swojej dzia- zarządu grupy LUX MED i Centrum wartej pomiędzy kontrahentami.
łalności. – Jeszcze kilka lat temu Medycznego LIM. Z uwagi na to, do kogo zaadresowa-
prywatną opieką medyczną obej- Wykupienie przez pracodawcę abo- na jest usługa, wyróżnić można na
mowana była głównie kadra dyrek- namentu medycznego dla swoich rynku dwa rodzaje abonamentów
torska i menedżerska. Dzisiaj objęci pracowników polega na zawarciu medycznych – dla pracowników
są nią również szeregowi pracowni- umowy pomiędzy nim a świadcze- oraz dla pacjentów indywidualnych.
cy – mówi Bartosz Maciejewski, niodawcą, czyli firmą udzielającą
rzecznik prasowy Medicover. – Pry- świadczeń zdrowotnych. W umowie Szlaki na polskim
watna opieka medyczna to jeden tej zawarta jest wcześniej negocjo- rynku medycznym
z najważniejszych i najbardziej ce- wana cena abonamentu, która zale- przeciera³ Medicover
nionych benefitów pracowniczych. ży zazwyczaj od liczby pracowni- Jako pierwsza abonamenty medycz-
W ramach wykupionego abona- ków, dla których wykupywany jest ne na polski rynek wprowadziła fir-
mentu medycznego wykonywane abonament – im więcej pracowni- ma Medicover. Od 1995 roku propo-
są m.in. badania medycyny pracy, ków, tym jest ona niższa. Cena zale- nuje ona kontrahentom Komplekso-
dzięki czemu pracodawca może wy- ży również od zakresu świadczeń, wy System Opieki Zdrowotnej.
46
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Twoja kancelaria

Z usług firmy korzysta już w Pol-

sce ponad 260 tysięcy osób. Uży-
wanie świadczeń medycznych od-
bywa się na zasadach stałych,
miesięcznych opłat, które obejmu-
ją całość świadczonych usług.
Klientom korporacyjnym dostar-
czana jest zróżnicowana oferta pa-
kietów abonamentowych, obej-
mujących usługi od podstawo-
wych świadczeń do pełnej kom-
pleksowej opieki ambulatoryjnej
i szpitalnej. Firma oferuje karty od
Standard i Plus, przez Białą, Nie-
bieską, Niebieską Prestiże, Srebr-
ną, Złotą, aż po Platynową. Zakres
usług dla najlepszych ofert zawie-
ra już nawet hospitalizację plano-
wą oraz w razie wypadku koordy- Zdarza się jednak również, iż wy- ne wizyty domowe, szeroki zakres
nowaną przez Medicover oraz pry- kupywane są przez nich także abo- badań diagnostycznych i labora-
watną opiekę pielęgniarską. namenty złote czy platynowe – toryjnych, koordynację pogotowia
Jak twierdzą przedstawiciele fir- twierdzi Bartosz Maciejewski, i transportu medycznego, szeroki
my, popyt na poszczególne typy z Medicover. zakres procedur dotyczących ho-
abonamentów uzależniony jest Klientom indywidualnym oferta spitalizacji i rehabilitacji. Zakres
przede wszystkim od branży i spe- Medicover proponowana jest usług zależny jest od wybranego
cyfiki firmy, która decyduje się na w ramach ubezpieczeń. Bogactwo typu opieki. Dostępne opcje to
określony typ abonamentu. – Kan- dostępnych świadczeń obejmuje opieka ogólna (z wersją plus), spe-
celarie i firmy prawnicze najczę- przede wszystkim wizyty u leka- cjalistyczna, szpitalna i opieka
ściej decydują się na abonament rzy pierwszego kontaktu oraz le- w ciąży. Składka ustalana jest dla
niebieski lub niebieski prestiż. karzy specjalistów, nielimitowa- klientów indywidualnie.

REKLAMA
 Twoja kancelaria
Ka¿da firma proponuje
swój wachlarz
abonamentów
Jedną z największych na polskim
rynku sieci medycznych, oferują-
cych abonamenty pracownicze
i indywidualne jest Grupa LUX
MED i Centrum Medyczne LIM.
W 64 poradniach własnych (19
pod marką LUX MED, 17 pod mar-
ką Medycyna Rodzinna, 16 pod
marką CM LIM, 10 pod marką PRO-
MEDIS i 2 pod marką AVI) i 960
placówkach partnerskich świad-
czy kompleksowe usługi medycz-
ne dla około 600 tys. klientów kor-
poracyjnych
Oferta grupy skierowana jest do
dwóch segmentów rynku. Seg-
ment Middle Market to przede
wszystkim medycyna pracy oraz -
w zależności od wykupionego abo-
namentu – usługi z zakresu kon-
sultacji specjalistycznych i badań
diagnostycznych, zabiegów ambu-
latoryjnych i szczepień. W ramach
abonamentu pacjent ma dostęp
do placówek medycznych Prome-
dis i Medycyny Rodzinnej oraz do
ogólnopolskiej sieci placówek
współpracujących.
Dla segmentu biznes, w którym
usługi realizowane są w placów-
kach LUX MED lub CM LIM, przygo-
towane zostały trzy rodzaje abona-
mentów dla firm. W zależności od
zakresu usług znaleźć tam można
m.in. całodobową, ogólnopolską re-
zerwację terminów wizyt i badań
czy dostęp do centrów medycznych
LUX MED lub CM LIM i partnerów
medycznych grupy w całym kraju.
Ponadto w zakres segmentu biznes
wchodzi również interwencja ka-
retki R, pakiet ubezpieczeń (opieka
medyczna za granicą) oraz profilak-
tyczne szczepienia.
LUX MED posiada również w swo-
jej ofercie bardzo cenną, szczegól-
nie dla osób zapracowanych i po-
siadających małą ilość wolnego
czasu, możliwość szybkich badań
profilaktycznych. W placówce
LUX MED uruchomiony został
m.in. program „Zdrowy Manager”.
Umożliwia on wykonanie podsta-
wowych badań, które później kon-
sultowane są z lekarzem interni-
stą, w ciągu zaledwie 24 godzin.
Kolejnym wartym zainteresowa-
nia centrum jest Enel-Med. Składa
się z sieci placówek medycznych
świadczących kompleksową opie-
kę pracownikom firm i ich rodzi-
nom w ramach Programu Enel-Ca-
48
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
re. Placówka ta, współpracując
z siecią oddziałów w całym kraju,
stworzyła sprawnie działający sys-
tem prywatnej opieki medycznej.
Firma posiada do dyspozycji sieć
przychodni specjalistycznych, kli-
nikę stomatologiczną wraz z labo-
ratorium protetycznym, zakład
diagnostyki obrazowej z tomogra-
fem komputerowym, rezonansem
magnetycznym i mammografem,
szpital z dwiema salami operacyj-
nymi oraz oddział rehabilitacyjny.
Enel-Med posiada swoje ośrodki
medyczne w Warszawie, Wrocła-
wiu, Krakowie i Poznaniu i współ-
pracuje z ponad 400 placówkami
partnerskimi, co pozwala zapew-
nić opiekę na terenie całego kraju.
Dla klientów korporacyjnych
przygotowane jest pięć standar-
dowych pakietów Enel-Care, od
podstawowego, który obejmuje
głównie zakres medycyny pracy
do pakietu VIP, gdzie znajduje się
między innymi pełna opieka sto-
matologiczna, hospitalizacja,
a nawet operacje chirurgii jedne-
go dnia czy opieka za granicą.
– Oferta abonamentów medycz-
nych dla firm jest propozycją wyj-
ściową, która zawiera zestawie-
nie najpopularniejszych i najważ-
niejszych usług z medycznego
punktu widzenia przedsiębior-
stwa. W Enel-Med każda firma ma
możliwość modyfikacji pakietów
i dobrania zakresu usług do po-
trzeb firmy tak, aby były one
możliwie jak najlepiej dopasowa-
ne do profilu działalności przed-
siębiorstw i komfortu pracowni-
ków – zapewnia Patryk Sucharda,
rzecznik prasowy Enel-Med.
Dość bogatą ofertę w zakresie abo-
namentów medycznych posiada
również Centrum Medyczne Da-
miana. Firma proponuje bowiem
zainteresowanym pięć pakietów,
od standardowego – w zakres któ-
rego wchodzą podstawowe usługi,
aż po platynowy – najbardziej roz-
budowany, oferujący większą licz-
bę usług, włącznie z ubezpiecze-
niem na leczenie za granicą.
Wszystkie dostępne pakiety za-
wierają w sobie całodobową opie-
kę medyczną (24-godzinną hot-li-
ne), konsultację wszystkich spe-
cjalistów bez potrzeby skierowa-
nia od lekarza pierwszego kontak-
tu, szczepienie przeciwko grypie,
nielimitowane badania diagno-
styczne czy laboratoryjne. Wszyst-
kie posiadają również świadczenia
z zakresu medycyny pracy, czyli
m.in. przeprowadzanie wstęp-
nych, okresowych i kontrolnych
badań wraz z wydaniem zaświad-
czenia lekarskiego określającego
zdolność do pracy czy sprawowa-
nia nadzoru nad warunkami pra-
cy poprzez wizytacje stanowisk
pracowniczych przez lekarza i pie-
lęgniarkę.
Na samym szczycie pakietów ofero-
wanych przez Centrum Damiana
znajduje się pakiet platynowy.
Oprócz wszystkich świadczeń, jakie
zawarte są w abonamentach mniej-
szych, posiada on również kom-
pleksowy przegląd stanu zdrowia
pracownika raz do roku. W pakiecie
znajduje się również ubezpieczenie
Allianz na leczenie za granicą.
Jeśli chodzi o ceny w poszczegól-
nych firmach medycznych, to są
one uzależnione od rodzaju wy-
branego przez pracodawcę pakie-
tu, a także liczbę pracowników, dla
których wykupywany jest abona-
ment. Jak przyznaje przedstawi-
ciel Centrum Medycznego Damia-
na, podanie dokładnych kwot nie
jest możliwe, gdyż każda firma li-
czyć może na indywidualną ofertę
uzależnioną od różnych względów.
– Istnieje możliwość „miksowa-
nia” pakietów, by oferta była uszy-
ta na miarę. Warunki płatności są
dostosowywane do indywidual-
nych potrzeb firmy. Można płacić
w systemie miesięcznym, kwar-
talnym lub rocznym – mówi Ma-
riusz Stelmach z CM Damiana.

Roœnie koniunktura
i zadowolenie
pracowników
Jak przyznają przedstawiciele po-
szczególnych firm świadczących
usługi medyczne, zainteresowanie
abonamentami medycznymi ciągle
rośnie i nawet ostatni kryzys tego za-
interesowania nie zmniejszył. Praco-
dawcy coraz częściej, dbając o zdro-
wie swoich pracowników, zaopatru-
ją ich w abonamenty medyczne
i traktują je jako formę dodatkowego
wynagrodzenia. Jak się również oka-
zuje, świadczenie usług w pakietach
abonenckich jest opłacalne tak dla
potentatów na polskim rynku me-
dycznym, jak i mniejszych tego typu
placówek. – W zeszłym roku odnoto-
waliśmy 35-procentowy wzrost
sprzedaży abonamentów. Wobec tak
dynamicznego rozwoju, jaki obser-
wowaliśmy w ostatnich kilku latach,
lekkomyślne byłoby odejście od tak
popularnej usługi. Mimo niełatwej
sytuacji gospodarczej jesteśmy prze-
konani, że rynek abonamentów ma
w sobie nadal duży potencjał rozwo-
jowy – przekonuje Mariusz Stel-
mach.
Zadowolenia nie kryją również sa-
mi przedstawiciele firm, które zde-
cydowały się na podjęcie współ-
pracy z firmami medycznymi na
polu abonamentowym. –- Taka
forma jest bardzo korzystna dla
pracowników. Nasza firma opłaca
abonamenty medyczne za pra-
cowników i członków ich rodzin,
więc realnie pracownik ponosi tyl-
ko koszty składek na ubezpiecze-
nia społeczne i podatku dochodo-
wego. Zapewnienie pracownikom
szerokiego dostępu do profilak-
tycznej opieki zdrowotnej jest dla
pracodawcy bardzo istotne, bo-
wiem powoduje, że pracownicy
Twoja kancelaria
dużo częściej wykonują zalecane
podstawowe badania lekarskie,
a tym samym lepiej kontrolują
stan swojego zdrowia – zapewnia
Edyta Siekaczyńska z firmy LG
Electronics Polska.
Przedstawiciele firm korzystają-
cych z abonamentów podkreślają
również, iż posiadanie przez pra-
cowników abonamentów medycz-
nych, a co za tym idzie dostęp do
prywatnej służby zdrowia, popra-
wia wzajemne kontakty pomiędzy
szefem a jego pracownikami.
– Abonamenty medyczne jako ele-
ment świadczeń pozapłacowych
to skuteczna metoda łączenia pra-
codawcy z pracownikiem. Takie
budowanie więzi z pracownikiem,
poza podniesieniem motywacji
i lojalności pracownika, kreuje po-
zytywny wizerunek przedsiębior-
stwa. Przy obecnych problemach
z dostępem do państwowej służby
zdrowia prywatna opieka medycz-
na jest bardzo ceniona przez pra-
cowników – mówi Karolina Barte-
lak z Platformy Mediowej Point
Group.
Marcin Tulicki
REKLAMA
 Twoja kancelaria
Słów kilka o finansach
Podnoszenie kwalifikacji zawodowych i poszerzanie wiedzy to
jedna z najlepszych dróg do osiągnięcia sukcesu, jak się okazuje
również dla adwokatów. Na pierwszy rzut oka mogłoby się
wydawać, iż wiedza z zakresu finansów jest zbyt odległa od tego,
czym na co dzień zajmują się prawnicy.
W praktyce jednak okazuje się nie-
zwykle przydatna, zwłaszcza jeśli
adwokat pracuje dla dużych kor-
poracji i doradza np. przy transak-
cjach M&A, aktywnie uczestniczy
w zarządzaniu kancelarią z pozycji
jej partnera, ewentualnie dąży do
uzyskania takiego szczebla w hie-
rarchii firmy prawniczej. W takich
sytuacjach rozumienie, na czym
polega bilans firmy i jak czytać in-
formację dodatkową do sprawoz-
dania finansowego, może okazać
się dużym atutem prawnika na
konkurencyjnym rynku usług
prawniczych.
Aby zrozumieć zasady funkcjono-
wania świata finansów, trzeba nie
tylko poznać konstrukcję dokumen-
tów finansowych, ale również na-
uczyć się czytać je tak, by zrozumieć
informacje, które są w tych doku-
mentach ukryte. A to wymaga zna-
jomości określonych pojęć i zasad.
Jednym z takich podstawowych
terminów jest „sprawozdanie fi-
nansowe”. Obejmuje ono: rachu-
nek zysków i strat – ukazujący
przychody, koszty, zyski lub straty
w danym roku obrotowym, bilans -
- przedstawiający sytuację finan-
sową firmy, tj. wartość jej akty-
wów i pasywów oraz sprawozda-
nie z przepływu środków pienięż-
nych - pokazujące, skąd w ciągu ro-
ku pozyskano środki finansowe
i na co zostały one wydane.
Dokumentom tym towarzyszy in-
formacja dodatkowa zawierająca
szczegółowe omówienie niektó-
rych pozycji, które nie zostały wy-
kazane w powyższych trzech doku-
mentach. Służy ona temu, aby czy-
telnicy mogli dobrze zrozumieć
wszystkie informacje znajdujące
się w rachunku zysków i strat oraz
bilansie. Ilustracją tego twierdze-
nia jest poniższy przykład, w któ-
rym informacje historyczne zawar-
50
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
te w sprawozdaniu finansowym
mogą przedstawiać obraz daleki od
prawdy.
Przypuśćmy, że w sprawozdaniu
finansowym wykazany został na-
stępujący zysk na działalności
operacyjnej firmy:
Zysk na działalności operacyjnej
(w milionach złotych)
2008 r. 2007 r. 2006 r.
? 60 45
Jakiej kwoty spodziewałbyś się ja-
ko prawdopodobnego zysku w ro-
ku 2008 (pomijając wszystkie inne
czynniki)? Prawdopodobnie ocze-
kiwałbyś, że zysk wzrośnie! W ta-
kim razie może powinieneś zain-
westować w akcje tej firmy?
Przyjrzyjmy się jednak tej samej fir-
mie w sytuacji, gdy podane zostały
pewne dodatkowe informacje.
Zysk na działalności operacyjnej
(w milionach złotych)
2008 2007 2006
kontynuowanej 45 60
nabytej 15 – tów finansowych firmy jest bilans.
zaniechanej – (15)
Ogółem ? 60 45
Aby zrozumieć zasady
funkcjonowania świata finansów
trzeba (…) nauczyć się czytać je tak,
by zrozumieć informacje, które są
w tych dokumentach ukryte.
Teraz widzimy, że w 2006 r. podsta-
wowa działalność firmy, która jest
kontynuowana w 2007 r. i która,
jak można się spodziewać, będzie
kontynuowana w 2008 r., przynio-
sła zysk w kwocie 60 mln zł, a nie
45 mln zł. Działalność, którą
w 2007 r. dyrektorzy zdecydowali
się zaniechać, przyniosła w 2006 r.
stratę w kwocie 15 mln zł. Jednak
w 2007 r. kontynuowana działal-
ność podstawowa przyniosła zysk
w kwocie zaledwie 45 mln zł, tj. na-
stąpiło obniżenie rentowności
o 25%. W 2008 r. ta podstawowa
działalność będzie prawdopodob-
nie jeszcze mniej rentowna! Dzia-
łalność nabyta w 2007 r. przynio-
sła wprawdzie zysk w kwocie 15
mln zł, lecz nie odzwierciedla to
znaczenia operacji stanowiących
rdzeń działalności firmy!
Zysk ogółem wykazuje wzrost wy-
łącznie dlatego, że dyrektorzy są
w stanie znaleźć i nabyć rentowną
działalność zastępując nią inną
nierentowną działalność, którą
właśnie sprzedali. Oparcie się wy-
łącznie na sprawozdaniu finanso-
wym bez uwzględniania informa-
cji dodatkowej mogłoby być dla
czytelnika bardzo mylące, gdyż do-
wiedziałby się, że osiągnięty przez
firmę zysk wzrósł z 45 mln zł do 60
mln zł. Z informacji dodatkowej
wynika, że dyrektorzy wcale sobie
zbyt dobrze nie radzą. W rzeczy sa-
mej istnieje ryzyko, że każdą ren-
towną działalność, którą nabywa-
ją, mogą przekształcić w działal-
ność przynoszącą straty!
Bilans
Jednym z podstawowych dokumen-
Jest to zestawienie aktywów i pasy-
wów jednostki gospodarczej sporzą-
dzone w celu zobrazowania sytuacji
finansowej jednostki na wybrany
dzień. Wartości wykazane w bilansie
są oparte na pewnych założeniach;
jednym z nich jest kontynuacja dzia-
łalności. Oznacza to, iż – według
wszelkich oczekiwań – jednostka go-
spodarcza będzie kontynuować swo-
ją działalność w dającej się przewi-
dzieć przyszłości, aktywa będzie
można zrealizować (odzyskać ich
wartość) co najmniej po cenach rów-
nych ich wartościom bilansowym, a
zobowiązania spłacić w wysoko-
ściach nie przekraczających ich war-
tości bilansowych. Należy jednak pa-
miętać, że bilans niekoniecznie musi
odzwierciedlać wartości rynkowe
ujętych w nim pozycji, chyba że jed-
nostka gospodarcza jest w przeded-
niu zakończenia działalności.

BILANS NA DZIEŃ 10 KWIETNIA 2007
MAJĄTEK TRWAŁY
Grunty i budynki 32000
Wyposażenie 2000
Ciężarówka 2500
Sprzęt 6000
42500
MAJĄTEK OBROTOWY
Zapasy 4700
Należności 6500
Środki pieniężne 13700 24900
67400
Przyglądając się pierwszej stronie
bilansu, możemy zidentyfikować
dwa rodzaje aktywów. Pierwszy ro-
dzaj to te aktywa, które zostały na-
byte z zamiarem (to słowo jest bar-
dzo istotne!) zachowania ich w fir-
mie i wykorzystywania w celu uzy-
skiwania przyszłych korzyści. Do
tej grupy należą „Grunty i budyn-
ki”, „Wyposażenie”, „Sprzęt” oraz
"Ciężarówka". Takie aktywa nazy-
wać będziemy „Majątkiem trwa-
łym” lub „Środkami trwałymi”.
Drugi rodzaj aktywów to te, które
zostały nabyte z zamiarem zreali-
zowania ich w formie gotówki
w toku normalnej działalności fir-
my. Do tej grupy należą „Środki
Twoja kancelaria
ilość pożyczonych środków przezna-
KAPITAŁ czana jest na „trwałe” użytkowanie,
Saldo początkowe 50000 a jaka ilość przeznaczana jest na
Dodatkowy kapitał 2500 użytkowanie „bieżące”. Ze wzglę-
52.500 dów praktycznych zazwyczaj zakła-
Zyski 2900 55400 da się, że okres użytkowania mająt-
ku obrotowego wynosi mniej niż je-
den rok, natomiast majątku trwałe-
ZOBOWIĄZANIA go więcej niż jeden rok.
DŁUGOTERMINOWE Po stronie pasywów możemy wy-
Kredyt bankowy 10000 odrębnić trzy rodzaje zobowiązań.
Jednym jest kapitał, który stanowi
ZOBOWIĄZANIA wewnętrzne zobowiązanie wobec
KRÓTKOTERMINOWE właścicieli firmy. Oczywiście, nie
Zobowiązania 2000 oczekuje się, by zobowiązanie to
67400 miało zostać spłacone w perspek-
tywie krótkoterminowej, ponie-
pieniężne” (już zrealizowane lub, waż powstało ono z zamiarem za-
jeżeli znajdują się w banku, które inwestowania tej kwoty w celu
można z niego praktycznie w każ- uzyskiwania przyszłych zysków
dej chwili wycofać), „Zapasy” (które również należą do właści-
(w stosunku do których zamiarem cieli). Następnie mamy zobowią-
jest znalezienie na nie klientów zania długoterminowe, do których
i uzyskanie od nich gotówki) oraz w naszym przykładzie należy kre-
„Należności” (od których będą się dyt bankowy. Zobowiązania te nie
Państwo starali ściągnąć gotówkę są wymagalne natychmiast, lecz
za towary, które już im zostały po upływie co najmniej jednego
sprzedane). Ten rodzaj aktywów roku (ustaliliśmy z bankiem, iż po-
będziemy nazywać „Majątkiem trzebujemy kredytu na dłuższy
obrotowym”. okres). Takie zobowiązania będzie-
Byłoby zatem o wiele bardziej sen- my nazywać zobowiązaniami dłu-
sowne, gdybyśmy po stronie akty- goterminowymi.
wów bilansu wyodrębnili powyż- I wreszcie, ostatni rodzaj to zobo-
sze dwie grupy, przez co użytkowni- wiązania krótkoterminowe, które
cy bilansu mogliby zobaczyć, jaka przypadają do spłaty w stosunko-
51
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Twoja kancelaria
wo krótkim terminie, zazwyczaj
krótszym niż jeden rok.
Majątek obrotowy obejmuje pozy-
cje, które wkrótce przekształcą się
w gotówkę. W języku księgowym
są to pozycje, które wkrótce zosta-
ną zrealizowane w formie pienięż-
nej. Zobowiązania krótkotermino-
we obejmują pozycje, które wkrót-
ce powinny zostać uregulowane.
W naszym przykładzie widzimy,
że “wkrótce” będziemy musieli za-
płacić 2000 zł. Ale nie ma powodu
do zmartwień! „Wkrótce” wpłynie
do nas kwota 24900 zł, mamy więc
z czego pokryć nasze bieżące zobo-
wiązania (a nawet więcej niż nam
potrzeba!). Różnica między warto-
ścią majątku obrotowego i zobo-
wiązań krótkoterminowych, która
wskazuje, na ile łatwo przychodzi
firmie wywiązywanie się ze
swych zobowiązań, nazywana jest
kapitałem obrotowym.
Definicja: Kapitał obrotowy = Ma-
jątek obrotowy – Zobowiązania
krótkoterminowe
W naszym przykładzie kapitał ob-
rotowy = 24 900 – 2000 = 22 900
Jeżeli wartość kapitału obrotowe-
go jest dodatnia, firma jest wypła-
calna, to znaczy jest zdolna wy-
wiązywać się ze swoich zobowią-
zań w miarę, jak stają się one wy-
magalne.
Zmiana wartoœci w czasie
W momencie decyzji o sprzedaży
firmy pojawia się kwestia „weryfi-
kacji” wartości nabytych wcze-
śniej aktywów. Jeśli z jakiegoś po-
wodu dokonano kiepskich zaku-
pów i firma nabyła aktywa, które
nie były warte swojej ceny, wów-
czas mogą być problemy z odzy-
skaniem tej kwoty.
Załóżmy, że z jakichś przyczyn
wartość rynkowa gruntu i budyn-
ków nie wynosi już 32 000 zł i że
najwyższa cena, jaką można za nie
uzyskać, wynosi, np. 10 000 zł. Po-
wstaje więc pytanie, jak w tej sy-
tuacji powinien wyglądać bilans
firmy? Jeżeli pozycję „Grunty i bu-
dynki” wykażemy w wartości
32 000 zł (tzn. według wartości
księgowej), czy przekazujemy wte-
dy użytkownikom bilansu błędne
informacje? Jednym z takich użyt-
kowników mógłby być na przy-
kład bank, w którym firma ubiega
się o kredyt! Co w takim razie
bank będzie rozumiał przez war-
tość księgową określoną w kwocie
32.000 zł? Czy to, że „Grunty i bu-
52
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
dynki” będzie można sprzedać za
taką cenę w przypadku, gdyby fir-
ma nie była w stanie spłacić kre-
dytu?
Zanim odpowiemy na to pytanie,
przyjrzyjmy się najpierw definicji
księgowej terminu „aktywów” we-
dług międzynarodowych standar-
dów sprawozdawczości finanso-
wej (MSSF). Aktywem jest zasób
majątkowy pozostający pod kon-
trolą firmy, który według przewi-
dywań przyniesie jej przyszłe ko-
rzyści ekonomiczne.
Ważny jest każdy najmniejszy ele-
ment tej definicji! Zasób majątko-
wy oznacza, że aktywa są przydat-
ne do użytku – i rzeczywiście,
Wiedza finansowa jest bardzo
przydatna w określonych sytuacjach
również dla prawników,
w szczególności tych, którzy dla
dobra własnego lub klienta muszą
rozumieć informacje prezentowane
w sprawozdaniach finansowych.
grunty i budynki muszą być przy-
datne dla firmy, bo w przeciwnym
wypadku Państwo by ich nie ku-
powali. Definicja nie mówi jednak
nic na temat tytułu prawnego do
tych aktywów. Oznacza to, że wy-
starczy sprawować nad nimi kon-
trolę, czyli być odpowiedzialnym
za ich utrzymanie i bezpieczeń-
stwo, oraz być odbiorcą wszelkich
płynących z nich korzyści. Tak
dzieje się na przykład w przypad-
ku leasingu finansowego, w któ-
rym nabywca danego środka ma-
jątkowego ujmuje go w księgach
firmy, choć nie stanowi on praw-
nej własności tej firmy.
Z ostatniej części definicji wynika,
że daną pozycję można wykazać
w aktywach tylko wtedy, gdy ocze-
kujemy, że w przyszłości stanowić
ona będzie źródło wpływów pie-
niężnych do firmy, NIE zaś do ko-
gokolwiek innego! Zatem nawet
jeżeli wartość rynkowa danego
środka jest równa zeru (!), ale jest
on wystarczająco dobry z punktu
widzenia firmy i oczekuje się, że
w przyszłości przynosić będzie
przedsiębiorstwu zyski – można
go ująć w aktywach bilansu
w wartości nie wyższej niż war-
tość przewidywanych przyszłych
zysków wygenerowanych przez
ten środek.
Ostatnia część definicji jest bardzo
ważna dla użytkowników spra-
wozdań finansowych, na przykład
takich jak banki. Bank będzie zain-
teresowany zabezpieczeniem się
na wypadek, gdyby firma nie była
w stanie spłacić zaciągniętego kre-
dytu. Będzie chciał zatem ustano-
wić zabezpieczenie kredytu na ak-
tywach przedsiębiorstwa. Jednak
przy ewentualnej sprzedaży akty-
wów w celu odzyskania pożyczo-
nych środków, może okazać się, że
ich wartość rynkowa jest znacznie
niższa od wartości bilansowej!
Zatem wartości wykazane w bilan-
sie można uznać za prawidłowe tyl-
ko przy założeniu, że firma będzie
kontynuować działalność w naj-
bliższej dającej się przewidzieć
przyszłości. Treść powyższego aka-
pitu stanowi istotę bardzo ważne-
go pojęcia księgowego, którym jest
„zasada kontynuacji działania”. Za-
sada ta określa, iż przy sporządza-
niu bilansu wycena aktywów po-
winna być dokonywana przy zało-
żeniu, że firma będzie prowadzić
działalność w dającej się przewi-
dzieć przyszłości. Jeżeli mamy po-
wody, by sądzić, iż założenie to nie
odpowiada prawdzie i firma za-
przestanie swojej działalności, wte-
dy do wyceny aktywów musimy
zastosować wartości rynkowe, po-
nieważ są to wartości, które będzie-
my mogli odzyskać przy niedale-
kiej sprzedaży aktywów.
Konkluzje
Powyższy artykuł wskazuje na
wybrane zagadnienia mając na ce-
lu zasygnalizowanie złożoności
materii i wskazanie na pułapki, ja-
kie czyhają na osoby, które nie po-
siadają odpowiedniej wiedzy fi-
nansowej. Choć pozornie wiedza
ta wydaje się być zarezerwowana
dla dyrektorów finansowych
i księgowych, jest ona bardzo przy-
datna w określonych sytuacjach
również dla prawników, w szcze-
gólności tych, którzy dla dobra
własnego lub klienta muszą rozu-
mieć informacje prezentowane
w sprawozdaniach finansowych.
Marinos Athanassiou
Autor jest dyrektorem firmy szkoleniowej
Ernst & Young Academy of Business, która od pi´ciu
lat wraz ze Szko∏à G∏ównà Handlowà w Warszawie
wspó∏organizuje program studiów podyplomowych
z zakresu finansów – Executive Studies in Finance.
 Motomania

– ciàg∏a ewolucja

Zawsze obawiałem się poruszać temat Porsche 911, wiedziałem, że to będzie dla mnie trudna
przeprawa. Bo jak tu wysilić się na obiektywizm opisując coś, co się kocha? I to nie w przenośni,
dosłownie. Do tego stopnia, że gdy ktoś zaczyna przy mnie wyrażać się o nim nieprzychylnie,
nieuchronnie musi dojść do rękoczynów. Ale cóż, spróbuję, zacznijmy więc od początku…
Jest wiele rzeczy, które możemy Clarkson ocenił kiedyś projektan- się na rynku Porsche o diametralnie
uznać za kluczowe omawiając wize- tów Porsche jako najbardziej leni- innym wyglądzie byłoby zbrodnią
runek 911, ale bezsprzecznie bez wych na świecie. Rzeczywiście, po- przeciwko jednej z największych le-
swojej wieloletniej historii byłby ni- równując dwie ostatnie generacje gend motoryzacji. Zakłóciłoby od-
czym. Porsche produkuje go od prze- 911, w tym tę po ostatnim liftingu, wieczny ład wszechświata. Ozna-
szło 40 lat, przez ten czas urosło do można dojść do takiego wniosku, czałoby rychłe nadejście sądu osta-
rangi jednej z największych legend a u osób mniej spostrzegawczych tecznego. 911 jest jedną z tych rze-
motoryzacji i niemal ideału auta z pewnością pojawiają się problemy czy, które powinny pozostać nie-
sportowego. To właśnie z nim przede z ich odróżnieniem. Co więcej, moż- zmienne. I nie musi się każdemu po-
wszystkim kojarzona jest marka na się nawet poczuć nieco zdezo- dobać, bo gusta są różne. Tego samo-
i nie ma chyba nikogo na tym świe- rientowanym, bo panowie z Zuffen- chodu, właśnie w takiej postaci, nie
cie, kto by o nim nie słyszał. hausen twierdzą przy tym, że ich może zabraknąć, bo jest nieodłącz-
najnowsze dziecko nie ma za wiele nym elementem motoryzacji.
W związku z tym, że spuścizna po wspólnego z poprzednikami. Tym-
poprzednikach jest największą war- czasem oczy podpowiadają coś zu- Trudno chyba o bardziej charaktery-
tością „dziewięćsetjedenastki”, nale- pełnie innego… Ale jak wspomnia- styczną linię nadwozia. Rozpozna-
ży ją oceniać właśnie przez jej pry- łem, nic nie dzieje się bez przyczyny. walną zawsze i wszędzie. Długa ma-
zmat. I nie piszę tego bez powodu, Owo podobieństwo jest całkowicie ska, okrągłe reflektory i łagodnie,
bo chciałbym przejść do bardzo zamierzone i celowe, a co ważniej- harmonijnie opadający, ale delikat-
drażliwego tematu, mianowicie de- sze – niezbędne. 911 po prostu nie nie wyoblony tył – linia boczna przy-
signu. Brytyjski dziennikarz Jeremy może wyglądać inaczej. Pojawienie pomina… spłaszczonego „garbusa”.
54
TOGA FORUM ADWOKATÓW | marzec 2009
I nie tylko to jest między tymi dwo-
ma autami wspólne, bo łączy je rów-
nież umiejscowienie silnika – za tyl-
ną osią. To jedna z najbardziej cha-
rakterystycznych cech 911, ale o tym
później. Przejdźmy do wnętrza.
A tu z generacji na generację robi
się coraz bardziej elegancko i luk-
susowo. Wnętrze poprzednika było
niezłe, ale znalazło się tam za dużo
owali, przez co wyglądało nieco in-
fantylnie. Deska rozdzielcza mode-
lu 997, zwłaszcza po tegorocznych
modyfikacjach, prezentuje się bar-
dziej dystyngowanie i lepiej har-
monizuje z resztą oraz, jak to za-
zwyczaj bywa, poprawiono też ja-
kość materiałów. Jest tak, jak po-
winno być. No, może poza jednym
– kompletnie absurdalnymi tylny-
mi siedzeniami. Nie potrafię pojąć,
czym kierowali się projektanci, in-
stalując tam na siłę coś, co w do-
datku nazwano fotelami. Nawet
fakt przebywania we wnętrzu Po-
rsche 911 nie jest w stanie zrekom-
pensować cierpień wywołanych
taką ciasnotą.
Ale to drobnostka, w takim aucie są
rzeczy istotniejsze, chociażby to, jak
jeździ. A jeździ wspaniale, wyśmie-
nicie, rewelacyjnie, fantastycznie
i nieziemsko. To kolejna rzecz, dzięki
której 911 stało się tak sławne. I to
pomimo specyficznego układu na-
pędowego. Jasne jest bowiem, że
aby auto prowadziło się możliwie
jak najbardziej neutralnie, rozkład
masy między osiami musi być jak
najbardziej równomierny. A, na
zdrowy rozum, bardzo ciężko jest
dokonać tego, kiedy silnik jest tak
daleko z tyłu, jak to tylko możliwe.
Ale inżynierowie Porsche trudzili się
i pocili przez niemal pół wieku, aby
mimo tak niekorzystnego układu
wykrzesać coś z poczciwej „dzie-
więćsetjedenastki”. I doszli do per-
fekcji, która umiejscowiła ją na pie-
destale motoryzacji i uczyniła nie-
doścignionym wzorem.
Ale na tym nie kończą się wyróżniki
Porsche, bo silnik nie dość, że jest
tam, gdzie zazwyczaj bagażnik, to
sam w sobie jest dość nietypowy jak
na ten segment rynku. Niemal
wszyscy w klasie oferują mocarne
widlaste „ósemki”, a tutaj? Skrom-
ny, 6-cylindrowy bokser. Za to moc
jest adekwatna – zwykła Carrera ge-
neruje aktualnie 345KM z 3,6 litra,
„eska” zaś dysponuje 365KM z po-
jemności większej o 0,2 litra. Nie
brzmi to może szczególnie imponu-
jąco, ale potencjał 911 leży nie
w ogromnym silniku o mocy dosta-
tecznej do napędu sowieckiego T-34,
ale w ogromnej sprawności, zwin-
ności i walorach jezdnych. Porsche
na torze nie ma sobie równych, radzi
sobie bez większych trudności ze
znacznie silniejszymi i pozornie
szybszymi rywalami.
Ale warto wspomnieć jeszcze
o czymś. 911 występuje nie tylko ja-
ko Carrera i Carrera S. Porsche zafun-
dowało klientom parę odmian wię-
cej. Jest jeszcze model z napędem na
4 koła, również w wersji mocniejszej
i słabszej, czyli Carrera 4 i 4S. Mamy
już 4 modele. Do tego dochodzi wer-
sja otwarta każdej z tych odmian – 8
modeli. Trzeba dorzucić Targę, zwy-
kłą albo S, ale, Bogu dzięki, już tylko
z napędem na 4 koła. 10 modeli. Do
tego wszelkie odmiany „ekstra” –
Turbo zamknięte i otwarte, GT3, GT3
RS i GT2… Razem daje to 15 odmian.
A klient może się poczuć trochę za-
gubiony i przytłoczony tą mnogo-
ścią. Łatwo się przestraszyć i po pro-
stu pójść np. do Jaguara, gdzie przy
kupnie XK nie każą ci tyle myśleć –
tam wybierasz tylko, czy ma być
otwarty lub zamknięty oraz czy słab-
szy lub mocniejszy. Koniec.
Nie ma na świecie auta idealnego.
I nigdy nie będzie. Ale według mnie
Porsche 911 zbliżyło się do tego ide-
ału na tyle blisko, że można je na-
zwać jednym z najwspanialszych
samochodów w historii. I mam na-
dzieję, że za następne 40 lat jakiś in-
ny Jeremy Clarkson będzie mógł na-
rzekać, że nowe 911 dalej wygląda
tak samo.
Dominik Ca∏ka
55
TOGA FORUM ADWOKATÓW | paŸdziernik 2008
 Podró¿e

56
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Podró¿e

Turcja
w nowej ods∏onie
„Prawdziwa podróż odkrywcza nie polega na szukaniu nowych lądów,
lecz na nowym spojrzeniu”
Marcel Proust
57
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Podró¿e
Wyprawa do Turcji to podróż
w świat różnorodnych barw. Niebo
wydaje się tam być bardziej niebie-
skie, morze bardziej turkusowe,
a piasek na plaży bardziej żółty.
Otoczona czterema morzami Tur-
cja jest rajem z 8000 km słonecz-
nych plaż. To kolebka ponad 20 róż-
norodnych fascynujących cywili-
zacji, posiada 10 tys. lat dziedzic-
twa, którego większość pozostaje
nadal nieodkryta. Jej niezwykła
i bogata historia obecna jest
w świątyniach, starożytnych te-
atrach, kościołach, meczetach, gro-
bowcach, posągach bogów, pała-
cach i fortach pozostających do
dziś w nienaruszonym stanie. Tur-
cję najlepiej poznawać wszystkimi
zmysłami: zobaczyć jej piękno, po-
czuć jej aromat, zasmakować w jej
kuchni, usłyszeć jej muzykę.
Turcja to również enklawa luksusu,
z hotelami zapewniającymi wypo-
czynek na bardzo wysokim pozio-
mie, ze wspaniale wyposażonymi
centrami SPA czy polami golfowymi
o światowej sławie. Najbardziej roz-
winiętymi turystycznie rejonami
Turcji są Riwiery: Turecka i Egejska.
Riwiera Turecka urzeka malowni-
czymi zatoczkami, piaszczystymi
plażami oraz antycznymi miasta-
mi. Najbardziej wybredny turysta
znajdzie tu coś dla siebie, od spor-
tów ekstremalnych do bogatego ży-
cia nocnego. Najpopularniejszym
kurortem Riwiery Tureckiej jest An-
talia, miasto położone nad zatoką
o tej samej nazwie, u podnóża stro-
58
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
mych gór Bey. Wzdłuż brzegu zatoki
rozciąga się szeroka plaża. Miasto
ma do zaoferowania ciekawe mu-
zea i starą dzielnicę Kaleići, a także
restauracje, bary i kluby. Mury, któ-
re były niegdyś przeszkodą dla ob-
cych wojsk, dzisiaj bronią miasta
przed naporem ruchu ulicznego.
Zwiedzanie najlepiej rozpocząć od
Yivli Minare. Jest to piękny minaret
zbudowany na początku XIII wieku
z polecenia sułtana seldżuckiego
Alaeddina Keykobada, obok kościo-
ła, który władca kazał zamienić
w meczet. Dalej na północ wznosi
się Mevlevi Tekke (klasztor wiru-
jących derwiszy) z XIII wieku. Nie-
opodal można zobaczyć dwa gro-
bowce: ZincirkĒrana Mehmeda Pa-
szy oraz Nigar Hatun.
Na Riwierze Tureckiej rozciągają się
większe obszary wypoczynkowe:
Side, Belek, Kemer, Kas, Kalkan. To
one, w ogromnej większości, przyj-
mują każdego roku miliony tury-
stów. Tureckie wybrzeże to naj-
większe i najbardziej luksusowe ho-
tele (często oceniane najlepiej
w rankingach europejskich) niekie-
dy o ekstrawaganckiej, ale ciekawej
architekturze, jak np. hotel Titanic
znajdujący się bezpośrednio przy
plaży Lara oraz zadbane, piaszczy-
ste plaże. Kurorty pozwalają na do-
skonały wypoczynek, mogą stać się
także bazą wypadową do bardziej
odległych zakątków, np. do antycz-
nych Aspendos, Perge, Olympos
i Patara, czy do wodospadów
Düden, Manavgat i Kur_unlu.
Hotel Titanic słynie z oryginalnej architektury
Wybrzeże Egejskie to kraina łagod-
ności, bajkowych krajobrazów, so-
czystej zieleni, przezroczystych nie-
bieskich wód Morza Egejskiego. Za-
skakuje urozmaiconą linią brzego-
wą, pięknymi zatokami, przylądka-
mi i bardzo dużą ilością terenów zie-
lonych. Wszystko to czyni je ideal-
nym miejscem dla osób, które pra-
gną zaznać prawdziwego spokoju na
łonie natury. W okolicy Riwiery
Egejskiej znajduje się Park Krajobra-
zowy, który swoim zasięgiem obej-
muje jezioro Koycegiz, rzekę Dalyan
oraz plażę Iztuzu, na której żółwie
morskie składają swoje jaja.
Jedną z najbardziej atrakcyjnych
miejscowości Wybrzeża Egejskiego
jest Marmaris. Miasto znane z pięk-
nych widoków, dogodnego położe-
nia, wspaniałych walorów histo-
rycznych. Liczne zatoczki, czyste,
piaszczysto-żwirkowe plaże i ciepłe
turkusowe morze przyciągają tury-
stów z całego świata. Hotele w oko-
licach Marmaris słyną z wysokiej ja-
kości oferowanych usług. Godnym
polecenia jest hotel Munamar, znaj-
dujący się przy jedynej w okolicy
piaszczystej plaży. Zachwyceni będą
także turyści szukający aktywnego
wypoczynku, gdyż region ten obfi-
tuje w liczne wypożyczalnie sprzętu
wodnego, wieczorem natomiast ba-
ry, restauracje i dyskoteki zapraszają
do zabawy, aż do białego rana.
Podczas podróży do Turcji należy
zwrócić uwagę na to, jak bogato na-
tura obdarzyła ten skrawek Ziemi.
Właśnie tam znajduje się skupisko
jedynych w swoim rodzaju widowi-
skowych objawień natury. Najwięk-
szą uwagę turystów przyciąga Pa-
mukkale, słynąca z wapniowych ka-
skad „bawełniana twierdza”, wpisa-
na na listę światowego dziedzictwa
przyrodniczego UNESCO. Na wyso-
kości około 200 m ze skał góry Coke-
lez wytryskują gorące źródła, a sil-
nie nasycona związkami mineral-
nymi woda spływająca w dolinę
wynosi na powierzchnię rozpusz-
czone sole wapienia. Wapień wytrą-
cający się z wody przyczynił się do
powstania około stu tarasowato roz-
łożonych basenów połączonych
skalnymi „wodospadami”. Widok
na Pamukkale dostarcza unikato-
wych wrażeń oraz skłania do zasta-
nowienia nad potęgą i zjawiskowo-
ścią natury.
Jednym z wielu cudów natury
w Turcji jest Kapadocja. Jest to kra-
ina położona w środkowej części
Anatolii, a jej granice nie są ostro

zdefiniowane, ponieważ nie jest
ona pojęciem administracyjnym,
a raczej wynikającym z tradycji
i odmienności krajobrazowej regio-
nu. Obejmuje teren około 600 kilo-
metrów kwadratowych. Nazwa Ka-
padocji wywodzi się prawdopodob-
nie z języka perskiego i oznacza
krainę pięknych koni. Ale nie z tych
szlachetnych zwierząt słynie obec-
nie Kapadocja, a z niezwykłego
ukształtowania terenu. Krajobraz
Kapadocji często nazywany jest
księżycowym. Charakteryzują go
niezwykłe formy skalne, tak zwane
baśniowe kominy. Na liście naj-
ważniejszych atrakcji turystycz-
nych Kapadocji znajdują się pod-
ziemne miasta, w których miejsco-
wa ludność przez wieki chroniła się
przed najazdami i prześladowania-
mi. Do najbardziej znanych zalicza
się Kaymakli i Derinkuyu, ale jest
ich o wiele więcej. Prawdopodob-
nie nie wszystkie zostały jeszcze
odkryte…
Turcja to niewątpliwie także raj dla
golfistów. W niewielkiej odległości
od siebie znajdują się pola golfowe
o międzynarodowej sławie, wszyst-
kie zlokalizowane nad brzegiem
morza, co dodatkowo podnosi ich
atrakcyjność. Godnymi polecenia
są The Kaya Eagles Golf Club, Tat
Golf Belek International Golf Club
oraz National Golf Club. Pierwsze
z nich, zaprojektowane przez świa-
towej sławy architekta – Davida Jo-
nesa, ma 18 dołków rozmieszczo-
nych na 5887 metrach. Fairwaye te-
go pola golfowego, wybudowanego
w 2007 roku, przebiegają przez las
piniowy, który rozciąga się pomię-
dzy plażą a miejscowością Belek.
Tat Golf Belek to pole o randze mi-
strzowskiej. Ze swoimi 27 dołkami
jest jednym z największych w re-
Hotel Munamar położony jest przy jedynej piaszczystej plaży w okolicy Marmaris
Pole golfowe Tat Golf Belek International
to pole o randze mistrzowskiej.
Kapadocja słynie z niespotykanych nigdzie indziej
na świecie form skalnych
Kapadocja ( foto z Biuro Radcy
ds. Kultury i Informacji Ambasady Turcji)
gionie, zaś pole National Golf Club
jest najstarszym polem golfowym
w Turcji. Wszystkie trzy pola posia-
dają wypożyczalnie sprzętu, bogatą
bazę rozrywkowo–gastronomicz-
ną, a także wysoko wykwalifiko-
wanych instruktorów, którzy za-
wsze chętnie służą pomocą i radą
podczas gry.
Po długiej grze w golfa warto zre-
laksować się w jednym z salonów
SPA. Wiele hoteli tureckich w swo-
jej ofercie posiada ciekawe i nie-
zwykle odprężające zabiegi SPA.
Najbardziej rozpowszechnione są
te, w których wykorzystuje się olej-
ki eteryczne oraz łaźnia turecka,
czyli tradycyjna publiczna łaźnia,
wszechobecna we wszystkich kra-
jach Orientu. Zgodnie z wielowie-
kową tradycją pośrodku łaźni stoi
kamienny podgrzewany postu-
ment, przeznaczony do specjalnego
masażu w pianie mydlanej. Częste
polewanie letnią wodą pomiędzy
wieloma masażami, a także panu-
jąca w Hamamie cisza, przyczynia-
ją się do osiągnięcia relaksu i we-
wnętrznego wyciszenia. Każdy, kto
się zdecyduje na ten zabieg, na
pewno nie będzie żałował swojej
decyzji.
Turcja to kraj, który ma do zaofero-
wania tak wiele, że jedne wakacje
to zbyt mało, aby poznać jej nie-
zwykły klimat. Wspaniałe morza,
smaczna orientalna kuchnia,
ogrom zabytków i do tego baza ho-
telowa spełniająca wymagania
wszystkich klientów. Każdy kraj
przyciąga turystów w inny, charak-
terystyczny dla siebie sposób. Tur-
cja nie ma z tym żadnego proble-
mu.
Zapraszamy w podróż!
„Zespó∏ Terra Mare”
www.terramare.eu
59
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Kulinaria
Nowoczesna
tradycja czyli
wielkanocne
FUSION
Święta Wielkiej Nocy, które w sferze obrzędowej nieustannie
walczą o palmę pierwszeństwa ze Świętami Bożego
Narodzenia, następują po długim, trwającym 40 dni okresie
Wielkiego Postu. Dawniej obyczaj poszczenia przestrzegany był
dużo bardziej rygorystycznie niż obecnie. Unikano w tym czasie
jedzenia nawet nabiału. Niejako w nagrodę za wytrwałe
przestrzeganie postu wieczerze w Wielką Niedzielę, szczególnie
w polskiej tradycji, były bardzo obfite.
60
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
przek¹ska
Pierogi z bia³¹ kie³bas¹
i s³odko-kwaœnymi jab³kami
(przepis dla 4 osób)
Ciasto: màka , sól, woda letnia
Solimy letnià wod´ i rozrabiamy màkà – wyrabiamy
ciasto na jednolita mas´ bez ˝adnych grudek, przykry-
wamy Êciereczkà, by nie obsycha∏o – i zostawiamy na
godzin´ lub dwie by „odpocz´∏o”, ale nie jest to koniecz-
ne.
Nadzienie:
– 250 g bia∏ej sparzonej kie∏basy
– 1 cebula
– 2 zàbki czosnku
– majeranek suszony (do smaku)
– sól i Êwie˝o mielony czarny pieprz
(najlepiej w m∏ynku)
– 2 ugotowane na twardo jajka
– 2 ∏y˝ki sto∏owe chrzanu tartego (w zale˝noÊci
od upodobaƒ mo˝na daç jednà lub dwie)
– posiekana natka pietruszki (1 ∏y˝ka sto∏owa)
Cebul´ tniemy w bardzo drobnà kostk´ wraz z czosn-
kiem i natkà pietruszki – wszystko dok∏adnie podsma-
˝amy. Kie∏bas´ obieramy ze skórki i nast´pnie mielimy
w maszynce do mielenia mi´sa wraz z ugotowanymi na
twardo jajkami , dodajemy podsma˝onà cebul´, dopra-
wiamy do smaku chrzanem i suszonym majerankiem
– mas´ dok∏adnie mieszamy. Wa∏kujemy cienko ciasto,
wycinamy kó∏eczka i formujemy pierogi. Pierogi gotuje-
my w osolonej wodzie – najlepiej bezpoÊrednio przed
podaniem – ciasto bez u˝ycia jajka jest delikatniejsze
ale te˝ szybciej b´dzie si´ rozrywa∏o.
Chutney jab∏kowy z limonkà:
– 2 kwaÊne jab∏ka – obrane i poci´te w drobnà kostecz-
k´ (skrapiamy sokiem z cytryny, by nie ciemnia∏y)
– majeranek Êwie˝y
– ocet winny bia∏y
– skórka z limonki (sparzona i poci´ta w bardzo
cienkie paseczki)
– oliwa z awokado o smaku limonki
50 ml octu podgrzewamy z ga∏àzkami Êwie˝ego maje-
ranku , które po zagotowaniu wyjmujemy , nast´pnie
dodajemy skórk´ z limonki i w tak przygotowanym sy-
ropie parzymy jab∏ka – bardzo krótko, by si´ za bardzo
nie rozgotowa∏y i nie straci∏y koloru, doprawiamy odro-
bina majeranku. Jab∏ka musza mieç kwaskowo-maje-
rankowy smak.
Na zdj´ciu danie jest udekorowane oliwà majeranko-
wa (zagrzana do 100 stopni oliwa z oliwek ze Êwie˝ym
majerankiem – zmiksowana i odcedzona, mo˝na prze-
chowywaç w lodówce do 2 tygodni). Drugi sos to pieczo-
na czerwona papryka równie˝ zmiksowana z oliwa
z oliwek.
danie g³ówne
Rolandki z upieczonego miêsa
z pikantnym serkiem kokosowym
i warzywami
– 100 gr upieczonego i poci´tego w cienkie plastry mi´-
sa (schab lub ciel´cina)
– 200 ml mleka kokosowego
– 20 gr pasty zielone curry
– 100 gr sera pleÊniowego
Warzywa do zawini´cia (np. minikukurydza, pie-
czona papryka, szparagi). Gotujemy mleko kokoso-
we z serem pleÊniowym i pastà zielone curry –
wszystko razem – ca∏y czas systematycznie miesza-
my. Gdy zacznie g´stnieç, zdejmujemy z ognia i ch∏o-
dzimy. Otrzymana masa – b´dzie mia∏a konsysten-
cj´ g´stego kremowego twaro˝ku ( mo˝emy do smaku
dodaç posiekanà Êwie˝à bazyli´)
Na posmarowanej delikatnie oliwà plastikowej folii
rozk∏adamy plasterki mi´sa –tak by na siebie dok∏ad-
nie zachodzi∏y. Na 2/3 szerokoÊci mi´sa nak∏adamy
„twaro˝ek kokosowy „ i w jego Êrodek wk∏adamy nasze
warzywa (warzywa nie mogà byç za twarde, ponie-
wa˝ po zwini´ciu roladki b´dzie jà ci´˝ko pociàç ). Ro-
lujemy ca∏oÊç tak by folia nie wkr´ci∏a si´ w Êrodek , za-
kr´camy boki folii jak papierek od cukierka i sch∏adza-
my w lodówce .
Na zdj´ciu – roladki podaliÊmy z sosem tatarskim
z odrobina Êwie˝ego imbiru, sosem z pasty wasabi,
sa∏atà rukola skropionà oliwà z awokado z cytryno-
wym pieprzem.
Sos tatarski
– Êmietana lub jogurt
– majonez
– posiekane ogórki konserwowe lub kiszone
– posiekane grzyby marynowane
– odrobina Êwie˝ego imbiru starta
lub drobno posiekana
– odrobina musztardy, sól, pieprz, cukier,
sok z cytryny – do smaku
Budząca się po zimie do życia przyroda wplatała się naturalnie w świątecz-
ną symbolikę. Dlatego też stoły wielkanocne obok wielkiej obfitości potraw
cieszyły również oko bogatą dekoracją. Najczęściej był to świeży, zieleniący
się owies, rzeżucha, kolorowe palemki, bukszpan, bazie, wiosenne kwiaty,
pisanki, kraszanki no i oczywiście baranek, który zależnie od miejscowej
tradycji wykonany był z ciasta, wyciskany w specjalnej drewnianej formie
z masła, wosku, lub cukru.
Obfitość polskich stołów wielkanocnych stała się już przysłowiowa i wiele
jest opisów dokumentujących to zjawisko. Królowały mięsa pieczone i wę-
dzone z szynką, wędzoną w całości – z kością, na czele. Do tego zwoje kieł-
bas często uzupełniane pieczonym prosięciem lub pieczoną głową prosięcia
z jajkiem lub pisanką w pysku.
Trzeba jednak pamiętać, że dawniej taka obfitość jedzenia była czymś rze-
czywiście wyjątkowym – podkreślającym niejako wyjątkowy charakter
tych świąt. Na co dzień tak nie jadano. Stąd też święta długo się pamiętało
i czekało na nie z utęsknieniem.
Minęły lata. Ogólny wzrost zamożności, postęp i rozwój techniczny oraz
upadek w naszym regionie „przodującego ustroju”, spowodowały, że te ele-
menty obrzędowości nie kuszą nas już tak jak naszych przodków. Szynkę
i różne przysmaki, które kiedyś były czymś wyjątkowym, mamy na co
dzień. Stąd być może rodzi się u niektórych trochę malkontenckie utyskiwa-
nie na kulinarną tradycję wielkanocną – że tłusto, niezdrowo i co roku tak
samo.
Fakt, że obecnie zazwyczaj mąż
i żona pracują zawodowo poza
domem, powoduje, że przygoto-
wanie tradycyjnych świąt wła-
snym sumptem staje się dla ro-
dzin sporym wyzwaniem. Dużo
chętniej niż kiedyś wyjeżdżamy
w okresie świąt lub chcemy ten
czas poświęcić odpoczynkowi
bardziej aktywnemu niż długie
świąteczne biesiady i wcześniej-
sze mozolne przygotowania do
nich. Stąd też rosnąca popular-
ność różnorodnych serwisów ty-
pu „take away”, dzięki którym na-
wet w tak renomowanych sie-
www.go-fusion.pl
61
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Kulinaria

sa³atka
Sa³atka z tuñczyka z jajkami
przepiórczymi i pomarañczowo-
-musztardowym dresingiem
z wanili¹

– Tuƒczyk (mo˝e byç z puszki, s∏oika lub Êwie˝y

– wyci´ty i obsma˝ony z pieprzem)
– 12 jajek przepiórczych
– 12 czarnych i 12 zielonych oliwek
– 12 szt. pomidorków koktajlowych
– 100 g ugotowanej i poci´tej fasolki szparagowej
(najlepiej jest u˝yç Êwie˝à )
– 1 ziemniak (lekko niedogotowany)
– 100 g ró˝nych sa∏at

Mo˝na dodaç szparagi, cebul´ poci´tà w piórka, pa-

pryk´ lub inne swoje ulubione warzywa .Wa˝ne jest
by by∏y tak samo poci´te i poprzez obróbk´ termicz-
nà lub swój charakter mia∏y t´ samà „twardoÊç”, by
uniknàç jedzenia razem bardzo twardych i mi´kkich
sk∏adników.

Sos
– musztarda pomaraƒczowa 25 gr
– oliwa z awokado – krwista pomaraƒcza – 50 ml
– 1/2 laski wanilii
– 100 ml soku pomaraƒczowego

Wanili´ rozcinamy i wyjmujemy na wierzch mià˝sz ciach jak Westin czy Sheraton mamy dziś możliwość zamówienia wspania-
– wszystko razem wrzucamy do soku pomaraƒczo- łych potraw na ucztę wielkanocną lub bozonarodzeniową w naszym domu.
wego. Wygotowujemy sok z wanilià – gdy zaczyna Tradycja jednak zobowiązuje. I choć z jednej strony gorąco polecamy ak-
g´stnieç, dodajemy musztard´, razem dok∏adnie mie- tywność na świeżym, wiosennym powietrzu i wszelkie formy wypoczyn-
szany i ukr´camy. Powoli dolewajàc oliw´- rozpro- ku, to chcemy również zachęcić do samodzielnego przygotowania przynaj-
wadzamy do konsystencji sosu. Okràg∏e sk∏adniki mniej niektórych elementów świątecznego przyjęcia. Żeby tradycji stało
tniemy na po∏ówki lub çwiartki – skrapiamy deli- się zadość potrawy, które zaproponujemy będą się opierały na tym, co od
katnie oliwa z awokado o smaku limonki i uk∏ada- wieków zapełniało polskie wielkanocne stoły: pieczone mięso, biała kieł-
my wokó∏ sa∏aty, na której le˝y tuƒczyk i polewamy basa i jajka. Pamiętając jednak, że kiedyś były one czymś wyjątkowym, po-
dooko∏a sosem. staramy się je urozmaicić elementami zaczerpniętymi z innych tradycji
kulinarnych. Tak więc tradycja z odrobiną szaleństwa to trop, którym po-
dążał Artur Grajber – szef kuchni hotelu Sheraton w warszawie – przygoto-
Artur ¸asiuk wując dla Państwa przepisy na potrawy świąteczne. Kiedy pierwszy raz
rozmawialiśmy na temat „wielkanocnego fusion”, zastrzegł jednak:
– w∏aÊciciel delikatesów internetowych – Świętość, której nie odważyłbym się nigdy „sfuzjować” to żurek. Cho-
FUSION. Przez kilkanaÊcie lat zajmowa∏ ciaż jadłem ostatnio żurek z kurkami i ta
si´ fotografià prasowà. Pracowa∏ w naj- wersja jest zdecydowanie godna
wi´kszych polskich redakcjach: Centralnej Agencji Fo- polecenia. Swoją drogą nadal
tograficznej, Rzeczpospolitej, Gazecie Wyborczej, czekam na wiarygodne ar-
Dzienniku. Ostatnio postanowi∏ wi´cej czasu poÊwi´ciç gumenty na temat różni-
swojej drugiej wielkiej pasji – dobrej kuchni – i otworzy∏ cy między żurkiem
internetowe delikatesy dla koneserów. i białym barszczem.
Temat ten jest dys-
Artur Grajber kutowany od lat
a temperatura spo-
– szef kuchni Hotel Sheraton Warszawa. ru nie gaśnie (wy-
Od 2006 roku jest szefem kuchni w hote- starczy zajrzeć do
lu oraz koordynatorem kulinarnym war- internetu) i przypo-
szawskich hoteli Starwood: Le Meridien mina nieco słynne
Bristol i Westin Warsaw. Mia∏ okazj´ gotowaç dla prezy- rozważania Jana Sta-
denta KwaÊniewskiego, prezydenta Putina i wielu innych nisławskiego o wyż-
osobistoÊci Êwiata mediów i polityki. Ulubiona kuchnia szości Świąt Wielkiej
Artura Grajbera to kuchnia Êródziemnomorska, a Nocy nad Świętami Boże-
w szczególnoÊci w∏oska z elementami kuchni oriental- go Narodzenia.”
nej. Jego s∏aboÊcià sà czekoladowe desery i faworki. Artur ¸asiuk; zdj´cia: www.go-fusion.pl

62
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
 Polecamy

Wystawy

Miêdzynarodowa Kolekcja Sztuki Wspó³czesnej.

Edycja 5
– tę wystawę trzeba zobaczyć. Choć nie dla wszystkich sztuka współczesna
jest czytelna i pociągająca. Na ekspozycji znaleźli się bowiem twórcy z Pol-
ski i zagranicy, którzy gościli ze swoimi wystawami w Centrum Sztuki
Współczesnej na Zamku Ujazdowskim w Warszawie. Zostaną tu pokazane
prace ponad 90 artystów (w tym 30 zagranicznych), posługujących się
wszechstronnymi środkami wypowiedzi: od malarstwa, rzeźby, fotografii
czy rysunku, do instalacji, wideo, zapisów akcji artystycznych oraz projek-
tów publicznych. Autorami są m.in. goszcząca niedawno w Centrum Sztu-
ki Współczesnej Yoko Ono, światowej sławy polska artystka Magdalena
Abakanowicz, skandalizująca Katarzyna Kozyra, znani z ciekawych projek-
tów publicznych Paweł Althamer i Joanna Rajkowska, modni Wilhelm Sa-
snal czy Agata Bogacka oraz Roman Opałka, Leon Tarasewicz, Nicolas Gros-
spierre, Edward Dwurnik czy w końcu Tadeusz Kantor. Jak podkreślają or-
ganizatorzy ekspozycji, w ciągu dwudziestoletniej, systematycznej działal-
ności CSW starało się uważnie śledzić i wychwytywać istotne etapy proce- Otwarcie wystawy: piątek 27 marca
su przemian sztuki współczesnej. Począwszy od lat 60. i 70. ubiegłego wie- Centrum Sztuki Współczesnej
ku, na artystach pokolenia debiutującego już w XXI wieku kończąc. Zamek Ujazdowski, Warszawa

Sprawiedliwoœæ, wina, kara Nagoœæ spod pêdzla wielkich malarzy

Okazuje się, że symbolem sprawiedliwości jest nie tyl- Ciało nagie, zmysłowe, przed-
ko postać kobieca z zawiązanymi oczami i dzierżąca stawione samodzielnie lub
miecz i wagę, którą zwykło się spotykać w budynkach w określonej stylizacji (w sce-
sądowych. To także niewiasta, której towarzyszy… nach mitologicznych, histo-
struś, trzymająca w prawej dłoni wiązkę rózeg z przy- rycznych, biblijnych, alegorycz-
wiązanym do nich toporem, a w lewej ogień – infor- nych) jest tematem nowej wy-
mują nas organizatorzy wystawy zorganizowanej stawy w Centrum Kultury „Za-
w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie. mek” w Poznaniu, poświęconej
Ta ekspozycja, choć nie jest przeznaczona tylko dla malarstwu polskiemu. Zgro-
przedstawicieli prawa, z pewnością zainteresuje na- madzono na niej prawie 70 te-
szych Czytelników. Zmieniającą się wizję pojęcia spra- matycznych prac ze zbiorów
wiedliwości na przestrzeni czterech wieków zobaczy- m.in. Muzeów Narodowych
my tu na 120 grafikach i 10 starodrukach autorstwa w Warszawie, Krakowie i Po-
ponad stu artystów. Wśród nich znaleźli się tacy mi- znaniu, Muzeum Okręgowego
strzowie, jak: Albrecht Dürer, Peter Brueghel st., We- w Toruniu, Muzeum Sztuki
nzel Hollar, Peter Paul Rubens, Jaques Callot, William w Łodzi oraz Muzeum Historii
Hogarth czy Francesco Bartolozzi. Oprócz samych Miasta Łodzi. Zobaczymy tu ob-
przedstawień sprawiedliwości i pojęć z nią związa- razy klasyków polskiego ma-
nych, na wystawie w układzie tematycznym przedsta- larstwa związanych z różnymi
wione zostaną: postacie legendarnych i nowożytnych kierunkami i ugrupowaniami artystycznymi, takich jak Je-
prawodawców, sprawowanie sądów, postacie teorety- rzy Nowosielski, Wojciech Weiss, Józef Pankiewicz, Włady-
ków i urzędników, zbrodnie i wizerunki przestępców sław Podkowiński i Jacek Malczewski. Najstarszy z prezen-
oraz przedstawienia kar i sceny miłosierdzia, a także towanych na wystawie obrazów to „Rodzina Fauna” z ok.
artystyczne wizje Sądu Ostatecznego – czasu nagrody 1890 roku, autorstwa dziewiętnastowiecznego pompiera
dla jednych, a potępienia dla innych. Wystawę przygo- Franciszka Żmurki, najnowsze: „Tej nocy świeciły księżyce”
towało Międzynarodowe Centrum Kultury we współ- Kazimierza Mikulskiego i „Akt z miednicą” Jerzego Nowo-
pracy z Biblioteką Naukową PAU i PAN w Krakowie. sielskiego zostały namalowane w 1982 roku. Jerzy Nowo-
sielski, jeden z najwybitniejszych polskich artystów dru-
Wystawę można oglądać do 19 kwietnia. giej połowy XX wieku, znany przede wszystkim z dzieł sa-
„Wina i kara. Sprawiedliwość w grafice kralnych, nadał, jak podkreślają organizatorzy, niezwykle
europejskiej XVI-XIX wieku” osobiste piętno sztuce aktu. Jego twórczość reprezentowa-
Galeria Międzynarodowego Centrum Kultury na jest na ekspozycji dwoma płótnami.
Rynek Główny 25, Kraków „Piękno nagości” – wystawa czynna 26 kwietnia
Centrum Kultury „Zamek” Poznań
63
TOGA FORUM ADWOKATÓW | kwiecieñ 2009
Polecamy

Teatr

Marzenia i pop-kultura
„Karuzela marzeń”, kwietniowa propozycja Teatru Stu-
dio Buffo, kręcić się będzie przy dźwiękach najwięk-
szych przebojów zespołu „Maanam”.
Ten muzyczno-dramatyczny spektakl napisany został
przez dwoje młodych autorów – Anetę i Adama Woj-
tyszków – specjalnie na zamówienie Teatru Buffo. Au-
torzy tego widowiskowego show zachęcają widza do
zastanowienia się nad współczesną kulturą popularną,
którą w dużym stopniu kształtuje w obecnych czasach
telewizja. Stawiają pytania o wpływ mediów na emo-
cje, motywacje i postawy współczesnych Polaków. Co
jest ważniejsze: intymność czy dążenie do popularno-
ści? – przed takim dylematem postawione jest według
twórców „Karuzeli marzeń” młode pokolenie. Wśród
wykonawców zobaczymy m.in. znanego showmana
Krzysztofa Skibę, który wcieli się w rolę prezentera te-
lewizyjnego, aktorki z warszawskich teatrów (wśród
nich Anetę Todorczuk-Perchuć, aktorkę Teatru Narodo-
wego), które wystąpią tu gościnnie, a także dwunasto-
osobowy zespół młodych artystów teatru Studio Buffo.
Reżyseria i choreografia – Janusz Józefowicz, kierow-
nictwo muzyczne – Janusz Stokłosa.
„Karuzela marzeń”, Teatr Studio Buffo
16 i 17 kwietnia, godz. 19

Wnêtrza Sport i rekreacja

Wysmakowana elegancja Zaproszenie w plener

Otwarcie salonu firmowego było okazją do zaprezentowa-
nia najnowszego produktu Ludwik Styl: mebli z kolekcji
„NOVUM”. Kolekcja ta jest kolejnym krokiem w obranym,
nowym kierunku rozwoju firmy, która dotychczas była
znana ze wzornictwa nawiązującego do klasycznych form.
Tym razem kolekcja utrzymana jest w nowoczesnej styli-
styce, projekt zachowuje jednak wszelkie zalety poprzed-
nich kolekcji: meble są ręcznie wykonane według spraw-
dzonych, starych technologii, całkowicie z litego drewna
dębowego lub bukowego. Niewątpliwie wyróżniają się one
pięknym rysunkiem słojów. Paradoksalnie ich prosta, su-
rowa forma wprowadza do wnętrza przyjazną, niejako
swojską atmosferę, jednak z zachowaniem wszelkich atry-
butów gustownej elegancji. Bo właśnie takie są produkty
firmy Ludwik Styl – oryginalne, piękne i uduchowione.
Warsaw Polo Club to jedyne miejsce
w kraju, które zostało zaprojektowane
i zbudowane z myślą o polo. Sport ten,
uważany za bardzo elitarny, z ogromnymi
tradycjami, prawie przez 70 lat był w Pol-
sce niedostępny. Warsaw Polo Club to
trzeci, ale najnowocześniejszy ośrodek
skupiający entuzjastów polo w Polsce. W Warsaw Polo Club
przygotowano dla Państwa specjalne zajęcia wprowadzają-
ce do świata polo poprzez lekcje teorii, taktyki oraz lekcje
jazdy konnej. Zajęcia praktyczne to nauka podstaw, poczy-
nając od uderzeń (swingu) polo na drewnianym koniu, po-
przez naukę jazdy konnej w stylu polo, kończąc na próbie
swoich sił w terenie, a nawet grę w drużynie. Proponowane
są dwa rodzaje kursów: jednodniowe oraz trzydniowe (za-
kwaterowanie w Warsaw Polo Club), w systemie indywidu-
alnym bądź grupowym. Czas spędzony w Warsaw Polo
Club to nie tylko ćwiczenia i nauka gry w polo, ale również
wyjątkowa okazja do oderwania się od zgiełku zatłoczone-
go miasta i przeniesienia na łono natury – jedynie 27 km od
centrum Warszawy. Co wyróżnia Warsaw Polo Club, to są-
siedztwo niezwykle urokliwego Chojnowskiego Parku Na-
rodowego. Jest to doskonałe miejsce na udane pikniki, pre-
zentacje, szkolenia, imprezy firmowe, spotkania biznesowe
i rodzinne. W polo można grać od najmłodszych lat (polo cli-
nic–junior), nie ma również żadnej górnej granicy wieko-
wej do uprawiania tego sportu.
www.warsawpoloclub.pl
 moje BIURO
w sercu miasta
Elastyczny harmonogram płatności
Szczegóły w biurze obsługi Klienta.

Centrum Warszawy i doskonała lokalizacja.

Prestiż, renoma, naturalna harmonia jakości i piękna.

Właśnie to oferują Apartamenty Pańska - jedna

z najnowszych inwestycji Acciona Nieruchomości.

Poza wysokiej klasy apartamentami i dogodną strefą

handlowo-usługową to również doskonałe miejsce na biuro.

Skorzystaj z wyjątkowości tego miejsca i znajdź przestrzeń

dla swojej firmy.

tel.: (22) 40 225 75 www.acciona-nieruchomosci.pl

biuro sprzedaży: ul. Sienna 86 lok. 130, tel.: (+48) 22 40 225 75, (+48) 22 40 225 85, fax: (+48) 22 40 225 65, www.acciona-nieruchomosci.pl
 Nowa Klasa E. Twój azyl.
Technologia z myÊlà o bezpieczeƒstwie.
Nowa Klasa E jest Twoim miejscem na ziemi. W Mercedesie tej
klasy czujesz si´ wyjàtkowo, poniewa˝ o Twoje bezpieczeƒstwo
dbajà najnowoczeÊniejsze rozwiàzania techniczne, takie jak
ATTENTION ASSIST – system analizujàcy zachowanie kierowcy
i doradzajàcy przerw´ w podró˝y po zarejestrowaniu pierwszych
oznak zm´czenia, czy poszerzony asystent jazdy nocnej
(dost´pny na ˝yczenie). Niepowtarzalnych wra˝eƒ z jazdy
dostarczà dynamiczne i bardzo oszcz´dne silniki, dost´pne
tak˝e w wersjach BlueEFFICIENCY. Poznaj najnowoczeÊniejsze
rozwiàzania technologiczne i zachwyç si´ eleganckà stylistykà
Nowej Klasy E. Zapraszamy do salonów.
Zu˝ycie paliwa – Klasa E 200 CDI BlueEFFICIENCY: tylko
5,3 l/100 km, emisja CO2: 139 g/km.
www.mercedes-benz.pl