TERAPIA ERICKSONOWSKA WYKAD 1 WYKAD 2 Temat: Miejsce terapii erickonowskiej na mapie psychoterapii Podejcie ericksonowskie zorientowane na zasobach.

. Erickson odszed od teoretycznych zaoeo, bo wg niego podejcia terapeutyczne nie respektuj zasobw klienta. 4 gwne paradygmaty w psychoterapii: 1. 2. 3. 4. Psychoanalityczny przeom XIX/XX w Podejcie humanistyczno- egzystencjalne Podejcie behawioralno- poznawcze Podejcie systemowe 26.02.2013 5.03.2013

Najdalsze podejciu ericksonowskiemu jest podejcie psychoanalityczne, najblisze systemowe. W podejciu ericksonowskim nie mwimy pacjent, tylko klient. Szlaki w psychoterapii na jakie prowadz szczyty? 1. Podejcie psychoanalityczne: Cel zmiana waciwoci wewntrz psychicznych jednostki (waciwe przeywanie siebie i swoich relacji z innymi). 2. Podejcie humanistyczno-egzystencjalne: cel osignicie samoakceptacji, jak najwiksza samowiadomod. Analiza co wyodrbnia si jako figura z ta 3. Podejcie poznawczo - behawioralne: cel zmiana bdnych przekonao, zmiana nieadekwatnych zachowao. Co si dzieje: poszukiwanie schematw poznawczych, zastpowanie ich innymi 4. Podejcie systemowe: cel usunicie czynnikw tkwicych w systemie, ktre odpowiadaj za powstawanie i utrzymywanie si problemw jednostki. Analiza elementw systemu, dynamiki systemu 5. Pod ericksonowskie: cel konkretny i zindywidualizowany. Podejcie ateoretyczne (rewolucja w myleniu o psychoterapii). Terapia skrpowana zaoeniami teoretycznymi nie respektuje jednostki i jej wewntrznych zasobw (spotkaj pacjenta w jego wiecie) Spotkaj pacjenta w jego wiecie Pacjent chce si poczud lepiej, chce zmiany. Oczekiwania w tym zakresie mog byd bardzo zindywidualizowane (nowy brzeg) Na pewno prbowa poradzid sobie ze swoim problemem, tylko bezskutecznie. Na pewno mia te takie momenty (wyjtki), kiedy czu si nieco lepiej (stary brzeg) Wszystko, czego potrzebuje do zmiany ma ju w sobie, tylko trzeba mu pomc to odkryd (most) Pacjent komunikuje z poziomu wiadomego i niewiadomego. Interwencja powinna byd komplementarna i spoytkowad wszystko, co wnosi pacjent (most) Nie wszystko w pacjencie jest chore i dysfunkcjonalne. Posiada obszary dobrego funkcjonowania, tylko trzeba je docenid i rozszerzyd (most)

TERAPIA ERICKSONOWSKA Terapia to ruch. Pacjent czsto jest po prostu zastygy w swoim schemacie mylenia i funkcjonowania (most) Jeli nie mona zrobid wszystkiego, warto zrobid to, co jest moliwe byd moe robic w ten sposb miejsce dla czego jeszcze (most)

6 zasad ericksonii 1. Niewiadomod jest wanym narzdziem w kierowaniu procesem terapeutycznym 2. Problemy z jakimi zgaszaj si pacjenci naley postrzegad nie jako patologi ale jako wynik prb zaadaptowania si do zmieniajcych si wymogw ycia 3. Terapeuta moe przyjmowad w procesie terapeutycznym rol aktywn i dyrektywn 4. Trwae zmiany mog nastpowad w wyniku dowiadczeo zebranych poza gabinetem psychoterapeuty w czasie poza sesjami 5. W wikszoci przypadkw pacjent dysponuje odpowiednimi zasobami, si i dowiadczeniem aby rozwizad swj problem 6. Skuteczna terapia opiera si na spoytkowaniu wszystkich aspektw problemu pacjenta, jego ycia , zachowania i funkcjonowania Rozmowa o problemie Formuowanie celu Kontrakt terapeutyczny Poszukiwanie wyjtkw jako rda zasobw Diagnoza ericksonowska* Nawizanie relacji terapeutycznej CZAS Stosowanie technik pomocnych w osiganiu celu terapeutycznego, dowiadczenie transowe (hipnoza), zadania terapeutyczne, interwencje paradoksalne, anegdoty, metafory, przypowieci, uwanod na wasny proces skojarzeniowy SPOYTKOWANIE CEL Ericksonowski model procesu psychoterapii Diagnoza ericksonowska kryt. Diagnostyczne, zjawiska transowe, faza rozwoju yciowego

SPOYTKOWANIE najwaniejsza zasada podejcia ercksonowskiego; jest gotowoci terapeuty do strategicznego reagowania na wszystko, co s wie z pacjentem lub rodowiskiem, w ktrym pacjent przebywa. Spoytkowanie wszystkiego, co wnosi pacjent, sytuacja, kontekst. WYJTKI- te sytuacje, okolicznoci, momenty, kiedy objawu nie ma, kiedy problem znika. Tam s rozwizania i inspiracja do pracy ZASOBY- moliwoci pacjenta mocne strony, atuty godne spoytkowania WYKAD 3 12.03.2013

TERAPIA ERICKSONOWSKA WYKAD 4 Kryteria diagnostyczne Zeiga (wartod, energia, faza ycia, uwaga) Opis na kontinuum, terapeuta ericksonowski powinien umied si po nich elastycznie poruszadprbowad dowiadczad siebie chod w odniesieniu do siebie bdzie te mia stale schematy Zjawiska transowe ((Brent B. Geory) Kontinuum zjawisk transowych Regresja wieku progresja w czasie Amnezja . wyostrzenie pamici Anestezja (znieczulenie)analgezja nadwraliwod (hipestezja) Katalepsja elastycznod Dysocjacja (oddzielenie) .. asocjacja (poczenie) Halucynacje pozytywne halucynacje negatywne Rozszerzenie czasu zawenie czasu Zalet systemu kontinuum jest moliwod szybkiego spoytkowania diagnozy do wytyczenia kierunku pracy terapeutycznej. Halucynacje nie s tu rozumiane jako objawy wytwrcze, halucynacje negatywne = nie dostrzegad tego, co jest obiektywnie, pozytywne= widzied co czego nie ma. Terapeuta rwnie ulega zjawiskom transowym Cykl ycia rodziny, faza ycia (Haley) 1. 2. 3. 4. 5. 6. Okres zalotw Maeostwo Przyjcie na wiat dzieci Maeostwo w wieku rednim Rozstanie si z dziedmi Emerytura, wiek podeszy 19.03.2013

Czsto pacjenci zgaszaj si do psychoterapii w momencie przeomu, poniekd gotowy a zmian, poniekd nie. Metafora walizki pakowanie wsplnych walizek na ycie Problem i cel w terapii krtkoterminowej Formuowanie celu: Problem stan, z ktrym pacjent przychodzi 3

TERAPIA ERICKSONOWSKA Cel stan, przez pacjenta podany Na pierwsz sesj pacjent przychodzi z problemem, a powinien wyjd z celem Pacjent na og ma wiadomod cierpienia i we czego nie chce Zadaniem terapeuty jest pomc stworzyd obraz stanu rzeczy jakiego pacjent chce. Praca nad formuowaniem celu: 1. Rozbudza motywacj 2. Nadaje kierunek pracy terapeutycznej Problem: Najpierw musi zrozumied pacjenta, pniej uznad jego problem Zrozumienie problemu jest priorytetem, na tym buduje si cel W problemie odczytad cel Niekoniecznie trzeba nazywad potrzeby czsto pacjenci stosuj etykiety, co znaczy, e pacjent jest poza waciwym odzwierciedleniem problemu Na pocztku trzeba uchwycid naturalne cierpienie pacjenta nie oceniad, nie konfrontowad, nie przestraszyd

Cel: Celem budowania celu jest powrt do stanu, w ktrym pacjent by przed wystpieniem objaww Cel powinien byd pozytywnie sformuowany Pozytywne sformuowanie celu daje nam wizj, jak to wszystko powinno wygldad (dlaczego nie chcesz pid/ dlaczego chcesz nie pid)

Cechy dobrze sformuowanego celu: 1. Pozytywny i konkretny (sformuowanie w kategoriach pozytywnych jak posiadanie, nie jak brak czego) 2. Moliwy do zrealizowania 3. Moliwy do zaobserwowania 4. Zwizany z systemem wartoci pacjenta 5. Moliwy do osignicia (nie za may, nie za duy) Starad si skonid pacjenta do formuowania celw w kategoriach bezporednio sprawdzalnych, klient musi dokonad wyobraenia celu. Pytania pomocne w rozmowie o problemie: Kiedy pojawia si problem? Gdzie pojawia si problem? Jaki jest przebieg problemu? Jakie s wyjtki od reguy zwizane z pojawieniem si problemu? 4

TERAPIA ERICKSONOWSKA W czym konkretnym problem przeszkadza? Jak do tej pory prbowano rozwizad problem? Czy s takie chwile, gdy problem znika? Jakie aktywnoci problem uniemoliwia?

Pytania pomocne w formuowaniu celu: skd bdziesz wiedzia, e nie potrzebuj ju terapii? Po czym poznasz, e poradzie sobie z problemem? Co musiaoby si stad, aby pozna si lepiej? Po czym poznasz, e bdziesz si lepiej czu? 26.03.2013

WYKAD 5

WYKAD 6 KONTRAKT TERAPEUTYCZNY

9.04.2013

Rozmowa o problemie, formuowanie celu, kontrakt terapeutyczny, poszukiwanie wyjtkw jako rda zasobw, PRECYZYJNA DIAGNOZA, nawizanie relacji terapeutycznej KONTRAKT: Kontrakt umowa terapeutyczna Kontrakt jest zawierany na terapi lub aktualn sesj Mona go zmieniad i uzupeniad w trakcie trwania terapii renegocjacja kontraktu (dobrze jeli tak ewentualnod zmiany od razu zapowie si na pocztku terapii) Najczciej jest to umowa ustna Chroni pacjenta i terapeut, stanowi wany punkt odniesienia

ELEMENTY KONTRAKTU: Cel terapii / cel pojedynczej sesji Ilod spotkao Czas terapii Czstotliwod spotkao (raz w tygodniu, czasem rzadziej) Dugod sesji (45-50 min) Miejsce sesji Termin sesji (dod elastyczny) Wysokod honorarium Tajemnica zawodowa, superwizja, udostpnianie danych Nalenod za opuszczone sesje Spnienia Przerwy w terapii Na czym ma polegad aktywnod pacjenta a na czym terapeuty Specyficzne ustalenia 5

TERAPIA ERICKSONOWSKA Informacja o moliwoci zmian w kontrakcie Inne

Szeroko rozumiany kontrakt moe obejmowad take inne ustalenia: a) Zobowizanie pacjenta do powstrzymania si od przyjmowania substancji psychoaktywnych w trakcie terapii b) Niepodejmowanie wanych decyzji yciowych na czas terapii (np. decyzja o rozwodzie, separacji, adopcji itp.) jeli w kontekcie danej kwestii prowadzona jest terapia c) Zakaz stosowania przemocy i podejmowania wspycia seksualnego w grupie terapeutycznej d) Zachowanie tylko dla siebie informacji ujawnianych przez innych czonkw grupy, a take takie ustalenia jak terminy spotkao i odpatnod za nie, czy przestrzeganie regulaminu placwki Im bardziej zaburzony pacjent, tym bardziej szczegowe ustalenia (nawet w formie pisemnej) Odstpowanie przez pacjenta od zasad kontraktu jest diagnostyczne, wpywa na relacj terapeutyczn i proces terapii (-> superwizja) Odstpowanie przez terapeut od zasad kontraktu moe wskazywad na obecnod przeciwprzeniesienia , co zaburza terapi (-> superwizja) ZAWARCIE KONTRAKTU wg Johna Enrighta: 1. 2. 3. 4. 5. Etap 1 uznanie przez pacjenta wasnej chci uczestnictwa w terapii Etap 2 jaki jest rzeczywisty, dowiadczony przez klienta problem lub cel? Etap 3 czy podany stan jest moliwy do osignicia? Etap 4 czy ten terapeuta i ta sytuacja s cakowicie odpowiednie? Etap 5 czy istniej jakie konkurencyjne motywy dla terapii?

REALIZACJA CELU TERAPEUTYCZNEGO WYBRANE TECHNIKI Czym jest metafora? Metafora, przenonia to podstawowa figura stylistyczna, w ktrej obce znaczeniowo wyrazy Podgrupy metafor: Analogie Przypowieci Bajki Anegdoty Mity Obrazy Dwiki Inne

Zalety metafor:

TERAPIA ERICKSONOWSKA 1. Dobrze skonstruowana i opowiedziana historia bardziej pochania, angauje suchacza ni bezporednie wyraenie jakiej myli (bogactwo przekazu) 2. Waciwe znaczenia metafor wyraane s porednio (bezpieczny przekaz) 3. Kady moe posuyd si metafor tak, jak chce i korzystad dla wasnych celw na poziomie niewiadomym z rozmaitych znaczeo zawartych w metaforze (indeterminizm) 4. Metafora pomaga na poziomie niewiadomym przekazywad i przyjmowad to, czego nie mona z ronych wzgldw przekazad i przyjd na poziomie wiadomym 5. Metafory s kanaem dla Uytecznod metafory w procesie psychoterapii: Aspekt historyczny metafora bya istotnym elementem ludzkiej komunikacji (przypowieci Jezusa, mitologia grecka i rzymska) Aspekt poznawczy funkcje uatwiajce gbsze i bogatsze poznanie i zrozumienie sytuacji, problemw i zjawisk Aspekt neurologiczny metafora jest jzykiem prawej pkuli mzgowej -> Watzlawik Jeli psychoterapia ma prowadzid do zmiany musi odnosid si do prawej pkuli mzgowej

Pkula prawa: Intuicja Syntetyzuje Wyobraenia Rysowanie, manipulowanie

Cele realizowane przy pomocy metafor: Stawianie lub ilustracja tez Podsuwanie rozwizao Pomoc w poznaniu siebie

Klasyfikacje metafor: Dusze opowieci, Anegdoty i krtkie opowiadania Analogie, porwnania Metafory relacji Zadania o charakterze metaforycznym Przedmioty 16.04.2013

WYKAD 7 Luzik i zapity guzik terapia pary maeoskiej w ujciu ericksonowskim Uwaga: warto zapisad pierwsze zdanie ktre wypowiada kada ze stron otworzy oczy zjawisko transowe halucynacje negatywne

TERAPIA ERICKSONOWSKA Diagnoza ericksonowska: Identyfikacja wiodcych zjawisk transowych Diagnoza wg kryteriw Zeiga Analiza genogramw (to nie jest metoda ericksonowska)

Zjawiska transowe szczegowo: Regresja czasowa progresja czasowa (cige trwanie w sposobach funkcjonowania sprzed etapu bycia w zwizku) Katalepsja elastycznod (sztywnod osobistych sposobw funkcjonowania) Halucynacje negatywne halucynacja pozytywne

Metafory: metafora walizki ktr razem pakuj na wsplne ycie metafora karuzeli na ktr raz on a raz ona wchodzi i mona obserwowad jak si krci w zalenoci od pasaera i kiedy potrzebna jest zmiana prowadzcego metafora statku on jest kapitanem a na bosmanem, a potem jest zmiana i ona jest bosmanem a on kapitanem

Zadania terapeutyczne: misa problemowa (cel: obnienie eskalacji konfliktw) niespodzianka (cel: praca nad zmian funkcjonowania zgodn z oczekiwaniami drugiej strony) nauczyciel uczeo 23.04.2013

WYKAD 8

PSYCHOTERAPIA PACJENTKI Z JKANIEN PSYCHOGENNYM. PRACA Z TRAUM W UJCIU ERICKSONOWSKIM Dane biograficzne, kontekst zgoszenia, przebieg spotkania, cel terapii Interwencja terapeutyczna z zastosowaniem transu

TERAPIA ERICKSONOWSKA

Przepracowanie traumy

Dowiadczenie traumatyczne

Praca terapeutyczna

Ustpienie objawu

WYKAD 9 FUNKCJE METAFORY JAKO NARZDZIA TERAPEUTYCZNEGO Metafora moe byd uywana na kadym etapie procesu terapeutycznego. Korzyci wynikajce ze stosowania metafory:

7.05.2013

nie wzbudzaj niepokoju wymagaj aktywnoci i zaangaowania rozwijaj mylenie i samodzielnod (pacjent sam rozpoznaje znaczenie przekazu i formuuje wnioski) pomagaj omind naturalnie pojawiajcy si opr modeluj otwartod w relacji terapeutycznej rozwijaj elastycznod przyspieszaj pojawianie si reakcji hipnotycznej

Funkcje metafory w terapii ericksonowkiej Odzwierciedlanie obrazowanie problemu i budowanie wgldu pacjenta (przekaz metafory pomaga uwiadomid problem w bezpieczny dla pacjenta sposb. Odbiorca moe przenied problem zawarty w opowieci d swojego ycia, zobaczyd go z neutralnej perspektywy, z pozycji zewntrznego obserwatora bez poczucia wstydu zy napitnowania co niweluje opr przez zmian) Wzbudzanie procesu poszukiwania wasnych rozwizao ( Komunikacja metaforyczna odwouje si do zasobw pacjenta, do jego kreatywnoci. Zachca pacjenta do aktywnego uczestnictwa) Motywowanie do terapii ( opowiadanie historii, rozrzucanie sugestii dot. Pozytywnych aspektw ycia: roli aktywnoci i woli przetrwania, siy i nadziei, naturalnej potrzeby wzrostu 9

TERAPIA ERICKSONOWSKA i rozwoju moliwoci budowania wewntrznych potencjaw toruje drog skojarzeniom i reakcjom pacjenta w okrelonym strategicznie kierunku terapeutycznym) Wewntrzna integracja i wzmacnianie tosamoci ( Pacjent nie jest tylko biernym odbiorc metaforycznej historii. Wplata je w swj sposb przezywania siebie i wiata. Opowieci te tworz pewien zbir) Budowanie umiejtnoci i siy ego (w treci historii terapeuta moe dostarczyd brakujcych umiejtnoci. So to tzw. metafory behawioralne, zawierajce szczegowy opis zachowania prezentowanego przez bohatera) Wzbudzanie i modyfikowanie emocji (przypowieci metaforyczne Ericksona czsto odnosiy si do emocjonalnych wydarzeo yciowych) Desensytyzacja i przewarunkowanie reakcji (opowiadajc pacjentom serie anegdot w ktrych wystpuj przedmioty lub sytuacje wywoujce ich wasne fobie mona zredukowad lub wyeliminowad ich wasne lki) Magazynowanie (przypowieci pozostaj w pamici pacjenta na dugo. W sposb cigy kontynuowany jest proces przetwarzania i asymilacji znaczeo przekazu) Przekanik tradycji i cznik midzy kulturami ( w przypowieciach zawarte s przekazywane przez wiele pokoleo wzorce mylenia i zachowana nalece do danej kultury).

Zasady kreowania i przekazu metafory: 1. Dostrojenie i prowadzenie (terapeuta musi byd dostrojony do pacjenta, posugiwad si metafor w odpowiednim momencie) 2. Zindywidualizowanie przekazu 3. Wykorzystanie hipnozy (chod dowiadczenia kliniczne wskazuj , e uywanie metafory jako efektywnego sposobu komunikowania si dajcego efekty terapeutyczne jest moliwe bez wprowadzenia w gboki trans) Technika interwencji paradoksalnej Czym jest interwencja paradoksalna? Element terapii, technika terapeutyczna, ktra polega na zachcaniu, wychwalaniu i zlecaniu zachowania lub problemu, ktre klient chce zmienid Moe byd elementem prawie wszystkich sesji i treci zadao terapeutycznych Klient/ pacjent paradoksalnie zyskuje kontrol nad problemem/ zachowaniem Kiedy dany symptom, problem, zachowanie wystpi przecie tak miao byd, tak klient mia to zaaranowad stao si tak, poniewa on tak chcia Kiedy dany symptom, problem, zachowanie nie wystpi przecie chodzi o zmian, klient poradzi sobie z problemem, nie unika go

Istota interwencji paradoksalnej: klient zawsze wygrywa. Dowiadcza kontroli nad sytuacj, ktrej zwykle unika. Kiedy nie mona jej stosowad?: Klient niedostatecznie zmotywowany i niedostatecznie zaangaowany Osoby socjopatyczne (mog wykorzystad na tak, ktra im pasuje) 10

TERAPIA ERICKSONOWSKA Osoby paranoiczne, ktre bd wyczuwad oszustwo pogorszenie zachowania Dziaania destrukcyjne, tendencje samobjcze Sytuacje kryzysu i destabilizacji (aoba, utrata pracy)

HIPNOZA historia i wspczesnod Hipnoza definicje: 1. 2. 3. 4. Hipnoza to ukierunkowane wyobraenie (b) H. to naturalny, zmieniony stan wiadomoci rny od snu i czuwania H. to tan odprenia i szczeglnej podatnoci na sugestie (Ericsson) H. to stan intensywnej uwagi na okrelonej idei lub bodcu sensorycznym (Spiegel)

Ujcie historyczne: Hipnoza jest tak stara jak ludzkod Stosowano hipnoz jako metod leczenia w staroytnym Egipcie, Grecj i Rzymie Pierwszym naukowo zinterpretowanym zjawiskiem hipnozy zwierzcej byo opisane w 1646 r w dziele niemieckiego jezuity

Franz Antom Mesmer (1734 1815) Mesemeryzm ( ojciec hipnozy nie do kooca!) Stan transu hipnotycznego jest spowodowany przepywem energii magnetycznej od osoby hipnotyzujcej do pacjenta, niepotrzebny jest aden magnetyzm Podwaliny pod dzisiejsz nauk o sugestii stworzy Portugalczyk Abbe Feria Twrc terminu hipnoza by szkocki okulista James Braid (1841) Prof. Hippolyte Brenheim szkoa Nancy, naukowe stosowanie hipnozy. Freud jeden z pierwszych uczniw tej szkoy. Jean Martin Charcot mocno przeciwstawia si szkole Nancy, stworzy szko parysk Ivan Pwaow eksperymentujc ze zwierztami dowid, e hipnoza i sugestia s normalnymi procesami yciowymi. I.H. Schulz rozwin szczegln metod autohipnozy odprenie przez koncentracje na sobie WYKAD 10 22.05.2013

11