Kampania wrzeniowa

Polska do momentu niemieckiej agresji zdoaa zmobilizowa 39 dywizji piechoty, 11 brygad kawalerii, 2 brygady pancerno-motorowe, 5 brygad piechoty oraz jednostki Korpusu Ochrony Pogranicza i Obrony Narodowej, tj. okoo 900 tysicy onierzy. Siy zbrojne Niemiec liczyy 2 mln 750 tysicy onierzy, z czego 1 mln 850 tysicy skierowano do ataku na Polsk. Olbrzymie nakady finansowe na rozwj wojsk pancernych i lotnictwa uczyniy z Wehrmachtu najsilniejsz armi w Europie. Przeciwko 3 tysicom czogw i samochodw pancernych, 1640 samolotom myliwskim i bombowym Polska moga przeciwstawi 900 czogw i samochodw pancernych oraz 400 samolotw bojowych.

Gwne dowdztwo kampanii przeciw Polsce sprawowa genera Walther von Brauchitsch. Utworzono dwie Grupy Armii - Pnoc (zoona z 3 i 4 Armii 21 dywizji), ktr dowodzi gen. Fedor von Bock i Poudnie (8,10 i 14 Armia 36 dywizji), dowodzonej przez generaa Gerda von Rundstedta. Polski plan obrony (Zachd) zakada rozlokowanie si polskich pkolem wzdu granicy pastwa, a ostateczna linia obrony miaa by oparta o rzeki Narew, Wis i San. Naczelne dowdztwo zgodnie z konstytucj przej marszaek Edward Rydz-migy, za Wojsko Polskie podzielono na siedem gwnych zwizkw: Samodzielna Grupa Operacyjna Narew - gen. Czesaw MotFijakowski; Armia Modlin gen. Emil Przedrzymirski-Krukowicz; Armia Pomorze - gen. Wadysaw Bortnowski; Armia Pozna - gen. Tadeusz Kutrzeba; Armia d - gen. Juliusz Rmmel; Armia Krakw - gen. Antoni Szylling; Armia Karpaty - gen. Kazimierz Fabrycy; Armia Prusy - Stefan Db-Biernacki (Gwny Odwd Naczelnego Wodza).

Plany wojskowe zakaday obron niezbdnych do prowadzenia wojny

obszarw, zadanie Niemcom jak najwikszych strat przez siy odwodowe, prb niedopuszczenia do rozbicia gwnych si, a nastpnie dziaania stosowne do sytuacji po odcieniu frontu przez wojska sprzymierzonych mocarstw. Wojska niemieckie zaatakoway Polsk 1 wrzenia 1939 roku. Pretekstem by incydent w Gliwicach. Armia niemiecka wkroczya na tereny II Rzeczpospolitej z trzech stron od pnocy, od zachodu i od poudnia. O godzinie 4.45 z pancernika Schleswig-Holstein pad pierwszy strza w stron polskiego Wybrzea. Gwne uderzenie nastpio w stron Warszawy. Genera Rydz-migy gwne wojska skupi na lewym brzegu Wisy, pragnc broni centrum pastwa stolicy i okrgw przemysowych.

Od 1 wrzenia, przez siedem dni (zamiast planowanych 12 godzin) bronia si 182 osobowa zaoga Westerplatte dowodzona przez majora Henryka Sucharskiego ostrzeliwana z pancernika Schleswig-Holstein oraz atakowana przez szturmowe kompanie piechoty morskiej (ok. 3500 onierzy). 3 wrzenia samoloty niemieckie zatopiy polski niszczyciel Gryf i stawiacz min Wicher. Niemieckie ataki w kierunku pomorsko-mazowieckim i lskomaopolskim zakoczyy si szybkim powodzeniem. 2 wrzenia Armia Krakw dowodzona przez generaa Antoniego Szyllinga musiaa wycofa si ze lska, Niemcy rozbili take Armi d (gen. J. Rmmel) i zaatakowali tworzca si Armi Prusy (gen. S. DbBiernacki) posuwajc si w stron Warszawy. Na pnocy Armia Pomorze (gen. W. Bortnowski) zostaa przepoowiona. Poudniowa jej cz poczya si z Armi Pozna dowodzon przez generaa Tadeusza Kutrzeb. Po trzech dniach bitwy pod Maw wycofywa zacza si take Armia Modlin na lini Narwi i Sanu. Armia niemiecka stosowaa zasady wojny totalnej nie oszczdzaa ludnoci cywilnej (stosowano masowe egzekucje), bombardowano miasta, linie kolejowe i drogi, by sparaliowa polskie dziaania. Mniejszo niemiecka aktywnie wspieraa wkraczajce oddziay. Prowadzona do 3 wrzenia bitwa graniczna zostaa przegrana. 3 wrzenia rzdy Francji i Anglii wypowiedziay wojn Niemcom, jednak nie podjy adnych dziaa zbrojnych.

6 wrzenia naczelny wdz wyda rozkaz o wycofaniu wszelkich jednostek do linii Biebrza-Narew-Wisa-San, jednak nie byo to wykonalne. Tego dnia Niemcy zajli Krakw. Do 17 wrzenia w drugim etapie kampanii Niemcy okryli i rozbili wikszo oddziaw polskich. 9 wrzenia rozpocza si bitwa nad Bzur najwiksze starcie kampanii wrzeniowej. Polskimi wojskami dowodzi genera Tadeusz Kutrzeba (poczona Armia Pozna i Armia Pomorze), ktry, bdc wiadomy, e nie dotrze do Warszawy przed Niemcami zaatakowa z zaskoczenia 8 Armi niemieck. Pocztkowo (9-12 wrzenia) polskie jednostki odniosy sukces zniszczyy niemal cakowicie niemieck dywizj, a czterem zaday powane straty. Poczone armie niemieckie (8 i 10) zamkny oddziay polskie w okreniu. W kolejnych dniach ulegy one przewadze niemieckiego lotnictwa, artylerii i piechoty i 18 wrzenia skieroway si w stron Warszawy, do ktrej dotary niewielkie i rozbite oddziay. Opr wojsk generaa Kutrzeby zaprzepaci nadzieje Niemcw na przeprowadzenie wojny byskawicznej. 14 wrzenia po rozbiciu Samodzielnej Grupy Operacyjnej Narew i przeamaniu bohaterskiej obrony pod Wizn niemiecki korpus pancerny skierowa si na Brze. Do 16 wrzenia prawie caa zachodnia i rodkowa Polska zostaa zajta przez nieprzyjaciela. Od 1 wrzenia trway bombardowania Warszawy. 3 wrzenia utworzono Dowdztwo Obrony Warszawy, na ktrego czele stan genera Walerian Czuma. Powoano cywiln Stra Obywatelsk, na czele ktrej stan Stefan Starzyski prezydent miasta. Okoo 100 tysicy ochotnikw brao udzia w gaszeniu poarw, kopaniu roww przeciwczogowych, wznoszeniu barykad. Pierwszy szturm na miasto przypuszczony 8-9 wrzenia zosta odparty (zacite walki na Woli i Ochocie). Po okreniu Warszawy 15 wrzenia, 17 wrzenia nastpio oblenie polskiej stolicy, ktra bya nieustannie bombardowana i ostrzeliwana. 25 wrzenia do natarcia ruszyo 18 dywizji piechoty, trzy dywizje pancerne, kawaleria i puk SS, nastpi rwnie pierwszy w tej wojnie nalot dywanowy. Atak ten take zosta odparty, jednak w wyniku panujcego w miecie godu, braku ywnoci, lekarstw, wody 28 wrzenia Dowdztwo Obrony Warszawy zdecydowao si podpisa akt kapitulacji. 30 wrzenia do Warszawy wkroczyy pierwsze oddziay niemieckie. Do 7 wrzenia Warszaw opuci polski rzd, marszakowie sejmu i

senatu, a take naczelny wdz Edward Rydz-migy. 13 wrzenia wyda on rozkaz o skupieniu wojsk w Maopolsce Wschodniej na tzw. przedmociu rumuskim w oczekiwaniu na atak wojsk brytyjskich i francuskich na zachodzie. Nie wiedzia, ze 12 wrzenia w Abbeville premierzy Wielkiej Brytanii Chamberlain i Francji Daladier zdecydowali o wstrzymaniu dziaa zaczepnych (dziwnej wojny) wobec Niemiec. Na wie o wkroczeniu Armii Czerwonej na terytorium Polski genera Rydz-migy 17 wrzenia zarzdzi oglne wycofanie si na Rumuni i Wgry najkrtszymi drogami. W nocy z 17 na 18 wrzenia prezydent II RP, rzd oraz wdz naczelny przekroczyli granic polskorumusk, by, przedostawszy si na Zachd kierowa dalsz walk. 17 wrzenia od wschodu na terytorium II RP wkroczyy wojska Armii Czerwonej (Front Biaoruski i Ukraiski) ok. 1 mln onierzy. Wadze tumaczyy to cakowitym rozpadniciem si pastwa polskiego i wziciem pod swoj opiek ycia i mienia Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Biaorusi. Pierwsze dziaania odpierajce atak przeprowadziy oddziay Korpusu Ochrony Pogranicza. Mimo zalece Rydza-migego, by unika walki z Rosjanami i podejmowa j tylko w przypadku natarcia z ich strony lub prb rozbrojenia, z wrogiem stoczono kilka bitew pod Wilnem (18 wrzenia), w obronie Grodna (19-21 wrzenia). Bronicy si od 12 wrzenia przez Niemcami Lww podda si Sowietom 22 wrzenia. Atak drugiego mocarstwa przyspieszy klsk polskich wojsk. Od 18 wrzenia do 5 padziernika obrona z wojskowego punktu widzenia nie miaa ju sensu. Od 17 do 20 wrzenia rozegraa si druga co do wielkoci bitwa kampanii wrzeniowej pod Tomaszowem Lubelskim, w ktrej udzia bray resztki Armii Krakw i Lublin dowodzone przez generaa Tadeusza Piskora. Opr dugo utrzymywa si na Wybrzeu 19 wrzenia poddao si Oksywie (Kpa Oksywska), 29 wrzenia pada modliska twierdza, za 2 padziernika skapitulowa Hel. Ostatnia bitwa rozegraa si pod Kockiem w dniach 2-5 padziernika. Samodzielna Grupa Operacyjna Polesie dowodzona przez generaa Franciszka Kleeberga ulega jednak znacznie liczniejszym oddziaom niemieckim. Po piciu tygodniach walk armia polska poniosa sromotn klsk ulegajc przewaajcej sile wroga. W wojnie obronnej zgino blisko 70 tysicy polskich onierzy (2 tysice oficerw, 66 tysicy onierzy), a

133 tysice byo rannych. 420 tysicy dostao si do niemieckiej niewoli. Okoo 200 tysicy z nich znalazo si w obozach dla oficerw (oflag) i onierzy (stalag), ktrych byo w sumie 37, pozostali zostali zamordowani lub skazani na roboty przymusowe.